Veilig, gezond en boeiend water

Transcriptie

1 Veilig, gezond en boeiend water Waterplan Wijk bij Duurstede Definitief Gemeente Wijk bij Duurstede Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden 13/ /BOO C4

2 Colofon Titel : Veilig, gezond en boeiend water Waterplan Wijk bij Duurstede Projectnummer : Grontmij Referentienummer : 13/ /BOO Revisie : D2 Datum : 14 november 2008 Auteur(s) : Hay Timmermans (gemeente Wijk bij Duurstede) Goos Boelhouwer (Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden) Marian Booltink (Grontmij) Goedgekeurd door : Stuurgroep Waterplan Wijk bij Duurstede Contact : Gemeente Wijk bij Duurstede Postbus BB Wijk bij Duurstede T E info@wijkbijduurstede.nl Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Postbus GJ Houten T E post@hdsr.nl Grontmij Nederland bv Postbus DC Houten T E midwest@grontmij.nl 13/ /BOO C4 Pagina 2 van 46

3 Inhoudsopgave (vervolg) Inhoudsopgave 1 Samenvatting Inleiding Aanleiding Doelstelling Planproces Leeswijzer Afbakening Plangebied Het water in Wijk bij Duurstede Status waterplan Visie Inleiding Visie lange termijn Pijler I: Een beheerbaar en onderhoudbaar watersysteem (waterkwantiteit) Streefbeelden Wat moeten we? Wat willen we Vergelijking met wat we hebben Pijler II: Schoon en gezond water (waterkwaliteit) Streefbeelden Wat moeten we? Wat willen we? Vergelijking met wat we hebben Pijler III: Water als leidend principe bij planvorming (plannen) Streefbeelden Wat moeten we? Wat willen we? Vergelijking met wat we hebben Pijler IV: aantrekkelijk water (beleving) Streefbeelden Wat moeten we? Wat willen we? Vergelijking met wat we hebben Van visie naar maatregelen Inleiding Uitwerking in stappen Financiële gevolgen Samenvatting maatregelen Pagina 3 van 46

4 Inhoudsopgave (vervolg) 10 Van maatregelen naar uitvoeringsprogramma Bijlagendeel: Bijlage 1 Factsheets (uitvoeringsprogramma) Bijlage 2 Begrippen Bijlage 3 Achtergrondinformatie Pagina 4 van 46

5 1 Samenvatting De gemeente Wijk bij Duurstede en het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden hebben samen het waterplan voor de gemeente opgesteld. Omdat het klimaat verandert en er eisen en wensen bestaan op watergebied, zijn de krachten gebundeld. Voorliggend waterplan is het resultaat. Het geeft een visie op water en stelt maatregelen voor in een uitvoeringsprogramma. In de hieronder opgenomen samenvatting staan de belangrijkste punten uit het waterplan beschreven, aan de hand van een aantal vragen. Wat is een waterplan en wie stelt het op? Het waterplan is opgesteld door de gemeente en het waterschap. Voor het opstellen van het waterplan is een stuurgroep en een projectgroep ingesteld. In de stuurgroep hebben wethouder, hoogheemraad en afdelingshoofden en projectleiders van gemeente en waterschap zitting. De projectgroep bestaat uit ambtelijke deelnemers van alle partijen (gemeente, waterschap, provincie en Vitens). Daarnaast heeft een meedenkgroep meegedacht met het waterplan. Daarin waren onder meer vertegenwoordigd: natuur- en milieuorganisaties, woningbouwverenigingen, recreatieve verenigingen, bewoners en LTO. Waarom een waterplan en wat is het doel? Het water biedt een meerwaarde aan de gemeente en haar bewoners. De gemeente Wijk bij Duurstede en het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden willen er samen voor zorgen dat water in de gemeente voor alle bewoners en bezoekers nóg aantrekkelijker wordt om te gebruiken en van te genieten. Het water moet hiervoor schoon zijn en er aantrekkelijk uitzien. Daarnaast is het belangrijk dat er voldoende water, op de juiste plaats en tijd voorradig is. Waterschade en droogte moeten voorkomen worden. Is er voldoende ruimte voor waterberging om het veranderende klimaat het hoofd te bieden? Het waterplan is een goede planvorm om de voorgenomen acties te bundelen. Houdt het waterplan rekening met nieuwe (water)wetten? Uiteraard houdt het waterplan daar ook rekening mee voor zover relevant, zoals de nieuwe Waterwet, Wet verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken, Wet Ruimtelijke ordening (Wro), Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO) en Digitale Uitwisseling in Ruimtelijke Processen (DURP). Een plan voor al het water in de gemeente Wijk bij Duurstede? In dit plan wordt de hele gemeente beschouwd met een hoofdaccent op het stedelijk gebied, bestaande uit de drie kernen Wijk bij Duurstede, Langbroek en Cothen. Het gaat in op oppervlaktewater, grondwater en riolering en op zowel waterkwantiteit als -kwaliteit. Dit wordt integraal opgepakt en in relatie gezien met direct verwante zaken als communicatie, ruimtelijke ordening, cultuurhistorie, waterrecreatie en watergebonden natuur. Voor het buitengebied zijn reeds watergebiedsplannen opgesteld. Pagina 5 van 46

6 Waarom een visie en een uitvoeringsprogramma? Het waterplan bestaat uit een watervisie en een uitvoeringsprogramma. Het uitvoeringsprogramma heeft betrekking op de jaren Dat is de periode waarvoor de bestuurders van de waterpartners maatregelen kunnen vastleggen. De watervisie kijkt verder dan deze periode, namelijk tot 2015 en Dit zijn belangrijke jaartallen die landelijk zijn vastgesteld als data waarop de waterhuishouding goed geregeld moet zijn (in 2015 vanwege Kaderrichtlijn Water en Bestuursakkoord Water) en vanwege de (rijksvisie) Nota Ruimte (in 2030). Wat zijn de belangrijkste thema s of pijlers van het plan? Met het waterplan dragen de partijen samen de belangrijkste thema s uit, die de vier pijlers vormen van dit waterplan: een beheerbaar en onderhoudbaar watersysteem, schoon en gezond water, water als leidend principe bij planvorming en aantrekkelijk water en daarnaast organisatie en communicatie. Wat merken bewoners van het uitgevoerde plan? Bijvoorbeeld: een veilig, schoon, gezond en boeiend watersysteem voor mens en natuur, nu en later; het gebied is veilig bij extreme neerslag, hoge rivierstanden of extreme droogte; knelpunten op gebied van water zijn opgelost; een optimaal ingerichte (afval)waterketen waarbij schoon en vuil water gescheiden zijn; nieuwe wet- en regelgeving is geïmplementeerd; een kwaliteitsimpuls voor de beleving en het beheer van het water in de gemeente; behoud en verbetering van de waterkwaliteit, ecologische, cultuurhistorische, agrarische, recreatieve en toeristische waterfunctie. Wat zijn de belangrijkste maatregelen van het plan? Pijler A Algemeen: organisatie en communicatie Communicatie burgers versterken Samenwerking waterpartners verbeteren Implementeren nieuwe wetgeving: Waterwet, Wet verankering en bekostiging gemeente watertaken, WRO, WABO en DURP Pijler I Een beheerbaar en onderhoudbaar watersysteem (waterkwantiteit) Klimaatverandering het hoofd bieden, zowel oppervlaktewater als grondwater Rioolstelsel op orde Water bereikbaar voor beheer en onderhoud Zorgen voor veilig water Minder verspilling van drinkwater Pijler II Schoon en gezond water (waterkwaliteit) Uitvoeren waterkwaliteitsspoormaatregelen Implementatie Kaderrichtlijn Water Geen overmatig kroos of blauwalgen Aanleg van watergebonden natuur en natuurvriendelijke oevers Baggeren watergang Duurzaam onkruidbeheer in de openbare ruimte Pijler III Water als leidend principe bij planvorming (plannen) Water verankeren in Ruimtelijk Ordeningsproces Pijler IV Aantrekkelijk water Onderzoek naar mogelijkheden uitbreiding waterrecreatie Cultuurhistorie en archeologie benadrukken en versterken Bewoners betrekken bij inrichting van hun omgeving Water beter zichtbaar en bereikbaar voor bewoners maken Pagina 6 van 46

