De cirkel is rond. OnDerzOek naar succesvolle implementatie van interventies in De JeUGDzOrG SAMENVATTING. karlijn stals

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De cirkel is rond. OnDerzOek naar succesvolle implementatie van interventies in De JeUGDzOrG SAMENVATTING. karlijn stals"

Transcriptie

1 De cirkel is rond OnDerzOek naar succesvolle implementatie van interventies in De JeUGDzOrG SAMENVATTING karlijn stals

2

3 INHOUD IN HET KORT, aanleiding en antwoord op de hoofdvraag BESTAANDE KENNIS, overzicht van theorie over implementatie IMPLEMENTATIE METEN, operationalisatie van een implementatieproces NIEUWE KENNIS, empirisch onderzoek naar implementatie HOE VERDER, aanbevelingen en slot

4 1. IN HET KORT Bij Jeugdformaat, de organisatie voor jeugd- en opvoedhulp in de regio Haaglanden, rees de vraag: Hoe implementeren we een nieuwe methodiek op een goede manier? In samenwerking met de Universiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam is in 2007 een onderzoeksproject gestart. Het project moest bijdragen aan een antwoord op de vraag van Jeugdformaat. Meer in het algemeen moest het onderzoek leiden tot kennis over wat belemmerende en bevorderende factoren zijn bij succesvolle implementatie van methodieken, hier aangeduid als interventies, in de jeugdzorg. In 2012 is het project afgerond met een academisch proefschrift, dat in juni 2012 verdedigd zal worden. In deze uitgave is een samenvatting van het proefschrift opgenomen. Onderzoek bij Jeugdformaat Jeugdformaat heeft onderzoek hoog in het vaandel staan. De organisatie loopt in de landelijke ontwikkelingen voorop als het gaat om het monitoren van de resultaten van het hulpaanbod. De organisatie verzamelt bij alle jeugdigen en hun ouders informatie aan het begin en einde van de hulp, zodat duidelijk wordt wat het resultaat is van de hulp. Naast het meten van resultaten van de hulp wil Jeugdformaat meer zicht op de uitvoering van de hulp. Cliënt Interventie Resultaten Cliënt Jeugdige en ouders komen bij Jeugdformaat voor hulp. Cliënt krijgt hulp van een hulpverlener, aan de hand van een interventie. Aan het einde van de hulp is duidelijk welk resultaat er is bereikt. 2

5 Interventies De uitvoering van de hulp ligt in handen van hulpverleners bij Jeugdformaat. Hulpverleners worden daarbij ondersteund door interventies, dit zijn doelgerichte aanpakken ook wel methodieken genoemd die gericht zijn op het bevorderen van de ontwikkeling van jeugdigen. In een interventie staat omschreven welke aanpak werkt om een bepaald doel te behalen en de interventie omvat concrete aanwijzingen voor het handelen van hulpverleners. Bij sommige hulpvormen kiest de organisatie ervoor om met bestaande, effectief gebleken methodieken te werken, daarnaast ontwikkelt en beschrijft Jeugdformaat zelf ook interventies. Jeugdformaat wil dat hulpverleners deze interventies daadwerkelijk gebruiken in hun hulp aan jeugdigen en gezinnen. Dit houdt in dat de interventies geïmplementeerd moeten worden. Implementeren Implementeren van interventies blijkt in de praktijk van de jeugdzorg een lastig vraagstuk. In een standaard implementatietraject in de jeugdzorg krijgen betrokken hulpverleners meestal een training om bekend te raken met een nieuwe interventie en zij krijgen over het algemeen een beschrijving in de vorm van een handleiding. Na verloop van tijd blijkt dat er veel verschil is in de uitvoering: hulpverleners voeren sommige onderdelen niet meer uit of voegen willekeurig nieuwe onderdelen toe. Dit implementatievraagstuk is relevant voor de gehele jeugdzorgsector. Zó implementeer je interventies op een goede manier Uit het onderzoek komen vijf concrete aanbevelingen voor het implementeren van interventies in de jeugdzorg: 1. Zorg dat duidelijk is waarom een interventie geïmplementeerd gaat worden: voor wie is de interventie bedoeld en welke resultaten worden beoogd voor die doelgroep? 2. Zorg dat de te implementeren interventie een goed product is. De interventie moet (in potentie) effectief zijn voor de jeugdigen die hulp krijgen en in de dagelijkse praktijk goed hanteerbaar voor de hulpverleners die er mee gaan werken. 3. Voer een determinantenanalyse uit, zodat duidelijk is welke belemmerende en bevorderende factoren mogelijk van invloed zijn op het implementatieproces. 4. Selecteer een implementatiestrategie en activiteiten die passen bij de interventie, bij de beoogde resultaten en bij de determinanten die op het proces van invloed zijn. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan de voortdurende ondersteuning en begeleiding van professionals gedurende alle fasen van het implementatieproces. 5. Monitor de implementatie in enge en brede zin en benut de gegevens om een goede borging van de uitvoering en de uitkomsten van de interventie mogelijk te maken. 3

6 2. BESTAANDE KENNIS De eerste stap in het onderzoek was het vormen van theorie over implementatie in de jeugdzorg. Dit is gedaan aan de hand van twee deelstudies, een analyse van wetenschappelijke literatuur en een serie interviews met ervaringsdeskundigen uit de praktijk van de jeugdzorg. Dit heeft een definitie van implementatie voor de jeugdzorg opgeleverd, een theoretisch model en een overzicht van bestaande kennis uit de literatuur en de praktijk. Implementatie is Een procesmatige en planmatige invoering van een interventie met als doel dat de interventie duurzaam wordt uitgevoerd zoals bedoeld èn dat de beoogde uitkomsten behaald worden. Met andere woorden, een interventie wordt programma-integer uitgevoerd èn dat leidt tot de bedoelde verbetering bij de jeugdigen; bovendien zijn deze uitvoering en uitkomsten blijvend. Implementatie in de jeugdzorg in enge en brede zin Bij implementatie in de jeugdzorg is het belangrijk om onderscheid te maken in implementatie in enge zin en implementatie in brede zin. In enge zin is een interventie succesvol geïmplementeerd als deze wordt uitgevoerd zoals bedoeld. Dit betekent dat de uitvoerder van de interventie zich houdt aan de belangrijkste principes van de aanpak. In brede zin is een interventie succesvol geïmplementeerd als daarnaast de beoogde resultaten bij en behaald worden. Dit betekent bijvoorbeeld dat gedragsproblemen bij jeugdigen verminderen of dat opvoedingsvaardigheden van ouders groter zijn geworden. 4

7 Ordening van bestaande kennis in een theoretisch model De beschikbare kennis over implementatie is samen te vatten aan de hand van drie kernbegrippen: fasering, determinanten en strategieën. Uit de wetenschappelijke literatuur blijkt dat een implementatieproces meestal gefaseerd verloopt. Gedurende dat verloop zijn verschillende belemmerende en bevorderende factoren van invloed op het proces. De factoren zijn in te delen in clusters van determinanten met betrekking tot de interventie, de professionals, de organisatie en de context. De juiste strategie kan de werking van determinanten op het proces gunstig beïnvloeden. De voornaamste bevinding die uit de literatuur naar voren komt is dat het cruciaal is om de implementatie goed voor te bereiden en een systematische aanpak te hanteren. Het is daarom raadzaam om de determinanten in kaart te brengen met behulp van een determinantenanalyse. Daarbij geldt dat interventies het beste geïmplementeerd kunnen worden met specifieke activiteiten, die zijn aangepast op aanwezige determinanten en met aandacht voor de verschillende fasen van het proces. Op basis van de literatuur is in dit proefschrift de kennis over implementatie in een theoretisch model vertaald. Interventie Wat wordt geïmplementeerd - methode - protocol - richtlijn - training - programma - aanpassing Hoe verloopt de fasering? - verspreiding - adoptie - invoering - borging Implementatie Wat zijn de determinanten? - vernieuwing - doelgroep - organisatie - context Welke strategie wordt ingezet? Een strategie is de gerichte inzet van activiteiten, passend bij de fasering en de determinanten. Uitkomst Is de implementatie succesvol? - in enige zin - in brede zin Is de implementatie duurzaam? ACT PLAN ACT PLAN ACT PLAN STUDY DO STUDY DO STUDY DO Plannen, monitoren, evalueren, bijstellen In het theoretisch model staat het belang van een procesmatige plan-do-studyact aanpak weergegeven: door de uitvoering en de resultaten te monitoren wordt duidelijk wat al goed gaat en op welke onderdelen de interventie nog niet goed uitgevoerd wordt of waar resultaten voor en nog tegenvallen. Met zo n aanpak is de kans op succesvolle implementatie groter. De vraag blijft of de fit die op deze manier gemaakt wordt ook werkelijk de goede is. Gebruik in de praktijk en degelijk onderzoek daarnaar zal moeten uitwijzen of dit inderdaad de goede manier is. 5

8 Fasen We onderscheiden vier fasen in het implementatieproces: verspreiding, adoptie, invoering en borging. Beroepskrachten die met een interventie gaan werken, moeten achtereenvolgens kennis nemen van de interventie (verspreidingsfase), bereid zijn ermee te gaan werken (adoptiefase), en er daadwerkelijk mee gaan werken (invoeringsfase). Vervolgens moet de uitvoering en het onderhoud van de interventie verankerd worden in de organisatie (borgingsfase). De fasering maakt duidelijk dat implementatie niet vanzelf gaat. Wanneer een beroepskracht kennis neemt van een nieuwe interventie, betekent dat niet automatisch dat hij die ook adopteert. Zonder nadrukkelijke inspanning is het zelfs onwaarschijnlijk dat alle implementatiefasen doorlopen worden en dat de interventie uiteindelijk behouden blijft in een organisatie. Allerlei factoren beïnvloeden namelijk het verloop van het implementatieproces. Soms in positieve zin, bijvoorbeeld wanneer een enthousiasteling een bepaalde interventie bij collega s aanprijst. Vaak ook in negatieve zin, als het proces stagneert doordat niet alle randvoorwaarden voor een goede uitvoering van de interventie zijn vervuld. Voor een succesvolle implementatie is het noodzakelijk om rekening te houden met dit soort factoren van het implementatieproces, de determinanten. Determinanten In de wetenschappelijke literatuur worden de determinanten die bepalend zijn voor het implementatieproces doorgaans ingedeeld in vier clusters: vernieuwing, doelgroep, organisatie en context. 1. Vernieuwing Determinanten van de vernieuwing hebben te maken met de te implementeren interventie. Belangrijk is bijvoorbeeld of het werken volgens de interventie een voordeel oplevert voor de beroepskracht. De interventie moet handelingsgericht en concreet zijn. Het moet mogelijk zijn om de interventie op kleine schaal te proberen. Als de interventie ruimte laat voor aanpassing, is de kans groter dan deze snel geïmplementeerd wordt. 2. Doelgroep Determinanten van de doelgroep hebben betrekking op de doelgroep van het implementatieproces, dus de beroepskrachten. Ze moeten beschikken over voldoende kennis, motivatie en vaardigheden om met de interventie te gaan werken. 3. Organisatie Determinanten van de organisatie zijn de kenmerken van de instelling die de interventie implementeert. Een voorbeeld daarvan is dat de organisatie voldoet aan randvoorwaarden, zoals voldoende personeel en genoeg tijd voor een goede uitvoering van de interventie. 4. Context Tot slot zijn er determinanten van de bredere sociaal-politieke context. Maatschappelijke belangen kunnen het implementeren van een interventie beïnvloeden. Ook de kinderen en gezinnen die hulp krijgen, zijn onderdeel van de context van de interventie. Wanneer zij niet geloven dat die hen kan helpen, is het voor de beroepskracht moeilijk om de interventie uit te voeren. Een analyse van de determinanten, voorafgaand aan het implementatieproces, creëert de mogelijkheid om strategieën te kiezen die de positieve factoren versterken of de negatieve ontkrachten. 6

