IN SCHIP EN WERF IS OPGENOMEN HET MAANDBLAD DE TECHNISCHE KRONIEK

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "IN SCHIP EN WERF IS OPGENOMEN HET MAANDBLAD DE TECHNISCHE KRONIEK"

Transcriptie

1 S c h ip en W e r f 1 4 -D A A G S T I J D S C H R I F T, G E W IJD A A N S C H E E P S B O U W, S C H E E P V A A R T E N H A V E N B E L A N G E N D E V E R E E N IG IN G V A N T E C H N IC I O P SC H EEPV A A R TG EBIED O R G A A N V A N D E C E N T R A L E B O N D V A N SC H EEPSB O U W M EESTERS IN N E D E R L A N D H E T IN S T IT U U T V O O R SC H EEPV A A R T E N LU C H TV A A R T H E T N E D E R L A N D S C H SC H E EPSB O U W K U N D IG PR O EFSTA TIO N IN SCHIP EN WERF IS OPGENOMEN HET MAANDBLAD DE TECHNISCHE KRONIEK R E D A C TIE : M. A. W. BOS, ir. J. W. H E IL w.i., prof. dr. ir. W. P. A. V A N L A M M EREN, ir. G. D E RO O IJ s.i. en prof. ir. L. TRO O ST Redactie-adres: Heemraadssingel 194, Rotterdam 3, Telefoon ERE-COMITÉ: Ir. A. W. BAARS, O ud-d irecteur van W erkspoor N.V., A m sterdam ; A. T. BRO N SING, O ud-d irecteur d e r N.V. S to o m v aart- M aatschappij N ed erlan d, A m sterdam ; Ir. M. EIKELENBOOM, O u d -D irecteu r V an N ievelt, G oudriaan & C o's S to om v aart M ij., R o tterdam ; P. GOEDKOOP D zn.,p resid en t-d irecteu r N ederlandsche D ok- en S cheepsbouw -M aatschappij (v.o.f.h A m sterdam ; W. H. DE MONCHY, O ud-d irecteur H olland-a m erika L ijn, R o tterd a m ; C. PO T, O ud-d irecteur der N.V. E lectro tech n. In d u strie v / h W. S m it & Co., Slikkerveer; F. G. STORK, D irecteu r der N.V. K on. M achinefabriek G ebr. S to rk & Co., H engelo; ir. H. C. W ESSELING, C om m issaris der N.V. K on. M ij. D e S ch eld e, V lissingen; S. VAN W EST, Oud-D lrecteur Dok- en W erf-m aatschapplj W ilton Fijenoord N.V., Schiedam. Jaar-abonnem ent (bij vooruitbetaling) ƒ22,50, buiten Nederland ƒ40,, losse num m ers ƒ2,, van oude jaargangen ƒ2,50. U ITGEVERS W YT-ROTTERDAM 6 Telefoon (10 lijnen), Telex 21403, Postrekening 58458, Pieter de Hoochweg 111 MEDEWERKERS: J. BA KKER. lr. W. VAN BEELEN. prof. dr. ir. C. B. BIEZENO. W. VAN DEN BORN, ir. J. P. CORVER, ir. C. A. P. DELLAERT, L. F. D ERT, J. P. D RIESSEN, G. FIG E E, ir. W. GERRITSEN, T H. VAN D ER GRAAF, J. F. GUGELOT, F. C. HAANEBRINK, P. INTVELD, prof. ir. H. E. JA EGER, ir. M. C. DE JONG, ir. C. K A PSEN BERG, J. VAN K ER SEN, prof. Ir. J. J. KOCH, lr. H, J. KOOY J r., ir. W. KRO PH OLLER, ir. W. H. KRUYFF, prof. ir. A. J. T E R LINDEN, dr. ir. W. M. M EIJER, ir. J. C. MILBORN, J. J. M OERKERK, ir. A. J. M OLLINGER, A. A. NAGELKERKE, ir. J. S. PEL, J. C. PIEK, ir. K. VAN D ER POLS, B. PO T, m r. d r. Ir. A. W. Q UINT, ir. W. H. C, E. RÖSINGH, ir. D. T. RUYS, ir. W. P. G. SA RIS, ir R. F. SCHELTEMA DE HEERE, ir. A. M. SCHIPPERS, d r. P. SCHOENMAKER, d r. J. SPUYMAN, prof. ir. E. J. F. T H IER EN S, ir. J. W. VAN D ER VALK, C. VERMEY, C. VEROLME, I J. L. DE V RIES, J. W. W ILLEM SEN, m r. J. W ITKOP, prof. lr. C. M. VAN W IJNGAARDEN. TWEEENDERT1GSTE JAARGANG Overnemen van artikelen enz. zonder toestemming van de uitgevers verboden. 4 JU N I 1965 N o. 12 HET AARDGAS EN DE NEDERLANDSE INDUSTRIE E r is zo langzam erhand in vele dagbladen, week- en m aandbladen meermalen geschreven over het aardgas, dat voor het grootste gedeelte in G roningen zal w orden gewonnen. Inderdaad is de aardgasvondst voor N ederland van bijzonder groot belang. N ie t alleen als brandstof of energiebron, m aar ook als grondstof zal h et aardgas een belangrijke rol gaan spelen in ons land. D e plannen zijn in grote lijnen bekend gem aakt in de gasn o ta van de m inister van Economische Z aken, die voorgelegd is aan de Tweede K am er en is gepubliceerd. T och is er nog een aantal vragen opengebleven, die welisw aar nog niet beantw oord kunnen w orden, m aar n iettem in reeds vruchtdragend w erken alleen door ze te stellen. Bovendien kan een enkele nadere vraag thans beantw oord w orden aan de hand van latere bekendm akingen. A llereerst m oet er op gewezen w orden, dat een overvloed van gas, weliswaar niet van dezelfde sam enstelling, reeds jaren beschikbaar kom t, geproduceerd door de Staatsm ijnen, de olieraffinaderijen te Pernis en de H oogovens te IJm uiden. D it gas voorziet door m iddel van een bestaand net in aanzienlijke delen v an de behoefte in N ederland. D aarnaast w erden reeds geruime tijd belangrijke aardgashoeveelheden door de N e derlandse Aardolie Mij (N.A.M.) gew onnen en aan de Staat geleverd. A ardgasvelden w orden geëxploiteerd in Zuid- D rente, N o o rd W est Overijssel, T w en te en Z uid-h olland. D e verkoop van h et aardgas gebeurt door de Staat aan de gasbedrijven, die dit in hun n etten d istribueren o f via het Staatsgasbedrijf die thans N ederlandse Gasunie heet. H e t is goed hierbij even stil te staan om d at nog zal blijken, d at h et optreden v an de Gasunie van invloed zal zijn op de o n t w ikkeling in de naaste toekom st. H e t Staatsgasbedrijf op gericht in 1957 oorspronkelijk de R ijksdienst Gasvoorziening had tot taak transp ortleidingen aan te leggen voor h et vervoer van gas over grotere afstanden en aan te bieden aan de bedrijven, die traditioneel gas leveren aan ;de verbruikers. H e t transportnet van het vroegere Staatsgasb ed rijf is thans bijna 2000 k m lan g en is in staat gas onder hoge d ru k te vervoeren. A ardgas overgenom en van de N ederlandse Aardolie M aatschappij w o rd t reeds in 8 provincies geb ru ik t. In G roningen, Friesland, D rente, O verijssel, G elderland (ten N o o rd en van de R ijn ) en U tre c h t w o rd t uitslu iten d aardgas geb ru ik t. D e om zet v an het Staatsgasbedrijf bedroeg in 1962 ongeveer 400 m iljoen m 3 en in 1963 circa 550 m iljoen m 3. Er was echter belangrijk m eer aardgas beschikbaar, d at dus niet v erw erk t w erd. N aast de genoem de hoeveelheid leveren de H oogovens in een eigen n e t in N o o rd -H o llan d cokesovengas, de Staatsm ijnen gas verw erkt in de cokesovenbatterijen in L im burg en N o ord-b rabant en Sluiskil voornamelijk in Zeeland en tenslotte de olieraffinadefijen. De afnemers zijn overwegend (gem eentelijke) distributiebedrijven, die het gas verkopen aan de verbruikers, dat zijn particulieren en de industrie. H e t aardgas voorzag in ongeveer 20 procent van de totale gasvoorziening en ca. 80 % is afkom stig van de cokesfabrieken en de olieraffinaderijen. H et aandeel van de plaatselijke gasfabrieken is steeds m inder geworden. H et bovenstaande is de gegeven toestand m et dien verstande, dat zich thans een immense hoeveelheid aardgas heeft aangemeld, die om exploitatie vraagt. D e m oeilijkheid is zoals een ieder zal begrijpen een hoeveelheid die veel groter is dan to t nu toe beschikbaar werd gesteld op een redelijke wijze in te lassen in de huidige voorzieningsorganisatie. E xploitatie ter plaatse of uitsluitend via het bestaande aardgasnet zou geen oplossing betekenen tenzij het gas zeer goedkoop zou w orden aangeboden. D it zou ongetw ijfeld onbillijk zijn geweest tegenover industrieën, die niet aan dit net zijn gelegen en dit zou extra onbillijk zijn geweest tegenover grote gasverbruikers, die op hun huidige standplaats daarvan niet zouden kunn en profiteren. De conclusie kon niet anders zijn dan het overvloedige aardgas tegen uniform e prijs bij de gehele industrie thuis te brengen. De

2 gevolgen van dit stan d p u n t reiken echter ook zeer ver. Im m ers in de bestaande n etten w aarin cokesovengas en raffin a- derijgas w o rd t getransporteerd k an niet zonder m eer aardgas w orden bij gem engd, afgezien van het feit, d at de leveranciers v an deze gassen daarin gekend m oesten w orden. D aartegenover staat, dat een weg gevonden m oest worden de grote hoeveelheid aardgas dienstbaar te m aken aan de gehele Nederlandse samenleving en te gelijk ertijd de bestaande leveranciers in staat te stellen de beschikbare hoeveelheden gas die zij zelf produceren een bestem m ing te geven. De hoeveelheid gas w o rd t geschat zo groot te zijn, d at h et onm ogelijk is d it slechts plaatselijk of regionaal te verwerken, m.a.w. de beschikbare hoeveelheid is te groo t om in de bestaande organisatie af te zetten. E en nieuw e organisatie m oet dus w orden opgezet, die bovendien bestaande belangen niet te zeer zou schaden. D e niemue organisatie H e t probleem w aarvoor de nieuw e o r ganisatie gesteld is, is een aansluiting te vinden tussen de w inning v an zeer veel grotere hoeveelheden aardgas en de afzet daarvan in N ederland. O p g erich t is de N.V. N ederlandse Gasunie, die beheerd w o rd t door vertegenw oordigers v an de S taatsm ijnen (40 % ) de Shell en Esso (ieder 25 % ) en de N ederlandse Staat 10 %. D e N ederlandse Gasunie zal alle gew onnen gas, dat niet in de eigen bedrijven van de producen ten w o rd t v erw erk t, overnem en, w aarm ede zij dus een m onopolie h eeft voor de verkoop v an aardgas en het verdere eventueel ter beschikking kom ende gas. D e coördinatie tussen w in n in g en afzet van h et gas bestaat daarin, d a t de producen ten v an het gas dezelfde m aatschappijen zijn als de beheerders van de Nederlandse Gasunie. De N ederlandse Gasunie zal dus in 10 v an de 11 N ederlandse provincies de enige leverancier van gas w orden. D e uitzo nderin g b etreft N oord -H olland, waar de H oogovens gas aan de gem eenten leveren. In hoeverre deze to estan d gehandhaafd zal blijven staat nog n iet vast. W el h eeft de m in ister v an Econom ische Z aken de w enselijkheid uitg esp ro ken, d at ook in N o o rd -H o lla n d op dezelfde w ijze h et geproduceerde aardgas via de N ederlandse Gasunie zal verkocht worden. D e N ederlandse G asunie zal door een com m ercieel beleid er naar streven h et aardgas zoveel m ogelijk te doen gebruiken voor de openbare gasvoorziening en op deze w ijze geleidelijk het cokesovenen de andere beschikbare soorten gas te vervangen. D it is echter niet de enige taak. D aarnaast is het doel to t uitb reiding van de gasafzet te komen. D e gevolgen v an deze ontw ikkeling kom en nog ter sprake. E erst nog een enkele opm erk in g over de opbouw van de nieuw e organisatie. Zoals reeds w erd opgem erkt bestaat er reeds een aardgasnet v an ca k m lengte. D e bedoeling is d it n e t op k o rte term ijn u it te breiden en tevens de bestaande n e tte n voor de andere soorten gas geschikt te m aken voor h et vervoer van aardgas onder hoge druk. U itb reiding van het aardgasnet m et enige du i zenden k m is nodig. H o ge investeringen zullen aan h et algem ene g eb ru ik v an aardgas vooraf m oeten gaan. O ngetw ijfeld zal m en zo spoedig m ogelijk d it w erk voltooien. Deze hoge investeringsbedragen, die noodzakelijk zijn om een grote afzet te bereiken, zijn w eer alleen rendabel te m aken indien de a fzet v an gas en daarm ede h et v e rb ru ik b elangrijk orden vergroot. D it is dus h et probleem w aarvoor N ed erlan d gesteld w o rd t. M en ho opt deze a fzetv erg ro tin g op tw eeërlei wijze te bereiken. Ie. D oor h et cokesoven- en raffin ad e- rijgas n iet m eer in de eerste plaats als b ra n d sto f te gebruiken, doch als g ro n d sto f voor de chem ische in dustrie. D e genoem de gassoorten b ev atten verschillende bestanddelen, die voor verdere verw erk in g geschikt zijn. 2e. D oor het aardgas te laten concurreren m et andere en ergiebronnen, dus kolen en olie. D eze laatste vervanging geldt speciaal vo or de hoogwaardige doeleinden w aarvoor kolen en olie g e b ru ik t w o rd en. H e t is bijv. n iet de bedoeling althans n u nog niet aardgas te geb ru ik en voor de elektriciteitscentrales. Een hoogw aardiger g eb ru ik is stellig de verbranding voor directe ruim teverw arm ing en hoogw aardige industriële doeleinden. H e t is dus niet zo, d at m en h et aardgas zonder meer de goedkoopste energiebron wil m aken in N ederland, integendeel m en hoopt een hogere opbrengst daarv an te k rijgen. N ie tte m in m oet het to t op zekere hoogte andere w arm televeranciers (ook bij de in d u strie ) v erdrin gen. E n tevens h o o p t m en door de prijsstelling de gebruikers er toe te k rijgen m éér ruim teverw arm ing toe te passen. E nerzijds dus w il de N ed erlandse Gasu n ie h et aardgas n iet beschikbaar stellen voor de allergoedkoopste doeleinden en anderzijds m oet de af zet zeer belangrijk u itg ebreid w orden. U itb re id in g v a n h et gasverbruik bij p articu lieren thuis en u itb reid in g voor in d u striële verw ar - m ingsdoeleinden (b ak k erijen, glasovens, keram ische in dustrie, m etaalindustrie, enz.) en pas daarna voor stroom opw ekking. H e t Staatsgasbedrijf v o o rzag in rond 30 % van de to tale gasbehoeften. D e N ederlandse G asunie zal n ie t slechts in de gehele huidige gasbehoefte gaan voorzien, doch ook gedeeltelijk kolen en olie gaan verdrin gen. D e m in ister v an Econom ische Z aken schat d a t jaarlijks m instens 15 m iljard m 3 aardgas ter beschikking zullen kom en van de N ederlandse m ark t. D it zal dan overeenkom en m et ca. 30 % van ons jaarlijkse energiev erb ru ik. In een volgend artik el zal nog gew ezen w orden op de gevolgen voor de industrie, die zij zal o n d erv in d en als geb ru ik er en als leverancier v an p ro d u k - ten, die hierbij betrokken zullen worden. O n derzoek naar sam en w erk in g van N ed erlan d se w erv en v o or toeleverin g aan boorm aatschappijen Een aantal Nederlandse w erven, waaronder W ilton-fijenoord-bronswerk N.V. is besprekingen. begonnen over de mogelijkheid gezam enlijke activiteiten te ontw ikkelen op h et gebied van toeleveringen aan m aatschappijen die exploratieboringen in het Noordzeegebied verrichten. Op het ogenblik w ordt op de w erf van W ilton-fijenoord in Schiedam al een boorplatform vervaardigd. Deze w erkzaam heden geschieden in sam enwerking m et een drietal andere Nederlandse werven. Een en ander werd door de directie van W ilton-fijenoord-b ronsw erk N.V. tijdens de jaarvergadering medegedeeld. V erleden jaar w erd door W ilton-fijenoord reeds een zeewaardig ponton voor B row n and Root-Heerem a S.A., Panama, gebouwd. N ie u w e Italiaans-A m erik aan se scheepsbouw ondernem ing The Boeing Company te Seattle, de industrieel Cavalliere del Lavoro Carlo R odriguez, Messina en het Italiaanse Instituut voor In dustriële O ntw ikkeling (ISAP) hebben een nieuwe Italiaanse scheepsbouwmaatschappij opgericht, die zich o.m. zal toeleggen op h et ontw erpen en bouw en van draagvleugelboten. De naam van de ondernem ing is A dvanced M arine System s-a linavi S.p.A. P o rt o N e w Y o rk A u th o r ity D oor de P o rt o f N ew Y ork A u th o rity w erd k o rt geleden een film uitgebracht, Containers and Cargoes w aarin de vele vernieuw ingen bij h et behandelen van lading in de haven van N ew Y ork worden getoond. D e film d u u rt 25 m in u ten en is in twee uitvoeringen gratis beschikbaar, één m et een Engels com m entaar en één zonder gesproken w oord, zodat deze nagesynchroniseerd kan worden. Inlichtingen hierover w orden verstrekt door de P o rt of N ew Y o rk A u th o rity, T rade Development O ffice, Talstrasse 66, Zürich.