7 2 Inleiding 2.1 Aanleiding De gemeente Wijk bij Duurstede is verbonden met het water. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de ligging van de stad tussen de Kromme Rijn, de Nederrijn,/Lek en het Amsterdam-Rijnkanaal. Het beschermde dorpsgezicht van Cothen dat idyllisch ligt langs de Kromme Rijn. En Langbroek, gebouwd in een na 1122 drooggelegd moerasgebied. Het water biedt een meerwaarde aan de gemeente en haar bewoners. De gemeente Wijk bij Duurstede en het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden willen er samen voor zorgen dat water in de gemeente voor alle bewoners en bezoekers nóg aantrekkelijker wordt om te gebruiken en van te genieten. Het water moet hiervoor schoon zijn en er aantrekkelijk uitzien. Daarnaast is het belangrijk dat er voldoende water, op de juiste plaats en tijd voorradig is. Figuur 2.1 Meerwaarde van water Waterschade en droogte moeten voorkomen worden. Is er voldoende ruimte voor waterberging om het veranderende klimaat het hoofd te bieden? Ook het water onder de grond is belangrijk, zowel in de riolering en als grondwater. Tegelijkertijd kan water ook een risico vormen. Is het voldoende veilig achter de dijk bij hoge rivierstanden? Zijn we voorbereid op de gevolgen van klimaatverandering, zoals hoge rivierstanden, hevigere regenbuien in korte perioden en langere droge perioden? En tot slot, wat moet er gebeuren met het oog op de veranderende wet- en regelgeving op het gebied van water? Het water in Wijk bij Duurstede kent vele aspecten. Al deze aspecten krijgen een plek in dit waterplan. De gemeente Wijk bij Duurstede en het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden hebben besloten om dit waterplan in 2007 op te stellen. In dit plan wordt de hele gemeente beschouwd met een hoofdaccent op het stedelijk gebied, bestaande uit de drie kernen Wijk bij Duurstede, Langbroek en Cothen. Voor het landelijk gebied wordt verwezen naar de diverse watergebiedsplannen die zijn opgesteld. 2.2 Doelstelling De gemeente Wijk bij Duurstede en het waterschap (Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden) zien samen met de waterpartners veel kansen voor water. Ze willen er voor zorgen dat het water voor alle bewoners en bezoekers nóg aantrekkelijker is om te gebruiken en van te genieten. Het is hun wens om problemen op te lossen op het gebied van water en de kansen die er zijn, optimaal te benutten. Het waterplan geeft antwoord op: wat willen we- wat hebben we en wat moeten we? Daarom bestaat het waterplan uit een watervisie en een uitvoeringsprogramma. Het uitvoeringsprogramma heeft betrekking op de jaren Dat is de periode waarvoor de bestuurders maatregelen kunnen vastleggen. De watervisie kijkt verder dan deze periode, namelijk tot 2015 en Dit zijn belangrijke jaartallen die landelijk zijn vastgesteld als data waarop de waterhuishouding goed geregeld moet zijn (in 2015) en vanwege de (rijksvisie) Nota Ruimte (in 2030). Pagina 7 van 46

8 De waterpartners van gemeente en waterschap zijn de provincie Utrecht, waterleidingbedrijf Vitens en Rijkswaterstaat. Met het waterplan dragen deze partijen samen de belangrijkste thema s uit, die de pijlers vormen van dit waterplan: een beheerbaar en onderhoudbaar watersysteem, schoon en gezond water, water als leidend principe bij planvorming en aantrekkelijk water. 2.3 Planproces Voor het opstellen van het waterplan zijn een stuurgroep en een projectgroep in het leven geroepen. In de stuurgroep hebben wethouder, hoogheemraad en afdelingshoofden en projectleiders van gemeente en waterschap zitting. De projectgroep bestaat uit ambtelijke deelnemers van alle partijen (gemeente, waterschap, provincie en Vitens). Daarnaast heeft een meedenkgroep meegedacht met het waterplan. Daarin waren onder meer vertegenwoordigd: natuur- en milieuorganisaties, woningbouwverenigingen, recreatieve verenigingen, bewoners en LTO. Door de gemeente Wijk bij Duurstede en het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden is gezamenlijk een startnotitie opgesteld. De startnotitie dient als projectplan op hoofdlijnen. De startnotitie is in de voorbesprekingronde van de raadsvergadering van 28 februari 2007 gepresenteerd. Daarna is er een startbijeenkomst gehouden. Voor belanghebbenden zijn twee workshops gehouden. Hiermee, en door de tervisielegging, is de inbreng vanuit het bedrijfsleven en de burgers gewaarborgd. Het waterplan is opgesteld door de gemeente Wijk bij Duurstede en het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, in samenwerking met de overige waterpartners. Grontmij heeft de partijen hierbij ondersteund. 2.4 Leeswijzer De samenvatting in hoofdstuk 1 wordt in hoofdstuk 2 gevolgd door de inleiding waar wordt ingegaan op aanleiding, doel en planproces van het waterplan. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de afbakening, de status van het plan en het plangebied en water in de gemeente. Een beschrijving van de visie is opgenomen in hoofdstuk 4. In de visie worden vier zogenaamde pijlers onderscheiden die in de hoofdstukken 5 tot en met 8 worden uitgewerkt met streefbeelden, verplichtingen en wensen. In hoofdstuk 9 wordt de visie geconcretiseerd tot mogelijke maatregelen en in hoofdstuk 10 tot een uitvoeringsprogramma met globale kosten. Bijlage 1 bestaat uit een uitgebreide toelichting op het uitvoeringsprogramma in zogenaamde factsheets. In bijlage 2 is een begrippenlijst opgenomen en in bijlage 3 achtergrondinformatie van het gebied. Voor de totstandkoming van het waterplan is informatie verzameld over het gebied. Deze is gebundeld in een achtergrondrapport. Pagina 8 van 46