9 Implementatiestrategieën Een implementatiestrategie omvat een concrete activiteit of een combinatie van activiteiten die een organisatie kan inzetten om de invloed van determinanten te sturen en zo de implementatie te bevorderen. Het kan bijvoorbeeld gaan om een trainingsmiddag, maar ook om een combinatie van trainingen, groepsbijeenkomsten en schriftelijke informatie. Jeugdzorginstellingen gebruiken vaak activiteiten als trainingen, workshops en intervisiebijeenkomsten om het implementatieproces te stimuleren. De afgelopen decennia is er veel onderzoek gedaan naar de werking van implementatiestrategieën. Uit dat onderzoek blijkt dat er geen pasklaar recept bestaat. Er zijn geen strategieën die altijd succesvol zijn. Inzicht in de praktijk van implementeren in de jeugdzorg In de praktijk worden dagelijks jeugdzorginterventies geïmplementeerd. Uit interviews met ervaringsdeskundigen uit de praktijk van de jeugdzorg blijkt dat zij het belang onderschrijven van een gefaseerde implementatie en ze herkennen dat er diverse factoren van invloed zijn op het proces. Er worden allerlei activiteiten ingezet om het implementatieproces te bespoedigen. In de praktijk gaat dan ook al veel goed. Er is in elk geval bij de onderzochte interventies aandacht voor het ontwikkelen van bruikbare materialen en voor het promoten van de interventies, in de meeste gevallen ook voor training en coaching van medewerkers en voor uitwisseling tussen gebruikers. De ondersteuning van medewerkers is in een aantal gevallen stevig verankerd, met name voor de eerste invoeringsperiode. Echter, het uitvoeren van een determinantenanalyse en vervolgens de inzet van een passende implementatiestrategie wordt doorgaans niet zo gestructureerd ingezet als in de literatuur wordt aanbevolen. Het lijkt alsof er in de praktijk onbewust en weinig systematisch gebruik gemaakt wordt van een veelheid aan implementatieactiviteiten. Daarnaast worden implementaties nauwelijks gemonitord. Daarmee is het niet goed mogelijk om te achterhalen waarom een bepaalde aanpak werkt. Dit maakt het moeilijk om succesvolle implementatieprocessen te herhalen bij andere interventies. Implementatie in brede zin: levert dit de gewenste resultaten op? 7

10 3. IMPLEMENTATIE METEN De tweede stap in het onderzoek was het meetbaar maken van een implementatieproces in de jeugdzorg. Dit is gedaan aan de hand van een implementatiecasus bij Jeugdformaat: acht teams van ambulant hulpverleners moesten gaan werken met een vernieuwde Methodiek Ambulante Hulp. Op basis van deze casus is bedacht welke gegevens verzameld moeten worden om het implementatieproces te kunnen onderzoeken. Vervolgens zijn geschikte instrumenten geselecteerd en op psychometrische kwaliteiten onderzocht. Deze studie heeft de implementatiemonitor opgeleverd, een schematische weergave van het te meten implementatieproces. De monitor is uitgewerkt voor de casus bij Jeugdformaat, maar is breder te gebruiken in andere studies naar implementatieprocessen in de jeugdzorg. Implementatie meten: twee processen verenigen Voor onderzoek naar implementatie van interventies in de jeugdzorg moeten twee veranderingsprocessen verenigd worden. Ten eerste het primaire hulpverleningsproces voor de en ten tweede het implementatieproces voor hulpverleners. Cliënt Interventie Resultaten Cliënt Jeugdige en ouders komen bij Jeugdformaat voor hulp. Cliënt krijgt hulp van een hulpverlener, aan de hand van een interventie. Aan het einde van de hulp is duidelijk welk resultaat er is bereikt. 8

11 Hulpverlener Implementatie Uitvoering interventie Hulpverlener werkt bij Jeugdformaat. Hulpverlener wordt ondersteund bij uitvoeren interventie. Hulpverlener voert de interventie uit, al dan niet zoals bedoeld. Samengevoegd geeft het schema het volgende weer: om de gewenste resultaten (C) te behalen, moet een interventie (B) uitgevoerd worden bij een groep en (A). Dit wordt bereikt door die interventie goed te implementeren (E) bij een groep hulpverleners (D). Dit geheel noemen we de implementatiemonitor. Om onderzoek te kunnen doen naar implementatie is per onderdeel bedacht welke variabelen er gemeten moeten worden. Voor de studie bij Jeugdformaat staat de monitor later in deze samenvatting uitgewerkt (blz 14). A Kenmerken en B Uitvoering interventie B Resultaten voor D Kenmerken hulpverleners E Kenmerken implementatie De implementatiemonitor De implementatiemonitor is een schematische weergave van onderdelen die van belang zijn in een implementatieproces van een bepaalde interventie bij een specifieke instelling in de jeugdzorg. De monitor is ondersteunend bij het operationaliseren van het implementatieproces: aan de hand van deze monitor is het mogelijk om een onderzoek te ontwerpen, gegevens te verzamelen en analyses uit te voeren op het gebied van implementatie in de jeugdzorg. In het proefschrift staan instrumenten beschreven die geschikt zijn om implementatie en daarmee samenhangende factoren te meten. Er is specifieke aandacht besteed aan de Vragenlijst Kerncomponenten en de Decision Determinants Questionnaire. Dit blijken geschikte instrumenten om kenmerken van professionals veranderingsbereidheid en competenties te meten. 9

12 Vragenlijst Kerncomponenten meet competenties van hulpverleners De Vragenlijst Kerncomponenten is ontwikkeld om de competenties van ambulant hulpverleners inzichtelijk en bespreekbaar te maken. De vragenlijst wordt ingevuld door hulpverleners zelf en door hun leidinggevende en gedragswetenschapper, waarna vervolgens een gesprek plaatsvindt over de competenties. De vragenlijst bestaat uit elf onderdelen, die verband houden met elf kerncomponenten van de methodiek. Bij elk onderdeel wordt de respondent gevraagd aan te geven hoe goed de hulpverlener is in het uitvoeren van deze kerncomponent èn op vijf concrete vaardigheden aan te geven of dit een sterk of zwak punt is. Onderzoek naar de vragenlijst die is ingevuld door verschillende informanten over 43 ambulant hulpverleners wijst ten eerste uit dat de totaalschaal competenties van de hulpverlener intern consistent is. Ten tweede blijkt dat de concrete vaardigheden goede voorspellers zijn voor de competentie van de bijbehorende kerncomponent. Ten derde heeft het invullen door verschillende informanten een meerwaarde, omdat zij anders tegen verschillende kerncomponenten aankijken. De onderzoeksgroep was beperkt en specifiek, verder onderzoek in een grotere en meer heterogene populatie zal moeten uitwijzen of het instrument breder inzetbaar is. Voor de afdeling Ambulante Hulp bij Jeugdformaat is de Vragenlijst Kerncomponenten een betrouwbaar en valide instrument voor het meten van de competenties van hulpverleners. Voor andere afdelingen of organisaties is het een veelbelovend instrument. Het lukt me in het algemeen niet goed om genoeg en goede informatie te verzamelen kruisje aan deze kant betekent dat het meer een zwak punt is Informatie verzamelen Geef met een kruisje in de hokjes aan of onderstaande punten meer een sterk punt of meer een zwak punt van jou zijn. observeren van het gezin informatie uit gesprekken halen standaardlijsten afnemen contact met betrokkenen hebben (in)competenties in kaart brengen Het lukt me in het algemeen zeer goed om genoeg en goede informatie te verzamelen kruisje aan deze kant betekent dat het meer een sterk punt is 10

13 DDQ meet veranderingsbereidheid Voor deze studie is psychometrisch onderzoek uitgevoerd naar de Decision Determinants Questionnaire (DDQ), waarmee de veranderingsbereidheid van medewerkers in een organisatie te meten is. De vragenlijst bestaat uit acht subschalen waarbij ingegaan wordt op: benodigde hulpbronnen aansluiting bij waarden inzicht in de vernieuwing omstandigheden timing noodzaak tot verandering openlijke weerstanden opbrengsten van de verandering. Aan de hand van onderzoek bij Jeugdformaat en Bureaus Jeugdzorg (n=182) kan worden vastgesteld dat de DDQ een betrouwbaar en valide instrument is dat gebruikt kan worden voor kwantitatief onderzoek naar de bereidheid om te veranderen. Het proefschrift biedt aanwijzingen voor het verbeteren van een aantal schalen uit de vragenlijst. Implementeren van interventies blijkt in de praktijk van de jeugdzorg een lastig vraagstuk. 11

14 4. NIEUWE KENNIS De derde stap in het onderzoek was het vergaren van nieuwe kennis over implementatie in de jeugdzorg, door empirisch onderzoek uit te voeren in de dagelijkse praktijk. De belangrijkste studie van het onderzoek is uitgevoerd bij Jeugdformaat, het volgt de implementatie van de Methodiek Ambulante Hulp bij acht teams. Daarnaast is eenzelfde manier van meten en analyseren toegepast bij een tweede casus: de implementatie van de Deltamethode Gezinsvoogdij bij Bureaus Jeugdzorg. Beide studies hebben een uitgebreid overzicht opgeleverd van het verloop van implementatieprocessen in de jeugdzorg. Bovendien zijn gerichte hypothesen over het implementatieproces getoetst, dit levert nieuwe kennis op over implementatieprocessen in de jeugdzorg. Onderzoek in de praktijk op verschillende niveaus Aan het onderzoek naar de implementatie van de Methodiek Ambulante Hulp bij Jeugdformaat hebben in totaal acht jeugdhulpteams deelgenomen. In de figuur is te zien dat er op verschillende niveaus onderzoek is gedaan: per team zijn een leidinggevende, gedragswetenschappers, ambulant hulpverleners en en betrokken. In totaal zijn met behulp van interviews en vragenlijsten gegevens verzameld over 253 en, 55 hulpverleners, 19 gedragswetenschappers en 9 leidinggevenden. 12

