Veilingcatalogus oktober 2011

Transcriptie

1 Kunst Antiek Inboedelveilingen Taxaties DERKSEN veilingbedrijf Kathedraalklok Veilingcatalogus oktober 2011 Barometers Horloges column A. Keddeman Tijdmeten DERKSEN veilingbedrijf

2 Kunst Antiek Inboedelveilingen Taxaties DERKSEN veilingbedrijf Derksen veilingbedrijf Sinds 1945 is Derksen veilingbedrijf gespecialiseerd in het veilen en taxeren van kunst, antiek en inboedelgoederen en het ontruimen van inboedels. Het kopen op een veiling is voor menigeen een spannende ervaring met vaak verrassende opbrengsten.

3 Veilinginformatie OKTOBER 2011 DERKSEN veilingbedrijf Deze veiling uit particuliere inbreng, wordt gehouden t.o.v. Gerechtsdeurwaarder de heer J T Kuypers te Arnhem Kijkdagen Vrijdag 30 september uur Zaterdag 1 oktober uur Zondag 2 oktober uur Derksen veilingbedrijf Derksen veilingbedrijf Amsterdamseweg GA ARNHEM tel: Fax info@derksen-veilingbedrijf.nl Rabobank H.R BTW Nr B01 Veiling: Maandag 3 oktober uur Afhaaltijden veilinggoederen Maandag 3 oktober na afloop van de zitting Dinsdag 4 oktober uur Verder op afspraak Veilingkosten 27% Volgende veiling Maandag 28 nov en volgende dagen FEDERATIE

4 In deze uitgave Barometers Een barometer is een meetinstrument waarmee de luchtdruk gemeten kan worden. Ten tijde van Galileo, rond 1635, ontwierpen ingenieurs fonteinen (en dus ook pompen) voor de stad Florence. Barometers Horloges Het woord horloge is afkomstig uit het Frans. Tegenwoordig wordt het woord in het Nederlands vrijwel alleen gebruikt voor een klein, draagbaar uurwerk. Horloges Tijdmeten Colofon Deze uitgave is gemaakt in opdracht van DERKSEN veilingbedrijf, met een beperkte oplage van 500 stuks. Aan deze uitgave hebben meegewerkt: DERKSEN veilingbedrijf RO-WI printing & design Redactie adres: Amsterdamseweg GA ARNHEM tel: Fax Vragen voor adverteren naar: Tijdmeten Meetinstrumenten Wat is tijd eigenlijk? Dat valt niet makkelijk in een paar woorden uit te leggen. Wat tijd is kan niemand u precies vertellen. Van alle symbolische vormen die de mensheid heeft uitgevonden, is tijd de meestomvattende. Meetinstrumenten De naam van Antoni van Leeuwenhoek wordt vaak genoemd als uitvinder van de microscoop maar hij was meer de eerste wetenschapper die de microscoop sterk wist te verbeteren en daarmee een veel sterkere vergroting kon realiseren.

5 column Albert Keddeman laat zijn scherpe geest en schrijfstijl ook dit keer weer los op bepaalde stukken in de collectie of de kunstenaars die ze gemaakt hebben. column A. Keddeman Object in de picture Elke veiling hebben wij een bepaald stuk dat in de picture staat. Dit is niet zonder reden namelijk omdat wij vinden dat dit object in het zonnetje mag staan. Het is deze keer dan ook weer een prachtig stuk. Object in the picture Vorige veiling De vorige veiling was net als daarvoor weer een succes. Hier laten we een korte impressie zien met wat mooie foto s van de vorige veiling! Vorige veiling Wijnkoperij Henri Bloem Wijnkoperij Henri Bloem U krijgt dit artikel onder ogen door het simpele feit dat u belangstelling heeft voor de veiling van een aantal spullen, of misschien zelfs iets heel specifieks op het oog heeft. Wellicht is het u op weg hier naartoe opgevallen dat schuin aan de overkant een wijnspeciaalzaak zit: Wijnkoperij Henri Bloem. Ook in deze uitgave Prijsvraag Tijdmeten Meetinstrumenten Tijdbalk Notitieruimte

6 Column Albert Keddeman Het is tijd! Al ver voor onze jaartelling hielden wij mensen ons bezig met de tijd. Als het licht werd, hoorden we de haan kraaien en was het tijd om op te staan. We sneden een stuk brood af, legde er een plak ham op en gingen naar het land om daar met twee van onze ossen de boel om te ploegen. Als het warm begon te worden en de zon stond zo n beetje op zijn hoogste punt, sjokten we richting dorp voor een warme hap. s Middags gingen we verder met de werkzaamheden en als de maag begon te rammelen, was het tijd om weer naar huis te gaan. Zagen we dat de kippen op stok gingen, dan doken we zelf ook de bedstee in. Op zondag gingen we twee maal naar de kerk op het sein van de klokken die door de koster werden geluid. Alles had zo zijn eigen aankondiging als het om tijd ging. Als de kippen lawaai maakten was het tijd om eieren te rapen, als de appels rood werden was het tijd om te plukken, als het graan goudkleurig was, moest het geoogst worden en als meneer pastoor na 10 maanden weer op bezoek kwam, Zachte tijden. wist je ook hoe laat het was. De tijden zijn veranderd, de tijd op zich niet, wel de beleving van tijd. Nu kijken we niet meer op onze horloge om te zien hoe laat het is maar op onze Iphone. We raken in de stress als de trein om vertrekt in plaats van en we plannen onze afspraken tot op de minuut. (Brabant heeft hier een eigen bijzondere positie in...) Op sommige bedrijven wordt de werktijd automatisch tot op de minuut geregistreerd en dienen we precies bij te houden aan wie we iedere minuut in rekening moeten brengen. Vroeger was tijd gewoon tijd, tegenwoordig is tijd geld geworden. Zelfs in recepten lees je dat de vis 7 minuten in de oven, de voorverpakte aardappelschijfjes 9 minuten in de stoomoven en de broccoli 6 minuten in de magnetron moet. Op deze manier kunnen we precies om uur aan tafel zitten om vervolgens precies om uur voor de buis te zitten om naar Lingo te kijken. Op het andere net hadden we ook een soap willen zien maar die wordt door middel van code automatisch opgenomen op de DVD-recorder met digitale tijdweergave. Waar is het gevoel voor tijd gebleven in ons leven? Met de uitvinding van het slingeruurwerk door Christiaan Huygens op tweede kerstdag 1656 is het leven en het gevoel voor tijd totaal veranderd. Wist u dat Christiaan Huygens jaren later een winkel had met uurwerken en dat alle klokken gelijk liepen en precies op tijd? Christiaan woonde vlak in de buurt van de Grote Kerk in Den Haag en iedere morgen voor hij zijn winkel opende, keek hij op de klok van de Grote Kerk en stelde zijn klokken daar op af. Wist u, dat de koster van de kerk iedere ochtend langs de etalage van Huygens liep om daar de tijd af te lezen zodat hij de klok in de toren op tijd kon zetten? Dat was nog eens preciese tijdweergave!