9 3 Afbakening 3.1 Plangebied Het waterplan is een plan voor de hele gemeente. Voor dit waterplan ligt het accent op het bebouwd gebied, in dit geval de kernen Wijk bij Duurstede, Langbroek en Cothen. Voor het buitengebied zijn watergebiedsplannen opgesteld. Figuur 3.1 Plangebied Waterplan Wijk bij Duurstede De grootste kern is Wijk bij Duurstede. Kenmerkend voor de kernen is hun historische centrum, in alle kernen gebouwd aan water. De link tussen water en cultuurhistorie neemt in dit waterplan dan ook een belangrijke plaats in. Het buitengebied wordt gekenmerkt door een door de rivieren gevormd landschap met een doorsnijding van het Amsterdam Rijnkanaal. Er zijn lage natte komkleigronden als het weidegebied Wijkerbroek en de Langbroekerwetering met weiden en bossen. Daarnaast komen hoge stroomrugggronden voor met weiden, akkers en fruitteeltgebieden en uiterwaarden met een voornamelijk agrarische bestemming. Het plangebied met landgebruik is weergegeven in figuur Het water in Wijk bij Duurstede Het waterplan houdt rekening met al het water in de gemeente. Met het oppervlaktewater, de waterkeringen en het grondwater (samen de watersysteem genoemd). Maar ook met de riolering, de drinkwaterdistributie en de waterzuivering (samen de waterketen genoemd). In onderstaande figuur 3.2 zijn het watersysteem en de waterketen schematisch weergegeven. Zij zijn sterk met elkaar verweven. Pagina 9 van 46

10 Afbakening verhard oppervlak gebruik distributie transport bereiding winning waterketen inzameling (riolering) transport zuivering lokaal oppervlaktewater regionaal oppervlaktewater watersysteem ondiep grondwater diep grondwater Figuur 3.2 Illustratie watersysteem en waterketen Voor de diverse onderdelen van watersysteem en waterketen zijn verschillende waterbeheerders verantwoordelijk. In deze de gemeente, het waterschap, de provincie en het waterleidingbedrijf. Het beheer binnen de bebouwde kom wordt uitgevoerd door de gemeente Wijk bij Duurstede, het waterschap, Rijkswaterstaat en particulieren. Het waterschap baggert de grotere (primaire) watergangen en beheert primaire kunstwerken en verzorgt eveneens het transport van afvalwater en de zuivering. De gemeente beheert de kleinere (tertiaire) watergangen en verzorgt de aanleg en het onderhoud van de openbare ruimte. Secundaire watergangen zijn niet aanwezig. Daarnaast is de gemeente verantwoordelijk voor het beheer van het ondiep grondwater en voor het beheer (inzamelen) van afval- en regenwater. Met de inwerkingtreding van de nieuwe Wet verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken per januari 2008, krijgt de gemeente tevens de verantwoordelijkheid voor het verwerken van overtollig grondwater. De Wet verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken heet voluit de "Wijziging van de Gemeentewet, de Wet op de waterhuishouding en de Wet Milieubeheer in verband met de introductie van zorgplichten van gemeenten voor het afvloeiend hemelwater en het grondwater, alsmede verduidelijking van de zorgplicht voor het afvalwater, en aanpassing van het bijbehorende bekostigingsinstrument". Het wetsvoorstel (want de wet is nog niet definitief) bevat onder meer de nieuwe rioolbelasting (ter vervanging van het huidige rioolrecht), waarmee de gemeenten het beheer van de riolering betaalt. Ook definieert en verheldert het de rol van gemeenten voor wat betreft afvloeiend hemelwater en grondwater. Daarmee verduidelijkt het ook de rolverdeling van gemeente, waterschap, provincie en - heel belangrijk - de burger (perceeleigenaar). De wet treedt op 1 januari 2008 in werking. Voor invoering van de rioolheffing geldt een overgangsregeling tot 1 januari Gemeenten moeten binnen 5 jaar na inwerkingtreding een 'verbreed' GRP vaststellen. Op termijn zou deze wet moeten opgaan in de nieuwe Waterwet Pagina 10 van 46

11 Afbakening Het waterschap is verantwoordelijk voor het waterbeheer in een groot deel van de provincie Utrecht, waaronder het grondgebied van de gemeente Wijk bij Duurstede. Het waterschap is verantwoordelijk voor de rioolwaterzuiveringsinstallaties en heeft de zorg voor zowel de kwantiteit als de kwaliteit van de hoofdwatergangen en voor de waterkeringen (dijken en kaden) in het beheersgebied. Ook regelt het waterschap de vergunningverlening (via Keur en Wet Verontreiniging Oppervlaktewater) en voert maatregelen uit in samenwerking met andere overheden, gebiedseigenaren en belangenorganisaties. De provincie Utrecht is verantwoordelijk voor de waterkering, de zwemwaterkwaliteit en de bescherming van het grondwater en regelt dit in de Milieuverordening. Naast de zorg voor de kwaliteit heeft de provincie ook een rol in het bewaken van de kwantiteit van het grondwater. Hierbij hoort onder meer het verlenen van vergunningen voor het oppompen van grondwater aan waterleidingbedrijven en andere grote wateronttrekkers (zoals in drinkwaterwingebied Cothen). 3.3 Status waterplan Het waterplan is geen wettelijk verplicht beleidsdocument. De bestuurlijke vaststelling door de gemeente en het waterschap bepalen de status van het waterplan. Het huidige beleid van de Europese Unie, het Rijk, de provincie, het waterschap en de gemeente zijn leidend voor het waterplan. De waterpartners die betrokken zijn bij het waterplan zijn de gemeente Wijk bij Duurstede, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, de provincie Utrecht, waterleidingbedrijf Vitens en Rijkswaterstaat Utrecht. Planeigenaren zijn de gemeente Wijk bij Duurstede en het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Er is een wisselwerking tussen het waterplan en de belanghebbenden in de gemeente via de meedenkgroep. Belanghebbenden kunnen enerzijds input leveren aan het waterplan, anderzijds zal het plan straks op hen betrekking hebben. Om de doelstellingen uit het waterplan te kunnen realiseren is een goede samenwerking noodzakelijk. Pagina 11 van 46

