Deelgebieden De Doorbraak

Transcriptie

1 Deelgebieden De Doorbraak

2 Colofon 2011 Natuurbalans - Limes Divergens BV / Waterschap Regge & Dinkel & Landschap Overijssel Tekst en samenstelling: M.C. Scherpenisse-Gutter Met medewerking van: B. ter Steege (WRD), P.J Damste (WRD), K. Hesselink (LO), M. Zonderwijk (WRD) Projectnummer: In opdracht van: Waterschap Regge & Dinkel & Landschap Overijssel Foto s omslag: Tusveld (foto M. Scherpenisse) Wijze van citeren: Scherpenisse-Gutter, M.C Beheerplan Doorbraak Fase 1, 2 en 3. Natuurbalans - Limes Divergens BV, Nijmegen. Niets uit dit rapport mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van scanning, internet, druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de opdrachtgever hierboven aangegeven en Natuurbalans-Limes Divergens BV noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Natuurbalans-Limes Divergens BV is niet aansprakelijk voor gevolgschade, alsmede voor schade welke voortvloeit uit toepassingen van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van Natuurbalans-Limes Divergens BV. De opdrachtgever vrijwaart Natuurbalans-Limes Divergens BV voor aanspraken van derden in verband met deze toepassing. Natuurbalans-Limes Divergens BV is lid van het Netwerk Groene Bureaus, brancheorganisatie voor kwaliteitsbevordering en belangenbehartiging.

3

4 INHOUD I DEELGEBIED MOKKELENGOOR...1 I.1 Beschrijving deelgebied...1 I.2 Waterbeheer...1 I.3 Streefbeeld, beheer en onderhoud omliggend terrein inclusief poelen...3 I.4 Beheer en onderhoud recreatievoorzieningen...6 II DEELGEBIED BORNERBROEK...1 II.1 Beschrijving deelgebied...1 II.2 Waterbeheer...1 II.3 Streefbeeld, beheer en onderhoud omliggend terrein inclusief poelen...3 II.4 Beheer en onderhoud recreatievoorzieningen...6 III TUSVELD...2 III.1 Beschrijving deelgebied...2 III.2 Waterbeheer...2 III.3 Streefbeeld, beheer en onderhoud omliggend terrein inclusief poelen...3 III.4 Beheer en onderhoud recreatievoorzieningen...5 IV T FLEER...1 IV.1 Beschrijving deelgebied...1 IV.2 Waterbeheer...2 IV.3 Streefbeeld, beheer en onderhoud omliggend terrein inclusief poelen...3 IV.4 Beheer en onderhoud recreatievoorzieningen...4 BIJLAGE 1 BRUGGEN (KAARTEN)...9 BIJLAGE 2 WATERKWALITEIT...12 BIJLAGE 3 HOOGTEKAARTEN...14 BIJLAGE 4 RECREATIEPLAN (VAN DER TUUK, 2005)...16 BIJLAGE 5 DOELSTELLING WATERBEHEERPLAN KRW...18 BIJLAGE 6 PERCEEL BRAAMHAAR...20 BIJLAGE 7 LEGGERNUMMERS...8 BIJLAGE 8 MONITORINGSPLAN...10

5 Beheerplan Doorbraak

6 Figuur deelkaarten Beheerplan Doorbraak

7 Beheerplan Doorbraak

8

9 I DEELGEBIED MOKKELENGOOR I.1 BESCHRIJVING DEELGEBIED Het streefbeeld is gericht op een afwisselend beekdallandschap in een open beekdal. Bestaande houtwallen zijn ingepast, broekbosjes en struwelen kunnen tot ontwikkeling komen. Het deelgebied Mokkelengoor is als eerste ingericht, het eerste deel in 2005, de laatste delen in Het Mokkelengoor ligt in vergelijking met de andere deelgebieden relatief laag. Er zijn dan ook poelen, natte laagtes en nevengeulen aangelegd en het gebied krijgt daarmee een nat karakter. Zodra er meer dynamiek ontstaat (na 2014), dan zullen grote delen van het terrein bij hoge waterafvoeren kunnen inunderen. Op de percelen die als eerste zijn ingericht is de vegetatie weer gesloten en is plaatselijk de vorming van struweelen bosvorming op gang gekomen. Op een aantal plekken hebben zich botanische waarden ontwikkeld. Tabel 1 Totale oppervlakte of lengte per beheertype Deelgebied Mokkelengoor Type Aantal Totale oppervlakte/lengte Hoofdwatergang 3,5 km Zijwatergang 5 Nevengeulen 2 0,6 ha Vispassage en stuw 2 Begraasd gebied 20,4 ha Poelen hoogwatervrij 7 Poelen inundatiezone 5 Onderhoudspaden 5,9 km Akker 0,6 ha Haag m Aanplant 1,3 ha I.2 WATERBEHEER Hoofdwaterloop Streefbeeld: Er is voldoende doorstroom, met name na aankoppeling van de Loolee en de Azelerbeek. Daarnaast is er ruimte voor begroeiing en plaatselijk dichtslibben van de hoofdstroom. Het aandeel open water varieert gedurende het seizoen en de locatie van 20 tot 70%. In het water zijn zoveel mogelijk verschillende habitats aanwezig: water met verschillende stroomsnelheden, zandige en slibrijke Deelgebied Mokkelengoor I-1

10 plekken, beschaduwde en open oevers waar het water snel opwarmt 1. De helft tot een derde van het water is begroeid met waterplantenvegetatie. De oevervegetatie bestaat uit moerasruigte van lisdodde en grote zeggevegetaties met hier en daar wilg of zwarte els. Langs de oever is veel overjarige vegetatie aanwezig. Beheer: Maaien (vegen) en afvoeren. Als de vegetatie meer dan 50 à 80% bedekt maaien en dan reduceren tot 20 à 30%. Verwijderen van zwerfvuil. Oevers behoren tot begrazingsgebied. Controleren en aanvullen van het grondwerk: Grondwerk; elke vijf jaar wordt de waterloop gecontroleerd door het verrichten van landmeetkundige metingen. Na controle van de metingen worden verondiepingen en vernauwingen verwijderd volgens het leggerprofiel. Tijdstip: Buiten broedseizoen van vogels (maart-juli) en buiten paai- en trektijd (februari-juni). Bijzonderheden: Na aansluiting van de Loolee en Azelerbeekdient gestuurd te worden op de waterpeilen zoals berekend in het hydraulisch ontwerp (2003). Verantwoordelijkheid: Waterschap Zijwatergang - waterloop De volgende zijwatergangen wateren af op de Doorbraak. Streefbeeld: Ongehinderde afvoer van water uit agrarisch achterland en Nr watergang voorkomen van terugstromen van water naar het achterliggende gebied Beheer: controle en onderhoud van kleppen, vrijhouden voor doorstroming Materiaal dat bij schonen vrijkomt wordt op broedhopen (reptielen) gezet Frequentie: 1-2x per jaar Tijdstip: Buiten broedseizoen van vogels (maart-juli) en buiten paai- en trektijd (februari-juni). In verband met de landbouwkundige ontwatering kan het noodzakelijk zijn dat er eerder gemaaid wordt. Verantwoordelijkheid: Waterschap Nevengeulen Zie omliggend terrein Stuw en vispassages Vispassage Ypelo Vlak bij de uitstroom in de Eksosche Aa ligt een cascadestuw, bestaande uit twee takken: een vistrap van 14 cascades met een gemiddeld verval van 7,5cm en een geleidelijk aflopende geul in stortsteen. De cascades zijn van hout en zijn ingebed in stortsteen en beton. Het stuwpeil is 8,00m NAP. De tak aan de wegzijde dient Figuur 1 Vispassage Ypelo nog aangepast te worden, omdat deze nog niet goed functioneert (begin 2009). 1 De naamgevende soort van het model Winde lijkt voorlopig door de beperkte stroming nog niet haalbaar. Op lange termijn kan de stroming lokaal verhoogd worden door plaatselijke vernauwing van het stroombed. I-2 Beheerplan Doorbraak

