Bewegen in de Langdurige Zorg

Transcriptie

1 Landelijk Congres Bewegen in de Langdurige Zorg 4 november Spant! in Bussum Met speciale aandacht voor: Bewegen in de dagelijkse zorg. Functionele, recreatieve en therapeutische beweegoplossingen. Koppeling tussen wetenschap en praktijk. Thuis en intramuraal, ouderenzorg en gehandicaptenzorg. Inschrijven:

2 Mensen afhankelijk van langdurende zorg bewegen veel te weinig. Het schiet er vaak bij in om hen zoveel mogelijk zelf te laten doen. Daardoor verzwakken hun lichaam, geest en zelfredzaamheid en worden zij sneller afhankelijk van intensieve hulp. StudieArena en zorginnovatiebureau DAZ organiseren i.s.m. de Vrije Universiteit Amsterdam, het Nederlands Instituut Sport en Bewegen (NISB) en het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg op 4 november 2013 het Landelijk Congres Bewegen in de Langdurige Zorg. Voor bewoners van verpleeg- en verzorgingshuizen, bewoners van instellingen voor gehandicaptenzorg en thuiswonende kwetsbare ouderen is het van belang dat zij meer gaan bewegen. Wij bieden u een gevarieerd congresprogramma waarin vernieuwende ontwikkelingen uit de dagelijkse praktijk worden gecombineerd met de laatste inzichten uit wetenschappelijk onderzoek. Dit congres kenmerkt zich door de vele disciplines die elkaar ontmoeten en inspireren. De sessies zijn verdeeld naar de volgende thema s: Zelfregie en zelfredzaamheid Veranderprocessen Bewegen thuis Behandeling en therapie Bewegen in de gehandicaptenzorg Organisatie Interactief bewegen Beweegvriendelijke omgeving Kunst van het verleiden Divers Alle beweegvormen komen aan bod tijdens het congres: functioneel bewegen, therapeutisch bewegen en recreatief bewegen. Ook is er uitgebreid aandacht voor de benodigde veranderingsprocessen om bewegen meer integraal onderdeel van de dagelijkse zorg te laten zijn. Zowel het plenaire ochtend- als middagprogramma wordt geopend door toonaangevende sprekers, vanuit de wetenschap, de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en NISB. Daarnaast zijn er 30 inspirerende deelsessies, verdeeld over drie rondes. Hieruit kunt u uw eigen congresprogramma samenstellen met uiteenlopende werkvormen. Ook is er een uitgebreide informatiemarkt. Voor uw aanmelding of meer informatie over de bijeenkomsten van StudieArena verwijzen wij u graag naar onze website: 2

3 Programma 09:30 uur Opening congresprogramma Dagvoorzitter Jeroen Meeder, directeur StudieArena 09:40 uur Bewegen is mijn zorg! Goede zorg en ondersteuning kan niet zonder bewegen. Of het nu gaat om kleine activiteiten als een wandeling of bewegingsoefeningen in het kader van een revalidatie. De professionals maken het verschil! Remco Boer, directeur Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen 10:00 uur Bewegen en de fysieke gesteldheid Bewegen geeft gezondheidswinst, zowel fysiek als mentaal en heeft juist bij de meest inactieve groepen het meeste effect. Toch bewegen bewoners van zorginstellingen en thuiswonende kwetsbare ouderen veel te weinig. Zorgprofessionals weten dat bewegen gezond is, maar onderschatten de gevolgen van te weinig bewegen. Wat zijn de fysieke gevolgen van het activeren en aanzetten tot bewegen voor het bewegingsapparaat? En welke gezondheidswinst is er te behalen? Dr. Karin Gerrits, onderzoeker MOVE onderzoeksinstituut Amsterdam, Faculteit der Bewegingswetenschappen VU Amsterdam 10:20 uur Inspectie op bewegen In de Staat van de Gezondheidszorg 2012 heeft de IGZ een beroep gedaan op de ouderenzorg om goede beweegstimulering in de ouderenzorg als onderdeel van verantwoorde zorg op te pakken. Daarmee is de opdracht bij de zorginstellingen gelegd om op structurele wijze het bewegen van de ouderen te implementeren in haar zorgaanbod. Dit zorgt er niet alleen voor dat ouderen meer bewegen maar bevordert ook de zelfredzaamheid. De inspectie heeft verzorgings- en verpleeghuizen vervolgens 2 jaar de tijd gegeven om de bouwstenen te implementeren. De inspectie toetst in 2015 de naleving van