12 Visie Pagina 12 van 46

13 Visie 4 Visie 4.1 Inleiding De visie verwoordt wat de gemeente en het waterschap met het water in de gemeente voor ogen hebben. De visie houdt rekening met belangrijke jaartallen die landelijk zijn vastgesteld als data waarop de waterhuishouding (kwantiteit en kwaliteit) goed geregeld moet zijn (in 2015 en te beschouwen als korte termijn) en vanwege de (rijks-) Nota Ruimte (in 2030 en te beschouwen als de lange termijn). Om die reden kijken we eerst naar het streefbeeld voor 2015 en dan naar 2030: wat moeten we dan geregeld en op orde hebben? Naast de verplichtingen hebben de gemeente en het waterschap de wens om de potenties en mogelijkheden van het water (nog beter) te benutten. Daarom zijn er ook streefbeelden opgesteld aan de hand van wensen die er zijn (zie figuur 4.1). Door het abstracte begrip visie uit te drukken in streefbeelden (de gewenste situatie) en per thema te behandelen, wordt de visie concreet gemaakt en hanteerbaar als basis voor het uitvoeringsprogramma. Als streefbeelden naast de huidige situatie worden gelegd, worden de knelpunten en kansen duidelijk. Deze worden vervolgens vertaald naar een uitvoeringsprogramma. Daarin wordt aangegeven wat de huidige en toekomstige opgaven zijn en wie-wat-doet, wanneer en hoe. Figuur 4.1 Tekeningen streefbeeld water uit workshop 4.2 Visie lange termijn Water is altijd in beweging. Het water draait en stroomt, het trekt mensen en dieren aan en planten groeien er welig. Elke dag is anders. Om het mooi te houden is een goed beheer noodzakelijk, zowel van gemeente als waterschap. Om met het water samen te leven in de dagelijkse leefomgeving, houden de inrichters in de gemeente rekening met het water in hun plannen. Het water is ook in beweging omdat er nieuwe regels en wetten komen en omdat het klimaat verandert. Als alles goed geregeld is, biedt het water in Wijk bij Duurstede meerwaarde. De gemeente Wijk bij Duurstede en het waterschap willen er samen voor zorgen dat water in de gemeente voor alle bewoners en bezoekers nóg aantrekkelijker is om te gebruiken en van te genieten. Dit betekent: een veilig, schoon, gezond en boeiend watersysteem voor mens en natuur, nu en in de toekomst; een inrichting van het gebied die veilig is bij extreme neerslag, hoge rivierstanden of extreme droogte; oplossen van knelpunten op gebied van water; een optimaal ingerichte (afval)waterketen waarbij schoon en vuil water gescheiden zijn; Pagina 13 van 46

14 Visie nieuwe wet- en regelgeving op gebied van water is ingebed in de structuren van de waterpartners (zoals de grondwatertaak en andere heffingsmogelijkheden); dat er sprake is van een kwaliteitsimpuls voor de beleving en het beheer van het water in en om Wijk bij Duurstede; behoud en waar mogelijk verbetering van de waterkwaliteit, ecologische, cultuurhistorische, agrarische, recreatieve en toeristische waterfunctie; water als drager van nieuwe plannen; structurele samenwerking tussen de waterpartners en meer ruimte en aandacht voor water. Figuur 4.2 Water cultuurhistorisch bezien Bovengenoemde visie is te vatten in het volgende rijtje: I Een beheerbaar en onderhoudbaar watersysteem (waterkwantiteit) II Schoon en gezond water (waterkwaliteit) III Water als leidend principe bij planvorming (plannen) IV Aantrekkelijk water (beleving) We noemen dit de pijlers van de visie. Het zijn de dragers van het waterplan die de verbinding leggen tussen de visie en het uitvoeringsprogramma (zie figuur 4.3). Uit de eerste drie pijlers komt pijler IV voort. uitvoeringsprogramma I II III IV Aantrekkelijk water Water als leidend principe bij planvorming Schoon en gezond water Een beheerbaar en onderhoudbaar watersysteem Figuur 4.3 De pijlers van de visie visie Pagina 14 van 46

15 Visie Over de vier pijlers zijn de streefbeelden verdeeld: Streefbeelden: I Een beheerbaar en onderhoudbaar watersysteem (kwantiteit ) Klimaatverandering het hoofd bieden water vasthouden ter plaatse, bergen en als laatste afvoeren er is voldoende waterberging mogelijk bij hevige neerslag; het (grond)water is op peil, er is geen (grond)waterschade we zijn beveiligd tegen overstromingen en de waterkering voldoet aan de normen; het rioolstelsel is op orde. Geen negatieve gevolgen door het bouwen bij dijk/ waterkering Verminderen aantal overkluizingen en lange duikers Water bereikbaar voor beheer en onderhoud. Veilig water Minder verspilling van drinkwater II Schoon en gezond water (kwaliteit) Kwaliteitstrits: schoon houden, scheiden en dan pas zuiveren Beperken afvoer naar rwzi, afkoppelen (en bergen) Voorkomen riooloverstorten Aanleg verbeterd gescheiden riool Optimale (afval)waterketen Goede waterkwaliteit voor de functies, volgens nieuwe wet- en regelgeving (ook Kaderrichtlijn Water) Geen stilstaand water, geen blauwalgen, geen overmatig kroos Goede visstand, geen verspreiding van botulisme Meer (watergebonden) natuur Gebaggerde watergangen, volgens baggerplan tot aan leggerdiepte Duurzaam bouwen en duurzaam onkruidbeheer III Water als leidend principe bij planvorming (plannen) Rekening houden met water bij bouwplannen Implementeren nieuwe wetgeving: WRO, WABO en eventueel DURP Robuust watersysteem Water verankeren in ruimtelijke planprocessen Samenwerking waterpartners (geeft ruimte en aandacht aan water) IV Aantrekkelijk water (beleving) Aanleg van natuurvriendelijke oevers Waterrecreatie is mogelijk, het water is boeiend en spannend Cultuurhistorie en archeologie benadrukken en versterken Bewoners betrekken bij inrichting van hun omgeving Drijfvuil voorkomen Water beter zichtbaar en bereikbaar maken Eén waterloket In de volgende vier hoofdstukken worden de streefbeelden toegelicht. Pagina 15 van 46

16 Visie Pagina 16 van 46

17 Pijler I: Een beheerbaar en onderhoudbaar watersysteem (waterkwantiteit) 5 Pijler I: Een beheerbaar en onderhoudbaar watersysteem (waterkwantiteit) In de volgende paragrafen wordt het streefbeeld voor pijler I voor 2015 of 2030 beschreven. We onderscheiden daarbij verplichtingen en wensen: wat moeten we en wat willen we? Tot verplichtingen horen wettelijke verplichtingen en gemaakte afspraken. Vervolgens wordt de vergelijking met de huidige situatie gemaakt, met daarin kansen en knelpunten. (In de achtergrondrapportage is een uitgebreide beschrijving van de huidige situatie opgenomen.) Aan het einde van dit hoofdstuk zijn de maatregelen op hoofdlijnen in een kader samengevat en is een toelichting op de belangrijkste begrippen opgenomen. In de hoofdstukken 9 en 10 worden de stappen gemaakt van visie naar uitvoeringsprogramma. 5.1 Streefbeelden Wat moeten we? Klimaatverandering het hoofd bieden De gemeente biedt in 2015 het hoofd aan de klimaatverandering: water wordt bij voorkeur ter plaatse vastgehouden (bijvoorbeeld door infiltratie), anders geborgen en als laatste afgevoerd; er is voldoende waterberging mogelijk bij hevige neerslag; het (grond)water is op peil, er is geen (grond)waterschade; beveiligd tegen overstromingen en de waterkering voldoet aan de normen; het rioolstelsel is op orde en levert geen waterschade op. Geen negatieve gevolgen door het bouwen bij dijk/ waterkering De beperkte ruimte in Nederland noopt tot bouwen op plaatsen die wellicht minder wenselijk zijn. Bouwen en graven nabij de dijk of waterkeringen wordt streng begeleid en gecontroleerd en is de verantwoordelijkheid van waterschap en Rijk, in afstemming met Rijkswaterstaat. Maar de gemeente heeft ook een verantwoordelijkheid. Nieuwbouw in de invloedszone van de waterkering is uitgesloten t.b.v. dijk- of kadeversteviging in de toekomst. In 2015 is bebouwing niet meer toegestaan in de invloedszone van de primaire waterkering. De gemeente draagt hier aan bij door de invloedszones op te nemen in bestemmingplannen. Gemeente en waterschap zorgen samen voor het voorkomen van ongewenste ruimtelijke ontwikkelingen om en nabij waterkeringen Wat willen we Verminderen aantal overkluizingen en lange duikers In verband met de aan- en doorvoer van water en vanwege de waterkwaliteit wensen gemeente en waterschap het aantal lange overkluizingen en duikers te hebben verminderd in Pagina 17 van 46