11 Vispassage Keursweg De vispassage aan de Keursweg is opgebouwd uit een stroomgeul waardoor het hele jaar water stroomt. Bij hogere (piek)afvoeren wordt de gehele breedte van de stuw gebruikt en stroomt het water over het gecreerde stortbed. Het stuwpeil is 8,35m NAP bovenstrooms en 8,00m NAP benedenstrooms. Streefbeeld: Goed functionerende stuw als vispassage. De vispassage en stuw dienen vrijgehouden te worden van drijvend materiaal zoals blad, takken en zwerfvuil, met name in de trektijd van de meeste vissoorten. Beheer: Stuw en vispassage worden eens in de twee weken gecontroleerd en zonodig geschoond. De vispassage wordt vrijgesteld van begroeiing als deze het functioneren of het onderhoud in de weg staat. Exacte frequentie is afhankelijk van de inval van blad en takken en de sterkte van de waterstroom Frequentie: Afhankelijk van toevoer drijfvuil Tijdstip: Frequente controle en eventuele schoning gedurende het hele jaar, maar vooral tussen februari en juni (trektijd van meeste soorten) en na maaien Verantwoordelijkheid: Waterschap Muskusratten Streefbeeld: Geen muskus en -beverratten Beheer: Vallen plaatsen gedurende trekperiode Frequentie: Controle als vallen zijn geplaatst Verantwoordelijkheid: Waterschap Visstandbeheer Voor dit deel van de Doorbraak wordt geen visrecht uitgegeven, met uitzondering van de omgeving van de parkeerplaats bij de Keursweg. Exotenbeheer: Streefbeeld: Geen woekerende plaagsoorten 2, is op dit moment nog niet aan orde. Beheer: Afhankelijk van de soort, beschreven in het rapport Uitheemse plaagsoorten in Twentse wateren (Zonderwijk e.a., 2004). Gericht beheer vindt plaats zodra soort wordt waargenomen. Bij de monitoring wordt tevens op de plaagsoorten gelet. Verantwoordelijkheid: Waterschap I.3 STREEFBEELD, BEHEER EN ONDERHOUD OMLIGGEND TERREIN INCLUSIEF POELEN Overstromingszone Streefbeeld: Mozaïeklandschap van open zandige plekken, kruidenrijke en grazige vegetatie, struweel van braam en jonge opslag en (broek-) bos van wilg en zwarte els. Bos en struweel nemen 30 tot 40% van de oppervlakte in. Er zijn natte laagtes met ruigte van grote zeggenvegetaties en soorten van de rietklasse. Het gebied is geschikt voor dagvlinders, broedvogels, doortrekkende vogels, libellen, vleermuizen. Rond poelen liggen kleine doornstruwelen. Deze vormen het landbiotoop van amfibieën. 2 Waterteunisbloem (Ludwigia arugyayensis), Parelvederkruid (Myriophyllum aquaticum), Grote waternavel (hydrocotyle ranunculoides), Grote kroosvaren (Azolla filiculoides), Dwergkroos (Lemna minuta) Deelgebied Mokkelengoor I-3

12 Ten westen van de Iemenkampsweg zijn botanisch rijke groeiplaatsen in vochtig grasland en natte oevers ontstaan. Deze plekken worden eenmalig vrij van opslag gemaakt, zodat schaduw en bladval tot een minimum beperkt worden. Daarna zal de begrazing voldoende zijn om het redelijk vrij te houden van overmatige opslag. Beheer: Langdurige begrazing met paarden, later mogelijk gecombineerd met runderen. Aanvullend uittrekken of maaien van wilgen en elzen als de oppervlakte van bos en struweel meer dan 40% is en de graasdruk niet verder omhoog kan. In principe niet bijvoeren. Controle op vee en diergezondheid. Bij eventuele overstromingen in de gaten houden of vee veilig is en of voldoende voedsel aanwezig is. Controleren en onderhouden van veekerende rasters. Figuur 2. Vorming van mozaïekpatroon bij begrazing door paarden Rasters rond aanplantstruweel en bos worden niet onderhouden. Deze beschermen de aanplant alleen tijdens de eerste groeifase (ca. 10 jaar) tegen vraat, daarna maken bos en struweel deel uit van de begrazingseenheid. Intensiteit: afhankelijk van voedselaanbod. Tijdens eerste jaren vooral aansturen op onderdrukken van de opslag. Naderhand sturen op ontwikkeling van een mozaïek. Eerste jaren in het vroege voorjaar, geleidelijk uitbreidend tot en met het najaar. Jaarrondbegrazing is op langere termijn ook mogelijk, maar er is naar verwachting onvoldoende hoogwatervrije ruimte. Bijzonderheden: De locatie met botanische waarden wordt eenmalig van bosopslag vrijgemaakt. Schaduw en bladval kunnen de botanische ontwikkeling afremmen. Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Onderhoudspaden Streefbeeld: Korte, opslagvrije vegetatie. Dient voor de toegankelijkheid van gebied voor de beheerders en vormt buffer tussen landbouwgrond en natuurgebied. Biedt plaats voor recreatieve ontsluiting en vormt hoogwatervluchtplaats voor grote grazers. Beheer: begrazing en zonodig aanvullend maaien en maaisel afvoeren, gericht beheer op haarden van akkerdistel en ridderzuring. Frequentie: maaien 1 (-2x) per jaar, minder als begrazing alleen voldoende blijkt. Tijdstip: Aanvullende onkruidbestrijding (in principe alleen mechanisch) in mei of begin juni. Maaien eind augustus/ begin september of juni en september bij 2x maaien. Maaisel binnen enkele dagen afvoeren. Bijzonderheden: - Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Poelen I-4 Beheerplan Doorbraak