de bouwstenen en treedt waar nodig handhavend op. De wijze waarop dat toezicht verder vorm kan krijgen is ook een thema tijdens de sessies op het congres. Anja Jonkers, directeur Ouderenzorg Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) 10:50 uur Koffie/theepauze en bezoek aan de informatiemarkt 11:20 uur Sessieronde 1 Maak uw keuze uit één van de 10 sessies 12:20 uur Lunch 13:20 uur Intermezzo Inactiviteit, bewegen en het brein Bewegen is niet alleen goed voor de conditie, maar ook voor de werking van het brein. Als mensen met bijvoorbeeld dementie of een verstandelijke beperking minder gaan bewegen, gaan hun verstandelijke vermogens sneller achteruit. Belangrijke onderdelen van het brein krijgen dan te weinig prikkels, wat kan zorgen voor onrust, probleemgedrag en inactiviteit. Prof.dr. Erik Scherder, hoogleraar Bewegingswetenschappen Rijksuniversiteit Groningen en Klinische Neuropsychologie VU Amsterdam 14:25 uur Koffie/theepauze 14:40 uur Sessieronde 2 Maak uw keuze uit één van de 10 sessies 15:40 uur Wisseling sessies 15:45 uur Sessieronde 3 Maak uw keuze uit één van de 10 sessies 16:45 uur Netwerkborrel en bezoek informatiemarkt 17:15 uur Slot 3

4 Themalijnen Ronde 1 - Ronde 2 - Zelfregie en zelfredzaamheid 1.1 Zorgen met je handen op je rug 2.1 Revalidatie voor ouderen Veranderingsprocessen 1.2 Bewegingsgerichte zorg in praktijk 2.2 Visie op bewegen: rol van het management Bewegen thuis 1.3 Samen bewegen thuis 2.3 Ergotherapie bij dementie Behandeling en therapie 1.4 Bewegen en depressie 2.4 Therapeutisch bewegen en CVA Bewegen in de gehandicaptenzorg 1.5 Bewegen en voeding 2.5 Bewegen in de praktijk Organisatie 1.6 Individuele beweegplan 2.6 Beweegcoach op alle locaties Interactief bewegen 1.7 Bewegen en serious gaming 2.7 Stimulator voor dagelijks bewegen bij dementie Beweegvriendelijke omgeving 1.8 Beweegtuinen 2.8 Ontwerpen van beweegvriendelijk verpleeghuis Kunst van het verleiden 1.9 Muziek als aanjager van bewegen 2.9 Bewegingsactiviteiten aan tafel Divers 1.10 Werken met de IGZ Bouwstenen 2.10 Wegnemen van drempels Kies per ronde uw sessie naar keuze. 4

5 Ronde 3 - Pagina 3.1 Robotica en zelfredzaamheid Hoe zet ik een beweegproject op? Bewegen en artrose Bewegen en (probleem)gedrag Implementatie en borging Inzet vrijwilligers en bewegen Interactieve geluidsboog als aanjager voor bewegen Olga Commandeur Plein Activering en gedragsbeïnvloeding Bewegen in de openbare (groene) ruimte 10 5

6 Zelfregie en zelfredzaamheid 1.1 Zorgen met je handen op je rug Verzorgenden hebben vaak de neiging om te snel dagelijkse handelingen (ADL) over te nemen. Hoe zorg je dat zij dit minder doen? Bijvoorbeeld: aankleden, koffiezetten, etc. Kortom, hoe zet je bewoners/cliënten in hun eigen kracht en stimuleer je zelfredzaamheid. Nico Knibbe, bewegingswetenschapper en partner LOCOmotion 2.1 Revalidatie voor ouderen In het centrum voor Reuma en Revalidatie Rotterdam (RRR), met onder één dak zowel Medisch Specialistische Revalidatie als Geriatrische Revalidatie (klinisch en poliklinisch) in combinatie met intensieve verpleeghuiszorg, revalideren op grote schaal oudere patiënten met een complexe zorgvraag. De focus ligt daarbij niet zo zeer op de onderliggende diagnoses, maar op die beperkingen die het naar huis gaan en daar zelfredzaam zijn, in de weg staan. Ondanks de gemiddelde leeftijd van 80 jaar en comorbiditeit wordt 80% naar huis ontslagen. Wat is er voor nodig is om dat te kunnen realiseren? Mirjam van Peet, ergotherapeut en opleider i.s.m. Irene van Dijck, communicatiemanager Reuma en Revalidatie Rotterdam 3.1 Robotica en zelfredzaamheid Als mensen met een groeiende zorgbehoefte langer thuis blijven wonen moet er in de thuissituatie gezorgd worden voor adequate ondersteuning. Naast mantelzorg en professionele zorg biedt ook technologie kansen. Ook robots bieden veel potentieel en er wordt gezocht naar toepassingen, ook om bewegen en blijven bewegen te ondersteunen. In deze sessie wordt een overzicht geboden