Effectief samenwerken met gespecialiseerde aannemers Anders organiseren werkt!

Transcriptie

1 Effectief samenwerken met gespecialiseerde aannemers Anders organiseren werkt!

2 Ten geleide De bouw is een dynamische bedrijfstak, waarin veel specialisten werkzaam zijn. Een bijkomend gegeven is dat de bouwprojecten zelf steeds complexer worden en de doorlooptijden korter. Gezien de scherpe concurrentie staan bovendien de prijzen onder druk. Bouwbedrijven die nu en in de toekomst goed willen presteren, moeten alle zeilen bijzetten om hun efficiency te verhogen, faalkosten terug te dringen en algemene kosten te beheersen. Alleen dan hebben ze kans hun kosten te beheersen en hun rendement te verbeteren. Bouwend Nederland, de vakbonden FNV Bouw, Hout- en Bouwbond CNV en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) hebben in het Arboconvenant Bouw tussen eind 2001 en 2005 samengewerkt aan concrete oplossingen voor gezond en veilig werken in de bouw. Met als doelstellingen: minder bukken en tillen, minder blootstelling aan kwartsstof en oplosmiddelen en een betere organisatie van bouwprojecten. Het convenant is onder de naam WERKGOED uitgevoerd. De ST-Groep uit Vlijmen heeft in opdracht van WERKGOED tijdens een pilotproject dat inmiddels is afgerond knelpunten geanalyseerd, problemen binnen de deelnemende bedrijven in kaart gebracht en samen met de bedrijven verbeteringen doorgevoerd. Dit heeft onder meer geresulteerd in drie instructieboekjes die leidinggevenden moeten ondersteunen bij de uitvoering van hun werk: Werken met taakplannen - nuttig voor het omgaan met personeel Effectief samenwerken met gespecialiseerde aannemers - nuttig voor het overleg met deze aannemers Effectieve personeelsbijeenkomsten - nuttig voor effectieve groepsgesprekken met personeel telkens te raadplegen als er knelpunten in de werksituatie dreigen te ontstaan. Ze bevatten de ideeën en praktische handvatten die in de praktijk hun waarde hebben bewezen en maken ze toegankelijk voor iedereen. Effectief samenwerken met gespecialiseerde aannemers is bestemd voor iedereen die op de bouwplaats betrokken is bij de samenwerking met gespecialiseerde aannemers. Dit kunnen ook inkopers of werkvoorbereiders zijn. In de afgelopen decennia is het bouwproces steeds verder in delen opgeknipt. Bouwbedrijven namen niet langer de volledige bouw voor hun rekening, maar betrokken talloze gespecialiseerde bedrijven bij een project die elk slechts één onderdeel van het gehele project voor hun rekening nemen. De uitvoerder ziet zich voor de taak gesteld goede prestaties te leveren, maar heeft onvoldoende mandaat en misschien soms ook weinig zin om gespecialiseerde aannemers aan te spreken op de kwaliteit van hun werk. Bovendien overziet hij zelf vaak ook niet hoe hij een en ander moet coördineren en op elkaar moet afstemmen. Dit instructieboekje geeft tips om een betere samenwerking met gespecialiseerde aannemers tot stand te brengen. Het kijkt letterlijk en figuurlijk over de schutting van de eigen discipline en doet aanbevelingen om de samenwerking te verbeteren, hetgeen het eindresultaat en de productiviteit van alle betrokken aannemers ten goede komt. Naast de convenantpartijen waren ook de werkgeversorganisatie CONGA en vakvereniging Het Zwarte Corps betrokken bij de begeleiding en uitwerking van dit convenantthema en de productie van de boekjes. De boekjes bevatten praktische handvatten om het werk te verlichten en zijn bedoeld als handige naslagwerkjes om 2 3

