ZANDLOPER. Voedingssupplementen Wintertraining in Noorwegen Waar zijn ze gebleven? COLOFON

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ZANDLOPER. Voedingssupplementen Wintertraining in Noorwegen Waar zijn ze gebleven? COLOFON"

Transcriptie

1 COLOFON De Zandloper is een uitgave van en voor de LO/Sportorganisatie Koninklijke Landmacht Jaargang 18 - Nummer 2 - Juni 2011 Kopij-Redactieadres Aooi Richard Wichhart LO/Sportorganisatie Redactie Zandloper Bernhardkazerne MPC 53 B Postbus DA Amersfoort Tel: PTT MDTN * Mob: internet (werk): rem.wichhart@mindef.nl internet (privé): richardwichhart@hotmail.com Redactieraad Hoofdredacteur Eindredacteur Redacteur Personeel Redacteur Nieuws Redacteur Nieuws Redacteur Nieuws Redacteur Opleiden & Trainen Redacteur Kennisproductie Redacteur Materieel Redacteur Sport Redacteur Opleidingen Redacteur Uitzendingen Redacteur Redacteur C-LO/Sportorganisatie Stooff VZK / IC CS / Plv C C-Regio M-NL C-Regio N-NL C-Regio Z-NL H-BO&TO Hfd Kenniscentrum Hfd Sie Ost Secretaris Sportcommissie C-LO/Sportschool Stafadjudant Medezeggenschapscommissie TGTF ZANDLOPER INFORMATIEBULLETIN VAN EN VOOR DE LO/SPORTORGANISATIE juni 2011 Kopij/brieven volgende uitgave dienen uiterlijk 26 augustus 2011 bij het kopijadres te zijn. Vormgeving & lay-out Grafische Dienst Audiovisuele Dienst Defensie Den Haag Druk OBT b.v. Schiedam Oplage: 800 stuks De inhoud van dit blad weerspiegelt niet noodzakelijk de mening van de C-LO/Sportorganisatie. De redactie behoudt zich het recht voor ingediende kopij niet of gedeeltelijk te plaatsen. De inhoud van ingezonden brieven en artikelen blijft voor rekening van de schrijver. Artikelen uit dit blad mogen over genomen worden, mits de bron wordt vermeld. Incidenteel is personeel, maar eveneens de achterblijvers bedreigd via post en internet. Defensie heeft redacteuren verzocht foto s en ( )-adressen niet meer te vermelden. Wij betreuren dit, maar zijn uiteraard van oordeel dat veiligheid van onze collega s en gezinsleden boven alles gaat. Onderstaande informatie maakt het mogelijk om via de buddy aan zijn of haar adres te komen. Bovendien is deze informatie ook bekend bij de redactie van de Zandloper. UITGEZONDEN PERSONEEL Sgt1 Jeroen (Buddy Sgt Sven Rooijackers) Orischot, MDTN * Sgt Mirjam (Buddy sgt Manuela Kruise-Veenstra) Havelte, MDTN * Aooi Jan (Buddy aooi Nico Spierenburg) Utrecht, Mob Laat eens iets van je horen! Voedingssupplementen Wintertraining in Noorwegen Waar zijn ze gebleven?

2 Foto omslag Elnt Klaas de Jong tijdens zijn pyreneeëntocht. Met zijn tocht heeft de fysiek fitte Klaas zijn geweldige periode van 39 jaar bij Defensie kunnen afsluiten. INHOUD juni 2011 Voedingssupplementen binnen Defensie Pagina 08 Van uw commandant 04 Door kolonel Henk Stuut Personeelsaangelegenheden 05 Bevorderingen, dienstverlatingen, ambtsjubilea, etc. Van uw MC 06 Zaken die de MC LO/Sportorganisatie bezighouden Overleven boven de noordpoolcirkel Pagina 18 Gastcolumn Leontien Lobbe 06 Fitness Flash Stipnotering 07 Vakmanschap is meesterschap Nieuwe medewerker 12 Dennis van Esch komt ons versterken OMK Oriënteren voor onderdeelteams 13 Maar liefst 44 teams aan de start Bram Som, winnaar Run-ATB-Run Groesbeek 14 Paul Lindeboom in gesprek met de winnaar Saamhorigheid groot tijdens regimentsdagen 16 Woensdag 13 april was het weer zover KHK/DCIOD van start Pagina 26 Bronzen borstbeeld voor Lkol Karel de Wijk 17 De Traditiezaal is weer een pronkstuk rijker Opleiding tot LO/Sportofficier 21 Drie kersverse officieren hebben de VTO NLDA afgerond ONTmoeten 22 Waar zijn ze gebleven? Lifeguard 25 Zwemmend kunnen redden LO/Sportinstructeur doneert geldbedrag 25 Een cheque van 3.361,50 euro voor Worldcoaches Uitgezonden personeel 28 Laat eens wat van je horen!

3 Van uw commandant Personeelsaangelegenheden Bezuinigingen In de vorige Zandloper heb ik aangegeven dat op het gebied van bezuinigingen nog weinig bekend was. Inmiddels zijn we een paar maanden verder en zijn er nieuwe ontwikkelingen te melden. Vanwege het belang van het onderwerp wil ik in deze rubriek alleen aandacht besteden aan de bezuinigingen. Weliswaar heb ik, samen met onze stafadjudant Nico Spierenburg, in een rondje langs de velden velen bijgepraat, toch zijn er vele lezers van de Zandloper die nog informatieachterstand hebben. Kolonel Henk Stuut 04 ZANDLOPER Enorme reductie LO/Sport Het interview met luitenant-generaal Bertholee in het meinummer van het blad Landmacht was in lijn met zijn presentaties in het land aangaande de opgelegde bezuinigingen voor de LO/Sport. Deze presentatieronde begon op 8 april j.l. waar het nieuws over de bezuinigingsomvang voor de LO/Sportorganisatie als een mokerslag aan kwam. Er diende Defensiebreed 211 arbeidsplaatsen LO/Sport te verdwijnen, waarvan 193 voor rekening van onze LO/Sportorganisatie, aldus de latere informatie van C-OTCo. De uitkomst van de onderzoeksopdracht combineren van functies is dramatisch voor de LO/Sportorganisatie CLAS. In dit rapport zijn een drietal opties uitgewerkt waarbij respectievelijk 80-, 109 en 154 VTE n instructiecapaciteit resteert voor onze LO/Sportorganisatie. De tweede optie wordt aanbevolen door de onderzoekscommissie. Voor de beeldvorming: we hebben nu ca 250 VTE n instructiecapaciteit. Het combineren van functies houdt in dat onderdeelkader zelf de LO/Sportlessen gaat geven. Althans de zogenaamde eenvoudige LO-lessen. Oefengebieden waar geen verdere specialisatie voor nodig is, aldus de commissie. Dus het combineren van het reguliere werk van het kaderlid met het geven van eenvoudige sportlessen. Een model dat gelijkenis vertoont met de sport bij de Marine. De onderzoekscommissie stond onder leiding van Marinepersoneel en beïnvloeding vanuit onze LO/Sportorganisatie was niet toegestaan. De LO/Sportorganisatie CLAS (ruim 70% van het totale LO/Sportpersoneel van Defensie) is dus niet betrokken geweest. De onderzoekscommissie heeft in splendid isolation het plan uitgewerkt waarbij o.a. geen onderscheid is gemaakt in de verschillende taakstellingen van de OPCO s en de daarbij vereiste fysieke- en mentale fitheid van militairen. Financieel gedreven In mijn beleving is er nauwelijks rekenschap gegeven van ons vakgebied en vakmanschap! Een dramatische ontwikkeling voor het CLAS. Waar hebben we dit aan verdiend, was de eerste reactie. Wat hebben we fout gedaan. Antwoord: niets!! We doen ons werk uitstekend. Eenheden zijn bijzonder tevreden over onze bijdrage aan fysieke- en mentale inzetbaarheid, onze bijdrage aan een gezond werk- en leefklimaat en aan een sportief imago van het CLAS. Ongeloof, verbazing en boosheid heerst alom bij het personeel. Overigens niet alleen bij het LO/Sportpersoneel. De Brigades, het KCT en niet in de laatste plaats de generaals Bertholee en De Kruif hebben hun verontrusting geuit inzake de voorgenomen reductie bij de LO/Sport (zie hiervoor ook het Landmachtnummer van mei 2011, blz. 10 en 11). De hele bezuinigingsoperatie is puur financieel gedreven en heeft niets te maken met kwaliteit of logica. Inmiddels is ook duidelijk geworden dat men C-LAS niet volledig heeft geïnformeerd, want van de 211 VTE n zijn ook 82 VTE n chauffeurs berekend. Het gaat dus Defensiebreed om 129 VTE n reductie LO/Sport. Inmiddels heb ik zowel schriftelijk als in persoonlijk onderhoud de generaals Bertholee en De Kruif mijn zienswijze kenbaar gemaakt. Deze zienswijze wijkt overigens niet af van die van voornoemde generaals. De hoeveelheid te reduceren VTE n LO/Sport bij het CLAS is nog steeds onderwerp van gesprek op het hoogste niveau. Numerus fixus In algemene zin zal de opbouw van ons personeelsbestand worden aangepast. Er worden per rang en schaal maximale aantallen vastgesteld waarop zal worden gestuurd. Naast de reductie zal ook dit gegeven als randvoorwaarde gelden voor de herinrichting. De numerus fixus kan een behoorlijke adder onder het gras blijken te zijn. CLAS-breed liggen er knelpunten bij de rangen adjudant en luitenant-kolonel. Op dit moment geldt een bevorderingsstop naar genoemde rangen. Vanuit Directie Personeel zullen nog nadere richtlijnen komen omtrent opbouw personeelspiramide. Er dient uiteraard een gezonde opbouw te zijn in leeftijd per rang, waarbij doorstroming en toekomstperspectief leidend beginsel zullen zijn. De planning is dat de interne reorganisatietrajecten vanaf 1 augustus 2011 starten. Vulling van de operationele eenheden heeft tijdens de eerste fase voorrang op de anderen. Vulling van de ondersteunende eenheden volgt in 2013 en Project Alle bezuinigingsopdrachten, zoals door ruim twintig onderzoekscommissies zijn beschouwd, zullen projectmatig nader worden uitgewerkt. Voor de LO/Sport CLAS mag ik het project gaan uitvoeren. Alle projectmanagers hebben daartoe een cursus Prince2 moeten volgen zodat een ieder het project op beheersbare wijze doorloopt. De uiteindelijke reductieopdracht en de numerus fixus zijn bepalende ingrediënten. Een voorlopige planning laat zien dat vanaf het tweede kwartaal 2012 tot eind 2012 de reorganisatie LO/Sport uitgevoerd moet worden. De DBGE( Datum Begin Geldigheid Eenheid), dus het startmoment van de nieuwe organisatie, zou kunnen zijn 1 januari Vanaf dat jaar dient ook de financiële bezuiniging gehaald te worden (voor de LO/Sport ruim 8 miljoen). Bij het ter perse gaan van deze Zandloper is de opdracht aan mij nog niet verstrekt. Professioneel Onder meer tijdens mijn werkbezoeken en voorlichtingsronden in het land heb ik met trots en genoegen geconstateerd dat, ondanks de mokerslag vanwege de aangekondigde bezuiniging op LO/Sport, onze dienstverlening op dezelfde professionele wijze met veel enthousiasme en vakmanschap wordt geleverd. Dat geldt voor alle geledingen binnen de LO/Sportorganisatie: staf, LO/Sportschool, Regiocommandanten en LO/Sportgroepen. Ook van buiten de LO/Sportorganisatie krijg ik hierover positieve berichten. Ik wil hiervoor mijn waardering uitspreken. Met de zomermaanden in het verschiet, wens ik iedereen alvast een prettige vakantie. Bevordering smmb E.R.P. Vrijdag Zilveren medaille voor smi F.L. Adelmeyer Bronzen medaille voor smi N. Oharek Bevorderingen Elnt A.F.S. Neppelenbroek m.i.v tot kap Vdg R.M.H.M. Basters m.i.v tot elnt Vdg J. de Jong m.i.v tot elnt Vdg P. van den Nouwelant m.i.v tot elnt Smmb E.R.P. Vrijdag m.i.v tot aoo Sgt1 D.H. Klein Entink m.i.v tot smi Overplaatsing Kap M. Ham m.i.v C-LOSS (TTW ) Kap E. Klaassen m.i.v C-LO/Sportgp OK (TTW ) Kap A. Kreeft m.i.v Stof KC (TTW ) Kap A.F.S. Neppelenbroek m.i.v C-LO/Sportgp JPK (TTW ) Kap J.G.B. Steenge m.i.v C-LO/Sportgp JWF (TTW ) Kap J.T. Bras m.i.v C-LO/Sportgp VHK (TTW ) Elnt R.F. Burgers m.i.v C-LO/Sportgp LTK Elnt M.M.C. Van Dongen m.i.v C-LO/Sportgp BHK Elnt M. Harmsen m.i.v C-LO/Sportgp GHK Sgt1 D.N.J. Brood m.i.v LO/Sportgp OK Eervol ontslag Dhr C. de Waard m.i.v LO/Sportgp BHK Sgt1 I. Wegman de Vreede m.i.v LO/Sportgp GSK Ambtsjubileum Smi F.L. Adelmeyer op Zilveren medaille Sgt1 K.A. van Helden op Bronzen medaille Sgt1 M. van Panhuis op Bronzen medaille Smi N. Oharek op Bronzen medaille Terug van uitzending Sgt1 D.A.T.A. Starmans op Cie in de West Functioneel Leeftijdsontslag Kap R.J. Jansen op Kap H.A.P.C. Smits op Kap J.J. Röttger op Geboren Op 14 april 2011 is Pien geboren, dochter van Jeroen en Janet van Dongen en zusje van Loes en Noor. ZANDLOPER 05