13 Streefbeeld: Voortplantingsplaats voor amfibieën, libellen en andere waterdieren. Structuurrijke watervegetatie (waaronder ondergedoken waterplanten en drijvende waterplanten). Open, zonnige noordoever. Nabijheid van struweel of bos gewenst in verband met windbeschutting en landbiotoop voor amfibieën. Geen opslag op de oever. Beheer: Opnemen in begrazingseenheid. Schonen als poel te ver dicht groeit (meer dan 80% bedekt met oeverplanten) of de hoeveelheid slib te groot wordt. Op de oevers in de beginjaren opslag verwijderen om beschaduwing tot een minimum te beperken. Frequentie: Zo min mogelijk, dit is afhankelijk van ontwikkeling, vaak is schonen tussen de 5 en 10 jaar nodig. Tijdstip: najaar (september-oktober), buiten het voortplantingsseizoen van amfibieën. Bijzonderheden: Bij schonen altijd een deel van de bagger en vegetatie (minimaal 20%) sparen. Dit dient als uitwijkplaats voor fauna. Bij toepassen van runderbegrazing bestaat de kans dat runderen de poelen bemesten. Meestal blijft dit beperkt tot een paar favoriete poelen en zal het probleem van eutrofiering niet te groot zijn. Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Nevengeulen Streefbeeld: Gevarieerde begroeiing, deels open, deels in schaduw van bomen, vormt paaiplaats voor bepaalde visfauna. Volledige verlanding is daarom niet wenselijk. Door gebrek aan stroming vormen nevengeulen al snel een bezinkplek voor slib en organisch materiaal. Beheer: Opnemen in begrazingsbeheer. Voorlopig geen aanvullende maatregelen, eerst afwachten wat er gebeurt. Bij dichtgroeien met moerasruigte eventueel uitbaggeren (zie ook poelen). Frequentie en tijdstip: zie begrazing. Eventueel uitbaggeren in najaar (buiten paai- en trektijd vissen). Bijzonderheden: In geval van baggeren 20% van slib of vegetatie achterlaten Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Akker Streefbeeld: Kruidenrijke akker met onder andere klaprozen en korenbloem op oude es. Beheer: Akkerbeheer, omploegen en inzaaien met winter- of zomergraan, en af en toe braakligging. Eventueel, als de zaadbank gering blijkt, kan ingezaaid worden met zaad van naburige kruidenrijke akkers. Frequentie: jaarlijks omploegen, braakjaren eens in de 6 jaar. Tijdstip: omploegen en inzaaien in najaar of voorjaar, oogst in juli Bijzonderheden: restant van gewas onderploegen Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Haag en beplanting Streefbeeld: De haag vormt de landschappelijke begrenzing van de es. Deze bestaat uit onder andere uit hondsroos, braam, vlier en overstaande eiken. Tussen de diepe poelen en het buitenraster wordt doornstruweel van gewone meidoorn, gewone braam en sleedoorn aangeplant. Beheer: Struwelen uitrasteren tot palen vergaan zijn. Raster verwijderen. Daarna in begrazing opnemen. Haag rond akker af en toe afzetten Deelgebied Mokkelengoor I-5

14 Frequentie: 1x per 10 jaar Tijdstip: oktober-januari Bijzonderheden: Overstaande eiken in haag en struweel sparen Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Exotenbeheer: Streefbeeld: Geen woekerende plaagsoorten 3, is op dit moment niet aan orde. Verderop in het stroomgebied is op één plaats grote berenklauw aangetroffen. Beheer: Afhankelijk van de soort, beschreven in het rapport Uitheemse plaagsoorten in Twentse wateren (Zonderwijk e.a., Gericht beheer vindt plaats zodra soort wordt Figuur 3 Akker waargenomen. Bij de monitoring wordt tevens op de plaagsoorten gelet. Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Bruggen Streefbeeld; Een passeerbare droge zone aan beide zijden onder de bruggen om de deelgebieden met elkaar te verbinden (zie ook bijlage 1). Beheer: Controleren en zonodig aanvullen met zand bij erosie. Frequentie: 1-2x per jaar, in ieder geval na flinke inundatie. Tijdstip: februari-maart Verantwoordelijkheid passeerbare zone en houtwand op de onderbouw: Waterschap Verantwoordelijkheid wegdek, berm, onderbouw en leuningen: Gemeente Wierden/Gemeente Almelo Verantwoordelijkheid taluds: Landschap Overijssel I.4 BEHEER EN ONDERHOUD RECREATIEVOORZIENINGEN 3 Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum.), japanse duizendknoop (Polygonum cuspidatum), aardpeer (Helianthus tuberosus), reuzebalsemien (Impatiens glandulifera) watercrassula (Crassula helmsii) (poelen) I-6 Beheerplan Doorbraak

15 De recreatie doelstelling rondom het Mokkelengoor is gericht op rust en natuurbeleving. De voorzieningen sluiten aan op een wandelroute rond het Mokkelengoor dat deel uitmaakt van wandelnetwerk Twente en fietstoutes. Voor koffie en thee kunnen toeristen en recreanten terecht in Het Theehuis bij Ypelo. De kaart uit het recreatieplan van Van der Tuuk (2005) is opgenomen in Bijlage 4. Beheer: Onderhoud recreatieve voorzieningen: Klaphekken, routewijzers, informatiebord, parkeerplaats, banken, bruggetjes en vogelhut. Frequentie: inspectie 1x per jaar, reparatie wanneer nodig Verantwoordelijlheid: Landschap Overijssel Figuur 4 Wegwijzers voor recreanten bij Mokkelengoor NATUURBAL ANS LIMES DIVERGENS BV Deelgebied Mokkelengoor adviesbureau voor natuur & landschap I-7

16

17 II DEELGEBIED BORNERBROEK II.1 BESCHRIJVING DEELGEBIED Het gebied ten westen van Bornerbroek sluit aan op het afwisselende en open beekdallandschap, ten oosten daarvan doorsnijdt de Doorbraak een grondmorene. Hier is het landschap meer gesloten. De Doorbraak is hier smal en wordt begeleid door forse bosbegroeiingen. Van het deelgebied Bornerbroek zijn grote delen ingericht, andere delen moeten nog verworven worden. In vergelijking met Mokkelengoor is dit deelgebied droger, vooral ten oosten van de rijksweg A35. Met het verwijderen van de bouwvoor zijn mogelijkheden ontstaan voor heischrale vegetaties. Ook is in het deelgebied Bornerbroek voorzien in bosachtige begroeiing. Daartoe zijn een aantal delen met bomen ingeplant en uitgerasterd. Ondanks het drogere karakter is wel voorzien in een aantal poelen als stapsteen in de ecologische verbindingszone. Tabel 2 Totale oppervlakte of lengte per beheertype deelgebied Bornerbroek Type Aantal Totale oppervlakte/lengte Waterloop 2,2 km Zijwatergang 4 Vispassage en stuw 1 Begraasd gebied 16 ha Wilgenbroekbos 1,4 ha Poelen hoogwatervrij 4 Poelen inundatiezone 1 Onderhoudspaden 3,9 km Aanplant 5,1 ha II.2 WATERBEHEER Hoofdwaterloop Streefbeeld: Er is voldoende doorstroom, met name na aankoppeling van de Loolee en de Azelerbeek. Daarnaast is er ruimte voor begroeiing en plaatselijk dichtslibben van de hoofdstroom. Het aandeel open water varieert gedurende het seizoen en de locatie van 20 tot 70%. In het water zijn zoveel mogelijk verschillende habitats aanwezig: water met verschillende stroomsnelheden, zandige en slibrijke plekken, beschaduwde en open oevers waar het water snel opwarmt. De helft tot een derde van het water is begroeid met waterplantenvegetatie. De oevervegetatie bestaat uit moerasruigte van lisdodde en grote zeggevegetaties met wilg of zwarte els. Langs de oever is veel overjarige vegetatie aanwezig. Beheer: Maaien (vegen) en afvoeren. Als de vegetatie meer dan 50 à 80% bedekt maaien en dan reduceren tot 20 à 30%. Verwijderen van zwerfvuil. Oevers behoren tot begrazingsgebied. Controleren en aanvullen van het grondwerk: Grondwerk; elke vijf jaar wordt de waterloop gecontroleerd door het verrichten van landmeetkundige metingen. Na controle van de metingen worden verondiepingen en vernauwingen verwijderd volgens het leggerprofiel. Deelgebied Bornerbroek II-1

