MKB Regionaal Bekeken
|
|
- Fien Smits
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 M MKB Regionaal Bekeken Economische specialisatie van het MKB H.S. van der Kroon Zoetermeer, 8 oktober 2012
2 MKB draagt substantieel bij aan economische specialisaties van regio's Economische specialisatie staat volop in de belangstelling van beleidsmakers. Geïnspireerd door het succes van regio's als Silicon Valley proberen regio's over de hele wereld te identificeren wat ze in economisch perspectief uniek maakt, om dit vervolgens uit te bouwen. In het nieuwe beleid van de Europese Commissie spreekt men in dit kader ook wel over het begrip "the smart specialisation of European regions". Op welk schaalniveau je ook met specialisatie bezig bent (Europa, landsniveau, provincie of gemeente), in veel gevallen zijn het toch vooral de grotere bedrijven die we associëren met bepaalde economische specialisaties. Als we bijvoorbeeld kijken naar de negen topsectoren in Nederland, denken we al snel aan bedrijven als Philips, ASML, Shell, AkzoNobel en DSM. Toch kan ook het MKB substantieel bijdragen aan economische specialisatie. Immers zo'n 55 tot 60% van de toegevoegde waarde in ons land wordt door het MKB gegenereerd. Daarnaast is er binnen het MKB veel potentie voor verdere ontwikkeling van de specialisatie, bijvoorbeeld door bedrijven die door weten te groeien tot gezichtbepalende bedrijven van de toekomst. In dit rapport hebben we specifiek gekeken naar de rol van het MKB in economische specialisaties van Nederlandse regio's. De belangrijkste conclusies die we hieruit trekken zijn: Het MKB is belangrijk voor, en draagt substantieel bij aan economische specialisaties van Nederlandse regio's. Het specialisatiepatroon van het MKB volgt in grote lijnen het algehele specialisatiepatroon: waar sterke algehele specialisaties zijn, is in veel gevallen ook het MKB gespecialiseerd. Door te kijken naar specialisaties exclusief de grote bedrijven wordt de breedte van de specialisatie beter zichtbaar: is die alleen toe te schrijven aan grote bedrijven, of wordt hij breder gedragen? 2
3 1 Inleiding: regionale specialisatie De praktijk leert dat regio's duidelijk herkenbare economische specialisaties kunnen ontwikkelen. Zo is Silicon Valley over de hele wereld bekend geworden als hotspot voor hightechbedrijven, Parijs voor modebedrijven en Londen voor bedrijven uit de financiële wereld. Ook in Nederland zien we regio's met een sterke economische identiteit. Een goed voorbeeld hiervan is de Brainportregio rondom Eindhoven. Brainport, thuisbasis van meerdere grote Nederlandse technologiebedrijven, werd in 2011 nog uitgeroepen tot slimste regio van de wereld. Het gegeven dat regio's duidelijk herkenbare economische specialisaties kunnen ontwikkelen kan rekenen op toenemende interesse van economische beleidsmakers. Dat is logisch, omdat goed presterende, economisch gespecialiseerde regio's substantieel bijdragen aan de welvaart van een land. Beleidsmakers zijn dan ook erg geïnteresseerd in de mechanismes die verklaren hoe specialisaties ontstaan en hoe ze precies bijdragen aan het concurrentievermogen van bedrijven. Regionale specialisatie en grote bedrijven Het beeld van economische specialisaties wordt vaak sterk bepaald door grote(re) bedrijven. Kijken we bijvoorbeeld naar de economische topsectoren in Nederland (specialisatie op landniveau), dan kunnen we bij elke topsector wel een aantal grote gezichtsbepalende spelers noemen. Denk bijvoorbeeld aan de topsector hightech met bedrijven als Philips en ASML. Of aan de topsector chemie met bedrijven als DSM en AkzoNobel. Vanzelfsprekend is de vestigingsplaats van deze grote bedrijven van grote invloed als we kijken naar de specialisatie van regio's. Binnen de regiogrenzen dragen deze grote bedrijven substantieel bij aan de werkgelegenheid en de toegevoegde waarde die er wordt gegenereerd. Dit geldt in het bijzonder voor relatief kleine regio's, waar het gewicht van grote bedrijven zwaar weegt op het bruto regionaal product. Regionale specialisatie en de rol van het MKB Hoewel vaak minder direct zichtbaar, is ook het MKB belangrijk als het gaat om economische specialisaties. Zo wordt iets meer dan de helft van de totale toegevoegde waarde (circa 55 tot 60%) in Nederland door het MKB gegenereerd. 1 In een aantal regio's ligt dit zelfs nog hoger, namelijk tussen de 70 en 80%. De economische specialisatie van het MKB kan daarom een behoorlijke bijdrage leveren aan de totale specialisatie van een regio. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat het MKB-segment in de bedrijvenpopulatie nog een andere belangrijke rol speelt bij economische specialisaties. Zo zijn er sterke aanwijzingen dat het regionale MKB een belangrijke rol speelt in 1 Dit hangt af van de gekozen definitie. Als bijvoorbeeld bepaalde sectoren als overheid, zorg en delfstoffenwinning niet worden meegerekend, gaat het percentage richting de 60%; nemen we deze wel mee, dan ligt het zo rond de 55%. 3