4 Van uw Medezeggenschapscommissie Zaken die de MC LO/Sportorganisatie bezighouden. Het advies van de geschillencommissie Defensie met betrekking tot de verhuizing naar Kromhoutkazerne (KHK) te Utrecht geeft aan dat er een open en reëel overleg dient plaats te vinden tussen Commando Landstrijdkrachten (CLAS) en de MC. Dit gesprek heeft plaatsgevonden op 19 mei samen met de Chef Staf, waarbij aan alle wensen van de MC voldaan werd. De verhuisdatum is bepaald op 14 juni. Bij fitness staan schouderklachten boven aan de lijst met blessures. Dat zou toch niet zo mogen zijn, als ze zeggen dat als fitness correct wordt uitgevoerd dit juist versterkend moet werken. Fitness is afkomstig vanuit de vroegere bodybuilding waar men het motto had: maximaal trainen! We kennen geen pijn! Hoewel bodybuilders erg breed waren, konden ze de oefeningen vaak anatomisch niet goed onderbouwen. Het ging hier vaak om onnatuurlijke bewegingen, die grote schade kunnen leveren aan slijmbeurzen, kapsels en pezen. Pijn Door het gebruik van anabole steroïden voelden ze de pijn niet en herstelden ze snel. Maar dit is uiteraard niet toe te passen op de gezonde hardwerkende fitnesser. Hierdoor gaven deze oefeningen een vertekend beeld én schade. Blokkeren Een klein voorbeeld: Beweeg nu eens je armen zijwaarts tot schouderhoogte omhoog, breng ze vervolgens een stukje naar achteren. Nu voel je dat je beide armen blokkeren. Vervolgens breng je je armen weer iets naar voren, voor de schouders. De MC is akkoord gegaan met het tijdelijk omklappen van vijf sergeant-majoors naar sergeantfuncties. Dit om bij de lokale LO/ Sportgroepen Ermelo, Utrecht, Den Haag, Amersfoort en Oirschot vacatureproblemen op te kunnen lossen. Ook is de MC akkoord gegaan met het verzoek om enkele arbeidsplaatsen binnen de LO/Sportorganisatie te verschuiven. Meer informatie hierover is binnenkort te lezen op de website. De komende reorganisatie houdt ook de MC bezig. Wanneer het zal gaan over de Wanneer je nu je armen omhoog brengt, merk je dat je ver boven je hoofd kunt reiken. Slijmbeurzen Hiermee wil ik puur benadrukken dat een natuurlijke armbeweging altijd plaats vind vóór je romp, en nooit erachter. Hierdoor voorkom je onnodige schade aan slijmbeurzen en pezen, want achter je romp klem je deze structuren simpelweg af. Veiligheidstips bij schoudertraining: Shoulderpress Goede shoulderpress is altijd met de stang vóór het lichaam (tot borstbeen). Foute shouderpress is wanneer de stang wordt opgeduwd vanuit de nek. Je armen zijn dan achter je schouder, wat slijmbeurzen afklemt. Lat pull down Bekend als de oefening voor de m. Latissimus dorsi (de brede rugspier). Goede Lat pull down is wanneer de stang naar de borst wordt getrokken. Hierin voel je ook dat de beweging natuurlijk aanvoelt. De beweging komt nu veel meer overeen met de natuurlijke functie van de spier en is hierdoor ook veel effectiever! Foute Lat pull down is wanneer je de stang in gevolgen van de maatregelen voor de bedrijfsvoering zal de MC erbij betrokken gaan worden. Heeft u vragen neem dan contact op met de MC of kijk op de Intranetsite LO/Sport. Aooi Kees Jaket, Voorzitter MC LO/Sportorganisatie. Gastcolumm Leontien Lobbe, Medial fitness instructor & Fysiotherapeut i.o. Schouderklachten de nek trekt, hierbij zal er veel te veel onnodige rek op de nekspieren aan de achterzijde komen. Wederom zullen de structuren in de schouderregio bekneld worden. Effectief Kortom, een fitnessoefening moet altijd natuurlijk aanvoelen en bewegingsvrijheid hebben. Hierdoor is de spier het meest getraind in zijn functie, het meest effectief en voorkom je nare blessures. Aan het ijzer! Leontien Lobbe, Medical Fitness Instructor & Fysiotherapeut i.o. Stipnotering Iets meemaken is nog geen leren Als je dit zo leest, lijkt het leren te zijn waar het om draait. Maar er staat meer in die eerste zin, je moet ook iets meemaken. Elke dag loop je tegen allerlei situaties aan waarvan je misschien zegt: Als dat me nog een keer overkomt, dan. Als het positief is, dan wil je dat graag op dezelfde manier of beter doen. En als het negatief is, dan heb je je lesje wel geleerd en wil je het de volgende keer voorkomen. Ik denk dat het daar om draait; elke keer terugkijken naar wat je gedaan hebt en daar het beste uit halen. Vervolgens maak je dat concreet en kies je een manier om het de volgende keer beter te doen. Daar ga je mee aan de slag (experimenteren) Leerwinst De kenners ontdekken hier natuurlijk een leercirkel in. En ja, dat klopt, het gaat hier vooral om ervaring opdoen. Iets meemaken is nog geen leren stimuleert om er op terug te kijken en het wel als ervaring en leerwinst te gebruiken. Verkopen Dat zoeken naar leerwinst en ervaring zie ik overal om me heen. Op stafniveau vragen we ons af welke ervaring we in het verleden opgedaan hebben met reorganisaties en wat we daar van geleerd hebben. Om vervolgens de stappen die we moeten ondernemen om winst te boeken helder te krijgen. Ook op de werkvloer zie ik die leerwinst en ervaring toegepast in onder andere kennis van de eenheid, de kwalitatieve Opleiden&Trainen (O&T)-plannen, instructeurs die hun vak verkopen en eenheden die fysiek en mentaal sterker worden. Binding We zijn al lang geen organisatie meer die een spelletje volleybal organiseert, wij leveren een essentiële bijdrage aan de fysieke en mentale inzetbaarheid van eenheden. Dat waren de woorden van C-LAS tijdens een bijeenkomst in Ermelo. Alleen als je aansluit bij de vraag van jouw eenheid en iets laat meemaken waarvan ze leren, en aansluit bij de eenheid waardoor ze daadwerkelijk beter worden, dan krijg je binding. Vragenuurtjes Het feit dat C-LAS, brigadecommandanten en eenheidscommandanten zich hard maken voor de sport, is vooral het gevolg van hoe wij op de werkvloer ons ding doen. Onze commandant heeft, bij de vragenuurtjes in het land, herhaaldelijk gezegd dat het niet draait om de mensen op de staf, maar dat het vooral komt door de kwaliteit van de instructeurs op de LO/sportgroep. Bouwen We hebben een eerste stap gemaakt in het reorganisatietraject en er gaat fors bezuinigd worden. De 211 Voltijdsequivalenten (VTE n) die we in moesten leveren, blijken er maar 129 te zijn, en dat is een meevaller. Dat zijn er nog steeds te weinig om een professionele organisatie te bouwen; daar hebben we meer personeel voor nodig. Ervaring Onze kracht ligt bij de opleiding en training op de werk vloer, waar we elke dag van alles meemaken. Daarbij gaat het er vooral om dat de eenheden ervaren, ontdekken en leren en daardoor beter gaan presteren! Die ervaring is van grote invloed op ons bestaansrecht. We gaan er iets van meemaken Aooi Nico Spierenburg, Stafadjudant LO/Sportorganisatie 06 ZANDLOPER ZANDLOPER 07

5 Voedingssupplementen binnen Defensie Voedingssupplementen kunnen in voorkomend geval ondersteuning bieden aan militairen die een periode van zware fysieke en mentale belasting doormaken. De wildgroei aan commercieel verkrijgbare producten maakt de keuze voor adequate suppletie echter lastig. Lang niet alle supplementen kunnen hun claims waarmaken en sommige dragen bij (verkeerd) gebruik zelfs gezondheidsrisico s in zich. Trainings Geneeskunde & Trainings Fysiologie (TGTF) heeft onderzoek gedaan naar gebruik en kennisniveau van respectievelijke ervaringen met voedingssupplementen binnen een aantal parate eenheden van Commando Landstrijdkrachten (CLAS). Daarnaast zijn de sport- en zorgprofesssionals van de LO/Sportorganisatie en militaire zorgteams bevraagd over hoe ze tegen dit onderwerp aankijken. Inleiding Recent onderzoek van de Dopingautoriteit laat zien dat vooral binnen groepen jongvolwassen mannen die frequent maar niet-georganiseerd een fitnessclub bezoeken, actief gebruik wordt gemaakt van het brede marktaanbod aan (vermeend) prestatiebevorderende voedingssupplementen (zie brondocument 1). Naar verwachting bestaat er binnen de operationele eenheden van Defensie een soortgelijke, mogelijk ruim vertegenwoordigde, populatie. Voedingssupplementen ter ondersteuning van sportactiviteiten zijn in Nederland niet gereguleerd, anders dan middelen die op de dopinglijst staan. Deze lijst is opgesteld en wordt periodiek geactualiseerd door de Dopingautoriteit en is terug te vinden in het Nederlandse Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport (zie brondocument 2) De afgelopen jaren hebben ons vanuit missies of debriefings geluiden bereikt over de beschikbaarheid van prestatiebevorderende voedingssupplementen in missiegebieden, met name via de shops van troopcontributing nations. Er zou sprake zijn van een ruim aanbod en navenante aftrek, zonder dat hierbij sprake was van structurele begeleiding. Naar ons idee is dit een onwenselijke situatie: zonder adequate voorlichting kunnen gezondheidsrisico s bij gebruik, zeker onder extreme omstandigheden, niet worden uitgesloten. Ongeveer in dezelfde periode bleek overigens, uit meldingen bij de infolijn van de Dopingautoriteit, dat een aantal militairen door het gebruik van prestatieverhogende middelen in trainingssituaties gezondheidsschade had ondervonden. Onderzoek TGTF heeft een inventarisatie uitgevoerd naar de kennis over respectievelijk het gebruik van voedingssupplementen onder parate militairen binnen CLAS (zie brondocument 3). Ook het kennis- en ervaringsniveau van personeel van de LO/Sportorganisatie en van militaire zorgteams is geïnventariseerd. In de maanden mei en juni 2010 zijn vragenlijsten over voedingssupplementen afgenomen bij verschillende eenheden van de 11e Luchtmobiele Brigade te Schaarsbergen (192 militairen) en de 13e Gemechaniseerde Brigade te Oirschot (157 militairen). Tegelijk is een vragenlijst over het onderwerp binnen de LO/Sportorganisatie verspreid. Tot slot zijn één-op-één interviews afgenomen bij een beperkte groep gezondheidsprofessionals van de Medische Zorg Teams van de betreffende brigadelokaties (drie artsen, vier fysiotherapeuten, één Algemeen Militair Verpleegkundige (AMV-er), die aangaven affiniteit met het onderwerp te hebben. Bevindingen parate eenheden Bij TGTF is een tabel op te vragen, die een overzicht geeft van de resultaten van de vragenlijsten die bij de parate eenheden zijn afgenomen. Overal laten de twee brigadelokaties een vergelijkbaar beeld zien. De belangrijkste uitkomsten op een rij: Ongeveer een kwart van de ondervraagden gaf aan in het afgelopen half jaar dagelijks tot wekelijks supplementen te hebben gebruikt, circa 60 procent een enkele keer tot nooit. Eiwitpreparaten, energiedranken, creatine en vitaminensupplementen werden het meest gebruikt, in de helft of meer gevallen. Hoewel in lage frequenties, werd ook gebruik van dubieuze en potentieel schadelijke middelen als HMB, Hydroxycut, testo-boosters en stackers gerapporteerd. Ongeveer een kwart van de ondervraagden gaf aan naast positieve óók negatieve ervaringen te hebben gehad met het gebruik van voedingssupplementen. Gebruik op de kazerne kwam net zo vaak voor als in de vrije tijd. Verreweg de meeste middelen werden in de winkel gekocht, de rest via internet, tijdens uitzending, via andere personen of op de sportschool. 08 ZANDLOPER ZANDLOPER 09

6 Slechts 10 tot 17 procent van de ondervraagden vond dat militairen in het algemeen voldoende kennis over voedingssupplementen hebben. Het eigen kennisniveau over ondermeer bewezen effecten, werkingsmechanisme en risico s van supplementen schatte meer dan de helft (gemiddeld 60 procent) van alle ondervraagden als onvoldoende in; bij de groep gebruikers lagen de percentages iets lager (gemiddeld 50 procent). De vragenlijsten zijn weliswaar anoniem (géén naamsvermelding op de vragenlijst en deze deponeren in een afgesloten box), maar ook groepsgewijs afgenomen. Gezien de sociale wenselijkheid die in het beantwoorden van vragen over dit onderwerp schuilt, zullen genoemde frequenties eerder een onderschatting dan een overschatting van de werkelijkheid zijn. De zelfgerapporteerde kennislacune bij de meerderheid van de parate populatie lijkt een punt van aandacht, vooral daar waar het gaat om de controversiëlere supplementen. Bevindingen sport- en zorgprofessionals Bij 38 LO/Sportinstructeurs en 21 andere functionarissen van de LO/Sportorganisatie (5 staffunctionarissen, 8 C-LO/Sportgroepen, 8 hoofdinstructeurs/planners) is een vragenlijst afgenomen, gericht op de ervaringen van de ondervraagden met militairen die supplementen gebruiken. Een samenvatting van de bevindingen: Overal meldt 20 procent een frequent gebruik onder militairen, 5 procent (instructeur) tot 33 procent (overigen) heeft geen idee. De helft van de totale groep geeft aan zelden tot nooit vragen over supplementen van militairen te krijgen en minder dan 5 procent geeft aan ooit problemen te zijn tegengekomen als gevolg van gebruik door militairen. Weinigen denken dat parate militairen over voldoende kennis op dit terrein beschikken, 42 procent (instructeurs) respectievelijk 52 procent (overigen) acht zijn eigen algemene kennisniveau voldoende. De overige 8 ondervraagde zorgprofessionals (artsen, fysio s, AMV-er) laten een onderling vergelijkbaar beeld zien. De volgende percepties zijn genoteerd: militairen maken vooral gebruik van voedingssupplementen in uitzendingsperioden; onder werktijd krijgen de zorgprofessionals zelden vragen van militairen over voedingssupplementen; (gezondheids-)problemen als gevolg van voedingssuppletie worden vrijwel nooit gerapporteerd; de militaire opleiding voorziet niet in voldoende kennis over supplementen voor verantwoord gebruik; het eigen kennisniveau van deze materie wordt door de meesten als minimaal ingeschat; een update in de vorm van voorlichtingsmateriaal is gewenst. Kortom, uit de inventarisatie onder de sport- en zorgprofessionals komt niet het beeld van een prominent zichtbare gebruikerscultuur naar voren, laat staan evidente gezondheidsproblematiek of hulpvragen. De ondervraagden geven aan dat dit te maken kan hebben met het taboe dat op het gebruik van een deel van het supplementenspectrum rust, waardoor de drempel voor het raadplegen van een zorgprofessional te hoog kan zijn; de eerdergenoemde meldingen bij de dopingautoriteit suggereren hetzelfde. Evenals bij de parate militair wordt bij de professionals een kennislacune geconstateerd. Prestatiebevorderende voedingssupplementen: stand van de wetenschap Het aanbod van commercieel verkrijgbare prestatiebevorderende preparaten, drankjes, pillen en poeders is de laatste jaren exponentieel gegroeid. Elke week komen nieuwe producten overigens vaak bestaande middelen in een nieuw jasje op de markt die hoogefficiënte vetverbranding, spectaculaire spiergroei of andere bionische vergezichten beloven. Hier is een ander mechanisme aan het werk, namelijk dat de supplementenindustrie aanzienlijk meer geld beschikbaar heeft voor marketing dan de voedingswetenschap. De werkelijkheid is tamelijk ontnuchterend: slechts van een zeer beperkte set van voedingsstoffen is de bewijsvoering inmiddels voldoende sterk. Niet voor niets heeft de dopingautoriteit enige tijd geleden de campagne Eigen kracht voor fitnessscholen ontwikkeld, waarin het op een gezonde manier aan je lichaam werken gepropageerd wordt met behulp van ingrediënten als trots, discipline, karakter en zelfvertrouwen (zie brondocument 4). Bij TGTF is een lijst op te vragen met een samenvatting van de huidige wetenschappelijke body of evidence (zie brondocument 5). Met name het concept van wholefood-based of wholenatural voedingsextracten geniet op dit moment warme belangstelling van de wetenschap. Het gaat hierbij om gedroogde concentraten van groenten en fruit, waarin naar verluidt alle (duizenden) macro- en micronutriënten nog synergistisch werkzaam zijn, anders dan bij supplementen die uit geïsoleerde componenten bestaan. Inmiddels zijn verschillende gezondheids- en prestatiebevorderende effecten van deze extracten aangetoond, zoals vermindering van virale luchtweginfecties in de wintermaanden en verbetering van biomarkers oxidatieve stress na anaërobe inspanning (zie brondocumenten 6 en 7). Voorlichting Zoals gezegd, zonder enige vorm van voorlichting of begeleiding kunnen risico s op gezondheidsschade bij de gebruiker niet worden uitgesloten. Voedingssupplementen kunnen vervuild zijn en schadelijke stoffen bevatten, omdat zij in de regel niet worden gecontroleerd vóór ze op de markt terecht komen. Daarnaast zouden producten die normaal gesproken niet direct schadelijk zijn, door extreem gebruik en/of gebruik onder extreme omstandigheden tot gezondheidsproblemen kunnen leiden. Door koude, warmte, hoogte of luchtvochtigheid kan het fysiologisch effect van een supplement veranderen ten opzichte van normale omstandigheden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij het gebruik van vochtafdrijvers in hitte of amfetamines op hoogte. Van veel supplementen is echter nog onbekend wat de effecten zijn van extreme omgevingsomstandigheden op de uiteindelijke werking. Militairen kunnen met behulp van de juiste voorlichting en begeleiding leren hoe zij op een effectieve en verantwoorde manier gebruik kunnen maken van voedingssupplementen, zowel op de kazerne, tijdens oefeningen als bij operaties in het buitenland. De sport- en gezondheidsprofessionals van Defensie hebben hierin, ieder op eigen wijze, een informerende en begeleidende taak. Informatiemateriaal dat gebaseerd is op de jongste wetenschappelijke inzichten kan hierin ondersteunen. We hopen genoemde doelgroepen hierin de komende tijd te kunnen voorzien via de diverse militaire media en (bij-) scholingsmogelijkheden. Uiteraard kunt u uw bevindingen, vragen of opmerkingen over het onderwerp te allen tijde naar de auteurs van dit artikel mailen. Brondocumenten: 1. Stubbe J.H. Chorus A.M., Frank L.E., de Hon O., Schermers P. van der Heijden P.G.: Prestatiebevorderende middelen bij fitnessbeoefenaars. Dopingautoriteit, Capelle aan den IJssel, Website NZVT: 3. Gietel W.S.: Voedingssuppletie. Prestatievoeding bij militairen: een inventarisatie ten behoeve van voorlichting op maat. TGTF, Utrecht, Website Dopingautoriteit: 5. Res P.: Voeding en topsport. Eerste landelijke NNG Symposium Zin en onzin over voedingssupplement en in de medische praktijk en sport, 18 november Roll S. Nocon M. Willich S.N.: Reduction of common cold symptoms by encapsulated juice powder concentrate of fruits and vegetables: a randomised, doubleblind, placebo-controlled trial. Br J Nuth Aug; 23:1-5. [Epub ahead of print]. 7. Lamprecht M. Oettl K., Schwaberger G., Hofmann P. Greilberger J.F.: protein modification respons to exercise intensity and antioxidant supplementation. Med Science Sports Exerc 2007 Jan;41: Pieter Helmhout (gezondheidswetenschapper) mail: PH.Helmhout.01@mindef.nl Gerard Rietjens (inspanningsfysioloog) mail: GJWM.Rietjens@mindef.nl Trainings Geneeskunde & Trainings Fysiologie 10 ZANDLOPER ZANDLOPER 11