3 PROEFTOCHTTQESLAGEN OP DE VERWOGENSKROHMEN» G EËXTRA PO LEERD VO LGENS DE METHODE EH MET DE W RIJVIN G SC Q ËFFIC IËN TEN VAN FROUDE P ublikatie no von het N.S.P. A lvorens een nieuw schip aan de eigenaar over te dragen w o rd t meestal een technische p ro efto cht m et d it schip gehouden. D e beproevingen w elke tijdens deze to cht m et de vele installaties, instrum enten e.d. w orden uitgevoerd, ten einde aan te to n en d at aan de contracteisen w erd voldaan, m ogen als bekend worden ondersteld. Een van de eisen, w elke bijna altijd in het c o n tract w orden verm eld, is het behalen van een bepaalde p ro efto ch t- snelheid in een v an te voren vastgestelde toestand: a. V oortstuw ing. Een bepaald m achineverm ogen en bijbehorend aantal om w entelingen per m in u u t van één o f m eer voortstuw ers. b. Schip K o rt voor de p ro efto ch t gedokt en onder de w aterlijn geverfd. c. W ccrsomstandigheden P roeftochtcondities, doorgaans nader gepreciseerd als: "W indkracht niet groter dan 3 B eaufort. H e t voldoen aan de p u n ten a. en b. lev ert m eestal w einig of geen m oeilijkheden op. H e t voldoen aan p u n t c. k an op grote m oeilijkheden stu iten. Im m ers, in de gebieden w aar de snelheidsm etingen veelal w orden uitgevoerd, hetzij op een gem eten m ijl, hetzij m et behulp van D ecca plaatsbepalingen, is h et weer gedurende h et gehele jaar onbestendig te noem en. A angezien de definitieve d atu m voor een technische p ro efto cht in verband m et de voorbereidingen m instens 14 dagen van tevoren m oet w orden vastgesteld, zal m en genoegen m oeten nem en m et de w eersom standigheden welke op de dag van de snelheidsm etingen heersen en de daarm ede overeenkom ende toestand van de zee en de w indkracht. D eze w in d k racht zal lang niet altijd gelijk of lager zijn dan 3 Beaufort. H e t weer is dus een facto r welke de proeftochtsnelheid kan beïnvloeden. In het algemeen w ordt de te verw achten proeftochtsnelheid bepaald op g rond van m odelproeven. H e t hieruit bepaalde tan k verm ogen (A PK tank) geldt dus, w at om standigheden b e tre ft, voor die tijdens de m odelproef, w elke ideaal genoem d kunnen w orden: volkom en gladde huid, stil w ater, geen bovenbouw en, geen w ind, rechte koerslijn, niet slingeren, enz. A angezien zelfs een nieuw schip nooit onder de genoemde ideale om standigheden zal proefvaren, m oet in de m eeste gevallen een bepaalde toeslag op de A P K ta n k gegeven w orden om de A P K p ro efto ch t te vinden. D eze toeslag m oet u iteraard gebaseerd zijn op proeftoch tom standigheden. D o or aansnijding van de A P K p ro efto ch tk ro m m e m et h et op de p ro efto cht beschikbare m achineverm ogen, verk rijg t m en de te verw achten proeftochtsnelheid (prognose). D eze snelheid is dus afhankelijk van het percentage toeslag dat w ordt toegepast. V ijfen tw in tig a dertig jaar geleden w erd, ongeacht de gro o tte v an het schip, een proeftochttoeslag van 15 % op A P K ta n k gegeven. I n de loop der jaren en m et het beschikbaar kom en van een g roter aantal betrouw bare p ro efto ch tresu ltaten bleek dat, u itg a a n de van de extrapolatiem ethode van Froude, een lager toeslagpercentage toegepast kon w orden naarm ate het schip groter werd. Een zo goed m o gelijke benadering van h e t toeslagpercentage is zow el in het belang v an de toekom stige eigenaar v an h et schip als in dat van de scheepswerf. D e w e rf kan dan im ers de contractsnelheid zo scherp m ogelijk stellen, hetgeen gew enst is in verb an d m et de concurrentiepositie en de eigenaar voelt zich niet bekocht m et een eventu eel later blijkende te hoge of te lage proeftochtsnelheid, w a t resu lteert in een voor zijn schip te grote of te kleine voortstuw ingsm achine. Er is dus behoefte aan een handleiding bij h et bepalen v an het percentage p ro efto ch t toeslag. Zoals reeds eerder w erd opgem erkt, zal m en tijdens de snelheidsm etingen een bepaalde, v an te voren onbekende, w indkracht en toestand van de zee aantreffen. D e w in d k racht en toestand kan liggen tussen de cijfers 0 en ongeveer 9 van de B eau fo rt schaal. Eenm aal ter plaatse zijnde zal m en trachten het program m a zoveel m ogelijk af te w erken, ook al is de w in d k rach t g roter dan 3 B eaufort. Is deze hoger dan 6, dan w ordt meestal op beter weer gewacht. H et is dus nuttig om de invloed van de w indkracht op de toeslag te w eten, ten einde de toeslag c.q. de snelheid te kunnen berekenen behorende bij de in het contra c t verm elde w indkracht, als de proeftochtom standigheden daarvan afwijken. O m aan beide behoeften H andleiding bij het bepalen van h et percentage proeftochttoeslag en Invloed van de w indkracht op de toeslag te voldoen, werden de proeftochtresultaten geanalyseerd van 212, na de tweede w ereldoorlog gebouwde, schepen. De w ater - verplaatsing tijdens de snelheidsm etingen van de verschillende schepen varieerde van minimaal 70 ton tot m aximaal ton. In bijna alle gevallen w erd het vermogen aan de as of assen gemeten m et behulp van één of meer Maihak torsiemeters. In de overige gevallen m et een m eter van een ander fabrikaat. D e snelheidsen verm ogensm etingen w erden in hoofdzaak uitgevoerd, doch in ieder geval bij gewoond door technici van het N ederlandsch Scheepsbouwkundig Proefstation. De 212 schepen w aren als volgt verdeeld: 89 vrachtschepen, 70 tankers, 23 vrac'ht-passagiersschepen, 10 bulkcarriers, 10 kustw achtschepen en 10 schepen van verschillend type. De beladingstoestanden waren: 103 geladen schepen, 84 in ballast en 25 in een toestand tussen ballast en geladen. Er w erd m et 167 schepen op een gemeten m ijl gevaren, terw ijl van de overige 45 de snelheid w erd bepaald m et behulp van h et Decca plaatsbepalingssysteem, de Decca Navigator. De schepen w erden naar de grootte van de waterverplaatsing tijdens de metingen in 7 groepen verdeeld nl.: w aterverplaatsing tussen en ton O OO

4 S E M I D O E L D E P R O E P T O C - H T - T O E >LAC. IN P R O C E N T E N V O O R 7 G R O E P E N V A N 6 C H E P E N M E T W A T E R V E R - P U & T S IH a E N T U B B E N : A o E N 2 OOO o o o s A o o o o E A o o o o 3 0 OOO 3 0 OOO 3 0 OOO o o o E N 1 1 o o o o V V E R Z A M E L D E G E G E V E N V A N T>E D I A G R A M M E N \ TOT E N M E T 7 P E R C E N T A G E. T O EELA G OP APK T A N K WINDKRACNT VOLGEN DE EC-HAAL VAN BEAUFORT Figuur 1

5 V an de schepen w erden per groep de u it de p ro efto chtm etin g en gevonden toeslagen uitg ezet als fu n ctie v an de w in d k rach t, (fig. 1, diagram m en 1 t.e.m. 7 ). D eze toeslagen k u n n en zow el positie f als n eg atief zijn. M et behulp van een com p uter w erd voor iedere groep h et rechtlijnige gem iddelde van de toeslagen bepaald volgens de m ethode der kleinste kw adraten. In diagram V van fig u u r 1 zijn de gem iddelde lijnen van ieder der 7 groepen sam engebracht. U it diagram V is fig u u r 2 sam engesteld. Als functie van de w aterv erp laatsing w erd voor de w in d k rachten 0 t.e.m. 8 B eaufort het percentage toeslag uitgezet. D oor de op deze w ijze per w in d k ra c h t verkregen 7 punten w erden lijnen gestrookt. D eze lijnen zijn boven ton echter gestreept. M en dient de toeslagen voor schepen m et w aterverplaatsingen boven ton als inform atief te beschouwen, aangezien van deze schepen te weinig gegevens beschikbaar waren. U it fig u u r 2 k an m en voor schepen m et w aterverplaatsingen tussen 900 en to n de gem iddelde toeslag bepalen voor w in d k rach ten variërend van 0 t.e.m. 8 B eaufort. Zoals reeds eerder w erd opgem erkt, is de w aterverplaatsing dus die, w aarbij h et schip tijdens de snelheidsm eting zal varen. E en nadere beschouw ing van de diagram m en 1 t.e.m. 7 van fig u u r 1 leert d at in som m ige gevallen de strooiing v an de p u n te n vrij groot is. D it kan verschillende oorzaken hebben. D e basis van alle toeslagen, de m odelresultaten, hebben een grote nauw keurigheid. D e afw erkin g v an de m odellen is zeer constan t en h et w ater is glad en rustig. De m ogelijkheid van variaties in de afw erking van de scheepshuid en de aanhangsels is vele m alen groter. Een m in der goede afw erk in g van de scheepshuid in vergelijking m et een zeer goede k an een w eerstandsvergroting veroorzaken w elke lig t in de orde van g ro o tte van 10 %, w a t uiteindelijk een belangrijke snelheidsbeïnvloeding beteken t. Lange en hoge bovenbouw en zullen m eer w indw eerstand veroorzaken dan korte en lage. H e t varen v an een schip in een ong u nstig g o lfp atro o n kan een niet onbelangrijk snelheidsverlies to t gevolg hebben. D e m eetnauw keurigheid v an de to r- siem eter w elke norm aal 1 % a 2 % is, k an door oorzaken v an b u iten a f n a delig beïnvloed w orden. D e w in d k racht is gebaseerd op visuele w aarnem ingen. Een afw ijkin g v an % p u n t B eaufort plus en m in ten opzichte van de w erkelijke waarde kan voorkom en. VERBAND TUSSEN WINDKRACHT EN TOE.BLAGEN OP APK TANK VOOR SCHEPEN MET EEN W ATERVER. PLAATSING TOBBEN TON EN SOOOO TON, GEBASEERD OP DE EXTRAPOLATIEMETHODE e n d e WRUVINGSCOEFFICIENTEN VAN FROCDE Figtmr 2 Eén enkele of meerdere van deze factoren sam en k u n n en de proeftochtsnelheid en toeslag beïnvloeden en zullen d at ook gedaan hebben bij de resultaten van vele der schepen w aaruit figuur 2 w erd samengesteld. Bij het geb ru ik v an d it diagram d ient m en zich dus te realiseren d at de toeslagen welke m en h ieru it v in d t gem iddelde w aarden zijn. G etrach t w erd nog verschillen te vinden m et b etrek k in g to t h e t strooien van de p u n te n voor gem eten m ijlen en voor h e t D ecca systeem. H ierto e w erden voor beide system en de toeslagen v ergeleken v an 42 schepen voor elk systeem, w elke ongeveer in dezelfde tijdsperiode h u n p ro efv aart m aakten. E r w erden geen w ezenlijke verschillen geconstateerd. Tevens w erd voor beide series schepen nagegaan of er verschil in w in d k ra c h t was. H e t bleek dat de rekenkundig gem iddelde w ind kracht voor D ecca 3,52 p u n te n v an de Beaufo rt schaal was en voor de gemeten m ijlen daarentegen 2,70. F ig u u r 3 laat de frequenties van het voorko m en van de w in d k rachten zien. H ie ru it v o lg t d at m en op de gemeten m ijlen ongeveer 1% keer zo veel kans h eeft om een w in d k racht tussen 0 en 3 B eaufort aan te treffen dan in de Decca gebieden. D e oorzaak hiervan ligt in het feit dat de gem eten m ijlen bew ust op beschutte plaatsen w erden geprojecteerd en de Decca gebieden meer in open zee liggen. E en voorbeeld voor het gebruik van figuur 2 volgt hieronder. Een vrachtschip zal in ballasttoestand gaan proefvaren op een w aterverplaatsing van ton. In het contra c t staat als w indkracht verm eld: niet hoger dan 3 Beaufort. F ig uur 2 geeft voor deze toestand een toeslag van 9 %. Voor de prognose werd op APK tank 10 % toegepast. H e t m achineverm ogen bedraagt APK. Volgens de proeftochtprognose zal de te verw achten snelheid 18,20 knopen zijn. Deze snelheid werd ook in het contract genoemd. Tijdens de snelheidsmetingen is de w indkracht 5 B eaufort, de toeslag op APK bedraagt 17 % en de snelheid bij APK 17,90 knopen. Volgens figu ur 2 is de toeslag bij indkracht 5 B eaufort 19 % en bij w indkracht 3 Beaufort 9 %. De reductie van 1 9 % - 9 % = 1 0 % toegepast op de gevonden toeslag van 17 % geeft dus 7 %. M et dezfe toeslag zou een proeftochtsnelheid van 18,30 knopen behaald kunnen w orden, dus 0,10 knoop boven de contractsnelheid.

6 H e t zou aanbeveling verdienen in dien bouw er en eigenaar van te voren overeen kw am en om, indien nodig, deze reductiem ethode toe te passen. A ls hulp bij h et bepalen van de p roeftochttoeslag voor de prognose d ient m en er rekening mee te houden dat, het w erd reeds enkele malen gezegd, de w aarden van de toeslagpercentages gem iddelden zijn. H e t k an dus voorkom en dat een w erf m et een bepaald ty p e schip steeds lagere proeftochttoeslagen bereikt d an die welke figu ur 2 aangeeft. De oorzaak hiervan k an zijn d at de afw erk in g van de huid beter is dan gem iddeld o f dat m en steeds zo gelukkig is bijzonder goed w eer aan te tre ffe n tijdens de snelheidsm etingen. D eze w e rf zou dus een iets lager toeslagpercentage voor d it ty p e schip k u n n en toepassen dan h et diagram aangeeft. T enslotte nog deze opm erking: M en k an al dan niet van m ening zijn d a t snelheids- en verm ogensm etingen m et een nieuw schip n u ttig zijn. Indien deze echter in h e t co n tract w orden verm eld zal m en er goed aan «. FREQUENTIE, v a n -w et v o o r k o m e n v a n e e n e e p a a v.d e WINDKRAC-WT IN DECCA M EETGEBIEDEN E N O P G EM ETEN M 'JLEN. VOOR IEDER W S T E E N A 2. W A A R N E M IN G E N IN EEN ZE L F D E T 'J D b P E R IO D E W ' W O K R ^ ^ T VOLG-E-H^) P E K M M l. V A K B E & U F O R T Figuur 3 doen deze m etingen zo nau w k eu rig m ogelijk u it te voeren of nog beter door een onpartijdige derde te doen u itvoeren. D it zal onder m eer te n goede kom en aan de u itb re id in g en com pletering van de genoem de diagram m en. DRIJVEND M A N U SJE VAN A LLES HEFT 400 TON M agnus, de grootste drijvende kraan ter wereld is in de haven van H a m b u rg in g eb ru ik genomen. Steeds w anneer moeilijke bergings- of reddingsw erkzaam heden m oeten w orden verricht, of bij het overslaan van bijzonder zw are en om vangrijke goederen, kan de M agnus w orden gebruikt. D e k ra a n is 45 m lang en 20 m breed en kan 400 to n to t een hoogte van 28 m lichten. W anneer de te h effen lasten lichter zijn kan de k raan zelfs 200 ton to t een hoogte van 42 m heffen. O p d at de kraan onafhankelijk zal zijn van stroom voorziening v an de w al heeft zij haar eigen energiebron aan boord. Vier generatoren m et een totaal verm ogen van 275 K V A leveren de stroom voor de zeven zw are lieren, de pom pen en de verlichting. H e t draagverm ogen van de M agnus is over tw ee haken ieder voor 200 ton verdeeld, die door lieren m et ieder 20 ton trek k rach t w orden bewogen. H ulplieren brengen deze zw are stu k ken in de juiste positie. W an n eer langere zeereizen noodzakelijk zijn k an de u itleggerconstructie m et eigen m iddel en op het dek w orden aangeb rach t zodat de M agnus ook bij slecht weer zonder gevaar naar de plaats v an bestem m ing kan w orden gesleept.