van verschillende manieren waarop dat nu, of binnenkort gebeurd. In deze sessie worden demonstraties gegeven van twee systemen. Een robotbal voor bewegingsoefening na een heupoperatie en een armsteun waarmee, ondanks ontoereikende spierkracht in de arm, de hand toch weer gebruikt kan worden. Gert Jan Gelderblom, onderzoeker Lectoraat Technologie in de Zorg hogeschool Zuyd Veranderingsprocessen 1.2 Bewegingsgerichte zorg in praktijk Om iedereen te ondersteunen bij het leveren van bewegingsgerichte zorg ontwikkelden KNGF, NVFG Actiz, LOC en V&VN een module Bewegingsgerichte zorg in praktijk brengen. Deze praktische module gericht op alle betrokken functionarissen, familie en cliënt, maakt onderdeel uit van het Zorgleefplan Verantwoorde zorg. Tijdens deze deelsessie wordt deze module kort gepresenteerd en gaan de deelnemers vervolgens interactief aan de slag. Helmie Mulder, beleidsmedewerker KNGF (Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie) i.s.m. Wineke Snel, fysiotherapeut Fytalis ViVium zorggroep Naarderheem 2.2 Visie op bewegen: rol van het management De rol van het management is erg belangrijk voor de beweegcultuur binnen een organisatie. Alle medewerkers moeten zich gesteund voelen om veel aandacht te geven aan het optimaal uitdagen van bewoners om te bewegen. Binnen de Stichting Groenhuysen is van hoog tot laag in de organisatie veel aandacht voor bewegen. Hoe heeft men dit voor elkaar gekregen en wat levert dit tot op heden op? Thed van Kempen, Raad van Bestuur Stichting Groenhuysen i.s.m. Annie Verhoeven, zorgmanager Moerweide 3.2 Hoe zet ik een beweegproject op? Vanuit verschillende disciplines kunnen beweegprojecten worden gestart. Zowel vanuit de fysiotherapie, de ergotherapie, de activiteiten begeleiding als vanuit de verzorging. Maar hoe zorg je er als enthousiaste eenling voor dat het ook daadwerkelijk vorm krijgt binnen de instelling? Hiervoor zijn er een aantal handige tips die we graag met je delen, alsook twee praktijkvoorbeelden. Een voorbeeld hoe op een PG-afdeling een beweegprogramma is gestart door de fysiotherapie en een voorbeeld waarbij verzorgend personeel actief is betrokken en bewegen volledig is geïntegreerd in de zorg. Een inspiratiesessie met inspirerende praktijkvoorbeelden en uitwisseling van ideeën. Marion Feenstra van der Zedde, fysiotherapeut en onderzoeker VU Amsterdam i.s.m. Paskal Vrancken, geriatrischfysiotherapeut Stichting Vivent en Gerda Geijteman, teamleider verzorging De Molenhoeve Magentazorg 6

7 Bewegen thuis 1.3 Samen bewegen thuis De VU heeft, in samenwerking met het Trimbos-instituut en de Hogeschool Rotterdam, onderzoek gedaan naar de invloed van bewegen bij thuiswonende mensen met dementie in combinatie met psychosociale ondersteuning aan de mantelzorger. Voor het bewegingsprogramma deden mensen met dementie en hun mantelzorger samen thuis beweegoefeningen. Samen bewegen schept een band. Toelichting op de aard van de oefeningen en de onderzoeksresultaten op het gebied van welzijn en interactie. Anna-Eva Prick, onderzoeker bewegingsinterventie bij mensen met dementie VU Amsterdam 2.3 Ergotherapie bij dementie Het EDOMAH-programma (Ergotherapie bij Ouderen met Dementie) is speciaal ontwikkeld om mensen met dementie en hun mantelzorgers te begeleiden in optimale zelfredzaamheid, zodat beiden hun eigen regie en zelfredzaamheid in betekenisvolle dagelijkse handelingen (blijven) behouden. In deze praktische sessie is aandacht voor de EDOMAH interventie met de nadruk op de manier waarop mensen met dementie activiteiten (her)leren. Marjolein Thijssen, ergotherapeut afdeling Revalidatie - Ergotherapie UMC St. Radboud Nijmegen en docent Hogeschool Arnhem-Nijmegen i.s.m. Tirza van Elk, trainster en ergotherapeut Kennemer Gasthuis in Haarlem 3.3 Bewegen en artrose Omdat ouderen met artrose veel pijn hebben, gaan ze op den duur steeds minder doen. Maar door die inactiviteit worden de pijn en beperkingen alleen maar erger. Voldoende bewegen helpt patiënten met artrose