de Booij, algemeen directeur Partou: Resultaten bevestigen onze keuzen

Transcriptie

1 O P L A G E Marieke Meijrink, regiomanager Allio: Een goed beeld krijgen 4 Verzorgt landelijk professionele kinderopvang met enthousiaste, goed geschoolde gastouders. 5 Aad de Booij, algemeen directeur Partou: Resultaten bevestigen onze keuzen 6 Jan Willem Stap, manager skonkinderverblijf de blauwe leeuw: Het helpt je scherp te blijven 8 Kwaliteit is wél te meten Een onafhankelijk onderzoek naar de pedagogische kwaliteit dat heeft Kinderopvang Nederland vorig jaar laten uitvoeren bij alle kinderdagverblijven van haar werk maatschappijen. Wat was de aanleiding voor dit onderzoek? En wat gaat Kinderopvang Nederland doen met de onderzoeksresultaten? U leest het in de Krant van. Deze krant verschijnt ter gelegenheid van het symposium op 23 juni 2011 in NEMO Amsterdam. U leest hierin de aanleiding voor dit onderzoek, interviews met de onderzoekers, (regio)managers van verschillende kinderverblijven en met de directeur van Kinderopvang Nederland. Ook geven wij u een historisch overzicht van de Niet eng om over kwaliteit te praten Mirjam Gevers Deynoot-Schaub over de Kwaliteitsmonitor als meetinstrument Hoogwaardige relevante kennis vertaalbaar maken voor de praktijk, en er ook écht wat mee kunnen dat is wat Kinderopvang Nederland met het gebruik van de Kwaliteitsmonitor als meetinstrument wilde bereiken. Ongeveer een half jaar lang voerde het NCKO in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam onderzoek uit bij ruim 170 kinderdagverblijven. Dr. Mirjam Gevers Deynoot Schaub van het NCKO begeleidde het project. Mirjam Gevers Deynoot Schaub was vooral verantwoordelijk voor de eerste fase van het onderzoek: de opzet. Het onderzoek was in twee fasen opgedeeld; dataverzameling en dataanalyse. Mirjam: Met Willemijn de Groot, toenmalig mededirecteur van Kinderopvang Nederland, sprak ik regelmatig over de kwaliteit van kinderopvang. Maar er was nog geen instrument beschikbaar om een efficiente meting uit te voeren. Toen kwam de Kwaliteitsmonitor. Dit veld instrument is afgeleid van het wetenschappelijke instrument en heeft de mogelijkheid om praktisch inzicht te geven op de pedagogische kwaliteit van de kinderopvangbranche. Hiermee konden wij gericht kwaliteit meten, om zo vervolgens met deze kwaliteit aan de slag te gaan. Dataverzameling Op ongeveer 650 groepen voor dagopvang van de werkmaatschappijen van Kinderopvang Nederland voerden studenten van de HvA en UvA observaties uit. Zij keken naar de kwaliteit van leefomgeving. Door middel van een observatielijst brachten zij de proceskwaliteit in kaart. Dit nam zo n drie uur per groep in beslag. Ook maakten de locatiemanagers video opnames van de pedagogisch medewerkers op twee momenten van de dag, zoals het lunch en een vrij spel moment. Deze opnames werden vervolgens geanalyseerd. De video opnames gaven ons inzicht in de interactievaardigheden van de pedagogisch medewerkers in de omgang met kinderen. Lees verder op pagina 2 geschiedenis van de kinderopvang. Benieuwd naar de uitkomsten van het onderzoek? Kijkt u dan op de achterkant van deze krant! Mijn collega Ruben en ik zijn ontzettend blij met de uitkomsten van het onderzoek. We weten nu hoe we ervoor staan 750 DAGEN! tekst YVON JASPERS foto ROLAND J. REIJNDERS Om er in Amsterdam op tijd bij te zijn moet je eigenlijk direct na een positieve zwangerschapstest naar een crèche rennen om met beide ellebogen andere net-zwangeren aan de kant te duwen om een plekje te bemachtigen voor je 2 centimeter grote kind. Ik vond dat tegennatuurlijk. Laat ik eerst eens kijken wie ik op de wereld zet voordat ik een plek zoek waar het naartoe moet als ik werk. En dus was mijn Keesje ruim een jaar toen ik haar voor het eerst naar De Vlieger bracht. Een noodgebouw aan het Oosterpark, met veel te veel kinderen in veel te kleine lokaaltjes. Maar dat werd ruimschoots gecompenseerd door de geweldige Teletubbietuin. Een grasveld met heuvels en zand en bomen en een hut van wilgentakken, midden in de stad. Natuurlijk haal ik tijdens een draaidag veel voldoening uit mijn werk. Heerlijk om op pad te zijn en mensen te mogen interviewen. Maar helemaal fijn is het om de auto te parkeren bij het kinderdagverblijf en bij het uitstappen al de kinderstemmetjes te horen. Vooral in de zomer. Dan wandel ik naar die grote tuin om tussen al die koppies het mijne te zoeken. Op blote voeten, onder het stof of nat van de sproeier amuseren ze zich kostelijk. En het beste wat je als ouder kan gebeuren is als je kind niet mee wil. Het is regelmatig voorgekomen dat ik me haastte omdat ik het zo zielig vond als mijn kind als laatste opgehaald zou worden. Hijgend kwam ik binnen, helemaal voorbereid op een afgedraaid en doodmoe kind. Maar ik trof het tegenovergestelde aan. Een blij en vrolijk spelend ukkie dat met rode wangen roept dat -ie echt nog niet mee kan. Dan weet je dat je goed zit. Na een jaar kwam ook Tijl, mijn tweede, op de groene groep bij De Vlieger. Toen was het feest helemaal compleet. In totaal ben ik vijf jaar, drie keer per week, dat maakt toch zo n 750 dagen (wat dan weer ruim 2 jaar zeven dagen per week zou zijn) naar De Vlieger gefietst. In mijn leven al heel veel, moet je nagaan wat dat in het leven van Keesje en Tijl is! Gigantisch hoeveel tijd je kind doorbrengt op de crèche. En naar mijn idee worden zij en hun moeder daar alleen maar beter van! Ruben Fukkink: uitvoering en rapportage Kwaliteitsmonitor Voor het verwerken en analyseren van alle onderzoekgegevens zijn masterstudenten van de Universiteit van Amsterdam ingezet. Dit gebeurde onder leiding van dr. Ruben Fukkink. Eind 2010 werden de gegevens verwerkt en analyses gemaakt. De Universiteit van Amsterdam schreef het eindrapport, samen met Mirjam Gevers Deynoot Schaub. Tijdens het symposium Over Morgen op 23 juni 2011 worden de resultaten gepresenteerd aan Kinderopvang Nederland en de sector. Wie is Ruben Fukkink? Dr. Ruben Fukkink promoveerde in 2002 bij Pedagogiek en Onderwijswetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Van 2001 tot 2009 was Ruben senior onderzoeker bij het SCO Kohnstamm Instituut. Hij was lid en later programmaleider van het Expertisecentrum Kinderopvang Amsterdam, met een part time aanstelling bij de Hogeschool van Amsterdam ( ). Sinds 2009 werkt hij als gepromoveerd senior onderzoeker en universitair docent Pedagogiek en Onderwijs wetenschappen aan de Uni versiteit van Amsterdam. Hij is lid van de pedagogische onderzoeksschool ISED en de onderwijskundige onder zoeksschool ICO. Ruben heeft daarnaast diverse nevenfuncties: zo is hij onder meer lid van de jury Beste bso van het jaar in samenwerking met Kinderopvang/Management Kinderopvang, jurylid van de landelijke kinderopvangscriptieprijs en lid van de redactie adviesraad van zowel Kinderopvang als Management Kinderopvang. Benieuwd naar de resultaten? Kijk op blz. 8