7 Barometers Blauw betekent zonnig weer op komst Een barometer is een meetinstrument waarmee de luchtdruk gemeten kan worden. Ten tijde van Galileo, rond 1635, ontwierpen ingenieurs fonteinen (en dus ook pompen) voor de stad Florence. Ze merkten dat de enorme pompen er niet in slaagden water hoger op te pompen dan zo n 12 meter. Galileo werd om hulp gevraagd, maar hij stierf voordat hij het probleem op kon lossen. In zijn aantekeningen werd de hypothese gevonden dat lucht een massa moet hebben, maar hij kon er geen conclusies uit trekken. De opvolger van Galileo was Torricelli. Hij las de aantekeningen van zijn voorganger en wilde bewijzen dat het de luchtdruk was die het water omhoog bracht. Om niet met buizen van 12 m hoog te werken, kreeg hij het idee om met kwik te werken, bijna 14 maal zo zwaar als water. Zo deed Torricelli in 1643 als eerste de bekende kwikbuisproef, al had het toen nog geen schaalverdeling en was het dan ook niet echt een barometer. Het besef van de weersvoorspellende waarde ervan kwam pas na zijn dood. Torricelli vulde een dunne buis van een meter lengte in zijn geheel met kwik en zette de buis op zijn kop in een bakje met kwik. Het kwik zakte voor een deel uit de buis, maar een kolom van ca. 76 cm bleef in de buis staan. De hoogte van deze kwikkolom varieerde een beetje met de weersomstandigheden. Als de kolom wat zakte kwam er meestal regen en storm. Bij stralend rustig weer stond de kolom hoog. Torricelli trok hieruit de gevolgtrekking dat de druk die het gewicht van het kwik in de kolom op het kwik in het bakje uitoefende gelijk moest zijn aan de druk die de luchtkolom van de atmosfeer er op uitoefende. De druk is dus evenredig met de lengte en kan daaraan meteen afgelezen worden. Ook andere vloeistoffen zouden gebruikt kunnen worden, maar doordat de meeste vloeistoffen een veel kleinere dichtheid hebben, wordt de kolom veel langer. Bij het gebruik van water, bijvoorbeeld, is het nodig een buis van meer dan 10 meter lengte te nemen. (Het water zou bovendien bij deze onderdruk bovenin de kolom gaan verdampen, waardoor de dampspanning de meting zou verstoren.) Torricelli die de barometer uitvindt, een gravure uit een boek van Flammarion (1923) Torricelli realiseerde zich al snel dat in de ruimte boven de kwikkolom geen lucht kon zitten. Hij kon bijvoorbeeld van onderen een paar luchtbelletjes in de buis inbrengen en dan kwam de kolom ineens een stuk naar beneden. Het was duidelijk dat de ruimte boven de kolom luchtledig was, een vacu m, en dat zonder zo n vacu m de barometer niet werkte. Voor Torricelli s tijd was het echter niet zonder risico dit soort ketterse dingen te zeggen. Aristoteles had namelijk verklaard dat zoiets onmogelijk was. Verder kwam Torricelli tot de vaststelling dat het kwikniveau licht varieert, nu weten we dat dit veroorzaakt wordt door de plaatselijke luchtdruk (hoge- of lage drukgebied). Pas omstreeks 1660, lang na Torricelliís dood kreeg de kwikbuis een schaalverdeling en kon er pas echt van een barometer worden gesproken. De Franse fysicus RenÈ Descartes ( ) verbeterde na Torricelliís door de kwikbuis door het toevoegen van een schaalverdeling. Pas toen kon er echt van een barometer worden gesproken. Pascal was ook degene die het idee opperde dat de atmosferische druk lager is op grotere hoogte. Er zijn diverse soorten barometers w.o. kwikbarometers, Eco-celli barometers, donderen stormglazen, gasbarometers en barograven. Het dak van het Okura Hotel in Amsterdam is de grootste barometer van Nederland op 75 m hoogte. De kleur is de indicatie voor de weersverwachting van morgen. Blauw betekent zonnig weer op komst, groen slecht weer en bij wit wisselvallig weer.

8 Rechtstreeks van de bron! Adres: Amsterdamseweg 126 Postcode/Plaats: 6814 GJ Arnhem Telefoon: Fax: Openingstijden: Di-Wo: uur Do: uur Vr: uur Za: uur

9 Wijnkoperij Henri Bloem Een veilingstuk koop je voor jaren, een fles wijn is meestal in één avond leeg Een goede buur.. U krijgt dit artikel onder ogen door het simpele feit dat u belangstelling heeft voor de veiling van een aantal spullen, of misschien zelfs iets heel specifieks op het oog heeft. Wellicht is het u op weg hier naartoe opgevallen dat schuin aan de overkant een wijnspeciaalzaak zit: Wijnkoperij Henri Bloem. Wist u dat er tussen een veilinghuis en een wijnkoperij veel overeenkomsten zijn, maar evenzeer ook heel veel verschillen? Ik zal ze de revue even laten passeren. Om te beginnen de overeenkomsten: Als u binnenstapt ziet u honderden verschillende artikelen. Er zijn er veel die uw belangstelling niet hebben, maar er springen er een aantal uit, die u wel degelijk interessant vindt. U bent op zoek naar kwaliteit. U wilt waar voor uw geld. U wilt een goed en gedegen advies krijgen over de aan te schaffen zaken. Er is een grote kans dat er iets van uw gading bij zit. U wilt zeker niet teveel betalen. Tot zover de overeenkomsten. Nu dan even over de verschillen: Bij een veiling weet u van tevoren nooit wat u precies moet betalen, bij Henri bloem is dat volkomen helder. Bij Derksen is er grote kans dat een ander er met de buit vandoor gaat, bij Henri bloem hebben wij altijd nog een voorraad met exact hetzelfde artikel. Bij een veiling moet er altijd (terecht) nog iets extra s betaald worden voor de geleverde diensten, bij Henri Bloem is de schapprijs ook de meeneemprijs. Bij een veiling nemen gedane zaken geen keer, bij Henri Bloem mag je je aankoop altijd ruilen en last but not least: een veilingstuk koop je voor jaren, een fles wijn is meestal in één avond leeg. Ziet u? Er zijn veel overeenkomsten en even zovele verschillen tussen beide ondernemingen. Een beetje flauwe vergelijking misschien, maar de belangrijkste overeenkomst heb ik eigenlijk nog niet genoemd: we zijn beiden gevestigd aan de Amsterdamseweg, en we hebben beiden een enorme passie voor wat we aan het doen zijn. En wat zou het leuk zijn als we konden zeggen, dat we ook beiden dezelfde mensen tot onze klantenkring mochten rekenen! U hoeft er niet voor om te rijden, want u bent immers al bij de buren. Heet dat niet kruisbestuiving? Een win-win situatie? Ach, wat maakt het ook eigenlijk uit? Wat wij weten, is dat we aan Albert en Liesbeth Keddeman van Veilinghuis Derksen een enorm goede buur hebben en dat we allebei onze klanten graag het beste gunnen. Daarom noemen wij onszelf dan ook een speciaalzaak in wijnen. Met ruim 1000 wijnen in het assortiment in vrijwel elke prijsklasse hebben wij heel wat te bieden. Nieuwsgierig geworden? Kom gewoon een keertje binnen als u weer eens naar een kijkdag of een veiling gaat. Dan kunt u ons assortiment met eigen ogen aanschouwen, dat is altijd beter dan dat wij u erover vertellen, zoals hier in dit stukje. Want als u eenmaal bij ons binnen bent geweest, dan gelden weer de veilingwetten: eenmaal, andermaal, en u bent verkocht! Hopelijk tot ziens, Marja en Michel van Tooren Wijnkoperij Henri Bloem Amsterdamseweg GJ Arnhem arnhem@henribloem.nl

