O n z e z o r g v i s i e

Transcriptie

1 Net als ieder ander mens heb ik het recht om te bepalen hoe ik mijn leven wil inrichten. Ik wil graag dat mensen echt naar mij luisteren en mij respecteren om wie ik ben. Ik zou zoveel mogelijk dingen willen doen waar ik blij van word. O n z e z o r g v i s i e Voor zover het binnen mijn mogelijkheden ligt, wil ik zelf kunnen kiezen hoe ik leef, werk en mijn vrije tijd invul. Ook wil ik kunnen kiezen met wie ik om wil gaan. Ik wil graag zoveel mogelijk invloed op wie mij begeleidt bij de dingen die ik niet of niet zelfstandig kan. Als dit allemaal lukt dan krijg ik de kans om dicht bij mijzelf te blijven en een waardevolle bijdrage te leveren Cliëntenraden van De Twentse Zorgcentra, maart 2012 aan de maatschappij, waarvan ik deel wil uitmaken.

2 W e g w i j z e r 2 Vooraf Recht op goede zorg Een goed en gelukkig leven als doel van goede zorg Levenslang en levensbreed een thuis 4 Onze zorgvisie Uitgangspunten Thuisbasis voor het leven Eigen identiteit Relaties Positie van cliëntvertegenwoordigers Belangrijke levensgebieden Zelf keuzes maken Persoonlijke ontwikkeling Welzijn: Emotioneel Lichamelijk Materieel Spiritueel Relaties: privé en op het werk Onderdeel zijn van de maatschappij 15 Totstandkoming van deze zorgvisie Gebruikte termen in deze tekst Met zorg bedoelen we alle vormen van professionele zorgzaamheid die er zijn, zoals begeleiding, ondersteuning, verzorging, verpleging. Cliënten / mensen met een beperking verwijst naar mensen met een verstandelijke en/of meervoudige beperking die zorg ontvangen. Waar we hij of zijn leven schrijven, kunt u ook zij en haar leven lezen. Cliëntvertegenwoordigers zijn meestal ouders en broers/zussen of andere familieleden van cliënten, die zich betrokken voelen bij hun welzijn en voor hun belangen willen opkomen. De wettelijk vertegenwoordiger van een cliënt is de persoon die door een rechter is aangewezen om officieel namens die cliënt op te treden, bijvoorbeeld bij het sluiten van een contract met een zorgaanbieder. Met zorgaanbieder geven we een organisatie aan die zichzelf ten doel gesteld heeft zorg te verlenen aan dergelijke cliënten, mensen met verstandelijke of meervoudige beperkingen, zoals bijvoorbeeld De Twentse Zorgcentra. Met medewerkers / personeel verwijzen we naar de mensen die bij een zorgaanbieder werken en de cliënten professionele zorg en ondersteuning bieden.

3 Vooraf In de zorg voor verstandelijk gehandicapten zijn cliëntvertegenwoordigers de belangrijkste partners van een zorgaanbieder. De Cliëntenraden als woordvoerders van de cliëntvertegenwoordigers en de cliënten hebben nagedacht over wat verstaan moet worden onder kwalitatief goede zorg voor mensen met een beperking. Welke uitgangspunten vinden wij belangrijk voor een goede verzorging en begeleiding? Wij beschrijven onze bevindingen hierna en spreken daarbij voor onszelf én uit naam van de cliënten, onze familieleden. De belangenbehartiging is geregeld in de Wet Medezeggenschap cliënten zorginstellingen. 1 Recht op goede zorg Mensen met beperkingen hebben recht op goede zorg en ondersteuning. Dat is vastgelegd op nationaal en internationaal niveau. 2 3 Ook in Nederland is nagedacht over de invulling. Onze overheid schreef bijvoorbeeld in 2008 over de rechten voor de cliënt in de zorg. 4 Als cliëntvertegenwoordigers onderschrijven wij vanzelfsprekend het recht op goede zorg. Een goed en gelukkig leven als doel van goede zorg Wij staan voor een goed en gelukkig leven, ook voor mensen met verstandelijke of meervoudige beperkingen. Bij het bepalen van onze kijk op wat goede zorg is vonden wij op verschillende plekken inspiratie. Een voorbeeld van een andere zorgaanbieder, die streeft naar een goede kwaliteit van bestaan voor haar cliënten: Ieder mens wil graag een goed en gelukkig leven. [ ] Een goed en gelukkig leven betekent: er mogen zijn, gewaardeerd worden, relaties aangaan, een bijdrage leveren aan de samenleving, jezelf mogen en kunnen ontplooien in een stimulerende omgeving, zelf keuzes maken en zelf mogen leren van je fouten. Dat is kwaliteit van bestaan. 5 2