18 Tijdstip: Buiten broedseizoen van vogels (maart-juli) en buiten paai- en trektijd (februari-juni). Bijzonderheden: Na aansluiting van de Loolee en Azelerbeek dient gestuurd te worden op de waterpeilen zoals berekend in het hydraulisch ontwerp (2003). Verantwoordelijkheid: Waterschap Zijwatergang - waterloop De volgende zijwatergangen wateren af op de Doorbraak. Streefbeeld: Ongehinderde afvoer van water uit agrarisch achterland en Nr watergang voorkomen van terugstromen van water naar het achterliggende gebied. Beheer: controle en onderhoud van kleppen, vrijhouden voor doorstroming. Materiaal dat bij schonen vrijkomt wordt op broedhopen (reptielen) gezet. Frequentie: 1-2x per jaar Tijdstip: Buiten broedseizoen van vogels (maart-juli) en buiten paai- en trektijd (februari-juni). In verband met de landbouwkundige ontwatering kan het noodzakelijk zijn dat er eerder gemaaid wordt. Verantwoordelijkheid: Waterschap Stuw en vispassages Vispassage Bolscherlanden De vispassage Bolscherlanden heeft een stuwpeil bovenstrooms van 10.30m NAP, benedenstrooms 10,00m NAP. De vispassage ligt tussen twee damwanden. Dit is een langgerekte stroomgoot, bestaand uit 19 richels met een kleine verdieping tussen de richels. Daardoor ontstaan pleksgewijs locaties zonder stroming als rustplek voor migrerende vis. Bij hogere (piek)afvoeren wordt de gehele breedte van de stuw gebruikt en stroomt het water over het gecreerde stortbed. Het stuwpeil is 8,35m NAP bovenstrooms en 8,00m NAP benedenstrooms. Streefbeeld: Goed functionerende stuw en vispassage. De vispassage en stuw dienen vrijgehouden te worden van drijvend materiaal zoals blad, takken en zwerfvuil, met name in de trektijd van de meeste vissoorten. Beheer: Stuw en vispassage worden eens in de twee weken gecontroleerd en zonodig geschoond. De vispassage wordt vrijgesteld van begroeiing als deze het functioneren of het onderhoud in de weg staat. Exacte frequentie is afhankelijk van de inval van blad en takken en de sterkte van de waterstroom Frequentie: Afhankelijk van toevoer drijfvuil Tijdstip: Frequente controle en eventuele schoning gedurende het hele jaar, maar vooral tussen februari en juni (trektijd van meeste soorten) en na maaien Verantwoordelijkheid: Waterschap Muskusratten Streefbeeld: Geen muskus en -beverratten Beheer: Vallen plaatsen gedurende trekperiode Frequentie: Controle als vallen zijn geplaatst Verantwoordelijkheid: Waterschap Visstandbeheer Voor dit deel van de Doorbraak wordt geen visrecht uitgegeven. Exotenbeheer: II-2 Beheerplan Doorbraak

19 Streefbeeld: Geen woekerende plaagsoorten 4, is op dit moment nog niet aan orde. Beheer: Afhankelijk van de soort, beschreven in het rapport Uitheemse plaagsoorten in Twentse wateren (Zonderwijk e.a., 2004). Gericht beheer vindt plaats zodra soort wordt waargenomen. Bij de monitoring wordt tevens op de plaagsoorten gelet. Verantwoordelijkheid: Waterschap II.3 STREEFBEELD, BEHEER EN ONDERHOUD OMLIGGEND TERREIN INCLUSIEF POELEN Overstromingszone Streefbeeld: Mozaïeklandschap van open zandige plekken, kruidenrijke en grazige vegetatie, struweel van braam en bos van grove den, zomereik en ruwe berk. Bos en struweel nemen 50% van de oppervlakte in, in de overstromingszone nemen bos en struweel ongeveer 30-40% van de oppervlakte in. Het gebied is geschikt voor dagvlinders, broedvogels, doortrekkende vogels, libellen, vleermuizen. In de buurt van de poelen liggen kleine struwelen. Deze vormen het landbiotoop van amfibieën. Beheer: Begrazing met paarden, later mogelijk gecombineerd met runderen 5. Aanvullend uittrekken of maaien van wilgen en elzen als de oppervlakte van bos en struweel in de overstromingszone meer dan 40% is en de graasdruk niet verder omhoog kan. In principe niet bijvoeren. Controle op vee en diergezondheid. Bij eventuele overstromingen in de gaten houden of vee veilig is en of voldoende voedsel aanwezig is. Controleren en onderhouden van veekerende rasters. Rasters rond aanplantstruweel en bos worden niet onderhouden. Deze beschermen de aanplant alleen tijdens de eerste groeifase (ca. 10 jaar) tegen vraat, daarna maken bos en struweel deel uit van de begrazingseenheid. Intensiteit: afhankelijk van voedselaanbod. Tijdens eerste jaren vooral aansturen op onderdrukken van de opslag. Naderhand sturen op ontwikkeling van een mozaïek. Eerste jaren seizoensbegrazing vanaf het vroege voorjaar, geleidelijk uitbreidend tot en met het najaar. Jaarrondbegrazing is op langere termijn ook mogelijk en heeft ook de voorkeur, maar er is naar verwachting onvoldoende hoogwatervrije ruimte. Bijzonderheden: - Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Wilgenbroekbos Streefbeeld: Het streefbeeld is opgaand wilgenbroek. Deze valt buiten de inundatiezone. Beheer: geen beheermaatregelen Bijzonderheden: - Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Onderhoudspaden 4 Waterteunisbloem (Ludwigia arugyayensis), Parelvederkruid (Myriophyllum aquaticum), Grote waternavel (hydrocotyle ranunculoides), Grote kroosvaren (Azolla filiculoides), Dwergkroos (Lemna minuta) 5 Vanwege de angst op snuffelcontact met rundvee van agrariërs is afgesproken voorlopig geen runderen te gebruiken voor begrazing. Deelgebied Bornerbroek II-3

20 Streefbeeld: Korte, opslagvrije vegetatie. Dient voor de toegankelijkheid van gebied voor de beheerders en vormt buffer tussen landbouwgrond en natuurgebied. Biedt plaats voor recreatieve ontsluiting. Hoogwatervluchtplaats voor grote grazers. Beheer: begrazing en zonodig aanvullend maaien en maaisel afvoeren, gericht beheer op haarden van akkerdistel en ridderzuring. Frequentie: maaien 1 (-2x) per jaar, minder als begrazing alleen voldoende blijkt. Tijdstip: Aanvullende onkruidbestrijding (in principe alleen mechanisch) in mei of begin juni. Maaien eind augustus/ begin september of juni en september bij 2x maaien. Maaisel binnen enkele dagen afvoeren. Bijzonderheden: - Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Poelen Streefbeeld: Voortplantingsplaats voor amfibieën, libellen en andere waterdieren. Structuurrijke watervegetatie (waaronder ondergedoken waterplanten en drijvende waterplanten). Open, zonnige noordoever. Nabijheid van struweel of bos gewenst in verband met windbeschutting en landbiotoop voor amfibieën. Geen opslag op de oever. Beheer: Opnemen in begrazingseenheid. Schonen als poel te ver dicht groeit (meer dan 80% bedekt met oeverplanten) of de hoeveelheid slib te groot wordt. Op de oevers in de beginjaren opslag verwijderen om beschaduwing tot een minimum te beperken. Frequentie: Zo min mogelijk, dit is afhankelijk van ontwikkeling, vaak is schonen tussen de 5 en 10 jaar nodig. Tijdstip: najaar (september-oktober), buiten het voortplantingsseizoen van amfibieën. Bijzonderheden: Bij schonen altijd een deel van de bagger en vegetatie (minimaal 20%) sparen. Dit dient als uitwijkplaats voor fauna. Bij toepassen van runderbegrazing bestaat de kans dat runderen de poelen bemesten. Meestal blijft dit beperkt tot een paar favoriete poelen en zal het probleem van eutrofiering niet te groot zijn. Figuur 5 Begin van wilgenbos bij Pastoor Ossestraat Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel II-4 Beheerplan Doorbraak

