Dermatologie. Docenten-versie HUISARTS- OPLEIDING. 1 maart 2003

Transcriptie

1 Dermatologie Docenten-versie 1 maart 2003 HUISARTS- OPLEIDING

2 Algemene gegevens Dit onderwijsprogramma is ontwikkeld door de staf van de afdeling Huisartsopleiding van de Vrije Universiteit ten behoeve van de huisartsopleiding aan de VU. De Onderwijscoördinator HAIO-onderwijs van de afdeling heeft uiteindelijk de ontwerp tekst vastgesteld. Nadere informatie kan verkregen worden bij de onderstaande personen die de ontwerp tekst hebben samengesteld. De gegevens van dit programma wordt aangeboden aan het Samenwerkings Verband Universitaire Huisartsopleidingen in Utrecht voor centrale archivering in de Centrale Onderwijs Bank. In geval anderen dan de Huisartsopleidingen, van dit programma gebruik willen maken of, indien de uitgave voor andere doeleinden of in een ander verband wordt gebruikt, geldt het volgende: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het hoofd van de afdeling huisartsopleiding van de Vrije Universiteit. Contactpersoon : Wim Willems / Piet Schoonheim Telefoon : Huisartsopleiding VUmc Overschiestraat XK Amsterdam 2003 Huisartsopleiding VUmc 2

3 INHOUDSOPGAVE INLEIDING AANVANGSNIVEAU EN DOELSTELLINGEN Aanvangsniveau Algemene doelstellingen Programma doelstellingen METHODIEK Incidentie PROVOKE Diagnostiek Lastige vragen Therapeutica ORGANISATIE Voorbereiding deelnemers Tijdschema LITERATUUR Verplichte literatuur DOCENTINSTRUCTIE PER PROGRAMMA-ONDERDEEL EN VOORBEREIDING DOCENT Inhoud HAIO-deel Voorbereiding docent Docentinstructie per programma-onderdeel Incidentie Diagnostiek aan de hand van dia's Lastige vragen Therapeutica Evaluatie VOORBEREIDING SECRETARIAAT Materiaal Kopiëren SAMENVATTING DERMATOLOGIE... 9 BIJLAGE 1 VOORBEELDEN DERMATOTHERAPEUTICA BIJLAGE 2 REGISTRATIEFORMULIER HUIDAANDOENINGEN BIJLAGE 3 LANDELIJKE INCIDENTIECIJFERS BIJLAGE 4 INCIDENTIE FLAP BIJLAGE 5 KOPIEËN HOOFDSTUK 2 EN 4 DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING BIJLAGE 6 "LASTIGE VRAGEN" BIJLAGE 7 "LASTIGE VRAGEN" EN TIPS UIT LITERATUUR BIJLAGE 8 DIA-INSTRUCTIE VOOR DE HAB BIJLAGE 9 HANDOUT DIAGNOSEN / THERAPIE Huisartsopleiding VUmc 3