18 Pijler I: Een beheerbaar en onderhoudbaar watersysteem (waterkwantiteit) Water bereikbaar voor beheer en onderhoud Gemeente en waterschap voeren vanuit hun verantwoordelijkheid elk hun eigen taken uit. Zij stemmen de beheertaken onderling af en maken deze expliciet met als doel voor 2015 een optimaal (kosteneffectief) beheer van het watersysteem. Voor het uitvoeren van de beheertaken is de bereikbaarheid van watergangen voor beheer en onderhoud in 2015 goed geregeld. Het onderhoud is afgestemd op de functie van het water en wordt efficiënt en tegen de laagst maatschappelijke kosten uitgevoerd. Dat betekent dat het systeem zo min mogelijk versnipperd moet zijn (opgedeeld in kleine stukjes). Een aaneengesloten stelsel van grote en brede watergangen is tevens beter voor de waterkwaliteit en biedt meer kansen voor waterplanten en -dieren. Figuur 5.1 Voldoende ruimte voor beheer Veilig water Het aanwezige oppervlaktewater is veilig voor iedereen, met specifieke aandacht voor kinderen en ouderen. De gemeente en het waterschap gaan na of de oevers en bruggen veilig zijn, bij het water dat naast openbaar gebied ligt en bij hen in eigendom en/of beheer is. In 2015 zijn onwenselijke situaties aangepast. Bij een nieuwe inrichting van oevers en watergangen wordt veiligheid meegenomen door bijvoorbeeld ondiepe plasbermen aan te leggen naast openbare gebieden. Minder verspilling van drinkwater De inwoners van de gemeente en de bedrijven verminderen verspilling van drinkwater en gaan in 2015 nog bewuster om met het (gebruik van) water. 5.2 Vergelijking met wat we hebben In de vorige paragraaf is aangegeven wat we moeten en willen. In deze paragraaf wordt per streefbeeld de vergelijking gemaakt met wat we hebben (de huidige situatie). Het betreft een samenvatting van de huidige situatie. In de achtergrondrapportage is een uitgebreide beschrijving van de huidige situatie opgenomen. Klimaatverandering het hoofd bieden: Ten aanzien van de trits vasthouden-bergen-afvoeren spannen de gemeente en het waterschap zich reeds in om regenwater zoveel mogelijk buiten de riolering om af te voeren. Op diverse plaatsen in de gemeente zijn vegetatiedaken en wadi s aangelegd. Dit beleid wordt voortgezet daar waar kansen zijn en dat zal met name nieuwbouwlocaties betreffen. Directe waterafvoer omzetten in indirecte waterafvoer zoals bijvoorbeeld aangegeven in de figuren 5.2.a en b. Figuur 5.2a Directe waterafvoer Landelijk nieuw waterbeleid en wetgeving moeten nog bij de gemeente worden geïmplementeerd. Zo moet de gemeente een studie uitvoeren naar waterschade vanuit riolering en grondwater, in combinatie met het Gemeentelijk Rioleringsplan. Figuur 5.2b Indirecte waterafvoer Pagina 18 van 46

19 Pijler I: Een beheerbaar en onderhoudbaar watersysteem (waterkwantiteit) Het waterschap heeft een studie naar de wateropgave voor oppervlaktewater en grondwater afgerond om de benodigde waterberging te bepalen bij hevige neerslag. Daaruit volgt: In het Kromme Rijngebied is een gebied van ongeveer 40 hectare waterberging nodig om te voldoen aan de wateropgaven, met name voor de landbouw. Voor het stedelijk gebied bestaat geen wateropgave, behalve in nieuwbouwgebieden en de nieuwe Haven in Wijk bij Duurstede. Daarnaast is een uitvoeringsprogramma Kromme Rijngebied opgesteld dat uitgevoerd gaat worden (zoals verbreding watergang en vergroten en vervangen duikers) (zie Watergebiedsplan). Ten aanzien van grondwater is een aantal knelpunten bekend, onder andere afkomstig uit Watergebiedsplannen en uit klachten en opmerkingen van bewoners: De (grond)waterpeilen moeten op peil zijn (conform functie) en er mag geen (grond)waterschade optreden. Uit onderzoek blijkt dat de landbouw in het landelijke gebied erg gevoelig is voor droogte en de mogelijkheid voor beregening een noodzaak is in de zomerperiode. De gevoeligheid voor een overschot aan water betreft het industriegebied Broekweg bij Wijk bij Duurstede en de Rijnsloot. Er is een knelpunt ten aanzien van grondwateroverlast in de zuidwesthoek van de wijk De Horden en in het aangrenzende industriegebied Broekweg. In de Horden is melding gemaakt van water in kruipruimtes. Het industriegebied Broekweg is nat en daarom een mogelijke locatie voor grondwateroverlast. In Langbroek komt kwel vanuit de Utrechtse Heuvelrug boven en het is een knelpuntlocatie als het gaat om grondwateroverlast. Als gevolg van de kwel lopen kruipruimtes in Langbroek onder water. In het gehele gebied zijn geen knelpunten bekend met betrekking tot grondwateronderlast (problemen met houten funderingspalen door te lage grondwaterstanden).klimaatverandering zal naar verwachting met name in Langbroek tot een toenemende kans op grondwateroverlast leiden. Voor het overige deel van de gemeente Wijk bij Duurstede zijn geen specifieke risicogebieden aan te wijzen. Voor het stedelijk gebied is er een aantal locaties bekend die nu te maken hebben met grondwateroverlast of die wellicht in de toekomst kunnen krijgen. Beveiligd tegen overstromingen, waterkering op orde De waterkeringen voldoen aan de normen en worden nauwlettend gecontroleerd door het waterschap. Er zijn geen knelpunten en de veiligheid blijft een prioriteit. Rioolstelsel op orde en geen waterschade Er moet onderzoek worden verricht om na te gaan of het rioolstelsel gereed is voor de klimaatverandering. Dit betekent: bij een flinke regenbui treedt geen waterschade op door water op straat en omhoogkomende putdeksels. Om deze te voorkomen dient zoveel mogelijk schoon regenwater te worden afgekoppeld van de riolering. In nieuwbouwlocaties ligt het aandeel afgekoppeld (in deze niet aangekoppeld) oppervlak hoger. Figuur 5.3 water op straat soms onwenselijk Verharde oppervlakten moeten vaker worden afgekoppeld. Voor nieuwbouwlocaties geldt dat afvalwater en regenwater volledig gescheiden zullen worden ingezameld. De afvoer van regenwater van verontreinigde verharde oppervlakken dient te worden aangesloten op een riolering van het type verbeterd gescheiden stelsel en eventueel voorzien van bijvoorbeeld bergbezinkbassins. Deze oppervlakken dienen door de gemeente te worden geïnventariseerd. De gemeente heeft het voornemen een (verbreed) Gemeentelijk Rioleringsplan op te stellen in 2008 waarin op deze zaken wordt ingegaan. Pagina 19 van 46