7 Nieuwe medewerker Dennis van Esch Sinds 20 september 2010 wordt LO/Sportgroep RvS in Oirschot ondersteund door onze nieuwe medewerker kpl Dennis van Esch. Dennis komt van 17 e Painfbat en is twee keer op uitzending geweest naar Afghanistan. Tijdens zijn tweede uitzending is Dennis in de buurt van Deh Rawood zwaargewond geraakt en heeft als gevolg van een Improvised Explosive Device (IED)-aanval zijn beide benen verloren. Na een jaar revalideren in Doorn is Dennis geplaatst als nieuwe medewerker van LO/Sportgroep RvS in Oirschot. Op dit moment is Dennis eerste aanspreekpunt op de LO/Sportgroep en geeft sportmateriaal uit. Verder helpt en assisteert hij bij LO/Sportlessen. Beperking Dennis boekt in zijn eerste maanden al grote vooruitgang en krijgt een steeds beter beeld van hoe zijn toekomst eruit zou kunnen gaan zien. Op 21 april 2011 is er voor de LO/Sportgroep RVS een halve dag rolstoelspelen op het Centraal Instituut voor de Opleiding tot Sportleiders (CIOS) in Goes georganiseerd. Doel van deze dag was onze LO/Sportcollega s bewust te maken van de fysieke beperkingen voor iemand in een rolstoel. Rolstoelspelen Twee uur lang hebben wij verschillende rolstoelspelen gedaan waarbij men voortdurend in de rolstoel moest blijven zitten. Ook wanneer iemand uit de rolstoel viel mochten de benen niet gebruikt worden, zelfs tijdens de pauze of een sanitaire stop moest men zich in de rolstoel blijven verplaatsen. Studie Aansluitend heeft er een gesprek plaatsgevonden tussen Dennis, aooi Frank Hoek en een loopbaanbegeleider van het CIOS om te kijken welke studiemogelijkheden er op het CIOS voor Dennis zijn. Dit alles begeleid door de jobcoach van Dennis. Zij begeleidt Dennis gedurende een half jaar om te kijken naar de mogelijkheden op het werk, studie enzovoort. Ter afsluiting hebben we s avonds met alle collega s kunnen genieten van een welverdiende barbecue. Lift Op 28 april is door Brigade Generaal Van der Laan een lift in het sportgebouw geopend. Deze geïnstalleerde lift zorgt ervoor dat Dennis niet langer afhankelijk is van collega s die hem naar boven en beneden dragen. De feestelijke opening werd afgesloten met een hapje en een drankje. Re-integratie Op de planning staat nog een gesprek; dit keer met het ROC in Tilburg waarbij gekeken zal worden naar de opleidingsmogelijkheden voor onze fysieke en mentale kanjer. Voor Dennis wordt een specifiek trainingsprogramma ontwikkeld waarmee hij geheel zelfstandig zorg kan dragen voor het behoud van zijn fysieke gesteldheid. Al met al een hoop positieve ontwikkelingen voor Dennis op het gebied van re-integratie binnen de Koninklijke Landmacht. Doorzettingsvermogen Een speciaal woord van dank gaat uit naar het CIOS in Goes voor de professionele bijdrage en samenwerking. De korporaal Dennis van Esch wordt door ons gezien als het ultieme voorbeeld van positieve energie, doorzettingsvermogen en mentale weerbaarheid. Sgt1 Wessel Schulting, LO/Sportgroep RvS te Oirschot OMK Oriënteren voor onderdeelteams Na een langzame start voor wat betreft de inschrijvingen mochten we op D-day 11 mei in Stroe maar liefst 44 teams verwelkomen aan de start van de oriënteringsestafette: 11 Damesteams, 10 Veteranenteams en 23 Seniorenteams. Op een gevarieerd parcours door zand en dicht begroeid bos, over heuvels en door kuilen, door nog meer zand en dat onder een warme zon, werd gestreden voor kostbare punten voor de Commando Landstrijdkrachten (CLAS)-bokaal. De organisatie was er klaar voor en de sporters hadden er zin in. Wisselvak Om tien uur klonk het startschot voor de eerste lopers. Dan is het voor iedereen afwachten wanneer de eerste lopers langs de zichtpost komen en de drukte weer op gang komt: warmlopen, kompas in de hand en gespannen wachten in het wisselvak. Na de zichtpost restte de lopers nog 1.2 kilometer tot de wissel dan wel finish. Opletten dus. Dwalen De reacties op de baanlegging waren erg positief: mooi parcours, afwisselende routekeuzes, erg genoten! Een enkeling zal er in eerste instantie anders over gedacht hebben na 2 tot 3 uur dwalen over het Stroese Zand. Vooral als je dan ook nog een post gemist hebt of de verkeerde bent aangelopen hetgeen menig team toch helaas is overkomen. Teken Uiteindelijk is iedereen het bos uit gekomen. Veel lopers hebben onderweg een aantal teken opgelopen. De aanwezige medische ondersteuning heeft deze ongenode vriendjes vriendelijk verwijderd, slechts één coldpack verstrekt en verder voornamelijk van de zon kunnen genieten. Geslaagd De prijsuitreiking bracht nog een aantal teams in verlegenheid. Geheel tegen eigen verwachting in stonden zij toch op het erepodium. Deze zeer geslaagde wedstrijddag heeft de volgende mooie resultaten opgeleverd: Beste tijden per categorie: Dames: sgt Bakker (LO/Sport LTK) 0:40:20 Veteranen: aoo van Opstal 0:34:57 Senioren: Erepodium Dames: 1. ZE LTK 1 2. ZE GSK 1 3. ZE GSK 2 Erepodium Veteranen: 1. OTCMAN, 2. ZE JPK 1 3. ZE Soesterberg. Erepodium Senioren: 1. ZE Den Haag 2. LCW BVE 1 elnt van Dongen (LO/Sport IDGO) 0:46:02 (Snelste veteraan van de LO/Sport: Smi Kennis (KMS) 0:48:02) Foto s Voor iedereen die deze mooi dag heeft moeten missen, de foto s van onder andere dit evenement zijn te bekijken op https: // picasaweb.google.com/sportcommissiekl Sgt1 Chantal de Geus 12 ZANDLOPER ZANDLOPER 13