3 Inhoud Ten geleide 3 Inleiding 5 Doel van dit instructieboekje 6 Voor wie is het bedoeld? 6 Wat kunt u ermee? 7 Bewustwording 9 Waardoor ontstaan veel problemen? 8 Geen gemeenschappelijk doel 9 Onduidelijkheden over gemaakte afspraken 10 Inzet van wisselend personeel 11 Onduidelijke aansturing 11 Onvoldoende bijsturing door het hoger management 12 Het uiteindelijke effect 13 Maak zelf de analyse! 13 Inleiding Veel uitvoerders in Nederland hebben last van werkdruk. Deze werkdruk kent verschillende oorzaken. Zo krijgt een uitvoerder vaak pas in een laat stadium de noodzakelijke informatie om vervolgens onder zware tijdsdruk te moeten bouwen. Daarnaast laat de betrokkenheid en motivatie van bouwplaatsmedewerkers nog wel eens te wensen over (zie instructieboekje Werken met taakplannen ). Naast deze problemen ziet een uitvoerder zich gesteld voor nog een andere grote uitdaging: het aansturen van vele gespecialiseerde aannemers. In de bouw vooral bekend als onderaannemers. Dat zijn bedrijven die vaak één deelklus van een totaalproject voor hun rekening nemen en daarna weer van de bouwplaats verdwijnen. Deze coördinatie is makkelijker gezegd dan gedaan. Het kan anders: effectief samenwerken met gespecialiseerde annemers 14 Tip 1: Werken met een dagelijkse en wekelijkse kick-off 14 Tip 2: Eigen mensen van begin tot eind 17 laten meewerken aan een project Tip 3: Bijhouden wat er mis gaat 18 Tip 4: Bijsturen door het hoger management 18 Tip 5: Samen de juiste leveranciers selecteren 20 Tip 6: Samenwerken met vaste partners 20 Waar liggen uw kansen voor verbetering? 21 Uit de bouwpraktijk: informeren op de bouwplaats; werken met de kick-off 22 Onderlinge samenwerking 22 Knelpunten 22 Vicieuze cirkel 23 Dagelijkse kick-off 23 Uitvoerder moet vaak de verschillende stappen in het bouwproces aan elkaar knopen Colofon

4 Doel van dit instructieboekje Dit instructieboekje is ontwikkeld op initiatief van WERKGOED om de ideeën en praktische handvatten die in de praktijk hun waarde hebben bewezen te verspreiden en toegankelijk te maken voor iedereen. In dit boekje staat de samenwerking met gespecialiseerde aannemers centraal. Wat kunt u ermee? Dit instructieboek reikt ideeën aan en geeft tips hoe u een effectieve samenwerking met gespecialiseerde aannemers tot stand kunt brengen. U kunt bepalen welke ideeën voor uw organisatie bruikbaar zijn om de samenwerking met gespecialiseerde aannemers te verbeteren. Voor wie is het bedoeld? Dit handige naslagwerkje is bedoeld voor iedereen die in de bouw op de één of andere manier betrokken is bij de samenwerking met gespecialiseerde aannemers. Dit zijn dus niet alleen mensen die werkzaam zijn op de bouwplaats, het kunnen ook inkopers of werkvoorbereiders zijn. Inkoper Projectleider DOEL Werkvoorbereider Uitvoerder Verbeterde samenwerking met gespecialiseerde aannemers 6 7

5 Bewustwording Gedurende de laatste decennia is het bouwproces steeds verder in delen opgeknipt. Dit betekent dat bouwbedrijven niet de volledige bouw voor hun rekening nemen, maar dat talloze gespecialiseerde bedrijven en vakmensen bij een project betrokken zijn. Dat zijn stuk voor stuk bedrijven die elk meestal één onderdeel van het gehele project voor hun rekening nemen. Lagere kosten Hogere kwaliteitseisen Kortere tijd Nieuwe bouwmaterialen De toenemende eisen vragen er om dat de stappen in een bouwproces steeds beter op elkaar zijn afgestemd. Dat stelt hoge eisen aan met name de bouwondernemingen die de bouwcoördinatie voor hun rekening nemen. In de praktijk blijkt dit echter nog niet zo makkelijk te zijn! Er is dan ook duidelijk te merken dat voor veel ondernemingen de schoen steeds meer begint te wringen. Hieronder volgt een uitleg, waarom dit voor bouwbedrijven zo moeilijk is en waardoor dit veroorzaakt wordt. Geen gemeenschappelijk doel Werken met talloze gespecialiseerde aannemers is aan de slag gaan met bedrijven die elk hun eigen winstoogmerk hebben. In de contracten wordt vaak een meterprijs afgesproken, wat snel werken voor een gespecialiseerde aannemer afdwingt. Hoe eerder het werk klaar is, des te eerder kan de gespecialiseerde aannemer op een ander project geld verdienen. Stelt hogere eisen aan de onderlinge samenwerking!! Waardoor ontstaan veel problemen? Het grote voordeel van het opknippen in delen is geweest dat elke afzonderlijke bouwstap zo goedkoop mogelijk is doorontwikkeld. Sinds de laatste tien jaar zijn de eisen die men aan bouwprojecten stelt echter toegenomen. Denk bijvoorbeeld aan: de toenemende druk op de doorlooptijd van projecten; vernieuwende en complexe bouwmaterialen; de toegenomen kwaliteitseisen; de grotere controle op veiligheid; de sterke druk op de kostprijs. Daar ligt dus een verschil in belangen. Dit kan effectieve samenwerking in het betreffende bouwproject belemmeren. Er is minder tijd voor een goede overdracht van werkzaamheden en dat komt de kwaliteit en de doorlooptijd niet ten goede. 8 9