2 2 Vervolg van pagina 1 Mirjam Gevers Deynoot-Schaub: Het is niet eng om over kwaliteit te praten Deze beelden zijn bekeken en beoordeeld door studenten van de UvA. Daarnaast vulden pedagogisch medewerkers en leidinggevenden, vragenlijsten in: Zo konden wij bepaalde achtergrondinformatie kop pelen aan gegevens over kwaliteit. Niet elke groep is immers hetzelfde. Verwerking en analyse Dr. Ruben Fukkink was verantwoordelijk voor de tweede fase van het onderzoek: het verwerken en analyseren van alle data. Ook in deze fase hielpen studenten van de UvA bij de werkzaamheden. Het interpreteren van een nieuw instrument in een omgeving waar we nog niets van weten is een spannende opgave: welke meetresultaten levert het op? Het onderzoek was dan ook leerzaam en interessant voor zowel de onderzoekers als de studenten. Het statistische programma SPSS kwam van pas bij de verwerking van de onderzoeksdata. Mirjam: Saaie statistieken worden dan opeens heel levend. Kinderopvang Nederland is een voorbeeld voor de sector Wetenschap en praktijk Een staaltje van wetenschap en praktijk hand in hand, dat is wat Mirjam Gevers Deynoot Schaub zegt over het gebruik van de Kwaliteits monitor bij het meten van het kwaliteitsniveau. Mijn collega Ruben Fukkink en ik zijn ontzettend blij met de uitkomsten van het onderzoek. We weten nu meer over de kwaliteit van de opvang. Met dit onderzoek komt natuurlijk een aantal verbeterpunten naar voren. Er is altijd ruimte voor optimalisatie. Binnen de kinderopvangbranche kunnen we zo van elkaar leren: jij doet dit, maar ik doe dat. Door openheid te creëren, kunnen we op een bepaalde manier naar elkaar kijken. Openheid Mirjam Gevers Deynoot Schaub voelt zich zeer betrokken bij het onderwerp. Door mijn werk in de kinderopvangbranche ben ik zowel vanuit praktisch als wetenschappelijk perspectief erg geïnteresseerd in het meten van het kwaliteitsniveau van de kinderopvang. De onderzoekster, die naast Dr. Mirjam Gevers Deynoot-Schaub studeerde pedagogiek aan de Universiteit van Leiden. Daarna voerde zij aan de Universiteit van Amsterdam een (kwantitatief) onderzoek uit naar de sociale interacties en spel van jonge kinderen in kinderdagverblijven. Hierop promoveerde zij in In dit onderzoek heeft zij veel ervaring opgedaan in het systematisch observeren en analyseren van het gedrag en welzijn van kinderen; de pedagogische kwaliteit van kindercentra en de interactievaardigheden van (professionele) opvoeders. Sinds 2007 werkt Mirjam bij het Nederlands Consortium Kinderopvang Onderzoek (NCKO) en is zij het aanspreekpunt voor de NCKO Kwaliteitsmonitor. Haar werkzaamheden voor het NCKO zijn ondergebracht bij het Kohnstamm Instituut waar zij sinds 2010 als senior onderzoeker werkt. Naast haar werk als onderzoeker geeft zij advies en trainingen op het gebied van pedagogische kwaliteit en opvoeding aan diverse kinderopvangorganisaties. haar aanstelling aan het NCKO ook als pedagoog bij KinderRijk werkt, is onder de indruk van de samenwerking met Kinderopvang Nederland. Met haar snelheid, bereidheid en openheid is Kinderopvang Nederland een voorbeeld voor de kinderopvangsector. Het is belangrijk om een kijkje in de eigen keuken te nemen, en daarmee naar buiten te treden. Alleen door kritisch naar onszelf te kijken, kunnen we vooruitgang boeken. Het ís niet eng om over kwaliteit te praten. Projectbegeleiding Dr. Mirjam Gevers Deynoot Schaub van het NCKO begeleidde het project. Zij ontwikkelde samen met collega s van het NCKO de NCKO Kwaliteits monitor en geeft vanuit het NCKO trainingen om kinderopvang organisaties te ondersteunen bij het toepassen van de monitor. Waarom dit onderzoek? Wat is het kwaliteitsniveau van onze kinderdagverblijven? Dat hebben we gemeten in Met behulp van de NCKO Kwaliteitsmonitor deden we een nulmeting op alle groepen voor dagopvang van de werkmaatschappijen van Kinderopvang Nederland. In 2010 deden we met behulp van de NCKO Kwaliteitsmonitor een nulmeting op de ongeveer 650 groepen dagopvang van onze werkmaatschappijen skon, Partou en Allio. Het resultaat van deze eerste meting geeft inzicht in het kwaliteitsniveau van onze kinderdagverblijven. Op basis van de uitkomsten en de door ons vastgestelde norm kunnen we na verloop van tijd opnieuw metingen laten uitvoeren. Op alle onderdelen of gedeelten ervan. We kunnen ook Vragen waar de Kwaliteitsmonitor antwoord op geeft Is er verschil in kwaliteit tussen baby- en peutergroepen? Is er verschil in kwaliteit tussen verticale en horizontale groepen? Is de kwaliteit van de opvang beter in bepaalde situaties (gestructureerde activiteiten versus vrije activiteiten)? Zijn de interactievaardigheden van pedagogisch medewerkers die video-interactiebegeleiding ontvangen beter? Welke interactievaardigheden van pedagogisch medewerkers gaan goed? En welke hebben meer aandacht nodig? Is de kwaliteit van de opvang beter in groepen met een hogere stabiliteit in groep of staf? kiezen voor metingen in bepaalde groepen, bij specifieke pedagogische medewerkers of op kwaliteitsgebieden die verbetering behoeven. Uitvoering Voor het verwerken en analyseren van alle data zijn masterstudenten van de Universiteit van Amsterdam ingezet onder leiding van dr. Ruben Fukkink % kinderdagverblijven waren betrokken bij dit project: 25 locaties van Allio 100 locaties van skon 41 locaties van Partou Aanleiding nulmeting Aanleiding voor dit onderzoek waren de uitkomsten van een grootschalig onderzoek naar de kwaliteit van de kinderopvang in Nederland in mei De rapportage Peda gogische kwaliteit van de opvang voor 0 4 jarigen in Nederlandse kinderdagverblijven in 2008 werd verzorgd door het Nederlands Consortium Kinderopvang Onderzoek. De teleurstellende uitkomsten van het onderzoek deden veel stof opwaaien in de kinderopvang branche en daarbuiten vooral omdat de dalende trend van eerdere onderzoeken zich verder doorgezet had. Wat is de NCKO Kwaliteitsmonitor? Op 646 groepen zijn gegevens verzameld: 78 groepen van Allio 394 groepen van skon 174 groepen van Partou Tegelijk met de presentatie van de onderzoeksresultaten werd bekend dat de NCKO Kwaliteitsmonitor een goed aanknopingspunt voor verbetering is. Deze kwaliteitsmonitor is een vereenvoudigde versie van het wetenschappelijk meetinstrument dat in de landelijke kwaliteitsmeting van 2008 gebruikt is. Met dit instrument kunnen kindercentra zelf de pedagogische kwaliteit van de opvang van 0 tot 4 jarigen binnen de eigen organisatie in kaart brengen, volgen en verbeteren. Over het NCKO Het NCKO is opgericht als een samenwerkingsverband tussen drie hoogleraren, verbonden aan drie Nederlandse universiteiten: prof. dr. L.W.C. Tavecchio (Universiteit van Amsterdam), prof. dr. J.M.A. Riksen Walraven (Radboud Universiteit Nijmegen) en prof. dr. M.H. Van IJzendoorn (Universiteit Leiden). Op deel 1 hebben we een respons van 99% (data compleet per locatie) Op deel 2 hebben we een respons van 100% (data compleet per locatie) Op deel 3 hebben we een respons van 99% (data compleet per locatie) Gestandaardiseerd instrument Wij besloten een kwaliteitsonderzoek te gaan uitvoeren met de Kwaliteitsmonitor. Onze werkmaatschappijen skon kinderopvang, Partou kinderopvang en Allio kinderopvang willen de kwaliteit van hun kinderopvang voor 0 tot 4 jarigen regel matig monitoren en waar nodig verbeteren. Natuurlijk deden we al veel aan kwaliteitsverbetering van de opvang, maar een gestandaardiseerd instrument om kwaliteitsmetingen te verrichten ontbrak tot nu toe. Na het onderzoek In de maanden juni en juli 2011 ma ken wij met de directies van Kinderopvang Nederland en de werkmaatschappijen een plan van aanpak. Dit doen we op basis van het gemeten kwaliteitsniveau en het gewenste kwaliteitsniveau op de drie onder delen van de pedagogische kwaliteit. Er zijn 11 studenten geselecteerd en getraind om observaties uit te voeren. De 11 studenten hebben gemiddeld 60 groepen bezocht. Gezamenlijk minimaal 1980 uur geobserveerd.