15 Jeugdhulpteam gedragswetenschapper leidinggevende gedragswetenschapper hulpverlener hulpverlener hulpverlener hulpverlener hulpverlener hulpverlener hulpverlener Methodiek Ambulante Hulp bij Jeugdformaat Jeugdformaat biedt jeugd- en opvoedhulp aan circa en per jaar in de regio Haaglanden. Een deel van deze en krijgt na indicatie van Bureau Jeugdzorg hulp via de Methodiek Ambulante Hulp. De ambulant hulpverlener geeft de in de eigen omgeving bij voorkeur thuis ondersteuning bij het opvoeden en opgroeien en begeleidt zowel de ouders als de jeugdige. De doelgroep voor deze interventie bestaat uit jeugdigen van 0 tot 18 jaar en hun gezin, waarbij het evenwicht in het gezinssysteem is verstoord. Het kan daarbij gaan om gedragsproblemen of ontwikkelingsproblemen van de jeugdige, opvoedingsproblemen van de ouders of om combinaties daarvan. De hulpverlener oefent vaardigheden met het gezin en besteedt aandacht aan de communicatie tussen gezinsleden, de dagelijkse routine, de ontwikkeling van het kind en de opvoedingsvaardigheden van de ouders. Het streven is dat het gezin na afloop van de hulp minder problemen heeft en competenter is om op eigen kracht of met hulp van het eigen sociale netwerk met problemen om te gaan. Ambulant hulpverleners zijn professionals met doorgaans een sociaal agogische opleiding in het hoger beroepsonderwijs. Jeugdformaat biedt een basistraining aan beginnende ambulant hulpverleners en aanvullende trainingen aan ervaren hulpverleners. Gedurende de uitvoer van hulp aan gezinnen worden hulpverleners ondersteund door een leidinggevende, door gedragswetenschappers en door collega s van het Jeugdhulpteam waar zij deel van uitmaken. De Methodiek Ambulante Hulp is een interventie die binnen Jeugdformaat is ontwikkeld. Enerzijds op basis van theoretische inzichten over wat werkt bij ambulante hulpverlening aan jeugdigen en gezinnen met opvoed- en opgroeiproblematiek, anderzijds op basis van praktijkervaringen van medewerkers. In 2006 is een eerste versie van de methodiek beschreven, in 2008 is een vernieuwde versie van de Methodiek Ambulante Hulp door Jeugdformaat geïmplementeerd bij acht teams. 13

16 Verloop implementatieproces Methodiek Ambulante Hulp bij Jeugdformaat Door het implementatieproces bij Jeugdformaat te monitoren, is inzicht verkregen in het verloop van de implementatie, in de uitvoering van de interventie, de resultaten voor en en kenmerken van de betrokken en en hulpverleners. Dit geeft op een unieke manier zicht op een implementatieproces in de jeugdzorg. Het schema laat zien welke gegevens verzameld zijn om het implementatieproces te onderzoeken. A Kenmerken en sekse leeftijd gezinssamenstelling culturele achtergrond problemen volgens: - jeugdige - ouder - hulpverlener competentie van ouder type hulpvraag B Uitvoering interventie zachte maat : uitvoering kerncomponenten harde maat : hulp voldoet aan indicatoren methodiekbeschrijving C Resultaten voor doelrealisatie probleemafname volgens: - jeugdige - ouder - hulpverlener competentietoename tevredenheid D Kenmerken hulpverlener sekse leeftijd ervaring jeugdzorg ervaring ambulante hulp opleiding veranderingsbereidheid competenties E Kenmerken implementatie training feedback leidinggevende feedback gedragswetenschapper resultatenbesprekingen Kenmerken van de implementatie Het plan was om de Methodiek Ambulant te implementeren aan de hand van drie implementatieactiviteiten: - op maat trainen van hulpverleners - feedback geven aan hulpverleners gedurende de uitvoering van de hulp - bespreken van resultaten in teamverband Uit het onderzoek blijkt dat de implementatie gedeeltelijk is uitgevoerd zoals gepland, omdat de resultatenbesprekingen niet zijn uitgevoerd en een aantal ongeplande activiteiten heeft plaatsgevonden in de verschillende teams. 14

17 Uitvoering van de interventie De uitvoering van de interventie is gemeten aan de hand van twee maten: een zacht en een hardere maat. De zachte maat laat zien in hoeverre hulpverleners belangrijke principes uit de Methodiek Ambulante Hulp hebben uitgevoerd, zoals het werken met het netwerk van het gezin en gesprekstechnieken toepassen. De harde maat laat zien in hoeverre de hulp is uitgevoerd volgens afspraak, zoals het aantal contacten, de duur van de hulp. De uitvoering van de interventie blijkt uit het onderzoek gemiddeld zoals staat beschreven in de interventie; de spreiding rond dat gemiddelde is echter groot. Dit geeft aan dat de uitvoering van de hulp in de verschillende hulpverleningstrajecten divers is. Dit onderzoek heeft inzicht gegeven in aspecten van de hulp die al heel goed uitgevoerd worden zoals gesprekstechnieken toepassen en een werkrelatie aangaan. Daarnaast werpt het zijn licht op aspecten die minder goed uitgevoerd worden, zoals het netwerk van het gezin betrekken en werken aan verandering gedurende de hulp. Resultaten van de hulp Jeugdformaat meet bij alle en resultaten van de hulp aan de hand van een aantal indicatoren: - doelrealisatie: de mate waarin doelen van jeugdigen en ouders behaald zijn - probleemafname: de mate waarin problemen van jeugdigen zijn verminderd tijdens de hulp - competentietoename: de mate waarin competenties van ouders zijn vergroot tijdens de hulp - tevredenheid: de mate waarin jeugdigen en ouders tevreden zijn over de hulp. Uit het onderzoek blijkt dat de resultaten die behaald zijn bij de groep en die de Methodiek Ambulante Hulp hebben gekregen, vergelijkbaar zijn met de resultaten die bij alle en van Jeugdformaat worden behaald: niet beter, niet slechter. Kenmerken van de en hulpverlener Naast gegevens over de implementatie, de uitvoering van de hulp en de resultaten voor en zijn er ook gegevens verzameld over de en en de hulpverleners. De verwachting was dat deze van invloed kunnen zijn op het implementatieproces. In de figuur is te zien dat bij en onder andere gegevens zijn verzameld over sekse, leeftijd, problematiek en hulpvraag. Bij hulpverleners zijn gegevens verzameld over sekse, leeftijd, ervaring, competenties en veranderingsbereidheid. Uit het onderzoek blijkt dat de problematiek van jeugdigen, de competenties van ouders en de werkervaring van hulpverleners samenhangen met resultaten van de hulp. Verder blijkt dat de werkervaring, competenties en veranderingsbereidheid van hulpverleners samenhangen met de uitvoering van de hulp. 15

18 Hypothesen en conclusies implementatieproces bij Jeugdformaat De verzamelde gegevens over het implementatieproces bij Jeugdformaat maken het mogelijk om verbanden te onderzoeken tussen de verschillende onderdelen van het implementatieproces. De studie bij Jeugdformaat werd gestuurd door drie onderzoeksvragen met bijbehorende hypothesen. Hier staan deze uitgewerkt, met de belangrijkste conclusies daarbij weergegeven. A Kenmerken en B Uitvoering interventie 1 C Resultaten voor 2 3 D Kenmerken hulpverleners E Kenmerken implementatie Onderzoeksvraag 1. In hoeverre wordt variatie in de resultaten van de hulp (C) voorspeld door variatie in de uitvoering van de interventie (B) en door welke factoren (kenmerken (A), kenmerken hulpverleners (D)) wordt dit verband beïnvloed? Hypothese I. Een integere uitvoering van de interventie hangt samen met betere resultaten voor en. Conclusie: De hypothese dat de uitvoering van de interventie bijdraagt aan positieve resultaten voor de kan gedeeltelijk worden aangenomen. De uitvoering van de interventie is niet gerelateerd aan probleemafname gerapporteerd door jeugdigen en ouders en aan tevredenheid. De uitvoering van de interventie is wel gerelateerd aan doelrealisatie, probleemafname gerapporteerd door hulpverleners en aan de toename van competenties bij ouders. 16

19 Onderzoeksvraag 2. Welke factoren zijn van invloed op succesvolle implementatie in enge zin? a Is er een verband tussen kenmerken van de implementatie (E) en uitvoering van de interventie (B)? b Wordt dit verband beïnvloed door kenmerken van de (A) en kenmerken van de hulpverlener (D)? Hypothese II. Er is directe, positieve samenhang tussen de inzet van implementatieactiviteiten en het integer uitvoeren van de interventie. Conclusie: De hypothese dat er een positieve samenhang tussen implementatieactiviteiten en positievere resultaten bij de nemen we gedeeltelijk aan. De feedback door begeleiders is gerelateerd aan de uitvoering van de interventie. Over de andere aspecten van de implementatie, de trainingen en resultatenbesprekingen, kunnen we dit niet concluderen. De resultatenbesprekingen hebben niet plaats gevonden. Er is geen verband gevonden tussen de trainingen en de uitvoer van de hulp. Onderzoeksvraag 3. Welke factoren zijn van invloed op succesvolle implementatie in brede zin? a Is er een verband tussen de kenmerken van de implementatie (E) en de resultaten van de hulp (C)? b Wordt dit verband beïnvloed door kenmerken van de (A) en kenmerken van de hulpverlener (D)? Hypothese III. Er is een positieve samenhang tussen de inzet van implementatieactiviteiten en betere resultaten bij en. Conclusie: Er is in deze studie geen relatie gevonden tussen de implementatieactiviteiten en de realisatie van doelen, de afname van problemen, de toename van competenties en de tevredenheid. Hiermee is de derde onderzoeksvraag beantwoord en de derde hypothese verworpen: de kwaliteit van de implementatie is niet direct van invloed op de resultaten voor en. Indirect lijkt de implementatie, via de uitvoer van de hulp, wel gerelateerd aan de resultaten voor en. 17

20 Implementatie van Deltamethode Gezinsvoogdij bij Bureaus Jeugdzorg Er is onderzoek gedaan naar de implementatie van de Deltamethode Gezinsvoogdij bij Bureaus Jeugdzorg in Nederland. In deze studie is gebruik gemaakt van de implementatiemonitor om het implementatieproces van de methodiek bij Bureaus Jeugdzorg overzichtelijk weer te geven en te onderzoeken. A Kenmerken en B Uitvoering interventie C Resultaten voor D Kenmerken hulpverleners E Kenmerken implementatie relatie is eerder onderwerp van studie geweest relatie is in huidig onderzoek onderwerp van studie Aan de hand van secundaire analyses, op gegevens die in eerder onderzoek zijn verzameld, is onderzocht welke factoren van invloed zijn op een integere uitvoering van de Deltamethode Gezinsvoogdij. Daarbij is het van belang dat de gezinsvoogd de vaardigheden engageren en positioneren toepast, dat de hulp gericht is op ontwikkeling van de jeugdige en op opvoedingstaken en dat de veiligheid van de jeugdige centraal staat. Met gegevens van 224 en en 60 gezinsvoogden, verzameld via dossieranalyse, vragenlijsten en interviews, is onderzocht in hoeverre de implementatie van de Deltamethode heeft bijgedragen aan het integer uitvoeren van de methode. Verder is bekeken welk aandeel en en gezinsvoogden hebben in de uitvoering van de Deltamethode. In deze studie werden slechts zwakke verbanden gevonden tussen kenmerken van de implementatie en de uitvoering van de Deltamethode Gezinsvoogdij. Uit het onderzoek blijkt dat gezinsvoogden die de implementatie positiever hebben ervaren, bepaalde aspecten van de methodiek beter uitvoeren: het Plan van Aanpak is vaker volgens de Deltamethode opgesteld, de ontwikkelingstaken zijn vaker concreet vertaald in de doelen en de hulpverlener geeft aan vaker te engageren. Verder blijkt dat over het algemeen vooral factoren gerelateerd zijn aan het uitvoeren van de methode. Een hulpverlenerfactor die van belang is, is de hoeveelheid werkervaring met de Deltamethode. 18