4 het valoriseren van de gespecialiseerde kennis en kunde die in een regio aanwezig is (Audretsch et al., 2012). Met andere woorden, sectorspecifieke kennis in een regio is vaak een bron voor nieuwe bedrijvigheid en snelle groeiers. Dit is wellicht nog het best te illustreren als we kijken naar Silicon Valley, waar relatief jonge bedrijven als Google, Yahoo, ebay en SanDisk doorgegroeid zijn tot gezichtbepalende spelers. Als we het hebben over de rol van het MKB en grootbedrijf in de economische specialisatie van regio's, dan is het ook goed om te beseffen dat in veel gevallen de twee ook nauw met elkaar verweven zijn. Het MKB profiteert van de aanwezigheid van grote bedrijven. Bijvoorbeeld door de vraag naar toeleveringen en de verbindingen die zij hebben met vele andere bedrijven. Grote bedrijven profiteren op hun beurt van de aanwezigheid van een groot aanbod van gespecialiseerde toeleveranciers. Er bestaat dus in veel gevallen een wisselwerking tussen verschillende bedrijven groot en klein waarbij ieder een eigen taak in het systeem vervult. Figuur 1 Bijdrage aan specialisatie Economische Specialisatie I: Grootbedrijf draagt bij aan specialisatie II: MKB draagt bij aan specialisatie I II III: Interactie draagt bij aan specialisatie Grootbedrijf III MKB Hoewel er relatief veel bekend is over de economische specialisatie van regio's in Nederland, is tot op heden relatief onbekend wat de bijdrage van het MKB hieraan is. In deze rapportage kijken we daarom specifiek naar de economische specialisatie van het MKB in Nederlandse regio's. Deze vergelijken we vervolgens met de algehele specialisatie om te kijken of we verschillen kunnen constateren. 4
5 2 Methodologie In dit hoofdstuk geven we de belangrijkste methodologische keuzes aan, die we in het kader van dit onderzoek hebben gemaakt. De grootste uitdaging ten aanzien van het identificeren van specialisaties is het vinden van een evenwicht tussen focus en massa. Met andere woorden: de specialisatie moet zowel significante impact hebben, als ook voldoende onderscheidend zijn. Kies je de specialisatie te gedetailleerd, dan is de impact op de economie beperkt. Kies je de specialisatie te breed, dan is de samenhang op gedeelde karakteristieken binnen dezelfde specialisatie zwak. De crux is om tot bouwblokken te komen die het midden houden tussen voldoende focus enerzijds en voldoende impact/massa anderzijds. De keuze voor deze bouwblokken vormt vervolgens de lens waardoor we naar specialisaties kijken. In dit hoofdstuk leggen we daarom uit welke argumenten ten grondslag liggen aan de: gekozen omvang van de regio's; en het gekozen detail van de bedrijfssectoren. 2.1 Indeling in COROP-gebieden Ten aanzien van de keuze voor een regionale eenheid constateren we dat Nederland op veel manieren is onder te verdelen. Dat kan op het niveau van landsdelen (noord, oost, zuid, west), op het niveau van provincies of bijvoorbeeld op het niveau van gemeentes. Wanneer we het (internationaal) hebben over clusters, dan verschilt de omvang vaak behoorlijk. Zo telt het gebied waar Silicon Valley zich bevindt bijvoorbeeld meer dan 4 miljoen inwoners, maar gaan andere onderzoekers er vanuit dat een economische specialisatie soms ook de grootte van een bedrijventerrein kan hebben. Zoals aangegeven, is het ons er om te doen een tussenweg te vinden waarin niet alleen sprake is van specialisatie, maar ook van voldoende massa. Wij kiezen er daarom voor om te kijken naar Nederland op het niveau van COROP-regio's. Deze verdeling voorziet in 40 regio's en houdt daarmee het midden tussen focus en massa. 2.2 Kijken naar een beperkt aantal hoofdsectoren Er zijn diverse mogelijkheden om de Nederlandse economie onder te verdelen in economische sectoren. Dat kan heel grof op basis van een onderscheid tussen industrie, nijverheid en diensten of heel fijn op basis van specifieke sectorcodes (SBI). Om binnen elke regio nog altijd over substantiële bouwblokken te beschikken, maar toch de mogelijkheid te houden om voldoende te differentiëren, kiezen we voor een indeling naar 20 hoofdsectoren. Deze indeling in hoofdsectoren omvat zowel een aantal dienstensectoren (o.a. zakelijke dienstverlening, overheid, groothandel, zorg) als industriële/nijverheid sectoren (o.a. chemie, metaalelektro, delfstoffenwinning, 5
6 bouw). Kijken we voor Nederland als geheel naar het aandeel van deze 20 sectoren, dan herkennen we drie grote sectoren met elk een aandeel in het BBP van meer dan 10%. Het gaat om de zakelijke dienstverlening, overheid en zorg. Ook de groothandel, financiële dienstverlening en de verhuur en exploitatie van onroerend goed zijn relatief grote sectoren. De bouw en metaalelektro zijn de grootste niet-dienstensectoren in de economie van Nederland. 2.3 Definities Ten slotte is het goed om aan te geven welke definities ten grondslag liggen aan de figuren die in deze rapportage worden gepresenteerd. Het gaat dan om de specialisatie die is gepresenteerd in de vorm van kaarten en figuren, waarin de MKB-specialisatie met de algehele specialisatie wordt vergeleken. o specialisatiepatronen op kaart: de kaarten met specialisatiepatronen zijn gebaseerd op het aandeel van een sector in de toegevoegde waarde die in een regio wordt geproduceerd. Kaarten specifiek voor het MKB hebben betrekking op het aandeel van de sector in de totale toegevoegde waarde die in een regio alleen door het MKB (< 250 medewerkers) wordt geproduceerd. o specialisatie in grafieken: het betreft hier dezelfde definitie als gehanteerd in de kaarten. Om verschillen inzichtelijk te maken is de score van afzonderlijke regio's vervolgens gerelateerd aan het aandeel van deze sector in Nederland als geheel. Cijfers over het MKB zijn gerelateerd aan het aandeel van de toegevoegde waarde dat door die sector enkel door MKB bedrijven wordt gegenereerd. Hierdoor krijgt elke regio een score die de afwijking ten opzichte van het gemiddelde weergeeft. 3 Resultaten Zoals in het vorige hoofdstuk aangegeven, definiëren wij specialisatie als het relatieve aandeel van een bepaalde bedrijfssector in de regionale economie. Door deze vervolgens ofwel onderling (op een kaart), ofwel met het Nederlands gemiddelde te vergelijken krijgen we een indicatie van de economische specialisatie van regio's. Het is daarbij van belang om te beseffen dat zowel tussen regio's als tussen sectoren verschillen bestaan voor wat betreft hun omvang. Zo zijn er relatief kleine sectoren binnen de Nederlandse economie (aandeel van 2-3%) en relatief grote sectoren (>10%); en zijn er relatief grote COROP-regio's (>8%) en relatief kleine (kleiner dan 1%). Deze verschillen zijn van belang, omdat vooral in de combinatie van kleine COROP-regio's en kleine sectoren al snel sprake kan zijn van uitschieters. 6