7 Z.K.H. PRINS BERN H ARD STELT N IE U W E ALUM INIUM EXTRUSÏE-PERS IN DIENST LSPS N.V. 25 JA A R IN DRUNEN O p 27 april 1965 h erd ach t Lips N.V. h et feit d a t zij zich 25 jaar geleden in D ru n e n vestigde. O p dezelfde dag w e rd door Z.K.H. Prins B ernhard een nieuw e alum inium extrusie-pers officieel in g eb ru ik gesteld, w aarm ede de eerste fase v a n de bouw van een alum inium halffabrikatenbedrijf w erd afgesloten. N a d a t in 1928 de heer M. M. C. Lips in V H e rto g e n b o sc h een gieterij voor h e t vervaardigen v an scheepsschroeven voor binnenschepen stich tte, breidde h et b ed rijf zich n a enkele jaren snel u it en w erden ook schroeven voor de visserij en kustv a a rt in h et p ro d u k tie-p ro g ram m a opgenom en. A l spoedig m oest n aar grotere b ed rijfsru im te w orden om gezien w elke in D r im en w erd gevonden. H ie r w erd k o rt voor de tw eede w ereldoorlog een nieuw e sdieepssöhroev enfabrie'k gebouw d. G edurende de oorlogsjaren bereidde m en zich voor op het o n tw erp en en produceren v an scheepsschroeven voor grote zeeschepen. T hans is het bedrijf in staat de grootste scheepsschroeven en schroeven die aan de hoogste kw aliteitseisen voldoen, te ontw erpen en te produceren. D e scheepsschroeven k u n n e n een diam eter hebben van 8 m eter en gew ichten to t ca. 45 ton. T oen tijdens h e t K oreaanse co n flict de aanvoer v a n koper, de belangrijkste grondstof, stagneerde w erd het reeds bestaande plan to t raffinage van koper uit koperafvallen in versneld tem po uitgevoerd, w aardoor de g rondsto ffenpositie w erd veiliggesteld. In 1955 w erd de p ro d u k tie v an m essingband te r han d genom en en in 1958 de p ro d u k tie v an m essing sta f en profiel. D e snelle ontw ikkeling van de m ark t voor alum inium halffabrikaten bracht het besluit om ook de fabricage v an alum i n iu m h a lffa b rik a te n te r h an d te nem en, w aartoe in 1960 een nieuw e fabriekshal w erd gebouw d w aarin een extrusie-pers en een continu band-gietinstallatie voor alum inium en alle bijbehorende a p p a ra tu u r w erden ondergebracht. A l spoedig bleek h et nodig de alu m inium verw erkende fab riek u it te breiden door h e t opstellen v an een nieuw e pers, die n iet alleen de capaciteit v erg ro o t m aar ook assortim en tsuitbreid in g m ogelijk m aak t. D e nieuw e extrusie-pers is een tons volautom atische pers geleverd door Schloem ann A G, D ü sseldo rf en behoort to t de m odernste autom atische persen die to t n u toe w erden geïnstalleerd. T o t voor k o rt w erden extrusie-persen gebouw d, die van het bedienend personeel veel ervaring eisten, om dat de besturing van de pers m et de hand m oest geschieden. De kw a lite it v an h et geëxtrudeerde p ro d u k t was d an ook sterk a f h an k elijk v an de m an aan de pers die ca. 25 h an d elin g en m oest verrichten alvorens het profiel u it de pers kw am. Bij de m o derne volautom atische 2500 to ns pers w o rd t de pers bestuurd door een elektronisch program m a. Z onder tussenkom st van de m an die de pers bedient, geschieden hierop autom atisch alle handelingen op het juiste m om ent en in de juiste volgorde. H e t fabricageprogram m a om vat profielen, sta f en buizen in diverse legeringen. D e m axim ale p ro fielg ro o tte is 220 m m. Enkele technische gegevens van de pers. D e d ru k op h et persstem pel is 2500 to n bij m axim aal 315 atm en de to tale lengte v an de pers m e t uitlo opbaan is 65 m. H e t totale gew icht van de pers is ca. 300 ton. D e diam eter van de recipiënt is 260 m m en de pers verb ru ik t 70 k W, de pom pen 1200 kw. D e to tale b o u w d u u r van hal en installaties bedroeg 14 m aanden. H e t gehele m achinepark w erd geïnstalleerd door de eigen Bedrijfstechnische D ienst. Ingebruikstelling van de pers door Z.K.H. Prins Bernhard De vloer van de fabriekshal is geleverd door het Lips Betonbedrijf. De machines zijn opgesteld in een nieuwe hal die 200 m lang is en 40 m breed. Deze hal is aangebouwd aan de reeds bestaande hal van de aluminiumfabriek. H e t dak van de alum inium fabriek bestaat grotendeels uit glas en alum inium profielen. De constructie van d it dak w erd in het eigen bedrijf ontw ikkeld en vervaardigd. In het totaal is hierin ca kg. aluminium profiel verwerkt. De produktie van aluminium halffabrikaten heeft inm iddels geleid to t de verdere verwerking van enkele halffabrikaten, zodat thans ook worden vervaardigd lichtm asten, verkeerspalen, slootkantbeschoeiingen en gelaste alum inium buis voor t.v.-antennes, buismeubelen enz. In samenwerking m et anderen werden broeikassen en balkons ontwikkeld. O ok de ontwikkelingen bij de produktie van scheepsschroeven hebben niet stil gestaan. N aast vaste scheepsschroeven w orden n u ook verstelbare schroeven en dwarsschroeven gefabriceerd. O ok in de gebruikte materialen hebben zich veranderingen voorgedaan. D oor voortdurende research is het m ogelijk gebleken nieuwe legeringen voor scheepsschroeven te ontw ikkelen terw ijl ook de mogelijkheden van de moderne m aterialen, als kunststoffen, worden onderzocht. E r worden thans ook nylonschroeven vervaardigd die o.a. toepassing vinden als m engschroef in de chemische en keramische industrie.

8 Lips belangstelling voor de scheepsvoortstuw ing is n ie t bij de produktie van de scheepsschroef gebleven. O ok het centrifu g aal gieten van asvoeringen die de scheepsas tegen corrosie bescherm en b eh o o rt to t h et p roduktiep ro gram m a. D eze c e n trifu g a a l gieterij v in d t th ans ook belangrijke a fzet in de papierm achine-industrie. N. V. A m sterd am sch e Sch eep sw erf G. de V ries Lentsch Jr., A m sterdam D e N.V. A m sterdam sche Scheepswerf G. de Vries L entsch J r. heeft besloten de produktie van plastic vaartuigen en andere produkten van gewapend polyester van haar afdeling Plasticbouw, W alsland 52, te Vianen a.d. Lek stop te zetten, om dat deze afdeling niet rendabel is. D e w erf van de N.V. A m sterdam sche Scheepswerf G. de Vries L entsch Jr. aan de Grasweg tè A m sterdam -N oord, waar houten, stalen en alum inium vaartuigen w orden gebouw d en gerepareerd, w o rd t op de n o r male wijze voortgezet. N ieuw e Extrusie-pers. Capaciteit ton De lopende orders van de afdeling Plasticbouw zullen worden afgew erkt. H et personeel van die afdeling zal gedurende de kom ende m aanden langzam erhand afvloeien. H ierover w o rd t overleg gepleegd met de vakbonden, het Gewestelijk A rbeidsbureau en de O ndernem ingsraad. E r w o rd t m et de omliggende bedrijven contact opgenomen inzake de overname van werknem ers. D e afdeling Plasticbouw zal in de vorm van een o ntw erp- en adviesbureau in A m sterdam w orden voortgezet, terw ijl vandaar u it ook de service van reeds geleverde plastic boten en andere produkten zal w orden behandeld. Lips is u itg eg ro eid v an een b e d rijf d a t schroev en m aakt voor de b in n en v a artsch ep en to t een in te rn a tio n a a l b ed rijf m et d o ch tero n d ern em in g en in F ra n k rijk, Ita lië en Spanje. In België is voorts een eigen n o n -ferro raffin ag eb ed rijf gevestig d d at zich v o o ral to eleg t op de p ro d u k tie v a n speciaallegeringen. V E R E E N IG IN G V A N T E C H N IC I O P SC H E E P V A A R T G E B IE D 15 juni 1965 te A m sterdam D e voorspelling van schroeftrillingen voor het schip op ware grootte, door dr. ir. R. W ereldsm a, N ederlandsch Scheepsbouwkundig Proefstation. D e c c a R adar A p p a r a tu u r Op 11 mei jl. introduceerde de In tern atio nale N avigatie A p p araten N.V., R o tterd am een nieuw e volledige serie getransistoriseerde Decca Radars. Deze nieuw e serie, w elke 21 radars om v at, w o rd t T R A N S A R genoem d en is gebaseerd op betrouw baarheidsm aatstaven, w elke to t dusver alleen voor m ilitaire elektronische app aratu u r w erden toegepast.

9 M EETVAARTUIGEN W E L S IN G E EN W IJT V L IE T Fig. 1. P roeftocht van het eerste der tw ee m eetvaartuigen op het Noordzeekanaal, snelheid 9,7 knoop. O p vrijdag 26 m aart 1965 heeft op e W es ter schelde de overdrachtsproefocht plaatsgevonden van het m otorm eetvaartuig W ijtv lie t. D it vaartu ig is h et laatste van een serie van tw ee schepen, die door Scheepswerf Gebr. A kerboom N.V. te O egstgeest in opdracht voor de R ijksw aterstaat te Ylissingen zijn gebouwd. H e t ontw erp voor deze schepen is gem aakt door de R ijksvaartuigendienst en in de loop van de bouw gewijzigd m et het oog op de laatste ontw ikkelingen op h et gebied v an de aan boord te installeren m eetapparatuur. H e t voornaam ste doel van deze vaartu ig en is h et verzam elen v an gegevens o m tre n t stroom snelheden, zandtransporten, bodem profielen, h et nem en van bodem m onsters, etc. T o t h et vaargebied behoren de Zeeuwse strom en m et h et accent op de W esterschelde en de N oordzeekust to t circa 25 km buitengaats. O m verschillende m etingen tegelijk ertijd te k u n n en uitvoeren, w erden 6 m eetdavits verlangd, terw ijl er bovendien een hijsgerei, m et een grotere hijshoogte dan norm aliter m et een dav it w o rd t verkregen, is geïnstalleerd. D eze davits en de laadboom vereisen een zeker dekoppervlak m et daaronder gelegen bergruim ten t.b.v. de m eetinstrum enten. G ezien de eis van de opdrachtgevers het m eetw erk onder alle om standigheden zo rationeel mogelijk te doen u itvoeren zijn alle m eetdavits voorzien van telw erken en elektrisch gedreven m eetlieren, w aarvan de voor-davits bedienbaar zijn in de m e e t/stu u rh u t; de m iddendavits ter plaatse d.m.v. vastopgestelde schakelaars nabij de davits en de achterdavits en de laadboom d.m.v. mobiele takelschakelaars. Voor h et hiertoe benodigde bedienen d personeel, de m eettechnici en de bem anning w erd een com fortabele accom m odatie vereist, w aarbij hoge eisen w erden gesteld aan de leefbaarheid aan boord, m et in bedrijf zijnde hoofdm otor en hulpw erktuigen. H e t vaargebied stelde geen diepgangsrestricties, w el w erd een grote zeew aardigheid vereist, opdat zo lang m ogelijk k an w orden do orgew erkt om h et optim ale aantal dagen v an een meetseizoen te kunnen benutten. H et lijnenplan van de beide m eetvaartu ig en h eeft dientengevolge het karakter van een viskotter. D e hoofdafm etingen zijn als volgt: Lengte c.w.1. 18,80 m, lengte o.a. 21,10 m, breedte nekspt. 4,75 m, breedte o.a. 4,95 m, diepgang 1,90 m, holte 2,75 m, w aterverplaatsing 61 ton, m o torverm ogen 260 bhp en snelheid 10,5 knoop. D e vaartuigen zijn geconstrueerd volgens de eisen der R ijksvaartuigendienst. Vier w aterdichte schotten verdelen de vaartuigen in 5 compartim enten. In de voorpiek zijn de kettin g- bakken en de m eetlieren van de beide voordavits opgesteld. D e meetlieren der m iddendavits zijn onder h et stuurhuis, de m eetlieren van de achterdavits in de bergruim te ondergebracht. Top- en hijslier van de laadboom zijn aan BB-zijde in de m otorkam eropbouw geplaatst. D e ankerlier is uitgerust m et een 5,5 pk elektrom otor; de stuurinrichting is hand-hydraulisch uitgevoerd, fabr. T enfjord. De benedendekse accommodatie is mechanisch geventileerd. In alle verblijven is koud en w arm strom end w ater, terw ijl terzijde van de kom buis in de toiletruim te in een douche-gelegenheid is voorzien. H et gehele vaartuig, incl. voor- en achterpiek, is centraal verwarm d.

10 Bijlage behorende bij Schip en W erf 32e jaargang - no Uitgevers W y t - Rotterdam A LG EM EEN P L A N W E L S IN G E E N W Y T V L IE T A fm e tin g e n : lengte o.a....21,10 tn holte... 2,7 5 ni len gte c.w ,80 m d iepgan g -1,75 m b reed te o.a.... 4,95 m m o to rv erm o g en p k b reed te n.s p t... 4,7 5 m snelheid... f 10 k n

11 D e m otork am er is geïsoleerd m et Isoverbel glasw olm atten, o v ertro k k en m et polyaethyleenvlies, bescherm d door een 1 m m dikke gegalvaniseerde en geperforeerde plaat, w aardoor w o rd t bereik t d a t in de s tu u r/m e e th u t de m o to r nauw elijks hoorbaar is. E lk der vaartuigen w o rd t voortgestu w d door een G eneral M otors diesel, 260 pk bij 1800 rm p, voorzien van een hydraulische reductiek eerk oppeling fab rik a a t A llison, reductiev erh o u d in g 3,75 : 1. D e m o to r is d.m.v. ru b b er trillingdem pers en door tussenvoeging van een M P tussenas flexibel opgesteld voor de star ingebouw de oliebad schroefaskoker, voorzien v an stu w d ru k lag er. S chroefaskoker en flexibel gekoppelde tussenas zijn van h et fa b rik a a t M. C. Pieterse te Voorschoten. D e koeling van hoofd - en h u lp m o to r is in een gesloten k o elcircu it uitg evoerd, resp. door holle kim kielen en door op de hu id b ep latin g gelaste halve koelpijpen. H e t gehele w a te rb e d rijf, d.w.z. iens, brandblus en dekwas is door m iddel van een pers-lens-verdeelkast, gecom bineerd m et w ierkast, geconcentreerd op één p u n t in de m achinekam er. De in de onm iddellijke nab ijheid opgestelde elektrisch gedreven - algemene dienstpom p 7,5 pk m aakt, Fig. 11. M eet dek achterschip gezien vanaf kom buisdek. D e sleephaak zal incidenteel worden gebruikt. In dat geval worden de achterdavïts weggenom en en een wegneem - bare sleepbeugel gem onteerd. Fig. 2. BB-voorhoek van stm ir/m eethut: centraal bedieningspaneel m et telwerken, windsnelheids- en rich tingsmeter, chronometers en keuzeschakelaar. Tegen het fro n t- schot is het registreerapparaat van het Atlas echolood gemonteerd. In de BB-voorhoek van de ruim e stu ur- en tevens m eethut is het lierenbedieningspaneel aangebracht, w aaraan een k lap tafel ruim te biedt de gewenste w aarnem ingen ter plaatse te registreren. D it lierenbedieningspaneel bevat een schakelaar, telw erken van de voordavits, w indsnelheid- en w indrichtingm eter, chronom eters en een uitgebreid tableau voor diverse voltages. D irect nabij d it bedieningspaneel is een A tlas-echolood aangebracht. A an SB-zijde v an de stu u rstan d is de Decca radar beeldbuis opgesteld en de Decca navigator. T egen de SB-zijde is het n au tisch navigatiebord aangebracht. Benedendeks bev in dt zich de accomm odatie voor de 3 bem anningsleden, de 4 m eetarbeiders, de 2 m eettechnici en de meetleider.