aan heup of knie juist beter te functioneren zonder dat dit extra pijn hoeft te doen. Door voldoende bewegen kunnen zelfs operaties worden uitgesteld. In deze sessie is onder meer aandacht voor het gratis internetprogramma Artrose in Beweging dat speciaal hiervoor is ontwikkeld. De betrokken onderzoeker van het NIVEL licht het programma toe en presenteert de eerste resultaten. Daniël Bossen, fysiotherapeut en onderzoeker NIVEL Behandeling en therapie 1.4 Bewegen en depressie Veel bewoners van zorginstellingen en mensen met een zorgvraag thuis hebben te maken met depressies. Hetzelfde geldt voor mantelzorgende familieleden. Hoe komt het dat bewegen kan helpen bij het voorkomen van depressies? En welke rol kan bewegen spelen bij het behandelen van depressies? Bij het UMC St Radboud is een zorgprogramma voor de opsporing en behandeling van depressie bij ouderen in de langdurige zorg ontwikkeld, waar bewegen onderdeel van uit maakt. Debby Gerritsen, senior onderzoeker Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen i.s.m. Roeslan Leontjevas, universitair docent levenslooppsychologie en onderzoeker Doen bij Depressie Radboud Universiteit Nijmegen 2.4 Therapeutisch bewegen en CVA Hoe zorg je ervoor dat (CVA) patiënten meer bewegen buiten de therapieruimten? De Oefenkaart Therapie geeft hier antwoord op. Door het oefenen en bewegen in alle facetten van het dagelijkse leven te integreren, specifiek aangepast op de individuele patiënt en zijn interesses, is de therapietijd met 50% gestegen. Dankzij de multidisciplinaire aanpak wordt dit bereikt zonder inzet van extra personeel. Tijdens deze sessie leert u meer over de Oefenkaart Therapie en de mogelijke implementatie. Marleen Huijben, docent verpleegkunde ROC West-Brabant en promovenda VU Amsterdam i.s.m. Annette Poulis, manager afdeling Klimroos en Iris Verpleeghuis Wiekendael 3.4 Bewegen en (probleem)gedrag Als verzorgenden in hun werk te maken krijgen met probleemgedrag kunnen zij dat als lastig of zelfs bedreigend ervaren. Het kan een machteloos gevoel geven omdat ze geen mogelijkheden zien om iets aan de situatie te veranderen en omdat ze zien dat de cliënt hier ook geen raad mee weet. In de praktijk wordt nogal eens naar snelle oplossingen gegrepen zoals afzonderen, rustgevende medicatie tot fixeren. Vaak met averechts resultaat. Probleemgedrag kan worden verholpen door mensen te activeren en aan te zetten tot bewegen. In deze sessie staan we uitgebreid stil bij praktijkvoorbeelden waarbij mensen met een lichte en matige verstandelijke beperking met gedragsproblemen worden ondersteund met een actief bewegingsprogramma. Prof.dr. Erik Scherder, hoogleraar Klinische Neuropsychologie VU Amsterdam i.s.m. Ivo Meijer, teamleider Woon- en Dagvoorziening De Dijk Ons Tweede Thuis 7

8 Bewegen in de gehandicaptenzorg 1.5 Bewegen en voeding In de GOUD-studie is gebleken dat oudere mensen met een verstandelijke beperking (50+) weinig bewegen, ongezond eten en vaak overgewicht hebben. Naast onderzoek is er een beweegprogramma ontwikkeld, waarbij begeleiders handvatten krijgen aangereikt om meer aandacht te besteden aan bewegen voor ouderen met een verstandelijke beperking. In GOUD 2 (een vervolg op de oorspronkelijke studie) wordt een programma over gezonde voeding ontwikkeld. Tijdens deze sessie krijgt u informatie over de uitkomsten van de GOUD-studie en het beweegprogramma. Daarnaast willen we met u discussiëren over belemmerende en bevorderende factoren om cliënten met een verstandelijke beperking meer te laten bewegen en gezonder te laten eten. Luc Bastiaanse, AVG Ipse de Bruggen en onderzoeker Erasmus MC 2.5 Bewegen in de praktijk Binnen Stichting Philadelphia Zorg staat bewegen centraal in het kader van aandacht en plezier en zijn er leuke en vernieuwende initiatieven genomen. Zo wordt er o.a. gewerkt met een beweegtas met materialen en een beweegmap met concrete oefeningen, waar begeleiders gebruik van kunnen maken om bewegen te stimuleren. Cliënten krijgen een eigen