20 Pijler I: Een beheerbaar en onderhoudbaar watersysteem (waterkwantiteit) In het kader van maatregelen die de gemeente Wijk bij Duurstede neemt om de vuilemissie vanuit rioolstelsels naar het oppervlaktewater terug te dringen, de zogenaamde basisinspanning, is inmiddels een optimalisatiestudie gedaan naar de afvalwaterketen in Wijk bij Duurstede. Maatregelen als het afkoppelen van verhard oppervlak en het ombouwen van een gescheiden stelsel tot een verbeterd gescheiden stelsel zullen consequenties hebben voor de capaciteit van de rwzi. Uit de optimalisatiestudie blijkt dat de rwzi Wijk bij Duurstede niet voldeed aan de Wet Verontreiniging Oppervlaktewater. De rwzi is uitgebreid en aangepast en voldoet nu aan de lozingseisen. Een bergbezinkbassin in Wijk bij Duurstede moet nog worden aangelegd (Prins Hendrikweg) om te voldoen aan de basisinspanning. De uitvoering in de kernen Cothen en Langbroek is afgerond. Het voldoen aan de basisinspanning heeft voor de waterkwaliteit positieve gevolgen (zie ook pijler II). Geen negatieve gevolgen door het bouwen bij dijk/ waterkering Er zijn nu geen knelpunten. Bij werkzaamheden in de omgeving van de dijk en waterkering wordt gecontroleerd of er geen negatieve gevolgen voor de veiligheid bestaan en dat eventuele toekomstige werkzaamheden aan de waterkering mogelijk blijven. Invloedszones van waterkeringen worden in ruimtelijke plannen en m.n. bestemmingsplannen opgenomen. Verminderen aantal overkluizingen en lange duikers De doorvoer van het water en de waterkwaliteit wordt belemmerd door een aantal lange overkluizingen. Water bereikbaar voor beheer en onderhoud. In de workshops kwam naar voren dat het beheer en onderhoud soms als een knelpunt wordt ervaren. Met name de bereikbaarheid van watergangen voor onderhoud is op meerdere plaatsen een knelpunt. Hier liggen kansen voor optimalisatie. In figuur 5.4 (en in de achtergrondrapportage) is een kaart met de knelpuntlocaties aangegeven. Tevens wordt een beheerplan kleppen, stuwen, duikers en ander kleingoed opgesteld. Figuur 5.4 Knelpunten beheer en onderhoud (bron: workshop, Wijk bij Duurstede en HDSR) Veilig water In de huidige situatie is niet bekend of het water veilig genoeg is. Onderzoek is nodig om dit in beeld te brengen. Op enkele plaatsen zijn flauwe oevers of plasbermen aanwezig. Pagina 20 van 46

21 Pijler I: Een beheerbaar en onderhoudbaar watersysteem (waterkwantiteit) Minder verspilling van drinkwater Samen met het waterleidingbedrijf worden de mogelijkheden onderzocht om inwoners en bedrijven bewuster te maken van de mogelijkheden voor drinkwaterbesparing. Uitgangspunten op hoofdlijnen: Klimaatverandering het hoofd bieden: Landelijk nieuw waterbeleid en wetgeving implementeren bij gemeente Studie naar waterschade uit riolering en grondwater in combinatie met GRP Kromme Rijngebied: ongeveer 40 hectare inrichten voor wateropgave en uitvoeringsprogramma Grondwateroverlast in de zuidwesthoek van de wijk De Horden en in het aangrenzende industriegebied Broekweg onderzoeken en oplossen In de Horden het water in kruipruimtes onderzoeken en oplossen. Industriegebied Broekweg onderzoeken naar mogelijk grondwateroverlast evenals Langbroek Beveiligd tegen overstromingen, waterkering op orde Voortzetting huidig beleid Rioolstelsel op orde en geen waterschade Onderzoek of het rioolstelsel gereed is voor de klimaatverandering. Voor nieuwbouwlocaties geldt dat afvalwater en regenwater volledig gescheiden zullen worden ingezameld. De afvoer van verontreinigd regenwater van verontreinigde verharde oppervlakken dient te worden aangesloten op een riolering van het type verbeterd gescheiden stelsel. Deze oppervlakken dienen door de gemeente te worden geïnventariseerd. Opstellen van Gemeentelijk Rioleringsplan in Aanleg bergbezinkbassin in Wijk bij Duurstede (Prins Hendriksweg). Geen negatieve gevolgen door het bouwen bij dijk/ waterkering Invloedszones waterkeringen opnemen in ruimtelijke plannen en m.n. bestemmingsplannen Verminderen aantal overkluizingen en lange duikers Water bereikbaar voor beheer en onderhoud. Knelpuntlocaties (in figuur 5.4 aangegeven) ten aanzien van beheer en onderhoud oplossen. Opstellen beheerplan kleine kunstwerken Veilig water Onderzoek om te bepalen of het water veilig is. Minder verspilling van drinkwater Onderzoek naar mogelijkheden voor waterbesparing voor inwoners en bedrijven. Pagina 21 van 46