4 Levenslang en levensbreed een thuis In de begeleiding van mensen met beperkingen gaat het meestal niet alleen om huiselijke of maatschappelijke ondersteuning. Het gaat om doorlopende zorg en veiligheid. En het gaat ook om het bieden van een thuis. Een thuis dat de basis biedt voor het verdere leven van cliënten. Zoals ieder ander kind na vertrek uit het ouderlijk huis zijn weg vervolgt en zijn eigen thuis creëert. Je thuis voelen is belangrijk op de plek waar je woont en waar je werkt. Levenslange zorg voor mensen met beperkingen betekent, dat medewerkers de cliënten helpen om zich thuis te voelen in hun eigen leven. Dat is de intentie waarmee een zorgaanbieder haar cliënten goede zorg biedt. Het welzijn van cliënten en medewerkers gaat hand in hand. In onze zorgvisie gaan wij er van uit dat mensen met verstandelijke of meervoudige beperkingen levenslange zorg en ondersteuning nodig hebben. Vaak is dat ook levensbreed, op alle levensgebieden. De vraag om ondersteuning stopt pas als de cliënt zelf overlijdt, en zo kan het dus gaan om een periode van 40 tot 60 jaar of nog langer. De meeste mensen die niet zelf de gewenste ondersteuning kunnen kiezen, zijn door hun ouders en broers of zussen toevertrouwd aan een zorgaanbieder als De Twentse Zorgcentra, voor begeleiding bij het wonen en/of bij het werken en andere activiteiten. Dat blijft ook zo nadat hun ouders of andere verwanten overlijden. Deze zorgvisie is ons testament. Cliëntenraden van De Twentse Zorgcentra Oldenzaal, maart

5 Onze zorgvisie Voor u ligt onze zorgvisie, de beschrijving van wat wij verstaan onder goede zorg voor mensen met verstandelijke of meervoudige beperkingen. Uitgangspunten In deze zorgvisie geven we eerst onze uitgangspunten voor goede zorg. Thuisbasis voor het leven Ik ben ik. Mij thuis voelen is de basis van mijn bestaan. Continue zorg en ondersteuning biedt cliënten een basis voor het leven en houdt pas op als de cliënt overleden is. Dat wil zeggen, goede zorg biedt een cliënt een huis en/of een werkplek waar hij zich thuis mag voelen, waar hij geborgenheid vindt, aandacht voor wie hij is en begrip voor zijn mogelijkheden en beperkingen. Waar hij zich in rust, reinheid en regelmaat kan ontwikkelen zoals dat bij zijn levensfase past. Professionele medewerkers die zich door hun leidinggevenden gesteund weten, helpen de cliënten om zich veilig en thuis te voelen in hun eigen leven, wat er ook gebeurt en hoe zij zich ook ontwikkelen. Dat is goede zorg, die zoveel mogelijk in overleg met de cliënt en zijn familie of andere vertegenwoordigers wordt bepaald. Zo n thuisbasis vinden cliënten in een vertrouwde woonomgeving en/of werkomgeving. Dat vraagt om leven en werken in kleine groepen, met een stabiel team van vertrouwde en goed opgeleide medewerkers die de cliënten op een betrokken en consequente manier benaderen zoals het past bij hun leeftijd en mogelijkheden. Zo n thuisbasis vraagt ook om medewerkers die verantwoord toezicht bieden op de veiligheid van cliënten, zoals ouders thuis ook doen. Waar cliënten thuis zijn, zijn medewerkers en familieleden te gast bij de cliënt. Dit houdt bijvoorbeeld in dat zij eerst aankloppen als zij een privékamer van een cliënt willen binnengaan. Iedereen heeft het recht op respect voor privéleven en woning. Mensen met een beperking dus ook. 6 Levenslange goede zorg voor mensen met verstandelijke beperkingen betekent dat medewerkers de cliënten helpen om zich thuis te voelen in hun eigen leven. Dat is de intentie waarmee een organisatie goede zorg aan cliënten biedt. 4