8 Bram Som Winnaar Run-ATB-Run Groesbeek Bram Som is momenteel de bekendste hardloper in Nederland. Als opvolger van de vermaarde Rob Druppers werd hij het nieuwe icoon van de middenlange afstand als 800 meter loper. Europees kampioen in 2006 in Göteborg en houder van het Nederlands record. Negen maal winnaar op de Nederlandse Kampioenschappen, maar ook opvallend als vernieuwend: de compressiekous werd omgedoopt tot de Bram-Som-sokjes. En zijn stof-opwaaiende-trainerswissel door een triatlontrainer aan te stellen in het conservatieve atletiekwereldje. In november 2010 winnaar van de korte afstand van de run-all Terrain Bike (ATB)-run in Groesbeek. Paul Lindeboom sprak hem kort voor zijn vertrek naar zijn Spaanse trainingskamp. Je ging als eerste wisselen en lag daarna zesde. Heb je veel tijd verloren door de wissel? Nee, dat viel wel mee. Ik werd op korte voet gevolgd door een aantal anderen. Sommigen deden geen schoenenwissel en anderen hadden professionele elastieken voor een snelle schoenwissel. Ik bleek toch vooral een leek, wist niet eens dat ik mijn helm eerst helemaal vast moest hebben voordat ik vertrok voor het fietsen. In dat opzicht was ik dus een echte recreant. Had je ooit de wissel van fietsen naar lopen al eens in een training geoefend? Nee, een ATB-loopwissel had ik nog nooit geoefend. Maar in de atletiek hebben we wel eens een training van tienmaal 200 meter, waarbij de eerste 200 op gewone sportschoenen gelopen wordt en de volgende op spikes (een oefening om blessures te voorkomen door teveel op spikes te lopen). De rust tussendoor is dan maximaal twee min, die tijd was voor mij altijd ruim genoeg om de schoenwissel uit te voeren. Hoe intensief fiets je op de ATB in trainingen? (Zie je het als hersteltraining van looptrainingen of als een spierversterkende training of als een vervanger van een looptraining?) Voor mij is het echt een vervanging voor een looptraining. Menig atleet doet de dag na een (intensieve) looptraining een loslooptraining, ik ga een uur fietsen. Ik zie dit als een heel zinvolle aanvulling, het mooie van het fietsen is toch dat het geen schokbelasting met zich meebrengt terwijl lopen highimpact is en het is een blessuregevoelig onderdeel. Van een fietstraining heb ik nooit last en het wordt gedegen weggezet in het trainingsschema. Hoeveel inhoud had je nog tijdens de tweede run? Kwam je loopsnelheid nog een beetje in de buurt van wat je verwacht had of viel het tegen? Vantevoren had ik bedacht om de eerste run lekker te lopen, daarna vooral veilig te fietsen en de laatste run zou ik helemaal voluit mogen. Vooraf was ik een beetje bang voor de laatste run maar het viel mij reuze mee. Deelnemen vond ik echt fantastisch, ik heb er erg van genoten. Achteraf bleek dat mijn tijd van de tweede run op een seconde na exact gelijk was aan die van de eerste run, totaal 45 minuten en achteraf bleek ik het goed te hebben ingedeeld. Van een 800 meter-loper zou ik verwachten dat het na een kilometer of twee al heel moeizaam wordt en dat na een kilometer of 3 het licht al uit gaat. Dit is in de crossduathlon niet gebeurd. Train jij (in deze fase) wellicht meer op uithouding dan op snelheid? (Na enige tijd nadenken en zoekend naar een antwoord:) Tja, wat is uithouding precies? Dat is toch wel een heel breed spectrum. In mijn trainingen loop ik niet langzamer dan 18 kilometer per uur en ik doe geen duurlopen. Een uur lang lopen op een snelheid van 15 kilometer per uur wordt door menig 800 meter-loper uitgevoerd. Bij mijn vorige trainer deed ik wel veel duurlopen en dat doe ik nu dus niet meer. De snelheid van een snelle 800 meter ligt zo rond de 27 kilometer per uur dus lopen met een snelheid van 18 kilometer per uur is best relaxed. Mijn hartslag tijdens een duurtraining van ongeveer 45 minuten ligt zo n beetje rond de 140, als ik een vervangende racefietstraining doe zorg ik dat ik in dezelfde hartslag train als bij het lopen. Bij het ATB n is de hartslag wel ietsje hoger. Ik las op internet dat je de afgelopen zomer last hebt gehad van een bacteriële infectie. Heb je daar tijdens de crossduathlon nog (lichtelijk) last van gehad? Nee, ik ben helemaal genezen. We hebben tussentijds nog wat ontlastingsonderzoeken gedaan en daaruit bleek dat momenteel alles goed is. Was wel vervelend want is allesbepalend geweest tijdens mijn outdoorseizoen, toen ik dat opliep kon ik het verder wel vergeten. In die tijd train je op het scherpst van de snede en als je dan ineens twee kilo extra afvalt dan is dat teveel. Wat voor een ATB heb je? Ik heb een IDWorx Special Mountain, afgemonteerd met SRAM x.0 en nee, hij is gewoon van aluminium. Ik kan wel een carbon fiets kopen maar ik bedenk dan: ga ik hierdoor harder lopen? Harder fietsen is voor mij niet het uitgangspunt, ik relateer het fietsen wel aan de 800 meter op de baan. Wat voor een racefiets heb je? Dat is een oud beestje hoor, een Giant OCR met een Ultegra Triple. Nee, ze hebben tegen mij nog nooit gezegd dat ik een watje ben (dat laatste is een reactie op de opmerking van de interviewer dat hij met een triple in de macho wielerwereld dan een watje is, daar waar de macho met de aanschaf van een compact (maar twee kettingwielen aan de voorkant) eenzelfde bereik heeft, red.) Wat voor zwemtrainingen doe je in deze periode? Zwemmen doe ik honderd procent als herstel, steevast de dag na een wedstrijd. Stelt niet zoveel voor hoor, een beetje techniekdingetjes ik heb een slechte techniek, maar gelukkig sterke benen en mijn zwaartepunt ligt toch wel redelijk naar voren. In totaal zwem ik meestal zo tussen de 1,5 en twee kilometer. Zwemmen in een 50 meterbad vind ik best leuk, wel jammer dat de openingstijden voor vrij zwemmen op onchristelijke tijden ligt. Train je voor een snelle 800 meter straks veel op kortere afstanden (200/400) of meer op duizendjes of nog langer? Het is een complex samenspel, moet beiden goed ontwikkelen. De snelheid wordt specifieker in het wedstrijdseizoen, ik voer dan steeds meer wedstrijdgerichte trainingen uit met meer snelheid. De echte tempohardheid doe ik op in wedstrijden. Het is toch vooral zaak om het brein te laten wennen aan de 800 meter snelheid. Het moet het ritme herkennen via kortere afstanden tot zo n 500 meter, hierbij train ik niet op hartslag maar op snelheid. Dit voeren we soms op tot 30 kilometer per uur op 400-tjes, maar dat brengt ook weer blessurerisico met zich mee. Je bent vaak én langdurig geblesseerd geweest. Waar haal je telkens weer de mentale kracht vandaan om weer terug te komen op niveau? Ik heb een hele goede samenwerking met mijn mental coach en heb geleerd om plezier te halen uit het leven als topsporter, ik kijk niet alleen maar naar resultaten. Het leven als topsporter is een mooi leven. Al die blessures trek je niet als je je daar op focust. Kleine blessures ontkom je sowieso niet aan, je overdag verstappen kan al gebeuren. Overbelastingsblessures zullen mij niet meer overkomen. De trainingsschema s? Worden die volledig opgezet door je trainer of maak je zelf al een grove planning? We zitten regelmatig met zijn drieën om de tafel naast triatlontrainer Ruben Jongking is Marco Hogerland ook heel belangrijk, met hen beslis ik alles -, en zij willen vooral dat ik mijn gevoel aangeef bij bepaalde trainingen. Of ik mij ergens goed bij voel is een belangrijke factor. We hebben bijna dagelijkse communicatie. De rode draad wordt in de gaten gehouden, maar aanpassingen aan het schema worden wel eens aangebracht. We stellen meestal een schema op voor 3 à 4 weken, langer vooruit plannen blijkt voor ons niet zinvol. Vantevoren maken we een jaarplan en leggen daarin de toernooien vast, de indoor- en outdoorwedstrijden en wat wordt de snelle wedstrijd. Bij het lopen: hoe varieer je interval, duurwerk en loopscholing? Het gedeelte over interval en duurwerk is al een beetje aan de orde gekomen in vorige vragen, loopscholing of techniektrainingen komen bijna elke dag aan bod, vinden wij heel belangrijk. Zoals gezegd trainen wij heel specifiek tussen de 18 en 28 kilometer per uur, niet te langzaam om de juiste techniek te handhaven. Momenteel train ik per week een omvang van ongeveer 50 kilometer per week, in een gewone week vroeger tussen de kilometer per week en in een topweek zelfs 170 kilometer. Nee, voor de loopscholing heb ik niet een aparte techniektrainer. Ruben Jongking heeft zich vroeger als triatleet gespecialiseerd in techniek in de periode dat hij tegen zijn grenzen aanliep en merkte dat meer trainen niets opleverde. We hebben samen overigens wel een aparte zienswijze op de loopscholing. De atletiekwereld is vrij conservatief, dit wordt best een gewaagde uitspraak, je zult bij ons bijvoorbeeld geen hakken/billen oefeningen aantreffen (geënt op een grotere looppas), wij richten ons meer op het verhogen van de pasfrequentie. Staan je doelen dit jaar al in het teken van Londen Wat worden je hoofddoelen dit jaar? Ja, ik wil mij gaan proberen te nomimineren (en volgend jaar dan kwalificeren) voor Londen. Het Europees Kampioenschap (EK)-indoor (eerste weekend maart) en het Wereldkampioenschap (WK)-Outdoor in Zuid-Korea zijn mijn hoofddoelen. Ja, voor mijn gevoel lig ik goed op koers om nominatie straks te realiseren. Je bent nu 31. Hoe lang schat je nog mee te kunnen op de 800 meter? Heb je je al een beeld gevormd van je verdere toekomst als sportman? 2016! Ik denk dat ik dan nog niet te oud ben om goed te presteren op de 800 meter. Als ik het plezier er in kan houden dan moet dat lukken. Als het niet lukt dan is het met mij wel redelijk gedaan in de atletiek. Ik ga dan niet doorschuiven naar langere afstanden en ben er nog helemaal niet mee bezig wat ik later wil gaan doen. Ligt nog veel te ver weg! De heer Paul Lindeboom 14 ZANDLOPER ZANDLOPER 15

9 Saamhorigheid groot tijdens regimentsdagen in Vught Traditiezaal Bronzen borstbeeld voor luitenant-kolonel Karel de Wijk In Zandloper nummer was te lezen dat op 3 december 2009 een lang gekoesterde wens van Woensdag 13 april was het weer zover, de jaarlijkse regimentsdagen van de genie op de Brederode kazerne in Vught. Uiteraard zat hier ook een sportdag aan vast. Ook was het een moment van herdenken en er vond een commando-overdracht plaats. Opvallend was de reactie op het nieuws over de bezuinigingen die ook de genie raken. Voor ons als LO/Sportgroep is dit jaarlijkse evenement een van de highlights van het jaar om te organiseren. Dat er van alle genie-eenheden in het land LO/Sportinstructeurs meekomen naar Vught is een leuke bijkomstigheid. LO/Sportinstructeurs uit Havelte, Wezep, Schaarsbergen en Oirschot komen LO/Sportgroep BRK dan ondersteunen. Zo zie je nog eens collega s die je nog nooit hebt ontmoet of collega s die je al een tijd niet hebt gesproken. Ook voor de sport is het dus een kleine Dienstvakdag. Wisselbokaal Twee deelnemende teams op de sportdag, 413 uit Oirschot en 104 uit Wezep, hadden net te horen gekregen dat ze worden opgeheven. Dit nieuws was bij hen zichtbaar hard aangekomen. Af en toe een cynische opmerking en niet de focus op het sportevenement. Toch nam ook bij hen de wil om even lekker te sporten de overhand. Uiteindelijk ging 413 zelfs nog bijna, voor de laatste keer, met de wisselbokaal naar huis. Tradities Het commando van het regiment werd over gedragen door de kol De Vries aan kol Van Griensven. Terwijl ook de regimentsadjudant, aoo Schiltman, net nieuw op functie is. Een frisse wind dus in de top van het regiment. De regimentscommandant is daarnaast ook commandant van het OTC-genie. Het bewaken en organiseren van dit soort, en andere tradities binnen het regiment is een belangrijke taak van de beide functionarissen. Tegenslagen Daarnaast werd er bij het nieuw aangelegde geniemonument stil gestaan bij de verschillende collega s die omkwamen tijdens de afgelopen TFU in Afghanistan en in de historie daarvoor. Ook de genie heeft wat dat betreft tegenslagen moeten incasseren. Het was daarom bijzonder om de herdenking bij het nieuwe monument te houden. Sgt1 Pieter van Geldere, LO/Sportgroep BRK Vught de LO/Sportorganisatie in vervulling is gegaan. Op die dag opende Mirjam de Wijk, dochter van de grondlegger van de LO/Sportorganisatie, luitenantkolonel Karel de Wijk, de Traditiezaal van het Dienstvak LO/Sport in gebouw Y van de Bernhardkazerne in Amersfoort. Mirjam de Wijk opende deze ruimte, onder toeziend oog van onze commandant kol Henk Stuut en genodigden, door een lint door te slaan met de sabel van haar vader. De projectgroep Traditiezaal was zich er maar al te goed van bewust dat deze Traditiezaal nooit af zal zijn maar er is zeker een fraaie en degelijke basis is neergezet. Bij binnenkomst loopt u tegen een pilaar met daarop de foto van luitenant-kolonel Karel de Wijk. Trots Er werd toen beloofd om deze foto te vervangen door een bronzen borstbeeld. Op 17 mei was het zo ver en onthulde de familie De Wijk dit beloofde bronzen borstbeeld in het bijzijn van onze commandant kolonel Henk Stuut, genodigden en de beeldhouwer van dit kunstwerk. Eigendommen De traditiezaal is weer een stukje verder af, het borstbeeld een pronkstuk wat een geweldige vergelijking met de foto is. De familie is zichtbaar vereerd en trots op datgene wat hun vader betekend heeft voor de LO/Sportorganisatie. De Traditiecommissie kreeg persoonlijke foto s en eigendommen overhandigd ter completering van de Traditiekamer. Uitgangspunt Kolonel Henk Stuut sloot deze dag af en beloofde de Luitenant-kolonel K.F de Wijk zaal een belangrijk uitgangspunt zal blijven uitmaken van de LO/Sportorganisatie, ook al zal de Staf verdeeld worden door de verhuizing naar de Kromhoutkazerne. Aooi Richard Wichhart 16 ZANDLOPER ZANDLOPER 17

10 Zes en twintig cursisten, hoofdzakelijk werkzaam bij 43 Gemechaniseerde Brigade, hebben in februari 2011 deelgenomen aan de cursus Koudweer Trainer. Wat de cursus inhoudt heeft u kunnen lezen in de Zandloper 1 e kwartaal Hoe het hen is vergaan kunt u lezen in onderstaand artikel, welke in de Bizon nr. 3 April 2011 heeft gestaan. Wintertraining in Noorwegen Overleven boven de noordpoolcirkel Oververhit raken boven de noordpoolgrens? Bij temperaturen tot min dertig? Ja, dat kan. En als je niet uitkijkt, bevriest vervolgens je transpiratievocht ook nog eens. Dat opereren in extreem koude omstandigheden met of zonder sneeuw vooral een kwestie van overleven op een rustig tempo is, hebben de 26 mannen en vrouwen van 14 Afdeling Veldartillerie en 43 Geneeskundige Compagnie tijdens hun driedaagse koudweertraining in Noorwegen ervaren. Links: Het smelten van zuiver sneeuw om te drinken en rantsoenen mee aan te lengen vervult een eerste levensbehoefte. De gasbrander werkt tot 30 à 40 graden onder nul, de Nederlandse varianten functioneren niet meer als het kouder wordt dan min 5. Rechts: Een instructeur leert zijn leerlingen de tactiek van het lawineprikken op zoek naar slachtoffers onder de sneeuw. Om warm te blijven is het creëren van luchtlaagjes onder je buitenjas- en schoenen het belangrijkste, vertellen de zes instructeurs hun cursisten. Geen dikke truien, maar een aantal dunne laagjes kleding, liefst met een hoog percentage wol. Dat houdt namelijk geen vocht vast. Katoenen kleding wel en blijft lang nat. De leerlingen krijgen op de eerste dag van hun koudweertraining direct een lesje klederdracht voorgeschoteld. Erg nuttig vinden de meesten. Een aantal van hen kent de tips nog van een vorige koudweertraining uit hun militaire carrière, maar voor velen is het welkom nieuws. Koudweerletsel In groepjes van zes tot acht personen bereiden de eenheden zich in maart voor op de oefening Cold Challenge. 21 personen van de 14 Afdeling Veldartillerie maken tijdens de oefening deel uit van de vijandelijke troepen tegen de koudweerbekwame Noren. De genezerikken nemen in die periode plaats in het Noorse gezondheidscentrum, zodat zij hun Nederlandse collega s medische hulp kunnen verlenen tijdens de veldslag. Vorig jaar daalde het kwik tot een kleine dertig graden onder het vriespunt, vertelt projectofficier Cold Challenge ritmeester Steve Kloosterman. Veertig procent van onze mannen en vrouwen liep toen koudweerletsel op. Bevroren tenen, vingers, neuzen en oren waren geen uitzondering. Eén van de belangrijkste doelen van de koudweertraining dit jaar is om dit zoveel mogelijk te voorkomen. We besteden dus veel aandacht aan de do s en dont s van kledinggebruik, wijze van verplaatsen en overnachten in de kou. Verraderlijke temperatuurwisselingen Met overdag temperaturen rond het vriespunt en s nachts tussen min tien en vijftien graden lijkt het allemaal redelijk goed te doen. Toch zijn deze matig koude temperaturen erg verraderlijk, vertelt wachtmeester Alex Brakke van 14 Afdva zijn pupillen. Bij temperaturen rond het vriespunt denk je al snel dat het geen kwaad kan even in je shirtje of trui buiten te zijn. Zo koud is het nou immers ook weer niet. Maar juist die extreme temperatuurwisselingen gecombineerd met de verkeerde kledingkeuzes zorgen binnen de kortste keren voor een flinke verkoudheid. Brakke onderging afgelopen week de train-de-trainercursus onder begeleiding van de Noren en sliep twee nachten in het veld. Hij ging te nonchalant om met de kledingadviezen, met flink snotteren tot gevolg. Welbeslagen ten ijs Om zich te certificeren in het geven van de wintertraining ondergingen de nieuwbakken trainers van 14 Afdva verschillende theorie- en praktijklessen. Na de vijfdaagse theoriecursus in Havelte volgde direct een week koudweertraining in Duitsland. Vervolgens leerden ze van de Noren in drie dagen tijd werken met speciaal Noors materieel zoals laplanders, tenten en gasbranders. Bovendien ontvingen zij, net als hun eenheden, Noorse kledinguitrusting zoals shirtjes, overschoenen en - broeken en mutsen. De train-de-trainercursussen zorgden dat de Nederlandse instructeurs letterlijk welbeslagen ten ijs kwamen om de lessen over te brengen aan de landmachteenheden. Sneeuwpannenkoeken Op klepperende laplanders lopen de militairen na de theorieles de witte sneeuwheuvels tegemoet. In een treintje oefenen ze het verplaatsen op de speciale sneeuwzolen, beter bekend als de zogenaamde tennisrackets. Heuveltje op, heuveltje af, bochtjes maken. Het is wel even wennen, zo op die pannenkoeken lopen, zegt de één. Mwah, ik vind het best natuurlijk 18 ZANDLOPER ZANDLOPER 19