12 Fig. 5. Detail-opname van één der 6 mcetdavits. Het telwerk met bedrettingsschake- Fig. 10. Ruim meetdek in het voorschip met 2 meetdavits, elektrische ankerspil en laar is in de opbouwivand verzonken en d.m.v. een patrijspoort waterdicht afsluitbaar. toegangsluik voorpiek.

13 Fig. 6. Kapiteinsverblijf aan BB-zijde onderdeks. A an SB-zijde bevindt zich eenzelfde hu.t. Fig. 7. Ko-mbuis m et aftvas- en kookaanrecht. Fig. 8. De achterste helft van de stuurhneethut biedt ruime accommodatie om verkregen gegevens om tekening ( tekentafel) en aan de w erktafel uit te werken. Fig. 9. Bem anningsverblijf als gedeelte van de onderdekte accommodatie. D e zitb a n k rechts kan m et de rugsteun worden verbreed tot noodkooi; een tweede noodkooi is scharnierend u it de daarboven gelegen zij beschieting neerklapbaar.

14 Fig. 12. Hoofdmotor m et op gebouwd instrumentenbord en startknop. In de SB-zijde is de gecombineerde MP pcrs-lensverdeelkast met wierkast opgesteld. Achter de toegangstrap de elektrisch gedreven algemene dienst pomp. Deze gecombineerde opstelling maakt de bediening erg gemakkelijk en overzichtelijk. zoals u it fig u u r 12 b lijk t, een bijzonder overzichtelijke en tevens com pacte opstelling mogelijk. D e afstandsbediening is uitgevoerd in h et gepatenteerde telepress-systeem m et Servom otor, fab r. M P. D it systeem h eeft, behalve de telepress-afstandsbediening, een autom atische beveiliging v an de transm issie en zo rg t er voor dat bij h et om keren van de schroefas, de m otortoeren niet kunnen w orden verhoogd, vóórdat voornoem de as bij zo laag m ogelijk to eren tal (m otorkoppel) v an draairich tin g is veranderd. Een hydraulische M P -schijfrem h o u d t de schroefas in de sto pstan d vast en w o rd t autom atisch vrijgezet als de schroefas op voor- o f ach teru it w o rd t gekoppeld v an af de m anoeuvreerstand in het stuurhuis. D e in stru m en ten, t.w. toerenteller, oliedrukm eters, koelw atertherm om eters, signalerings- en beveiligingsapparatuur zijn tw eevoudig uitgevoerd, d.w.z. in de m achinekam er en ter plaatse v a n de stu u rsta n d in de m e e t/s tu u rh u t. D e m achine-installatie w erd verzorgd door de N.V. M achinefabriek M. C. Pieterse te V oorschoten. In een geheel acustisch geïsoleerde ru im te is een horizontale C o v en try V ictor dieselm otor opgesteld, direct gekoppeld aan een zelfregelende H eem af draaistroom -com pound-generator van 3 X 220 v o lt, 16 kv A en een freq u en tie van 50 H z voor de voeding v an het boordnet. O ok dit generatorset is op rubber trillingdem pers opgesteld, w aardoor in com binatie m et de acustische isolatie een trillingvrije en geruisarm e opstelling is bereikt. Voor het starten v an hoofd- en hulp m o to r en t.b.v. de voeding van de 220 V T L -verlichting gedurende de tijd d at h et generatorset niet in b ed rijf is, is een accubatterij m et een capaciteit v an 600 A h bij 24 v o lt geïnstalleerd. D eze batterij w ordt door een speciale A lopex voedingsunit vol-autom atisch geladen, hetzij via de 220 V A C spanning, hetzij via een w alaansluiting. In de m otorkam er is een plaatstalen hoofdschakelbord van het dead fro n t type opgesteld m et de aangebouw de voornoem de voedingsunit, w aarin de diverse transistor gestu urde eenheden zijn ondergebracht, n l.: a. Een transistor-om vorm er, ingangsspanning 24 volt gelijkspanning, uitgangsspanning 220 V olt, frequentie

15 50 H z, verm ogen 1500 V A. D eze transistor-om vorm er dient voor de voeding van de T L -verlichtingsinstallatie; daarnaast bev in dt zich door h et gehele schip nog een 24 volt gelijkspanning noodverlichting. H e t voordeel van deze transistor-om vorm er is, dat w anneer h et schip m et niet in b ed rijf zijnde generator voor anker of aan de w al ligt, toch 220 V 50 H z voor T L -ver lichting beschikbaar is. b. Een gelijkrichter m et autom atische om schakeling. Indien de batterij voldoende geladen is, schakelt de gelijk rich ter autom atisch om van snellading naar druppellading. Ingangsspann in g 220 volt 50 H z, uitgangsspanning 24 volt gelijkspanning, verm ogen 1100 V A. De in p u n t a. en b. genoemde eenheden zijn m et een noodstroom schakeling geschakeld. Als er 220 v o lt 50 H z alvoeding of gen erator-sp anning aanwezig is m et de transistor-om vorm er u it, w o rd t de accubatterij door de gelijkrichter opgeladen. In h e t geval d at de voedingsspanning 220 v o lt 50 H z w egvalt, com m andeert een 1-fase n etw ach ter h et om schakel - circuit en w o rd t de transistor-om vorm er ingeschakeld, zodat de afgaande groepen te allen tijde gevoed k u n n e n w orden. D e transistor-o m v orm er is uitg eru st m et een nullastschakeling, w aardoor de om vorm er alleen dan in bed rijf k o m t w an neer er belasting is of w anneer hij w ordt ingeschakeld. c. V oor de voeding v an de m obilofoon-installatie is eveneens een voedin g su n it geïnstalleerd m et een ingangsspan ning v an 24 volt gelijkspanning en een gestabiliseerde uitgangsspanning van 12 v o lt gelijkspanning. D e u n it is u itg eru st m et piek-o n d erd ru k k in g en kortsluitbeveiliging. De m axim um rim pel op de uitgangsspanning is zodanig d at er in de m obilofooninstallatie geen storingen kunnen optreden groter dan bij norm aal accubatterijbedrijf. Bovengenoem de getransistoriseerde units zijn beveiligd tegen: a. verkeerd aansluiten; b. ko rtsluitin g; c. overbelasting. N IE U W E O N T W IK K ELIN G EN VAN HET LASSEN MET B EH U LP VAN ELEKTRO N EN STRALEN E lektronen, uitgezonden door gloeiende w olfram draad, k u n n en w orden gefocusseerd en gericht, ongeveer op dezelfde w ijze als in een elek tronenmicroscoop geschiedt. Een bundel elektronenstralen, in een b rand pu nt verenigd op een w erkstuk, kan daar zeer hoge tem peratuur ontw ikkelen, w aardoor (in vacuüm ) gelast k a n w orden. D it w erd voor het eerst gedem onstreerd op de 6de Europese tentoonstelling van gereedschapsw erktuigen te Parijs in In de daaropvolgende jaren hebben enige belangrijke ontw ikkelingen in het lassen m et elektronenstralen plaatsgevonden, zoals o.a. : 1. Bij h et lassen van alum inium tra d het verschijnsel op van lichtboogvorm ing bij de w olfram draad. D it verschijnsel kw am bij alle apparaten voor. D e oorzaak ervan bleek te zijn dat bij h et lassen van alum inium gassen ontstaan, die klaarblijkelijk niet snel genoeg door het vacuüm kunnen w orden afgezogen. Voorts w erd gevonden dat die gassen zich van de lasplaats af rechtlijnig bewegen to td a t ze een vast voorwerp of vaste w and tre f fen, alsmede d at die gassen geen elektrische lading hebben. D aardoor bleek h e t m ogelijk te zijn, door het geven van een bocht in de elektronenstraal, de plaats w aar die straal ontw ikkeld w o rd t af te scherm en van die gassen, en zodoende het verschijnsel v an de lichtboogvorm ing te kunnen onderdrukken. A an de elektronenstraal k an een bocht gegeven w orden door m iddel v an een m agnetisch veld. F ig u u r 1 laat zien hoe de k o p v an h et toestel scheef gesteld is, waardoor een afbuiging van de elektro n en straal is aangebracht, zodat de gassen u it de lasplaats de k o p n iet m eer k u n n en bereiken. H e t w erken m et een op die wijze veranderd apparaat is een succes gew orden. M oeilijke alum inium legeringen w orden er goed mee gelast. 2. H e t verm ogen w aarm ee gelast k an w orden is sterk verhoogd. O o r spronkelijk was d at niet g roter dan 1 kw. In 1963 was de capaciteit gestegen to t 6 kw. O nlangs is een app araat gebouw d dat kan w erken m et 25 k W ; daarbij is ook het voltage verhoogd op volt. M et 6 k W konden w erk stu k k en gelast w orden m et 38 m m dikte; m et h et hogere verm ogen k an roestvrij staal v an 100 m m dikte gelast w orden, m et een snelheid v an 175 m m per m in u u t. 3. T o t n u toe m oest het lassen m et een elektronenstraal gedaan w orden in vacuüm. N ew H am ilto n S tan dard D iv. of U n ited A irc ra ft C o rp. h eeft een elektronenstraallasapparaat ontw ikkeld, w aarbij h et w erk stu k n iet m eer in een vacu üm - ruim te behoeft te w orden geplaatst. H ierv oor m oet een zeer doordringende elektronenschaal w orden geproduceerd (om dat in de WATER COOLED HEAT SHIELD - ELECTRON GUN DEFLECTION COIL MAGNETIC LENS DEFLECTION COIL Fig. 1. Elektronenstraal-lasapparaat m et af gebogen elektronenstraal lu ch t verliezen o p tred en ). D it is geschied door de spanning te v erhogen to t volt. Deze krachtige elektronenstraal, die in v a cuüm gefocusseerd w o rd t, kan door een venster uittreden en het w erkstu k treffen. De afstan d tussen venster en w erkstuk m oet toch wel klein zijn, om zo w einig m ogelijk elektronen te verliezen. Er w o rd t gew erk t m et een afstand van 6 to t 2 5 m m. D e lasplaats w o rd t zo nodig bescherm d door argon of helium. Succesvolle dem onstraties zijn er mee gedaan, ook m et h et lassen van alum inium. (W elding Journal, november 1964)

16 O p 30 april 1965 overleed te s-g ravenhage de heer C. H. Bource in de leeftijd van 77 jaar. G eboren op 7 novem ber 1887 te Kralingen (R o tterd am ), kw am de heer Bource n a de H.B.S. te hebben doorlopen, in dienst van de A m sterdam sche D roogdok-m aatschappij N.V. te Am sterdam. O p zijn negentiende jaar ging hij als aankom end w erktuigkundige naar zee m et de Prins W illem V van de W est- Indische M aildienst, welke scheepvaartm aatschappij later w erd opgenom en in de K oninklijke N ederlandsche Stoomboot M aatschappij te A m sterdam. N a het diplom a A te hebben behaald ging hij over naar de N.V. t.v.v. De K oninklijke H ollandsche Lloyd te A m sterdam, bij welke m aatschappij hij bijna 12 jaar, to t 1920 in dienst was. Gedurende die C. H. BOURCE f 7 NOVEM BER APRIL 1965 tijd behaalde de heer Bource de diploma s B en C. In 1920 trad hij in dienst van Lloyd s Register of Shipping en bleef daar 32 jaar werkzaam als Ship and Engineer Surveyor. In Rotterdam se scheepvaartkringen was de heer Bource een bekende en zeer geziene persoonlijkheid die een groot vertrouwen genoot, niet alleen door zijn prettige karaktereigenschappen, doch ook mede door zijn grote praktische kennis en ervaring. D it bleek o.m. u it de zeer grote belangstelling van vele zijden bij zijn afscheid van L loyd s op 31 december De heer Bource was vele jaren lid van de Vereeniging van Technici op Scheepvaartgebied. Velen van ons zullen aan hem aangename herinneringen bewaren. I.H.C. HOLLAND BO U W T N IE U W E SLEEPZU IG ER D e Industrieele H andelscom binatie H o lland (I.H.C.) te s-g ravenhage heeft na internationale inschrijving van de Colom biaanse havenautoriteiten opd rach t ontvangen voor de levering van een dubbelschroefs-dieselgedreven sleepzuiger m et een hopperinhoud van 1500 m 8, ter w aarde van ƒ 7 miljoen. M et de bouw zal ongeveer 1/4 jaar gemoeid zijn. De zuiger zal als voornaam ste taak krijgen het verbeteren en in stand houden van de toegangsweg to t de haven van Barranquilla. H.A.M. 303 NIEUW E U ITGA VEN Deutschlands H andelsflotte U itgave E chhardt & M esstorff Verlag, Ham burg. Prijs DM 10,80. Een handig jaarboekje voor ieder die met de D uitse koopvaardijvloot te maken heeft. H et geeft een overzicht van de Duitse scheepsbouwwerven, alfabetische lijst van scheepseigenaren met hun schepen met afmetingen, bouwjaar enz. en tekeningen van schepen op schaal 1 : A B C Europ Production uitgave Door de Europ Export Edition GmbH, D arm stadt, werd een producenten-gids van 15 Europese landen uitgegeven. In dit 3600 pagina s tellende boek zijn de aan de buitenlandse handel geïnteresseerde firm a s van 15 landen vermeld. Onder de haast artikelen-rubrieken werden, naar landen gerangschikt, ongeveer adressen van producenten opgenomen. De prijs van het boek bedraagt ƒ 3 5,. De huurprijs is ƒ16,5 0 incl. porto en verpakking. International Shipping & Shipbuilding Directory Door Shipping World & Shipbuilder, Londen, werd wederom een Jaarboek uitgegeven, thans in een enigszins gewijzigde vorm onder de naam International Shipping & Shipbuilding Directory Op zeer overzichtelijke en uitvoerige wijze zijn in dit jaarboek vele gegevens de scheepvaart betreffende opgenomen o.a.: scheepvaartmijen, scheepsbouwers, scheepsreparatiebedrijven over de gehele wereld, alfabetische schepenindex enz. De prijs van dit naslagwerk bedraagt 80 sh.