21 Beplanting Streefbeeld: Op verschillende plaatsen zijn struwelen, bestaand uit onder andere hondsroos, braam, vlier en overstaande eiken aangeplant. Tussen de diepe poelen en het buitenraster wordt doornstruweel van gewone meidoorn, roos, gewone braam en sleedoorn aangeplant. Ook is bos aangeplant. Op een aantal plaatsen heeft het struweel een functie als afscheiding. Beheer: Struwelen en bos uitrasteren tot palen vergaan zijn. Daarna in begrazing opnemen en raster verwijderen. Struwelen met een functie als afscheiding afzetten. Frequentie: 1x per 10 jaar afzetten, overige struwelen geen beheer. Tijdstip: oktober-januari Bijzonderheden: - Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Exotenbeheer: Streefbeeld: Geen woekerende plaagsoorten 6, is op dit moment niet aan orde. Verderop in het stroomgebied is op één plaats grote berenklauw aangetroffen. Beheer: Afhankelijk van de soort, beschreven in het rapport Uitheemse plaagsoorten in Twentse wateren (Zonderwijk e.a., Gericht beheer vindt plaats zodra soort wordt waargenomen. Bij de monitoring wordt tevens op de plaagsoorten gelet. Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Bruggen Streefbeeld; Een passeerbare droge zone aan beide zijden onder de bruggen om de deelgebieden met elkaar te verbinden. Beheer: Controleren en zonodig aanvullen met zand bij erosie. Frequentie: 1-2x per jaar, in ieder geval na flinke inundatie. Tijdstip: februari-maart Verantwoordelijkheid passeerbare zone en houtwand op de onderbouw: Waterschap Verantwoordelijkheid wegdek, berm, onderbouw en leuningen: Gemeente Almelo Verantwoordelijkheid taluds: Landschap Overijssel Ecoduct Streefbeeld; Faunapassage voor grote en kleine zoogdieren, amfibieën, macrofauna en vis. Gecombineerde doorgang met een breed zandbed en een watervoerende zone. Beheer: Controleren en zonodig aanvullen met zand bij erosie. Controleren en vrijhouden van afval. Frequentie: 1-2x per jaar, in ieder geval na flinke inundatie. Tijdstip: februari-maart Verantwoordelijkheid beheer en onderhoud droge passeerbare zone: Landschap Overijssel (eigendom RWS) Verantwoordelijkheid beheer en onderhoud natte passeerbare zone en houtwand op de onderbouw: Waterschap (eigendom RWS) Verantwoordelijkheid beheer en onderhoud wegdek, berm, onderbouw en afrastering weg: Rijkswaterstaat 6 Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum.), japanse duizendknoop (Polygonum cuspidatum), aardpeer (Helianthus tuberosus), reuzebalsemien (Impatiens glandulifera) watercrassula (Crassula helmsii) (poelen) Deelgebied Bornerbroek II-5

22 II.4 BEHEER EN ONDERHOUD RECREATIEVOORZIENINGEN De recreatie doelstelling rondom het Bornerbroek is gericht op rust en natuurbeleving. De voorzieningen maken deel uit van wandelnetwerk Twente en fietsroutes. De kaart is opgenomen in Bijlage 4. Beheer: Controle en onderhoud recreatieve voorzieningen: Klaphekken, routewijzers, informatiebord, banken. Frequentie: inspectie 1x per jaar, reparatie wanneer nodig Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel II-6 Beheerplan Doorbraak

23 Deelgebied Tusveld III-1

24 III TUSVELD III.1 BESCHRIJVING DEELGEBIED Delen van Tusveld zijn in 2009 gerealiseerd of worden in de loop van 2010 aangelegd. Het deelgebied Tusveld begint bij de inlaat vanuit de Loolee en loopt westwaarts richting buurtschap Tusveld tot aan de Krikkenhaarweg. Even ten noorden van de Doorbraak, in het Lateraal Kanaal, komen een aantal beken bij elkaar: De Bornse Beek, de Oude Bornse Beek, de Loolee, de Azelerbeek en de Weeze beek. Het is een breed, vrij open beekdal. Tussen de spoorlijn en de Maatkampsweg volgt de Doorbraak de voormalige Tusvelder leiding. De stroomrichting is tegengesteld aan die van de voormalige Tusvelder leiding. Dit is de enige plaats waar de Doorbraak een bestaand bos kruist. Dit bos bestaat voor een gedeelte uit vochtig rabattenbos. De Doorbraak kruist de spoorlijn Almelo-Enschede en een drukke provinciale weg. Tabel 3 Totale oppervlakte of lengte per beheertype deelgebied Tusveld Type Aantal Totale oppervlakte lengte (km) Waterloop 2,4 1,3 Nevengeul 0,6 Begraasd gebied 12,11 (Broek)bos 2,3 Poelen hoogwatervrij 4 0,5 Poelen inundatiezone 5 0,3 Onderhoudspaden 1,7 Overstromingsvlakte 0,2 Aanplant III.2 WATERBEHEER Hoofdwaterloop Streefbeeld: Er is voldoende doorstroom, met name na aankoppeling van de Loolee en de Azelerbeek ( t Fleer). Daarnaast is er ruimte voor begroeiing en plaatselijk dichtslibben van de hoofdstroom. Het aandeel open water varieert gedurende het seizoen en de locatie van 20 tot 70%. In het water zijn zoveel mogelijk verschillende habitats aanwezig: water met verschillende stroomsnelheden, zandige en slibrijke plekken, beschaduwde en open oevers waar het water snel opwarmt. De helft tot een derde van het water is begroeid met waterplantenvegetatie. De oevervegetatie bestaat uit moerasruigte van lisdodde en grote zeggevegetaties met hier en daar wilg of zwarte els. Langs de oever is veel overjarige vegetatie aanwezig. Beheer: Maaien (vegen) en afvoeren. Als de vegetatie meer dan 50 à 80% bedekt maaien en dan reduceren tot 20 à 30%. Verwijderen van zwerfvuil. Oevers behoren tot begrazingsgebied. Controleren en aanvullen van het grondwerk: Grondwerk; elke vijf jaar wordt de waterloop gecontroleerd door het verrichten van landmeetkundige metingen. Na controle van de metingen worden verondiepingen en vernauwingen verwijderd volgens het leggerprofiel. Tijdstip: Buiten broedseizoen van vogels (maart-juli) en buiten paai- en trektijd (februari-juni). Bijzonderheden: Na aansluiting van de Loolee en Azelerbeek dient gestuurd te worden op de waterpeilen zoals berekend in het hydraulisch ontwerp (2003). III-2 Beheerplan Doorbraak