3 3 Pico Kuiper over de NCKO-Kwaliteitsmonitor Kwaliteit is wél te meten Hygiëne, veiligheid, gezondheid van het personeel van alles kun je meten, maar kwaliteit niet. Dat is wat we vaak te horen krijgen in Nederland. Op Amerikaanse onderzoeken, die het tegendeel aantonen, wordt dikwijls afgegeven. Ook tijdens de zedenzaken van afgelopen voorjaar klonken deze geluiden. Ik woonde enkele van de hoorzittingen bij en hoorde daar zelfs mensen uit de kinderopvangsector zeggen dat pedagogische kwaliteit niet meetbaar is. Ik ben het daar niet mee eens. Kwaliteit serieus nemen Toen vorig jaar bekend werd dat er een meetinstrument beschikbaar kwam dat door onderzoekers is ontwikkeld, zeiden we tegen elkaar: Laten we zélf onderzoeken of pedagogische kwaliteit meetbaar is of niet. Samen met het management van de werkmaatschappijen besloot Kuiper het onderzoek te gaan uitvoeren. Hij had daar nog een tweede reden voor: We zijn een commerciële organisatie en nemen kwaliteit heel serieus. Ook dat willen we hiermee laten zien. Collega Willemijn de Groot, in de initiatieffase nog mededirecteur van Kinderopvang Nederland, had al contacten met het Nederlands Consortium Kinderopvang Onderzoek (NCKO). Zij zette het onderzoek binnen Kinderopvang Nederland in gang. Pico Kuiper: Ook ik ben al ruim tien jaar actief in de sector. Ik ken de We stellen ons kwetsbaar op Kinderopvang: in de negentiende eeuw is dat voor de allerarmsten. De industrialisatie leidt tot het ontstaan van kinderbewaarplaatsen. De lonen zijn zo laag, dat beide ouders werken. Kinderen raken ondervoed en kindersterfte is aan de orde van de dag. Via kinderbewaarplaatsen wordt geprobeerd de situatie van kinderen te verbeteren. De bewaarscholen zijn een vorm van armenzorg. Ze hebben vooral een onderwijsfunctie: er wordt gewerkt vanuit de ideeën van pedagogen als Pestalozzi, Fröbel en Montessori. Hieruit ontstaan uiteindelijk de kleuterscholen. sector, de politiek en de wetenschap, zit dichtbij de bron. Investering Hoe kijkt Pico terug op het onderzoek? Het is ongelooflijk wat er in een half jaar tijd is neergezet door onze medewerkers, de onderzoekers en de studenten van de Universiteit van Amsterdam. Ze hebben 650 groepen op 160 kinderdagverblijven bezocht. Het is veel werk geweest. Het was nog een hele organisatie om afspraken met alle vestigingen te maken en om uit te leggen wat je gaat doen. Aan managers van kinderdagverblijven, aan pedagogisch medewerkers, maar ook aan ouders natuurlijk. De reacties van de omgeving waren echter zeer positief ook vanuit bijvoorbeeld de vakbonden. Mensen zijn onder de indruk van de investering die we hebben gedaan, en van het lef om dit onderzoek binnen onze eigen organisatie te doen. Je stelt je toch kwetsbaar op. Eigen opleiding starten Op het moment van dit interview zijn nog niet alle uitkomsten van de nulmeting bekend. Maar heel algemeen kan ik wel zeggen dat we het redelijk tot goed doen. Wat we hebben gemeten lijkt op wat er in de sector gebeurt, er zijn geen grote verrassingen. In elk geval gaan we 1 9 E E E U W T O T J A R E N 5 0 Historie kinderopvang in Nederland Na de Tweede Wereldoorlog verschijnen de eerste bedrijfscrèches. Bij Van Melle bijvoorbeeld, in Het gezinsideaal in die tijd is echter dat getrouwde mannen kostwinner zijn. Vrouwen stoppen met betaalde arbeid zodra ze trouwen. Ze worden dan huisvrouw. Kinderopvang, zoals wij dat nu kennen, komt in de jaren vijftig dan ook nauwelijks voor. Kinderdagverblijven zijn uitsluitend voor moeders die overdag niet in staat zijn voor hun kinderen te zorgen. Bijvoorbeeld omdat ze uit armoede moeten werken of omdat ze in een achterstandssituatie verkeren. met de uitkomsten van dit onderzoek aan de slag. Beleidskeuzes zullen zijn: wanneer gaan we dit onderzoek herhalen, en hoe doen we dat? Komen we bij alle kinderdagverblijven terug, of kiezen we voor een steekproef? Wat zijn onze verbeterpunten, en hoe pakken we deze verbeteringen aan? Te denken valt aan andere vormen van werken, aan opleidingen enzovoort. Zeker is al dat we in 2012 een eigen opleiding gaan starten voor pedagogisch medewerkers. Daarbij komt het verbeteren van de pedagogische kwaliteit nadrukkelijk in het curriculum, maar ook bijvoorbeeld beroepshouding en dienstverlening. Een opleiding voor onze eigen medewerkers, maar ook voor anderen uit de kinderopvangsector. Daarnaast hoopt Pico dat het onderzoek andere kinderopvangorganisaties in Nederland stimuleert ook onderzoek te doen naar pedagogische kwaliteit binnen de eigen organisatie. Pico Kuiper studeerde aan de Hogere Hotelschool Maastricht (1980). Van 1980 tot 1989 werkte hij in diverse management en directiefuncties in hotels, catering en tentoonstellingsorganisaties. Hierna volgden vergelijkbare functies in het Academisch Ziekenhuis Groningen en bij Holland Casino. Van 1999 tot 2008 was hij directievoorzitter van skon kinderopvang. Samen met de toenmalige directiecollega s en investeringsmaatschappij Navitas Capital richtte hij in 2006 Kinderopvang Nederland op. Hij is directievoorzitter en medeaandeelhouder. Pico Kuiper is actief lid van de Raad van Advies van de CHN (Hogeschool Nederland, Hotelmanagement) in Leeuwarden en is bestuurslid en vicevoorzitter van de Brancheorganisatie Kinder opvang. De laatste jaren is hij vanuit de brancheorganisatie én Kinderopvang Nederland actief betrokken bij onder andere de politieke lobby en contacten met het ministerie. Namens de brancheorganisatie is hij bestuurslid van Bureau Kwaliteit Kinderopvang (BKK), lid van de adviesraad van het Netwerkbureau Kinder opvang. Ook is hij deelnemer aan de Werkgroep Onderwijs en Kinderopvang (WOK) en was hij lid van de Adviescommisie Corporate Governance code. In oktober 2010 ontving Pico de Managementprijs Kinderopvang Meer dan oppassen Maar uiteindelijk draait het allemaal om goede kinderopvang. Pico Kuiper. Hoogwaardige kinderopvang, dat is veel meer dan oppassen. Het gaat daarbij om veiligheid van gebouw tot aan goed opgeleide medewerker. Om een fijne, geborgen sfeer, om mooie locaties, om inhoudelijke kwaliteit. Het kinderdagverblijf is een plaats waar het kind zichzelf mag zijn, waarin elk kind wordt gezien als individu. Het is een totaalpakket. Kinderen zo goed mogelijk opvangen dat is het werkelijke doel van het onderzoek naar pedagogische kwaliteit A4-tjes nodig voor de terugkoppeling van de observatielijsten Kwaliteit van de leefomgeving. 