beweegpaspoort, waardoor zij nog meer gemotiveerd worden te bewegen. Een landelijke werkgroep houdt zich bezig om deze goede initiatieven nog breder uit te rollen. Tijdens deze sessie wordt u meegenomen in deze goede voorbeelden en in het traject dat Philadelphia loopt om hier een succes van te maken. Karin Volkers, coördinator kenniscentrum i.s.m. Tjal van den Berg, fysiotherapeut Stichting Philadelphia Zorg 3.5 Implementatie en borging Er worden landelijk veel initiatieven genomen om het bewegen bij mensen met een verstandelijke beperking beter op de kaart te zetten. Het goed implementeren en borgen van een dergelijke verandering is niet gemakkelijk. September 2013 is er een onderzoek van start gegaan gericht op het implementeren en borgen binnen de bestaande samenwerking van acht zorgorganisaties. Vragen als wat werkt wel, wat niet en hoe pak je het multidisciplinair op komen hier aan de orde. Aan de hand van een aantal voorbeelden wordt u geprikkeld zelf mee te denken en discussiëren over de vraag hoe een project goed te borgen. Aly Waninge, fysiotherapeut Visio en lector Participatie en gezondheid van mensen met een verstandelijke en visuele beperking Hanzehogeschool Groningen Organisatie 1.6 Individuele beweegplan Aan de hand van het project Samen in beweging wordt bij de Woonzorg Unie Veluwe in samenspraak met iedere cliënt een individueel beweegplan opgesteld. Deze beweegplannen maken deel uit van het zorgleefplan en worden periodiek geëvalueerd. Een individueel beweegplan past uitstekend bij de normen voor verantwoorde zorg. In deze sessie aandacht voor de opzet en praktische inzet van een beweegplan en hoe deze kan aansluiten bij een zorgleefplan. Ant Stremmelaar, adviseur Zorg en kwaliteit Woonzorg Unie Veluwe i.s.m. Lena Hillenga, beleidsadviseur LOC Zeggenschap in Zorg 2.6 Beweegcoach op alle locaties Op alle zeventien locaties van Sevagram werken aandachtsfunctionarissen bewegen. Zij zien erop toe dat alle collega s in hun handelen en activiteiten aandacht hebben voor bewegen van bewoners. Zij initiëren allerlei beweegactiviteiten en informeren zowel bewoners als medewerkers over het belang van bewegen. Dit heeft geleid tot een verandering van de beweegcultuur en tot tal van vernieuwende beweegprojecten. Edith Rogmans, bewegingstherapeute en activiteitenbegeleidster Verpleeghuis Molenpark Sevagram i.s.m. Pascal Rooyen, beweegagoog expertisecentrum voor revalidatie Plataan Sevagram 3.6 Inzet vrijwilligers en bewegen Welke rol kunnen vrijwilligers spelen bij bewegingsactiviteiten van cliënten? Kunnen en/of mogen vrijwilligers dit wel? En wat komt daar dan bij kijken? Hoe regel je dit, hoe stem je dit af met zorgverleners en andere betrokkenen? En nog belangrijker, hoe regel je dit juridisch? Aan de hand van een aantal praktijkvoorbeelden uit de ouderenzorg en verstandelijk gehandicaptenzorg krijgt u tijdens deze sessie handvatten vrijwillige inzet binnen uw eigen organisatie gedegen op te zetten. Cecil Scholten, senior projectleider Informele Zorg Vilans i.s.m. Anne-Marie Vrijssen, coördinator vrijwilligers en informele zorg Laurens Liduina en Anja Halmans, coördinator vrijwilligers SGL 8

9 Interactief bewegen 1.7 Bewegen en serious gaming Een overzichtsworkshop rond serious gaming en bewegen. Wat zijn de nationale en internationale ontwikkelingen om mensen met een zorgvraag door middel van ICT-oplossingen, computergames en mobiele apps te verleiden tot bewegen. Diverse voorbeelden worden getoond. Ook wordt kort ingegaan op een onderzoeksprogramma dat loopt naar de effectiviteit van serious gaming in relatie tot bewegen met een zorgvraag. Claudine Lamoth, bewegingswetenschapper en senior onderzoeker Centrum voor Bewegingswetenschappen UMC Groningen i.s.m. Bert Mulder lector Informatie, Technologie en Samenleving aan De Haagse Hogeschool 2.7 Stimulator voor dagelijks bewegen bij dementie De SilverFit is een interactief beweegtoestel dat wordt ingezet in fysiotherapieruimten om gericht te kunnen trainen. De