22 Pijler I: Een beheerbaar en onderhoudbaar watersysteem (waterkwantiteit) Wat is: Het Nationaal Bestuursakkoord water (NBW) is in 2003 getekend door alle waterbeheerders en vloeit voort uit het WB21 (Waterbeheer 21 e Eeuw) dat is opgesteld om de klimaatverandering het hoofd te bieden. Afgesproken is om de waterkwantiteitstrits: vasthouden-bergen-afvoeren zoveel mogelijk aan te houden. Het houdt in dat regenwater zoveel mogelijk ter plaatse moet worden geborgen. Als dat niet mogelijk is mag het in de directe omgeving geborgen worden en pas als laatste mag het water worden afgevoerd. De Wet verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken. Het wetsvoorstel (want de wet is nog niet definitief) bevat onder meer de nieuwe rioolbelasting (ter vervanging van het huidige rioolrecht), waarmee de gemeenten het beheer van de riolering betaalt. Ook definieert en verheldert het de rol van gemeenten voor wat betreft afvloeiend hemelwater en grondwater. Daarmee verduidelijkt het ook de rolverdeling van gemeente, waterschap, provincie en - heel belangrijk - de burger (perceeleigenaar). De wet treedt op 1 januari 2008 in werking. Voor invoering van de rioolheffing geldt een overgangsregeling tot 1 januari Gemeenten moeten binnen 5 jaar na inwerkingtreding een 'verbreed' GRP vaststellen. Op termijn zou deze wet moeten opgaan in de nieuwe Waterwet Pagina 22 van 46

23 6 Pijler II: Schoon en gezond water (waterkwaliteit) In de volgende paragrafen wordt het streefbeeld voor pijler II voor 2015 of 2030 beschreven. We onderscheiden daarbij verplichtingen en wensen: wat moeten we en wat willen we? Tot verplichtingen horen wettelijke verplichtingen en gemaakte afspraken. Vervolgens wordt de vergelijking met de huidige situatie gemaakt, met daarin kansen en knelpunten. (In de achtergrondrapportage is een uitgebreide beschrijving van de huidige situatie opgenomen.) Aan het einde van dit hoofdstuk zijn de maatregelen op hoofdlijnen in een kader samengevat en is een toelichting op de belangrijkste begrippen opgenomen. In de hoofdstukken 9 en 10 worden de stappen gemaakt van visie naar uitvoeringsprogramma. Een mooie, schone watergang en een rijk begroeide oever, is aantrekkelijk om naar te kijken en langs te fietsen (zie figuur 6.1). We zien allemaal graag helder water in de sloot. Een watergang met stinkend water, bedekt met kroos of vol met blikjes, plastic zakjes en ander drijfvuil, zien we liever niet. Het water in de kernen voldoet nog niet aan de landelijke eisen voor de waterkwaliteit. De gemeente en het waterschap willen daar samen actief verbetering in gaan brengen. De grotere wateren moeten voldoen aan de eisen van de Europese Kaderrichtlijn Water. Figuur 6.1 Schoon en gezond water 6.1 Streefbeelden Wat moeten we? Water schoon houden, scheiden en dan pas zuiveren Om aan de kwaliteitstrits (zie ook uitleg aan einde van dit hoofdstuk) te voldoen is in 2015 de waterafvoer van schoon water naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie zoveel mogelijk beperkt (zie ook pijler I, basisinspanning), zijn riooloverstorten zoveel mogelijk voorkomen en zijn waar mogelijk verbeterd gescheiden rioolstelsels aangelegd. Het water van schone oppervlakten wordt zoveel mogelijk in de bodem of naar het oppervlaktewater gebracht, mits het watersysteem hiervoor voldoende berging heeft. Het afgekoppelde water is van goede kwaliteit: uitlogende materialen (zoals ongecoat koper, lood, zink en bitumen) worden niet toegepast en er wordt zorgvuldig omgegaan met (chemische) bestrijdingsmiddelen en het toepassen van strooizout (zie ook punt over duurzaam bouwen en onkruidbeheer en conform Bouwbesluit). Pagina 23 van 46

24 Pijler II: Schoon en gezond water (waterkwaliteit) De effecten van riooloverstorten in het gebied worden bestreden. Overstortgebeurtenissen zijn vergund, worden gemonitord en effecten geminimaliseerd. Indien ze toch voorkomen zijn ze kortdurend en hebben ze geen negatieve gevolgen voor mens en natuur in de directe omgeving. De watergang is goed doorspoelbaar en een natuurlijke inrichting bevordert de afbraak van ongewenste stoffen. De (afval)waterketen is optimaal ingericht. In 2008 is door de gemeente het nieuwe Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) opgesteld. In 2015 zijn de maatregelen die daaruit voortvloeien conform de planning uitgevoerd. De nieuwe wetgeving is geïmplementeerd in het nieuwe (verbreed) Gemeentelijk Rioleringsplan waarin het afvalwater in samenhang met hemelwater, oppervlaktewater en grondwater wordt bekeken. De maatregelen die voortkomen uit het uitgevoerde onderzoek naar de gevolgen voor de waterkwaliteit van overstorten en RWZI s (een zogenaamde waterkwaliteitsspoortoetsing) zijn ruim voor 2015 uitgevoerd. Goede waterkwaliteit voor de functies volgens nieuwe wet- en regelgeving (Kaderrichtlijn Water (KRW)) Om te voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water moet de ecologie en waterkwaliteit verbeteren en voldoen aan de normen. Maatregelen in de zogenaamde waterlichamen (in deze de Kromme Rijn en de Langbroekerwetering) worden voor 2015 uitgevoerd om de waterkwaliteit te verbeteren. Het oppervlaktewater is van de goede kwaliteit die past bij de verschillende functies en de natuurlijke omstandigheden en conform de wetgeving van de KRW. De maatregelen die zijn voortgekomen uit de KRW zijn uitgevoerd zoals natuurvriendelijke oevers, vispassages en een natuurvriendelijker onderhoud. Er is sprake van een gezond, boeiend en robuust watersysteem Wat willen we? Geen stilstaand water, geen blauwalgen, geen overmatig kroos Stromend water wordt bevorderd omdat het de waterkwaliteit verbetert. Nieuwe watergangen worden niet doodlopend aangelegd en bestaande doodlopende watergangen zijn in 2015 weer stromend. Blauwalgenproblematiek en grote oppervlakten met kroos doen zich in 2015 niet voor in de gemeente. Voor zover het kwaliteitsproblemen betekende zijn ze opgelost. Goede visstand, geen verspreiding van botulisme Voor een goede waterkwaliteit is een goede visstand erg belangrijk. Dit betekent een optimale visstand qua hoeveelheden en soorten. In 2015 zijn hierover goede afspraken gemaakt tussen waterschap, gemeente en met de visverenigingen. Verspreiding van botulisme wordt tegengegaan en het tijdig opruimen van dode dieren is onderling geregeld en afgestemd. Figuur 6.2 Schoon water Meer (watergebonden) natuur De gemeente heeft in het Groenstructuurplan de wens uitgesproken groen ook ecologisch te benaderen en meer natuur in te richten. In groenplannen en bij het beheer wordt daar meer invulling aan gegeven. Er is een onderzoek uitgevoerd naar de ecologische kwaliteit van de stadswateren. Uitvoering van de (na afweging en afstemming) voorgestelde maatregelen verbetert de waterkwaliteit en bevorderd (watergebonden) natuur. HDSR beheert haar terreinen al ecologisch en duurzaam. Pagina 24 van 46