6 Eigen identiteit Bij de uitgangspunten voor goede zorg staat voorop dat ieder mens een eigen identiteit heeft. Deze eigen identiteit is ook een belangrijk aandachtspunt in het leven van mensen met beperkingen. Waar cliënten een beroep doen op zorg om een goed en gelukkig leven te kunnen leiden, is het dus belangrijk om die identiteit te onderstrepen in het beschrijven van wat goede zorg is. Cliënten zijn niet alleen een onderdeel van een groep mensen die samen werken of wonen. Ieders eigen identiteit bepaalt ook welke zorg hij vraagt, welke keuzes hij wil maken of voor hem gemaakt moeten worden: die behoefte verschilt per persoon. Goede onderlinge communicatie tussen cliënten, familieleden en medewerkers is van groot belang om de identiteit van cliënten serieus te kunnen nemen in het dagelijks leven. Goede communicatie zorgt uiteindelijk ook voor effectieve en efficiënte zorg. 7 Relaties Naast een eigen identiteit zijn relaties met andere mensen belangrijk, want zonder relaties is er geen leven als mens. Iedereen is een kind van zijn ouders, en heeft een huisgenoot, vriend, buur of collega. Bij het aangaan en onderhouden van prettige en zinvolle relaties met andere mensen hebben cliënten vaak ondersteuning nodig, dat gaat niet altijd vanzelf. Deze ondersteuning is een essentieel onderdeel van goede zorg. De relatie tussen cliënten, hun gezinsleden en verdere familie is de eerste zorgzame relatie die zij hebben, en meestal de enige levenslange relatie. Dit brengt met zich mee dat familieleden of andere vertegenwoordigers van cliënten een rol hebben in het vertolken van wat cliënten zouden willen, als zij dat niet zelf kunnen aangeven. 5

7 Pos it ie va n c lië nt ve r t e ge nwoordige rs De wettelijk vertegenwoordiger en andere familieleden zijn erg belangrijk voor de cliënt bij het bepalen van de benodigde verzorging en begeleiding. Deze mensen zijn dan ook de logische gesprekspartners van een zorgaanbieder en haar medewerkers, op individueel niveau en op beleidsniveau. Deze rol hebben cliëntvertegenwoordigers, omdat mensen met beperkingen vaak niet zelf kunnen aangeven wat moet en kan, én omdat de familieleden uit ervaring weten wat de cliënt nodig heeft aan verzorging en begeleiding. Voor meerderjarige cliënten zijn de ouders niet meer vanzelfsprekend de wettelijk vertegenwoordiger. Voor hen heeft de rechter een wettelijk vertegenwoordiger aangewezen: dat kan een bewindvoerder, een mentor of een curator zijn. Deze wettelijk vertegenwoordiger is meestal een ouder of ander familielid van de cliënt. De juridische positie van deze wettelijk vertegenwoordiger is anders dan die van andere familieleden en vrienden, de niet-wettelijk vertegenwoordigers, omdat de wetgeving in Nederland een onderscheid maakt tussen beide typen vertegenwoordigers. Een zorgaanbieder moet aan cliënten die verzorging en begeleiding bieden die zij nodig hebben, en daarom mag zij feitelijk geen onderscheid maken tussen beide typen vertegenwoordigers. 8 Kortom, onderdeel van de goede zorg waar cliënten recht op hebben is dat de zorgaanbieder de wettelijk vertegenwoordiger én de andere familieleden en vrienden (de niet-wettelijk vertegenwoordigers) actief betrekt bij de beslissingen over de verzorging en begeleiding van de cliënt. 6