25 Verantwoordelijkheid: Waterschap Zijwatergang - waterloop De volgende zijwatergangen wateren af op de Doorbraak. Streefbeeld: Ongehinderde afvoer van water uit agrarisch achterland en Nr watergang voorkomen van terugstromen van water naar het achterliggende gebied Beheer: controle en onderhoud van kleppen, vrijhouden voor doorstroming. Materiaal dat bij schonen vrijkomt wordt op broedhopen (reptielen) gezet. Frequentie: 1-2x per jaar Tijdstip: Buiten broedseizoen van vogels (maart-juli) en buiten paai- en trektijd (februari-juni). In verband met de landbouwkundige ontwatering kan het noodzakelijk zijn dat er eerder gemaaid wordt. Verantwoordelijkheid: Waterschap Stuw en vispassages Geen Muskusratten Streefbeeld: Geen muskus en -beverratten Beheer: Vallen plaatsen gedurende trekperiode Frequentie: Controle als vallen zijn geplaatst Verantwoordelijkheid: Waterschap Visstandbeheer Voor dit deel van de Doorbraak wordt geen visrecht uitgegeven. Exotenbeheer: Streefbeeld: Geen woekerende plaagsoorten 7, is op dit moment nog niet aan orde. Beheer: Afhankelijk van de soort, beschreven in het rapport Uitheemse plaagsoorten in Twentse wateren (Zonderwijk e.a., 2004). Gericht beheer vindt plaats zodra soort wordt waargenomen. Bij de monitoring wordt tevens op de plaagsoorten gelet. Verantwoordelijkheid: Waterschap III.3 STREEFBEELD, BEHEER EN ONDERHOUD OMLIGGEND TERREIN INCLUSIEF POELEN Overstromingszone Streefbeeld: Mozaïeklandschap van open zandige plekken, kruidenrijke en grazige vegetatie, struweel van braam en bos van grove den, zomereik en ruwe berk. In de overstromingszone nemen bos en struweel ongeveer 30-40% van de oppervlakte in. Het gebied is geschikt voor dagvlinders, broedvogels, doortrekkende vogels, libellen, vleermuizen. In de buurt van de poelen liggen kleine struwelen. Deze vormen het landbiotoop van amfibieën. 7 Waterteunisbloem (Ludwigia arugyayensis), Parelvederkruid (Myriophyllum aquaticum), Grote waternavel (hydrocotyle ranunculoides), Grote kroosvaren (Azolla filiculoides), Dwergkroos (Lemna minuta) Deelgebied Tusveld III-3

26 Beheer: Langdurige seizoensbegrazing met paarden, later mogelijk gecombineerd met runderen. Aanvullend uittrekken of maaien van wilgen en elzen als de oppervlakte van bos en struweel in de overstromingszone meer dan 40% is en de graasdruk niet verder omhoog kan. In principe niet bijvoeren. Controle op vee en diergezondheid. Bij eventuele overstromingen in de gaten houden of vee veilig is en of voldoende voedsel aanwezig is. Controleren en onderhouden van veekerende rasters. Rasters rond aanplantstruweel en bos worden niet onderhouden. Deze beschermen de aanplant alleen tijdens de eerste groeifase (ca. 10 jaar) tegen vraat, daarna maken bos en struweel deel uit van de begrazingseenheid. Intensiteit: afhankelijk van voedselaanbod. Tijdens eerste jaren vooral aansturen op onderdrukken van de opslag. Naderhand sturen op ontwikkeling van een mozaïek. Eerste jaren in het vroege voorjaar, geleidelijk uitbreidend tot en met het najaar. Voor jaarrondbegrazing op langere termijn worden de mogelijkheden onderzocht. Bijzonderheden: - Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Gemengd loofbos (reeds bestaand) Streefbeeld: Het streefbeeld is opgaand gemengd loofbos. Beheer: geen beheermaatregelen Bijzonderheden: - Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Onderhoudspaden Streefbeeld: Korte, opslagvrije vegetatie. Dient voor de toegankelijkheid van gebied voor de beheerders en vormt buffer tussen landbouwgrond en natuurgebied. Biedt plaats voor recreatieve ontsluiting. Hoogwatervluchtplaats voor grote grazers. Beheer: maakt deel uit van begrazingseenheid en zonodig aanvullend maaien en maaisel afvoeren, gericht beheer op haarden van akkerdistel en ridderzuring. Frequentie: maaien 1 (-2x) per jaar, minder als begrazing alleen voldoende blijkt. Tijdstip: Aanvullende onkruidbestrijding (in principe alleen mechanisch) in mei of begin juni. Maaien eind augustus/ begin september of juni en september bij 2x maaien. Maaisel binnen enkele dagen afvoeren. Bijzonderheden: - Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Poelen Streefbeeld: Voortplantingsplaats voor amfibieën, libellen en andere waterdieren. Structuurrijke watervegetatie (waaronder ondergedoken waterplanten en drijvende waterplanten). Open, zonnige noordoever. Nabijheid van struweel of bos gewenst in verband met windbeschutting en landbiotoop voor amfibieën. Geen opslag op de oever. Beheer: Maakt deel uit van begrazingseenheid. Schonen als poel te ver dicht groeit (meer dan 80% bedekt met oeverplanten) of de hoeveelheid slib te groot wordt. Op de oevers in de beginjaren opslag verwijderen om beschaduwing tot een minimum te beperken. Frequentie: Zo min mogelijk, dit is afhankelijk van ontwikkeling, vaak is schonen tussen de 5 en 10 jaar nodig. Tijdstip: najaar (september-oktober), buiten het voortplantingsseizoen van amfibieën. Bijzonderheden: Bij schonen altijd een deel van de bagger en vegetatie (minimaal 20%) sparen. Dit dient als uitwijkplaats voor fauna. III-4 Beheerplan Doorbraak

27 Bij toepassen van runderbegrazing bestaat de kans dat runderen de poelen bemesten. Meestal blijft dit beperkt tot een paar favoriete poelen en zal het probleem van eutrofiering niet te groot zijn. Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Beplanting Streefbeeld: Op verschillende plaatsen zijn struwelen, bestaand uit onder andere hondsroos, braam, vlier en overstaande eiken aangeplant. Tussen de diepe poelen en het buitenraster wordt doornstruweel van gewone meidoorn, roos, gewone braam en sleedoorn aangeplant. Deze struwelen zijn van belang voor als landbiotoop voor amfibieën. Op een aantal plaatsen heeft het struweel een functie als afscheiding. Beheer: Struwelen uitrasteren tot palen vergaan zijn. Daarna in begrazing opnemen en raster verwijderen. Struwelen met een functie als afscheiding afzetten. Frequentie: houtwallen 1x per 10 jaar afzetten, overige struwelen geen beheer. Tijdstip: oktober-januari Bijzonderheden: - Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Exotenbeheer: Streefbeeld: Geen woekerende plaagsoorten 8, is op dit moment niet aan orde. Verderop in het stroomgebied is op één plaats grote berenklauw aangetroffen. Beheer: Afhankelijk van de soort, beschreven in het rapport Uitheemse plaagsoorten in Twentse wateren (Zonderwijk e.a., Gericht beheer vindt plaats zodra soort wordt waargenomen. Bij de monitoring wordt tevens op de plaagsoorten gelet. Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Bruggen Streefbeeld; Een passeerbare droge zone aan beide zijden onder de bruggen om de deelgebieden met elkaar te verbinden. Beheer: Controleren en zonodig aanvullen met zand bij erosie. Frequentie: 1-2x per jaar, in ieder geval na flinke inundatie. Tijdstip: februari-maart Verantwoordelijkheid passeerbare zone en houtwand op de onderbouw: Waterschap Verantwoordelijkheid wegdek, berm, onderbouw en leuningen: Gemeente Almelo Verantwoordelijkheid taluds: Landschap Overijssel III.4 BEHEER EN ONDERHOUD RECREATIEVOORZIENINGEN De recreatiedoelstelling rondom het Tusveld is extensief. Rondom de ecoducten is rust gewenst. De recreatie is gericht op rust en natuurbeleving. Rondom Krikkenhaar is voorzien in een free walking area of struin natuur. De voorzieningen maken deel uit van wandelnetwerk Twente en fietstoutes. De kaart is opgenomen in Bijlage 4. Beheer: Controle en onderhoud recreatieve voorzieningen: Klaphekken, routewijzers, informatiebord, banken. Frequentie: inspectie 1x per jaar, reparatie wanneer nodig Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel 8 Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum.), japanse duizendknoop (Polygonum cuspidatum), aardpeer (Helianthus tuberosus), reuzebalsemien (Impatiens glandulifera) watercrassula (Crassula helmsii) (poelen) Deelgebied Tusveld III-5