17 SCHUIFD AK M AGRO DOM E VOOR HET PASSAGIERSSCHIP O CEANIC D e O ceanic, b rt, w erd geb ouw d door de C an tieri R iu n iti dell A d riatico (T rieste) voor de H om e Lines en m aakte op 4 april jl. haar m aidentrip. H e t schip w erd ontw orpen voor cruises en is zeer goed aangepast aan de eisen die hiervoor gesteld m ogen w orden. T o t de voornaam ste attracties w elke de passagiers w o rd en geboden, behoort een lido-dek, dat tw ee zwem baden, een solarium, bars en restaurants om vat. D e grote aantrek kelijk heid ervan is echter het schuifdak, dat de zwem baden m et de naaste om geving geheel overdekt. H e t w erd ontw orpen en gebouw d door M acg regor Com arain S.A. H e t M agrodome schuifdak is gebaseerd op h et principe van de M agronest scheepsluiken w aarvan een kenm erk is d at zij zeer precies in elkaar passen. H e t M agrodom e schuifdak bestaat u it tw ee groepen inschuifbare panelen ieder bestaande u it v ijf delen. H e t laatste deel aan ieder uiteinde is vast, de overige vier zijn bew eegbaar. D oor h e t in elkaar voegen van de panelen w o rd t de verticaal benodigde ruim te bij h e t openen v an h e t dak zo klein m ogelijk gehouden. H e t probleem van de w eerstand bij het schuiven w erd opgelost door gebruik te m aken van dikke balken aan ieder uiteinde en door een zo klein m ogelijk zeer stijf en sterk fram e. D it fram e w erd vervaardigd u it een lic h t m etaal alliage M arine. D e doorzichtige panelen zijn van Securit glas. D e afm etingen van het dak M agrodome schuif dak van de Oceanic zijn : lengte 41 m m, lengte van de opening 31 m, breedte 19,20 m (d.i. dc gehele breedte van het d ek ). De totale oppervlakte is 700 m 2 en h et gew icht 55 to n, w aarvan 14 ton glas. Behalve problem en bij de constructie, w eerstand en waterdichtheid welke moesten w orden opgelost, diende een m ethode te w orden gevonden voor goede lichtin val zonder afbreuk te doen aan het daglicht. D oor de kw aliteit van het gebruikte glas, d at m m dik is, is m en hierin goed geslaagd en w anneer h et dak is gesloten b lijft h e t lido-dek goed verlicht. H e t openen en sluiten v an het dak geschiedt voor iedere groep panelen onafhankelijk van elkaar door m iddel van in ieder der beweegbare panelen aangebrachte hydraulische system en. H y draulische grendels en steunen vergrendelen de verschillende delen w anneer zij geopend of gesloten zijn. H et verplaatsen van de beweegbare delen, evenals h et vergrendelen en ontgrendelen hiervan geschiedt door een d ru k k n o p - systeem v an af het dek. H e t openen en sluiten kan derhalve zeer eenvoudig, snel en veilig plaatsvinden. Journal de la Marine Marchande van 8 april 1965 T EW A T ER LA T IN G FREGAT VAN SPEIJK gebouw d door de N ederlandsche D o k- en Scheepsbom v M aatschappij, A m sterd a m, bestemd voor de K oninklijke Marine V oor de technische gegevens w ordt verwezen naar Schip en W erf no. 6 van 12 m aart 1965, pagina s 170/171

18 PROEFTOCHT ESSO NEDERLAND 124 gebouwd door N.V. Scheepsbouw Mij.,,De Hoop, bestemd voor Esso Nederland Esso Nederland 124 tank. H e t geheel w erd gebouw d onder toezicht van Scheepvaartinspectie en in nauw e sam enw erking m et de technische dienst van de Esso N ederland N.V. Tevens is een zusterschip, de Esso N ederland 125, bouw num m er 98 te w ater gelaten. Bouwno. 99 staat gereed om te w ater gelaten te w orden, zijnde een houtvisvaartuig voor de Roteb te R otterdam. D e kiel is gelegd voor bouwno. 100, zijnde een duw boot voor de firm a A. v. d. Wees & Co. te D ordrecht. D it is voor de w erf het 100e schip dat na de oorlog in aanbouw is en men hoopt d it schip in septem ber a.s. te kunnen af leveren. In deze na-oorlogse periode zijn van de 100 bouw num m ers 70 stuks m otortankschepen, 5 stuks duw boten, 3 bokkenpontons, 1 bergingsvaartuig en diverse winkelschepen en dekschuiten. H e t m.t.s. Esso N ederland 124 is m et goed gevolg na gehouden proefvaart overgedragen aan de Esso N ederland N.V. te V G ravenhage. H e t schip is gebouw d door de N.V. Scheepsbouw M ij. D e H o op te Schiedam en het b e tre ft hier een nieuw ontw ikkeld gasolie-verkoopboot m et winkel-accom m o datie voor scheepsvictualiën. In a f w ijk ing van h et gebruikelijke type schip, w ordt deze nu vanaf het voorschip bestuurd. V oor de voortstuw ing is een 75 pk luchtgekoelde D eu tz m otor ingebouw d, welke op h et achterdek is opgesteld en w elke een Schottelroerpropeller aandrijft, zodat h et schip goed m anoeuvreerbaar is. D e afm etingen zijn: 18 m X 4,40 m m et een holte van 1,60 m en het schip heeft een laadverm ogen v an 52 to n, is onderverdeeld in 4 tanks voor gasolie en op het achterschip een drinkw ater- B Algemeen plan NIEUW E U ITG A VEN Vaarreglement. Binnenkort zal verschijnen in een praktisch handzaam form aat het Staatsblad 133, 1965, houdende het V aarreglem ent, Reglem ent ter voorkom ing van aanvaring of aandrijving op de openbare wateren in het R ijk, die voor de scheepvaart openstaan. Form aat 12,5 X 17,5 cm. O m vang: ca. 80 blz. Gebonden in soepel omslag. Prijs ± ƒ 2,50. D it vaarreglem ent vervangt het Binnenaanvaringsreglement, behalve voor w at betre ft de W esterschelde en haar m ondingen, alsmede het reglem ent, houdende bijzondere bepalingen ter voorkom ing van aanvaring op het Binnen-IJ onder de gemeente A m sterdam. Ingevolge artikel 3 sub. 7 Staatsblad m oet op elk vaartuig een exemplaar van dit reglem ent aanwezig zijn. O nder vaartuig w ordt o.a. verstaan: Baggerwerktuigen, kranen, bokken, elevators, woonschepen, glijboten, ponten, m otorvaartuigen, zeilschepen, zeeschepen, sleepboten, slepen, kleine vaartuigen met een verplaatsing van m inder dan 15 m 8, vlotten, drijvende inrichtingen zoals zwem inrichtingen, dokken, landingsbruggen en boothuizen. De publikatie zal verkrijgbaar zijn bij de erkende boekhandel en bij de Staatsuitgeverij te s-gravenhage.

19 VERSLAG VAM DE STICHTING HET NEDERLANDSCH SCHÊEPBOUW KUND6G PROEFSTATION TE W A G EM in G EN O VER HET JAAR 1964 Aan het jaarverslag van het: N ederlandsch Scheepsbouwkundig Proefstation te W ageningen over het jaar 1964 ontleenden wij liet navolgende: De directie van het Proefstation onderging geen wijzigingen en bestaat uit de heren prof. dr. ir. W. P. A. van Lammeren, directeur; ir. J. G. Koning, onder-directeur (plv. directeur) en prof. dr. ir. J. D. van M anen, onderdirecteur. O p 2 november 1964 overleed de heer ir. J. Verschoor, in leven voorzitter van de Raad van Beheer van het NSP. Op 3 1 december bedroeg het aantal personeelsleden 206 (in ). Twee academici, beiden scheepsbouwkundig ingenieur kw a men in dienst van het NSP. Een hiervan werd toegevoegd aan de afdeling zeegangstank, terwijl de andere op de afdeling rekencentrum te werk werd gesteld. Als gevolg van het vele werk in de sleepbassins en m et het oog op de aanstaande ingebruiknem ing van twee nieuwe bassins werd het aantal experimentators m et vier uitgebreid. Zij werden gerecruteerd u it de w erkplaatsen. Alle sleepbassins w erken thans in éénof tweeploegendienst. O ok de andere afdelingen ondergingen enige uitbreiding, hetzij door interne verschuivingen van personeel (m et eventueel daaraan verbonden promoties), hetzij door aantrekking van krachten van buiten. In totaal kwamen 3 1 personen in dienst en verlieten 11 personen de dienst van het NSP. Opdrachten H et aantal scheeps- en schroefmodellen in het verslagjaar vervaardigd, resp. gewijzigd, gevaren procfseries, gemaakte schroefontw erpen e.d. was aanzienlijk hoger dan in In geldswaarde uitgedrukt nam de bedrijvigheid met ca. 22 % toe tegen ca. 10 % in De inkom sten uit binnenlandse opdrachten, inclusief die voor te exporteren schepen, bedroegen ƒ (in 1963 ƒ ), die uit buitenlandse opdrachten ƒ (in 1963 ƒ ). H et bestede bedrag uit het Fonds voor W e tenschappelijk Onderzoek bedroeg ca. ƒ (in 1963 ca. ƒ ), dus ca. 3,5 % van de totale inkom sten (in 1963: ca. 10 %,in 1962: ca. 19 %,in 1961: ca. 22 %, in 1960: ca. 33 %,in 1959: ca. 42 % ). Deze cijfers geven een voortschrijdende daling te zien, hetgeen verband houdt m et de steeds verminderende fondsen, die in het verslagjaar geheel tot nul waren gereduceerd. De financiering van de vrije research is in 1964 geheel u it eigen middelen geschied. D e daling van inkom sten als gevolg van de verm inderde vrije research kon ruimschoots worden goed gem aakt door verhoogde inkom sten van andere zijde. H iertoe moeten ook de opdrachten voor gerichte research gerekend worden. H et aantal adviezen in gevallen, waarvoor geen sleepproeven werden gehouden, bedroeg dit jaar 89 tegenover 109 in H et aantal proeftochten, waarbij de staf van het NSP werd uitgenodigd to t het verrichten van metingen, die dan als m aatstaf worden gebruikt voor de beoordeling van het al of niet voldoen aan de contracteisen betreffende de te behalen snelheid, bedroeg 44 (vorig jaar 2 5). O ok dit jaar deed zich het verschijnsel voor dat de opdrachtgevers zeer korte opleveringsterm ijnen van de resultaten verlangen. H et daarmede verbonden overwerk kon echter weer binnen redelijke grenzen worden gehouden. V an de 192 scheepsmodellen werden er 111 voor h et buitenland vervaardigd (ca. 58 % ), 24 modellen werden ten dienste van buitenlandse schepen door binnenlandse werven opgedragen. D irect en indirect werden dus 13 5 modellen (70 % ) voor het buitenland onderzocht. In 1963 waren deze percentages 71 respectievelijk 82. Zuiver voor Nederlandse rekening kw a men 57 scheepsmodellen (vorig jaar 37). Inclusief die voor te exporteren schepen is dit aantal 81 (vorig jaar 54). Voor wetenschappelijk onderzoek werd in het verslagjaar geen scheepsmodel vervaardigd (vorig jaar 1). Gebouwen, installaties en instrumenten In de bestaande gebouwen werden in het verslagjaar enige verbouwingen uitgevoerd, terw ijl een nieuwe opslagruimte voor houten lichterm odellen gereed kwam. Deze voorziet in een reeds lang gevoelde behoefte. De opslagruim te is tegen de zuidzijde van het achterste gedeelte van de binnenvaartcank aangebouwd en staat in verbinding m et deze tank. Tussen de opslagruimte en het rekencentrum gebouw is nu nog terrein beschikbaar voor een eventueel in de toekom st te realiseren uitbreiding van het rekencentrum. De in de open lucht gelegen stuurvijver zal na het gereedkomen van de nieuwe golfstrom ingstank kunnen verdwijnen. De modellenhaven (voor opslag van paraffine scheepsmodellen) werd definitief opgeheven en verbouwd to t een magazijn en een stelplaats voor de afdeling meet- en regeltechniek. In het magazijn zijn thans alle instrum enten, apparaten e.d. onder toezicht van een beheerder gekomen, die tevens dient zorg te dragen voor de goede werking ervan. In de zeegangstank werd het bestaande bordes boven het strand verder doorgetrokken en werd een begin gem aakt met de bouw van een aantal kantoren. Een deel zal dienst doen voor de nieuwe golf-stromingstank. Ook in dit verslagjaar werd het instrum entarium uitgebreid, voor een groot deel in eigen werkplaatsen. De montage van de in het vorige verslag reeds genoemde golfopwekker voor de binnenvaarttank, geschikt voor het opwekken van regelmatige en onregelmatige golven, kwam gereed en werkt thans tot tevredenheid. Verschillende modellen, waaronder die van enkele booreilanden en een drijvende persleiding, werden in de loop van het verslagjaar in de binnenvaarttank onder geïmiteerde realistische omstandigheden van zee en w ind onderzocht, zodat de opzet om proefnem ingen u it de zeegangstank over te brengen naar de binnenvaarttank geslaagd mag heten. O m tegemoet te komen aan de vele klachten van opdrachtgevers, dat het proefstation veelal telefonisch niet te bereiken is, werd een nieuwe autom aat m et vijf buitenlijnen geïnstalleerd (numm er ). De elektronisch gestuurde schroefm odeïfraismachine w erkt thans to t volle tevredenheid. De afw erking van de modellen beantw oordt geheel aan de gestelde eisen. Slechts de afw erktijd blijft boven de gestelde. N iettem in betekent de inbedrijf nem ing van deze machine een grote werkbesparing en een aanzienlijk nauwkeuriger produkt. Bij buitenlandse zusterinstellingen bestaat grote belangstelling voor h et leveren van schroefmodellen door h et NSP. De op deze machine gemaakte produkten kunnen nergens ter wereld worden geëvenaard w at de nauw keurigheid betreft. H et ziet er naar uit d at het NSP voorlopig wel de prim eur van d it werktuig zal behouden. De registreerapparatuur van de sleepwagen in de zeegangstank w erd door een modernere vervangen. Hiermede kan niet alleen nauw keuriger worden gemeten, doch zij biedt ook de mogelijkheid voor het sim ultaan m eten van meer variabelen. De oude apparatuur zal, na revisie, goede diensten kunnen bewijzen bij m etingen aan proefopstellingen door de afdeling m eet- en regeltechniek. In eigen w erkplaatsen w erd veel apparatuur vervaardigd voor het meten aan drijvende constructies, zoals boorplatform s, tankers, pijpleidingen e.d. waarbij het accent ligt op de bepaling van spanningen in de meerkabels en de krachten of buigende momenten in diverse constructiedelen. Rekencentrum In het verslagjaar werd het oorspronkelijk in huurkoop genomen tweede geheugen in eigendom verkregen. D it betekent een aanmerkelijke ontlasting van de exploitatiekosten. De in het vorige verslag genoemde te kenmachine met ponsbandbesturing werd besteld. Levering zal in het voorjaar v an 1965 plaatsvinden. H et rekencentrum beschikt thans over de volgende service-programma s: 1. carène, 2. stabiliteit, 3. trim, 4. afloop, 5. golf-buigend-m om ent, 6. tankinhoud, 7. bouwspantenlijst, 8. huidplaatuitslag. Van het onlangs gereedgekomen program ma 7 w ordt nu in toenemende m ate gebruik gemaakt. Zodra de bovengenoemde tekenmachine in eigen bezit zal zijn, zullen de onder no. 8 genoemde uitslagen op schaal 1:10 kunnen worden getekend. D it is van groot voordeel te achten voor werven die optisch bestuurde brandsnijmachines gebruiken. V an de belangrijkste in voorbereiding zijnde programma s kunnen de volgende w orden genoemd: 1. leksta'biïiteit, 2. schottenkrom m e,