25 Pijler II: Schoon en gezond water (waterkwaliteit) Gebaggerde watergangen, volgens baggerplan tot aan leggerdiepte In 2015 is de nalevering van vervuilende stoffen uit de waterbodem en sliblaag tegengegaan door de sliblaag te verwijderen conform het opgestelde baggerplan. Duurzaam bouwen en duurzaam onkruidbeheer Om het regenwater dat valt, schoon te houden is het belangrijk dat vervuilende middelen als bestrijdingsmiddelen en uitlogende materialen als zink, lood, koper en bitumen zonder KOMOkeurmerk, niet worden gebruikt, als ze in contact komen met regenwater (zoals op daken, in dakgoten en regenpijpen). Voor het afkoppelen van verharde oppervlakken zijn door het waterschap richtlijnen opgesteld. Deze zijn opgenomen in de Beslisboom Aan- en Afkoppelen Verharde Oppervlakken, zie achtergrondrapportage. Afhankelijk van de verontreinigingsgraad van het verhard oppervlak worden daarin eisen gesteld aan (milieuverantwoord) afkoppelen. De gemeente Wijk bij Duurstede houdt jaarlijks het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen bij (hoeveelheden en de wijze van toediening). De gemeente past chemische bestrijdingsmiddelen in de openbare ruimte selectief toe. De gemeente wil in 2015 geen gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. In het Milieubeleidsplan is vastgelegd dat de gemeente de belasting van het milieu zal terugdringen door het stimuleren en zelf toepassen van duurzaam bouwen. 6.2 Vergelijking met wat we hebben Water schoon houden, scheiden en dan pas zuiveren Om aan de kwaliteitstrits te voldoen wordt de waterafvoer naar de rioolwaterzuiveringsinstallaties zoveel mogelijk beperkt (zie ook pijler I, basisinspanning), worden riooloverstorten zoveel mogelijk voorkomen en worden verbeterd gescheiden rioolstelsels aangelegd. Alle percelen zijn aangesloten op de riolering, ook in het buitengebied. Recent zijn de laatste percelen aangesloten. Uit een onderzoek naar de gevolgen voor de waterkwaliteit van overstorten en RWZI s (een zogenaamde waterkwaliteitsspoortoetsing) blijkt dat vijf stuwen in de watergangen van Wijk bij Duurstede moeten worden aangepast. Ze moeten drijvend worden uitgevoerd hetgeen praktischer en goedkoper is dan automatiseren. De waterkwaliteitsmaatregelen worden in 2008 uitgevoerd zoals de aanleg van een bergbezinkbassin (Prins Hendrikweg). Goede waterkwaliteit voor de functies volgens nieuwe wet- en regelgeving (Kaderrichtlijn Water (KRW)) Op het moment voldoet de waterkwaliteit niet aan de normen van ecologie, koper, nitraat en fosfaat. Om te voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water moet de ecologie en waterkwaliteit verbeteren en voldoen aan de normen. Maatregelen worden voor 2015 uitgevoerd om de waterkwaliteit te verbeteren. Voor de grotere watergangen betekent dit met name de aanleg van natuurvriendelijke oevers en vispasseerbare kunstwerken. Voor de kleinere watergangen wordt in 2008 verder nagedacht over de mogelijkheden voor een verbetering van de waterkwaliteit door een aanpassing van de inrichting. Geen stilstaand water, geen blauwalgen, geen overmatig kroos In de gemeente zijn enkele niet-doodlopende watergangen aanwezig. Deze zijn stromend gemaakt in Nieuwe watergangen worden niet doodlopend aangelegd. Aanwezigheid van eventuele blauwalgen en grote oppervlakten kroos worden nauwlettend in de gaten gehouden en aangepakt. Figuur 6. Overmatig kroos Pagina 25 van 46

26 Pijler II: Schoon en gezond water (waterkwaliteit) Goede visstand, geen verspreiding van botulisme Gemeente en waterschap hebben nu geen goed zicht op de activiteiten van vissers en hengelaars ten aanzien van uitzetten van vis en voedsel. In 2015 ( of eerder) zijn hierover goede afspraken gemaakt tussen waterschap, gemeente en met de visverenigingen. Er zijn duidelijke afspraken gemaakt tussen gemeente en waterschap over het verwijderen van dode dieren om verspreiding van botulisme tegen te gaan. Figuur 6.4 Wenselijke vissoorten? Meer (watergebonden) natuur Omdat de gemeente nog natuurlijker en groener mag worden ingericht, wordt onder meer de groene ring met water rond gehele kern van Wijk bij Duurstede natuurlijker ingericht en de groenblauwe as daartussen: Park Duurstede - heemtuin - stadspark - kinderboerderij. Dit is eventueel ook mogelijk in Langbroek (plan De Boomgaard). In hoofdlijnen kan uit een onderzoek naar de ecologische kwaliteit (een ecoscan) geconcludeerd worden dat de meeste wateren vallen in de categorie natuurvriendelijk gebruikswater. De singel die om de nieuwbouwwijk De Geer in het noorden van Wijk bij Duurstede ligt, scoort hoog op de dimensie natuur. De singel Park Duurstede, die aan de rand van het kasteelpark ligt, heeft van de wateren de beste score op de cultuurdimensie. De vijver in het stadspark van Wijk bij Duurstede is het beste geschikt voor multifunctioneel gebruik. In diverse wateren kan de natuurdimensie verbeterd worden door het aanleggen van natuurvriendelijke oevers en Figuur 6.5 Ligging ring en as verbeteren van doorzicht. Gebaggerde watergangen, volgens baggerplan tot aan leggerdiepte In de gemeente is sprake van een baggerachterstand, samen met het waterschap wordt gewerkt aan een baggerplan om de achterstand in te halen. De beschikbaarheid van (doorgangs) depotruimtes speelt een cruciale rol bij de planning. Het waterschap wacht voor de aanleg van het doorgangsdepot Cothen op de besluitvorming van de gemeente. In het depot wordt straks klasse 0-3 baggerspecie verwerkt. Klasse 4 baggerspecie mag niet in depot komen. De schonere baggerspecie klasse 0-2 mag wettelijk ter plekke op de kant verwerkt worden. Dat is ondermeer ongewenst in stedelijk gebied, op ecologisch beheerde bermen en natuurvriendelijke oevers en op wegbermen wanneer verhoging leidt tot verkeersonveiligheid en verweekte bermen door stagnerende regenwaterafvoer. Ook de klasse 0-2 zal in bijna alle gevallen naar het doorgangsdepot afgevoerd moeten worden. Een en ander in overleg met het waterschap in verband met capaciteit en planning. Zodra de vergunningen binnen zijn, wordt gestart met de aanleg van het doorgangsdepot. Het waterschap start in 2008 met het baggeren van het landelijk gebied nabij Cothen en in 2010 met het baggeren van het landelijk gebied nabij Wijk bij Duurstede (Polder Werkhoven e.o.). Het waterschap start in met het baggeren van de stedelijke kern Wijk bij Duurstede. Het vrijkomende slib zal worden afgevoerd naar het toekomstige doorgangsdepot Cothen. as ring Pagina 26 van 46