therapietrouw is sinds het gebruik toegenomen. Inmiddels wordt het toestel ook ingezet en doorontwikkeld voor mensen met dementie. Op zestien locaties voor dagbehandeling en in huiskamers van zorginstellingen bewegen mensen met dementie nu met de SilverFit. Doel is gebruikers meer te prikkelen tot dagelijks bewegen in een vertrouwde omgeving. De ontwikkelaars lichten de werking van het systeem toe en een lokale projectleider vertelt over de aanpak en ervaringen tot nu toe. Joris Wiersinga, spelontwerper en mede-oprichter SilverFit i.s.m. Ike Punt, manager en projectleider Stichting Groenhuysen 3.7 Interactieve geluidsboog als aanjager voor bewegen Op het biovakantie-park voor kinderen met een beperking staat al jarenlang een interactieve geluidsboog. Deze boog is 5 meter in doorsnee, bevat beweegsensoren, speakers en een vloer met veel gekleurde vlakken. Met de boog kunnen gebruikers vele spellen spelen, op muziek en aan de hand van opdrachten. Deze geluidsbogen worden deze zomer naast 11 verpleeg- en verzorgingshuizen geplaatst, zowel voor bewoners als kinderen en ouderen uit de buurt. Ook worden de spellen doorontwikkeld voor mensen met dementie en mensen slecht ter been. Wat zijn de ervaringen en verwachtingen? Projectleider bij één van de betrokken verpleeghuizen, i.s.m. een medewerker van het bio-vakantiepark. (Vanwege lopend project zijn gastsprekers nog niet bekend, zie actuele informatie op de website) Beweegvriendelijke omgeving 1.8 Beweegtuinen Steeds meer zorginstellingen richten de buitenruimte in als beweegtuin. Een gezamenlijke moestuin, een ompad met verschillende ondergronden of een route met toestellen zijn varianten die steeds vaker voorkomen. Waar moet je bij het ontwerp daarvan op letten? De ene beweegtuin wordt veel gebruikt, de andere nauwelijks. Wat zijn sleutels voor succes? Welke belemmeringen zijn er voor het daadwerkelijk gebruik en hoe kan je die wegnemen? In deze sessie worden enkele voorbeelden uitgelicht en gaat u gezamenlijk opzoek naar de kansen en mogelijkheden om de buitenruimte actief in te zetten. Anke Wijnja, ontwerper beweegtuinen Bureau Fonkel i.s.m. Ruud Dirkse, directeur zorginnovatiebureau DAZ 2.8 Ontwerpen van beweegvriendelijk verpleeghuis Waar moet bij nieuwbouw en renovatie van woonzorgcentra op worden gelet om te komen tot een beweegvriendelijke woonomgeving? Hoe kan binnen een bestaand gebouw de omgeving mensen laten uitnodigen tot meer bewegen? Dit soort vragen komen aan de orde in deze sessie. Ook is aandacht voor een onderzoek naar de zintuigelijke waarneming van de ruimte. Henri Snel, architect, onderzoeker Alzheimer en Architectuur en afdelingshoofd Architectonisch Ontwerp Gerrit Rietveld Academie i.s.m. Sander van der Ham, stadspsycholoog STIPO 3.8 Olga Commandeur Plein Op 25 plekken in Nederland zijn zogenaamde Olga Commandeur pleinen. Deze pleinen vormen het hart van bewegingsactiviteiten in de wijk, voor diverse groepen, maar met de nadruk op ouderen. Hoe zien deze eruit en wat is de toegevoegde waarde voor ouderen met en zonder zorgvraag. Olga Commandeur, oud-atlete en trainer voor gezond bewegen 9

10 Kunst van het verleiden 1.9 Muziek als aanjager van bewegen Een bekende volkswijsheid is dat beweging ertoe leidt dat je je ook beter gaat voelen. Dit geldt ook voor ouderen, maar vaak bestaat er terughoudendheid om ouderen te betrekken binnen bewegingsactiviteiten. Als we muziek horen, dan gaan we vaak als vanzelf meebewegen. Voor diverse ziektebeelden, zoals dementie, kan muziek zo een extra stimulans zijn tot bewegen. In deze sessie wordt ingegaan op het belang van bewegen bij kwetsbare ouderen en hoe muziek en bewegen therapeutisch kan worden ingezet. Annemiek Vink, psychologe en docent Theorie Muziektherapie ArtEZ Conservatorium Enschede en docent Master of Arts Therapies Zuyd Hogeschool i.s.m. Mohamed el Hadouchi, docent Master sportfysiotherapie Hogeschool Utrecht en eigenaar Sportmedisch Bewegingscentrum te Lochem 2.9 Bewegingsactiviteiten aan tafel In een