6 Onduidelijkheden over gemaakte afspraken Vaak maakt de projectleider of de inkoper afspraken met gespecialiseerde aannemers. De uitvoerder die uiteindelijk direct met deze mensen te maken heeft, is slechts in enkele gevallen bij dit gesprek aanwezig. Soms krijgen uitvoerders ook geen indirecte inspraak via de projectleider. Baas gespecialiseerde aannemer Projectleider / Înkoper Inzet van wisselend personeel Het komt geregeld voor dat een gespecialiseerde aannemer dagelijks of wekelijks andere medewerkers naar een bouwproject stuurt. Gevolg is dat er veel tijd gaat zitten in het opnieuw instrueren van mensen. Ook de opgedane kennis door de collega s van de afgelopen periode is in één klap verdwenen. Gevolg: grotere kans op verstoring en extra belasting van de uitvoerder. Dag 1 Dag 2 Medewerker gespecialiseerde aannemer Vaak indirecte communicatie!! Uitvoerder aannemer Dit heeft een aantal gevolgen: Er ontstaat verwarring tussen de uitvoerder en medewerkers van de gespecialiseerde aannemer over wat er is afgesproken. Uitvoerders zien zich vaak geconfronteerd met gespecialiseerde aannemers, waarmee ze in het verleden slechte ervaringen hebben gehad. Uiteindelijk is goedkoop dan duurkoop! Dagelijks / wisselende medewerkers van gespecialiseerde aannemer Onduidelijke aansturing Vaak bestaat er onduidelijkheid over de vraag wie de medewerkers van de gespecialiseerde aannemer moet aansturen op het werk. Wie signaleert dat de kwaliteit onder de maat is, bespreekt de planning met de medewerkers of zorgt dat er bijgestuurd wordt? In de contractafspraken is de gespecialiseerde aannemer hiervoor verantwoordelijk. In de praktijk blijkt dat de uitvoerder van de gespecialiseerde aannemer deze taak maar zelden op zich neemt. Gevolg is dat niemand tijdig bijstuurt op het werk, waardoor frustratie en faalkosten ontstaan