10 Vorige veiling Veiling september 2011 De septemberveiling werd gekenmerkt door druk bezochte kijk- en veilingdagen. Er was veel belangstelling voor goud en zilver, mede door de hoge goud- en zilverprijs. Bijzonder veel belangstelling was er voor de antieke boeken waaronder de Statenbijbels. Op de 2-delige Bijbel van Jacob en Pieter Keur, waren vier telefonische bieders en diverse bieders in de zaal. Helaas kon het Book of Kells geen nieuwe eigenaar vinden, deze gaat terug naar de familie. Voor het grote aanbod van schilderijen was ook veel interesse. Het werk van Co Breman bracht euro op en het werk van Leon de Smet verliet de veilingzaal voor euro. Veel aandacht was er deze keer ook voor de postzegels en munten. Een verzameling Nederlandse munten bracht ruim euro op, een veelvoud van de richtprijs. De werken van de overleden kunstenaar Benno Helders werden voor diverse prijzen verkocht. Zijn abstracte werk bracht, geheel volgens verwachting, meer geld op dan zijn natuurgetrouwe landschappen. Op de kijkdagen mochten we naast veel vaste klanten ook een aantal nieuwe veilingbezoekers welkom heten. Antiek Derksen magazine Wat een klerenkast!! Lang leve het digitale tijdperk Hoi!!!

11 Vanuit het buitenland was veel belangstelling voor deze veiling. Bijzonder om te vermelden is dat er door een klant uit Bermuda een schilderij is aangekocht van Nic van der Plas, Hollands strandgezicht. Enkelen kwamen speciaal vanuit het buitenland naar Nederland om de kijkdagen te bezoeken waaronder Onze Wilma uit Frankrijk. De website wordt op kort termijn nog verder uitgebreid zodat u meer service van ons kunt verwachten. Het verlanglijstje meegenomen! Vrouwen en sieraden... De veiling gaat beginnen Eenmaal, andermaal...

12 Kathedraalklok Object in de picture Kathedraalklok Een slingeruurwerk of pendule is een uurwerk waarvan de regelmatige loop door een heen en weer bewegende slinger wordt gereguleerd. Zolang de uitwendige krachten die op de slinger werken klein zijn ten opzichte van de zwaartekracht, zal de tijd waarin de slinger eenmaal heen en weer beweegt praktisch constant blijven. Op die manier zorgt de slinger ervoor dat de klok gelijkmatig blijft lopen. Dit was een belangrijke ontwikkeling in de tijdmeting. Om te voorkomen dat de slinger reeds na een paar minuten uitgeslingerd is, moet deze steeds weer een zetje krijgen. De oudste slingeruurwerken werden aangedreven door middel van gewichten (die na een bepaalde tijd weer omhoog getrokken moeten worden). Latere klokken werden vaak aangedreven door een gespannen veer, die regelmatig weer opgewonden moest worden. De koppeling tussen de slinger en de rest van het uurwerk geschiedt met een echappement. Het zorgt ervoor dat het uurwerk zich aanpast aan de slingertijd en het houdt de slinger in beweging. Een slingeruurwerk vereist een precieze afstelling van de slinger, want anders loopt de klok te snel of te langzaam. De slingertijd van de ideale slinger wordt niet bepaald door het materiaal of het gewicht van de slinger, maar door de lengte van de slingerarm. Daarenboven mag de uitwijking van de slinger t.o.v. de ruststand niet al te groot zijn. Een ideale slinger bestaat uit een puntmassa aan een (gewichtsloos gedacht) touwtje. Loopt de klok achter, maak de slinger dan korter. Loopt de klok voor, dan moet het gewicht natuurlijk lager worden gesteld. De pendule met een opwindmechanisme en een veer was een enorme verbetering ten opzichte van klokken die uitsluitend met een dalend gewicht werden aangedreven. In de 17e eeuw werden de eerste pendules in vierkante tafelklokken gemonteerd. In de loop dan de 18e eeuw werden de klokken steeds fantasierijker uitgevoerd. Aan het Franse hof geraakten klokken met vuurvergulde bronzen beelden, bronzen beelden en in de allerrijkste kringen zoals bij Madame de Pompadour en Madame Du Barry ook biscuit porselein en beschilderd geglazuurd porselein in de mode. Om de band met het kerkelijke leven en daarmee de verbondenheid met God weer te geven, werden er kerken en kathedralen gebruikt als voorbeeld van kasten voor pendules. De kathedraal van Reims is daar een groot voorbeeld van. De kathedraalpendule die in de veiling van 3 oktober 2011 geveild zal worden toont een rijkversierde toren, compleet met belletje en vrouwfiguur het hond, het symbool van trouw.