huiskamerproject of een dagvoorziening is het vaak een hele onderneming om tot een opstelling te komen voor bewegingsactiviteiten. De ruimte is bijvoorbeeld beperkt of het meubilair is zwaar. Gelukkig hoeft dit niet te betekenen dat een bewegingsactiviteit onmogelijk is. Rondom de tafel, aan de tafel en met behulp van de tafel zijn veel vaardigheden en bewegingsspelen op een leuke manier uit te voeren. In deze sessie is aandacht voor de effecten van bewegingsactiviteiten aan tafel en gaat u actief aan de slag met een aantal oefeningen. Trees Werring-Lammers, Sportservice Noord-Holland en auteur Spelenderwijs in beweging: actief aan tafel, een handreiking voor activiteitenbegeleiders en vrijwilligers in de ouderenzorg 3.9 Activering en gedragsbeïnvloeding Het gedrag van de zorgprofessional zelf speelt een belangrijke rol bij het stimuleren om meer te bewegen. Welke gedrag heeft een negatief effect en hoe kan je cliënten verleiden tot bewegen? Hoe doorbreek je bij de cliënt de drempels en zorg je dat bewegen leuk is of wordt? Het is de kunst van het verleiden, waarbij een creatieve en soms onorthodoxe aanpak verfrissend kan werken. Een interactieve sessie, met praktijkcasuïstiek, beweging en hersenkrakers. Nanette Hagedoorn, manager Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen, en auteur van onder meer Beweging in je brein i.s.m. Lenie Vermeer, GZ-psycholoog Lelie zorggroep en Trimbos-instituut Divers 1.10 Werken met de IGZ Bouwstenen De Inspectie Gezondheidszorg (IGZ) heeft in 2012 zeven bouwstenen voor beweegstimulering van ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen gepresenteerd. Zij gaat deze bouwstenen ook gebruiken bij inspecties. In het pleniare programma heeft IGZ-directeur Anja Jonkers de bouwstenen al toegelicht. In deze verdiepende sessie wordt actief met de deelnemers stilgestaan bij de implementatie mogelijkheden van deze zeven bouwstenen. Rens Scheijven, coördinerend specialistisch inspecteur Inspectie voor de Gezondheidszorg i.s.m. Jolanda de Zeeuw, adviseur Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen 2.10 Wegnemen van drempels Binnen zorgorganisaties worden tal van drempels opgeworpen om te bewegen. Helaas komt het vastbinden en beperken van vrijheid nog voor. Zijn gesloten afdelingen altijd wel nodig en heeft die niet meer na- dan voordelen? Een debatsessie over de mogelijkheden om beweegdrempels te slechten. Elly Duijf, directeur innovatiekring dementie i.s.m. Ruud Dirkse, directeur zorginnovatiebureau DAZ 3.10 Bewegen in de openbare (groene) ruimte Deventer legt de nadruk op sportief en groen en smeedt vanuit dit perspectief coalities met verschillende partijen, zoals met een speeltuinvereniging, sportclubs en de woningcorporatie. Sportbedrijf Deventer is de motor achter deze integrale aanpak. In deze sessie krijgt u inzicht in de wijze waarop samenwerkende organisaties in Deventer het bewegen in de openbare (groene) ruimte stimuleert. Praktische tips, voorbeelden zoals in Rivierenwijk en Voorstad Oost en een speciaal ontwikkelde beweegvriendelijke app. Deze inspiratiesessie brengt u in beweging! Meriël Hendriks, projectleider Sportbedrijf Deventer i.s.m. vertegenwoordiger van woningcorporatie en/of gemeente 10

11 Informatie afzenders StudieArena StudieArena ontwikkelt en organiseert in eigen beheer vernieuwende en inspirerende congresprogramma s op het terrein van Zorg, Welzijn en Wonen. Ons motto is: kennismaken is kennisdelen. Meer informatie: Zorginnovatiebureau DAZ DAZ is een zorginnovatiebureau dat zich helemaal heeft gespecialiseerd in vernieuwingen in de ouderenzorg. DAZ richt zich met name op wat mensen met een zorgvraag nog wel kunnen. DAZ is betrokken bij vele vernieuwende (beweeg)projecten, gericht op plezier, ontmoeting en eigen kracht. Meer informatie: en Vrije Universiteit Amsterdam Afdeling Klinische Neuropsychologie De afdeling Klinische Neuropsychologie van de VU in Amsterdam doet onderzoek naar de relatie tussen cognitie en motoriek. Het programma