7 Onvoldoende bijsturing door het hoger management Als de samenwerking met de gespecialiseerde aannemers dan niet goed verloopt, stuurt het hoger management dit vaak onvoldoende bij. Gespecialiseerde aannemer Te weinig bijsturing op directieniveau Het komt vaak voor dat er te weinig signalen vanuit de uitvoering bij het hoger management terechtkomen over tekortkomingen van gespecialiseerde aannemers. Daarnaast is het soms een onderwerp dat weinig aandacht van het management krijgt, omdat zij meer oog heeft voor het binnenhalen van nieuwe projecten. Het gevolg is dat de gespecialiseerde aannemer wegkomt met eventuele wanprestaties. Dit kan een aanmoediging zijn op dezelfde voet door te gaan. Uiteindelijk ontstaat er een weinig opbouwende werkrelatie. Natuurlijk zou de uitvoerder zelf de gespecialiseerde aannemer terecht kunnen en moeten wijzen. Bij veel bouwbedrijven is de uitvoerder echter niet betrokken bij het maken van de afspraken. Bovendien heeft hij geen mandaat om de andere partij de wacht aan te zeggen. 12 Aannemer X Directeur / Bedrijfsleider Projectleider Uitvoerder Het uiteindelijke effect Het uiteindelijke effect van dit alles laat zich raden: veel ergernis en frustratie; verstoringen die een soort domino-effect tot gevolg hebben en nieuwe problemen veroorzaken; strijd om het gelijk met de gespecialiseerde aannemer; langere doorlooptijd van het werk; onnodige kosten. Maak zelf de analyse! Vul onderstaand schema eens in om vast te stellen hoe de samenwerking met gespecialiseerde aannemers binnen uw eigen organisatie verloopt. Ik heb vaak het gevoel dat de doelen van de aannemer en die van de gespecialiseerde aannemers niet overeenkomen. eens oneens Het komt nogal eens voor dat er onduidelijkheid is over de afspraken die zijn gemaakt tussen aannemer en gespecialiseerde aannemer. eens oneens Er komen vaak wisselende mensen van gespecialiseerde aannemers op de bouwplaats. eens oneens De leiding van gespecialiseerde aannemers komt weinig op de bouwplaats. eens oneens Bij problemen met sommige gespecialiseerde aannemers worden er te weinig maatregelen genomen door het eigen hoger management. eens oneens De gebrekkige samenwerking met gespecialiseerde aannemers leidt nog al eens tot: Verstoringen die een soort domino-effect tot gevolg hebben en nieuwe problemen veroorzaken. eens oneens Veel kwaliteitsverstoringen. eens oneens Langere doorlooptijd van het werk. eens oneens Strijd om het gelijk met de gespecialiseerde aannemer. eens oneens Veel ergernis en frustratie. eens oneens Veel extra werk om een klus of het hele project goed af te ronden. eens oneens Onnodige kosten. eens oneens 13

8 Het kan anders: effectief samenwerken met gespecialiseerde aannemers Hoe kunt u een effectieve samenwerking met gespecialiseerde aannemers tot stand brengen? Voor dit complexe vraagstuk is geen simpel antwoord te geven. Wel geeft dit instructieboekje tips die hun waarde in de praktijk reeds hebben bewezen. Een combinatie van verschillende aanpakken heeft het meeste effect. U kunt onderscheid maken tussen: A. Het verbeteren van de samenwerking op de bouwplaats 1. Werken met een dagelijkse of wekelijkse kick-off. 2. Eigen mensen van begin tot eind laten meewerken aan een project. B. Het verbeteren van de bijsturing van gespecialiseerde aannemers 3. Bijhouden wat er fout gaat. 4. Bijsturing door het hoger management. C. Het vinden en binden van goede gespecialiseerde aannemers 5. Samen de juiste leveranciers selecteren 6. Samenwerken met vaste partners Tip 1: Werken met een dagelijkse en wekelijkse kick-off Om direct meer grip op het bouwproces te krijgen is het verstandig als de uitvoerder van de aannemer de tijdelijke medewerkers als zijn eigen collega s beschouwt. Het dagelijks of wekelijks houden van een korte kick-off, waarin de uitvoerder belangrijke informatie met de medewerkers van de gespecialiseerde aannemer doorneemt, voorkomt veel misverstanden. Uitvoerder houdt kick-off met behulp van een schrijfbord Een kick-off is een korte bijeenkomst, waarin de uitvoerder aan de medewerkers vertelt wat hij verwacht, wat de prestaties tot nu toe zijn (als ze al bezig zijn op een werk) en wat de belangrijkste aandachtspunten voor de komende dag zijn. De uitvoerder spreekt deze gespecialiseerde aannemers afzonderlijk aan of samen met zijn eigen medewerkers. Dit is afhankelijk van de vraag of de taken die de medewerkers uitvoeren elkaar sterk raken en/of beïnvloeden. Het werkt vaak verhelderend als de uitvoerder gebruikmaakt van een schrijfbord. De informatie die hij wil delen, komt immers geschreven beter over dan in gesproken vorm. Door op gezette tijden vijf tot tien minuten te investeren in goede kick-offs zijn veel problemen en vragen te voorkomen! 14 15