20 3. opzuiveren van het lijnenplan, m et als voorwaarden: juist deplacement en juiste ligging van het drukkingspunt in lengte, 4. codeertaal voor scheepsplaten, 5. tekenen van carènediagrammen, trim diagram m en, bouwspanten en lijnenplannen. Hoge-snelheidstank De strenge w inter van 63 / 64 heeft een stagnatie in de bouw van ca. 3 maanden ten gevolge gehad. D aarna vorderde de bouw echter regelm atig in een tem po dat aangepast werd aan het w achten op de bouw vergunning voor het tweede gedeelte. Bij de bouw hebben zich, na de in het vorig verslagjaar beschreven moeilijkheden geen tegenslagen meer voorgedaan. V erw acht kan worden dat deze tank in oktober 1965 in gebruik zal kunnen worden genomen. De afdeling hydrom echanica, thans gastvrijheid genietend in de zeegangstank, zal haar definitieve kantoren, gelegen in de voorbouw van de hoge snelheidstank ongetw ijfeld reeds eerder in gebruik kunnen nemen. Daarmede zal het grote gebrek aan plaatsruim te voor een groot deel zijn opgeheven. De bouw kosten van deze nieuwe faciliteit kunnen op ca. ƒ (zonder apparatu u r) worden gesteld. G olf -stromingstank Met betrekking to t deze tank waren de in het vorig verslagjaar gestelde verwachtingen om trent h et tijdstip van ingebruiknem ing om dezelfde redenen te optimistisch. Thans zijn alle resterende werkzaamheden te overzien en verw acht mag worden dat de tank in juni van dit jaar voor het gebruik gereed zal zijn. Een serie proefnemingen wacht reeds op uitvoering. Gerekend moet worden op een bouwsom, inclusief kosten van de benodigde apparatuur, van ca. ƒ , welke som belangrijk hoger is dan eerst werd berekend. Een groot gedeelte van de verhoging van kosten moet worden toegeschreven aan de uit een m arktonderzoek gewenst gebleken grotere bassindiepte en uitgebreider golfapparatuur. O ök de verzw aring van de constructie van golfschotten en leidvlakken en de daarmede gepaard gaande verzw aring van het hijswerk heeft tot verhoging van kosten geleid. De schotten worden n u uitgevoerd als sandw ich -constructie, bestaande u it m et glasvezel versterkte polyesterplaten, waartussen een vulling van micro-balloons is aangebracht. Ook het regelmechanisme ter verkrijging van een homogene strom ing was belangrijk duurder dan geschat. Bij gelegenheid van de vergadering van de Raad van Beheer en de vergadering van de Commissie van Bijstand op 8 april werd de eerste-steenlegging van dit laboratorium verrich t door m evrouw J. C. N agtzaam -R ausch, echtgenote van de secretaris-penningmeester. Research en contracten Zoals reeds werd vermeld waren de activiteiten op het gebied van de vrije research, uitgevoerd uit eigen middelen, gering. De werkgroepen, te beschouwen als stuurgroepen van deze research, kwamen echter, onder voorzitterschap van prof. ir. J. W. Bonebakker en prof. ir. H. E. Jaeger op regelm atige tijden bijeen, niet alleen ter bespreking van de vrije research, doch ook voor de steeds belangrijke wordende gerichte research. Deze opdrachten voor gerichte research kwam en dit verslagjaar van de zijde van het Studiecentrum T.N.O. voor Scheepsbouw en N avigatie (voor een bedrag van ƒ , de Koninklijke M arine (ƒ ) en van Amerikaanse instanties (ƒ ). In totaal vertegenwoordigen zij 18,5 % van de ontzet. Een sam envatting van de ontvangen research-opdrachten volgt hieronder: a. Onderzoek van bulbschepen. Onderzoek naar de toepassingsmogelijkheden van bulbstevens voor bulbcarriers en snelle vrachtschepen, zowel in stil water als in zeegang. b. D ynam isch gedrag van de scheepsschroef. Experim enteel onderzoek van de dynamische eigenschappen van scheepsschroeven. c. De bepaling van de achterscheepstrillingen langs theoretische en modelexperim entele weg. Theoretisch onderzoek m et het doel bewegingsvergelijkingen op te stellen, die het trillingsgedrag van het achterschip kunnen beschrijven. De studie zal w orden toegepast op het m.s. Koudekei-k en daarna vergeleken worden m et de resultaten van de w are-grootte-m etingen van dit schip, teneinde de methodiek te toetsen. d. Superpositie-onderzoek buigende mom enten en dwarskrachten. Experimenten ter bestudering van de m o gelijkheid to t het berekenen van buigende m om enten en dw arskrachten in kortkam - mige onregelmatige golven uit de resultaten van proeven in regelmatige golven. e. Onderzoek van hydrodynamische en m e chanische excitatiekrachten t.g.v. de schoefwerking. D it onderzoek werd reeds in 1963 aangevangen en strekt zich uit over 3 jaren. Voor 1964 werd een vervolgopdracht gegeven. H e t onderzoek, dat ten dele op theoretische en ten dele op model-experim entele inform atie berust, dient voor het geven van een prognose van het trillingsgedrag van schepen t.g.v. de schroefwerking. Een aanvullende opdracht voor het verrichten van een volledige waregrootte-m eting aan het m.s. Koudekerk ter verificatie van de hierboven genoemde prognose, werd in de zomer van 1964, tegelijk m et m etingen aan dit schip in verband m et de onder f genoemde opdracht, uitgevoerd. f. Experim enteel onderzoek naar het dynamisch gedrag van de schroefasuithouder en het achterschip van het m.s. K oudekerk. W are-grootte-m etingen ter verificatie van de langs theoretische en model-experimentele weg bepaalde excitatiekrachten in de schroefasuithouder en het achterschip van het m.s. K oudekerk zoals weergegeven in de publikatie van het Studiecentrum T.N.O. (N.S.P. publikatie no. 240) getiteld: D eterm ination of the dynam ic properties and propeller excited vibrations of a special ship stern arrangem ent. Van de hierboven genoemde opdrachten werd het onder b genoemde onderzoek geheel uitgevoerd. Een voorstel tot voortzetting van de onderzoekingen genoemd onder a werd ingediend. Eveneens werden voorstellen ingediend to t voortzetting van het in 1963 opgedragen en in 1964 gereed gekomen onderzoek naar de spanningen in schroefbladen. Tenslotte werd een voorstel tot onderzoekingen op het gebied van een cilindrische boeg aanhangig gemaakt. Van Amerikaanse instanties werd in het verslagjaar slechts één nieuw contract ontvangen, nl. voor het beschikbaar stellen van de zeegangstank t.b.v. proefnemingen door medewerkers van de sleeptank van de T.H. in opdracht van het O ffice of N aval Research uit te voeren in verband met: Experim ental déterm ination of the longitudinal distribution of Virtual mass and damping. D it contract werd geheel afgewerkt. H et in het vorige verslagjaar verstrekte contract van het Bureau of Ships (uitbreiding systematische B-serie schroeven met een B en een R serie) en dat van het David Taylor Model Basin (series of model tests on ducted propellers) kwamen nog niet gereed. De reeds in vorige verslagjaren opgedragen contracten inzake de GEM-proeven (luchtkussenboot) en propeller vibratory forces werden geheel afgewerkt. In het verslagjaar werd een aantal proposals bij betrokken Amerikaanse instanties ingediend, waarvan een drietal reeds mondeling of schriftelijk werd toegezegd. Zij behelzen een voortgezet onderzoek op het gebied van de dynamische krachten door de schroef opgewekt, een onderzoek naar de slingerbewegingen van een catamaran-vliegboot en de uitvoering van een groot aantal systematische cavitatieproeven m et schroeven van de B-series. Deze laatste proeven betekenen een zeer welkome bezetting van de grote cavitatietunnel, temeer daar de daarvoor nodige schroefmodellen reeds alle beschikbaar zijn. Van de vrije research mogen de volgende onderwerpen genoemd worden: a. O ntw ikkeling van de theorie van minimale golfweerstand i.v.m. het ontwerpen van schepen m et minimale weerstand. Program m ering van deze theorie voor de X -l. b. Onderzoek van de hydrodynamische en mechanische excitatiekrachten t.g.v. de schroefwerking, als aanvulling op de onder e genoemde opdracht van het Studiecentrum. c. Vrij varende proeven m et de Ka-schroevenseries, ontworpen voor toepassing in straalbuizen. d. Stroken van het lijnenplan en de bouwspantenlijst met behulp van de X -l. Pnblikaties en Voordrachten Verscheidene publikaties, zowel in het binnenland als in het buitenland zagen het licht van de hand van de staf van het Proefstation, terw ijl door de directeur en zijn medewerkers verschillende vergaderingen in binnen- en buitenland werden bij gewoond en bezoeken werden afgelegd.

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Stein F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, juni 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k S t e i

Nadere informatie

L i mb u r g s e L a n d m a r k s

L i mb u r g s e L a n d m a r k s L i mb u r g s e L a n d m a r k s P r o g r a m m a I n v e s t e r e n i n S t ed e n e n D o r p e n, l i j n 2 ; D e L i m b u r g s e I d e n t i t e i t v e r s i e 1. 0 D o c u m e n t h i s t o

Nadere informatie

M IJN W E R K STU K O V E R K A R A TE. G em aakt door Rob van den E yssel 11-2008 G roep 6 Johanna huiskam pschool E erbeek

M IJN W E R K STU K O V E R K A R A TE. G em aakt door Rob van den E yssel 11-2008 G roep 6 Johanna huiskam pschool E erbeek M IJN W E R K STU K O V E R K A R A TE G em aakt door Rob van den E yssel 26-11 11-2008 G roep 6 Johanna huiskam pschool E erbeek Bronverm elding Ik heb de inform atie van dit w erkstuk uit m ijn hoofd

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE SPREEK BEURT SPREEK BEURT IN GROEP 6 SPREEK BEURT IN GROEP 8.

INHOUDSOPGAVE SPREEK BEURT SPREEK BEURT IN GROEP 6 SPREEK BEURT IN GROEP 8. %DVLVVFKRRO+HW3DOHW +HWKRXGHQYDQ HHQVSUHHNEHXUW INHOUDSOPGAVE SPREEK BEURT SPREEK BEURT IN GROEP 5 SPREEK BEURT IN GROEP 6 SPREEK BEURT IN GROEP 7. SPREEK BEURT IN GROEP 8. HOE BEREID IK MIJ N SPREEK BEURT

Nadere informatie

ENQUETE BIJ REDERS EN SCHEEPSJONGENS IN DE BELGISCHE ZEEVISSERIJ:

ENQUETE BIJ REDERS EN SCHEEPSJONGENS IN DE BELGISCHE ZEEVISSERIJ: MINISTERIE VAN LANDBOUW Bestuur der Economische Diensten DIENST VOOR DE ZEEVISSERIJ Koninginnelaan 59 8400 Oostende ENQUETE BIJ REDERS EN SCHEEPSJONGENS IN DE BELGISCHE ZEEVISSERIJ: - Het "Fonds voor scheepsjongens

Nadere informatie

H O E D U U R I S L I M B U R G?

H O E D U U R I S L I M B U R G? H O E D U U R I S L I M B U R G? N AD E R E I N F O R M A T I E S T A T E N C O M M I S S I E S OV E R O N D E R AN D E R E A F V A L S T O F F E N H E F F I N G E N I N L I M B U R G 1 6 a u g u s t u

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray Bepaling toezichtvorm 2007-2010 gemeente Venray F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, april 2 0 0 7 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k V e n

Nadere informatie

met de in concept b ijgev o egd e b r ie f om a d vies voor t e leggen aan :

met de in concept b ijgev o egd e b r ie f om a d vies voor t e leggen aan : y H 1 0 M i IJ83 m,vörp Voorgesteld wordt het b ijgev oegd e stuk a f te doen op de hieronder aan gekru iste w ijz e : voor kennisgeving aan te nemen; conform de in concept bijgevoegd e b r i e f ; ter

Nadere informatie

Instructie excelmeetinstrument Op Eigen Benen Vooruit In het datam anagem entprotocolen het voorbeeld m eetplan (bijlage IIprojectplan)w ordt verw ezen naar excelsheets voor het m eten van de centrale

Nadere informatie

Studiedag Remediaal. 25 maart 2011 Sui Lin Goei (s.l.goei@vu.nl)

Studiedag Remediaal. 25 maart 2011 Sui Lin Goei (s.l.goei@vu.nl) Studiedag Remediaal 25 maart 2011 Sui Lin Goei (s.l.goei@vu.nl) 1 Dyscalculie - een nieuw verschijnsel? Rekenexperimentje (TTR en ABC-toets) Ernstige reken/wiskundeproblemen en dyscalculie: zomaar twee

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Simpelveld

Bepaling toezichtvorm gemeente Simpelveld Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Simpelveld F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, j u n i 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k

Nadere informatie

b e s p r e k in g op teneinde plannen Sanderse F t. a.v. R e d i c h e m s e Waard voortgang te kunnen doen [vinden

b e s p r e k in g op teneinde plannen Sanderse F t. a.v. R e d i c h e m s e Waard voortgang te kunnen doen [vinden b e s p r e k in g op 23-4-1971 teneinde plannen Sanderse F t. a.v. R e d i c h e m s e Waard voortgang te kunnen doen [vinden r a p p o r t v o o r b u r g e m e e s t e r en" w e t h o u d e r s I /

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Meerlo-Wanssum

Bepaling toezichtvorm gemeente Meerlo-Wanssum Bepaling toezichtvorm 2007-2010 gemeente Meerlo-Wanssum F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k Provincie L i m b u r g, april 2 0 0 7 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k M e e

Nadere informatie

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M +

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + A a n l e i d i n g I n d e St a t e nc o m m i s si e v o or R ui m t e e n G r o e n ( n u g e n o em d d e St at e n c

Nadere informatie

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W +

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + D o e l m a t i g h e i d s t o e t s v o o r g e b i e d e n w a a r v o o r g e e n b o d e m b e h e e r p l a n i s v a s t g e s

Nadere informatie

Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n

Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n M w. d r s. E. L. J. E n g e l s ( P r o v i n c i e L i m b u r g ) M w. d r s.

Nadere informatie

HERVERPANDING REPLEDGE OF COLLATERAL. ter verkrijg in g van de graad van doctor aan de Erasmus U niversiteit Rotterdam

HERVERPANDING REPLEDGE OF COLLATERAL. ter verkrijg in g van de graad van doctor aan de Erasmus U niversiteit Rotterdam HERVERPANDING REPLEDGE OF COLLATERAL P ro e fs c h rift ter verkrijg in g van de graad van doctor aan de Erasmus U niversiteit Rotterdam op gezag van de rector magnificus Prof.dr. H.G. Schmidt en volgens

Nadere informatie

VAK: Productieproces deel 1 HWTK

VAK: Productieproces deel 1 HWTK VK: Productieproces deel 1 HWTK Proeftoets Beschikbare tijd: 100 minuten Instructies voor het invullen van het antwoordblad. 1. Dit open boek tentamen bestaat uit 5 opgaven.. U mag tijdens het tentamen

Nadere informatie

Natura 2000 Waddengebied. Natuur in een dynamis ch lands chap

Natura 2000 Waddengebied. Natuur in een dynamis ch lands chap Natura 2000 Waddengebied O n d e rd e le n : W a d d e n z e e e n N o o rd z e e k u s tz o n e Natuur in een dynamis ch lands chap Opzet pres entatie 2 Natura 2000 Aanwijzing s bes luiten Natuurdoelen

Nadere informatie

9. Ik w eet hoe ik m oet om gaan m et pijn. 10. Ik w eet hoe ik m oet om gaan m et m oeheid. 11. Ik w eet hoe ik m oet om gaan m et andere licham elij

9. Ik w eet hoe ik m oet om gaan m et pijn. 10. Ik w eet hoe ik m oet om gaan m et m oeheid. 11. Ik w eet hoe ik m oet om gaan m et andere licham elij Individueel Transitieplan voor Jongeren N aam : D atum van invullen: 1. Ik kan m ijn A. M IJN A A N D OEN IN G aandoening beschrijven. 2. Ik begrijp w at m ijn arts vertelt. 3. Ik w eet w elke m edicijnen

Nadere informatie

TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT

TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT Dit is een vereenvoudigde lijst met spijkerschrifttekens uit Mesopotamië. Deze lijst maakt het mogelijk de tijdens de workshop Graven om te Weten bestudeerde tablet te vertalen.

Nadere informatie

B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n

B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n I n é é n d a g k a n r e l i g i e u s e r f g o e d v a n m e e r d e r e g e n e r a t i e

Nadere informatie

W ettelijke taken LNB van algem een belang

W ettelijke taken LNB van algem een belang W ettelijke taken LNB van algem een belang Onderdeel van de voorwaarden als bedoeld in artikel 12b van de Gaswet Disclaim er: Deze bundel bevat de doorlopende tekst van een onderdeel van de voorwaarden

Nadere informatie

R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t. G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e

R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t. G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e 4 o k t o b e r 2 0 0 6 P r o j e c t n r. 2 9 5 7. 7 2 B o

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/36498

Nadere informatie

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN AT ELIERRUIMT E KANT O O R 8 8 0 0 R O E S E L AR E a d re s o p a a n vra a g P R I J S O P AAN VR AAG re f. P 0 2 3 8 AL G E M E E N R e fe re n ti e P

Nadere informatie

MINISTERIE VAN LANDBOUW. Bestuur voor Landbouwkundig Onderzoek. Rijkscentrum voor Landbouwkundig Onderzoek - Gent

MINISTERIE VAN LANDBOUW. Bestuur voor Landbouwkundig Onderzoek. Rijkscentrum voor Landbouwkundig Onderzoek - Gent MINISTERIE VAN LANDBOUW Bestuur voor Landbouwkundig Onderzoek Rijkscentrum voor Landbouwkundig Onderzoek - Gent RIJKSSTATION VOOR ZEEVISSERIJ Oostende Directeur : P. HOVART OZONATED WASHING WATER : NO

Nadere informatie

PRACHT IG KARAKT ERVO L T RIPLEX APPART EMENT (CA. 160M2 ) MET RUIM ZO NNET ERRAS O P 50M VAN DE ZEE

PRACHT IG KARAKT ERVO L T RIPLEX APPART EMENT (CA. 160M2 ) MET RUIM ZO NNET ERRAS O P 50M VAN DE ZEE PRACHT IG KARAKT ERVO L T RIPLEX APPART EMENT (CA. 160M2 ) MET RUIM ZO NNET ERRAS O P 50M VAN DE ZEE 8 3 0 1 H E I S T -AAN -Z E E a d re s o p a a n vra a g 4 4 9. 0 0 0, - re f. A13 0 7 a AL G E M E

Nadere informatie

Advies 2 7 JAN Gemeente Texel Besluit. Doelenboom. Consequenties. Bijlagen T e r in z a g e 0.