28 III-6 Beheerplan Doorbraak

29 Deelgebied Tusveld III-7

30

31 IV T FLEER IV.1 BESCHRIJVING DEELGEBIED Deelgebied t Fleer vormt een zijtak van de Doorbraak. Het ligt in een smal beekdal dat de grondmorene doorsnijdt. Het ligt ingeklemd door de Tusvelder Esch en de bredere rug in het zuiden. Het landschap is tamelijk kleinschalig en er liggen verspreid kleine bosjes, houtwallen en solitaire bomen. Het is vergeleken met de andere delen van de Doorbraak een smalle strook met een breedte van 25m. Deze zone ligt op de plaats van de voormalige Tusvelder leiding. De Doorbraak begint vanaf het natuurgebiedje Het Fleer en voert water van uit de Azelerbeek. Tussen de Maatkampsweg en Krikkenhaar komen de deelgebieden bij elkaar. Omdat dit deel van de Doorbraak veel smaller is, is er minder ruimte voor poelen. Er ligt één hoogwatervrije poel. Parallel aan de hoofdgeul liggen langgerekte laagtes die bij hoog water mee kunnen stromen. Er is sprake van zwakke buffering en ijzerrijke kwel in de oeverzones. Deelgebied t Fleer zal in de toekomst de benedenloop vormen van de Azelerbeek. Voor de verdere inrichting van deelgebied t Fleer is het van belang om aansluiting te zoeken op het streefbeeld van de Azelerbeek. De uitgangspunten voor de herinrichting van het waterlichaam Azelerbeek komen overeen met het R5-type conform de leidraad inrichting en beheer van waterlopen waterschap Regge en Dinkel, juni 2010: Beekdalbreed inrichten gericht op berging met daarbinnen een natuurlijk meanderend profiel. Het dwarsprofiel is breed en ondiep; Bij voorkeur ongestuwd vispassages aanpassen van habitateisen; Bodemhoogte van de beek die geen verdroging veroorzaakt; Beekmorfologische processen als taludverzakkingen en aanzanden toestaan; Geen onderhoudspad; Spontane beekbegeleidende houtige begroeiing aan weerszijden van de beek. Tabel 4 Totale oppervlakte of lengte per beheertype deelgebied t Fleer Type Aantal Totale oppervlakte (ha) lengte (km) Waterloop 0,3 0,7 Zijwatergang 2 Nevengeul 0,1 Bodemvallen 2 Begraasd gebied 2,1 Poelen hoogwatervrij 1 0,03 Onderhoudspaden 0,5 Aanplant? Deelgebied t Fleer IV-1

32 IV.2 WATERBEHEER Hoofdwaterloop Streefbeeld: Er is voldoende doorstroom, met name na aankoppeling van de Azelerbeek. Daarnaast is er ruimte voor begroeiing en plaatselijk dichtslibben van de hoofdstroom. Het aandeel open water varieert gedurende het seizoen en de locatie van 20 tot 70%. In het water zijn zoveel mogelijk verschillende habitats aanwezig: water met verschillende stroomsnelheden, zandige en slibrijke plekken, beschaduwde en open oevers waar het water snel opwarmt. De helft tot een derde van het water is begroeid met waterplantenvegetatie. De oevervegetatie bestaat uit moerasruigte van lisdodde en grote zeggevegetaties, met bossages van wilg of zwarte els. Beheer: Maaien en afvoeren/schonen. Als de vegetatie meer dan 50 à 80% bedekt maaien en dan reduceren tot 20 à 30%. Verwijderen van zwerfvuil. Oevers behoren tot begrazingsgebied. Controleren en aanvullen van het grondwerk: Grondwerk; elke vijf jaar wordt de waterloop gecontroleerd door het verrichten van landmeetkundige metingen. Na controle van de metingen worden verondiepingen en vernauwingen verwijderd volgens het leggerprofiel. Tijdstip: Buiten broedseizoen van vogels (maart-juli) en buiten paai- en trektijd (februari-juni). Bijzonderheden: Na aansluiting van de Azelerbeek dient rekening gehouden te worden met de waterpeilen zoals berekend in het hydraulisch ontwerp (2003). Verantwoordelijkheid: Waterschap Zijwatergang - waterloop De volgende zijwatergangen wateren af op t Fleer (Tusvelderwaterleiding). Streefbeeld: Ongehinderde afvoer van water uit agrarisch achterland en Nr watergang voorkomen van terugstromen van water naar het achterliggende gebied Beheer: controle en onderhoud van kleppen, vrijhouden voor doorstroming Materiaal dat bij schonen vrijkomt wordt op broedhopen (reptielen) gezet Frequentie: 1-2x per jaar Tijdstip: Buiten broedseizoen van vogels (maart-juli) en buiten paai- en trektijd van vis (februari-juni). In verband met de landbouwkundige ontwatering kan het noodzakelijk zijn dat er eerder gemaaid wordt. Verantwoordelijkheid: Waterschap Kunstwerken: Bodemvallen Streefbeeld: goed functionerende waterafvoer. Beheer: controle en vrijhouden van opslag en vuil Frequentie 1-2x per jaar Verantwoordelijkheid: Waterschap Muskusratten Streefbeeld: Geen muskus en -beverratten Beheer: Vallen plaatsen gedurende trekperiode Frequentie: Controle als vallen zijn geplaatst Verantwoordelijkheid: Waterschap Visstandbeheer Voor dit deel van de Doorbraak wordt geen visrecht uitgegeven. Exotenbeheer: Deelgebied t Fleer IV-2

33 Streefbeeld: Geen woekerende plaagsoorten 9, is op dit moment nog niet aan orde. Beheer: Afhankelijk van de soort, beschreven in het rapport Uitheemse plaagsoorten in Twentse wateren (Zonderwijk e.a., 2004). Gericht beheer vindt plaats zodra soort wordt waargenomen. Bij de monitoring wordt tevens op de plaagsoorten gelet. Verantwoordelijkheid: Waterschap IV.3 STREEFBEELD, BEHEER EN ONDERHOUD OMLIGGEND TERREIN INCLUSIEF POELEN Overstromingszone Streefbeeld: Mozaïeklandschap van open zandige plekken, kruidenrijke en grazige vegetatie, struweel van braam en bos van wilg en zwarte els. In de overstromingszone nemen bos en struweel ongeveer 30-40% van de oppervlakte in. Het gebied is geschikt voor dagvlinders, broedvogels, doortrekkende vogels, libellen, vleermuizen. In de buurt van de poelen liggen kleine struwelen. Deze vormen het landbiotoop van amfibieën. Beheer: Langdurige seizoensbegrazing met paarden, later mogelijk gecombineerd met runderen. Aanvullend uittrekken of maaien van wilgen en elzen als de oppervlakte van bos en struweel in de overstromingszone meer dan 40% is en de graasdruk niet verder omhoog kan. In principe niet bijvoeren. Controle op vee en diergezondheid. Bij eventuele overstromingen in de gaten houden of vee veilig is en of voldoende voedsel aanwezig is. Controleren en onderhouden van veekerende rasters. Rasters rond aanplantstruweel en bos worden niet onderhouden. Deze beschermen de aanplant alleen tijdens de eerste groeifase (ca. 10 jaar) tegen vraat, daarna maken bos en struweel deel uit van de begrazingseenheid. Intensiteit: afhankelijk van voedselaanbod. Tijdens eerste jaren vooral aansturen op onderdrukken van de opslag. Naderhand sturen op ontwikkeling van een mozaïek. Eerste jaren in het vroege voorjaar, geleidelijk uitbreidend tot en met het najaar. Voor jaarrondbegrazing op langere termijn worden de mogelijkheden onderzocht. Bijzonderheden: Deze waterloop is niet zo breed als de Doorbraak. Hoe het onderhoud uitgevoerd moet worden is nog niet voldoende in beeld gebracht. Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Onderhoudspaden Streefbeeld: Korte, opslagvrije vegetatie. Dient voor de toegankelijkheid van gebied voor de beheerders en vormt buffer tussen landbouwgrond en natuurgebied. Biedt plaats voor recreatieve ontsluiting. Hoogwatervluchtplaats voor grote grazers. Beheer: maakt deel uit van begrazingseenheid en zonodig aanvullend maaien en maaisel afvoeren, gericht beheer op haarden van akkerdistel en ridderzuring. Frequentie: maaien 1 (-2x) per jaar, minder als begrazing alleen voldoende blijkt. Tijdstip: Aanvullende onkruidbestrijding (in principe alleen mechanisch) in mei of begin juni. Maaien eind augustus/ begin september of juni en september bij 2x maaien. Maaisel binnen enkele dagen afvoeren. Bijzonderheden: - 9 Waterteunisbloem (Ludwigia arugyayensis), Parelvederkruid (Myriophyllum aquaticum), Grote waternavel (hydrocotyle ranunculoides), Grote kroosvaren (Azolla filiculoides), Dwergkroos (Lemna minuta) Deelgebied t Fleer IV-3