21 5. HOE VERDER In het voorgaande staat beschreven wat het onderzoek naar succesvolle implementatie van interventies in de jeugdzorg heeft opgeleverd. Ten eerste is er zicht op bestaande theorieën over implementatie, ten tweede zijn implementatieprocessen in de jeugdzorg meetbaar gemaakt en ten derde is nieuwe kennis ontsloten. Dit leidt tot algemene aanbevelingen over implementatie in de jeugdzorg. Doordat het onderzoek grotendeels binnen Jeugdformaat heeft plaatsgevonden, zijn er ook specifieke aanbevelingen voor Jeugdformaat. Gedurende het onderzoek heeft Jeugdformaat al uitkomsten benut. Deel ervaringen met implementeren in de jeugdzorg Dagelijks worden er nieuwe interventies geïmplementeerd, maar over het algemeen worden ervaringen hiermee nauwelijks gedeeld in de jeugdzorg. In de praktijk van de jeugdzorg kan meer uitgewisseld worden over hoe interventies op een goede manier geïmplementeerd worden, bijvoorbeeld door publicaties in vaktijdschriften over implementatietrajecten of door uitwisseling over effectieve implementatieprocessen tijdens congressen en platformbijeenkomsten. Verder kan de praktijk bijdragen aan kennis over implementatie door medewerking te verlenen aan onderzoek. Onderzoek implementatie van interventies in de praktijk De effectiviteit van een implementatiestrategie is afhankelijk van allerlei factoren in de setting waar het implementatieproces plaats vindt. We pleiten er voor om implementatie zo veel mogelijk in een natuurlijke setting, de praktijk van de jeugdzorg, te onderzoeken. Daarbij zou de vraag centraal moeten staan Wat Werkt Wanneer bij Wie en Waarom? 19

22 Besteed aandacht aan borging Een belangrijke aanbeveling voor de praktijk is om implementatie van interventies in de jeugdzorg planmatig en procesmatig aan te pakken. Dit betekent nadrukkelijk niet dat van elke verandering, aanpassing of vernieuwing een groot project gemaakt moet worden, want dat zou de praktijk enorm verstarren. Het betekent wel dat men goed vooruit moet kijken: wat moet er precies geïmplementeerd worden in enge en brede zin. Gedurende het implementatieproces is het belangrijk om te monitoren en geregeld terug te kijken, te reflecteren. Door de uitvoering en de resultaten bij en te monitoren is het gedurende het implementatieproces mogelijk om bij te sturen, waardoor de kans van slagen uiteindelijk veel groter wordt. Niemand is gebaat bij een implementatieproces dat te snel en ondoordacht wordt gestart. Dit kost van alle betrokkenen veel tijd, energie en geld en zorgt voor onvrede bij professionals, en en uiteindelijk ook bij de organisatie, omdat de beoogde resultaten niet worden behaald. Vasthouden en borgen zijn minstens zo belangrijk als vernieuwen en invoeren. Bekijk de uitvoering en uitkomsten van een interventie altijd samen In effectstudies zou altijd de uitvoering van de interventie meegenomen moeten worden als variabele. Als niet duidelijk is in hoeverre de interventie daadwerkelijk uitgevoerd is, is het onmogelijk om goede uitspraken te doen over de effectiviteit van die interventie. In de praktijk zou het meten van resultaten van de hulp bij voorkeur hand in hand moeten gaan met procesevaluatie, om zicht te krijgen op wat nu precies heeft bijgedragen aan de resultaten. Pas de juiste interventie toe bij de juiste Het uiteindelijke doel van elke handeling van professionals in de jeugdzorg zou moeten zijn dat en optimaal profiteren van de hulp. Er is in de afgelopen decennia veel kennis vergaard over wat werkt bij allerlei soorten problematiek. Goede interventies bestaan uit een goede match tussen problematiek en interventie. Uit het onderzoek bij Jeugdformaat bleek dat de Methodiek Ambulante Hulp bij een zeer diverse doelgroep van en wordt ingezet. Bij een deel van de en zorgt dit voor goede resultaten, bij een deel ook niet. Waarschijnlijk kan bij lichte problematiek een lichtere variant van de methodiek volstaan. Bij en met specifieke of ernstige problematiek zou de methodiek juist aangevuld moeten worden met meer specifieke interventies waarvan bekend is dat het werkt, zoals gedragstherapie voor ernstige gedragsproblemen. 20

23 Begeleid professionals bij een goede uitvoering van de hulp Voor de praktijk van de jeugdzorg is het raadzaam om structureel te investeren in supervisie, intervisie of coaching van de hulpverleners die de interventies uitvoeren. De hulpverlener is als professional een cruciale schakel is in het uitvoeren van de hulp. Een hulpverlener moet in staat zijn om algemene en specifieke werkzame factoren in te zetten om verandering bij jeugdigen en gezinnen te bereiken. Dit vraagt kennis over effectieve hulp van professionals, maar ook vaardigheid in het uitvoeren van die interventies en begeleiding gedurende de uitvoering. Training en supervisie van professionals moet niet alleen gericht zijn op het sec toepassen van een interventie of het uitvoeren van een protocol. Een professionele hulpverlener kan werkzame principes op verschillende manieren toepassen onder verschillende omstandigheden of bij verschillende en. Tot besluit Jeugdformaat heeft ruimte geboden voor onderzoek dat bijdraagt aan de wetenschap en de praktijk. Het project heeft laten zien dat implementeren in de dagelijkse praktijk van de jeugdzorg weerbarstig is. Dat heeft kritische aanbevelingen opgeleverd waarvan jeugdzorgorganisaties èn onderzoekers kunnen leren. De kracht van samen optrekken door wetenschap en praktijk is dat deelresultaten direct benut kunnen worden. Jeugdformaat heeft gedurende de looptijd van het onderzoek al aanbevelingen ter harte genomen. Er is bijvoorbeeld meer aandacht gekomen voor procesevaluatie in aanvulling op het meten van resultaten van de hulp en er is gebruik gemaakt van de inzichten over competenties van hulpverleners voor het inrichten van een nieuw opleidingsbeleid binnen Jeugdformaat. Voor implementatie èn voor onderzoek naar implementatie geldt: het is een samenspel van vooruitzien, doen en terugblikken; pas dan is de cirkel rond. Implementeren is een samenspel van vooruitzien, doen en terugblikken; pas dan is de cirkel rond. 21

24 LITERATUUR VERANTWOORDING In deze samenvatting is omwille van de leesbaarheid gekozen om referenties niet in de tekst te verwerken. In het proefschrift staat in de lopende tekst wel aangegeven welke bronnen zijn geraadpleegd en is een uitgebreide literatuurlijst opgenomen. Onderstaande literatuur is een selectie van die uitgebreide lijst. De selectie is benut voor de tekst in deze samenvatting. Bero, L. A., Grilli, R., Grimshaw, J. M., Harvey, E., Oxman, A. D., & Thomson, M. A. (1998). Closing the gap between research and practice: An overview of systematic reviews of interventions to promote the implementation of research findings. British Medical Journal, 317, Bijl, B. & Bogaart, P.H.M. van den (1992). Het meten van de bereidheid tot verandering. Betrouwbaarheid en validiteit van de Nederlandstalige versie van de DDQ. Pedagogisch Tijdschrift, 17, Fleuren, M. A. H., Wiefferink, C. H., & Paulussen, T. G. W. M. (2004). Determinants of innovation within health care organizations: Literature review and Delphi study. International Journal for Quality in Health Care, 16, Fleuren, M.A.H., Wilde, E.J. de, Paulussen, T.G.W.M., Stals, K. & Mikolajczak, J. (2009) Condities voor effectieve invoering van jeugdinterventies: een kennissynthese. Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen, 6, Goorden, O., Vogelvang, B., Oomen, D., Ootes, A., Reith, W., Voogd, M., Vermeiden, B., & Vugt, M. van (2008). Methodiek Ambulante Hulp. Rijswijk: Jeugdformaat. Grol, R. & Wensing, M. (2006) Implementatie: Effectieve verbetering van de patiëntenzorg. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg. Rogers, E. M. (1995). Diffusion of innovations (4th ed.). New York: The Free Press. Stals, K., Yperen, T. van, Reith, W. & Stams, G. (2008). Effectieve en duurzame implementatie in de jeugdzorg. Een literatuurrapportage over belemmerende en bevorderende factoren op implementatie van interventies in de jeugdzorg. Utrecht: Universiteit Utrecht. Stals, K., Yperen, T. van, Reith, W. & Stams, G. (2009). Jeugdzorg kan nog veel leren over implementeren. Gebruik van kennis over implementatie vergroot de kans op succes. Jeugd en Co Kennis, 4, Stals, K., Yperen, T.A. van, Reith, W.J.M., & Stams, G.J.J.M. (2010) Planmatig implementeren leidt tot effectievere interventies in de praktijk. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 49, Stams, G.J.J.M., Top-Van der Eem, M., Limburg, S., Van Vugt, E., & Van der Laan, P.H. (2010). Implementatie en doelmatigheid van de Deltamethode Gezinsvoogdij: Onderzoek naar de invloed van de Deltamethode Gezinsvoogdij op het verloop op de ondertoezichtstelling.amsterdam: UVA, SCO-Kohnstamm instituut. Yperen, T. van & Bakker, K. (2008) Ontwikkeling en borging jeugdinterventies. Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut. Mikolajczak, J., Stals, K., Fleuren, M.A.H., Wilde E.J. de, Paulussen, T.G.W.M. (2009) Kennissynthese van condities voor effectieve invoering van jeugdinterventies. Leiden: TNO Kwaliteit van Leven / Utrecht: NJi.