7 Tabel 1 Regio's met opvallende specialisaties in relatief kleine sectoren Sector Aandeel van sector in NL Economie Aandeel in meest gespecialiseerde regio (totaal) Metaalelektro 4,2% 16,9% (IJmond) Voedingsmiddelen 2,9% 17,1% (Zaanstreek) Chemie 2,8% 14,9% (Zeeuws Vlaanderen) Communicatie 2,1% 9,8% (Aggl. Den Haag) Landbouwsector 2,1% 15,2% (Delft en Westland) Aandeel van sector wanneer we alleen naar MKB kijken 3,1% (IJmond) 4,0% (Zaanstreek) 2,1% (Zeeuws Vlaanderen) 0,2% (Aggl. Den Haag) 23,0% (Delft en Westland) Tabel 1 geeft hier een goed voorbeeld van. In vier gevallen zien we dat er binnen een kleine COROP-regio een relatief kleine bedrijfssector een substantieel aandeel heeft. Zo wordt er in de regio IJmond van elke 6 euro aan toegevoegde waarde één in de metaalelektro gegenereerd, terwijl dit in Nederland ongeveer 1 op de 25 is. Overigens zien we dergelijke sterke specialisaties in relatief kleine bedrijfssectoren niet alleen terug in kleine COROP - s; ook de agglomeratie Den Haag valt op met een specialisatie in communicatie. Tabel 1 laat ook opvallende inzichten zien als we binnen de genoemde regio's kijken of we dezelfde specialisatie terugzien onder het deel van de toegevoegde waarde dat enkel door MKB-bedrijven wordt gegenereerd. Dat blijkt in de meeste gevallen niet zo te zijn. Binnen het deel van de toegevoegde waarde dat door MKB-bedrijven wordt gegenereerd, is het aandeel in vier van de vijf gevallen juist erg bescheiden. Uitzondering in Tabel 1 is de landbouwsector in Delft en Westland, waar de specialisatie in het MKB zelfs nog sterker is. 3.1 Vier bedrijfssectoren nader bekeken Bovenstaande tabel is bedoeld om te illustreren hoe de data relatief gevoelig zijn voor (de combinatie van) kleine COROP-regio's en relatief kleine bedrijfssectoren. We zien dat in dergelijke gevallen de aanwezigheid van grote bedrijven een grote impact kan hebben op de geconstateerde specialisatie van de regio. Een belangrijke eerste conclusie is derhalve dat het afzonderlijk kijken naar specialisatie van het MKB belangrijke extra informatie levert over de aard van de specialisatie. Tegelijkertijd zien we in tabel 1 ook bewijs dat er gevallen zijn waar het MKB substantieel bijdraagt aan een geconstateerde specialisatie, en hem zelfs voor een belangrijk deel verklaart. Het is daarom relevant om in detail te kijken hoe dit beeld uitpakt als we naar het relatieve belang van een aantal bedrijfssectoren kijken voor verschillende Nederlandse regio's. 7
8 Om meer inzicht te krijgen in hoe specialisatie van het MKB in diverse regio's eruitziet, hoe het bijdraagt aan de algehele specialisatie en hoe het zich hiermee verhoudt, kijken we in deze paragraaf in detail naar vier bedrijfssectoren. We hebben hiervoor de sectoren chemie, metaalelektro en transport gekozen vanwege de sterke raakvlakken die ze hebben met het zogenaamde topsectorenbeleid. Daarnaast is gekozen om in meer detail te kijken naar de sector zakelijke Dienstverlening, omdat dit een sector is die substantieel bijdraagt aan de Nederlandse economie Zakelijke dienstverlening In de onderstaande figuren kijken we naar de specialisatie van Nederlandse regio's in zakelijke Dienstverlening. Uit de figuren kunnen we opmaken dat de meest gespecialiseerde regio's zich concentreren in de noordvleugel van de Randstad, met Flevoland en Utrecht als hoogst scorende regio's. Opvallend daarbij is dat als we alleen naar het MKB kijken we nagenoeg dezelfde specialisatie zien. Uit Figuur 4 blijkt dat in vier van de vijf meest gespecialiseerde regio's ook het MKB bovengemiddeld gespecialiseerd is. In drie gevallen zien we zelfs een sterkere specialisatie onder het MKB dan de gemiddelde specialisatie van de regio in die sector. In Flevoland deelt het MKB de specialisatie van de regio, maar de hoge score komt toch grotendeels op het conto van grote bedrijven. Datzelfde geldt sterker voor Delft en Westland, waar op het niveau van MKB-bedrijven de regio zelfs ondergemiddeld gespecialiseerd is. Figuur 2 Specialisaties in zakelijke Dienstverlening TOTAAL 18,3 21,8 14,8 18,3 11,3 14,8 7,8 11,3 4,3 7,8 8
9 MKB 23,5 28,2 18,7 23,5 13,9 18,7 9,1 13,9 4,3 9,1 Figuur 3 Specialisatie in de zakelijke dienstverlening; vergelijking TOTAAL met MKB (top 5 en minste 5 gespecialiseerde regio's) Flevoland Utrecht Groot-Amsterdam Het Gooi en Vechtstreek Agglomeratie 's-gravenhage Zuidwest-Drenthe Oost-Groningen Noord-Drenthe Zeeuwsch-Vlaanderen Delfzijl en omgeving -41% -25% -51% -32% -62% -66% -68% -68% -74% -3% 21% 27% 39% 22% 39% 20% 15% 51% 63% 70% TOTALE MKB -100% -80% -60% -40% -20% 0% 20% 40% 60% 80% 9
10 3.1.2 Metaalelektro Kijken we naar een geheel ander soort sector, namelijk de industriële sector metaalelektro, dan zien we dat vier van de meest gespecialiseerde regio's buiten de Randstad vallen. Weergegeven op de kaart van Nederland valt op dat de algehele specialisatie in deze sector sterk overeenkomt met die van het MKB. Ook zien we het beeld bevestigd dat het vooral regio's buiten de Randstad zijn die een specialisatie in de metaalelektro hebben. Kijken we puur naar de best scorende regio's als het gaat om het gespecialiseerde MKB, dan doen naast Zeeuws-Vlaanderen, Zuidoost-Noord-Brabant en Twente ook de Achterhoek en Zuidwest-Friesland het erg goed. Grote regio's binnen de Randstad (Amsterdam, Utrecht en Den Haag) behoren tot de vijf minst gespecialiseerde regio's. IJmond blijkt zijn positie als sterkst gespecialiseerde regio in de metaalelektro (met een drie keer zo hoog aandeel in de toegevoegde waarde) te danken aan de grote bedrijven in de regio. Zonder deze grote bedrijven is er van specialisatie geen sprake meer. Dat is anders voor de vier overige regio's van de top 5. Vooral in Zuidoost-Noord-Brabant en Overig Zeeland draagt het MKB substantieel bij aan de specialisatie: het MKB kent in deze regio's een meer dan 2 keer zo sterke focus op dergelijke bedrijfsactiviteiten. Figuur 4 Specialisaties in metaalelektro TOTAAL 13,7 17,0 10,5 13,7 7,3 10,5 4,1 7,3 0,9 4,1 10