4 INLEIDING Huidziektes nemen in het werk van de huisarts een belangrijke plaats in. In rangorde van alle aan de huisarts aangeboden nieuwe aandoeningen bezetten klachten over de huid de tweede plaats. De HAIO wordt vanaf de eerste dag in de opleidingspraktijk geconfronteerd met dermatologische problemen. Dit programma kan daarbij enige houvast bieden en verdient dan ook een plaats in het begin van het eerste opleidingsjaar. Het programma dermatologie bestaat uit 1 dagdeel. Het gaat over de diagnostiek en behandeling van veelvoorkomende huidaandoeningen, waarbij het zwaartepunt op de diagnostiek ligt. Huidaandoeningen worden over het algemeen via patroonherkenning door de huisarts benaderd. Minder typische beelden worden dan meer gedetailleerd bekeken met een systeem als PROVOKE. Tijdens het programma kan worden geoefend met dia's. Voor dit programma is dankbaar gebruik gemaakt van een CD-rom Dermatologie in beeld en van dia's, ter beschikking gesteld door Prof. Dr. Th. Starink van de poli dermatologie VU. Wanneer lesruimte OS12 vrij is (deze ruimte moet besproken worden bij het secretariaat!), bestaat er een alternatief voor de dia s in de vorm van een andere CD-rom: Beeldherkenning in de Dermatologie van het LUMC. Een voordeel van de CD-rom is de grotere onbekendheid van het beeldmateriaal. Daarbij biedt ook deze CD-rom de mogelijkheid tot differentiële diagnostiek, evenals de CD-rom Dermatologie in beeld van Starink, die aan het begin van het curriculum aan alle haio s wordt uitgereikt. Een snelle oriëntatie op dit programma wordt verkregen door het lezen van hoofdstuk 2 van dit OWP. 1 AANVANGSNIVEAU EN DOELSTELLINGEN 1.1 Aanvangsniveau De HAIO heeft in de basisopleiding kennis gemaakt met de diagnostiek en verschillende behandelingsmethoden van een groot aantal, voor de huisartsgeneeskundige praktijk meer of minder relevante, huidziektes. De efflorescentieleer en de principes van behandeling zullen meestal bekend zijn. De haio kan vooraf aan de terugkomdag zijn of haar kennis op een goed niveau brengen door een aantal uren te werken met de interactieve CD-rom Dermatologie in beeld van prof. Starink. 1.2 Algemene doelstellingen De HAIO kan een aantal veel voorkomende huidaandoeningen in de huisartsenpraktijk diagnosticeren en behandelen. De HAIO kent het natuurlijk beloop van veel voorkomende huidaandoeningen. 1.3 Programma doelstellingen Met betrekking tot kennisaspecten: 1. De HAIO kent de incidentie van veel voorkomende huidproblemen in de huisartsenpraktijk. 2. De HAIO heeft kennis van de aard en de toepassing van enkele veel gebruikte dermatologische therapeutica. 3. De HAIO kent verschillende handelswijzen van huisartsen bij een aantal lastige vragen op dermatologisch gebied. Met betrekking tot vaardigheidsaspecten: 4. De HAIO kan de elementaire efflorescenties benoemen volgens de dermatologische classificatiemethode. 5. De HAIO kan ten aanzien van de meest voorkomende dermatologische aandoeningen in de huisartspraktijk adequate huisartsendiagnostiek toepassen Huisartsopleiding VUmc 4

5 2 METHODIEK 2.1 Incidentie Korte bespreking van de 'incidentie-flap' die tevoren door de HAB is vervaardigd en waarop voor aanvang de HAIO's hun eigen, in de praktijk verzameld, cijfermateriaal hebben ingevuld. De cijfers worden vergeleken met de landelijke incidentiecijfers. Hiervoor kunnen ook de aanwezige tekstdia's gebruikt worden. 2.2 PROVOKE De PROVOKE-systematiek (Bijlage 5) is als huiswerk doorgenomen. Idealiter is in een leergesprek met de HAO besproken in hoeverre een dergelijk systeem hanteerbaar is. Het programma gaat er verder vanuit dat dit systeem bekend is. Gezien de beperkte tijd wordt bespreking op de terugkomdag niet aangeraden. 2.3 Diagnostiek Aan de hand van dia's (of een CD-rom zie boven) wordt de diagnostiek van veelvoorkomende aandoeningen behandeld. Aan het eind ontvangen de HAIO's een handout (bijlage 9) met daarin een beschrijving van de gangbare behandeling van de verschillende gepresenteerde aandoeningen. 2.4 Lastige vragen In subgroepjes vergelijken en bespreken de HAIO's de door hen (in overleg met de HAO) ingevulde lijst van onderwerpen waarover regelmatig lastige vragen worden gesteld (Bijlage 6). Een overzicht van tips uit (recente) literatuur kan daarbij als aanvulling dienen. 2.5 Therapeutica Onder leiding van de HAB wordt een aantal veel voorgeschreven dermatologische therapeutica gedemonstreerd. (Bijlage 1). 3 ORGANISATIE 3.1 Voorbereiding deelnemers (Huiswerk) opdrachten zijn: Gedurende 1 week bijhouden van de incidentielijst (bijlage 2). Met HAO lijst van onderwerpen, waarover lastige vragen gesteld worden, bespreken (bijlage 6). Bestuderen van de literatuur over diagnostiek en behandeling. (Hoofdstuk 2 en 5 uit Dermatovenereologie voor de 1e lijn, (bijlage 5). Het verdient aanbeveling met de HAO een leergesprek te hebben over de hanteerbaarheid van een methode als PROVOKE in de huisartsenpraktijk. Eén HAIO bereidt een kort referaat voor over (naar eigen keuze) één van de volgende dermatologische NHG-standaarden (acne vulgaris M15, constitutioneel eczeem M37, of psoriasis M39) en gaat vooral in op mogelijke knelpunten bij de implementatie. 3.2 Toets Via de website van het huisartseninstituut van de VU (www. hovu.nl) kunnen haio s een toets maken. Deze toets bevat een 30-tal dermatologische beelden. Direct na beantwoorden van de laatste vraag verschijnt een score. Wanneer men een score heeft lager dan 75% wordt aangeraden de toets, ná grondige bestudering van de CD-rom Dermatologie in beeld, nogmaals af te leggen. Deze toets is niet selectief, maar kan in twijfelgevallen een positieve bijdrage leveren aan de beoordeling Huisartsopleiding VUmc 5