13 Horloges Van Zwitsers naar Japans Het woord horloge is afkomstig uit het Frans. Tegenwoordig wordt het woord in het Nederlands vrijwel alleen gebruikt voor een klein, draagbaar uurwerk. In het Frans daarentegen wordt met horloge tegenwoordig een vast opgestelde klok bedoeld. Naast de tijd tonen sommige horloges ook de dag, datum, maand en jaar. Voor de 20e eeuw waren de meeste horloges zogenaamde (vest) zakhorloges of savonettes (zakhorloge met springdeksel), die zoals de naam aangeeft in een (vest)zak werden gedragen. Meestal waren deze voorzien van een ketting. Het polshorloge maakte zijn opmars vanaf het begin van de 20e eeuw. In de 15e eeuw ontstond de behoefte aan een nauwkeurig uurwerk om op zee te kunnen navigeren. De breedtegraad kan eenvoudig en betrouwbaar worden bepaald aan de hand van de hoogte van sterren boven de horizon, maar de lengtegraad was alleen meetbaar door het vergelijken van de lokale tijd. Door het vergelijken van de lokale tijd met de standaardtijd van een Europese meridiaan (meestal Parijs of Greenwich) kon een zeeman bepalen hoe ver hij oostelijk of westelijk van deze meridiaan was verwijderd. Deze meting was soms verre van accuraat waardoor de meeste land- en zeekaarten van de 15e eeuw tot ongeveer 1800 wel precieze breedtegraden maar onjuiste lengtegraden hebben. Als de klok een minuut verkeerd staat, betekent dat in de tropen al een afwijking van 28 kilometer. Een nauwkeurig uurwerk (chronometer) was dan ook een belangrijk navigatie-instrument. Dat uurwerk mocht bovendien niet gevoelig zijn voor de schommelingen van het schip. Die laatste eis gold ook voor horloges. De eerste enigszins betrouwbare mechanische klokken werkten met een slinger. Omdat hierbij de klok stil moet hangen of staan, is zo n klok niet bruikbaar op zee of in horloges. De uitvinding van het veermechanisme was cruciaal voor draagbare klokken. De Duitser Peter Henlein uit Neurenberg maakte aan het begin van de 16e eeuw draagbare klokken met een veermechanisme. Onduidelijk is of hij het veermechanisme ook heeft uitgevonden. Zijn klokken kunnen worden gezien als de eerste horloges. Ze werden gedragen aan de riem of om de nek met een ketting. In plaats van de latere ronde vorm, maakte Henlein de behuizing ovaal. Ze werden dan ook Neurenbergse eieren genoemd. Ze waren alleen voorzien van een uurwijzer, het mechanisme was nog te onnauwkeurig voor een minutenwijzer. De onnauwkeurigheid had meerdere oorzaken. Het uurwerk werkte voornamelijk goed als het plat op een tafel lag en de balans horizontaal kon bewegen. Verder ondervond het horloge wrijving door de gebrekkige wijze waarop de tandwielen en andere onderdelen van het horloge waren afgewerkt. Dit maakte dat het horloge een stijve hoofdveer nodig had omdat de wrijving moest worden overwonnen. Zo n hoofdveer oefende meer kracht uit als hij volledig was opgewonden waardoor het horloge dan te snel liep.

14 Het grootste probleem waar de horlogemakers van die tijd dan ook mee kampten was om de horloges niet alleen te laten lopen, maar ook om ze gelijk te laten lopen. De Zwitserse mecanicien Jacob Zech wierp zich op dit probleem en kwam in 1525 met een oplossing. Deze oplossing werd nog verbeterd door een andere Zwitser met de naam Gruet. De uitvinding bestond uit de snek, een mechanisme dat een grote weerstand leverde als de veer strak opgewonden was. Terwijl de veer afliep draaide het mechanisme mee, waardoor de weerstand minder werd. De krachten die werden uitgeoefend op het daadwerkelijke tijdmechanisme bleven zo gelijk. In plaats van een sieraad werd een horloge nu een apparaat waarmee echt de tijd kon worden aangeduid. De vraag naar Zwitserse horloges nam toe en veel handwerklieden maakten kleine onderdelen die vervolgens door een producent werden samengevoegd tot horloges. Hierna duurde het nog lange tijd voor er verdere verbeteringen aan het horloge werden aangebracht. Rond 1550 werden schroeven gebruikt en werden de tandwielen van koper gemaakt. Koper was makkelijker te bewerken dan ijzer en dus konden de tandwielen fijner worden bewerkt. Af en toe verscheen een horloge met een minutenwijzer. Maar het horloge was niet voor de gewone man. Omdat elk horloge met de hand moest worden gemaakt, waren ze zeer kostbaar. Daarbij kwam dat in die tijd op vele manieren de tijd kon worden afgelezen. Kerktorens waren nog de hoogste gebouwen in een stad en dus goed zichtbaar - een ideale plaats voor een openbaar uurwerk. Bovendien had een gemeenschappelijk uurwerk het voordeel dat iedereen op dezelfde klok keek, zodat het niet zo belangrijk was of de tijd wel precies juist was. s Nachts werd de tijd (op hele uren) omgeroepen door wachtlieden, de voorlopers van de hedendaagse politie. Het bezit van een horloge was dan ook een statussymbool voor de drager ervan. Het polshorloge werd uitgevonden door Patek Philippe aan het einde van de 19e eeuw. Het werd toen voornamelijk gezien als vrouwensieraad. Echter, in 1790 vermeldt een rekeningenboek van de Geneefse horlogemakers Jacquet-Droz en Leschot al een horloge dat bevestigd werd aan een (vrouwen) armband. Aan het begin van de 20e eeuw ondervond de Braziliaanse uitvinder Alberto Santos-Dumont problemen met het aflezen van de tijd als hij vloog. Hij vroeg aan Louis Cartier, een bekende van hem, om een horloge dat makkelijker te gebruiken was. Cartier gaf hem een horloge met een leren horlogeband. Gezien de populariteit die Cartier genoot in Parijs, verkocht hij ook andere van deze horloges aan mannen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwamen officieren in het leger er achter dat het makkelijker was om snel een blik op het polshorloge te werpen, dan om een zakhorloge tevoorschijn te halen. Daarbij kwam dat een steeds groter aantal officieren sneuvelden in de strijd. Zij werden vervangen door soldaten die geen zakhorloges hadden. De soldaten hadden geen financiîle middelen om een zakhorloge te kopen en waren dus afhankelijk van wat het leger hun aanbood als horloge. Dit samen met de toenemende behoefte van de verschillende legeronderdelen om op dezelfde tijdstippen hun acties uit te voeren, zorgde ervoor dat het leger hun officieren voorzag van betrouwbare, maar goedkope, in massa geproduceerde horloges. Na de oorlog mochten de Europese en Amerikaanse officieren hun horloges houden, hiermee droegen zij bij aan het populairder worden van de polshorloges. De horloges zoals die rond 1800 werden gemaakt, wijken niet veel af van de mechanische horloges die anno 2011 worden gemaakt. De eerste grote verandering vond plaats in het midden van de 20e eeuw. In 1957 werd een elektrisch horloge gemaakt. In plaats van een veer voorzag een batterij het mechanisme van de kracht om de wijzers rond te draaien. In de jaren 60 werden de eerste kwartshorloges geproduceerd, deze maakten gebruik van een oscillerend kwartskristal als tijdgever. In de jaren zeventig kwamen de eerste digitale horloges op de markt. Deze toonden de tijd met cijfers in plaats van wijzers.