11 MKB 9,7 11,8 7,5 9,7 5,3 7,5 3,1 5,3 0,9 3,1 Figuur 5 Specialisatie in de metaalelektro; vergelijking TOTAAL met MKB (top 5 en minste 5 gespecialiseerde regio's) IJmond Zuidoost-Noord-Brabant Overig Zeeland Noord-Limburg Twente Utrecht Noord-Drenthe Overig Groningen Groot-Amsterdam Agglomeratie 's-gravenhage -37% -40% -40% -16% -45% -29% -79% -67% -79% -82% 186% 108% 167% 141% 124% 37% 95% 61% 20% 305% TOTALE MKB -150% -100% -50% 0% 50% 100% 150% 200% 250% 300% 350% Chemie De chemie laat in grote lijnen een vergelijkbaar beeld zien als de metaalelektro. Veel sterker nog dan de metaalelektro zien we wanneer we de specialisatie op de kaart plaatsen dat de chemie een relatief kleine sector is, die in de meeste Nederlandse regio's een beperkte rol van betekenis speelt. Dan is het toch opvallend dat er enkele regio's zijn die een substantieel deel van hun toegevoegde waarde (6 15%) binnen de chemische sector genereren. Daarnaast is het ook opvallend dat als we de grote bedrijven buiten beschouwing laten er nog minder regio's overblijven waar de sector van bovengemiddeld belang is. 11
12 Ook binnen de chemie heeft de meest gespecialiseerde regio zijn positie te danken aan activiteiten van grote bedrijven en behoren twee grote Randstedelijke regio's (Den Haag, Amsterdam) tot de minst gespecialiseerde. Belangrijk verschil met de metaalelektro is dat in drie van de top 5-regio's het MKB de algehele specialisatie overtreft. In de regio Delfzijl dragen MKBbedrijven zelfs tot vijf keer bij aan de toegevoegde waarde van de regio dan dat chemische MKB'ers dit doen aan Nederland als geheel. Figuur 6 Specialisaties in chemie TOTAAL 11,8 14,9 8,9 11,8 6,0 8,9 3,1 6,0 0,2 3,1 MKB 13,3 16,7 10,0 13,3 6,7 10,0 3,4 6,7 0,1 3,4 12
13 Figuur 7 Specialisatie in de chemie; vergelijking TOTAAL met MKB (top 5 en minste 5 gespecialiseerde regio's) Zeeuwsch-Vlaanderen Delfzijl en omgeving Zuid-Limburg Groot-Rijnmond IJmond Groot-Amsterdam Delft en Westland Noord-Friesland Noord-Drenthe Agglomeratie 's-gravenhage -22% -75% -59% -79% -96% -82% -63% -93% -70% -93% -93% 104% 250% 218% 293% 200% 375% 378% 432% 519% TOTALE MKB -200% -100% 0% 100% 200% 300% 400% 500% 600% Transport Ten slotte hebben we ook nog gekeken naar de economische specialisatie van COROP-regio's in transport. Gebieden waar substantiële havenactiviteit is vinden we terug in de meest gespecialiseerde regio's: Groot-Rijnmond, Groot-Amsterdam, Zeeuws-Vlaanderen en Delfzijl. Van de top 5 constateren we dat alleen in Groot-Amsterdam de specialisatie wordt verklaard door de aanwezigheid van grote bedrijven: in de andere regio's is ook het MKB gespecialiseerd en draagt substantieel bij. Kijken we puur naar de specialisatie van het MKB, dan springen Delfzijl, Groot-Rijnmond en Zeeuws-Vlaanderen er uit. Maar ook de regio's Noord- Limburg en Zuidoost-Zuid-Holland doen het wat dat betreft erg goed. Bij al deze regio's is het aandeel in de door het MKB gegenereerde toegevoegde waarde hoger dan 8%. 13
14 Figuur 8 Specialisaties in transport TOTAAL 9,5 11,6 7,4 9,5 5,3 7,4 3,2 5,3 1,1 3,2 MKB 9,0 10,9 7,2 9,0 5,3 7,2 3,5 5,3 1,6 3,5 14
15 Figuur 9 Specialisatie in transport; vergelijking TOTAAL met MKB (top 5 en minste 5 gespecialiseerde regio's) Delfzijl en omgeving Noord-Limburg Groot-Rijnmond Zeeuwsch-Vlaanderen Groot-Amsterdam -26% Agglomeratie Leiden en Bollenstreek -57% -51% -62% Agglomeratie Haarlem -58% Agglomeratie 's-gravenhage -62% -60% Het Gooi en Vechtstreek -67% -63% -74% Noord-Drenthe -5% 176% 140% 121% 93% 105% 112% 93% 153% 64% TOTALE MKB -100% -50% 0% 50% 100% 150% 200% 15
Regionale bedrijvendynamiek
M201224 Regionale bedrijvendynamiek Oprichtingen en opheffingen van bedrijven in de Nederlandse regio s in de periode 1988-2010 A. Bruins J.A.C. Vollebregt Zoetermeer, juli 2012 Regionale bedrijvendynamiek
Nadere informatieHet midden- en kleinbedrijf naar regio
Het midden- en kleinbedrijf naar regio 11 0 Gusta van Gessel-Dabekaussen Publicatiedatum CBS-website: 30 juni Den Haag/Heerlen Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer ** = nader
Nadere informatieDe ruimtelijke structuur van de clusters van nationaal belang. Otto Raspe en Martijn van den Berge
De ruimtelijke structuur van de clusters van nationaal belang Otto Raspe en Martijn van den Berge Samenvatting Het ministerie van Economische Zaken werkt aan de herijking van zijn economische stimuleringsprogramma
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde havo 2002-II
Politiek en Ruimte bron 10 Aandeel van de lidstaten in de handel van de Europese Unie in procenten, 1998 30 % 25 20 22 25 Legenda: invoer uitvoer 15 10 8 8 15 15 10 11 9 9 15 12 5 0 6 5 2 2 1 0 België
Nadere informatieperspectief Delft en Westland Utrecht Agglomeratie Haarlem
Agglomeratie s-gravenhage Groot-Amsterdam Flevoland Regio s Zaanstreek in economisch Arnh Delft en Westland Utrecht Agglomeratie Haarlem Noord-Overijssel perspectief Kop van 2013 Noord-Holland Veluwe Groot-Rijnmond
Nadere informatieGrensoverschrijdende stedelijke netwerken. Gerard Marlet Abdella Oumer Roderik Ponds Clemens van Woerkens Sittard - 14 april 2014