260 welletjes en nietjes bij 646 groepen, in totaal welletjes en nietjes Totaal aantal scores: 646 * 488 scores Kwaliteit Leefomgeving = Er waren 3 studenten van de Universiteit van Amsterdam betrokken bij het digitaliseren van de gegevens Alle data is opgeslagen in 1 kluiskast Voor het opbouwen van het archief zijn gebruikt: 166 hangmappen 2270 L mapjes 2440 stickers 646 insteekmappen 60 camera s gebruikt en 620 videobandjes opgeslagen in 11 opbergdozen Meer dan 550 pedagogisch medewerkers gefilmd 2750 minuten film geanalyseerd 550 pedagogisch medewerkers * 100 scores voor PM-bestand = scores verwerkt Benieuwd naar de resultaten? Kijk op blz. 8

4 4 Marieke Meijrink, regiomanager Allio Een goed beeld krijgen Interactie is voor ons een speerpunt: komt dat ook uit het onderzoek naar voren? Bewandelen we de juiste weg? Dat zijn vragen waar Allio graag antwoord op krijgt. Allio is zeer positief over het onderzoek dat is uitgevoerd door Kinderopvang Nederland. Vooral omdat de uitkomsten van het onderzoek de kans bieden meer verbetering in te zetten. Marieke Meijrink, regiomanager van Allio, over de Kwaliteitsmonitor. Hoe kijk je terug op het onderzoek dat is gedaan op de kinderdagverblijven van Allio? Ik vind het zeer positief dat Kinderopvang Nederland ons de gelegenheid heeft gegeven aan dit onderzoek mee te doen. Het is een grootschalig, onafhankelijk onderzoek dat veel zal opleveren. Van onze vestigingsmanagers hoorde ik ook enthousiaste geluiden. Het was af en toe best spannend voor de pedagogisch medewerkers dat ze werden gefilmd, maar het geeft wel een heel goed beeld van onze organisatie. We vinden het een mooie kans om in onze eigen keuken te kijken. Wat hoop je terug te zien in de resultaten? Ik ben erg benieuwd naar de resultaten van het onderzoek: hoe scoren we binnen onze werkmaatschappij, hoe scoren we binnen Kinderopvang Nederland? Binnen Allio is interactie een speerpunt: komt dat ook uit het onderzoek naar voren? Bewandelen we de juiste weg? Dat zijn vragen waar ik graag een antwoord op krijg. We zijn al bezig met interne scholing en training van onze medewerkers. Het zou mooi zijn om de resultaten van deze scholing ook terug te zien in de resultaten. Met als vervolgstap natuurlijk: hoe halen we dit terug naar de kinderen, hoe kunnen we ons verbeteren? Ik vind het heel goed om kritisch naar onszelf te kijken en er dan ook iets mee te doen. En dat hoor ik ook van de vestigingsmanagers terug. Wij zijn hier erg blij mee. Wat is goede kinderopvang voor jou? Voor mij is goede kinderopvang een plek waar kinderen en medewerkers zich veilig voelen. Waar ze ruimte krijgen om zich te ontwikkelen, waar ze gehoord worden. Als een medewerker zich niet veilig voelt kan ze dat ook niet overbrengen naar kinderen. Ook vind ik het erg belangrijk dat pedagogisch medewerkers goed kijken en luisteren naar het kind, dat er voortdurend interactie is. Daardoor kun je goed ingaan op de vraag en de behoefte van het kind en geef je optimale ruimte voor ontwikkeling. De NCKO KwaliteitsmonitorKwaliteitsmonitor Met cd-rom en dvd ISBN: pagina s Gebonden J A R E N 6 0, 7 0 E N 8 0 Historie kinderopvang in Nederland Halverwege de jaren zestig komen de ochtendspeelzalen op. Steeds meer moeders vinden het belangrijk dat hun peuter in contact komt met leeftijdsgenootjes. Het aantal kinderen per gezin neemt namelijk af, en steeds meer kinderen groeien alleen op. Leden van de Vereniging voor Vrouwen met een Academische Opleiding, de VVAO, steunen het pedagogische idee van samen spelen. Ook andere vrouwen, die als vrijwilligster actief zijn in het welzijnswerk, sluiten zich hierbij aan. Zo ontstaan er steeds vaker ochtendspeelzalen. Kinderen van tweeënhalf tot vijf jaar komen hier spelen. Jaren 70: de bewaarplaats heet nu officieel kinderdagverblijf. Niet bewaren, maar opvoeden en verzorgen : nieuwe pedagogische inzichten dringen ook door tot de kinderdagverblijven. Er verandert een hoop onder andere op het gebied van de groepsgrootte en de kwalificaties van het personeel. De kinderdagverblijven bieden dagopvang voor kinderen van nul tot vijf jaar. Men zoekt naar manieren om de ontwikkeling van kinderen te stimuleren, en zo verborgen talent te ontplooien. Zo komt er in 1969 in Amsterdam een proefcrèche, om te onderzoeken of een goed kinderdagverblijf bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen uit ongeschoold en geschoold arbeidsmilieu. Jaren 80: steeds meer vrouwen blijven aan het werk. Ook ná hun bruiloft. Sommigen doen dat uit financiële overwegingen, anderen kiezen er zelf voor. Of zijn zelfstandig ondernemer. Veel vrouwen werken via niet-officiële kanalen: betaalde huishoudelijke arbeid, arbeid voor minder dan vijftien uur en informele arbeid. Vrouwen zijn gewild bij grote bedrijven. Het aantal bedrijfscrèches groeit daarom sterk.