8 Belangrijke levensgebieden Hiervoor hebben we belangrijke uitgangspunten voor goede zorg benoemd: dat ieder mens een eigen identiteit heeft, dat ieder mens relaties met andere mensen heeft en nodig heeft, dat het gaat om het levenslang bieden van een thuisbasis, dat cliëntvertegenwoordigers een belangrijke rol hebben. Het doel van goede zorg is dat cliënten een goed en gelukkig leven hebben. De goede zorg waarop zij een beroep doen, is niet alleen nodig voor de hele lengte van het leven, maar vaak ook voor de volle breedte, en dat beschrijven we hier. Mensen met verstandelijke of meervoudige beperkingen hebben ondersteuning nodig in het leven. In de verdieping van deze zorgvisie beschrijven we een aantal gebieden van het dagelijks leven die aandacht vragen als het om goede zorg gaat: 9 Zelf keuzes maken Persoonlijke ontwikkeling Deze levensgebieden overlappen en beïnvloeden elkaar, zoals het duidelijkst te merken is bij welzijn. Een goed en gelukkig leven vraagt om aandacht voor emoties, voor je lichaam, voor materiële zaken en voor spiritualiteit. Een fijn huis met eigen spullen om van te genieten valt op zich onder materieel welzijn, maar draagt ook direct bij aan lekker in je vel zitten, dus aan lichamelijk en emotioneel welzijn. De vraag of je alleen van fijne spulletjes gelukkig wordt valt weer onder spiritueel welzijn. We geven bij elk onderwerp een korte uitleg en een paar voorbeelden. De genoemde voorbeelden verduidelijken waarover het gaat; ze zijn niet bedoeld als een volledige opsomming van wat er allemaal onder het betreffende levensgebied valt. Door alles heen, bij elke afweging van wat goede zorg is, staan de bovengenoemde uitgangspunten voorop: goede zorg gaat ervan uit dat iedere cliënt een eigen identiteit en relaties met andere mensen heeft, biedt een thuisbasis voor een goed en gelukkig leven en betrekt cliëntvertegenwoordigers bij het nemen van besluiten over de ondersteuning. Welzijn: Emotioneel Lichamelijk Materieel Spiritueel Relaties: privé en op het werk Onderdeel zijn van de maatschappij 7

9 Zelf keuzes maken Ik bepaal zelf, uitgaande van de mogelijkheden die ik heb, hoe ik mijn leven inricht. Ieder mens heeft een eigen identiteit, met mogelijkheden en beperkingen. Wie iemand is, wat hij leuk vindt en wat niet, bepaalt de keuzes die hij wil maken. Een cliënt moet keuzes kunnen maken over alle gradaties van het leven. Belangrijke keuzes voor een cliënt zijn: het inrichten van zijn leven, seksualiteit, relaties, het levenseinde e.d.. Goede zorg houdt in, dat cliënten optimaal de kans krijgen zelf keuzes te maken die passen bij wie zij zijn. Dat kan inhouden dat een cliënt tegen zichzelf in bescherming genomen moet worden. Als het voor iemand door zijn beperkingen moeilijk is aan te geven wat hij wil, dan is het de taak van medewerkers, cliëntvertegenwoordigers en familie om te bedenken met welke keuze de cliënt blij wordt - en om vervolgens na te gaan of dit inderdaad leidt tot een goed en gelukkig leven van de cliënt. Bij zelf keuzes maken kan het om kleine dingen gaan, zoals de keuze om koffie of chocolademelk te drinken als je van je werk thuiskomt, om brood te eten met jam of met kaas erop. En het gaat ook om grote keuzes, zoals welk werk je leuk vindt om te doen, of waar je wilt wonen. 10 Als een cliënt in paniek raakt door teveel keuzemogelijkheden, dan is het belangrijk om hem uit een passend aantal mogelijkheden te laten kiezen. Als een cliënt iets wil dat hem ernstige schade toebrengt, is het nodig om hem tegen zichzelf te beschermen. 8