11 Rechtsboven: Wachtmeester Alex Brakke geeft zijn studenten theorieles in de verwarmde achtpersoonstent. Rechtsonder: Om zich s nachts tegen de kou te beschermen bouwen de militairen een halve meter hoge sneeuwmuur om hun tent heen. Onder: Lesje kaartlezen, op de landkaart staan de lawinegevaarlijke gebieden aangegeven. 20 ZANDLOPER aanvoelen, reageert een ander. Ik ben in elk geval blij dat we geleerd hebben hoe we onze rugtas het beste kunnen inpakken, zegt weer een andere trainingsdeelnemer. Alle overbodige ballast is er nu uit en de benodigde spullen zijn dusdanig ingepakt, zodat de rugzak nu lichter aanvoelt dan deze in werkelijkheid is. Wel zo prettig met dat verplaatsen in de sneeuw. Ventileren Op de tweede trainingsdag brengen de deelnemers het geoefende in praktijk. Op laplanders trekken zij met volle bepakking het sneeuwlandschap in. Na een kleine kilometer zetten zij hun tentenkamp op, klaar voor een overnachting in de vrieskou. Bij het bouwen van de sneeuwmuur rond de tent breekt bij menigeen het zweet uit. Durf te ventileren!, roept de oefenleiding. Alle kledinglagen onder de jas gaan uit tot op het Noorse netshirt. Het speciale gaasjesshirt creëert een warme luchtlaag tussen de huid en het eerste kledingstuk. Het ziet er natuurlijk niet uit, zegt één van de cursisten. Maar het werkt als een tierelier! De kledingcodes zitten al snel bij iedere militair tussen de oren. Te warm of te koud gaan zij het in Noorwegen niet meer krijgen. Opleiding tot LO/Sportofficier Op 29 april 2011 hebben drie kersverse officieren de VTO NLDA afgerond. Na tien maanden opleiding, staan we aan het begin van een nieuwe uitdaging commandant LO/Sportgroep. Hieronder lees je het traject wat wij: Robert Basters, Pim van den Nouwelant en Joost de Jong, hebben gevolgd. Na een selectieprocedure en een pittig gesprek bij de aanname- en adviescommissie op de Koninklijke Militaire Academie (KMA), startte op 3 februari 2010 de vooropkomstdagen. Dit waren drie introductiedagen waarin wij kennis maakten met het kader, de groepsleden en we kregen inzicht in de opleiding die wij gingen volgen op het kasteel. Bewustwording Vooraf hebben wij een 360 graden onderzoek gedaan, om te komen tot je sterke en in mindere mate aanwezige competenties. Deze werden met je coach / begeleider op de KMA besproken en hier kon je zelf aan werken tijdens je periode op de KMA. Wij hebben het ervaren als een bewustwording en hebben hier deels op de KMA aan kunnen werken. Diploma-uitreiking Na een ludiek afscheid op de LO/Sportgroep begonnen wij op 21 juni 2010 echt op de KMA, aan de Specifieke Officiers Opleiding (SOO). Dit is een opleiding voor onderofficieren die worden omgeschoold tot officier. Robert had de vouwen nog in zijn gevechtstenue zitten. Hij kwam horizontaal over van de Koninklijke Marechaussee (KMar), een gegeven waar hij tot zijn diploma-uitreiking nog regelmatig mee geprikkeld werd. Competenties De periode op de KMA vloog voorbij. Een combinatie van studeren, organiseren van integratieweken en zo nu en dan sport, zorgde voor een goed gevuld programma. In de avonduren flink studeren hoorde daar ook bij; dit resulteerde wel in goede cijfers en wij hebben zelfs het hoogste gemiddelde onder de verscheidene wapens en dienstvakken behaald. Dit alles heeft als doel, het vormen tot algemeen luitenant in combinatie met de ontwikkeling van de daarbij behorende competenties. Uiteindelijk zijn wij op 23 december 2010 bevorderd tot vaandrig en sloten we onze periode in Breda af. Opdrachten Na een welverdiende vakantie begonnen wij op 10 januari met een frisse kop aan de VTO NLDA, de vaktechnische opleiding tot LO/ Sport officier. De cursus werd officieel geopend door de kolonel Stuut, waarna kapitein Klaassen het woord overnam. De uitleg over de cursus volgde en was heel simpel: op de N-schijf van de sportschool staat een map VTO NLDA, hierin staan veertig opdrachten die je voor het einde van de opleiding op 29 april af moet hebben. Wij, smi Arno Heg en kap Emiel Klaassen wensen jullie veel succes! Zonder wrijving geen glans IJverig begonnen wij aan onze opdrachten over leidinggeven, bedrijfsvoering en optreden als speciale stafofficier. Elke vrijdag en soms ook tussendoor, werd er individueel of met de groep geëvalueerd en werden de opdrachten gepresenteerd. Onder het motto: zonder wrijving geen glans, werd niet alles voor zoete koek geslikt en werd er kritisch gekeken naar jou als persoon in de rol van C-LO/Sportgroep. Het vormen van de persoon in de rol van C-LO/Sportgroep staat dan ook centraal in de opleiding Vaktechnische Opleiding Nederlandse Defensie Academie (VTO NLDA). Knoppenbonken Het welbekende computerlokaal op de eerste verdieping in gebouw Y was ons territorium tijdens onze 16 weken durende opleiding. Een ontelbaar aantal aanslagen op de toetsenborden zijn er gepleegd om te komen tot onze resultaten. Tussen het knoppenbonken door werd het lokaal opgevrolijkt met tegeltjes, met daarop diverse spreuken. Van wijze spreuken tot schuine spreuken. Een voorbeeld van een wijze spreuk: wie tijdens het plassen op zijn horloge kijkt, moet opletten dat hij niet over zijn schoenen (de rest mag je zelf invullen). Kantoorhumor Robert moest zo nu en dan nog wel eens naar Paul Lindeboom lopen, omdat hij problemen had met zijn computer, om er tien minuten later achter te komen dat Pim en ik met zijn computer hadden gerommeld. Bevordering Op 29 april was het dan zover. Onze bevordering tot officier werd een feit. Een ceremonie met een select gezelschap van familie en collega s werd afgesloten met een lunch. We zijn nu echt begonnen. Robert start op de BRK te Vught, Pim op de KvOK te Hilversum en ik op de PMK te Wezep. Wij willen iedereen die een aandeel in onze opleiding heeft gehad, van harte bedanken voor de energie die zij in ons hebben gestoken. Elnt Joost de Jong, C-LO/Sportgroep PMK Wezep ZANDLOPER 21

12 Of dit van invloed is geweest dat ze doorgingen, zal nooit iemand weten. Waar zijn ze gebleven? ONTmoeten Waar zijn ze gebleven, is lange tijd een gewaardeerde rubriek geweest in de Zandloper. Vaak ging het om collega s die al geruime tijd Defensie verlaten hadden en waar onze jonge LO/Sportinstructeurs weinig binding mee hadden. Regelmatig komen er verzoeken binnen om deze rubriek terug te laten komen. Een reden om collega Klaas de Jong te interviewen die vorig jaar op 56 jarige leeftijd Defensie met regulier Functioneel Leeftijdsontslag (FLO) heeft verlaten en dus bij veel collega s nog in het geheugen staat. AVRO-televizier Klaas is opgegroeid in Eindhoven en niet in het noorden wat zijn naam misschien doet vermoeden. Hij komt uit een bakkersgezin en na de MULO wist Klaas niet wat hij wilde worden. Politiebeambte was een optie, echter zijn gezichtsvermogen was een belemmering. Een advertentie in de AVRO-televizier waarin Defensiepersoneel werd gevraagd bracht de uitkomst. Ze werd ingevuld en opgestuurd. Een week later zat een medewerker van Defensie in onze huiskamer zijn verhaal af te steken. Een verhaal waar ik warm voor liep en uiteindelijk werd het geen Kort Verband Vrijwilliger (KVV), maar begon ik in 1971 aan een beroepsopleiding op de Koninklijke Militaire School (KMS) te Weert. Rekest Een leuke periode, aldus Klaas en hij had zeker geen spijt van zijn keuze. Na mijn opleiding werd ik ingedeeld bij de Artillerie omdat dus door mijn gezichtsvermogen de Infanterie afviel. Mijn loopbaan ving aan bij de 11 e Afdra (Afdeling Rijdende Artillerie) in Schaarsbergen. Ik wilde graag naar de LO/Sportorganisatie en schreef een rekest, maar bij de selectieprocedure viel ik helaas af. Een jaar later was het wel raak en begon ik met de opleiding tot LO/Sportinstructeur in Ossendrecht. Motto Een half jaar lang werd ik, samen met Ruud Dominicus, Ron Gits, Huub Pluimen, Rob Hellendoorn, Ko van de Griek en Kees Tielemans, afgeknepen en opgeleid door onder andere de toen nog de jonge luitenant Rob Zimmermann. Na deze opleiding hadden we nog geen definitieve plaatsingen en werd ik tijdelijk geplaatst in Schaarsbergen. Twee maanden later werd Oirschot, met als commandant Harry van Megen, mijn definitieve standplaats. Een erg leuke tijd, mede omdat daar toen al het motto: een dag niet gelachen is een dag niet geleefd heerste Fries Toch liep Klaas hier tegen wat frustraties aan. Ik was 25 jaar, jong en enthousiast en mijn bijdrage aan de LO/Sportorganisatie beperkte zich tot de taak van Jan de lesboer. Uitvoeren mars, terwijl ik bij de Artillerie eigen baas was en zeer zelfstandig werkte. Daarnaast woonde hij niet naar zijn zin en veel te duur. Het omslagpunt kwam tijdens een weekendje zeilen met de LO/ Sportgroep en aanhang in Friesland. Hier werd Klaas gegrepen door wind, water en de omgeving. Misschien zat dit al in mijn genen, tenslotte was mijn vader een Fries. Huis In 1981 kocht Klaas een huisje aan het water in Zuid Friesland, voor gulden met 1000 vierkante meter grond en op 25 kilometer van zijn nieuwe werkplek: de Johan van den Kornputkazerne in Steenwijk. Een geweldige LO/Sportgroep met een adjudant aan het hoofd, één beroeps, een KVV er en een dienstplichtige. Hiermee zorgden wij voor de mentale en fysieke fitheid van het 45e Pantserinfanterie Bataljon. Beklag Winter stond in het kader van zijn uitzending naar Libanon. Bij terugkomst stond de sergeant-majoorselectie voor de deur. Een heel vervelende selectie om te bepalen wie zijn loopbaan binnen de LO/Sportorganisatie mocht voortzetten en wie terug moest naar het groene leger. Beoordelingen waren hierbij erg belangrijk, zo niet doorslaggevend. Daar Klaas en de collega s Ron Gits en Ruud Dominicus later dan de anderen LO/Sportinstructeur waren geworden en dus minder beoordelingen als LO/Sportinstructeur hadden, werd de bond aangeschreven: Indien het aantal beoordelingen als LO/Sportinstructeur voor bovengenoemd drietal negatief zou uitpakken, zouden ze hiertegen in beklag gaan. Loopbaan Als sergeant-majoor kwam Klaas in 1986 op de Johan Postkazerne waar hij vijf jaar wederom een geweldige leuke tijd heeft gehad. Jan Pasman (toentertijd personeelsfunctionaris) kwam in 1991 langs en gaf aan dat er in Assen een vacature was voor een sergeant majoor, vergezeld met zijn aanvullende historische woorden: dat deze overplaatsing zeker goed zou zijn voor je loopbaan. In Assen begon ik met Ronald Hagénus als commandant. In mijn periode van ongeveer tien jaar daar heb ik enorm veel commandanten LO/Sportgroep voorbij zien komen. Om er een paar te noemen: Naast Ronald Hagénus; onder andere Theo Vonk, Dick Stubbe, Rinus IJzelendoorn, Harry Overdijk, Warry Lindeman, Emiel Klaassen, Henri van der Linde en dan zijn er vast nog een aantal niet genoemd. Leerzaam Luchtmobiel, onder andere het 13e Infanterie Bataljon RSPB, bevolkte met ingang van 1993 de JWF kazerne in Assen. Door William Frieling, die om die reden tijdelijk tewerkgesteld werd in Assen, werd onze LO/Sportgroep onderwezen op het gebied van Rotsklimmen en Werken op Hoogte. In no-time werd tussen de bedrijven door de hele LO/Sportgroep Instructeur Klimtoren opgeleid, een geweldige prestatie van William Frieling. Na mijn Cordelet Vert opleiding een jaar later werd ik door toen nog kapitein Nico Spreij gevraagd om deel te nemen aan de Belgische cursus Cordelet Rouge, samen met Ruud Dominicus en Berry Manders. Een pittige cursus die werkte met een stoplichtsysteem (groen-oranje-rood). Dat wil zeggen: twee fouten maken en bij de derde kon je vertrekken. Ik zakte helaas bij de eindtest maar mocht gelukkig nog acht weken stagelopen om daarna bij de her-test alsnog te slagen. Een leuke en zeer leerzame periode SFIR 5 In 1999 werd ik als adjudant geplaatst als cursusleider op de LO/Sportschool in Amersfoort. Een geweldige baan waar ik veel geleerd heb. Na twee jaar kwam Assen weer in beeld en in de navolgende periode was ik betrokken bij de voorbereiding van de uitzending SFIR 4. Zelf wilde ik deze uitzendervaring ook en ging zodoende samen met Robert Mensink en Adam Mahulette mee met SFIR 5 (11e Infanterie Bataljon Luchtmobiel GGJ) naar Irak. Weer een ervaring die ik zeker niet had willen missen. Uitloper Na deze uitzending werd Klaas in 2005 geplaatst op de Johannes Postkazerne, bij collega s als onder andere Lieuwe Wobbema, Ton Neppelenbroek, Jurjen Blokzijl en Berry Manders; later nog Henri van der Linde en Chris Bakhuizen. In die periode hadden we een geweldig KL Kampioenschap Parcours Militair op papier gezet dat echter nooit gerealiseerd is. Omdat er minimaal tien 22 ZANDLOPER ZANDLOPER 23