9 Wat is een kick-off? Een kick-off is een korte bijeenkomst van maximaal 10 minuten, waarin zaken worden doorgesproken die van belang zijn voor een goede voortgang van de werkzaamheden. Met wie houd ik een kick-off? U houdt een kick-off met medewerkers van gespecialiseerde aannemers, waarmee vaak problemen optreden ten aanzien van kwaliteit, veiligheid of voortgang. Vaak is de samenwerking tussen verschillende gespecialiseerde aannemers en/of eigen mensen erg belangrijk voor een project. Dat geldt bijvoorbeeld bij de bouw van badkamers, waarbij verschillende partijen vlak na elkaar op dezelfde plek moeten werken. Dan is het verstandig met deze mensen gezamenlijk afspraken te maken. Tip 2: Eigen mensen van begin tot eind laten meewerken aan een project Een andere tip die de uitvoerder kan helpen bij het beheersbaar maken van het bouwproces, is twee tot drie vaste eigen mensen op de bouwplaats te laten meewerken. Eigen bouwplaatsmedewerkers die van begin tot eind mede verantwoordelijk zijn voor een project gaan zich ook als zodanig gedragen. Vaak betekent dit dat ook deze medewerkers zich verantwoordelijk gaan voelen voor het werk dat andere partijen afleveren op hun werk. Hiermee wordt de verantwoordelijkheidslast die een uitvoerder vaak alleen draagt, gedeeld met medewerkers. Dit verlicht de werklast van de uitvoerder. Wat vertel ik tijdens een kick-off? Tijdens een kick-off vertelt u kort wat uw verwachtingen zijn over: voortgang; kwaliteit; samenwerking met anderen; veiligheid; hoe men de problemen van gisteren kan voorkomen; wanneer ze u moeten waarschuwen; waar welk materiaal en materieel te vinden is; etc. Welke hulpmiddelen heb ik nodig? Het werkt verduidelijkend als u werkt met zogenaamde schrijfborden, waarop u kort de belangrijkste zaken noteert. Mensen worden namelijk meer geprikkeld door zien dan door horen! Tip 2: Twee vaste mensen werken van begin tot eind op het zelfde werk Werkt een kick-off? In de praktijk blijkt dat een dagelijkse kick-off veel problemen kan voorkomen. De ervaring is dat de medewerkers het steeds normaler gaan vinden na een korte gewenningsperiode en er actief aan meewerken

10 Tip 3: Bijhouden wat er mis gaat In veel bouwbedrijven is buiten niet goed in staat om de samenwerking te verbeteren met binnen. Vaak signaleren uitvoerders wel dat de ervaringen met sommige gespecialiseerde aannemers niet al te best waren. Als deze gespecialiseerde aannemer bij de volgende aanbesteding toch de goedkoopste is, wordt deze partij opnieuw gecontracteerd. De enige manier om echt met de besluitvormers in de organisatie over dit onderwerp in gesprek te treden, is hard kunnen maken dat goedkoop ook duurkoop is. Dit kan alleen als er structureel in kaart wordt gebracht welke extra kosten gemaakt zijn door de beslissing om samen te werken met de gespecialiseerde aannemer x of y. Voorbeelden van extra kosten zijn: kosten van herstel werk; extra kosten door langere doorlooptijd; extra algemene kosten; extra kosten, doordat collega s overspannen thuis zitten. Uiteindelijk is het voor alle betrokkenen goed als de uitvoerder daadwerkelijk invloed krijgt op het voortraject. Daardoor kan hij veel problemen voorkomen die zich uiteindelijk in de uitvoering kunnen voordoen. Goede sturing vraagt om een gesloten regelkring. Deze bestaat uit: Constateren dat iets niet goed gaat in de uitvoering, in relatie tot de gespecialiseerde aannemer. Naast direct oplossen via de projectleider of directeur met de directie van de gespecialiseerde aannemer bespreken. Duidelijke veranderingen op de bouwplaats waarnemen. Dit weer terugkoppelen aan de projectleider of directeur. Etc. Directeur Gespecialiseerde aannemer Gesloten regelkring Aannemer Directeur / Bedrijfsleider / Projectleider Tip 4: Bijsturen door het hoger management Deze tip heeft betrekking op het sluiten van de regelkring. Als er sprake is van regelmatige verstoringen die dezelfde gespecialiseerde aannemer veroorzaakt, dan zult u deze verstoring moeten bespreken met de leiding van dit bedrijf. Laat de gespecialiseerde aannemer aangeven hoe hij de prestaties wil verbeteren. Bij het niet nakomen van de afspraken moeten consequenties volgen, bijvoorbeeld geen contract meer gunnen. Vaak heeft niet zo zeer de uitvoerder, maar het hoger management de kracht om de gespecialiseerde aannemer tot verbetering te bewegen. Het hoger management speelt hierin dan bij voorkeur een actieve rol. Medewerker Zonder regelkring geen verbetering!! Uitvoerder 18 19