6 3.3 Tijdschema Tijdschema Programma Tijdsduur Incidentie 20 min Diagnostiek 80 min Pauze 15 min Referaat HAIO - NHG-standaard (acne vulgaris, constitutioneel eczeem, of psoriasis) 10 min Lastige vragen 30 min Therapeutica 20 min Evaluatie 5 min. 4 LITERATUUR 4.1 Verplichte literatuur Everdingen J.J.E van, Sillevis Smitt JH. Dermatovenereologie voor de 1e lijn. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten, zesde, geheel herziene druk, 1997, Hoofdstuk 2 (pp.11-20) en 5 (pp ), Bijlage 5. Starink J. Dermatologie in beeld. CD-rom. (Deze CD-rom zal vanaf eind 2003 trouwens bijgeleverd worden bij het boek van Van Everdingen, waarvan Starink mede-auteur wordt.) 2003 Huisartsopleiding VUmc 6

7 5 DOCENTINSTRUCTIE PER PROGRAMMA-ONDERDEEL EN VOORBEREIDING DOCENT 5.1 Inhoud HAIO-deel Inleiding, hoofdstuk 1 t/m 4 en bijlagen 2, 3, 5, Voorbereiding docent Voorafgaand aan programma: In de weken vooraf checken of alle haio s de CD-rom met het interactieve programma Dermatologie in beeld uitgereikt hebben gekregen. De flap maken waarop incidentie en therapie ingevuld kunnen worden. (Voorbeeld: zie Bijlage 4). De diaserie en bijbehorende gebruikerstoelichting (bijlage 8) doornemen. 5.3 Docentinstructie per programma-onderdeel Dit programma bestaat uit de volgende onderdelen: Incidentie Diagnostiek aan de hand van dia's Lastige vragen Therapeutica Elk onderdeel bestaat uit begeleidersinformatie en onderwijsmateriaal Incidentie Begeleidersinformatie Op de programmadag noteren de HAIO's het verzameld cijfermateriaal van de incidentiegegevens (bijlage 2) op een door de HAB vervaardigde flap. (Zie voorbeeld Bijlage 4) De cijfers die 1 week door de HAIO's worden bijgehouden kunnen dan vergeleken worden met de landelijke incidentiecijfers (Bijlage 3). Hierbij gaat het niet om absolute getallen, maar om de frequentieverdeling. De HAB kan eventueel gebruik maken van de aanwezige tekstdia s met incidentiegegevens. Onderwijsmateriaal Registratieformulier (Bijlage 2) Flapover, papier + viltstiften Stencil met landelijke incidentiecijfers (Bijlage 3) Tekstdia's incidentiecijfers Diagnostiek aan de hand van dia's Begeleidersinformatie De diaserie biedt een doorsnee van de dermatologie zoals deze aan de huisarts wordt aangeboden. Aan het eind van het programma ontvangen de HAIO's een handout, met daarin behandelopties van de vertoonde aandoeningen. Huidaandoeningen worden over het algemeen via patroonherkenning door de huisarts benaderd. Minder typische beelden worden dan meer gedetailleerd bekeken met een systeem als PROVOKE. Desgewenst kan de PROVOKE-aanpak geoefend worden bij het bekijken van de dia's. Er zijn 100 dia's, verdeeld over 2 sledes. Een leuke methode is om de eerste 10 dia's met de PROVOKE te bekijken. De overige dia's kunnen dan op de reguliere manier bekeken worden, waarbij de PROVOKE in reserve gehouden wordt. Bij de dia's wordt door de docent een korte beschrijving gegeven van de klacht. Daarnaast wordt informatie middels een "schaduwanamnese" achter de hand gehouden (o.a. beroep/hobby's etcetera), die voor de diagnostiek van belang kan zijn, maar die slechts op een vraag van de HAIO's gegeven worden. Bedoeling is de HAIO's te stimuleren relevante vragen te stellen. De tweede slede is wat ziektebeelden betreft min of meer een herhaling van de eerste. Een mogelijkheid is, om je te richten op de diagnostiek, en voor de therapie te verwijzen naar de handout. Zo heb je de tijd om de tweede slede ook in te zetten. Een andere optie is, ook de therapie aan de orde te laten komen. In dat geval heb je alleen tijd voor de eerste slede. De tweede slede kun je dan bewaren voor een andere keer Huisartsopleiding VUmc 7