13 ploegen moesten meedoen en de teller op negen bleef hangen, werd het evenement helaas door kolonel Spreij afgeblazen. In 2007 gaf Hans van Leeuwen mij tijdens een planningsvergadering Regio Noord Oost Nederland de tip dat er twee adjudanten uitloper konden worden. Hoewel ik in eerste instantie niet wilde solliciteren zette zijn opmerking: niet geschoten is altijd mis mij aan het denken en dit resulteerde in het feit dat ik terugkwam op mijn besluit. In mijn vakantie werd ik gebeld door Christiaan Bakhuizen met de mededeling dat ik een van de twee gelukkigen was. Na mijn vakantie begon ik zodoende in Ermelo als commandant LO/Sportgroep. Nadienen Ik kwam daar weer in aanraking met het 45e Pantserinfanteriebataljon RIOG en trof bij deze eenheid mensen aan waar ik als instructeur in Steenwijk ook nog mee gewerkt had, zoals de plaatsvervangend Bataljonscommandant. De samenwerking klikte goed en de pijlen werden gericht op de KL-Sportcompetitie, waarbij we met deze eenheid en ook met de dames van 400 Geneeskundig Bataljon een aantal jaren dik in de prijzen vielen. Mede hierdoor maar ook door de samenwerking met alle collega s op de LO/Sportgroep GSK heb ik hier drie geweldige jaren gehad. Mijn FLO-leeftijd van 56 jaar kwam echter in rap tempo naderbij. Nadienen met mogelijk een rangverhoging was een optie. Wens Twee redenen hebben mij doen besluiten om dit niet te doen: Ruud Dominicus had mij ooit doen beseffen dat je tussen de 55 en 60 jaar vaak nog fysiek erg fit bent. Daardoor zijn dit kostbare jaren en je bent gek als je daar niet maximaal van profiteert. Daarnaast was Klaas gegrepen door een interview dat ondergetekende als redacteur van de Zandloper had gehouden met de aooi bd Peer van de Ven (te lezen in de Zandloper nummer met als kop: Een lang gekoesterde wens) Dat verhaal maakte bij mij het nodige los en deed mij besluiten een soortgelijke tocht (beschreven in die uitgave) te maken als start op mijn FLO-schap. Pyreneeën Dit werd niet de pelgrimage naar Santiago de Compostela. Het werd een trip over de hoofdkam van de Pyreneeën van de Atlantische kust in het westen tot aan de Middellandse Zee. Al met al zijn er zo n drie jaar in de voorbereiding gaan zitten; van het uitzoeken van de uitrusting tot en met de laatste trainingen. Tot het moment daar was en de spullen gepakt stonden in een rugzak die te zwaar was.tijdens de tocht varieerde het gewicht van 18 tot 26 kilo, afhankelijk van de hoeveelheid eten wat mee moest Een tocht, zowel letterlijk als figuurlijk met hogeen diepe dalen. Wat bezielt zo iemand denk ik dan? Een zware, vaak eenzame tocht van twee maanden, met 46 loopdagen van elk bijna zeven netto loopuren per dag; in totaal 863 kilometer met daarnaast gemiddeld 1000 meter hoogteverschil per dag. Nietig ONTmoeten is het woord wat Klaas gebruikt en wat je op verschillende manieren kunt interpreteren: Mensen tegenkomen, waaronder een Brit van 35 jaar waar hij drie weken mee heeft opgelopen en waar hij nog steeds contact mee heeft. Maar ook: niet meer moeten (werken) en af en toe eens gewoon een middag aan een verstild bergmeertje zitten Fysiek heb je overigens momenten dat je er nagenoeg doorheen zit. Klaas heeft tijdens deze tocht diverse malen ondervonden hoe nietig een mens eigenlijk is. Zo heeft mijn ervaring met onweer een andere dimensie gekregen. Een nacht was zo heftig dat het continue licht leek door de aanhoudende bliksem en de hevige wind mijn tentje zo plat tegen de grond drukte dat diep wegkruipen in de slaapzak de enige bescherming tegen de grote hagelstenen was; dan kan je alleen nog bidden dat je het overleeft Invulling Een ding is zeker: tijdens zo n tocht ga je wel nadenken over het leven; waar je staat, wat je nog wilt en hoe je de resterende tijd op deze aarde nog een zinvolle invulling wilt geven. Die invulling van het FLO-schap gaat niet vanzelf. Uiteraard ligt er nog genoeg (achterstallig) werk en Klaas kijkt naar zijn achtertuin... Tijdens zijn tocht heeft Klaas een dagboekje bijgehouden en alles opgeschreven. Ook de invulling van zijn FLO-schap, zoals de dingen die hij daarbij op wil pakken: vliegvissen, een studie psychologie, lange fietstochten, motorrijden, (wedstrijd) schaken, oriënteringslopen enzovoort. Levensfase Op dit moment heeft Klaas het vliegvissen opgepakt en vertrekt hij in juli naar Noorwegen om daar gedurende twee weken tijdens een trektocht deze hobby te bedrijven. Verder is hij ook als voorzitter actief in de Oriënteringslopersbond. Hij heeft een racefiets aangeschaft en maakt regelmatig (dag)tochten. Samen met zijn vrouw gaat hij deze zomer vijf weken naar Slovenië vakantie vieren, uiteraard met de tent. Met zijn Pyreneeëntocht heeft de fysiek fitte Klaas zijn geweldige periode van 39 jaar bij Defensie kunnen afsluiten en gaat hij goed voorbereid en doordacht een nieuwe levensfase in. Aooi Richard Wichhart Lifeguard Toezichthouder Nadat begin 2010 de zwemregeling qua naam en inhoud is aangepast, bleek dat niet iedere LO/Sportinstructeur de juiste bevoegdheid had om aan de badrand van het zwembad te mogen staan. Wettelijk gezien moet je zwemmend kunnen redden en dat ook hebben aangetoond. Na overleg met het Nationaal Platform Zwembaden/Nationale Raad voor Zwemdiploma s (NPZ NRZ) en de Reddingsbrigade Nederland (RedNed) bleek dat de module Toezichthouder van de opleiding Lifeguard de minimale bevoegdheid is om toezicht te mogen houden. Kostenplaatje Door het Managementteam is toen op voorstel van het Kenniscentrum besloten om een aantal collega s op te laten leiden tot Kerninstructeur Lifeguard Toezichthouder zodat we niet iedere keer afhankelijk zouden zijn van externen (met het daarbij behorende kostenplaatje). Bevoegdheid Eind 2011 zijn tien LO/Sportinstructeurs van het Commando Landstrijdkrachten (CLAS) en twee van het Commando Luchtstrijdkrachten Worldcoaches (CLSK) opgeleid door docenten van het NPZ NRZ en de RedNed. Zij zijn nu in staat om een cursus te verzorgen voor de collega s die nog niet de juiste bevoegdheid hebben. Dit kunnen ook fysiotherapeuten zijn die militairen in het kader van de Sport Medische Revalidatie in het zwembad begeleiden. Ook tijdens de VTO-1 krijgen de toekomstige LO/ Sportinstructeurs deze cursus aangeboden. Vaardigheden De cursus bestaat uit een competentieopdracht (theorie) en een Proeve van Bekwaamheid (PvB, praktijk). Om aan de PvB te mogen deelnemen, moet de competentieopdracht met een voldoende worden afgesloten. In deze opdracht moet de cursist omschrijven hoe hij/zij zou handelen in een LO/Sportinstructeur doneert geldbedrag Sgt Rik Wolting, LO/Sportinstructeur op de Johannes Postkazerne, heeft op woensdag 13 april een cheque van 3.361,50 euro ter beschikking gesteld voor het project Worldcoaches. Wolting reikte de cheque uit aan ex-international Richard Witschge op het KNVB complex in Zeist. Wolting organiseerde afgelopen zomer in Uruzgan een WK voor militairen tijdens het echte wereldkampioenschap in Zuid Afrika. In totaal deden in Urzugan 22 teams uit zeven verschillende landen mee. Doormiddel van sponsoring wist Wolting hiermee een bedrag van bijna 7000 euro op te halen. De helft hiervan was bestemd voor Worldcoaches, de andere helft voor de stichting Spieren voor Spieren. Het WK in Uruzgan was een geweldig succes, mede dankzij de KNVB die zo veel oranjespullen heeft opgestuurd, vertelt Wolting. Erg mooi dat we door middel van sport een maatschappelijk doel kunnen steunen. Wat dat betreft was het een win/win-situatie; de militairen hadden oranje gadgets voor weinig geld en Worldcoaches heeft nu een geweldig bedrag dankzij een kleine moeite! bepaalde situatie in het zwembad. Benodigde informatie kan men vinden op de Q-schijf. Tijdens de PvB moet men een aantal praktische vaardigheden laten zien die in een scenario worden opgevoerd. Hierbij moet men denken aan verschillende bevrijdingsgrepen, vervoersgrepen al dan niet met reddingsmiddelen. Current Om hun bevoegdheid te houden moeten de Kerninstructeurs het eerste jaar minimaal één PvB georganiseerd hebben. Deze wordt bekeken door een vertegenwoordiger van de Reddingsbrigade. Na het eerste jaar hoeft dit nog maar eenmaal per twee jaar. Om de toezichthouder current te houden, wordt door zorg van een kerninstructeur jaarlijks een PvB georganiseerd. C-LO/Sportgroep blijft verantwoordelijk voor de currency van zijn personeel. Inmiddels zijn de eerste cursussen gepland (Regio Zuid en op de LO/Sportschool). We wensen de kerninstructeurs en deelnemers veel succes. Kap Bart Steenge, Stafofficier Kenniscentrum LO/Sport WorldCoaches is het internationale maatschappelijke programma van de KNVB, waarbij de voetbalbond samen met lokale partners coaches opleidt in ontwikkelingslanden. De coach traint en begeleidt kinderen en beïnvloedt hen op een positieve manier tijdens voetbalactiviteiten. 24 ZANDLOPER ZANDLOPER 25

14 KHK/DCIOD van start Eind 2010 zijn we in de praktijk aan de slag gegaan om de LO/Sportgroep Kromhoutkazerne / Diensten Centrum Individuele Ondersteuning Defensie (KHK/DCIOD) operationeel te maken. In het voortraject was er al bepaald dat de LO/Sportgroep KHK, in het kader van het DCIOD, uit een samenvoeging van verschillende solitaire locatie zou gaan bestaan. Locaties Deze locaties vielen tot op dat moment onder verantwoordelijkheid van verschillende Commandanten LO/Sportgroepen. De LO/Sportgroep KHK bestaat uit de volgende locaties: - Kromhoutkazerne Utrecht; - Pr. Clauskazerne Munster (Duitsland); Airbase Ramstein (Duitsland); - Shape Mons (België). Prins Clauskazerne te Munster 1 x smi 1 x sgt/sgt1 KHK te Utrecht 1 x aooi 1 x smi 1 x sgt/sgt1 519 Airbaste te Ramstein 1 x smi 1 x sgt/sgt1 Shape te Mons 1 x smi Luchtmachtcollega s De dagelijkse leiding van de LO/Sportgroep KHK is in handen van een adjudant en hij heeft te maken met leidinggeven en coachen van een groot gedeelte van de LO/Sportgroep op afstand. De sergeant- en sergeantmajoorfuncties op respectievelijk Ramstein en Mons worden op dit moment gevuld door Luchtmachtcollega s. Zij vullen als KLusportinstructeur een Commando Landstrijdkrachten (CLAS)-arbeidsplaats. Uiteenzetting In de komende uiteenzetting wil ik mij specifiek richten op de locatie Kromhoutkazerne omdat we als LO/Sportinstructeurs van de Koninklijke Landmacht (KL) daar in een bijzonder facilitaire omgeving werkzaam zijn. Hoofdingang Allereerst is de oude Kromhoutkazerne zoals deze aan het begin van de 21 e eeuw nog in gebruik was bij Defensie volledig afgebroken. Alleen een deel van het oude hekwerk bij de hoofdingang is blijven staan en op het complex is een aantal monumenten van de oude KHK bespaard gebleven en gerestaureerd. Daarnaast is de gehele Kromhoutkazerne vernieuwd. De sportaccommodatie is direct naast de hoofdingang van de kazerne te vinden en is door een hekwerk afgescheiden van het kantoren-gedeelte van de kazerne. Tevens zijn in dit gedeelte de drie legeringgebouwen neergezet met daaronder de parkeergarage met twee parkeerdekken. Huiskamer De binnenaccommodatie bestaat uit een grote sporthal, gebouwd volgens de NOC/ NSF-eisen, een fitness & cardioruimte van ongeveer 150 vierkante meter en met daarachter nog een zaaltje voorzien van twee grote spiegelwanden te gebruiken als MZVruimte of voor groepslessen voor bijvoorbeeld bewegen op muziek. De buitenaccommodatie bestaat uit drie zand ingestrooide kunstgrasvelden. Om deze velden en de legeringsgebouwen ligt een 400 meter asfaltbaan. Daarnaast is in de sporthal boven de kleedkamers de huiskamer gelegen voor het personeel wat in de legering slaapt. In deze huiskamer bevindt zich ook een bar die in de avonduren de gelegenheid biedt voor een hapje en een drankje. Samenwerking De Kromhoutkazerne is in het kader van Publiek Private Samenwerking ontwikkeld, gebouwd en in beheer van Komfort. Het consortium Komfort is een samenwerkingsverband van Ballast Nedam, Strukton en John Laing met als belangrijke onderaannemers ISS Nederland BV, Meyer en Van Schooten Architecten en Karres en Brands Landschapsarchitecten. Voor meer informatie zie ook de (Internet)-website van Komfort op Eindverantwoordelijke Tussen Defensie en Komfort is contractueel vastgelegd dat ISS Nederland BV, die als faciliteitbedrijf de KHK runt, een burgersportinstructeur inhuurt die leading is ten aanzien van de sport op de KHK. Deze sportinstructeur is ingehuurd bij de firma High Five Healt Promotions en is samen met ISS Nederland BV eindverantwoordelijk voor de sport op de KHK. Afstemming Wat betekent bovenstaande nu voor ons als LO/Sportinstructeur van de KL werkzaam op de KHK. Wij zijn verantwoordelijk voor de specifieke militaire sport en aanverwante activiteiten en moeten in overleg met ISS (lees burgersportinstructeur) de accommodatie reserveren. In overleg met elkaar tot een goede afstemming komen voor wat betreft personele bezetting op maandag tot en met donderdag van 08:00 tot 21:00 uur en op vrijdag van 08:00 tot 18:00 uur. Facilitair vallen wij niet terug op de Sectie Ondersteuningsgroep LO/Sportorganisatie. Doctrine Alle Infra, Kracht & cardioapparatuur en sportmateriaal wordt niet beheerd door de LO/Sportorganisatie. Wij beschikken ook niet over een groot deel van het materiaal wat de andere LO/Sportgroepen binnen de LO/ Sportorganisatie wel hebben. ISS Nederland BV heeft een standaardpakket sport & spel materiaal geleverd en dat mogen wij gebruiken om onze lessen te geven. Dit betekent ook dat bij doctrine veranderingen, aanpassing van Lifetime sporten en de daarbij veranderende materialensoorten niet geleverd worden door de LO/Sportorganisatie. Als Defensie dit ook wil realiseren voor de Kromhoutkazerne dan moet hiervoor apart geld vrijgemaakt worden door Defensie en dan schaft Komfort/ISS de materialen aan in opdracht van de defensiestaf. Ook voor alle andere facilitaire zaken moeten we terecht bij ISS, zoals pennen, stiften, papier enzovoort. Gebruiker De Commandanten LO/Sportgroep heeft geen verantwoordelijkheid ten aanzien van het materiaal wat door ISS/Komfort geleverd is en is ook niet verantwoordelijk voor de sportaccommodatie. Dit is allemaal in handen van de facilitaire manager van ISS in samenspraak met de instructeur van High Five Healt Promotions. Wij als LO/Sportorganisatie zijn gebruiker van de accommodatie en niet meer dan dat. Aooi Meine de Boer 26 ZANDLOPER ZANDLOPER 27

Tineke Boudewijns VERSTAG

Tineke Boudewijns VERSTAG Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen

Nadere informatie

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer -

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon Beste lezer, Ik hoop dat jouw doorzettingsvermogen

Nadere informatie

2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal...

2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal... 2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal... Alweer een tijdje geleden, maar vanwege de drukte nog geen verslag, maar zondag 16 november jongstleden liep ik mijn eerste Zevenheuvelenloop in Nijmegen.

Nadere informatie

Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar?

Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar? Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar? Inleiding Traditioneel staat de decembermaand in het teken van jaaroverzichten en top 100 of top 2000 lijstjes. Allemaal bedoeld om terug te kijken op het afgelopen jaar.

Nadere informatie

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A Individueel verslag de Reus klas 4A Overzicht en tijdsbesteding van taken en activiteiten 3.2 Wanneer Planning: hoe zorg je ervoor dat het project binnen de beschikbare tijd wordt afgerond? Wat Wie Van

Nadere informatie

Nieuwsbrief 7. Kooijman Racing. ONK Supersport 600. Inhoud:

Nieuwsbrief 7. Kooijman Racing. ONK Supersport 600. Inhoud: Kooijman Racing ONK Supersport 600 Nieuwsbrief 7 Inhoud: - Verslag GAMMA Racing Days - Kooijman Racing start niet in Spa-Francorchamps - ALS-dag in Assen 22 september - Caravan Verhuur Karsten helpt mee

Nadere informatie

Vet-killer 320 Workout Introductie (eerste deel) Door: Jesse van der Velde http://vetkillerworkout.nl/index2.php

Vet-killer 320 Workout Introductie (eerste deel) Door: Jesse van der Velde http://vetkillerworkout.nl/index2.php Vet-killer 320 Workout Introductie (eerste deel) Door: Jesse van der Velde http://vetkillerworkout.nl/index2.php Copyright 2011 Jesse van der Velde Alle rechten voorbehouden. 1 Introductie Welkom bij de

Nadere informatie

Ontdek je kracht voor de leerkracht

Ontdek je kracht voor de leerkracht Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te

Nadere informatie

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. 1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,

Nadere informatie

Antwoordenmodel. Herhalingsoefeningen De Sprong, Thema 1. Oefening 1. studiejaar 2007/2008 studiejaar 2008/2009. 255 euro per maand 272 euro per maand

Antwoordenmodel. Herhalingsoefeningen De Sprong, Thema 1. Oefening 1. studiejaar 2007/2008 studiejaar 2008/2009. 255 euro per maand 272 euro per maand Antwoordenmodel Herhalingsoefeningen De Sprong, Thema 1 Oefening 1 1. studiejaar 2007/2008 studiejaar 2008/2009 255 euro per maand 272 euro per maand 182.000 studenten 200.000 studenten 5.800 Nederlandse

Nadere informatie

Sportief bewegen na kanker. Kanker

Sportief bewegen na kanker. Kanker Sportief bewegen na kanker Kanker Sportief bewegen na kanker...................................... Bewegen: goed en nog leuk ook! Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op de gezondheid en is nog

Nadere informatie

ZO WORDEN VERGADERINGEN INTERESSANT VOOR JE. 4 SIMPELE TACTIEKEN

ZO WORDEN VERGADERINGEN INTERESSANT VOOR JE. 4 SIMPELE TACTIEKEN E-BLOG ZO WORDEN VERGADERINGEN INTERESSANT VOOR JE. 4 SIMPELE TACTIEKEN In carriere Zo worden vergaderingen interessant voor je. 4 simpele tactieken De vergadering is bij uitstek een plaats waar je kunt

Nadere informatie

De voordelen van hardlopen

De voordelen van hardlopen Hardloop tips De voordelen van hardlopen Zodra het buiten lekker weer wordt zie je overal om je heen mensen in hun hardloopschoenen springen. Op een mooie lenteof zomerdag is het heerlijk om na het werk

Nadere informatie

Masters hangen aan Eelco's lippen...

Masters hangen aan Eelco's lippen... Masters hangen aan Eelco's lippen... De spanning voor het WK-Masters in Lyon loopt bij de deelnemers aan Project 2015 al danig op. Daarom hebben we Eelco gevraagd of hij een keer met ons wilde praten over

Nadere informatie

September 2013. Mocht je leuk nieuws, weetjes of iets anders hebben voor onze nieuwsbrief, mail dit dan naar nieuwsbrief@judoklub-tilburg.nl.

September 2013. Mocht je leuk nieuws, weetjes of iets anders hebben voor onze nieuwsbrief, mail dit dan naar nieuwsbrief@judoklub-tilburg.nl. Van de redactie Het is nu alweer een jaar geleden dat we zijn begonnen met deze nieuwsbrief. Er is in het afgelopen sportseizoen veel gebeurt. Veel nieuwe banden, slips en ook natuurlijk niet te vergeten

Nadere informatie

gedragsregel in verhaal: blessures

gedragsregel in verhaal: blessures gedragsregel in verhaal: blessures Hallo allemaal! zegt Henk Haai terwijl hij de zaal binnenwandelt voor de volgende bijeenkomst. Hallo trainer! antwoordt iedereen. Henk Haai kijkt de zaal rond en ziet

Nadere informatie

Het nieuwe bestuur stelt zich graag even voor

Het nieuwe bestuur stelt zich graag even voor Het nieuwe bestuur stelt zich graag even voor Bestuur Born Atletiek Totaal Even voorstellen, Beste atleten en ouders, wellicht heeft u er nooit zo bij stil gestaan maar achter de schermen is de Stichting

Nadere informatie

Dominique Filion s prestatiemix

Dominique Filion s prestatiemix Dominique Filion s prestatiemix Dominique over de 7 factoren die haar prestaties beïnvloeden Geschreven door Marlon van Wissen en Dominique Filion Er zijn 7 factoren die de prestaties van een ruiter beïnvloeden

Nadere informatie

De Top 10 Dieet Mythen

De Top 10 Dieet Mythen - 1 - De Top 10 Dieet Mythen Een dieet volhouden is nooit makkelijk, zeker niet met de overvloed aan dieet mythen. Het is het vaak moeilijk een onderscheid te maken tussen effectieve afval technieken/strategieën

Nadere informatie

Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen.

Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen. Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen. Om iets te bereiken moet je actie ondernemen. Je moet vanuit jezelf iets doen. Om iets te doen moet je gemotiveerd zijn. Je zou dus kunnen stellen dat

Nadere informatie

DE VEVA OPLEIDING. Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie

DE VEVA OPLEIDING. Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie DE VEVA OPLEIDING Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie DE TIEN MEEST GES INFORMATIE VOOR OUDERS EN VERZORGERS 1 2 3 4 Is er ondanks de bezuinigingen bij Defensie een toekomst voor leerlingen Veiligheid

Nadere informatie

02-01-2006-28-04-2014 (8 jaar)

02-01-2006-28-04-2014 (8 jaar) BELLA (II) 02-01-2006-28-04-2014 (8 jaar) In 2007 kwam je voor het eerst lessen op onze hondenschool. Je had als pup eerder getraind op een andere school maar moest daar stoppen vanwege ED operaties aan

Nadere informatie

Hoe gebruik je een hartslagmeter bij je training?

Hoe gebruik je een hartslagmeter bij je training? Hoe gebruik je een hartslagmeter bij je training? Looptraining is in de eerste plaats leren efficiënt met je energie omgaan. Dit betekent niet voor elke loper hetzelfde. Een sprinter zal zijn beschikbare

Nadere informatie

Allesoverwielrennen.nl. Het50dagen. trainingsprogramma. Van 0 naar 60 kilometer in 50 dagen

Allesoverwielrennen.nl. Het50dagen. trainingsprogramma. Van 0 naar 60 kilometer in 50 dagen Allesoverwielrennen.nl Het50dagen trainingsprogramma Van 0 naar 60 kilometer in 50 dagen Inleiding Wat goed dat je dit e-book hebt aangevraagd. Misschien kun je het je nog niet voorstellen, maar over nog

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Wees duidelijk tegen je klanten

Wees duidelijk tegen je klanten Ronald Dingerdis Wees duidelijk tegen je klanten 3 In onze training Klantgerichtheid en communicatie vroeg een cursist me onlangs of je tegen je klant kan zeggen dat hij extreem vervelend is. Dat hij onredelijk

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Klanttevredenheid. Vereenzaming Ouderen Soest VOS

Klanttevredenheid. Vereenzaming Ouderen Soest VOS 2011 Klanttevredenheid Vereenzaming Ouderen Soest VOS Stichting Welzijn Ouderen Soest Molenstraat 8c 3764 TG Soest 035 60 23 681 info@swos.nl www.swos.nl KvK 41189365 Klanttevredenheidsonderzoek Vereenzaming

Nadere informatie

Core. Sportstudio Sjàhto Dwarsdijk 3 7245 TV Laren (GLD) info@sjahto.nl 0573 421066

Core. Sportstudio Sjàhto Dwarsdijk 3 7245 TV Laren (GLD) info@sjahto.nl 0573 421066 Core Wat is ClubJoy Core? ClubJoy Core is een efficiënte workout om in slechts 30 minuten op een snelle én verantwoorde manier je kernspieren te trainen. Je buik, billen en rug worden strakker en sterker.

Nadere informatie

gedragsregel in verhaal: lekker luieren

gedragsregel in verhaal: lekker luieren gedragsregel in verhaal: lekker luieren De zomerstage van dit jaar zit erop voor de zwemmers en natuurlijk ook voor Henk Haai. Ze hebben allemaal keihard getraind en hebben mooie prestaties neergezet op

Nadere informatie

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien

Nadere informatie

TRAININGSCOACH AFRICA CLASSIC

TRAININGSCOACH AFRICA CLASSIC TRAININGSCOACH AFRICA CLASSIC Hard work, magic moments: starting now! Africa Classic voert over glooiende paden van steenslag, zand en stof. In zes dagen leg je in de hitte veel kilometers en hoogtemeters

Nadere informatie

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Opvang na uw uitzending Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.

Nadere informatie

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral

Nadere informatie

Vet-killer 320 Workout. Door: Jesse van der Velde Personal Trainer & Coach. Copyright 2010 Jesse van der Velde Alle rechten voorbehouden.

Vet-killer 320 Workout. Door: Jesse van der Velde Personal Trainer & Coach. Copyright 2010 Jesse van der Velde Alle rechten voorbehouden. Vet-killer 320 Workout Door: Jesse van der Velde Personal Trainer & Coach Copyright 2010 Jesse van der Velde Alle rechten voorbehouden. 1 Introductie Welkom bij de Vet-killer 320 Workout. Deze training,

Nadere informatie

PROLOOP NR 1 2015 HAAL HET BESTE UIT JOUW LOPERS MET ZIPCOACH

PROLOOP NR 1 2015 HAAL HET BESTE UIT JOUW LOPERS MET ZIPCOACH PROLOOP NR 1 2015 HAAL HET BESTE UIT JOUW LOPERS MET ZIPCOACH 56 TIPS & TRICKS Elke hardloper heeft zijn eigen doelstelling: waar de één zich bijvoorbeeld focust op het verbeteren van zijn looptechniek,

Nadere informatie

Dit is versie 1.1 van dit trainingsschema. Door: Jesse van der Velde Personal Trainer & Fitness Expert www.jessevandervelde.com

Dit is versie 1.1 van dit trainingsschema. Door: Jesse van der Velde Personal Trainer & Fitness Expert www.jessevandervelde.com Dit is versie 1.1 van dit trainingsschema. Door: Jesse van der Velde Personal Trainer & Fitness Expert www.jessevandervelde.com Surf naar http://www.strakkebuikspieren.nl/gratis/ voor de nieuwste versie.

Nadere informatie

Voedingssupplementen Consumentenonderzoek NPN

Voedingssupplementen Consumentenonderzoek NPN Voedingssupplementen Consumentenonderzoek NPN Management summary Schuttelaar & Partners 001-01.ppt december 00 Marieke Gaus Context en doel van het onderzoek Doel onderzoek Het onderzoek wordt uitgevoerd

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

Succesverhaal. over pesten op het werk

Succesverhaal. over pesten op het werk Supermarktmedewerkster Fenny gaat met plezier naar haar werk. Dat is zeer opmerkelijk als je bedenkt dat ze lange tijd werd gepest. Op het dieptepunt hoopte ze zelfs dat haar onderweg naar de supermarkt

Nadere informatie

Inspirerend Presenteren

Inspirerend Presenteren Inspirerend Presenteren Door Kai Vermaas & Charis Heising Bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla Inleiding Wil je leren hoe jij een presentatie kunt geven waar je zeker bent van je verhaal? En

Nadere informatie

Dit trainingsschema is ontwikkeld i.s.m. Michael Zijlaard (o.a. ploegleider en coach van team AA Drink/Leontien.nl) en Dick Siliakus (fysiotherapeut)

Dit trainingsschema is ontwikkeld i.s.m. Michael Zijlaard (o.a. ploegleider en coach van team AA Drink/Leontien.nl) en Dick Siliakus (fysiotherapeut) Inleiding trainingsschema Onderstaand trainingsschema is geschikt voor beginnende fietsers die binnen vijf maanden 100 tot 300 kilometer willen fietsen. Het schema is gebaseerd op je Hmax, dit is je maximale

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

Finale weekend club competitie

Finale weekend club competitie Finale weekend club competitie Ploegentijdrit Zaterdag stond als allereerst de ploegentijdrit op programma. Jawel hoor we moesten als eerste van start. We waren maar met 5 in plaats van 6 man. Start ging

Nadere informatie

Zit de online burger wel online op u te wachten? Door: David Kok

Zit de online burger wel online op u te wachten? Door: David Kok Zit de online burger wel online op u te wachten? Door: David Kok Veel gemeenten zijn inmiddels actief op sociale media kanalen, zoals ook blijkt uit het onderzoek dat is beschreven in hoofdstuk 1. Maar

Nadere informatie

FEET4FEET. Ontstaan van voetklachten tijdens de. Nijmeegse Vierdaagse

FEET4FEET. Ontstaan van voetklachten tijdens de. Nijmeegse Vierdaagse FEET4FEET Ontstaan van voetklachten tijdens de Nijmeegse Vierdaagse Preventie van voetklachten tijdens de Nijmeegse Vierdaagse Waarom dit onderzoek? De Nijmeegse Vierdaagse is het grootste wandelevenement

Nadere informatie

SuperCardio: Hoe je cardiotraining wél moet doen Door Jesse van der Velde 1

SuperCardio: Hoe je cardiotraining wél moet doen Door Jesse van der Velde 1 SuperCardio: Hoe je cardiotraining wél moet doen Door Jesse van der Velde 1 Hartelijk bedankt Hartelijk bedankt voor de aankoop van mijn e-book SuperCardio: Hoe je cardiotraining wél moet doen om je conditie

Nadere informatie

Mascha Pijnenborg. Naast een nieuwe outfit, hoort daar ook een natuurlijk ook nieuwe fiets bij. Deze fiets kon ik begin januari op gaan halen!

Mascha Pijnenborg. Naast een nieuwe outfit, hoort daar ook een natuurlijk ook nieuwe fiets bij. Deze fiets kon ik begin januari op gaan halen! Nieuwsbrief Mascha Pijnenborg Uitgave 1, 2011 Nieuw jaar, nieuwe ploeg, nieuwe fiets Een nieuw jaar is begonnen! Mijn oude ploeg bestaat nu écht niet meer en ik start nu officieel bij het nieuwe Dolmans

Nadere informatie

Get In Shape! Stoere mannen werken in de zorg!