25 PROMOTIEONDERZOEK, COMMISSIE, CONTACTINFO Dit is een samenvatting van een promotieonderzoek dat van 2007 tot 2012 is uitgevoerd door Karlijn Stals in opdracht van Jeugdformaat. De Universiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam waren samenwerkingspartners in het onderzoek. Op 29 juni 2012 om uur verdedigt Karlijn Stals het proefschrift tijdens een openbare verdediging van de Universiteit Utrecht in het Academiegebouw, Domplein 29 te Utrecht. Begeleidingscommissie: Promotoren: Co-promotoren: prof. dr. T.A. van Yperen (Universiteit Utrecht) prof. dr. G.J.J.M. Stams (Universiteit van Amsterdam) dr. W.J.M. Reith (Haagse Hogeschool) dr. E. Wortel (Jeugdformaat). Dit onderzoek was niet mogelijk geweest zonder de hulp van velen. In het bijzonder is dank verschuldigd aan de Raad van Bestuur van Jeugdformaat voor het initiëren en financieren van het onderzoek. Voor de dataverzameling heeft het onderzoek voor een groot deel gesteund op ambulant hulpverleners, gedragswetenschappers en leidinggevenden bij Jeugdformaat, waarvoor grote dank. De Universiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam hebben meegewerkt aan een onderzoek dat zich grotendeels afspeelde in de dynamische context van de praktijk van de jeugdzorg. Zij hebben hierbij steeds zorg gedragen voor de wetenschappelijke kwaliteit van het onderzoek. Voor vragen, verdere informatie over het onderzoek of een exemplaar van het proefschrift kunt u contact opnemen met Karlijn Stals (karlijn@stals.nl).

26 De cirkel is rond Samenvatting van onderzoek naar succesvolle implementatie van interventies in de jeugdzorg Publiekssamenvatting van academisch proefschrift. Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door Stichting Jeugdformaat. Omslag: Ipskampdrukkers B.V., Matthijs Ariëns Drukwerk: Ipskampdrukkers B.V Karlijn Stals Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd of worden opgeslagen in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.

27

28 Dit boekje bevat een samenvatting van een onderzoeksproject van Jeugdformaat, in samenwerking met de Universiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam. Het doel van dit project was om zicht te krijgen op factoren die van invloed zijn op succesvolle implementatie van interventies in de jeugdzorg. Ten eerste is literatuurstudie verricht en dat heeft een definitie van implementatie in de jeugdzorg opgeleverd, een theoretisch model en een overzicht van de beschikbare literatuur. Ten tweede zijn theoretische principes geoperationaliseerd, meetbaar gemaakt, voor onderzoek in de praktijk. Daarbij is gebruik gemaakt van de implementatiemonitor, een schematische weergave van het te meten implementatieproces. Ten derde is empirisch onderzoek uitgevoerd naar de implementatie van twee interventies: de Methodiek Ambulante Hulp bij Jeugdformaat en de Deltamethode Gezinsvoogdij bij Bureaus Jeugdzorg. Dit onderzoek heeft nieuwe kennis over implementatie van interventies in de jeugdzorg opgeleverd en aanbevelingen voor verder onderzoek en de praktijk.

Implementatie in de jeugdzorg

Implementatie in de jeugdzorg Implementatie in de jeugdzorg Lezing Academische Werkplaats Inside-Out dr. Karlijn Stals Nijmegen, 1 februari 2013 Implementatie? 2 1 NIET!!! 3 Weten en doen Verbetering in de zorg voor jeugd meer (en

Nadere informatie

Jeugdzorg kan nog veel leren over implementeren

Jeugdzorg kan nog veel leren over implementeren Foto: Martine Sprangers Gebruik van kennis over implementatie vergroot de kans op succes Jeugdzorg kan nog veel leren over implementeren Door Karlijn Stals, Tom van Yperen, Wouter Reith en Geert Jan Stams

Nadere informatie

Leren implementeren. Waar sta jij met Leren implementeren? Leren in de wijk 30 januari2017 Karlijn Stals, programmaleidervakmanschapnji

Leren implementeren. Waar sta jij met Leren implementeren? Leren in de wijk 30 januari2017 Karlijn Stals, programmaleidervakmanschapnji Leren implementeren Leren in de wijk 30 januari2017 Karlijn Stals, programmaleidervakmanschapnji Ik weet alles over implementeren en kan het ook heel goed! Ik sta voor een afgebakende, overzichtelijke

Nadere informatie

Implementatie Projectleidersbijeenkomst Vroege Opsporing. Fleur Boulogne / Adviseur implementatie ZonMw

Implementatie Projectleidersbijeenkomst Vroege Opsporing. Fleur Boulogne / Adviseur implementatie ZonMw Implementatie Projectleidersbijeenkomst Vroege Opsporing Fleur Boulogne / Adviseur implementatie ZonMw Definitie van implementatie Implementatie verwijst naar een reeks geplande, bewuste activiteiten die

Nadere informatie

Samenvatting Het draait om het kind

Samenvatting Het draait om het kind Samenvatting Het draait om het kind Visie op monitoring in de opvoedingsvariant van pleegzorg Inleiding Aangezien de pleegzorg een onvoldoende geobjectiveerd overzicht heeft van hoe het met de jeugdige

Nadere informatie

Beweging in veranderende organisaties

Beweging in veranderende organisaties Beweging in veranderende organisaties Kilian Bennebroek Gravenhorst Werken met vragenlijsten voor versterking van veranderingsprocessen PROFESSIONEEL ADVISEREN 5 Inhoud Voorwoord 7 Opzet van het boek 9

Nadere informatie

Adoptie en Fidelity van het Familienetwerkberaad. Prof. dr. Olaf Timmermans

Adoptie en Fidelity van het Familienetwerkberaad. Prof. dr. Olaf Timmermans Adoptie en Fidelity van het Familienetwerkberaad Prof. dr. Olaf Timmermans Introductie Behoefte bij professionals in de jeugdbescherming aan consistente en geïntegreerde manier van toepassen methodische

Nadere informatie

Prof. dr. Geert Jan Stams Universiteit van Amsterdam

Prof. dr. Geert Jan Stams Universiteit van Amsterdam Prof. dr. Geert Jan Stams Universiteit van Amsterdam Samen met Jeugdige Taken van de Gezinsvoogd/Casemanager/ Gezinsmanager Opvoeder(s) / verzorger(s) Hulpverleners, behandelaars Andere professionals en

Nadere informatie

Op weg naar meer kennis over wat werkt voor multiprobleemgezinnen (MPG) MSc L. (Loraine) Visscher, Universitair Medisch Centrum Groningen

Op weg naar meer kennis over wat werkt voor multiprobleemgezinnen (MPG) MSc L. (Loraine) Visscher, Universitair Medisch Centrum Groningen Op weg naar meer kennis over wat werkt voor multiprobleemgezinnen (MPG) MSc L. (Loraine) Visscher, Universitair Medisch Centrum Groningen Consortium ZOP&MPG Aanleiding In de Databank Effectieve Interventies

Nadere informatie

Preffi 2.0: Preventie Effectmanagement Instrument. Ontwikkeling,validiteit, betrouwbaarheid en bruikbaarheid

Preffi 2.0: Preventie Effectmanagement Instrument. Ontwikkeling,validiteit, betrouwbaarheid en bruikbaarheid Preffi 2.0: Preventie Effectmanagement Instrument Ontwikkeling,validiteit, betrouwbaarheid en bruikbaarheid De gebruikers 1200 gezondheidsbevorderaars, voorlichters en preventiewerkers, werkzaam bij: GGD

Nadere informatie

Child Safety Now. Towards Effective Case Management for Families in Child Protection and Youth Parole Services I. Busschers

Child Safety Now. Towards Effective Case Management for Families in Child Protection and Youth Parole Services I. Busschers Child Safety Now. Towards Effective Case Management for Families in Child Protection and Youth Parole Services I. Busschers Samenvatting Dit proefschrift gaat over casemanagement van gezinnen binnen jeugdbescherming

Nadere informatie

Een visie op implementatie. 29 november 2018, Academische Werkplaats SAMEN Karlijn Stals, programmaleider Vakmanschap NJi

Een visie op implementatie. 29 november 2018, Academische Werkplaats SAMEN Karlijn Stals, programmaleider Vakmanschap NJi Een visie op implementatie 29 november 2018, Academische Werkplaats SAMEN Karlijn Stals, programmaleider Vakmanschap NJi Implementeren? Innoveren Implementeren Professionaliseren Veranderen Evalueren Leren

Nadere informatie

Netwerkbijeenkomst Richtlijnen Jeugdzorg

Netwerkbijeenkomst Richtlijnen Jeugdzorg Netwerkbijeenkomst Richtlijnen Jeugdzorg Karlijn Stals Utrecht 29 september 2014 Welke richtlijnen zijn ontwikkeld? Wat zijn bevindingen vanuit proefinvoeringen? Wat betekenen de richtlijnen voor de organisatie?

Nadere informatie

waardoor een beroerte kan worden gezien als een chronische aandoening.

waardoor een beroerte kan worden gezien als een chronische aandoening. amenvatting Elk jaar krijgen in Nederland zo n 45.000 mensen een beroerte, ook wel CVA (Cerebro Vasculair Accident) genoemd. Ongeveer 60% van hen keert na opname in het ziekenhuis of revalidatiecentrum

Nadere informatie

SWPBS en HGW in curriculum lerarenopleiding

SWPBS en HGW in curriculum lerarenopleiding SWPBS en HGW in curriculum lerarenopleiding Inleiding Het LEOZ (Landelijk Expertisecentrum Onderwijs en Zorg) is een samenwerkingsproject van: Fontys Hogescholen, Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg,

Nadere informatie

Literatuur 145. Het Nederlands Jeugdinstituut: kennis over jeugd en opvoeding 173

Literatuur 145. Het Nederlands Jeugdinstituut: kennis over jeugd en opvoeding 173 Inhoud Inleiding 7 Deel 1: Theorie 1. Kindermishandeling in het kort 13 1.1 Inleiding 13 1.2 Aard en omvang 13 1.3 Het ontstaan van mishandeling en verwaarlozing 18 1.4 Gevolgen van kindermishandeling

Nadere informatie

Implementatie van richtlijnen. Dr. Hester Vermeulen Afdeling Chirurgie, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Amsterdam School of Health Professions

Implementatie van richtlijnen. Dr. Hester Vermeulen Afdeling Chirurgie, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Amsterdam School of Health Professions Implementatie van richtlijnen Dr. Hester Vermeulen Afdeling Chirurgie, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Amsterdam School of Health Professions Even voorstellen Dr. Hester Vermeulen Verpleegkundige

Nadere informatie

Presentatie Sturing en Monitoring 1Gezin1Plan

Presentatie Sturing en Monitoring 1Gezin1Plan Presentatie Sturing en Monitoring 1Gezin1Plan Bijeenkomst managers en beleidsmedewerkers gemeenten en aanbieders Hollands Midden oktober 2017 Annelies Kooiman, adviseur Leren Professionaliseren Movisie

Nadere informatie

Werkbladen Workshop zelfonderzoek project Hybride Leeromgevingen in het Beroepsonderwijs (14 Oktober 2010)

Werkbladen Workshop zelfonderzoek project Hybride Leeromgevingen in het Beroepsonderwijs (14 Oktober 2010) Werkbladen Workshop zelfonderzoek project Hybride Leeromgevingen in het Beroepsonderwijs (14 Oktober 010) Ilya Zitter & Aimée Hoeve Versie 5 oktober 010 Vooraf Vertrekpunt voor de monitor & audit van de

Nadere informatie

Strategieën om te werken aan effectieve jeugdzorg

Strategieën om te werken aan effectieve jeugdzorg Strategieën om te werken aan effectieve jeugdzorg Evidence based practice 1. Invoeren bewezen effectieve interventies; 2. Wetenschappelijk onderzoeken veelbelovende eigen interventies; 3. Consolideren

Nadere informatie

- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE?

- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? - Geplaatst in VISUS 4-2017 - EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? Om de verschillen tussen de kennis uit het laatste wetenschappelijk bewijs en de klinische praktijk kleiner te maken is de afgelopen

Nadere informatie

Instructie Outcome-indicatoren

Instructie Outcome-indicatoren Instructie Outcome-indicatoren Regio FoodValley Afke Donker & Monique Malmberg Inleiding Outcome-monitoring Jeugdhulpaanbieders en gemeenten voelen zich samen verantwoordelijk voor een goed functionerende

Nadere informatie

WORKSHOP VERSPREIDING EN IMPLEMENTATIE VAN JE PROJECT. Djoeke van Dale, CGL Renske van der Zwet, Movisie

WORKSHOP VERSPREIDING EN IMPLEMENTATIE VAN JE PROJECT. Djoeke van Dale, CGL Renske van der Zwet, Movisie WORKSHOP VERSPREIDING EN IMPLEMENTATIE VAN JE PROJECT Djoeke van Dale, CGL Renske van der Zwet, Movisie Doelen workshop Inzicht in wat er komt kijken bij het verspreiden en implementeren van je project.

Nadere informatie

Structurele mondverzorging, een verbetertraject - bent u er klaar voor?

Structurele mondverzorging, een verbetertraject - bent u er klaar voor? Toelichting op de vragenlijst implementatierijpheid Structurele mondverzorging, een verbetertraject - bent u er klaar voor? Structurele mondverzorging houdt in dat mondverzorging een vast onderdeel wordt

Nadere informatie

Quick scan Ambulant begeleid wonen. Rapport naar aanleiding van het onderzoek van de Inspectie jeugdzorg bij Kompaan

Quick scan Ambulant begeleid wonen. Rapport naar aanleiding van het onderzoek van de Inspectie jeugdzorg bij Kompaan Quick scan Ambulant begeleid wonen Rapport naar aanleiding van het onderzoek van de Inspectie jeugdzorg bij Kompaan Inspectie jeugdzorg September 2006 Inleiding De Inspectie jeugdzorg wil een inschatting

Nadere informatie

Deelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek

Deelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek Deelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek In deze deelopdracht ga je het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek onderzoeken. Geerts en van Kralingen (2011) definiëren onderwijsconcept

Nadere informatie

Een voorbeeld van een schoolprogramma gericht op preventie van overgewicht in Nederland: het DOiT programma

Een voorbeeld van een schoolprogramma gericht op preventie van overgewicht in Nederland: het DOiT programma 7 Samenvatting 8 Dit proefschrift beschrijft de voorbereiding op de landelijke implementatie van het Dutch Obesity Intervention in Teenagers (DOiT) programma. Daarnaast wordt de evaluatie beschreven die

Nadere informatie

Voorlichting Dialoogtafelmethodiek. Korte versie voor de deelnemende aan de dialoogtafel professionals

Voorlichting Dialoogtafelmethodiek. Korte versie voor de deelnemende aan de dialoogtafel professionals Voorlichting Dialoogtafelmethodiek Korte versie voor de deelnemende aan de dialoogtafel professionals Academische Werkplaatsen TJ Wat? Kennisinfrastructuur waarin praktijk, beleid, onderzoek en onderwijs

Nadere informatie

Centrum voor Jeugd en Gezin. Bouwstenen voor de groei

Centrum voor Jeugd en Gezin. Bouwstenen voor de groei Centrum voor Jeugd en Gezin Bouwstenen voor de groei Moduleaanbod Stade Advies Centrum voor Jeugd en Gezin; Bouwstenen voor de groei Hoe organiseert u het CJG? Plan en Ontwikkelmodulen: Module Verkenning

Nadere informatie

Samenvatting en conclusies

Samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies Plan- en procesevaluatie van de scholing van gevangenispersoneel in Verbal Judo Het onderzoek Verbal Judo (Thompson, 1984) is een methode waarbij mensen anderen op een kalme

Nadere informatie

SAMENVATTING Het ontwikkelen van een solide studie design met bijbehorende instrumenten om een CRM training te evalueren

SAMENVATTING Het ontwikkelen van een solide studie design met bijbehorende instrumenten om een CRM training te evalueren SAMENVATTING Op de Intensive Care (IC) worden fouten gemaakt, sommige met ernstige gevolgen voor de patiënt. Er is steeds meer bewijs dat deze fouten kunnen worden vermeden, of de gevolgen er van af te

Nadere informatie

Generiek Gezinsgericht Werken. Onderzoek bij Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam

Generiek Gezinsgericht Werken. Onderzoek bij Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Generiek Gezinsgericht Werken Onderzoek bij Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Programma vandaag 1. GGW: Wat, waarom en hoe 2. Onderzoek: beschrijving centrale elementen GGW de praktijk (filmpje)

Nadere informatie

Functioneel meten en vakmanschap www.divosa.nl

Functioneel meten en vakmanschap www.divosa.nl De sociale dienst als lerende organisatie Functioneel meten en vakmanschap www.divosa.nl De sociale dienst als lerende organisatie Functioneel meten en vakmanschap Prof. dr. Roland Blonk, Chris Goosen

Nadere informatie

Sturen op resultaten. Zijn gestandaardiseerde vragenlijsten bruikbaar?

Sturen op resultaten. Zijn gestandaardiseerde vragenlijsten bruikbaar? Sturen op resultaten Zijn gestandaardiseerde vragenlijsten bruikbaar? Anna van Spanje (Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie) Jan Willem Veerman (Radboud Universiteit, NJi / SEJN) Congres Transformeren

Nadere informatie

Verspreiden en borgen: werkwijze om andere locaties binnen de organisatie veilig te maken

Verspreiden en borgen: werkwijze om andere locaties binnen de organisatie veilig te maken Verspreiden en borgen: werkwijze om andere locaties binnen de organisatie veilig te maken Dat men zich bewust is van een probleem en een mogelijke oplossing (een verbetertraject) leidt niet automatisch

Nadere informatie

Implementatie expertise voor zorginnovatoren en zorgprofessionals

Implementatie expertise voor zorginnovatoren en zorgprofessionals EXPERTISE: Jeugd Bronwynn Sterkenburg E bsterkenburg@ncj.nl T 06-53975268 jeugdgezondheidszorg (JGZ); jeugd; publieke gezondheid; richtlijnen U kunt mij benaderen met vragen over: creatief implementeren;

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20890 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Koelewijn, Hennie Title: Quality of work and well-being of health care employees

Nadere informatie

Samenvatting. Inleiding

Samenvatting. Inleiding Inleiding Overgewicht en obesitas bij kinderen is een serieus volksgezondheidsprobleem. Het wordt veroorzaakt door een complex geheel van onderling samenhangende persoonlijke, sociale en omgevingsfactoren.

Nadere informatie

Eerste effectmeting van de training ouderverstoting voor professionals in opdracht van De FamilieAcademie

Eerste effectmeting van de training ouderverstoting voor professionals in opdracht van De FamilieAcademie Eerste effectmeting van de training ouderverstoting voor professionals in opdracht van De FamilieAcademie 1 Samenvatting In opdracht van de FamilieAcademie is een eerste effectmeting gedaan naar de training

Nadere informatie

Afbeelding: TriamFloat Effectmetingsmodel

Afbeelding: TriamFloat Effectmetingsmodel Het meten van het effect van leren en ontwikkelen is een belangrijk thema bij onze klanten. Organisaties willen de toegevoegde waarde van leren weten en verwachten een professionele aanpak van de afdeling

Nadere informatie

Samenvatting. Gezin Centraal

Samenvatting. Gezin Centraal Samenvatting Gezin Centraal Gezin Centraal is een experimenteel hulpverleningsprogramma dat zich richt op kinderen (6 14 jaar) met ernstige psychosociale problemen en hun gezinnen. Het programma maakt

Nadere informatie

Outcome in Zicht via CBS. Startpakket

Outcome in Zicht via CBS. Startpakket Outcome in Zicht via CBS Startpakket Inleiding Outcome-monitoring Jeugdhulpaanbieders en gemeenten voelen zich samen verantwoordelijk voor een goed functionerende jeugdhulp van hoge kwaliteit. Daarnaast

Nadere informatie

218 SAMENVATTING De prevalentie van overgewicht en obesitas bij kinderen is de laatste jaren sterk toegenomen. In Nederland hebben 12.8% van de jongen

218 SAMENVATTING De prevalentie van overgewicht en obesitas bij kinderen is de laatste jaren sterk toegenomen. In Nederland hebben 12.8% van de jongen Samenvatting 217 218 SAMENVATTING De prevalentie van overgewicht en obesitas bij kinderen is de laatste jaren sterk toegenomen. In Nederland hebben 12.8% van de jongens en 14.8% van de meisjes overgewicht,

Nadere informatie

Risicomanagement bij onder toezicht gestelde kinderen Een notitie naar aanleiding van onderzoek van de Inspectie jeugdzorg oktober 2008

Risicomanagement bij onder toezicht gestelde kinderen Een notitie naar aanleiding van onderzoek van de Inspectie jeugdzorg oktober 2008 Risicomanagement bij onder toezicht gestelde kinderen Een notitie naar aanleiding van onderzoek van de Inspectie jeugdzorg oktober 2008 Inleiding De veiligheid van het kind is een van de belangrijkste

Nadere informatie

De inzet van familienetwerkberaden. jeugdbescherming. Sharon Dijkstra, MSc Dr. Hanneke Creemers Dr. Jessica Asscher Prof. dr.

De inzet van familienetwerkberaden. jeugdbescherming. Sharon Dijkstra, MSc Dr. Hanneke Creemers Dr. Jessica Asscher Prof. dr. Sharon Dijkstra, MSc Dr. Hanneke Creemers Dr. Jessica Asscher Prof. dr. Geert Jan Stams Universiteit van Amsterdam Forensische Orthopedagogiek De inzet van familienetwerkberaden in de jeugdbescherming

Nadere informatie

Vragenlijst implementatierijpheid VTGM

Vragenlijst implementatierijpheid VTGM Vragenlijst implementatierijpheid VTGM Het in gang zetten van een verbetertraject is een uitdaging en er zijn veel factoren die er voor kunnen zorgen dat zo n project goed verloopt óf mislukt. Het is van

Nadere informatie

ROM in de verslavingszorg

ROM in de verslavingszorg ROM in de verslavingszorg Seminar NETQ Healthcare: Innovatie in de Geestelijke Gezondheidszorg Utrecht, 9 juni 2009 Suzan Oudejans, Arkin Academy AIAR Proefschrift Resultaten meten Resultaten van de zorg

Nadere informatie

Advies over verplicht netwerkberaad in kader van OTS

Advies over verplicht netwerkberaad in kader van OTS Advies over verplicht netwerkberaad in kader van OTS NJi 1 oktober 2013 Naar aanleiding van de plannen rond de nieuwe jeugdbeschermingsmaatregelen heeft het ministerie van Veiligheid en Justitie het Nederlands

Nadere informatie

Vaktherapie: Wat werkt?