10 Pe rs oonlijke ont w ik ke ling Ik ontplooi de mogelijkheden die in mij zijn en ontwikkel me tot de mens die ik wil zijn. In een goed en gelukkig leven is er ook ruimte voor het leren van nieuwe dingen en het opdoen van nieuwe ervaringen. Dit vergroot ons zelfvertrouwen. Als het gelukt is om iets nieuws te leren dan zijn we tevreden en blij. Mensen met verstandelijke of meervoudige beperkingen hebben op het gebied van persoonlijke ontwikkeling ook vaak ondersteuning nodig, en dat is dus van belang voor goede zorg. Het is onderdeel van de professionaliteit van medewerkers dat zij cliënten erop wijzen dat ze zelf doen wat ze zelf kunnen doen. Zij stimuleren cliënten om nieuwe dingen te leren en hun vaardigheden te ontwikkelen en te blijven gebruiken. Persoonlijke ontwikkeling is te vinden in heel veel dingen, van klein tot groot. Het gaat bijvoorbeeld over jezelf verzorgen, over je werktijd en je vrije tijd zinvol doorbrengen. Of het kan gaan om het onder de knie krijgen van een nieuwe taak, om jezelf te leren aankleden, om samen te sporten, om je spieren te leren ontspannen, om werk te vinden waar je in verder kunt groeien en waar je blij van wordt. Het kan ook gaan om leren hoe mensen in de maatschappij op een fijne manier met elkaar kunnen omgaan, om fatsoensnormen. 9

11 Emotioneel welzijn Ik voel me in balans (in evenwicht) met mijzelf en met mijn omgeving. Aandacht voor emoties is niet alleen aandacht voor blijdschap en tevredenheid; verdriet en boosheid horen ook bij het leven, en iedereen is wel eens een dag knorrig en uit zijn humeur. Continue persoonlijke aandacht van medewerkers, is onderdeel van goede zorg. Daar waar het gaat om emoties moeten medewerkers vertrouwd zijn met de mogelijkheden en beperkingen van cliënten. Aandacht voor verdriet kan bij emotioneel welzijn horen, maar als dat verdriet door de dood van een geliefde komt, of door ongeneeslijk ziek zijn, dan komen misschien ook andere vragen aan de orde die meer bij spiritueel welzijn horen. Een huiselijke, knusse omgeving en gezelligheid zijn van groot belang voor emotioneel welzijn, en ook voor lichamelijk en materieel welzijn. Medewerkers zorgen voor een veilige en fijne sfeer waar cliënten zich kunnen ontspannen en ook hun emoties kunnen doorleven. Goede zorg biedt een thuis waar cliënten zichzelf mogen zijn en zich in veiligheid en geborgenheid kunnen ontplooien. Als een cliënt boos of verdrietig is, is het belangrijk om uit te vinden hoe dat komt en of er iets zou moeten veranderen. Dat kan een verandering zijn in de omgeving, in het geven van de zorg of bij de cliënt zelf. Misschien kan een cliënt leren om anders met zijn emoties om te gaan, om ze te leren uiten en verwerken. Soms is iemand verdrietig of boos omdat hij ergens pijn heeft. Of misschien zit de oplossing in heel praktische dingen, zoals de televisie op een andere tijd uitzetten of juist aanzetten, of contact opnemen met mensen die de cliënt mist. 10