5 5 Structureel investeren in kwaliteit Over Kinderopvang Nederland Kinderopvang Nederland (KN) behoort met ruim 450 vestigingen, 5500 medewerkers en een jaaromzet van ca. 200 miljoen euro tot de grootste organisaties in de sector kinderopvang. KN staat voor duurzaam ondernemen. Dat bewijst zij door elke dag de best mogelijke kinderopvang te bieden tegen een aanvaardbare prijs. Hierbij bewaakt ze de balans tussen een gezonde bedrijfsvoering en de maatschappelijke context. Omzetgroei en financieel rendement zijn belangrijke voorwaarden voor continuïteit, maar vormen geen doel op zich. Commerciële doelstellingen zijn altijd gerelateerd aan een duurzame bedrijfsvoering. Navitas Capital is niet voor niets de investeringsmaatschappij achter KN. Navitas neemt deel aan bewezen succesvolle ondernemingen en participeert altijd vanuit een langetermijn perspectief. Duurzaam ondernemen KN onderstreept haar duurzaam ondernemerschap door structureel te investeren in de kwaliteit van kinderopvang. Ze initieerde bijvoorbeeld samen met ROC Midden Nederland de Topklas Kinderopvang. Een (vervolg)opleiding voor aankomende en gediplomeerde pedagogisch medewerkers binnen én buiten de eigen organisatie die nog beter in hun vak willen worden. Daarnaast heeft KN het initiatief genomen om in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam de NCKO Kwaliteitsmonitor in te zetten om de pedagogische kwaliteit van de kinderdagverblijven (kinderen van 0 tot 4 jaar) van al haar werkmaatschappijen in kaart te brengen en waar nodig te verbeteren. Innoveren Duurzaamheid vertaalt zich ook in innovatiekracht. Een uniek voorbeeld is Groeigericht bouwen en werken. Een nieuwe visie op architectuur en pedagogiek waarin niet de leeftijd maar de ontwikkeling van het kind centraal staat. Na ruim drie jaar voorbereiding heeft de eerste pilotlocatie bij een van haar werkmaatschappijen in april 2010 haar deuren geopend. Samenwerkingsverbanden Kinderopvang Nederland pleit over haar eigen organisatiegrenzen voor duurzaam ondernemerschap. Ze speelt een actieve rol in tal van maatschappelijke en politieke gremia en opereert in diverse samenwerkingsverbanden binnen en buiten de sector. De werkmaatschappijen Allio, Partou, skon en Gastouderopvang Nederland zijn onderdeel van Kinderopvang Nederland. J A R E N 8 0 E N 9 0 Historie kinderopvang in Nederland : steeds meer kinderdagverblijven ontvangen overheidsfinanciering. Tussen 1965 en 1980 groeit het aantal peuterspeelzalen van ongeveer 100 naar zo n Financiering vindt plaats via de Rijksbijdrageregeling kinderdagverblijven. De regeling schrijft een aantal regels voor op het gebied van kwaliteit, aantal leidsters per kind en voorschriften voor de hoogte van de ouderbijdragen. Door middel van de Welzijnswet wordt de bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheid voor de kinderopvang een taak van de gemeente. Ook komt er een fiscale tegemoetkoming voor ouders die van kinderopvang afhankelijk zijn. Toch gaan niet veel meer vrouwen aan het werk. Daarom komt er een stimuleringsbeleid, dat de capaciteit van de kinderopvang moet vergroten. Ook het bedrijfsleven draagt zijn steentje bij: halverwege de jaren tachtig wordt de Stichting Kinderopvang Nederland (skon) in het leven geroepen. Skon zet eigen kinderdagverblijven op, waar bedrijven kindplaatsen kunnen huren. en haar werkmaatschappijen Skon kinderopvang Net zo ondernemend als kinderen Skon is initiatiefnemer van Kinderopvang Nederland. De landelijke kinderopvangorganisatie skon is door de start van nieuwe locaties en integratie van o.a. Kinderopvang Velsen, ibox, Brummi en Tinkelbel, uitgegroeid tot zo n 200 vestigingen. Alle vestigingen hebben een blauwe dieren naam, bijvoorbeeld: de blauwe haan, de blauwe leeuw, etc. Skon verzorgt dagopvang en buitenschoolse opvang. Daarnaast biedt skon met de blauwe dierenparade incidentele opvang, bijvoorbeeld op beurzen en evenementen. Skon geeft bijzondere aandacht aan sport & spel, kunst & cultuur en natuur & techniek (bso accenten). Als expert in de kinderopvangmarkt ontwikkelt skon haar eigen opleidingen voor medewerkers en collega s in de branche. Kinderopvang is een kwestie van vertrouwen. Ouders moeten er zeker van zijn dat hun kind veilig, verantwoord en dus professioneel opgevangen wordt. Kinderen zoeken een prettige, stabiele basis, met voldoende uitdaging. Daarom staat het kind centraal, bij alles wat skon doet. Allio kinderopvang Wat aandacht krijgt groeit Allio kinderopvang biedt op een groeiend aantal locaties in Gelderland, Overijssel en Drenthe toegankelijke professionele kinderopvang. Voor de kinderen is het een thuis buitenshuis met vriendjes en plezier. Voor de ouders een plek om hun kind met een gerust hart achter te laten. Allio kinderopvang creëert de ideale omgeving voor kinderen tussen de 0 en 13 jaar om veilig en uitdagend op te groeien. Allio kinderopvang is in 2010 ontstaan uit een fusie van Kasteel Kiekeboe en Kinderopvang t Ukkie. Twee gerenommeerde organisaties die gezamenlijk de omgeving Arnhem en Zwolle van goede kinderopvang voorzien. Allio kinderopvang biedt waardevolle kleinschalige locaties waar veiligheid, plezier en ontwikkeling centraal staan. Uitdagende activiteiten afgestemd op de leeftijd van het kind. Met een breed aanbod in dagopvang, peuterspeelzalen, buitenschoolse en tussenschoolse opvang op meer dan 100 locaties in Noordoost Nederland. Groeigericht bouwen en werken: niet de leeftijd, maar de ontwikkeling van het kind staat centraal Partou kinderopvang Ontwikkelen is kinderspel Partou kinderopvang is een snel gegroeide organisatie voor kinderopvang met kindercentra in diverse gemeenten in de Randstad. Partou werkt vanuit de filosofie dat elk kind zichzelf moet kunnen zijn. En dat groei en ontwikkeling het meest gestimuleerd worden in een veilige en vriendelijke omgeving. Om dat te bereiken investeert Partou in de deskundigheid van haar medewerkers en in de inrichting van de voorzieningen. Creatief aan de slag met kinderopvang. Daar gaat het hart van Partou sneller van kloppen. Omdat geen stad, geen dorp, geen wijk, geen gezin en geen kind hetzelfde is, biedt Partou door middel van verschillende profielen opvang op maat. De opvang sluit daarom aan op de cultuur en de omgeving waarin de kinderen leven. Dat maakt Partou s opvang hoogstpersoonlijk. Gastouderopvang Nederland In Gastouderopvang Nederland is de gastouderopvang gebundeld die voorheen werd aangeboden door de kinderopvangorganisaties Partou, skon en Allio. Gastouderopvang Nederland verzorgt landelijk professionele kinderopvang met enthousiaste, goed geschoolde gastouders.