15 Maandag 3 oktober uur Klokken en horloges 1 3-delig Pendulestel vervaardigd met geel marmer uurwerk gedragen door engelfiguren 36 hoog e eeuwse Franse datumklok in ovale kast 47 lang Schoolklok in eiken kast 40 diameter Antieke Schwarzwalder wandklok met beschilderde wijzerplaat Warmink tafelklok met westminsterslag in noten kast 36 cm hoog Klassieke tafelklok 20e eeuw 39 hoog Noten Henri-Deux wandklok met geïntegreerd weerstation 104 lang Eiken staartklok met maanaanduiding en bazuin blazende engelen 105 lang Antieke comtoiseklok met vouwslinger, adres Mce Marrachin a Rioz e eeuwse Schwarzwald Appelklok Noten rondmodel weerstation 25 diameter Antieke Friese staartklok in eiken kast Lenzkirch 1 million Art Deco pendule 31 hoog Gestoken houten Schwarzwald pendule met vogelfiguren 68 hoog Klassieke tafelklok in porseleinen kast met putti 43 hoog Porseleinen tafelklok met losse beeldengroep op top, De fluitles, 52 hoog Porseleinen klassieke vaas met pendule 50 hoog Waterpas landmeter in kist, R Watts en SOn, bouwjaar Oude velometer in koffer e eeuwse Engelse banjobarometer in mahonie kast 95 lang Antiek staand horloge in een vurenhouten kast, 256 hoog. Uurwerk voorzien van een messing wijzerplaat met gegraveerde tinnen rand en ornament met adres Joosten a Maeseick delig marmeren pendule stel 19e eeuws met cupido op top 48 hoog (enkele stukken ontbreken) Kolompendule met geschilderd romantisch decor 56 hoog Hollandse noten weerstation 59 cm hoog Schilderijklok, buitenmaten 63x e eeuwse pendule zeer fraaie beschilderd porseleinen kast met man en vrouw figuur Paardjesregulateur in noten kast Barometer en klok verwerkt in verguld gestoken houten anker 52 lang e eeuwse regulateur in noten kast met fraaie ornamenten 90 lang e eeuwse kasteelklok met fraai uurwerk en beschilderd glas 60 hoog Galvanometer H Twinsley en Co London bouwjaar Klokjesmannetje met beweegbare ogen, 39 hoog Colorimeter Ernst Leitz Wetzlar no Antieke tafelklok met fraaie ornamenten 53 hoog Eiken bestoken cartelklok met leeuwenkop op top 70 cm Amsterdams staand horloge in mahonie kast ges. Eldert Heynen met maan en datumaanduiding, kwartierslag. Wijzerplaat fraai beschilderd Abrahams offer 18e eeuw, ca. 267 hoog Bakbarometer in wortelnoten kast, Roselli (deels nieuw) Antieke kortstaart in eiken kast met beschilderde wijzerplaat 116 lang

16 Patisserie Christiaan Uw culinaire Ambachtelijke Patissiers Hoofdstraat 89c 6881TD Velp (Gld) maandag t/m vrijdag van uur zaterdag van 8:30-17:00 uur t Olde Schop is een sfeervolle, animerende en gastvrije locatie waar wij het onze gasten naar hun zin mogen maken. Wij hebben alles in huis voor een gezellige avond en een bijzonder feest. Iedere gelegenheid is voor t Olde Schop een buitenkans om u, onze gast, kennis te laten maken met l ambiance de la Provence; de sfeer en de cuisine van Frankrijk in het gemoedelijke en gastvrije Gelderse Giesbeek. Kerkstraat AD Giesbeek t f i

17 120 Ridley Engeland 1916

18 193 Telleruhr 194 Reiswekker 199 Reiswekker 246 Tafelklok 155 Kruishorloge 94 Girard Perregauz 49 Bronzen pendule 217 Scheepsklok 241 Schoolklok

19 40 Engelse barometer in palissander kast met zeer fraaie wijzerplaat 96 lang e eeuwse tafelklok in noten kast 49 hoog e eeuwse tafelklok in eiken beschilderde kast met bronzen ornamenten. Wijzerplaat gegraveerd en voorzien van adres J. Dixon en Son Leeds. Totaal 74 cm hoog e eeuwse tafelklok in noten kast 54 hoog Repro Friese stoelklok 64 cm hoog delig rood marmeren pendulestel 47 hoog e eeuwse schilderijklok landschap met kerktoren in fraaie lijst uurwerk voorzien van speelwerk 85x100 incluis lijst Engelse banjobarometer in mahonie kast 97 lang e eeuwse cartelklok met verguld houten snijwerk 47 hoog Vuurvergulde bronzen tafelpendule, Charles Dix met Amor, 19e eeuw, 44 hoog Oude zonneklok, 56 diameter Grote Empire pendule vuurverguld brons met bloemdragende dame op top en reliëf van harp spelende engel wijzerplaat ges.giteau op ornament De Pres De Toin 54 hoog e eeuwse pendule in mahoniefineer kast 49 hoog noten met satijnhout ingelegde kolompendule met bronzen accenten 42 hoog Antieken lierpendule met fraai inlegwerk en putto op top 53 hoog Antieke lantaarnklok 33 hoog Globeklok met diverse ingebouwde klokjes, 20e eeuw e eeuwse cartelklok in goudkleurige houten kast 53 hoog Beschilderde antieke wandklok (augenwende)met bewegende ogen 35 hoog e eeuws regulateurtje in noten kast 44 hoog Zeer fraaie Art Deco pendule in vorm van balustrade vervaardigd uit marmer en onyx met zinken hond en vrouw figuur op top en ruitvormige wijzerplaat 29 hoog 66 breed Art Deco tafelklokje in noten kast 23 hoog Oppervlakte microscoop in kist, C Baker London Oude stationsklok 40 diameter Landmeter waterpas in kist WF Stanley, bouwjaar Tafelklok, uurwerk gevat in een bewerkte kast gelijkend op een scheepsbel, ca 1900, 17 hoog op houten gestoffeerde basis 53x Kristallen kolompendule met vuurvergulde bronzen ornamenten 47 hoog daarbij twee pendanten in vorm van dolfijnfiguren 28 hoog IJzeren kalenderklokje 25 hoog bronzen antieke pendule met romantisch decor van een knielende vrouw met hert aan onderzijde reliëf van muziekinstrumenten 35 hoog Vuurverguld bronzen empire pendule met vrouwfiguur op top 29 hoog Bruine apotheekflessen Oud toneelkijkertje in foedraal Galvanometer Philips Harris Birmingham Waterpaslandmeter B J Hall en Co London Birmingham Antiek staand horloge, eiken kast en uurwerk voorzien van een glazen wijzerplaat, adres T Bouten te Helmond, totaal ca. 244 hoog Hollandse barometer in fraai gestoken kast, 61 cm Gestoken houten weerstation met dolfijnfiguren en vogel op top 65 hoog Repro Fries Stoelklokje e eeuwse tafelpendule met figuur staand op paard, J Samson London, 47 hoog Binoculari microscoop in kist, Clarkson London, bouwjar

20 16 Porseleinen pendule

21 200 Rijtuigklokje 38 Bakbarometer 74 Staande klok 137 Horloge 145 Horloge 85 Tafelklok 174 Pendule