Vaktherapie: Wat werkt? Vaktherapie: Wat werkt? Ontwikkeling interventies en werkzame factoren Tom van Yperen, Nji / Universiteit Groningen Ede, 10 juni 2017 Vak in ontwikkeling ZIN: Maak uw interventies meer evidence-based.

Nadere informatie

Quick scan Ambulant begeleid wonen

Quick scan Ambulant begeleid wonen Quick scan Ambulant begeleid wonen 21-07-2006 Rapport n.a.v. het onderzoek van de Inspectie jeugdzorg bij Jarabee Inspectie jeugdzorg Juli 2006 Inleiding De Inspectie jeugdzorg wil een inschatting maken

Nadere informatie

PR V1. Beroepscompetentie- profiel RBCZ therapeuten

PR V1. Beroepscompetentie- profiel RBCZ therapeuten PR 180724 V1 Beroepscompetentie- profiel Afgeleid van de niveaubepaling NLQF, niveau 6 heeft RBCZ kerncompetenties benoemd voor de complementair/alternatief therapeut. Als uitgangspunt zijn de algemene

Nadere informatie

Palliatieve Zorg. Onderdeel: Kwalitatief onderzoek. Naam: Sanne Terpstra Studentennummer: 500646500 Klas: 2B2

Palliatieve Zorg. Onderdeel: Kwalitatief onderzoek. Naam: Sanne Terpstra Studentennummer: 500646500 Klas: 2B2 Palliatieve Zorg Onderdeel: Kwalitatief onderzoek Naam: Sanne Terpstra Studentennummer: 500646500 Klas: 2B2 Inhoudsopgave Inleiding Blz 2 Zoekstrategie Blz 3 Kwaliteitseisen van Cox et al, 2005 Blz 3 Kritisch

Nadere informatie

Nieuwsbrief gezonde leefstijl - 3 e kwartaal 2018

Nieuwsbrief gezonde leefstijl - 3 e kwartaal 2018 Nieuwsbrief gezonde leefstijl - 3 e kwartaal 2018 Overzicht nieuws Agenda Kennismaking met nieuwe onderzoekers Marjolijn Wagenaar en Inge Meinen Onderzoek Rianne Steenbergen Leefstijlaanpak binnen zorgorganisaties

Nadere informatie

Positief Opvoeden, Triple P in de transitie stelsel jeugd

Positief Opvoeden, Triple P in de transitie stelsel jeugd Positief Opvoeden, Triple P in de transitie stelsel jeugd Jacqueline van Rijn Jolyn Berns www.nji.nl Marion van Bommel Sandra Hollander Oktober 2013 Triple P Triple P is een evidence based opvoedondersteuningsprogramma,

Nadere informatie

TRAINING NIVEAU 4: STANDAARD TRIPLE P 0 12 jaar

TRAINING NIVEAU 4: STANDAARD TRIPLE P 0 12 jaar TRAINING NIVEAU 4: STANDAARD TRIPLE P 0 12 jaar Algemene beschrijving De training Triple P Niveau 4 Standaard 0 12 jaar biedt deelnemers een goede basis voor het uitvoeren van intensieve individuele Triple

Nadere informatie

Postmaster opleiding diagnostiek in de jeugdzorg en jeugdhulpverlening

Postmaster opleiding diagnostiek in de jeugdzorg en jeugdhulpverlening me nse nkennis Postmaster opleiding diagnostiek in de jeugdzorg en jeugdhulpverlening Door te werken met de laatste wetenschappelijke inzichten, vergroot je de kans dat je adviezen juist blijken. Postmaster

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Docenten in het hoger onderwijs zijn experts in wát zij doceren, maar niet noodzakelijk in hóe zij dit zouden moeten doen. Dit komt omdat zij vaak weinig tot geen training hebben gehad in het lesgeven.

Nadere informatie

Evidence-based interventies voor agressieregulatie en woedebeheersing

Evidence-based interventies voor agressieregulatie en woedebeheersing Evidence-based interventies voor agressieregulatie en woedebeheersing Hoe vergelijk je methodieken op basis van welke criteria? Marjolein Oudhof Mariska van der Steege 23 april 2009 Inhoud workshop Werken

Nadere informatie

Kenniskring Entree van zorg

Kenniskring Entree van zorg Kenniskring Entree van zorg Aansluiting problematiek en hulp: rol van de context 12 november 2015 Het programma Psychosociale hulp voor kinderen en jongeren: welke problemen zien we waar terug? Marieke

Nadere informatie

Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting

Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting xvii Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting Samenvatting IT uitbesteding doet er niet toe vanuit het perspectief aansluiting tussen bedrijfsvoering en IT Dit proefschrift is het

Nadere informatie

Instroom 1. Inclusie. Uitstroom. Doorstroom. Universiteit Utrecht 1

Instroom 1. Inclusie. Uitstroom. Doorstroom. Universiteit Utrecht 1 Instroom 1 4 Uitstroom 3 Inclusie 2 Doorstroom Universiteit Utrecht 1 Rapportage 2018 Prof. Dr. Naomi Ellemers Prof. Dr. Jojanneke van der Toorn Dr. Wiebren Jansen Inhoud Voorwoord 4 Algemeen 6 Hoe is

Nadere informatie

Chapter 11. Nederlandse samenvatting

Chapter 11. Nederlandse samenvatting Chapter 11 Nederlandse samenvatting Chapter 11 Reumatoïde artritis (RA) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door ontstekingen van de gewrichten. Symptomen die optreden zijn onder andere pijn,

Nadere informatie

Quick scan Ambulant begeleid wonen 22 mei 2006

Quick scan Ambulant begeleid wonen 22 mei 2006 Quick scan Ambulant begeleid wonen 22 mei 2006 Rapport n.a.v. het onderzoek van de Inspectie jeugdzorg bij Jeugdformaat (Nieuwe Parklaan) Inspectie jeugdzorg 30 mei 2006 Inleiding De Inspectie jeugdzorg

Nadere informatie

Transitie en transformatie van de zorg voor jeugd

Transitie en transformatie van de zorg voor jeugd Transitie en transformatie van de zorg voor jeugd Een geslaagde transformatie & transitie? Vanaf januari 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor het preventieve en curatieve jeugdbeleid. Hieronder

Nadere informatie

Chapter 9 Samenvatting CHAPTER 9. Samenvatting

Chapter 9 Samenvatting CHAPTER 9. Samenvatting Chapter 9 Samenvatting CHAPTER 9 Samenvatting 155 Chapter 9 Samenvatting SAMENVATTING Richtlijnen en protocollen worden ontwikkeld om de variatie van professioneel handelen te reduceren, om kwaliteit van

Nadere informatie

Vision without action is Daydreaming. Action without vision is a Nightmare Japanse spreuk. Ellen Loykens & Marieke Boelhouwer

Vision without action is Daydreaming. Action without vision is a Nightmare Japanse spreuk. Ellen Loykens & Marieke Boelhouwer Vision without action is Daydreaming. Action without vision is a Nightmare Japanse spreuk Ellen Loykens & Marieke Boelhouwer 1. Introductie Verder 2. Doel, doelgroep en uitvoerders Verder 3. Organisatie

Nadere informatie

Implementeren van een zorginnovatie. Heel gewoon.

Implementeren van een zorginnovatie. Heel gewoon. Implementeren van een zorginnovatie. Heel gewoon. zorgvannu.nl Innoveren in de zorg, dat is heel erg zorg van nu. Het kan zelfs zo zijn dat wat je collega innovatief vindt, jij als dagelijkse routine ziet,

Nadere informatie

Kwaliteit van toetsing onder de loep. kwaliteitszorg rondom toetsing 6 februari 2014

Kwaliteit van toetsing onder de loep. kwaliteitszorg rondom toetsing 6 februari 2014 Kwaliteit van toetsing onder de loep kwaliteitszorg rondom toetsing 6 februari 2014 Ochtendprogramma inleiding op methodiek werken aan methodiek terugkoppelen opbrengsten presentatie opzet vervolgonderzoek

Nadere informatie

Inhoud. Er worden 13 richtlijnen ontwikkeld. Richtlijnen jeugdhulp? Richtlijnen: versterkend RICHTLIJNEN VOOR DE JEUGDHULP EN JEUGDBESCHERMING

Inhoud. Er worden 13 richtlijnen ontwikkeld. Richtlijnen jeugdhulp? Richtlijnen: versterkend RICHTLIJNEN VOOR DE JEUGDHULP EN JEUGDBESCHERMING Inhoud Richtlijnen Jeugdhulp en Jeugdbescherming Nienke Foolen (Nederlands Jeugdinstituut) Meike Koopman (Nederlands Jeugdinstituut) Pieter Jelle Moenandar (Hogeschoolvan Amsterdam) Voorstellen Korte quiz!

Nadere informatie

De inzet van familienetwerkberaden in de jeugdzorg:

De inzet van familienetwerkberaden in de jeugdzorg: De inzet van familienetwerkberaden in de jeugdzorg: Een systematische review en meta-analyse van de uitkomsten van studies naar de effectiviteit van familienetwerkberaden Universiteit van Amsterdam, Forensische

Nadere informatie

Werken met multipele allianties

Werken met multipele allianties Werken met multipele allianties In gezinnen met meervoudige en complexe problemen Huub Pijnenburg Marieke de Greef Marion van Hattum Ron Scholte Thema s voor vandaag 1 2 3 4 5 Alliantie Een goede alliantie:

Nadere informatie

LUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT:

LUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT: Op weg naar een Kamer Mondzorg Josef Bruers LUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT: Quality for the future 4 oktober 2013 Kamer Mondzorg Werktitel voor een initiatief om in Nederland te komen

Nadere informatie

HOOFDSTUK 7. SAMENVATTING & DISCUSSIE

HOOFDSTUK 7. SAMENVATTING & DISCUSSIE HOOFDSTUK 7. SAMENVATTING & DISCUSSIE Inleiding Dit proefschrift staat in het teken van de professionaliteit van de jeugdzorgwerker in de Provinciale residentiële Jeugdzorg, de Justitiële residentiële

Nadere informatie

Sturen op kwaliteit. Theorie en praktijk. Dr. Wim Gorissen, Directeur Effectiviteit & Vakmanschap

Sturen op kwaliteit. Theorie en praktijk. Dr. Wim Gorissen, Directeur Effectiviteit & Vakmanschap Sturen op kwaliteit Theorie en praktijk Dr. Wim Gorissen, Directeur Effectiviteit & Vakmanschap Opbouw verhaal Wat willen we in het jeugdveld Evidence-based werken en vakmensschap Samen lerend doen wat

Nadere informatie

Van vliegwiel naar perpetuum mobile Monitoring en doorontwikkeling vernieuwing jeugdbescherming. Stelling 1. Stelling 2

Van vliegwiel naar perpetuum mobile Monitoring en doorontwikkeling vernieuwing jeugdbescherming. Stelling 1. Stelling 2 Van vliegwiel naar perpetuum mobile Monitoring en doorontwikkeling vernieuwing jeugdbescherming Symposium Jeugdbescherming nu en na 2015 28 januari 2014 Tom van Yperen en René van Vianen, Nederlands Jeugdinstituut

Nadere informatie

Samen aan de slag met theorie en praktijkervaringen om uw implementatie een stap verder te krijgen

Samen aan de slag met theorie en praktijkervaringen om uw implementatie een stap verder te krijgen Samen aan de slag met theorie en praktijkervaringen om uw implementatie een stap verder te krijgen Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

TRAINING NIVEAU 4: STANDAARD TRIPLE P 0 12 jaar

TRAINING NIVEAU 4: STANDAARD TRIPLE P 0 12 jaar TRAINING NIVEAU 4: STANDAARD TRIPLE P 0 12 jaar Algemene beschrijving De training Triple P Niveau 4 Standaard 0 12 jaar biedt deelnemers een goede basis voor het uitvoeren van intensieve individuele Triple

Nadere informatie

Welke elementen zijn essentieel voor goede implementatie? Wat zijn valkuilen? Hoe die te omzeilen?