8 Onderwijsmateriaal Dia's + diaprojector Beschrijving dia's Alternatief: - CD-rom Beeldherkenning in de Dermatologie - Bespreken OS 12 bij secretariaat Lastige vragen Begeleidersinformatie Het is de bedoeling dat de HAIO de lijst "lastige vragen" (bijlage 6) in een leergesprek met de opleider heeft doorgenomen en nu noteert wat hij/zij in voorkomende gevallen doet. Bij de gegevensuitwisseling in subgroepjes wordt vooral aandacht besteed aan wat bruikbaar en nietbruikbaar is "om mee te nemen" naar de praktijk. De antwoorden van de verschillende HAO s worden genoteerd op bijlage 7. Onderwijsmateriaal Formulieren lastige vragen (bijlage 6) Uit te reiken op TKD: bijlage Therapeutica Begeleidersinformatie In dit programma-onderdeel maakt de HAIO, nader kennis met de dermato-therapeutica die hij/zij regelmatig voorschrijft. Een lijst therapeutica suggesties is als bijlage 1 toegevoegd. De zalven en crèmes van deze lijst, alsmede schoonmaakspullen (alcohol en zoete olie) zijn in een doos aanwezig bij het secretariaat (kast onderwijsmiddelen). Onderwijsmateriaal Therapeutica Lijst dermato-therapeutica (bijlage 1) (zie voor uitleg indifferente therapie: hoofdstuk 5 uit Dermato-venereologie voor de eerste lijn (bijage 5) 5.4 Evaluatie Neem aan het eind van het programma met de groep vijf minuten om het evaluatieformulier in te vullen, als dit van toepassing is; graag inleveren bij de contactpersoon. Vraag in ieder geval ook naar de leerpunten voor de praktijk Huisartsopleiding VUmc 8

9 6 VOORBEREIDING SECRETARIAAT 6.1 Materiaal Voor TKD : Flapover en viltstiften. Bijlage 4 voor HAB. Een ruimte regelen die kan worden verduisterd. Dermato-therapeutica controleren op aanwezigheid en aan HAB geven Diaprojector/scherm Dia s + handout voor HAB. 6.2 Kopiëren Bijlage 7 kopiëren voor alle HAIO s + 2 Bijlage 9 kopiëren voor alle HAIO s SAMENVATTING DERMATOLOGIE 1 In een onderwijsprogramma worden de HAIO's bekend gemaakt met diagnostiek en beleid bij veel voorkomende huidaandoeningen; verder wordt er aandacht besteed aan het beantwoorden van lastige vragen op dermatologisch terrein Huisartsopleiding VUmc 9