22 80 Theodoliet in kist met zilverinleg, A Reynolds Birmingham Eiken Art Deco stijl regulateur met fraaie wijzerplaat Koperen 3-delig klokkenstel Mysterieuze 19e eeuws Samac beeld van een vrouw 100 hoog Tafelpendule met gegoten metalen decor, U.S.A. 50 hoog John Smith London tafelklok in wortelnoten kast, 44 hoog Citizen heren polshorloge, Eco Drive in doos Cartier polshorloge, model Louis Cartier in 18-krt gouden kast met kastnummer met lederen band, Compleet met doos en Ebel herenhorloge in gouden kast met 14-krt gouden Milanese band, bruto 58 gram Jules Jurgensen polshorloge in 14-krt gouden kast met leder bandje, mechanisch uurwerk Elgin polshorloge met lederen band, mechanisch uurwerk Meister Anker polshorloge met lederen band, Automaat uurwerk Movado polshorloge met lederen band, quartz uurwerk Bulova Swiss damespolshorloge aan 18-krt gouden band Damespolshorloge Girard Perregauz Swiss bezet met 24 briljantgeslepen diamantjes ca ct, aan een 18-krt witgouden armband, bezet met 20 briljantgeslepen diamanten, ca ct Piaget polshorloge met zwarte band en datum aanduiding krt geelgouden Cartier polshorloge met blauwe lederen band DD Jaeger le Coultre Perpetual fraai heren polshorloge Master Limited series in Platinum nummer 056/250 met maan en datumaanduiding in perfecte conditie Baume en Mercier dames horloge met parelmoer wijzerplaat en bezet met 36 diamanten Top Wesselton vvs1, ca ct Rolex herenhorloge 18-krt geelgouden kast, Oyster Perpetual day date Eterna heren polshorloge, 18-krt gouden kast aan lederen band Eterna heren polshorloge 18-krt gouden kast aan zwart lederen band, automatisch Jaeger Le Coultre polshorloge aan zwart lederen band, automatic Eterna heren polshorloge aan zwart lederen band, met dag en datum aanduiding, automatisch Zenith heren polshorloge double kast aan zwart lederen band Omega quartz heren polshorloge aan lederen band Eterna heren polshorloge 18-krt gouden kast aan bruin lederen band Tiffany dames polshorloge met platina kast en lederen band in originele etui, kastnummer Universal Geneve heren polshorloge, 18-krt gouden kast aan lederen band Heren vestzakhorloge, 18-krt gouden kast, met gegraveerde achterkant Heren vestzakhorloge in zilveren kast 800/1000, Omega Oud heren vestzakhorloge in onedele kast Heren vestzakhorloge Chronomatre Alik Oud heren vestzakhorloge Hero Oud heren vestzakhorloge in onedele kast met gedreven decor Oud dameshorloge Vestzakhorloge in onedele kast Oud heren vestzakhorloge Oud heren vestzakhorloge in onedele kast Heren vestzakhorloge Rosskopf in onedele kast Heren vestzakhorloge in zilveren kast, Ridley Engeland, nr gedateerd Heren vestzakhorloge in gouden kast, IWC, Schaffhausen nr , in cassette

23 100 JAAR Derksen Verhuizingen BV De Overmaat AE Arnhem T F Museum voor Moderne Kunst Arnhem Utrechtseweg AA Arnhem t +31(0) f +31(0) e mmka@arnhem.nl

24 243 Vuurverguld kathedraalpendule

25

26 122 19e eeuwse zilveren horlogeketting met aplique, 45 cm, 66 gram krt gouden horlogeketting 30 cm, 20 gram Oud heren vestzakhorloge in onedele kast Herenvestzakhorloge met erotische voorstelling met mechaniek Oud heren vestzakhorloge Serguro Oud heren vestzakhorloge Inimitable Vestzakhorloge Heren vestzakhorloge met centrale secondewijzer e Eeuws vestzakhorloge Doxa met gedreven decor van ruiter te paard Oud heren vestzakhorloge Heren vestzakhorloge in bewerkte onedele kast Waltham dameshorloge in gouden kast met fraai gedecoreerde kast, nr Herenvestzakhorloge in double kast e eeuws heren vestzakhorloge John Wood Cantham ca 1770, mr. 442 in dubbele zilveren kast met gezaagde kloof Heren vestzakhorloge in gouden kast met fraai decor nr Heren vestzakhorloge New York Standard Watch Co U.S.A. in rijk bewerkte double kast. nr Heren vestzakhorloge in bewerkte double kast, Arnex Swiss, Hebdomas e eeuws heren vestzakhorloge Will Hoine voor Leyburn en Saltburn, nr 7731 met gedecoreerde kloof onder de stofkap Heren vestzakhorloge in rijk bewerkte kast met jacht decor, Hebdomas Heren vestzakhorloge in gouden kast, HN nr e eeuws vestzakhorloge in zilveren kast 800/1000 met vol kalender e eeuws heren vestzakhorloge Samson Londen nr met fraaie wijzerplaat en gezaagde kloof in een dubbele zilveren kast e eeuws heren vestzakhorloge Gullock Rochford Engeland nr met fraai gedecoreerde kloof in dubbele zilveren kast e eeuws heren vestzakhorloge in zilveren kast, Levy en Son London, nr. 662 met fraai gedecoreerde kloof e eeuws heren vestzakhorloge in zilveren kast, Kleisen York Engeland nr met gedecoreerde kloof onder de stofkap e eeuws heren vestzakhorloge Jackson Liverpool nr , met fraai gezaagde kloof Heren vestzakhorloge Anchrona Swiss in rijk bewerkte kast Heren vestzakhorloge met gegraveerde wijzerplaat en zilveren kast e eeuws heren vestzakhorloge in bewerkte kast met gedreven decor van een locomotief Heren vestzakhorloge in goude kast, Audemars Swis nr Art Deco reiswekkertje 8 hoog Heren vestzakhorloge Glashutte in double kast, nr Heren vestzakhorloge in zilveren kast 800/1000, Quantieme nr met datum, dag en maanaanduiding e eeuws hanghorloge in bewerkte kruisvormige kast met ajour gezaagd decor Heren vestzakhorloge in zilveren kast 900/1000 met slagwerk op de uren, kwartier en minuut Heren vestzakhorloge in double kast, Perfection U.S.A. nr. AC Heren vestzakhorloge in double kast, nr Hebdomas heren vestzakhorloge in zilveren kast 800/ Heren vestzakhorloge in bewerkte double kast, Bowley Belvidere Ills. Nr e eeuws heren vestzakhorloge Mole Birmingham nr met gedecoreerde kloof onder de stofkam Heren vestzakhorloge in gouden kast, Precise Heren vestzakhorloge in onedele kast met decor ruiter te paard e eeuws dameshorloge met blauw le in zilveren kast 925/ e eeuwse Engelse lantaarnklok 40 hoog