Grensoverschrijdende stedelijke netwerken Gerard Marlet Abdella Oumer Roderik Ponds Clemens van Woerkens Sittard - 14 april 2014 Grensregio s Ontwikkeling aantal inwoners tussen 2005 en 2010 als percentage
Nadere informatieEconomisch presteren van het regionale bedrijfsleven in 2010
De Regio Top 40 Economisch presteren van het regionale bedrijfsleven in 2010 And the winner is In onze editie van vorig jaar kondigden we het al aan. De Regio Top 40 van 2010 zou in het teken staan van
Nadere informatieKrimp in Woerden? Gemeenteraad Woerden 11 april 2013. Frits Oevering. Kennis & Economisch Onderzoek
Krimp in Woerden? Gemeenteraad Woerden 11 april 2013 Frits Oevering Prangende vragen? Krimp in Woerden? Vergrijzing en krimp Verhuispatroon Krimp in Woerden? Disclaimers diverse databronnen (ABF, CBS,
Nadere informatieEconomische ontwikkeling in regio's met concentratie topsectoren,
Economische ontwikkeling in regio's met concentratie topsectoren, 2012-2014 Indicator 7 september 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere
Nadere informatieHet belang van het MKB
MKB Regio Top 40 Themabericht Rogier Aalders De nieuwe MKB Regio Top 40 is uit. Zoals u van ons gewend bent, rangschikken we daarin de veertig Nederlandse regio s op basis van de prestaties van het MKB
Nadere informatieHoge groei ten noordoosten van de Randstad in 2017
januari Hoge groei ten noordoosten van de Randstad in Themabericht RaboResearch Nederland economie.rabobank.com Rogier Aalders Senior onderzoeker -9 Samenvatting Amsterdam en Utrecht en hun omgeving hebben
Nadere informatieEconomisch presteren van het regionale bedrijfsleven
3 De Regio Top 40 Economisch presteren van het regionale bedrijfsleven And the winner is... Groei en kracht in de regio s Nu de kredietcrisis ook onze reële economie op alle fronten raakt, kijken economen
Nadere informatieRegionale arbeidsmarktprognose
Provincie Zeeland Afdeling Economie Regionale arbeidsmarktprognose 2011-2012 Inleiding Begin juni 2011 verscheen de rapportage UWV WERKbedrijf Arbeidsmarktprognose 2011-2012 Met een doorkijk naar 2016".
Nadere informatieDe Regio Top 40. Economisch presteren van het regionale bedrijfsleven
Economisch presteren van het regionale bedrijfsleven September 2008 Een nieuwe naam, een nieuw model Ook dit jaar kent onze Regio Top 40 weer enkele verrassende uitkomsten. Lees in deze uitgave hoe winnaars
Nadere informatieM200514. Midden in het land. Regionale verdeling van innovatieve bedrijven in het MKB. J. Telussa. J.P.J. de Jong
M20054 Midden in het land Regionale verdeling van innovatieve bedrijven in het MKB J. Telussa J.P.J. de Jong N. Sipma Zoetermeer, januari 2006 Innovatieve MKB-bedrijven midden in de regio Hoe centraler
Nadere informatieStagnatie zet door op startersmarkt Randstad trekt extra startende ondernemers
Starters ING Economisch Bureau Stagnatie zet door op startersmarkt Randstad trekt extra startende ondernemers In het eerste kwartaal van 2012 zijn er circa 39.000 mensen een onderneming gestart, ruim 4%
Nadere informatieWe kunnen de vergrijzing betalen. Dick Scherjon, bestuursadviseur
We kunnen de vergrijzing betalen Dick Scherjon, bestuursadviseur Duurzaamheidsscore Oost-Groningen Zeeuws-Vlaanderen Groot-Rijnmond Zuidoost-Drenthe Zuid-Limburg Delfzijl en omgeving Overig Groningen Midden-Limburg
Nadere informatieBedrijven en bevolking in beweging
M201110 Bedrijven en bevolking in beweging Regionale bedrijvendynamiek en -migratie in relatie tot verstedelijking, periode 1988-2009 drs. R. Braaksma drs. W.V.M. van Rijt-Veltman Zoetermeer, 20 juni 2011
Nadere informatieRegiobericht 1.0 Noord
Economie, innovatie, werk en inkomen 1 Kenmerken van het landsdeel Het landsdeel Noord bestaat uit de provincies Groningen, Friesland en Drenthe. De provincies werken samen in het Samenwerkingsverband
Nadere informatieEconomisch presteren van het regionale bedrijfsleven in 2009
3 De Regio Top 40 Economisch presteren van het regionale bedrijfsleven in 2009 And the winner is In onze editie van vorig jaar kondigden we het al aan. De Regio Top 40 van 2009 zou in het teken staan van
Nadere informatieRapport Huizenprijsontwikkelingen regio's in Nederland
Rapport Huizenprijsontwikkelingen regio's in Nederland Prijsindex Bestaande Koopwoningen naar COROP-gebieden en 25 grootste gemeenten CBS Den Haag Henri Faasdreef 312 2492 JP Den Haag Postbus 24500 2490
Nadere informatieHeffing en. investeringsaftrek
Heffing en investeringsaftrek Heffing en investeringsaftrek Uitgevoerd in opdracht van ir. C. Poulus Mei 2013 r2013-0027cp 13174-WON ABF Research Verwersdijk 8 2611 NH Delft 015-27 99 300 Copyright ABF
Nadere informatieWoningmarktontwikkelingen landelijk en regionaal
Woningmarktontwikkelingen landelijk en regionaal Bouw en woonweken in Drenthe Platform Wonen Assen Paul de Vries Senior Woningmarkteconoom Rabobank Kennis en Economisch onderzoek 11 juni 2015 Agenda Actuele
Nadere informatieGraag meer windenergie, maar liever niet in de buurt
Graag meer windenergie, maar liever niet in de buurt 4 september 2014 Er is veel draagvlak voor windenergie in het algemeen onder de Nederlandse bevolking. Voor de aanleg van windturbines op betrekkelijk
Nadere informatieHuurbeleid en. verhuurderheffing
Huurbeleid en verhuurderheffing Huurbeleid en verhuurderheffing Uitgevoerd in opdracht van Ministerie van BZK / DG WBI ir. C. Poulus, dr. Ir. B. Marchal Februari 2013 r2013-0011cp 11212-WON ABF Research
Nadere informatieAfname banen in 2002 in Groot-Amsterdam
Afname banen in 2002 in Groot-Amsterdam Gerda Gringhuis Eind december 2002 hadden werknemers in Nederland in totaal ruim 7 miljoen banen. Ten opzichte van december 2001 is het aantal banen toegenomen met
Nadere informatieEconomie van de Woningmarkt: universele en regionale marktmechanismen