6 6 Aad de Booij, algemeen directeur Partou Resultaten bevestigen onze keuzen De introductie van voor en vroegschoolse opvang blijkt van grote invloed op de pedagogische kwaliteit. Ook blijkt onze keuze voor opvangarrangementen vanaf twee dagen een goede invloed te hebben op de band tussen kinderen en pedagogisch medewerker. Aad de Booij, algemeen directeur Partou, over de resultaten van de Kwaliteitsmonitor bij Partou. Wat is voor u de definitie van goede kinderopvang? Kinderopvang die een wezenlijke en aantoonbare bijdrage levert aan de opvoeding en brede ontwikkeling van kinderen, met speelse, ontwikkelingsgerichte activiteiten dat is goede kinderopvang voor mij. De veiligheid en het welbevinden van kinderen verdienen daarbij bijzondere aandacht. Hoe kijkt u terug op het onderzoek dat gedaan is op de kinderdagverblijven van Partou? Het is natuurlijk fantastisch dat we als werkmaatschappij van Kinder opvang Nederland de gelegenheid kregen om op wetenschappelijk ver antwoorde wijze onze kwaliteit in beeld te brengen. Onze locatiemanagers en pedagogisch medewerkers waren bereid hun deuren open te zetten voor een beoordelaar die iets zou gaan zeggen over de kwaliteit van hun werk. Daar heb ik veel waardering voor. We zijn onder de indruk van het vele werk dat verzet is door alle mensen die het onderzoek en de organisatie ervan op zich genomen hebben. Wat verder prettig is om te constateren: onze peda gogische kwa liteit is met name goed op heel wat onderwerpen waar wij de laatste jaren in investeerden. U heeft de resultaten van de Kwaliteitsmonitor voor Partou al gezien. Wat vindt u van de resultaten? Een paar jaar geleden kozen wij voor een forse investering in de introductie van voor en vroegschoolse educatie in onze kinderdagverblijven. De gepresenteerde resultaten bevestigen onze keuze: de introductie van VVE blijkt van grote invloed op de pedagogische kwaliteit. Overigens constateerden we in ons eigen oudertevredenheidsonderzoek ook al dat ouders van locaties met VVE aantoonbaar meer tevreden zijn over de geboden opvang. De onderzoekers merken op dat investeren in de pedagogische scholing een positief effect heeft. Met de Partoupedagogiek investeren wij fors in die scholing. Dit doen we onder andere door de structurele inzet van pedagogische coaches. Een andere conclusie betreft de opvangarrangementen van af twee dagen waar wij voor gekozen hebben. Uit het onderzoek blijkt dat dit een warme en vertrouwde relatie tussen pedagogisch medewerkers en kinderen ten goede komt. Ook blijkt dat instroom van nieuwe collega s in teams een positieve invloed heeft op de pedagogische kwaliteit. Daar ligt voor Partou een mooie uitdaging. Dat geldt trouwens ook voor de vraag hoe ons pedagogisch beleid zich moet verhouden tot de grote diversiteit aan kinderen, ouders en personeel. Twee UvA-studenten over hun ervaringen met de Kwaliteitsmonitor De pedagogisch medewerkers hebben echt een drive om te Observeren, invoeren, verwerken en analyseren: dat waren de taken van een groep studenten bij het onderzoek naar de kwaliteitsmeting van Kinderopvang Nederland. Pedagogiekstudenten Fanny Drenthe en Maaike van Vugt vertellen over hun ervaringen als onderzoeker. Er wordt ontzettend hard gewerkt binnen de kinderopvang. Het is een heel intensief arbeidsproces. Maaike van Vugt Hoe kwam je bij dit onderzoek terecht? Het leek mij een interessante en leuke ervaring en een mooie aanvulling op mijn studie. Daarnaast was ik voor mijn scriptie ook bezig met de Kwaliteitsmonitor, voor een onderzoek naar kwaliteit binnen de Kinderopvang. Zelf maakte ik echter gebruik van de wetenschappelijke versie. Het leek me leuk om via dit project nu ook met de praktische zijde aan de slag te gaan. Waar hield je je tijdens het onderzoek mee bezig? Door middel van observaties verzamelde ik data. Ook hield ik me zo bezig met het waarborgen van betrouwbaarheid en validiteit. Dit was soms best lastig, want je mag nooit even leuk in gesprek gaan met de kinderen of de pedagogisch medewerkers. Waar keek je specifiek naar? Met een observatielijst hield ik scores bij op het gebied van onder andere materiële leefomgeving, interactieve leefomgeving en het gedrag van de pedagogisch medewerkers. Hoe stimuleren zij kinderen om zich verder te ontwikkelen? Wat vond je het interessantst aan het onderzoek? Ik vond het heel interessant om de verschillende kinderdagverblijven te zien. Door middel van de schaal van de Kwaliteitsmonitor krijg je echt inzicht in wat kwaliteit nu precies inhoudt. Ik was verrast over de kwaliteit van de kinderdagverblijven Was je er veel tijd aan kwijt? Van juni tot november 2010 heb ik zo n twee á drie dagen per week groepen geobserveerd. Dat waren er soms zo n twee á drie per dag: flink wat groepen dus. Daarnaast assisteerde ik ook een aantal keer bij de data invoer. Wat viel je op? Ik was verrast over de kwaliteit van de kinderdagverblijven. Van de verblijven waar ik geweest ben, vond ik er niet één echt slecht. Natuurlijk kom je wel eens wat onderdelen tegen waarvan je denkt oei, dit kan wel beter. Nóg interessanter zou het daarom zijn om kwaliteit te meten bij de kleine, particuliere verblijven. Zij hebben geen grote overkoepelende organisatie als Kinderopvang Nederland boven zich, waardoor kleine dingetjes er veel sneller insluipen. Tevreden? Ik vind dat de observaties en de terugkoppeling hiervan in korte tijd zeer adequaat zijn uitgevoerd. Het onderzoek, de samenwerking met alle partijen, het was echt goed geregeld. Ik vond het interessant om mee te werken aan dit project en ben ontzettend benieuwd naar de resultaten! Fanny Drenthe Waarom deed je mee aan dit onderzoek? Voordat ik bij Pedagogische Wetenschappen terechtkwam, volgde ik een muziektheateropleiding. Daarna werkte ik als uitvoerend zangeres en gaf ik musicallessen op bso s. Daar deed ik ervaring en affiniteit op met de kinderopvang. Toen ik vervolgens Pedadogische Wetenschappen ging studeren, las ik veel wetenschappelijke literatuur over opvoedkundige thema s. Op die manier leer je veel en kom je veel resultaten tegen, maar toch heb je er zelf geen praktisch idee bij. Deze praktische kant miste ik in mijn opleiding. Dit project zag ik daarom als een nuttige aanvulling op mijn bachelor. Wat waren je verantwoordelijkheden binnen het project? Met de Kwaliteitsmonitor voerde ik observaties uit. Hoe wordt er gecommuniceerd, welke activiteiten worden er uitgevoerd? Ik zat drie uur in een hoek bij een groep en keek mee. Natuurlijk moest ik zo onopvallend mogelijk aanwezig zijn, zodat ik een zo neutraal en objectief mogelijke weergave van de situatie kreeg. Vond je dat moeilijk? Je ontwikkelt jezelf erin. Soms jeuken je handen om mee te helpen. Maar dat is jouw taak niet. Dat vond ik soms wel lastig. Wat maakt de Kwaliteitsmonitor uniek? Soms kom je op locaties waar het anders loopt, zoals verblijven met samengevoegde groepen of een open deurbeleid. Prettig bij dit