10 BIJLAGE 1 VOORBEELDEN DERMATOTHERAPEUTICA 01. Lin. zinkox. ol. 02. lanettecreme 03. cremor cetomacrogolis 04. ung. leniens 05. lotio alba 06. 5% sulphur praecipitatum in een basis 07. 5% liquor carbonis detergens in een basis 08. 3% clioquinol in een basis 09. miconazolcreme 10. 5% mucilago benzoylperoxide 11. cremor vaseline-cetomacrogolis 12. carbomeeralkoholslijm 13. ung. cetomacrogolis % siliconencreme 2003 Huisartsopleiding VUmc 10

11 BIJLAGE 2 REGISTRATIEFORMULIER HUIDAANDOENINGEN Handelen van de huisarts Diagnose anamnese onderzoek aanvullend onderzoek Behandeling expectatief adviezen, nl: medicatie, nl: Voorlichting aan patiënt Over aandoening over beloop/duur over besmettelijkheid over medicatiegebruik: - toepassing - frequentie - duur 2003 Huisartsopleiding VUmc 11

12 BIJLAGE 2 REGISTRATIEFORMULIER -VERVOLG- Handelen van de huisarts Diagnose anamnese onderzoek aanvullend onderzoek Behandeling expectatief adviezen, nl: medicatie, nl: Voorlichting aan patiënt Aandoening over beloop/duur over besmettelijkheid over medicatiegebruik: - toepassing - frequentie - duur 2003 Huisartsopleiding VUmc 12

13 BIJLAGE 3 LANDELIJKE INCIDENTIECIJFERS Uit: Ziekten in de huisartsenpraktijk/ onder redactie van E.M. van den Lisdonk...[et al.]; Utrecht: Bunge. Nieuwe gevallen van niet-infectueuze huidaandoeningen per 1000 per jaar. (CMR '71-'88) CMR= Continue Morbiditeits Registratie dermatitis constitutioneel eczeem allerg. dermatosen ziekten van zweet- en talgklieren atheroomkyste acne ziekten van de nagels clavus pruritus contacteczeem psoriasis seborroisch eczeem ziekten van haren decubitus verruca seborrhoica overige ziekten huid overige symptomen Mannen Vrouwen Totaal Nieuwe gevallen van infectieuze huidaandoeningen per 1000 per jaar. (CMR '71-'99) cellulitis zonder lymfangitis cellulitis met lymfangitis impetigo panaritium en paronychia furunkel acute lymfadenitis overige infectieuze huidaand. Mannen Vrouwen Totaal Huisartsopleiding VUmc 13

14 BIJLAGE 4 INCIDENTIE FLAP Neem de bijgaande tabel over op een flap of schoolbord en laat een HAIO turven hoe vaak de diagnose gedurende de observatieperiode gesteld is in de opleidingspraktijken. De vermelde cijfers zijn overgenomen uit van de Lisdonk: "Ziekten in de huisartspraktijk". Tussen haakjes staat de term die hij gebruikt. Voor zover tussen de haakjes meerdere diagnose genoemd worden zijn de getallen berekend door de incidenties bij elkaar op te tellen. Huidafwijking eczeem (const.ecz., en dermatitis; excl. allerg.derm ) van de Lisdonk man/vrouw Abs. aantal malen geturfd schimmelaandoeningen 34.0 ± 29 wratachtige aandoeningen (inclusief condyloman en mollusca) impetigo overige huidinfecties urticaria (allerg.derm ) eczema seborrhoicum acné jeuk zonder huidafwijking (pruritus) aften?? clavus Huisartsopleiding VUmc 14

15 BIJLAGE 5 KOPIEËN HOOFDSTUK 2 ANAMNESE EN DERMATOLOGISCHE INSPECTIE, EN HOOFDSTUK 5 DERMATOTHERAPIE Everdingen J.J.E van, Sillevis Smitt JH. Dermatovenereologie voor de 1e lijn. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten, zesde, geheel herziene druk, 1998, Hoofdstuk 2 (pp.11-20) en 5 (pp ), 2003 Huisartsopleiding VUmc 15