Advies 2 7 JAN Gemeente Texel Besluit. Doelenboom. Consequenties. Bijlagen T e r in z a g e 0. Gemeente Texel 20150410-1045 201504101045 2 7 JAN. 2015 Advies Num m er Behandeischema eaw 27-01-2015 Raadscommissie N.v.t. Gemeenteraad N.v.t. Portefeuillehouder E. Hercules Definitieve vaststelling regeling

Nadere informatie

Databank voor de toepassing van de technische voorschriften

Databank voor de toepassing van de technische voorschriften CENTRALE COMMISSIE VOOR DE RIJNVAART RV (14) 76 RV/G (14) 100 JWG (14) 94 25 november 2014 Or. fr fr/de/nl/en COMITE REGLEMENT VAN ONDERZOEK WERKGROEP REGLEMENT VAN ONDERZOEK GEMEENSCHAPPELIJKE WERKGROEP

Nadere informatie

_ FONDAMENTSTEENEN / SPEL-ENLEESBOEK, VOOR. De Afrikaansche Jet1gd. JliiJN J3oEK MET JwAALF J--ETTEf\S. VlcJFfdE ldi{uk.

_ FONDAMENTSTEENEN / SPEL-ENLEESBOEK, VOOR. De Afrikaansche Jet1gd. JliiJN J3oEK MET JwAALF J--ETTEf\S. VlcJFfdE ldi{uk. _ FONDAMENTSTEENEN. ---- / SPEL-ENLEESBOEK, VOOR De Afrikaansche Jet1gd. JliiJN J3oEK MET JwAALF J--ETTEf\S. VlcJFfdE ldi{uk. De Serie Spel~ en Leesboekjcs die ik mij voorstel onder den titcl van " Fonda.ruentst

Nadere informatie

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R 8 8 0 0 R O E S E L AR E a d re s o p a a n vra a g P R I J S O P AAN VR AAG re f. P 0 2 3 8 AL G E M E E N R e fe re n ti

Nadere informatie

onderzoeksopzet WATT Defin itieve versie dd 2 ju li 2010 1 D oel- en vraagstelling De reken kam er beoogt m et dit on derzoek de gem een teraad in zich t te geven in h et on tstaan van de fin an ciële

Nadere informatie

W ETTELI JKE TAKEN LNB VAN ALGEMEEN BELANG VERSI E ( 1 4 APRI L )

W ETTELI JKE TAKEN LNB VAN ALGEMEEN BELANG VERSI E ( 1 4 APRI L ) Bijlage 7 bij brief 2005-2029 W ETTELI JKE TAKEN LNB VAN ALGEMEEN BELANG VERSI E 0.2.2 ( 1 4 APRI L 2 0 0 5 ) Blad 1 van 7 I NHOUDSOPGAVE 1 WERKI NGSSFEER EN DEFI NI TI ES 1.1 Werkingssfeer 1.2 Definities

Nadere informatie

schip en wer ACHTENDERTIGSTE JAARGANG 25 JU N I 1971 NO. 13

schip en wer ACHTENDERTIGSTE JAARGANG 25 JU N I 1971 NO. 13 O vern em in g van a rtike len enz. zo n d e r toestem m ing van de u itg evers is verboden. Ja a ra bonnem e n t (bij v o o ru itbetalin g) ƒ 31,20, buiten N e d e rlan d ƒ 60,, losse num m ers ƒ 2, 1

Nadere informatie

H ET JAARVERSLAG DER KONINKLIJKE NED ERLANDSCHE REEDERSVEREENIGING

H ET JAARVERSLAG DER KONINKLIJKE NED ERLANDSCHE REEDERSVEREENIGING a L t O h i p e n ' W e r f 14 - D A A G S T I J D S C H R I F T, G E W IJ D A A N S C H E E P S B O U W, S C H E E P V A A R T E N H A V E N B E L A N G E N O RGAAN V A N D E VEREENIG ING V A N TECHNICI

Nadere informatie

CUB. t i r 23. SP2014. Reactie inzake behandeling elektronische dienstverlening burgerlijke stand

CUB. t i r 23. SP2014. Reactie inzake behandeling elektronische dienstverlening burgerlijke stand Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken Aan de leden van de Eerste Kam er der Staten-Generaal Postbus 20017 2500 EA 's-gravenhage (.:S1;- t-we EERSTE Kit.MER NVVB Boerhaavelaan 14 2713 FIX Zoetermeer Postbus

Nadere informatie

o 1 1 1. 2. 3. 4. 1. 2 2. 3. 1 2 3 3 2 De locatie Basisgroepen en pedagogisch medewerkers Verlaten van de basisgroep Beroepskracht-kind-ratio (BKR) Voertaal Incidenteel en structureel afnemen

Nadere informatie

ZEEAQUARIUM TEMPERATUUR

ZEEAQUARIUM TEMPERATUUR ZEEAQUARIUM TEMPERATUUR D o o r J.H. L O G E M A N N. IN L E ID IN G T en e in d e enig b egrip te k rijgen van de tem p e ra tu u rb eh o e fte n van p la n te n en d ieren in het zeea q u a riu m, zullen

Nadere informatie

Borgerhout BIBLIOTHEEK

Borgerhout BIBLIOTHEEK 62-13 Borgerhout BIBLIOTHEEK 3 ü 3 i MODEL DER SCHELDE VAN HANSWEERT TOT OOSTERWEEL (verlengd Mod. 11 P ro ev en in verband m et de dw ars stro m en b i j m a^m m n_vloed_ter hoogte van_de_mttoqj^van_

Nadere informatie

I. f. s c h i p e n w e r BERICHT OVER DE WERKZAAMHEDEN V A N DE STICHTING NEDERLANDSE SCHEEPSBOUW-INDUSTRIE IN HET DERDE KWARTAAL 70

I. f. s c h i p e n w e r BERICHT OVER DE WERKZAAMHEDEN V A N DE STICHTING NEDERLANDSE SCHEEPSBOUW-INDUSTRIE IN HET DERDE KWARTAAL 70 O vernem ing van artikelen enz. zonder to e stem m ing van de uitgevers is verboden. J a a r a b o n n e m e n t ( b ij v o o r u it b e t a lin g ) ƒ 3 1,2 0, b u ite n N e d e r la n d ƒ 6 0,, losse

Nadere informatie

ILet op: 2N eem de onderkant van het transm issiehuis. 3Schuif het flexibele CR EM E K LEU R IG E tandwiel op het overgebleven

ILet op: 2N eem de onderkant van het transm issiehuis. 3Schuif het flexibele CR EM E K LEU R IG E tandwiel op het overgebleven $ TOM: stap-voor-stap Volg onderstaande stappen om TOM s aandrijving te voltooien. HET RECHTERTRANS- MI55IEHUIS motorophanging bovenkant transmissiehuis middenstuk transmissiehuis De m ontage van het rechtertransm

Nadere informatie

Schepen gebouwd voor en

Schepen gebouwd voor en Schepen gebouwd voor 1.4.1976 en 1.7.1983 Bijkomende eisen aan elektrische installaties vanaf 1.1.2015 - Bij de bespreking van het Belgische discussiepapier JWG (14) 21 heeft de werkgroep ervoor gekozen

Nadere informatie

io ATerinzagelegging 7906913

io ATerinzagelegging 7906913 Octrooiraad io ATerinzagelegging 7906913 Nederland @ NL @ fj) @ @ Werkwijze en inrichting voor het tot stand brengen van een ionenstroom. Int.CI 3.: H01J37/30, H01L21/425. Aanvrager: Nederlandse Centrale

Nadere informatie

www.burodb.nl info@burodb.nl

www.burodb.nl info@burodb.nl G em eente Houten Hofstad III Tijdelijke bouw w eg A koestisch onderzoek w egverkeer G em eente Houten Hofstad III Tijdelijke bouw w eg A koestisch onderzoek w egverkeer Datum 20 novem ber 2014 K enm erk

Nadere informatie

BIJ D A G E XV. IV INZAKE DE FORMULIEREN VAN ENIGHEID

BIJ D A G E XV. IV INZAKE DE FORMULIEREN VAN ENIGHEID tekst der uitgegeven A cta '54 op te nem en in h a a r Acta, m et verklaring van reden w aarom. Ten aanzien van het bezw aar van de k erk te C hatham m erk t uw com m issie op, dat de door de k e rk van

Nadere informatie

D iverse ontw ikkelin gen mbt erfpacht/h uur

D iverse ontw ikkelin gen mbt erfpacht/h uur D iverse ontw ikkelin gen mbt erfpacht/h uur Nr. I G E M E E N T E C U L E M B O R G RAPPORT VOOR/güRQEMEESTER EN WETHOUDERS* r 9 o - ^ \%*ii I O n d e r w e r p : Redichemse Waard. B ijlag en : Op verzoolt

Nadere informatie

Consumenteninformatie van de Autoriteit Financiële Markten Loop geen onnodig renterisico H oud rekening met rentestijgingen Voor wie is deze folder? Deze folder is voor iedereen die geld leent of gaat

Nadere informatie

T IJD SC H R IF T VAN HET R ADIOGEN OOTSCH AP

T IJD SC H R IF T VAN HET R ADIOGEN OOTSCH AP T IJD SC H R IF T VAN HET NEDERLANDS R ADIOGEN OOTSCH AP TIJDSCHRIFT VAN HET NEDERLANDS RADIOGENOOTSCHAP DEEL X V UITGEGEVEN DOOR HET N E D E R L A N D S RADIOGENOOTSCHAP N ederlands R adiogenootschap»

Nadere informatie

R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s

R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s O p le i d i n g: M a s t e r P u b l i c M a n a g e m e n

Nadere informatie

schip en wer A C H T EN D ER T IG S T E JAARGAN G 30 APRIL 1971 N O. 9

schip en wer A C H T EN D ER T IG S T E JAARGAN G 30 APRIL 1971 N O. 9 O ve rn e m in g va n a rtik e le n enz. zo n d e r to e - ttem m ing van de uitgevers is verboden. Jaara b o nnem e n t (b ij v o o ru itb e ta lin g ) ƒ 3 1,2 0, b u ite n N e d e rla n d ƒ 6 0,, losse

Nadere informatie

OCTOPUS ALS LEERLING

OCTOPUS ALS LEERLING Afb. 1. Zwemmende Octopus vulgaris Lam. De oogspleet blijft ongeacht de stand van het lichaam en dus ook tijdens het zwem m en horizontaal. OCTOPUS ALS LEERLING D it artikel is een bew erk ing van het

Nadere informatie

Z W E M T O N G. door A. J. de Jonge. A fb. 1. De tong - Solea solea (L.)

Z W E M T O N G. door A. J. de Jonge. A fb. 1. De tong - Solea solea (L.) A fb. 1. De tong - Solea solea (L.) Z W E M T O N G door A. J. de Jonge Door een artikel, in mei 1966 verschenen in een van de dagbladen, zijn wij op het spoor gekom en van een interessant onderzoek n

Nadere informatie

HET N I E U W. V orige w eek w erd a a n a lle g ro o t. v a n v e rse zeevis. I k h eb de eer u m e d e te d e le n d a t

HET N I E U W. V orige w eek w erd a a n a lle g ro o t. v a n v e rse zeevis. I k h eb de eer u m e d e te d e le n d a t ! HET N I E U W I ERE J A A R G A N G - Nr 7 ri 19! 1 in e vf 60 betri :el. voor Ise Z en pali [1 PRIJS : 2 FR. R I J A G 17 F E B R U A R I 1950 1 2 3 4 ISSCHERUBLA 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Nadere informatie

Leest de B ro c h u re s ra n H.GORTER

Leest de B ro c h u re s ra n H.GORTER Leest de B ro c h u re s ra n H.GORTER w ert eigen aandeelen op t e koópen, waardoor weer s tijg in g o n ts ta a t, en v$n de s tijg in g door verkoop weder te p r o fite eren. Op deze maniér sla a g

Nadere informatie

voldoet momenteel op onderstaande wijze wel/ niet aan de CCR eisen

voldoet momenteel op onderstaande wijze wel/ niet aan de CCR eisen Blad 1 voldoet momenteel op onderstaande wijze aan de CCR eisen Bij eerstvolgende verlenging wel niet nvt weet niet mogelijk onmogelijk weet niet minimaal maximaal 1 Brandkleppen op alle openingen machinekamers

Nadere informatie

Visie Doeve Makelaars. BTW n.v.t.

Visie Doeve Makelaars. BTW n.v.t. Doeve Makelaars/Taxateurs vof Sworn & EMCI Certificated Brokers & Valuers S&P Yachts & Ships Westhavenkade 87c NL - 3133 AV Vlaardingen Tel Mobiel +31 (0)10 248 98 30 +31 (0)653 20 20 84 E-mail Website

Nadere informatie

Nederlands Radiogenootschap

Nederlands Radiogenootschap Tijdschrift van het Nederlands Radiogenootschap DEEL 25 No. 4 1960 T E N G E L E ID E H e t4 0 - ja r ig Ju bileu m v an h e t N e d e rla n d s R a d io G e n o o ts c h a p h e b b e n wij g em een d

Nadere informatie

REGLEMENT ALGEMENE REGELS VOOR HET VERVAARDIGEN VAN EXAMENWERKSTUKKEN NIVEAUS 1 TOT EN MET 4.

REGLEMENT ALGEMENE REGELS VOOR HET VERVAARDIGEN VAN EXAMENWERKSTUKKEN NIVEAUS 1 TOT EN MET 4. Pagina 1 van 6 REGLEMENT ALGEMENE REGELS VOOR HET VERVAARDIGEN VAN EXAMENWERKSTUKKEN NIVEAUS 1 TOT EN MET 4. Artikel 1: Algemeen Te raadplegen overige reglementen: - Algemeen Reglement van toezicht en

Nadere informatie

TIJD SCH RIFT VAN HET NEDERLANDS RADIOGENOOTSCHAP

TIJD SCH RIFT VAN HET NEDERLANDS RADIOGENOOTSCHAP TIJD SCH RIFT VAN HET NEDERLANDS RADIOGENOOTSCHAP TIJDSCHRIFT V A N H E T NEDERLANDS RADIOGENOOTSCHAP DEEL XVI 1951 U IT G E G E V E N D O O R H E T NEDERLANDS RADIOGENOOTSCHAP N ederlands R adiogenootschap

Nadere informatie

Ideeën van bewoners herstel groenstrook Opaalweg. Bewoners Opaalweg en omgeving, 3 november 2009

Ideeën van bewoners herstel groenstrook Opaalweg. Bewoners Opaalweg en omgeving, 3 november 2009 Ideeën van bewoners herstel groenstrook Opaalweg Bewoners Opaalweg en omgeving, 3 november 2009 a wen s ertrou Met v e menw rken! Gerrit Rietveld Gerrit Rietveld (1888-1964) was betrokken bij het ontwerp

Nadere informatie

B espreking op

B espreking op B espreking op 21-9 - 1972 I twmsnjg m u m m m 1 6 AUG 1972 Ingekomen PROJEKT MAATSCHAPPIJ SANDERSE N.V. CULEMBORG - ELISABETHDREEF 7 - TE L (03450) 2398 Bank Amro Bank - Culemborg Postrekening van de

Nadere informatie

N ATIO N ALE BANK VAN BELGIË

N ATIO N ALE BANK VAN BELGIË N ATIO N ALE BANK VAN BELGIË BELGISCHE ECONOMISCHE STATISTIEKEN 1 9 6 0-1 9 7 0 DEEL I Toelichting NATIONALE BANK VAN BELGIË BELGISCHE ECONOMISCHE STATISTIEKEN 1 9 6 0-1 9 7 0 DEEL I Toelichting B E

Nadere informatie

TIJDSCHRIFT VAN HET N E D E R L A N D S ELEKTRONICA-

TIJDSCHRIFT VAN HET N E D E R L A N D S ELEKTRONICA- TIJDSCHRIFT VAN HET N E D E R L A N D S ELEKTRONICA- EN R A D IO G E N O O T S C H A P TIJDSCHRIFT VAN HET nederlands elektronica - en radiogenootschap D E E L 31 1966 U itgegeven door het N E D E R L

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting De Septuaginta (LXX) is een verzameling vertalingen van bijbelboeken die door Grieks sprekende joden uit h et H ebreeuw s zijn vertaald. R ond 2 5 0 v. C h r. voltooide men de

Nadere informatie

0.44 12.58 20 M ame plaa gooi. doi ; raii

0.44 12.58 20 M ame plaa gooi. doi ; raii VIJFDE JAARGANG - Nr 10 15 P R IJS VRÜJDAG 10 AART 1950 HET NIEUW 2 FR. VERSCHIJNT ELKE VRIJDAG - VISSCHERUBLAD ardí maa bel íe n b boo op i AART 1 W 10.20 22.4» 2 D 11.08 23.30 4 5 6 7 8 9 10 11 Z 0.07

Nadere informatie

De meest gehoorde vraag is ; hoe lang de WhisperGen wel niet moet draaien om voldoende energie te leveren voor een gehele installatie.