7 7 Willemijn de Groot, initiatiefnemer Kwaliteitsonderzoek Kwaliteit inzichtelijk maken Kinderdagverblijven moeten voldoen aan de Wet Kinderopvang en er is een convenant kwaliteit. Er zijn klanttevredenheidsonderzoeken en protocollen van de GGD. Van alles wordt gemeten maar een instrument waarmee we de pedagogische kwaliteit konden meten was er nog niet. Willemijn de Groot, tot haar pensioen mededirecteur van Kinderopvang Nederland, zette het Kwaliteitsonderzoek in 2010 in gang. Een interview. werken aan verbetering meetinstrument is dat er ruimte is voor het noteren van aanvullende informatie: een extra kolom voor observaties die je niet binnen de score velden vindt passen. Bij een strikt wetenschappelijk meetinstrument zouden afwijkende observaties uiteindelijk weer onopvallend in het midden eindigen. Binnen de Kwaliteitsmonitor is dat niet zo: het is een flexibel meetinstrument. de kinderopvang. Het is een heel intensief arbeidsproces. Door dat van dichtbij mee te maken, ga je ook anders over dingen denken. Als wetenschapper oordeel je vaak vanaf een bepaalde afstand. Maar als je zo intensief op zo n locatie aan wezig bent, begrijp je dat ons idee van goed misschien niet altijd de juiste oplossing is. We waren al heel lang op zoek naar een instrument waarmee we de pedagogische kwaliteit konden meten. Er wordt natuurlijk al van alles gemeten: de tevredenheid van de klant, de bezetting van het dagverblijf, het welbevinden van de kinderen, de temperatuur van de melk, de temperatuur in de slaapkamers. En ga zo maar door. Maar pedagogische kwaliteit meten dat was tot nu toe niet gebeurd. Wij wilden een onafhankelijk onderzoek dat een totaalbeeld zou geven van de kwaliteit op al onze kinderdagverblijven. We konden niet wachten Willemijn de Groot kende onderzoekers Mirjam Gevers en Ruben Fukkink vanuit de tijd dat zij directeur was bij skon. Met skon werkte ze eerder mee aan een onderzoek van de Universiteit Leiden. Daarnaast had Ruben Fukkink voor skon de effectiviteit van Video Interactie Begeleiding onderzocht. Daarom wist Willemijn dat het NCKO bezig was met de ontwikkeling van een Het belangrijkst vind ik, dat iedereen zich nog meer bewust wordt van de pedagogische kwaliteit onafhankelijke monitor. Willemijn: Zeker na het verschijnen van het rapport Pedagogische kwaliteit van de opvang voor 0- tot 4-jarigen in Nederlandse kinderdagverblijven, mei 2009, konden we niet wachten tot dit instrument beschikbaar was. Dit duurde echter tot eind Objectieve beoordeling In gesprekken met Mirjam Gevers ontstond het idee om studenten pedagogiek in te zetten bij het groot schalige onderzoek onder alle kinderdag verblijven van Kinderopvang Nederland. Willemijn de Groot: We wilden geen steekproef ons plan was om alle groepen van onze werkmaatschappijen te onder zoeken. Daarom zetten we studenten in van het hbo en de universiteit. Eén groep studenten beoordeelde door middel van observaties en het scoren van een vragenlijst de kwaliteit van de leefomgeving. Een ander deel van de studenten analyseerde video-opnamen van de pedagogisch medewerkers. Door het inzetten van studenten die allemaal dezelfde training gevolgd hadden verwachtten we een grote mate van objectiviteit te bereiken. Een derde onderdeel van de monitor was het invullen van een vragenlijst over de stabiliteit van de staf en het team. Deze lijst werd ingevuld door de manager van het kinderdagverblijf. Gerichte kwaliteitsverbetering Wat was voor Willemijn het doel van het onderzoek? Het doel was voor ons om gerichter aan kwaliteitsverbetering te kunnen werken. We willen straks kritisch kijken naar de resultaten. Zijn er verschillen tussen de werkmaatschappijen? Waar is verbetering nodig? Hoe Willemijn de Groot studeerde in 1972 af als pedagoge aan de Universiteit van Utrecht. Na haar studie werkte zij een aantal jaren werkzaam in Samoa, Nieuw Zeeland en Suriname. Hier hield zij zich in diverse functies bezig met hulpverlening aan kinderen, jongeren en hun ouders. Vanaf 1982 werkt zij in de kinderopvang. Zij startte als manager van een kindercentrum en groeide door naar de functie van adjunct-directeur Kinderopvang van BZO, een brede welzijnsonderneming in Amsterdam Zuidoost. Vanaf 2001 tot medio 2008 was zij directeur Kinderopvang van skon kinderopvang. Naast de operationele verantwoordelijkheid voor de aansturing van de organisatie, stond beleidsontwikkeling en de kwaliteit van de dienstverlening in haar werk steeds centraal. Samen met de toenmalige directiecollega s en investeringsmaatschappij Navitas Capital heeft zij in 2006 Kinderopvang Nederland opgericht. Zij was daar directeur Kinderopvang. In deze functie draaide het voor haar vooral om kwaliteit en pedagogiek. Op 1 juli 2010 ging Willemijn met vervroegd pensioen. komt het dat de ene werkorganisatie anders scoort dan de andere? Maar ook hoop ik dat we uit het onderzoek kunnen opmaken wat de verschillen in pedagogische kwaliteit zijn op bijvoorbeeld een horizontale en een verticale groep. Een schat aan materiaal Het belangrijkst vind ik, dat iedereen zich nog meer bewust wordt van de pedagogische kwaliteit. Er komen veel gegevens uit dit onderzoek, het levert een schat aan materiaal op. Voor ons, maar ook voor ouders. Ook aan hen kunnen we nu inzichtelijk maken en omschrijven wat pedagogische kwaliteit is. Er wordt ontzettend hard gewerkt binnen de kinderopvang J A R E N 9 0 T O T N U Historie kinderopvang in Nederland Wat vond je het leukst om te doen? Soms, doordat een locatie meerdere groepen heeft, loop je bijna twee volle dagen met ze mee. Zo krijg je een goed beeld van het reilen en zeilen binnen zo n verblijf. Er wordt ontzettend hard gewerkt binnen Tot slot? Iedereen werkte heel goed mee en was ontzettend behulpzaam. Je merkt dat de pedagogisch medewerkers echt een drive hebben om te werken aan verbetering. Daar was ik van onder de indruk. Vanaf 1990 beschouwt de rijksoverheid kinderopvang als een gemeenschappelijk belang. De verantwoordelijkheid ligt zowel bij ouders en overheid als bij de werkgevers. Vanaf eind jaren tachtig groeit het aantal cao-afspraken over het bieden van kindopvang faciliteiten aan werknemers. Steeds meer kinderen gaan naar de kinderopvang. Maatregelen vanuit de rijksoverheid richten zich daarom de laatste decennia niet alleen op capaciteit, maar ook op kwaliteit. Nu: sinds de Wet Kinderopvang (2005) is de kinderopvang sterk gegroeid. Via deze wet krijgen ouders een tegemoetkoming in de kosten van kinderopvang. Ze ontvangen bijvoorbeeld een werkgeversbijdrage. De capaciteit van de kinderopvang neemt toe: er zijn steeds meer plaatsen beschikbaar. Ook gaat de kwaliteit van het aanbod omhoog. De laatste jaren is er ook meer aandacht voor de opvang van vier- tot twaalfjarigen. Omdat schooltijden verschillen met de werktijden van ouders, is buitenschoolse opvang opgericht. Hier kunnen kinderen op doordeweekse dagen na schooltijd terecht.