12 L ic ha me lijk we lzijn Ik krijg de zorg die mijn lichaam nodig heeft. Soms wil ik actief bewegen en soms wil ik uitrusten. Lichamelijk welzijn is ook van belang voor een goed en gelukkig leven. Het is een hele kunst om je lichaam schoon en zo gezond mogelijk te houden. Hygiëne is een belangrijk onderdeel van het dagelijkse leven. Mensen met beperkingen kunnen daar meestal niet zelf voor zorgen. Iedere cliënt heeft dus ook op dit gebied zijn eigen vragen en behoeften. Goede zorg omvat ondersteuning bij alles wat cliënten niet zelf kunnen doen en soms ook toezicht en ondersteuning bij zaken die ze eigenlijk zelf wel kunnen. Daarnaast is er aandacht nodig als de gezondheid van een cliënt tijdelijk of permanent achteruit gaat. Alertheid bij de medewerkers, familie en een stabiel en deskundig team van huisartsen en (para-) medische specialisten zijn hiervoor erg belangrijk. Wassen, tanden poetsen, schone kleren aandoen, naar de wc gaan of een schone luier krijgen - dat begint s morgens bij het opstaan. Het eindigt voor goede slapers bij het naar bed gaan, maar voor veel mensen pas ergens diep in de nacht, bijvoorbeeld als zij onrustig slapen of epilepsie hebben of ook s nachts verschoning nodig hebben. Bewegen en elke dag buiten een frisse neus halen dragen bij aan gezond blijven en je lichaam in goede conditie houden. Ook ruimte voor ontspanning, een mooi evenwicht tussen actief bewegen en lekker uitrusten is erg belangrijk. Dat kan thuis en bij activiteiten of op je werk. Materieel welzijn Ik heb alles wat nodig is om mijn eigen leven te kunnen leiden. De meeste mensen hebben thuis graag veel tastbare dingen om zich heen waar zij van genieten. Dat is voor mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking niet anders. Materieel welzijn gaat over allerlei zaken, thuis, op het werk en onderweg, over een dak boven je hoofd en spullen om je heen waar je je prettig bij voelt, die jou in staat stellen om de dingen te doen die je graag wilt doen. Ook veilig en passend vervoer en aangepaste hulpmiddelen horen hierbij. Het is belangrijk dat cliënten de gelegenheid hebben ook hierin zoveel mogelijk zelf hun keuzes te maken. De mogelijkheid om thuis tot rust te komen, om zinvolle activiteiten te hebben die bij je passen, met af en toe een dagje uit of een week vakantie, om te genieten van mooie spullen, om jezelf veilig te kunnen bewegen dat zijn allemaal belangrijke dingen die bijdragen aan emotioneel, lichamelijk en materieel welzijn. Cliënten genieten van een warm en gezellig huis waarin zij een eigen ruimte hebben, van een cd-speler op hun kamer zodat ze de muziek kunnen horen die zij graag horen, van eten en drinken dat ze lekker vinden, van spulletjes die ze mooi vinden om naar te kijken of mee te spelen en te knutselen. Communicatiemogelijkheden als een telefoon en een computer zijn van belang voor wie daar mee kan omgaan. Veilig en passend vervoer helpt cliënten om op het werk en weer thuis te komen, om een dagje uit of op bezoek te gaan bij familie en vrienden. 11