27 Tijdmeten Altijd tijd te kort! Wat is tijd eigenlijk? Dat valt niet makkelijk in een paar woorden uit te leggen. Wat tijd is kan niemand u precies vertellen. Van alle symbolische vormen die de mensheid heeft uitgevonden, is tijd de meestomvattende. In de loop der eeuwen zijn er veel defenities bedacht door verschillende natuurfilosofen, maar hier zijn we niet veel wijzer van geworden. Alles draait tegenwoordig om tijd. Doormiddel van tijd komt er orde en geven we een vorm aan het soort wereld waarin we leven. Toch is tijd iets vanzelfsprekends, we staan er nooit echt bij stil wat tijd allemaal te betekenen heeft en wat voor rol het heeft in het vaststellen van onze maatschappelijke orde. De mens is het enige zoogdier dat aan tijd is gebonden. Tegenwoordig gaat alles op tijd. Iedereen maakt planningen op tijd. Oftewel tijd is een zeer ruim begrip. Wij willen wat meer gaan vertellen over dingen die met tijd te maken hebben. Het idee van tijd meten bestaat al duizenden jaren. Voordat klokken er waren, waren er veel concepten en instrumenten die gebruikt werden om achter de precieze tijd te komen. IdeeÎn zoals astronomie, natuur en zelfs machines zoals de zonnewijzer waren gemaakt om tijd te meten. De manier waarop tijd gemeten werd lag aan de veel oude en verschillende beschavingen en culturen die toen bestonden. Om vroeger een idee te krijgen van wat voor tijd het was, keken veel mensen naar de zon en de maan. Men observeerde de standen van de maan, wat het resultaat is van de reflectie van de zon gezien vanuit verschillende hoeken rond de aarde, om zo de tijd weer te geven. Deze standen lieten zien welke maand er was geweest. Vroegere astronomen keken naar het opgaan van de maan om het begin of het eind van de maand te identificeren. Amerikaanse Indianen gebruikte de maan om te weten wanneer ze moesten jagen of oogsten. Veel geloven en culturen, zoals het jodendom, moslim and christenen gebruikten de maan om dingen die plaats vonden te bepalen. Woorden zoals maandag en maand komt uit een oud Engels woord dat te maken had met de maan. De ouden gebruikten ook de zon om tijd te meten. Het opgaan en onder gaan van de zon bepaalde het begin en einde van de dag. (Hetzelfde systeem dat we nu gebruiken.) Als de aarde draaide, werd de tijd van de dag bepaald door hoe lang het duurde voordat de zon weer op een bepaalde plek terug kwam. Met de maan en de zon, waren ook de sterren een natuurlijke machine die gebruikt werd om de tijd te weten. Het draaien om z n as en om de zon zorgde voor verschillen in de posities van de sterren in de hemel; dit is hoe tijd werd bepaald. Astronomen meten tijd in de sterren of de zon (die het beste beschreven is: middernacht tot middernacht). Sterretijd is gebaseerd op de beweging van de sterren. Een sterren dag duurt zo lang tot de ster dezelfde positie bereikt in twee nachten. Een zonnedag duurt zo lang tot de zon weer in dezelfde positie komt samen met de sterren. Sterretijd is een manier dat astronomen de sterren en andere dingen in de hemel gebruiken voor tijdmeting. Bijvoorbeeld, lang geleden in AustraliÎ werd de tijd bepaald door de zon, de maan en sterren te verbinden met het weer en soms speciale seizoensgebonden voedingsmiddelen.

28 Van de Pavert Beveiliging is al 10 jaar gespecialiseerd in het adviseren, leveren, implementeren en onderhouden van elektronische beveiligingssystemen. Bent u op zoek naar beveiliging voor uw woning of bedrijf? Dan bent u bij Van de Pavert Beveiliging aan het juiste adres. De installateur met 5 jaar garantie op alarmsystemen Pavert Beveiliging Nieuwgraaf 13, Duiven Postbus AA Duiven Telefoon: Telefax: Mail: info@vandepavert.nl DERKSEN veilingbedrijf Derksen veilingbedrijf Sinds 1945 is Derksen veilingbedrijf gespecialiseerd in het veilen en taxeren van kunst, antiek en inboedelgoederen en het ontruimen van inboedels. Het kopen op een veiling is voor menigeen een spannende ervaring met vaak verrassende opbrengsten.

29 Plantage Books & More Plantage Books & More is ontwikkeld met als basis gedachte om de assortimentsboekhandel toegankelijker te maken. Er is veel kennis in het boekenvak. Plantage Books & More wil de elitaire lading daar van afhalen door de klant veel actiever te informeren en te betrekken bij die kennis. Utrechtseweg AX Oosterbeek T F oosterbeek@plantagebooksandmore.nl Atelier Simonis Wat een prachtig vak! Tijd krijgt een andere dimensie als je werkt met schilderijen uit een ver verleden. De geur van oude doeken en verfstoffen voeren je mee naar een voorstelling gezien door het oog van de meester. Uit liefde en respect voor dit erfgoed en gedreven door de ambitie om dit voor het nageslacht te behouden is ons gilde overgedragen van vader op zoon en vervolgens op dochter met als credo de oude Latijnse spreuk: ARS LONGA VITA BREVIS Kunst is voor eeuwig - het leven kort (Marcus Tullius Cicero, 107 tot43 v. Chr. Orationes ) ATELIER SIMONIS ARTHUR VAN SCHENDELLAAN DA EDE Tel.: (0) Fax.:(0) Mob.:(+31) mail@ateliersimonis.nl

30 Meetinstrumenten Verschillende meetinstrumenten Microscoop Microscoop De naam van Antoni van Leeuwenhoek wordt vaak genoemd als uitvinder van de microscoop maar hij was meer de eerste wetenschapper die de microscoop sterk wist te verbeteren en daarmee een veel sterkere vergroting kon realiseren. Daardoor wist hij veel meer resultaten te boeken met het instrument. De microscoop van Van Leeuwenhoek was een vrij primitief vergrootglas met ÈÈn lens. De samengestelde microscoop met twee lenzen werd waarschijnlijk uitgevonden door Sacharias Jansen of diens vader Hans; hij zou omstreeks 1595 de eerste microscoop hebben gebouwd. Er is weinig bekend over het uiterlijk van deze instrumenten want geen enkele Jansen-microscoop bestaat meer. Wel beschreef de uitvinder Cornelis Drebbel het instrument later. Het gaat om een koker van 5 centimeter middellijn die uit drie beweegbare delen bestaat en twee lenzen bevat ñ vandaar de aanduiding samengestelde microscoop. In volledig uitgetrokken toestand meet de microscoop 45 centimeter. De vergroting is dan negen keer; in de kortste stand vergroot het apparaat drie keer. Verbeteringen kwamen van onder anderen Christiaan Huygens en Jan Swammerdam. De laatste was ook de eerste die het met succes als een wetenschappelijk instrument ging gebruiken. Zijn opvolger Antoni van Leeuwenhoek ontdekte een goede methode voor het produceren van sterk vergrotende glazen lenzen en bracht daarmee het instrument op een beduidend hoger plan. Toch was ook zijn microscoop niet veel meer dan een zeer klein lensje in een houder.[1] Deze houder diende vlak bij het oog gehouden te worden. De tekeningen, die hij stuurde naar de Royal Society in Londen, zorgden daar voor heel wat consternatie. Anthoni van Leeuwenhoek behaalde vergrotingen van 275 maal, terwijl de beste microscopen uit die tijd tot 30 maal kwamen. Hij weigerde 50 jaar lang om zijn techniek voor microscopen te delen, dit tot groot ongenoegen van Engelse wetenschappers. Theodoliet Een theodoliet is een hoekmeetinstrument uit de landmeetkunde. Met een theodoliet kan men horizontale en verticale hoeken meten met een hoge nauwkeurigheid. Dit toestel is in essentie niet meer dan een kijker die draait om twee assen: een verticale as, ook wel de eerste as genoemd en een horizontale as, ook wel de tweede as genoemd. Op de beide assen zit een systeem dat toelaat de waarde van de betreffende hoek af te lezen. Bij de oudere optisch-mechanische toestellen gebeurt dat met een ringvormige glasplaat waarin een verdeling is aangebracht en waarop met behulp van een index en afleesinrichting de waarde wordt gelezen. Bij de huidige elektronische theodoliet gebeurt dit met behulp van een roterende glazen cirkelrand waarop een vast aantal verdelingen is aangebracht (bijvoorbeeld 1024). Een stel indexen leveren hier de hoekwaarde. Een buisniveau, zoals in een waterpas, in het toestel ingebouwd, laat toe om het toestel waterpas te zetten. In die toestand zou de eerste as verticaal moeten staan en de tweede as horizontaal. Om voldoende nauwkeurig te werken om er voor de landmeetkunde bruikbare