Neuropsychologie van Neurodegeneratieve ziekten wordt geleid door professor Erik Scherder. Binnen dit programma is aandacht voor de relatie tussen lichamelijke activiteit als lopen, kauwen en gedrag bij mensen met een dementie. Een tweede onderzoekslijn betreft de relatie tussen pijn, lichamelijke activiteit en gedrag bij mensen met een cognitieve kwetsbaarheid. Meer informatie: Nederlands Instituut Sport en Bewegen NISB (Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen) is het kennisinstituut dat een vitale samenleving nastreeft, waar-in iedereen actief is. Van jong tot oud, welke levensstijl zij ook hebben. Wij brengen kennis in beweging, letterlijk en figuurlijk. Kennis over sport en beweging: NISB heeft het, verrijkt het én deelt het graag met anderen. Professionals kunnen deze solide kennis toepassen en zo zorgen we er samen voor dat uiteindelijk steeds meer Nederlanders in beweging komen. Meer informatie: Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg Het Kenniscentrum Wonen-Zorg is het informatiepunt voor professionals op het terrein van wonen, welzijn en zorg. Het Kenniscentrum is onderdeel van Aedes, vereniging van woningcorporaties en ActiZ, organisatie van zorgondernemers. Het Wonen met welzijn en zorg heeft betrekking op verschillende doelgroepen zoals ouderen, gehandicapten en GGZ-cliënten. Het kenniscentrum legt de nadruk op trends binnen wonen, zorg en welzijn. Binnen dit kader is een beweegvriendelijke omgeving een belangrijk thema. Meer informatie: 11

12 Algemene informatie Informatie Datum: maandag 4 november 2013 Locatie: Spant! in Bussum Deelnamekosten: 330,- p.p. Elke extra deelnemer(s): 280,- p.p. (bij gelijktijdige aanmelding) De genoemde bedragen zijn inclusief reader, lunch, koffie/thee, netwerkborrel en exclusief 21% BTW. Organisatie StudieArena organiseert het congres i.s.m. zorginnovatiebureau DAZ, de Vrije Universiteit Amsterdam, het Nederlands Instituut Sport en Bewegen (NISB) en het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg. Inschrijven U kunt zich eenvoudig online aanmelden op: Na inschrijving ontvangt u per een bevestiging van uw aanmelding. Bij deze bevestiging sturen wij u tevens het programma, de factuur en de routebeschrijving. En kopie van de factuur ontvangt u per post. Annuleringsvoorwaarden U kunt uw deelname tot 4 weken voor het congres schriftelijk annuleren bij StudieArena. Wij berekenen dan 45,- (excl. BTW) administratiekosten. Na deze datum bent u het volledige bedrag verschuldigd. Uw collega kan u uiteraard zonder bijkomende kosten vervangen. Doelgroepen Het programma is bedoeld voor medewerkers van (thuis)zorg- en welzijnsorganisaties en gemeenten. Ook is het programma interessant voor medewerkers van onderwijs, universiteiten en kennisinstituten, brancheorganisaties en vertegenwoordigers van cliënten- en patiëntenorganisaties. Wij verwachten een mix van deelnemers van de werkvloer, gespecialiseerde paramedici, managers en beleidsmakers. Inschrijven: Accreditatie Voor dit congres wordt o.a. accreditatie aangevraagd bij: Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie (KNGF), De Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Geriatrie (NVFG), Vereniging voor Ergotherapeuten (via Stichting ADAP), Beroepsregister van agogische en maatschappelijk werkers (BAMw), Accreditatiebureau Verpleegkundig Specialisten Register (nog nader te bepalen specialisme) en ABAN (o.a. Verenso, vereniging van specialisten ouderengeneeskunde en sociaal geriaters (Accreditatie Bureau Cluster 1). Het actuele overzicht en het toegekende aantal accreditatiepunten treft u op - #CongresBewegen Twitter over en tijdens het congres door gebruik te maken van #CongresBewegen. Deel uw persoonlijke mening, tips en ervaringen als het gaat om bewegen in de langdurige zorg. Contactgegevens Oostergracht LX Soest Postbus DG Soest T F info@studiearena.nl Ontwerp: Van Lint in Vorm, Zierikzee (7864) - Fotografie: NISB/Colijn van Noort, NISB/Willem Mess Photography, Shutterstock