34 Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Poelen Streefbeeld: Voortplantingsplaats voor amfibieën, libellen en andere waterdieren. Structuurrijke watervegetatie (waaronder ondergedoken waterplanten en drijvende waterplanten). Open, zonnige noordoever. Nabijheid van struweel of bos gewenst in verband met windbeschutting en landbiotoop voor amfibieën. Geen opslag op de oever. Beheer: Maakt deel uit van begrazingseenheid. Schonen als poel te ver dicht groeit (meer dan 80% bedekt met oeverplanten) of de hoeveelheid slib te groot wordt. Op de oevers in de beginjaren opslag verwijderen om beschaduwing tot een minimum te beperken. Frequentie: Zo min mogelijk, dit is afhankelijk van ontwikkeling, vaak is schonen tussen de 5 en 10 jaar nodig. Tijdstip: najaar (september-oktober), buiten het voortplantingsseizoen van amfibieën. Bijzonderheden: Bij schonen altijd een deel van de bagger en vegetatie (minimaal 20%) sparen. Dit dient als uitwijkplaats voor fauna. Bij toepassen van runderbegrazing bestaat de kans dat runderen de poelen bemesten. Meestal blijft dit beperkt tot een paar favoriete poelen en zal het probleem van eutrofiering niet te groot zijn. Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Beplanting? Streefbeeld: Op verschillende plaatsen zijn struwelen, bestaand uit onder andere hondsroos, braam, vlier en overstaande eiken aangeplant. Tussen de diepe poelen en het buitenraster wordt doornstruweel van gewone meidoorn, roos, gewone braam en sleedoorn aangeplant. Ook is bos aangeplant. Op een aantal plaatsen heeft het struweel een functie als afscheiding. Beheer: Struwelen en bos uitrasteren tot palen vergaan zijn. Daarna in begrazing opnemen en raster verwijderen. Struwelen met een functie als afscheiding afzetten. Frequentie: houtwallen 1x per 10 jaar afzetten, overige struwelen geen beheer. Tijdstip: oktober-januari Bijzonderheden: - Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Exotenbeheer: Streefbeeld: Geen woekerende plaagsoorten 10, is op dit moment niet aan orde. Verderop in het stroomgebied is op één plaats grote berenklauw aangetroffen. Beheer: Afhankelijk van de soort, beschreven in het rapport Uitheemse plaagsoorten in Twentse wateren (Zonderwijk e.a., Gericht beheer vindt plaats zodra soort wordt waargenomen. Bij de monitoring wordt tevens op de plaagsoorten gelet. Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel IV.4 BEHEER EN ONDERHOUD RECREATIEVOORZIENINGEN 10 Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum.), japanse duizendknoop (Polygonum cuspidatum), aardpeer (Helianthus tuberosus), reuzebalsemien (Impatiens glandulifera) watercrassula (Crassula helmsii) (poelen) Deelgebied t Fleer IV-4

35 De recreatiedoelstelling rondom het t Fleer is extensief. Rondom de ecoducten is rust gewenst. De recreatie is gericht op rust en natuurbeleving. Rondom Krikkenhaar is voorzien in een free walking area. De voorzieningen maken deel uit van wandelnetwerk Twente en fietstoutes. De kaart is opgenomen in Bijlage 4. Beheer: Controle en onderhoud recreatieve voorzieningen: Klaphekken, routewijzers, informatiebord, banken. Frequentie: inspectie 1x per jaar, reparatie wanneer nodig Verantwoordelijkheid: Landschap Overijssel Deelgebied t Fleer IV-5

36 Deelgebied t Fleer IV-6

37

38 bijlagen Beheerplan Doorbraak

39 BIJLAGE 1 BRUGGEN (KAARTEN)

40 Overzichtskaart bruggen Bornerbroek komt nog bijlagen Beheerplan Doorbraak

41 Overzichtskaart bruggen Tusveld komt nog

42 BIJLAGE 2 WATERKWALITEIT bijlagen Beheerplan Doorbraak

43

44 BIJLAGE 3 HOOGTEKAARTEN bijlagen Beheerplan Doorbraak

45

46 BIJLAGE 4 RECREATIEPLAN (VAN DER TUUK, 2005) bijlagen Beheerplan Doorbraak

47

48 BIJLAGE 5 DOELSTELLING WATERBEHEERPLAN KRW bijlagen Beheerplan Doorbraak

49

50 BIJLAGE 6 PERCEEL BRAAMHAAR B6.1 INLEIDING Aanleiding Doelstelling Verantwoording Leeswijzer B6.2 PROJECTBESCHRIJVING Streefbeelden en beheersdoelen terrein Gerealiseerde voorzieningen Randvoorzieningen B6.3 EIGENDOM, BEHEER EN ONDERHOUD EN MONITORING... 4 Eigendomssituatie... 4 Verantwoordelijkheid beheer en onderhoud... 4 Monitoring lekwater... 4 bijlagen Beheerplan Doorbraak

51 B6.1 INLEIDING AANLEIDING Perceel Braamhaar is een natuurterrein van circa 2,2 hectare. De locatie ligt direct ten noorden van de A35. Het perceel is verworven door Waterschap Regge en Dinkel ter compensatie van de te verwachten verloren natuurwaarde van het gebied Krikkenhaar. Zie voor de hydrologische studie de rapportage van Van Dongen, Waterschap Regge en Dinkel, november Afbeelding 1. Het perceel Braamhaar ten opzichte van de Doorbraak en het gebied Krikkenhaar. DOELSTELLING In dit document wordt aangegeven welke beheersdoelen gelden voor perceel Braamhaar, daarvoor wordt aangesloten bij een bestaand systeem van natuurdoeltypen in Nederland van Bal et al. VERANTWOORDING Onderhavig rapportage is het overdrachtsdocument van het beheer en onderhoud van waterschap Regge en Dinkel aan Landschap Overijssel, de eigenaar en beheerder van het perceel. LEESWIJZER In hoofdstuk 2 wordt de projectbeschrijving voor de realisatie van de inrichting van het perceel gegeven. In hoofdstuk 3 wordt het eigendom, beheer, onderhoud en monitoring toegelicht.