Welke elementen zijn essentieel voor goede implementatie? Wat zijn valkuilen? Hoe die te omzeilen? Implementatie van richtlijnen en andere vernieuwingen Margot Fleuren Esther Coenen Vragen groep (1) Welke elementen zijn essentieel voor goede implementatie? Wat zijn valkuilen? Hoe die te omzeilen? Hoe

Nadere informatie

Samenwerken met ouders voor goede hulpverleningsresultaten: (hoe) werkt het?

Samenwerken met ouders voor goede hulpverleningsresultaten: (hoe) werkt het? Samenwerken met ouders voor goede hulpverleningsresultaten: (hoe) werkt het? Jeugd in Onderzoek 13 maart 2017 Marieke de Greef Lectoraat Werkzame Factoren in de Jeugd- en Opvoedhulp Hogeschool van Arnhem

Nadere informatie

Overzichtskaart 3. Opvoedingsondersteuning. voor hulp bij opvoedingsvragen en lichte opvoedproblemen

Overzichtskaart 3. Opvoedingsondersteuning. voor hulp bij opvoedingsvragen en lichte opvoedproblemen Overzichtskaart 3 Opvoedingsondersteuning voor hulp bij opvoedingsvragen en lichte opvoedproblemen Zelfreflectie-instrument individuele opvoedingsondersteuning Sommige JGZ-professionals zullen al over

Nadere informatie

Jeugdzorg naar gemeente: agenda voor inhoudelijke vernieuwing

Jeugdzorg naar gemeente: agenda voor inhoudelijke vernieuwing Jeugdzorg naar gemeente: agenda voor inhoudelijke vernieuwing Tom van Yperen Nederlands Jeugdinstituut 18 januari 2012 te Den Bosch t.vanyperen@nji.nl / s.vanhaaren@nji.nl Waarom de stelselwijziging? 1.

Nadere informatie

AOS docentonderzoek. Rapporteren en presenteren

AOS docentonderzoek. Rapporteren en presenteren Het forum AOS docentonderzoek Rapporteren en presenteren Wanneer is je onderzoek geslaagd? Evalueren en beoordelen Oefening 4 (pagina 316 of 321) Rapporteren en presenteren Verspreiding van resultaten

Nadere informatie

Inspectie jeugdzorg. Matching in het belang van het kind Landelijk beeld onderzoek Inspectie jeugdzorg bij vergunninghouders interlandelijke adoptie

Inspectie jeugdzorg. Matching in het belang van het kind Landelijk beeld onderzoek Inspectie jeugdzorg bij vergunninghouders interlandelijke adoptie Matching in het belang van het kind Landelijk beeld onderzoek Inspectie jeugdzorg bij vergunninghouders interlandelijke adoptie Inspectie jeugdzorg Utrecht, november 2005 1 2 Inhoudsopgave Aanleiding onderzoek...5

Nadere informatie

Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen. Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema

Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen. Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema Ernstige Psychische Aandoeningen (EPA) Definitie consensus groep EPA¹ - Sprake van psychische stoornis

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 207 208 Deel I Het wordt steeds belangrijker gevonden om kinderen een stem te geven. Hierdoor kunnen kinderen beter begrepen worden en kan hun ontwikkeling worden geoptimaliseerd.

Nadere informatie

Introductie stage-scriptie combi. Orthopedagogiek G&G, 25 augustus 2011

Introductie stage-scriptie combi. Orthopedagogiek G&G, 25 augustus 2011 Introductie stage-scriptie combi Orthopedagogiek G&G, 25 augustus 2011 Welkom toekomstige Scientist-Practitioners Achtergrond Vanuit Orthopedagogiek:GenG steeds meer accent op scientist-practitioner model

Nadere informatie

Deze vraagstelling is nader toegespitst op de volgende sub-vragen:

Deze vraagstelling is nader toegespitst op de volgende sub-vragen: Samenvatting Dit proefschrift gaat over ervaringen en leerprocessen in de ontwikkeling van de theorie en praktijk van Moreel Beraad als methode van ethiekondersteuning in de gezondheidszorg. Hoofdstuk

Nadere informatie

Onderzoekers: diverse onderzoekers, in binnen- en buitenland onder leiding van Prof. Dr. C. Vlaskamp, Dr. A. van der Putten & Drs. P.

Onderzoekers: diverse onderzoekers, in binnen- en buitenland onder leiding van Prof. Dr. C. Vlaskamp, Dr. A. van der Putten & Drs. P. Alle projecten richten zich op personen met (zeer) ernstige verstandelijke en meervoudige beperkingen en staan onder leiding van Prof. Dr. C. Vlaskamp en/of Dr. A. van der Putten. Lopende projecten 1.

Nadere informatie

De zorg is onze passie, verbeteren ons vak. Productive Ward

De zorg is onze passie, verbeteren ons vak. Productive Ward Productive Ward Verbeter de kwaliteit, veiligheid en doelmatigheid van uw zorg door reductie van verspilling Brochure Productive Ward CBO 2012 CBO, Postbus 20064, 3502 LB UTRECHT Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Rapport 833 Derriks, M., & Kat, E. de. (2020). Jeugdmonitor Zeeland Amsterdam: Kohnstamm Instituut.

Rapport 833 Derriks, M., & Kat, E. de. (2020). Jeugdmonitor Zeeland Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Samenvatting Rapport 833 Derriks, M., & Kat, E. de. (2020). Jeugdmonitor Zeeland Amsterdam: Kohnstamm Instituut. De Jeugdmonitor Zeeland De Jeugdmonitor Zeeland is een plek waar allerlei informatie bij

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Dit proefschrift gaat over de invloed van inductieprogramma s op het welbevinden en de professionele ontwikkeling van beginnende docenten, en welke specifieke kenmerken van inductieprogramma s daarvoor

Nadere informatie

even VoorSTELLEN Met Cardea kun je verder!

even VoorSTELLEN Met Cardea kun je verder! even VoorSTELLEN Met Cardea kun je verder! Als we over cliënten praten, bedoelen we kinderen, jongeren en hun ouders. Als we over ouders praten, bedoelen we ook eenoudergezinnen, verzorgers, voogden en/of

Nadere informatie

Lessons Learned bij de Pilot Verbinden Erkenningstraject Interventies en Serious Games.

Lessons Learned bij de Pilot Verbinden Erkenningstraject Interventies en Serious Games. Lessons Learned bij de Pilot Verbinden Erkenningstraject Interventies en Serious Games. 2015 Nederlands Jeugdinstituut Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel

Nadere informatie

Herstellen doe je zelf; Evaluatie van een cliëntgestuurde cursus

Herstellen doe je zelf; Evaluatie van een cliëntgestuurde cursus Herstellen doe je zelf; Evaluatie van een cliëntgestuurde cursus Dr. Hanneke van Gestel-Timmermans Dr. Evelien Brouwers Dr. Marcel van Assen Prof. dr. Chijs van Nieuwenhuizen Herstellen doe je zelf Ontwikkeld

Nadere informatie

Erkenningscommissie Interventies Beoordelingsformulier. Eindoordeel van de erkenningscommissie over de interventie

Erkenningscommissie Interventies Beoordelingsformulier. Eindoordeel van de erkenningscommissie over de interventie Interventie: Families First Deelcommissie: 1 Erkenningscommissie Interventies Beoordelingsformulier Datum vergadering: 11 april 2014 Eindoordeel van de erkenningscommissie over de interventie De commissie

Nadere informatie

Preventieve interventies Effectief tijdig ingrijpen bij risicojongeren

Preventieve interventies Effectief tijdig ingrijpen bij risicojongeren Preventieve interventies Effectief tijdig ingrijpen bij risicojongeren De laatste inzichten in de preventie van jeugdcriminaliteit Programma Ochtendprogramma Voor het ochtendprogramma in de Grote Zaal

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Implementatie van maatregelen ter bevordering van duurzame inzetbaarheid in de bouwnijverheid Hoofdstuk 2

Hoofdstuk 1 Implementatie van maatregelen ter bevordering van duurzame inzetbaarheid in de bouwnijverheid Hoofdstuk 2 De toenemende vergrijzing van de werkende bevolking leidt ertoe dat het steeds uitdagender wordt voor werknemers om gezond en gemotiveerd hun pensioengerechtigde leeftijd te bereiken. Duurzame inzetbaarheid

Nadere informatie

Kinderen moeten gezond, veilig en met plezier kunnen opgroeien. Het liefst in een gezin. SAMEN ZORGEN VOOR DE JEUGD OP BONAIRE

Kinderen moeten gezond, veilig en met plezier kunnen opgroeien. Het liefst in een gezin. SAMEN ZORGEN VOOR DE JEUGD OP BONAIRE Kinderen moeten gezond, veilig en met plezier kunnen opgroeien. Het liefst in een gezin. SAMEN ZORGEN VOOR DE JEUGD OP BONAIRE WAT IS ONS GEZAMENLIJKE DOEL Ouders zijn primair verantwoordelijk voor het

Nadere informatie

Succesvolle toepassing van 360 graden feedback: De keuze van het 360 instrument en de voorbereiding op het 360 traject

Succesvolle toepassing van 360 graden feedback: De keuze van het 360 instrument en de voorbereiding op het 360 traject Succesvolle toepassing van 360 graden feedback: De keuze van het 360 instrument en de voorbereiding op het 360 traject Augustus 2011 Waar werknemers onderdeel zijn van een organisatie, wordt beoordeeld.

Nadere informatie