Economie van de Woningmarkt: universele en regionale marktmechanismen Steunpunt Wonen Vlaanderen: Universiteiten Leuven, Hasselt, Antwerpen en Delft 17 mei 2016 Dr. Paul de Vries Woningmarkteconoom Kennis
Nadere informatieRegio s in economisch perspectief 2013
Regio s in economisch perspectief 213 Colofon Auteurs Stef Bais Henk van den Brink Thijs Geijer Rico Luman Ferdinand Nijboer Robbert-Jan Visser Redactie Ferdinand Nijboer Marcel Peek Disclaimer De informatie
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 43757 2 december 2015 Regeling van de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 24 november 2015, 2015-0000289457,
Nadere informatieRegionale economische prognoses 2016
Regionale economische prognoses 2016 Themabericht Rogier Aalders De breed gedragen economische groei in 2016 leidt tot productiegroei in alle sectoren en in alle regio s De Randstad, en daarbinnen vooral
Nadere informatieRegionale economische groei, 2012
Indicator 15 juli 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De Nederlandse economie kromp in
Nadere informatieCijfers rond structurele bevolkingsdaling in chronologisch perspectief
Cijfers rond structurele bevolkingsdaling in chronologisch perspectief Mei 2013 Als gevolg van de omvangrijke publiciteit rond het rapport Structurele bevolkingsdaling, Een urgente nieuwe invalshoek voor
Nadere informatieVerhuizingen en huishoudensveranderingen in Nederland: verschillen tussen COROP-regio s
Verhuizingen en huishoudensveranderingen in Nederland: verschillen tussen COROP-regio s Peter Ekamper 1) en Mila van Huis 2) In 2002 hing ruim de helft van het aantal verhuizingen samen met een huishoudensverandering.
Nadere informatieMinder startende ondernemers
Starters ING Economisch Bureau Minder startende ondernemers in 2012 Aantal starters loopt in alle provincies terug Dit jaar zijn er tot en met september circa 95.000 mensen een onderneming gestart, ruim
Nadere informatieRevisie regionale gegevens
M&O.015 Revisie regionale gegevens 1987-1994 Peter Arts De weergegeven opvattingen zijn die van de auteur en komen niet noodzakelijk overeen met die van het CBS Centraal Bureau voor de Statistiek Divisie
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Utrecht. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Utrecht Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda
Nadere informatieDE WOX 4E KWARTAAL 2007
DE WOX 4E KWARTAAL 2007 Regio Den Haag en Rotterdam blijven achter bij landelijke prijsontwikkeling Delft, 29 januari In het afgelopen kwartaal is de gemiddelde woningprijs met 4,3% gestegen ten opzichte
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Oost-Vlaanderen. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Oost-Vlaanderen Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke
Nadere informatieRIGO Research en Advies BV De bewoonde omgeving www.rigo.nl Regionale leefbaarheidskaarten
RIGO Research en Advies BV De bewoonde omgeving www.rigo.nl De Leefbaarometer ten opzichte van het regionaal gemiddelde De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij RIGO Research en Advies. Het gebruik
Nadere informatieRekentool bijstandsbudgetten 2015
Rekentool bijstandsbudgetten 2015 Handleiding Deze handleiding bevat een beknopte toelichting op het gebruik van de rekentool. Een nadere toelichting op de werking van het verdeelmodel vindt u in het document
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Zeeland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Zeeland Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda
Nadere informatieCijfers rond structurele bevolkingsdaling in chronologisch perspectief
Cijfers rond structurele bevolkingsdaling in chronologisch perspectief April 2012 Derks, Hovens, Klinkers) is het onderwerp bevolkingsdaling op de agenda gekomen. Er zijn inmiddels veel publicaties verschenen
Nadere informatieVERSTERK HET INDUSTRIËLE HART
VERSTERK HET INDUSTRIËLE HART Clusters in Noord-Brabant THE HAG UE C EN T R E FO R STR AT E G I C S T UDI E S A N D T N O Het TNO en HCSS programma STRATEGY & CHANGE analyseert mondiale trends die onze
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Overijssel. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Overijssel Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Groningen. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Groningen Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Noord-Brabant. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Noord-Brabant Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Gelderland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Gelderland Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Limburg (NL) Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Limburg (NL) Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Zuid-Holland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Zuid-Holland Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke
Nadere informatieRegionale arbeidsmarktprognose
Provincie Zeeland Afdeling Economie Regionale arbeidsmarktprognose 2012-2013 Inleiding Begin juni 2012 verscheen de rapportage UWV Arbeidsmarktprognose 2012-2013 Met een doorkijk naar 2017". Hierin worden
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Friesland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Friesland Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. West-Vlaanderen. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie West-Vlaanderen Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Drenthe. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Drenthe Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Liège. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Liège Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Noord-Holland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Noord-Holland Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke
Nadere informatieVerhuurderheffing en huurmaatregelen in krimpregio s. Doorwerking op financiën van corporaties van enkele varianten
Verhuurderheffing en huurmaatregelen in krimpregio s Doorwerking op financiën van corporaties van enkele varianten Verhuurderheffing en huurmaatregelen in krimpregio s Doorwerking op financiën van corporaties
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Januari 2013
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Januari 2013 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Niet-werkende werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf 4 Ingediende vacatures UWV 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. December 2012
Nieuwsflits Arbeidsmarkt December 2012 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Niet-werkende werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf 4 Ingediende vacatures UWV 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende
Nadere informatieHot Spots 2014. S&O in kaart
# Hot Spots 2014 S&O in kaart Voorwoord Wat is de ruimtelijke spreiding van onderzoek en ontwikkeling in Nederland? Hoe zijn investeringen in S&O (speur- en ontwikkelingswerk) binnen de topsectoren over
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Flevoland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Flevoland Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda
Nadere informatieIndicatieve verdeling garantiebanen naar regio s en sectoren
Indicatieve verdeling garantiebanen naar regio s en sectoren In deze notitie geeft De Werkkamer een indicatieve verdeling van de garantiebanen over de verschillende arbeidsmarktregio s en sectoren voor
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio. Trier. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio Trier Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Antwerpen. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Antwerpen Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda
Nadere informatieDe Staat van Nederland Innovatieland: een gouden ei? Walter Manshanden
De Staat van Nederland Innovatieland: een gouden ei? Walter Manshanden Van der Zee, F., W. Manshanden, F. Bekkers, T. van der Horst ea (2012). De Staat van Nederland Innovatieland 2012. Amsterdam: AUP
Nadere informatieVisie op regio s in 2014
ingen Noord-Friesland Zuidwest-Friesland Zuido e Zuidwest-Drenthe ING Economisch BureauNoord-Overijssel Zuidwest-O Nijmegen Zuidwest-Gelderland Utrecht Kop van N lomeratie Haarlem Zaanstreek Groot-Amsterdam
Nadere informatieRegionale verschillen in arbeidsaanbod
Regionale verschillen in arbeidsaanbod Hendrika Lautenbach Tussen de regio s in Nederland bestaan significante verschillen in de mate waarin de bevolking van 15 64 jaar participeert op de arbeidsmarkt.
Nadere informatieGeplaatst in het Financieele Dagblad van zaterdag 19 februari Denk niet langer in termen van gemeente- en provinciegrenzen
Geplaatst in het Financieele Dagblad van zaterdag 19 februari 2011 Denk niet langer in termen van gemeente- en provinciegrenzen Economie vraagt om een beter passende ruimtelijke schaal Willem van der Velden
Nadere informatieCalcasa rapport goedkope koopwoningen 2013
Inhoud: Prijsontwikkeling Voorraadontwikkeling Aanbod & transacties Verschil koopsom en vraagprijs Goedkoopste enclaves, buurten en straten Calcasa rapport goedkope koopwoningen 2013 Aantal koopwoningen
Nadere informatieKansen voor regionale
ING Economisch Bureau November 2011 Kansen voor regionale woningbouw Themavisie projectontwikkeling woningbouw Colofon Auteur ING Economisch Bureau Maurice van Sante 020 576 85 47 Redactie ING Business
Nadere informatieBanenverlies in 2004 voor de meeste grote gemeenten
Banenverlies in 2004 voor de meeste grote gemeenten Wai Hong Chung In 2004 is het aantal banen van werknemers voor de tweede keer op rij afgenomen. De afname was in bijna alle regio s en gemeenten merkbaar.
Nadere informatieFinanciering in het MKB
M201004 Financiering in het MKB Onderzoek naar de financieringsbehoefte per provincie Johan Snoei Abdelfatah Ichou Zoetermeer, maart 2010 Financiering in het MKB Financieringsbehoefte in het MKB verschilt
Nadere informatieGraydon Barometer. Graydon Barometer Betaalgedrag
Q2 Graydon Barometer Betaalgedrag Nederlands bedrijfsleven 2017 1 Voorwoord Inhoud Inleiding 2 Persbericht 3 Betaalgedrag 5 Betaalgedrag per kwartaal 5 Betaalgedrag per jaar 6 Betaalgedrag per branche
Nadere informatieOktober 2012 WW-uitkeringen vooral toegenomen in seizoensgevoelige sectoren Meer dan een half miljoen niet-werkende werkzoekenden (NWW)
Oktober 2012 WW-uitkeringen vooral toegenomen in seizoensgevoelige sectoren - 309.900 lopende WW-uitkeringen, 1,8 procent meer dan in tember - Bovengemiddelde stijging lopende WW-uitkeringen horeca (+6,3%)
Nadere informatieBijlagen hoofdstuk 13 De leefsituatie-index Jeroen Boelhouwer
Thuis op het platteland. De leefsituatie van platteland en stad vergeleken. Anja Steenbekkers, Carola Simon, Vic Veldheer (red.). Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau, januari 2006 Bijlagen hoofdstuk
Nadere informatieAllochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010
FORUM Maart Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt 9-8e monitor: effecten van de economische crisis In steeg de totale werkloosheid in Nederland met % naar 26 duizend personen. Het werkloosheidspercentage
Nadere informatieVan welvaart naar welzijn. Aangeboden door Rabobank Kromme Rijnstreek. www.rabobank.nl/krs. Samen sterker. Duurzaamheid van 40 Nederlandse regio's.