8 8 Jan Willem Stap, manager skon-kinderverblijf de blauwe leeuw Het helpt je scherp te blijven Het is heel goed dat er objectief naar ons gekeken is tijdens het onderzoek naar de pedagogische kwaliteit. Het is een uitstekend middel om scherp te blijven. Want als kinderverblijfmanager heb ik ook mijn blinde vlekken. Jan Willem Stap is manager van één van de onderzochte skonkinderverblijven: de blauwe leeuw in Utrecht. Een terugblik op het onderzoek. COLOFON Productie: De Vries + Partners Tekst: Olga Leever en Rosanne Severs de schone schrijfster Vormgeving: Peter van Dam Sanders & Van Dam Reclame Goede kinderopvang, wat betekent dat voor jou? Je veilig, vertrouwd en goed voelen: daar draait het om. Dat geldt zowel voor de kinderen en de ouders, als voor het personeel. Veilig, vertrouwd en goed moeten met elkaar in evenwicht zijn. Ik denk daarbij aan een heldere communicatie onderling, maar ook met ouders. Een goede overdracht, continuïteit in het team. En, heel belangrijk: een proactieve houding. Extra inspanning van de pedagogisch medewerkers, verder kijken dan de protocollen. In goede kinderopvang staat het kind centraal. Je ziet potentiële mogelijkheden van een kind, en daarmee stimuleer je de ontwikkeling. Hoe verliep het onderzoek op jullie kinderdagverblijf? Er kwam een student langs op de groepen. Deze student keek overal een paar uur mee. Ik heb mijn teamleden hier niet te veel op voorbereid. Ze zijn wel wat gewend ook ik kijk regelmatig over hun schouder mee. De pedagogisch medewerkers gingen er goed mee om, er was geen weerstand. Er is hier een grote bereidheid om mee te werken. Een kritische houding wordt erg gewaardeerd. Daarnaast heb ik als manager een vragenlijst ingevuld. En een derde component van het onderzoek was het maken van filmopnames. Ik heb deze opnames zelf gemaakt; de films zijn door de UvA geanalyseerd. Kij ken door het oog van de camera helpt je te focussen: de resultaten van het onderzoek zijn nog niet bekend, maar ik heb al wel actie kunnen ondernemen op de dingen die ik tijdens de opnames zag. Voor mij betekende dit filmen al pure winst. Belangrijkste uitkomsten onderzoek tekst: dr. Ruben Fukkink Kinderopvang Nederland heeft, in samenwerking met het Nederlands Consortium Kinderopvangonderzoek (NCKO), de pedagogische kwaliteit van al haar 646 groepen in kaart gebracht. Hieronder de belangrijkste uitkomsten van dit grootste kinderopvangonderzoek in Nederland. De NCKO Kwaliteitsmonitor brengt drie zaken in kaart: Interactievaardigheden: Voor het onderzoek is een random steekproef van 550 pedagogisch medewerkers beoordeeld op zes sleutelvaardigheden: zijn de pedagogisch medewerkers sensitief, tonen ze respect voor het kind en kunnen ze structureren en grenzen stellen? En stimuleren de medewerkers de taalontwikkeling van de kinderen, de bredere ontwikkeling en begeleiden ze de interacties tussen de kinderen? Kwaliteit van de leefomgeving: Alle 646 groepen zijn beoordeeld op 261 verschillende onderdelen, verdeeld over zes hoofd onderwerpen: het brengen en halen van de kinderen, de geschiktheid van de ruimte, de activiteiten in de groep, de taalstimulering en ten slotte de omgang met de kinderen en het programma. Structurele kwaliteit: Hoeveel kinderen zitten er in een groep en hoeveel pedagogisch medewerkers staan er op de groep? Ook is erop gelet in hoeverre er sprake is van vaste gezichten bij het personeel en de stabiliteit van de groepen. De NCKO-Kwaliteitsmonitor is een praktisch instrument waar mee organisaties zelf de pedagogische kwaliteit van hun kinder opvang in kaart kunnen brengen. Op basis daarvan kan de organisatie vervolgens gericht de kwaliteit optimaliseren. Want meten is weten. En wie weet wat goed is en wat nog beter kan, kan vervolgens gericht aan de slag. De Kwaliteitsmonitor werd in de ontwikkelingsfase financieel mogelijk gemaakt door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Wat laat het onderzoek bij Kinderopvang Nederland voor deze drie onderdelen zien? Kwaliteit van de interacties met kinderen: de pedagogisch medewerkers in beeld Het gros van de pedagogisch medewerkers gaat sensitief om met kinderen, toont respect voor de autonomie van het kind en kan structureren en grenzen stellen. De medewerkers praten ook met de kinderen en leggen dingen uit. Gerichte ontwikkelingsstimulering en de begeleiding van interacties tussen de kinderen komen relatief weinig voor. Deze uitkomsten sluiten aan bij ander Nederlandse onderzoek, zie: Kwaliteit van de leefomgeving: de groepen in beeld De kwaliteit van de leefomgeving laat veel pluspunten zien en slechts enkele minpunten. Van de 195 onderzochte pluspunten zijn er gemiddeld 106 aanwezig, oftewel een score van 64 procent. Verder werden er gemiddeld 3 van de 66 onderzochte minpunten geobserveerd, een score van 5 procent. Er is dus, zo bezien, nog 36 procent ruimte voor de verbetering van de pedagogische kwaliteit door nog ontbrekende positieve kwaliteitsonderdelen toe te voegen. Er ligt dus ook enige ruimte voor verbetering door enkele minpunten weg te werken. Verder valt op dat de groepen onderling sterk kunnen verschillen in hun kwaliteit. Structurele kwaliteit Zowel de groepsgrootte als de verhouding tussen het aantal pedagogisch medewerkers en kinderen op de groep past bij het landelijke beeld van de Nederlandse kinderopvang. De kans dat een kind een bepaalde pedagogisch medewerker opnieuw Het uitgebreide rapport vindt u ziet in de week is 54 procent. De kans dat een kind een ander kind terug ziet in een week is 34 procent. De gevonden staf en groepsstabiliteit passen in de Nederlandse context, waar de stabiliteit niet 100 procent is. Dit komt door part time werken van het personeel en het part time bezoeken van het kinderdagverblijf door de kinderen. Enkele andere uitkomsten Een rode draad in het onderzoek is dat de pedagogische kwaliteit hoger is wanneer er gericht is geïnvesteerd in de pedagogische kwaliteit. Groepen met pedagogisch medewerkers die een speciale cursus hebben gevolgd (bijvoorbeeld video interactiebegeleiding) en met leidinggevenden met pedagogische bagage laten een hogere pedagogische kwaliteit zien.