31 resultaten uit te halen dient een theodoliet zeer nauwkeurig gebouwd te worden. Niettegenstaande zijn hoge nauwkeurigheid heeft elk toestel nog steeds een aantal fouten in zich. De landmeter of topograaf dient daar mee vertrouwd te zijn. Een theodoliet is niet in staat om afstanden te meten. Nochtans zijn afstanden meestal essentiîle elementen bij de meetmethodes waarin een theodoliet wordt ingezet (driehoeksmeting, veelhoeksmeting...). Die afstanden dienen dus met andere instrumenten te worden gemeten. Een moderne, gecomputeriseerde theodoliet met afstandsmeter is een totaalstation of tachymeter. Het is pas sedert de opkomst van de digitale afstandsmeter en later de digitale theodoliet dat de beide toestellen steeds meer met elkaar zijn versmolten. Tegenwoordig gebruikt de landmeter meestal een totaalstation, zijnde de combinatie van theodoliet, afstandsmeter en digitale registratie. Theodoliet Colorimeter Colorimeter Een colorimeter is een apparaat dat wordt gebruikt om de absorptie van licht van een bepaalde oplossing te meten. De lichtabsorptie is dan te meten bij verschillende golflengtes van licht (= verschillende kleuren). De meest gebruikte toepassing van de colorimeter is aan de hand van de lichtabsorptie (of bij sommige colorimeters lichttransmissie) de concentratie van een bepaalde oplossing te achterhalen. Verschillende chemische stoffen absorberen verschillende golflengtes licht. De absorptie en de concentratie staan dan ook rechtstreeks in verhouding met elkaar. Galvanometer Een galvanometer is een elektromechanisch meetinstrument waarmee een elektrische stroom wordt omgezet in een verdraaiing van een meetnaald om zijn as waarmee de grootte van de stroom af te lezen is. Door de speciale constructie zijn galvanometers zeer gevoelig en worden daarom vooral gebruikt voor het meten van zeer kleine stromen (in het bereik van micro- tot milliampëres). Hans Christian ÿrsted was in 1820 de eerste die beschreef dat een magnetische kompasnaald afbuigt wanneer het in de nabijheid wordt gebracht van een stroomvoerende geleider. Door dit ontdekte fenomeen kon men een instrument ontwikkelen voor het meten van elektrische stromen. EÈn van de eerste galvanometers werd op 16 september 1820 gemaakt door Johann Schweigger, professor aan de Universiteit van Halle. Ook AndrÈ-Marie AmpËre had een belangrijk aandeel in de ontwikkeling ervan. Bij de eerste ontwerpen werd de draad meerdere keren in een spoel gewikkeld om zo het effect van het magnetische veld veroorzaakt door de stroom, te vergroten. Vanwege deze constructie werd dit instrument in het begin daarom multiplicator (vermenigvuldiger) genoemd. De term galvanometer, algemeen gebruikt vanaf 1836, is ñ als eerbetoon ñ vernoemd naar de Italiaanse elektriciteitsonderzoeker en anatoom Luigi Galvani. Galvanometer

32 166 18e eeuwse Franse consoleklok met vergulde bronzen ornamenten en polychroom beschilderd houtwerk wijzerplaat ges.gudin A Paris 102 hoog (console manco uurwerk later ) e eeuwse consoleklok met beschildering van rozen en gegraveerde wijzerplaat, Thoedore Robert Ala Chaux Defond 65 hoog Bronzen cartelklok 48 lang Antiek vuurvergulde bronzen vaaspendule, 46 hoog Zeer fraaie glaspendule met bronzen leeuw op top en kwikslinger hierbij een stel bijbehoren cassolettes met satarkoppen 62 hoog Half ronde wit marmeren pendule met zuilen 34 hoog Tafelklok in een gedecoreerde aardewerken kast 30 hoog Art Deco reiswekker in messing kast 14 hoog Mahonie met noten en satijnhout ingelegde pendule 24 hoog Zenith reiswekkertje 7 cm hoog in cloisonne kastje Art Deco reiswekker in messing kast rond model 8 hoog Zwart marmeren pendule 38 hoog Oude wekker in houten kast Klein tafelklokje 22 hoog Antieke tafelklok in een fraai houten kast, 25 hoog Nachtwakerklokje in messing kast Ronde design pendule met sterrenbeelden 25 diameter Provincie klok met elektrisch uurwerk 31 hoog Koopje veilingcatalogi van instrumenten Rond model Engelse scheepsklok Sestrel in messing omlijsting 20 diameter Waterpas in kistje Grammenwegers in cassette, The general Electro Windmeter in kistje, Will Lambrechts Gottingen Diverse onderdelen van een antiek torenuurwerk Ronde scheepsklok, merk Sestrel Antiek meetlint, Haben Systems, 20 meter Bulle klok met fraai uurwerk in glazen kast met messing omlijsting 36 lang e eeuwse Telleruhr met fraai gedreven decor 53 hoog met losse wandbeugel kantige reiswekker met pilaren, 20e eeuw 20,5 hoog Empirestijl reiswekker I.V.V Bol gedragen door een schildpad geheel op kristallen voet 10 hoog Klassieke reiswekker met fraai decor, 20e eeuw 11 hoog Ovaal reiswekkertje in messing kast, Frankrijk 20e eeuw 10,5 hoog Art Deco reiswekker Smiths clocks Great Britain 14 hoog Klassieke reiswekker in gedecoreerde kast, 20e eeuw 11 hoog Zeer fraai ruituigklokje met zeer fraai decor, gemerkt Gubelin Luzern, 11,5x11, Fraai zakhorloge onder stolp 13 hoog Vestzakhorloge in reiscassetee, The A C M Company Oxford Klassieke reiswekker in messing kast met romantisch decor, 20e eeuw 18 hoog Franse reiswekker, 17 hoog Engelse reiswekker, 14 hoog Franse reiswekker, 17 hoog in reiskoffer Projectieklok op mahonie voet 15 hoog The Davon Pocket Cautery set 20-40