De meest gehoorde vraag is ; hoe lang de WhisperGen wel niet moet draaien om voldoende energie te leveren voor een gehele installatie. Veel gestelde vragen Er worden ons veelvuldig vragen gesteld over de werking en toepassing van de WhisperGen in scheeps- en woning installaties. De meest voorkomende ze zullen hieronder behandeld worden.

Nadere informatie

g AÏerinzagelegging 8203791

g AÏerinzagelegging 8203791 Octrooiraad g AÏerinzagelegging 8203791 Nederland NL @ Maritieme gecontroleerde opslag van schadelijk materiaal. Int.Cl 3.: G21F9/24, G21F9/36// B65D 88/78. @ Aanvrager: Adviesbureau Bongaerts, Kuyper

Nadere informatie

Al g e m e e n : O p a l o n z e a a n b i ed i n g en, a a n v a a r d i n g en, m ed ed el i n g en en o v er een k o m s t en v o o r o n d er s t a a n d e v er r i c h t i n g en z i j n u i t s l

Nadere informatie

AQUARIUM BOUW J. H. LOGEMANN

AQUARIUM BOUW J. H. LOGEMANN AQUARIUM J. H. LOGEMANN BOUW T en tijde van h et o n tstaan van Bob E n tro p s zee-aquarium boek lagen de m ogelijkheden voor h et aanschaffen of bouw en van een zeew aterbak anders dan thans. Veel nieuw

Nadere informatie

De competenties van de nieuwe burgemeester van Helmond: het oordeel van de burger

De competenties van de nieuwe burgemeester van Helmond: het oordeel van de burger De competenties van de nieuwe burgemeester van Helmond: het oordeel van de burger Onderzoek en Statistiek, februari 2012 Inleiding Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek Gooitske Marsman Februari 2012

Nadere informatie

Damen Vlet ,--

Damen Vlet ,-- Doeve Makelaars/Taxateurs vof Sworn & EMCI Certificated Brokers & Valuers S&P Yachts & Ships Westhavenkade 87c NL - 3133 AV Vlaardingen Tel Mobiel E-mail Website +31 (0)10 248 98 30 +31 (0)653 20 20 84

Nadere informatie

AUTEURSRECHT @ INTERNET. M arie-christine JANSSENS. Hendrik VA N HEES. UGf!

AUTEURSRECHT @ INTERNET. M arie-christine JANSSENS. Hendrik VA N HEES. UGf! AUTEURSRECHT @ INTERNET M arie-christine JANSSENS Hendrik VA N HEES m ' UGf! IN H O U D INHOUD I. IN L E ID IN G... 11 1. H et auteursrecht en zijn impact op het dagelijks leven... 11 2. H et auteursrecht

Nadere informatie

Artikel 11.03 Afmeting van de werkplekken Werkplekken moeten zo groot zijn dat iedere persoon die er werkt voldoende bewegingsvrijheid heeft.

Artikel 11.03 Afmeting van de werkplekken Werkplekken moeten zo groot zijn dat iedere persoon die er werkt voldoende bewegingsvrijheid heeft. Reglement Onderzoek Schepen Rijnvaart HOOFDSTUK 11 VEILIGHEID OP DE WERKPLEK Artikel 11.01 Algemene bepalingen 1. Vaartuigen moeten zodanig zijn gebouwd, ingericht en uitgerust, dat personen daarop veilig

Nadere informatie

G roen Verhuur B.V. Jaar 2012 Mutatie 2011 Mutatie 2010. Vaste activa 2.874.847 27,38 2.256.919 113,97 1.054.792

G roen Verhuur B.V. Jaar 2012 Mutatie 2011 Mutatie 2010. Vaste activa 2.874.847 27,38 2.256.919 113,97 1.054.792 Kredietrapport Plus Rapport datum 15-08-2013 Bedrijf Adres Am sterdam - Samenvatting Bedrijfsnaam G roen Verhuur B.V. Vestigingsadres Kredietadvies EUR 1.000.000 Rating 7,3 Betalingsscore 7 Risico Bedrijfsstatus

Nadere informatie

ira-t 2001 : thema s

ira-t 2001 : thema s 61702 ira-t 2001 : thema s Milieu- en natuurrapport in zakformaat T T V M e t vra g e n o f su g g estie s k u n t u o n s co n ta c te re n o p h e t vo lg e n d e adres: I n l e i d i n g M i r a - t

Nadere informatie

S 3631 UïïSiiATOïnï lif r-r^' J'JJHt S HV:r?AUUQUir3 J

S 3631 UïïSiiATOïnï lif r-r^' J'JJHt S HV:r?AUUQUir3 J 6 f - e,watti.30mv:\;irid)ë L «Ö " ''TAfrtiuy BI o L I o T' E E K S 3631 UïïSiiATOïnï lif r-r^' J'JJHt S HV:r?AUUQUir3 J BI 8 L 1Or :! Qii V ER SA A G B E T R E F F E N D E DE P R O E V E N p p D E U IT

Nadere informatie

De openbare verdediging zal plaatsvinden op donderdag 17 februari 2011 om 11.30 u ur door Bart Johan Vincent Keupink geboren te Dordrecht

De openbare verdediging zal plaatsvinden op donderdag 17 februari 2011 om 11.30 u ur door Bart Johan Vincent Keupink geboren te Dordrecht D a d e r s c h a p b ij w e t t e l ij k e s t r a f r e c h t e l ij k e z o r g p l ic h t b e p a l in g e n Ov e r h e t g e d r a g in g s b e s t a n d d e e l z o r g e n in h e t m a t e r ië

Nadere informatie

m Page 1 of 12 Alle persberichten over Jouw 5-S terren R a d io F orest. Bron - F M R a d i o/ R a d i ov i s i e 0 4 d e c e m b e r 2 0 0 4 F orest: V a n D ex ters en U ltiem e K erstpla ten V a na

Nadere informatie

OUDE GEVELANKERS TE NIEUWPOORT IN DE 17DE EN 18DE EEUW.

OUDE GEVELANKERS TE NIEUWPOORT IN DE 17DE EN 18DE EEUW. OUDE GEVELANKERS TE NIEUWPOORT IN DE 17DE EN 18DE EEUW. L. D E V L I E G H E R 0 T ijd en s de E erste W ereldoorlog, op 8 au gustu s 1915, steld e P. P oullet, M in iste r van W eten sch ap p en en K

Nadere informatie

Voorzetapparatuur. Vanaf heden is de vernieuwde website online voor de recentste informatie www.behor.eu

Voorzetapparatuur. Vanaf heden is de vernieuwde website online voor de recentste informatie www.behor.eu Voorzetapparatuur Vanaf heden is de vernieuwde website online voor de recentste informatie www.behor.eu Vermijd lekke banden! Permanente magneet Verwijdert ijzer- en staal-afval van de werkvloer, in magazijnen,

Nadere informatie

borgerhout Afvalwaterafvoer Antwerpse ruien HUIDIGS FUnCTIE vnn dg Ruisn Gfl ESRGTS flfvoermetinжйd

borgerhout Afvalwaterafvoer Antwerpse ruien HUIDIGS FUnCTIE vnn dg Ruisn Gfl ESRGTS flfvoermetinжйd WATERBOUWKUNDIG LABORATORIUM borgerhout Afvalwaterafvoer Antwerpse ruien HUIDIGS FUnCTIE vnn dg Ruisn Gfl ESRGTS flfvoeretinжйd Vlaas Waterbouwkundig Laboratoriu M inisterie van de Vlaase Geeenschap Departeent

Nadere informatie

S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e

S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e P r o v i n c i e L i m b u r g 23 april 2 0 0 7 D e f i n i t i ef r a p p

Nadere informatie

Dutch steel MY "de Ontmoeting"

Dutch steel MY de Ontmoeting Dutch steel MY "de Ontmoeting" AFMETINGEN : ca. 18.55 x 4.85 x 1.7 meter WERF ONTWERP BOUWJAAR MOTORISERING AANTAL HUTTEN : 1 + 1 LIGPLAATS VRAAGPRIJS : Euro 297.000 : Scheepswerf J. vd Molen & Zonen -

Nadere informatie

I( IJ LAGE X, RAPTORT COMMISSIE l i l INZAKE 1>E OPLEID INC TOT l>e DIENST DES WOORDS

I( IJ LAGE X, RAPTORT COMMISSIE l i l INZAKE 1>E OPLEID INC TOT l>e DIENST DES WOORDS I( IJ LAGE X, RAPTORT COMMISSIE l i l INZAKE 1>E OPLEID INC TOT l>e DIENST DES WOORDS Iu handen van uw com m issie zijn gesteld de volgende voorstellen: 1. H et ra p p o rt van de deputaten voor de opleiding

Nadere informatie

W el k rekenb la d gebru ik j ij?

W el k rekenb la d gebru ik j ij? > VOORBEELD 1 Aan 50 leerli n g e n u it h et v ie r d e j a a r werd gevraa gd welk reke nbl ad z i j h e t l i ef s t g e b r uike n. D e r e s u l t a t e n vi n d j e i n o n d e r s t a a n d e t

Nadere informatie

Zorgpreferenties van jongeren m et chronische aandoeningen: : vier profielen Een Q-m Q ethodologisch onderzoek onder jongeren m et chronische aandoeningen in de leeftijd van 12 tot 1 jaar van het Erasm

Nadere informatie

1 4 -d aag sch Tijdschrift, waarin opgenomen het Maandblad SC H EEPSB O U W EN S C H E E P V A A R T ' tevens orgaan van

1 4 -d aag sch Tijdschrift, waarin opgenomen het Maandblad SC H EEPSB O U W EN S C H E E P V A A R T ' tevens orgaan van 14e Jaargang No. 2 15 Januari 1932 SCHIP 1 4 -d aag sch Tijdschrift, waarin opgenomen het Maandblad SC H EEPSB O U W EN S C H E E P V A A R T ' tevens orgaan van de Vereeniging van Technici op Scheepvaartgebied,

Nadere informatie

Belastingen en heffingen in de luchtvaart. Sam envatting

Belastingen en heffingen in de luchtvaart. Sam envatting Sam envatting Terugkerende discussie Belastingen en heffingen voor vliegverkeer zijn een terugkerend onderwerp van discussie. Voorstanders van belastingen vinden het onrechtvaardig dat de internationale

Nadere informatie

37.500,-prijs incl. BTW. ex Tanker 252 ton / Casco Woonschip Visie Doeve Makelaars

37.500,-prijs incl. BTW. ex Tanker 252 ton / Casco Woonschip Visie Doeve Makelaars Doeve Makelaars/Taxateurs vof Sworn & EMCI Certificated Brokers & Valuers S&P Yachts & Ships Westhavenkade 87c NL - 3133 AV Vlaardingen Tel Mobiel +31 (0)10 248 98 30 +31 (0)653 20 20 84 E-mail Website

Nadere informatie

D e afschrikking voorbij

D e afschrikking voorbij D e afschrikking voorbij E e n e m p iris c h e stu d ie n a a r a fs c h rik k in g, g e n e ra le p re v e n tie en re g e l- n a le v in g in d e N e d e rla n d s e a fv a lb ra n c h e K arin van

Nadere informatie

Geef alarm (druk alarmknop in, verwittig uw contactpersoon) Geef alarm (druk brandknop in, verwittig uw contactpersoon)

Geef alarm (druk alarmknop in, verwittig uw contactpersoon) Geef alarm (druk brandknop in, verwittig uw contactpersoon) 0. 1 1 0.00-0. -0 15.9-0 3.17-0.71-0.59 0.1 9 0. 1 7 0.31 0.2 5-0.44 0.21 0.3 5 0.20 0.1 1 0.32 0. 28 0.17 0. 0 4 R=7.5m Huls t-ha ag 3 b eto npaa ltje s -0.5 0-0.4 6 0.0 2-0.3 3-0.35 0.20-0. 29 B E ST

Nadere informatie

Gipon Hoogaars 900. Visie Doeve Makelaars. BTW n.v.t.

Gipon Hoogaars 900. Visie Doeve Makelaars. BTW n.v.t. Doeve Makelaars/taxateurs vof Sworn & EMCI certificated Brokers & Valuers S&P Yachts & Ships Westhavenkade 87c NL-3133 AV Vlaardingen Havennummer 703 Tel +31(0)10 248 98 30 Mobiel +31(0)653 20 20 84 Email

Nadere informatie

B I J L A G E XII. RAPPORT COMMISSIE III INZAKE CORRESPONDENTIE MET DE GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND

B I J L A G E XII. RAPPORT COMMISSIE III INZAKE CORRESPONDENTIE MET DE GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND C anada m eebrengt, en de andere belangrijke opdrachten, die de kerk heeft te v errich ten. Kr. Pol is bezw aard over deze regeling, om dat de kerken daardoor een zeer b elan g rijk e taak, die ze in de

Nadere informatie

S c h i p b n W e r f

S c h i p b n W e r f S c h i p b n W e r f 14 - D A A G S T I J D S C H R I F T, G E W I J D A A N S C H E E P S B O U W, S C H E E P V A A R T E N H A V E N B E L A N G E N ORGAAN VAN DE VEREENIGING V A N TECHNICI OP SCHEEPVAARTGEBIED

Nadere informatie

S c h i p e n W e r f

S c h i p e n W e r f S c h i p e n W e r f 14 -D A A G S T I J D S C H R I F T, G E W IJ D A A N S C H E E P S B O U W, S C H E E P V A A R T E N H A V E N BEL A N G E N D E V E R E E N IG IN G V A N T E C H N IC I OP SC H

Nadere informatie

Partijen zullen hierna My Dream Music en de Nederlandse Energie Maatschappij genoem d worden.

Partijen zullen hierna My Dream Music en de Nederlandse Energie Maatschappij genoem d worden. LJN: BU9597, Rechtbank Rotterdam, 377379 / HA ZA 11-1016 Datum uitspraak: 23-11-2011 Datum publicatie: 29-12-2011 Rechtsgebied: Civiel overig Soort procedure: Eerste aanleg - enkelvoudig Inhoudsindicatie:

Nadere informatie

Visie Doeve Makelaars

Visie Doeve Makelaars Doeve Makelaars/Taxateurs vof Sworn & EMCI Certificated Brokers & Valuers S&P Yachts & Ships Westhavenkade 87c NL - 3133 AV Vlaardingen Tel Mobiel +31 (0)10 248 98 30 +31 (0)653 20 20 84 E-mail Website

Nadere informatie

DE GESCHIEDENIS VAN DE SAVAN N AH

DE GESCHIEDENIS VAN DE SAVAN N AH . S c h i p e n W e r f 1 4 -D A A G S T I JD S C H R I F T, G E W IJD A A N S C H E E P S B O U W, S C H E E P V A A R T E N H A V E N B E L A N G E N ORGAAN VAN DE VÉREENIGING VAN TECHNICI OP SCHEEPVAARTGEBIED

Nadere informatie

Steeler NG43 Don Alfredo

Steeler NG43 Don Alfredo Steeler NG43 Don Alfredo Afmetingen Materiaal Bouwjaar Motorisering Aantal hutten : 12.92 x 4.30 x 1.08 mtr. : Staal : 2012 : 2 x 250 PK Steyr- Daimler turbo diesel : 2 Full options uitgerust met o.a.

Nadere informatie