Get In Shape! Stoere mannen werken in de zorg! Get In Shape! Stoere mannen werken in de zorg! Samenvatting concept Het concept bevat een reclame die ingaat op de handelingen binnen het werk en het imago van negatief naar positief omvormt en een dag

Nadere informatie

Op 1 mei 2012 begon ons Europese avontuur, we kregen te horen dat we de kans hadden om Europacup te gaan spelen. Ik sprong een gat in de lucht, dat

Op 1 mei 2012 begon ons Europese avontuur, we kregen te horen dat we de kans hadden om Europacup te gaan spelen. Ik sprong een gat in de lucht, dat Op 1 mei 2012 begon ons Europese avontuur, we kregen te horen dat we de kans hadden om Europacup te gaan spelen. Ik sprong een gat in de lucht, dat ik dit in mijn volleybalcarrière nog mee zou maken had

Nadere informatie

Sport en jeugdhulp gaan heel goed samen

Sport en jeugdhulp gaan heel goed samen Jamile Zaoudi: Sport en jeugdhulp gaan heel goed samen fietsen, iets ondernemen. Tegelijkertijd werk je aan het stukje psyche: Je kunt je bijvoorbeeld niet meer verschuilen achter je vader of moeder, het

Nadere informatie

Als er een manier is om het beter te doen, vind die dan - Thomas A. Edison

Als er een manier is om het beter te doen, vind die dan - Thomas A. Edison 40 HOOFDSTUK 4 Zeven ingrediënten voor effectieve koude acquisitie 41 Als er een manier is om het beter te doen, vind die dan - Thomas A. Edison Koude acquisitie hoort helaas tot een van de minst geliefde

Nadere informatie

TRAININGSCOACH AFRICA CLASSIC

TRAININGSCOACH AFRICA CLASSIC TRAININGSCOACH AFRICA CLASSIC Hard work, magic moments: starting now! Africa Classic voert over glooiende paden van steenslag, zand en stof. In zes dagen leg je in de hitte veel kilometers en hoogtemeters

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

SLANK WORDEN SLANK BLIJVEN. eenvoudig snel efficiënt

SLANK WORDEN SLANK BLIJVEN. eenvoudig snel efficiënt SLANK WORDEN SLANK BLIJVEN eenvoudig snel efficiënt DIËTEN IS TRAINEN OM DIK TE WORDEN 1Als een beer in een winterslaap is en dus niets meer eet gedurende een lange tijd, doet de natuur iets slims. Het

Nadere informatie

Eindverslag SLB module 12

Eindverslag SLB module 12 Eindverslag SLB module 12 Marthe Verwater HDT 3C 0901129 Inhoudsopgave: Eindreflectie.. Blz.3 Reflectieverslag les 1.. Blz.4 Reflectieverslag les 2.. Blz.6 Reflectieverslag les 3.. Blz.8 2 Eindreflectie

Nadere informatie

Gedragscode Defensie. Draagvlakmeting. Ministerie van Defensie. Defensie Personele Diensten Gedragswetenschappen

Gedragscode Defensie. Draagvlakmeting. Ministerie van Defensie. Defensie Personele Diensten Gedragswetenschappen Bezoekadres: Van Alkemadelaan 357 Postadres: MPC 58 A Postbus 90701 2509 LS Den Haag Nederland www.cdc.nl Draagvlakmeting TNS NIPO: Drs. Anneloes Klaassen Lisanne van Thiel GW: Drs. Amber Vos +31 (070)

Nadere informatie

Persbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen

Persbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen Persbericht www.nachtlenzen.nl s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen Nachtlenzen; de nieuwe manier van lenzen dragen. s Avonds voor het slapen gaan, doet men de nachtlenzen

Nadere informatie

Enquête over onderhoud

Enquête over onderhoud Enquête over onderhoud In november 2014 legden we het Bo-Ex Panel een enquête voor met als onderwerp Onderhoud. Het thema onderhoud is erg breed. Daarom kozen we vooral te vragen naar ervaringen bij de

Nadere informatie

Pace vragenlijst Physician-based Assessment and Counseling for Exercise

Pace vragenlijst Physician-based Assessment and Counseling for Exercise Pace vragenlijst Physician-based Assessment and Counseling for Exercise Dit formulier bepaalt uw lichamelijke activiteiten niveau. Lees dit formulier door en kies de zin die het beste aansluit bij uw huidige

Nadere informatie

HET SPORTAANBOD: WAT VINDEN JONGEREN ERVAN?

HET SPORTAANBOD: WAT VINDEN JONGEREN ERVAN? Vragenlijsten om de sportwensen van jongeren in kaart te brengen HET SPORTAANBOD: WAT VINDEN JONGEREN ERVAN? INHOUD 1. Inleiding Vier vragenlijsten Mondelinge interviews of een schriftelijke enquête? Verwerking

Nadere informatie

Ivonne Bressers: Dank je wel. Rob Kleijs: Ivon, Kun je nog eens uitleggen wat het Usher Syndroom is?

Ivonne Bressers: Dank je wel. Rob Kleijs: Ivon, Kun je nog eens uitleggen wat het Usher Syndroom is? 100 Col 's beklimmen in 40 dagen met een totale afstand van 4100 kilometer. Eddy Driessen uit Arnhem wil die tocht gaan afleggen en dat doet hij voor zijn plezier maar ook voor het goede doel. Namelijk

Nadere informatie

1Help: faalangst! 1.1 Verkenningen

1Help: faalangst! 1.1 Verkenningen 11 1Help: faalangst! Karel heeft moeite met leren. Dat zal wel faalangst zijn! zegt iemand. Een gemakkelijk excuus, want Karel is wel erg snel klaar met zijn huiswerk. Ellen, die ook moeite heeft met leren,

Nadere informatie

plastraining voor kinderen adviezen voor ouders

plastraining voor kinderen adviezen voor ouders plastraining voor kinderen adviezen voor ouders Uw kind start met een plastraining op de polikliniek Kindergeneeskunde van het OLVG. Uw kind volgt de training omdat hij problemen heeft met zijn blaas.

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Waarom Fitness en Het volgen van een dieet Je niet kunnen helpen Om blijvend af te slanken? Eric Eraly

Waarom Fitness en Het volgen van een dieet Je niet kunnen helpen Om blijvend af te slanken? Eric Eraly Waarom Fitness en Het volgen van een dieet Je niet kunnen helpen Om blijvend af te slanken? Eric Eraly Denk aub eventjes na voor je dit hele EBoek afprint. Je dient slechts enkele pagina s af te printen

Nadere informatie

Growth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014

Growth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014 Growth & Reflection Growth & Reflection Opleverdatum: 18 juni 2014 Multimediaal Reclamebureau 2013/2014 Inleiding Er zit alweer een half jaar bij MMR op en ik heb weer veel nieuwe dingen geleerd en nieuwe

Nadere informatie

Projectmatig werken voor de secretaresse

Projectmatig werken voor de secretaresse Nationale Secretaresse Dag 2009 www.secretary.nl/officemanagement Schriftelijke cursus in vijf lessen met twee bijeenkomsten Startdatum 9 april 2009 Projectmatig werken voor de secretaresse Postzegel niet

Nadere informatie

Nu op healthandfitness.nl

Nu op healthandfitness.nl BINNENKORT UW NIEUWE WEBSITE? : Nu op healthandfitness.nl Gezonde recepten In elke editie staan er lekkere en gezonde recepten in ons magazine. Maar wist je dat alle recepten ook on-line staan. Heb je

Nadere informatie

Dit trainingsschema is ontwikkeld i.s.m. Michael Zijlaard (o.a. ploegleider en coach van team AA Drink/Leontien.nl) en Dick Siliakus (fysiotherapeut)

Dit trainingsschema is ontwikkeld i.s.m. Michael Zijlaard (o.a. ploegleider en coach van team AA Drink/Leontien.nl) en Dick Siliakus (fysiotherapeut) Inleiding trainingsschema Onderstaand trainingsschema is geschikt voor gevorderde fietsers die al 100 km kunnen fietsen en willen trainen voor 200 tot 500 km. Het schema is gebaseerd op je Hmax, dit is

Nadere informatie

Voorbereiding assessment

Voorbereiding assessment Voorbereiding assessment 1. Zelfportret gemaakt door malou... 1 2. Samenvatting... 3 3. Zelfportret door een docent... 5 4. Zelfportret door Slc er... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 5. Aanvullende

Nadere informatie

Hulp aan het thuisfront. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk

Hulp aan het thuisfront. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Hulp aan het thuisfront Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.

Nadere informatie

Een overtuigende tekst schrijven

Een overtuigende tekst schrijven Een overtuigende tekst schrijven Taalhandeling: Betogen Betogen ervaarles Schrijftaak: Je mening geven over een andere manier van herdenken op school instructieles oefenlesles Lesdoel: Leerlingen kennen

Nadere informatie

Irma Steenbeek VERSTAG

Irma Steenbeek VERSTAG Irma Steenbeek VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van

Nadere informatie

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling.

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Leerzaam, leuk, nieuwe contacten opgedaan, nieuwe ideeën. Het open Space concept is geweldig. Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Ontspannen maar

Nadere informatie

Subject: Taak 1.2.20

Subject: Taak 1.2.20 Taak 1.2.20 Tutor : vd Biggelaar Mentor : vd Biggelaar Klas : MT1A Gemaakt door : Tommy & Paul van der Linden 1 Inhoud! Taak 1.2.20 Inhoud!... 2 Inleiding... 3 Trekken en Duwen... 4 Tillen... 4 Zitten...

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen.

Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen. Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen. Leerstijlentest van David Kolb Mensen, scholieren dus ook, verschillen nogal in de wijze waarop ze leren. Voor

Nadere informatie

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.

Nadere informatie

Huiselijk geweld tussen zussen

Huiselijk geweld tussen zussen Huiselijk geweld tussen zussen Motiverende gespreksvoering: Casus huiselijk geweld tussen zussen Door drs. Sergio van der Pluijm Een tijd terug had ik een jonge vrouw (18) van allochtone afkomst in begeleiding

Nadere informatie

Omgaan met spanning. Faalangst: waar komt het vandaan en wat ermee te doen

Omgaan met spanning. Faalangst: waar komt het vandaan en wat ermee te doen Omgaan met spanning Inleiding: Iedereen krijgt in het leven te maken met spanning. Bij competitiesporten komt dit extra tot uiting: er is de druk om te presteren, de tegenstander om te verslaan, de reactie

Nadere informatie

Piet Voorbeeld MIJN PROFIEL. Voornaam. Achternaam. Dienst. Schaal Tot schaal 8. Piet. Voorbeeld. Stadswerken

Piet Voorbeeld MIJN PROFIEL. Voornaam. Achternaam. Dienst. Schaal Tot schaal 8. Piet. Voorbeeld. Stadswerken MIJN PROFIEL Voornaam Piet Achternaam Voorbeeld Dienst Stadswerken Schaal Tot schaal 8 1 DIT BEN IK Wanneer heb je een goede werkdag gehad? Waarom? Als ik alles gedaan heb dat ik wilde doen en er ook onverwachte

Nadere informatie

Trainershandleiding Brugklas Bikkels. Inkijkexemplaar

Trainershandleiding Brugklas Bikkels. Inkijkexemplaar Trainershandleiding Brugklas Bikkels versie 2014 Inhoudsopgave Introductie Organiseer je training Praktische tips De werkmap Powerpoint presentatie Ouderbrieven Draaiboek Bijeenkomst 1 Bijeenkomst 2 Bijeenkomst

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

Trainen met je hartslag. Pieter Breeuwsma Looptrainer 3 Runnersclub Woerden www.runnersclub.nl

Trainen met je hartslag. Pieter Breeuwsma Looptrainer 3 Runnersclub Woerden www.runnersclub.nl Trainen met je hartslag Pieter Breeuwsma Looptrainer 3 Runnersclub Woerden www.runnersclub.nl Waarom trainen we eigenlijk? Ik ben niet aan het trainen, ik loop gewoon lekker.. Conditieverbetering of conditiebehoud?

Nadere informatie

Vaders zijn ook zwanger Een man en zijn negen maanden

Vaders zijn ook zwanger Een man en zijn negen maanden Vaders zijn ook zwanger Een man en zijn negen maanden Eerste druk, oktober 2012 2012 Mark Schell Portretfoto: Heidy IJsveld isbn: 978-90-484-2682-9 nur: 402 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl

Nadere informatie

Nieuwsbrief 14, september 2010

Nieuwsbrief 14, september 2010 Stichting WoonMere Nieuwsbrief 14, september 2010 Redactie: Mariska Elfrink Hallo allemaal, Eindelijk is het dan gebeurt: we zijn verhuist naar ons eigen appartement! Inmiddels wonen we hier alweer een

Nadere informatie

Het functioneringsgesprek

Het functioneringsgesprek Het functioneringsgesprek Gewoon betrokken Werknemer Het functioneringsgesprek Gewoon betrokken Inhoudsopgave Inleiding... 5 Wat is een functioneringsgesprek?... 7 Waarom is een functioneringsgesprek

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg!

Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg! Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg! leuk en zinvol werk passend bij wat jij kunt gezelligheid met collega s je eigen salaris verdienen Jo Arts, assistent-kok: Van thuis zitten word

Nadere informatie

Sportweetje. Het Katwijkse. sportieve toekomst! naar een. Nieuws, trends en tips voor een gezond en sportief verenigingsleven

Sportweetje. Het Katwijkse. sportieve toekomst! naar een. Nieuws, trends en tips voor een gezond en sportief verenigingsleven Het Katwijkse Sportweetje Nieuws, trends en tips voor een gezond en sportief verenigingsleven digitale nieuwsbrief voor het verenigingsleven editie 2015.1 klik en lees het artikel van uw interesse volg

Nadere informatie

De opzet van het boek 9 De trainingsblokken 10 Complete schema s 11 Een rondleiding door het boek 11

De opzet van het boek 9 De trainingsblokken 10 Complete schema s 11 Een rondleiding door het boek 11 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding 9 De opzet van het boek 9 De trainingsblokken 10 Complete schema s 11 Een rondleiding door het boek 11 2 3 4 5 Doelen stellen 15 Waarom wil ik hardlopen? 16 Wat wil ik bereiken?

Nadere informatie

Zonder dieet lekkerder in je vel!

Zonder dieet lekkerder in je vel! Zonder dieet lekkerder in je vel! Vijf vragen en vijf stappen om te ontdekken hoe je jouw eetpatroon kunt veranderen en succesvol kunt afvallen. Overgewicht neemt ernstige vormen aan, veel volwassenen

Nadere informatie

Leer 5 kilometer hardlopen in 10 weken - Iedereen kan het!

Leer 5 kilometer hardlopen in 10 weken - Iedereen kan het! Leer 5 kilometer hardlopen in 10 weken - Iedereen kan het! Loopschema Hierbij ontvangt u het programma dat u in staat stelt in 10 weken tijd 5 kilometer te hardlopen. Gedurende de eerste week start je

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Henk Oostdam is fiscaal adviseur bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand

Henk Oostdam is fiscaal adviseur bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand Henk Oostdam is fiscaal bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand 30 RBA_Fiscale Opleidingen 2015-2016 30 mijn Henk Oostdam We kijken samen

Nadere informatie