13 Spiritueel welzijn Spiritueel welzijn Ook aangepaste hulpmiddelen horen erbij, bijvoorbeeld een rolstoel, een rollator, een postoel, een tillift enzovoort; hulp middelen waarmee cliënten meer zelf kunnen doen. Het maakt veel verschil of je elke keer moet wachten tot iemand tijd heeft om jou in je rolstoel naar de supermarkt te duwen, of dat je een elektrische rolstoel hebt waarmee je zelfstandig op pad kunt gaan op de tijden dat jij daar zin in hebt. Ik ga naar de kerk als ik dat fijn vind. Ik vind familiefeestjes leuk. Als iemand die ik lief vind dood is, wil ik ook dag zeggen. Spiritueel welzijn gaat over stilstaan bij gebeurtenissen in het leven zoals geboorte, huwelijk, ziekte of overlijden van iemand van wie je houdt. Goede zorg vraagt van medewerkers dat zij alert zijn op spiritueel welzijn van de cliënt en daar waar nodig passende begeleiding bieden. Goede zorg omvat ook ondersteuning door geestelijk verzorgers waar dat gewenst is. Voor veel cliënten is het belangrijk om kerkdiensten mee te maken, georganiseerd door de zorgaanbieder of gewoon in de maatschappij. Vaak hebben zij ondersteuning nodig om hieraan deel te kunnen nemen. Ook het beleven van de seizoenen en het genieten van de natuur kan voor mensen met een beperking meerwaarde hebben. Stilte in de eigen (woon)omgeving kan weldadig zijn en bijdragen aan spiritueel welzijn. Het maakt wel degelijk verschil dat medewerkers hier aandacht voor hebben. Aandacht van medewerkers en familieleden kan cliënten helpen in het omgaan met verdriet als een dierbaar iemand overlijdt. Ook wanneer cliënten zelf langdurig ziek worden, is het van belang dat er tijd vrij gemaakt wordt om te luisteren en nabij te zijn. 12

14 Relaties: privé en op het werk Ik kan omgaan met wie ik wil. Ik mag sommige mensen niet aardig vinden, ook medewerkers. Een mens heeft in zijn leven relaties. Goede zorg betekent dat medewerkers cliënten ondersteunen en stimuleren bij het contact met andere mensen, bij het aangaan en onderhouden van relaties. De eigen identiteit van de cliënt en zijn vertrouwdheid met beperkingen en mogelijkheden zijn (bij het aangaan) van relaties ook belangrijk. Cliënten geven andere mensen waardering en respect, en willen dat ook graag van anderen ontvangen. Dat geldt ook voor de onderlinge relaties tussen cliënten en medewerkers of familieleden. Medewerkers zijn te gast bij de cliënten thuis, net zoals familieleden of anderen. Voor medewerkers is dit thuis tevens hun werkplek. Soms hoort daarbij het verwelkomen van bezoekers uit naam van de cliënt. Het beleven van intimiteit of seksualiteit hoort ook bij het onderwerp relaties. Intimiteit is bijvoorbeeld knuffelen of tegen elkaar aan op de bank zitten: dat kunnen cliënten onderling beleven, en ook medewerkers en cliënten samen, of cliënten met familieleden en vrienden. Seksualiteit tussen medewerkers en cliënten is ongeoorloofd. Waar cliënten onderling seksuele relaties hebben, is het voor medewerkers en familieleden belangrijk om na te gaan en er voor te zorgen dat de individuele grenzen van de betrokken personen niet geschonden worden. Ook dat is goede zorg. Relaties: privé en op het werk als er vervoer geregeld moet worden. Cliënten hebben natuurlijk ook contact met de medewerkers die hen zorg bieden, en het is belangrijk dat daar aandacht en tijd voor is, in wederzijds respect. Als een cliënt in bad gaat, bijvoorbeeld, gebeurt dat veilig en in een rustige sfeer, met hulp of toezicht van een medewerker die niet ondertussen met andere personen of regeldingen bezig is. Dat is voor de cliënt en voor de medewerker het prettigst. Cliënten willen graag samen met mensen die zij aardig vinden leuke dingen doen, met vrienden of familie of vrijwilligers. Soms doen zij daarvoor een beroep op ondersteuning van medewerkers, bijvoorbeeld als die namens de cliënt een kaart of een bloemetje sturen, of 13