11 Tip 5: Samen de juiste leveranciers selecteren Bezint eer gij begint is een bekend gezegde. Dat geldt ook voor de keuze van gespecialiseerde aannemers. Het is van belang om de goede samenwerkingspartners te vinden, partijen die goed werk afleveren, waarop men kan vertrouwen en die mede verantwoordelijkheid nemen voor het bouwproject. Dat vergt dat u vooraf zeer weloverwogen de gespecialiseerde aannemers selecteert. Een jaarlijkse leveranciersbeoordeling kan hieraan een positieve bijdrage leveren. Men neemt de verschillende gespecialiseerde aannemers onder de loep en beoordeelt op welke vlakken ze goed en minder goed presteren. Het lijstje met beoordelingscriteria moet verder gaan dan alleen kostenaspecten. Het is van belang om daarbij - naast inkoop en werkvoorbereiding - ook mensen te betrekken die in de dagelijkse praktijk met leveranciers samenwerken (projectleiders, uitvoerders e.d.). Dat leidt tot een meer evenwichtige inschatting. De beoordeling kan leiden tot een lijst met voorkeursleveranciers. Ook is het van belang dat men projectleiders en uitvoerders die bouwwerkzaamheden coördineren, bij de keuze van de gespecialiseerde aannemers voor een concrete opdracht betrekt. Dat maakt het makkelijker om uiteindelijke de beste keuzen te kunnen maken. Tip 6: Samenwerken met vaste partners Een structurele verbetering van de samenwerking met gespecialiseerde aannemers is samen te werken met een aantal vaste partners. Achter deze tip schuilt het geloof dat aannemers uiteindelijk goedkoper uit zijn met een geolied totaal bouwproces. Deze lagere kosten ontstaan, doordat de partijen op elkaar zijn ingewerkt. Dit staat vaak op gespannen voet met de aanname dat totale lage kosten te verkrijgen zijn door te werken met de goedkoopste gespecialiseerde aannemers. Bij een minder goed geoliede keten ontstaan vaak zichtbare of onzichtbare faalkosten die ten koste gaan van het rendement. Steeds meer aannemers werken met vaste partners en plukken de vruchten van duurzame samenwerking. Waar liggen uw kansen voor verbetering? Vul onderstaand schema in om te bepalen welke kansen er zijn om de samenwerking met gespecialiseerde aannemers te verbeteren. Medewerkers van gespecialiseerde aannemers nemen dagelijks of wekelijks deel aan een kick-off. Een aantal eigen medewerkers werken van begin tot eind mee aan elk bouwproject. We houden bij onze projecten goed bij welke fouten gespecialiseerde aannemers maken en welke samenwerkingsproblemen er hebben plaatsgevonden. Als de samenwerking met gespecialiseerde aannemers niet goed verloopt, sturen we hier goed in bij. Het management is actief betrokken bij het oplossen van problemen met gespecialiseerde aannemers. We pakken de beoordeling en selectie van onze gespecialiseerde aannemers op een gestructureerde wijze aan. De uitvoerder wordt actief betrokken in het voortraject o.a. bij afspraken met gespecialiseerde aannemers. Wij werken samen met een aantal vaste gespecialiseerde aannemers. Doen we al genoeg Kan beter Doen we te weinig 20 21