Van welvaart naar welzijn. Duurzaamheid van 40 Nederlandse regio's. Samen sterker. Aangeboden door Rabobank Kromme Rijnstreek. www.rabobank.nl/krs Van welvaart naar welzijn Duurzaamheid van veertig Nederlandse
Nadere informatienieuws Voor feiten en cijfers over werkgelegenheid Banenverlies in 2012 Het Bruto Gemeentelijk Product LISA Klantendag 2013 Economische variëteit
27 2 Voor feiten en cijfers over werkgelegenheid Jaargang 18, november 2013 nieuws Banenverlies in 2012 1 4 Het Bruto Gemeentelijk Product 6 LISA Klantendag 2013 7 Economische variëteit 10 LISA in beeld
Nadere informatieDATA OVER DE BEDRIJVENDYNAMIEK. 2019, 1e kwartaal
DATA OVER DE BEDRIJVENDYNAMIEK 2019, 1e kwartaal Colofon Door: KVK, Utrecht, april 2019 Business Intelligence Contact: Neem voor meer informatie contact op met persvoorlichting, 06 30 35 29 21 Alles uit
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio. Köln. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio Köln Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda
Nadere informatieGrote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025
Persbericht PB13 062 1 oktober 2013 9:30 uur Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025 Tussen 2012 en 2025 groeit de bevolking van Nederland met rond 650 duizend tot 17,4 miljoen
Nadere informatieHot Spots 2014. S&O in kaart
# Hot Spots 2014 S&O in kaart 2 Hot Spots 2014 Voorwoord Wat is de ruimtelijke spreiding van onderzoek en ontwikkeling in Nederland? Hoe zijn investeringen in S&O (speur- en ontwikkelingswerk) binnen de
Nadere informatieReacties op bevolkingsdaling
Reacties op bevolkingsdaling Wim Derks Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid, Universiteit Maastricht en Etil www.bevolkingsdaling.nl w.derks@beoz.unimaas.nl 1 Inhoud 1996-2006 Structurele bevolkingsdaling
Nadere informatieBekendheid Overijsselse regio s
Rapport Bekendheid Overijsselse regio s Resultaten 1-meting december Rapportage: januari 2010 Bestemd voor: Jolanda Vrolijk, Provincie Overijssel nbtc nipo research postadres Postbus 458 2260 MG Leidschendam
Nadere informatieDe regionale economie 2011
De regionale economie 2011 07 08 09 10 11 12 13 14 Centraal Bureau voor de Statistiek Verklaring van tekens. gegevens ontbreken * voorlopig cijfer ** nader voorlopig cijfer x geheim nihil (indien voorkomend
Nadere informatieDe internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio. Weser-Ems. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen
De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio Weser-Ems Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda
Nadere informatieM201218. Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland
M201218 Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland drs. D. Snel drs. N. Timmermans Zoetermeer, november 2012 Relatief veel snelgroeiende bedrijven in Nederland In deze rapportage
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Oktober 2013
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Oktober 2013 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Ingediende vacatures UWV 4 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 5 Statistische bijlage 6 Toelichting NWW/WW/WBB
Nadere informatieDE WOX 2E KWARTAAL 2008
DE WOX 2E KWARTAAL 2008 Woningprijs stagneert: eerste dalingen op gemeenteniveau zichtbaar Delft, 21 juli De gemiddelde prijs van een woning steeg ten opzichte van het vorige kwartaal met slechts 0,1%.
Nadere informatieDe economieën van Amsterdam en Rotterdam vergeleken
De Nederlandse economie De economieën van Amsterdam en Rotterdam vergeleken 2017 Wouter Jonkers Inhoud Samenvatting 3 1. Inleiding 3 2. Financiële instellingen grootste bedrijfstak in Groot-Amsterdam 4
Nadere informatieDecember Economische Thermometer & Barometer Weerterland en Cranendonck. Prestaties 2010, 2011 en verwachting voor 2012
Economische Thermometer & Barometer Weerterland en Cranendonck Prestaties 2010, 2011 en verwachting voor 2012 December 2011 CONCLUSIES Midden-Limburg zette in 2010 een goede economische prestatie neer,
Nadere informatieOntwikkeling leerlingaantallen
Ontwikkeling leerlingaantallen Elk jaar wordt op 1 oktober het leerlingaantal van elke basisschool geregistreerd door de Dienst Uitvoering Onderwijs (). Op basis van deze leerlingtelling wordt de bekostiging
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Maart 2013
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Maart 2013 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Niet-werkende werkzoekenden geregistreerd bij UWV WERKbedrijf 4 Ingediende vacatures UWV 5 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen
Nadere informatieSamenvatting ... 7 Samenvatting
Samenvatting... In rapporten en beleidsnotities wordt veelvuldig genoemd dat de aanwezigheid van een grote luchthaven én een grote zeehaven in één land of regio, voor de economie een bijzondere meerwaarde
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Juli 2018
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Juli 2018 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Statistische bijlage 3 Toelichting WW 22 Colofon De Nieuwsflits Arbeidsmarkt geeft maandelijks de feiten van de arbeidsmarkt over de voorafgaande
Nadere informatieGesubsidieerd zaken doen in Duitsland. Effecten van NIOF subsidies en een nadere analyse van het vermarkten van producten binnen dat kader
Gesubsidieerd zaken doen in Duitsland Effecten van NIOF subsidies en een nadere analyse van het vermarkten van producten binnen dat kader Inhoudsopgave 1. Inleiding 3. Analyse 3 3. Inzicht in Noord-Nederlandse
Nadere informatieRegionale prognoses 2014 Special 13 december 2013
Regionale prognoses 2014 Special 13 december 2013 Inleiding De Nederlandse economie is sinds eind 2008 op z n zachtst gezegd tumultueus. Na de vrijwel ongekende recessie van 2009 herstelde zij ten dele
Nadere informatieAugustus 2012 Aantal WW-uitkeringen boven de Bijna werkzoekenden (NWW) meer dan in juli
Augustus 2012 Aantal WW-uitkeringen boven de 300.000 - Lopende WW-uitkeringen met 2 procent gestegen tot 304.000 - Aantal lopende uitkeringen in onderwijssector met 27 procent toegenomen - Uitkeringen
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Augustus 2017
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Augustus 2017 Inhoudsopgave WW-uitkeringen 2 Ingediende ontslagaanvragen en verleende ontslagvergunningen 6 Statistische bijlage 7 Toelichting WW 15 Colofon De Nieuwsflits Arbeidsmarkt
Nadere informatieREGIONALE TRENDRAPPORTAGE BANENAFSPRAAK. Vierde kwartaal Publicatie april 2018
REGIONALE TRENDRAPPORTAGE BANENAFSPRAAK Vierde 2017 Publicatie april 2018 Regionale trendrapportage banenafspraak: vierde 2017 UWV brengt op verzoek van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Nadere informatieMKB Regio Top 40 Economische kracht van het MKB in 2011
MKB Regio Top 40 Economische kracht van het MKB in 2011 And the winner is De nieuwe Regio Top 40 is uit! Stond deze de afgelopen jaren in het teken van het economisch presteren van de veertig Nederlandse
Nadere informatie