15 Onderdeel zijn van de maatschappij Ik ben mens onder de mensen: ik hoor erbij! Mensen hebben privé en op het werk contacten. Tegelijk is iedereen ook deel van de maatschappij, zoals bijvoorbeeld wijkbewoner, inwoner van een stad of dorp en burger van Nederland. Mensen met een beperking zijn ook deel van de maatschappij, maar om daar hetzelfde te kunnen doen als andere burgers hebben zij extra zorg en ondersteuning nodig. Zij hebben recht op die ondersteuning. 11 Cliënten willen gezien, gewaardeerd en gerespecteerd worden door anderen, zij willen het gevoel ervaren dat zij er toe doen en erbij horen, dat ook zij hun plek in de maatschappij hebben. Goede zorg biedt cliënten de ondersteuning die zij nodig hebben om mee te kunnen doen in een maatschappij die zich meestal niet aan hen aanpast, met aandacht voor de eigen identiteit van cliënten, hun mogelijkheden en beperkingen. Cliënten vinden het plezierig om naar een winkel te kunnen gaan voor een boodschap, of naar een café of een andere plek om andere mensen te ontmoeten. Het liefst in hun directe omgeving en soms zo gewoon mogelijk naar een plek waar andere burgers ook komen, maar de maatschappij past zich meestal niet aan hun tijd en tempo aan. Sommige cliënten vragen begeleiding om in een bedrijf te kunnen werken dat niet aan hen is aangepast. Cliënten willen leuke dingen doen die andere mensen in Nederland ook doen. Sommige cliënten willen gebruik maken van hun stemrecht bij verkiezingen, zoals andere burgers dat ook doen. 14

16 Totstandkoming van deze zorgvisie De volgende leden van de Cliëntenraden van De Twentse Zorgcentra hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het beschrijven van deze zorgvisie vanuit cliëntperspectief: Ans Hartendorp, Diny Jurg, Frank Wegdam, Gerard Harberink, Greet Ellenkamp, Johan Haverkate, Meliha Kilic, Mia Wolkotte, Paul Kersten, Sjaak Smit en Yvon Bleijenberg. Begeleiding Jan te Lindert, Bureau voor Morele vraagstukken en Geestelijk welzijn Juridische inbreng Anthony Wijnberg, Wijnberg Advocaten Tekst Paulien Rijkhoek, Piodoor Vormgeving Edith van den Broek, SheMedith 1 Art. 2 lid 1 en lid 3b Wet Medezeggenschap cliënten zorginstellingen. 2 Art. 26 Europees Handvest voor de grondrechten, zie: 3 VN-verdrag voor rechten van mensen met een beperking, zie ook: 4 Brief van het Ministerie van VWS aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal, 23 mei Visie van SOVAK, 6 Art. 8 EVRM: recht op bescherming op de persoonlijke levenssfeer. 7 Art. 3 Kwaliteitswet zorginstellingen. 8 Art. 2 Kwaliteitswet zorginstellingen: zorg van een goed niveau die in elk geval doeltreffend, doelmatig en cliëntgericht wordt verleend en die is afgestemd op de reële behoefte van de cliënt. 9 Deze levensgebieden zijn geïnspireerd door de domeinen van kwaliteit van bestaan die Schalock & Verdugo hebben beschreven: zelfbepaling, persoonlijke ontwikkeling, emotioneel welbevinden, lichamelijk welbevinden, materieel welbevinden, interpersoonlijke relaties, sociale inclusie en rechten (Schalock, R. L., & Verdugo, M. A.. Handbook on quality of life for human service practitioners Washington, DC: American Association on Mental Retardation). Deze domeinen worden genoemd in de visie van SOVAK, zie voetnoot Art. 7:446 e.v. BW: het recht op keuze informatie over de behandeling. 11 Mensen met een beperking hebben het recht op maatregelen die beogen de zelfstandigheid, de maatschappelijke beroepsintegratie en hun deelname aan het gemeenschapsleven te bewerkstelligen. Art. 26 Europees Handvest voor de grondrechten.