12 Uit de bouwpraktijk: informeren op de bouwplaats; werken met de kick-off Goede samenwerking is op bouwplaatsen van vitaal belang, vooral als verschillende disciplines bij een bouwproject betrokken zijn. Jansbouw uit Spijkerstad (een zelfstandig bouw- en ontwikkelingsbedrijf) heeft tijdens de bouw van een multifunctioneel centrum met appartementen, winkels en ontspanningsmogelijkheden ervaren hoe snel knelpunten en faalkosten ontstaan als de samenwerking tussen de disciplines niet vlekkeloos verloopt. Onderlinge samenwerking Voor de bouw heeft Jansbouw een betonploeg ingehuurd die de betonnen muren, vloeren en plafonds van de appartementen bouwt. De ploeg bestaat uit betonvlechters, betonstorters, timmerlieden, een loodgieter en een elektricien. Alleen de timmerlieden zijn in loondienst. Het beton wordt dagelijks aan het eind van de dag gestort, zodat het s nachts kan uitharden. Een goede samenwerking tussen de verschillende disciplines is van belang om dit mogelijk te maken. Het storten kan alleen als het vlechtwerk goed in de bekisting zit, maar de vlechters kunnen hun werk pas afronden als de loodgieter en de elektricien hun werk hebben gedaan. En die kunnen dat alleen doen als de basis van het vlechtwerk goed is aangebracht (er worden verschillende lagen aangebracht). Daarvoor zijn de vlechters weer afhankelijk van de kraanmachinist die de bekisting plaatst. Knelpunten In de praktijk blijkt dat de samenwerking te wensen overlaat. Mensen moeten op elkaar wachten, waardoor de betonstorters pas in de overuren hun werk kunnen doen. Dat zijn in feite faalkosten. Het komt ook voor dat ze op sommige dagen geen beton kunnen storten, waardoor een hele dag verloren gaat. Het is deels terug te voeren op de discipline en betrokkenheid van een aantal werknemers. Bovendien lapt men soms veiligheidsmaatregelen aan zijn laars. De uitvoerder van Jansbouw moet de hele dag vragen beantwoorden, problemen oplossen, instrueren en brandjes blussen als disciplines met elkaar dreigen te botsen. Dat resulteert in onnodige werkdruk voor alle betrokkenen. 22 Vicieuze cirkel Eén van de kernoorzaken van de problemen is dat medewerkers van de betonploeg onvoldoende inzicht hebben in wat ze moeten doen. Bovendien is vaak onduidelijk wat er concreet wordt verwacht. De uitvoerder van Jansbouw kan ze dat niet vertellen, want hij heeft de dag nog niet doordacht. Daarbij vindt hij dat de bouwplaatsmedewerkers niks willen, dus informeert hij ze niet. Gevolg is dat zijn mensen geen inzicht en overzicht hebben. Ze tonen daardoor weinig betrokkenheid bij het werk. Daarmee is de cirkel rond, want dat sterkt de uitvoerder in zijn mening. Gevolg: weinig betrokkenheid en leervermogen Opvatting: die mensen willen geen informatie Vicieuze cirkel Dagelijkse kick-off De uitvoerder van Jansbouw start met een dagelijkse kick-off. Elke ochtend komen alle medewerkers tien minuten bij elkaar om samen de werkzaamheden van de dag door te nemen. Als men weet wanneer welke werkzaamheden moeten plaatsvinden, kan men bij de planning van de eigen werkzaamheden hiermee rekening houden. Elke dag nemen ze samen ook de veiligheid, orde en netheid op de bouwplaats door. Daardoor groeit het veiligheidsbewustzijn en durft men elkaar aan te spreken op nalatigheden. Een terugblik op de vorige dag leert wat goed of niet goed is gegaan. Tijdens de kick-off noteert de uitvoerder in kernwoorden de belangrijkste aandachtspunten op een whiteboard als visuele geheugensteun. De introductie van de kick-off heeft er na enige tijd toe geleid dat de opdrachten vaker op tijd zijn afgerond, er minder faalkosten zijn en de werkdruk van de uitvoerder is verminderd. 23 Geen informatie voor de bouwplaatsmedewerker Daardoor heeft deze geen inzicht en overzicht

13 Notities 24 25

14 Bouwend Nederland, de vakbonden FNV Bouw, Hout- en Bouwbond CNV en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) hebben in het Arboconvenant Bouw tussen eind 2001 en 2005 samengewerkt aan concrete oplossingen voor gezond en veilig werken in de bouw. Met als doelstellingen: minder bukken en tillen, minder blootstelling aan kwartsstof en oplosmiddelen en een betere organisatie van bouwprojecten. Het convenant is onder de naam WERKGOED uitgevoerd

15 Colofon Effectief samenwerken met gespecialiseerde aannemers september 2005 Redactie: Ontwerp en opmaak: Druk en afwerking: DeJong&Verder, Zennewijnen, ST-Groep, Vlijmen Quavorm, Maarssen Tailormade, Buren Dit boekje kan worden aangevraagd bij Arbouw te Amsterdam, (020) Voor informatie kunt u ook terecht bij: ST-Groep Parallelweg West 54c 5251 JG Vlijmen (073) info@st-groep.nl WERKGOED Postbus AS Hoofddorp Deze uitgave is ter informatie samengesteld. Aan de informatie kunnen geen rechten ontleend worden. 28