16 BIJLAGE 6 "LASTIGE VRAGEN" Diagnose c.q. huidprobleem aften HANDELEN VAN DE HUISARTS DIAGNOSE VORMING THERAPIE nadere diagnostiek en DD. voorlichting advies medicatie wintertenen winterhanden hyperpigmentatie hypopigmentatie roos 2003 Huisartsopleiding VUmc 16

17 Diagnose c.q. huidprobleem droge huid HANDELEN VAN DE HUISARTS DIAGNOSE VORMING THERAPIE nadere diagnostiek en DD. voorlichting advies medicatie diffuse haaruitval plaatselijke haaruitval kalknagel overmatig transpireren 2003 Huisartsopleiding VUmc 17

18 Diagnose c.q. huidprobleem scabies HANDELEN VAN DE HUISARTS DIAGNOSE VORMING THERAPIE nadere diagnostiek en DD. voorlichting advies medicatie eelt/likdoorn zonne-allergie 2003 Huisartsopleiding VUmc 18

19 BIJLAGE 7 "LASTIGE VRAGEN" EN TIPS UIT LITERATUUR Diagnose c.q. huidprobleem aften HANDELEN VAN DE HUISARTS Tips uit de literatuur huisarts 1 huisarts 2 huisarts 3 huisarts 4 huisarts 5 DD * ijzer-,b12-,en foliumzuurdeficiëntie * bijwerking NSAID * recid. Herpes simplex voorlichting: * goede mondhygiëne advies/medicatie: * spoelvloeistof 0,5% H2O2 of capsule tetracycline in glas water * lidocaïne visceus 2% FNA * KENACORT-A IN ORABASE wintertenen winterhanden hyperpigmentatie hypopigmentatie roos 2003 Huisartsopleiding VUmc 19

20 Diagnose c.q. huidprobleem HANDELEN VAN DE HUISARTS Tips uit de literatuur huisarts 1 huisarts 2 huisarts 3 huisarts 4 huisarts 5 droge huid diffuse haartuitval plaatselijke haaruitval kalknagel overmatig transpireren 2003 Huisartsopleiding VUmc 20

21 Diagnose c.q. huidprobleem HANDELEN VAN DE HUISARTS Tips uit de literatuur huisarts 1 huisarts 2 huisarts 3 huisarts 4 huisarts 5 scabies eelt/likdoorn zonne-allergie 2003 Huisartsopleiding VUmc 21

22 BIJLAGE 8 DIA-INSTRUCTIE VOOR DE HAB Volgorde Dia nr. Beschrijving Schaduwanamnese Diagnose in serie 1 B58 Man, 19 jaar, uitslag wang Acne 2 B77 Man, 77 jaar, pijnlijke blaasjes voorhoofd 3 40 Vrouw, 30 jaar, zwelling bovenarm 4 B78 Vrouw, 49 jaar, pijnlijke blaasjes linkerarm Al paar dagen algehele malaise, en pijn in het voorhoofd In verleden daar gestoken door een mug Sinds een paar dagen branderig gevoel op die plek. Herpes zoster Dermatofibroom Herpes zoster 5 B8 Vrouw 30 jaar, schilferende plek handrug, vingers, jeuk Verpleegkundige, atopische aanleg, aangetoonde allergie voor nikkel. 6 B62 Vrouw, 30 jaar, uitslag gelaat Plekken vuriger na drinken van alcohol en na eten van gekruide spijzen 7 Contacteczeem Rosacea 52 Kind, uitslag kin impetigo 8 N3 Man, 72 jaar, werkte als tuinder 9 22 Man, 45 jaar, uitslag arm en schouder 10 B55 Vrouw 60 jaar, witte verkleuring teennagels Deze plekken zijn in de loop van een paar jaar ontstaan Jeuk, zonder duidelijke oorzaak Actinische keratose (predisponerend voor plaveiselcelca.) Prurigo Onychomycose 2003 Huisartsopleiding VUmc 22

23 11 13 Man, 20 jaar uitslag, jeukend uitslag zijkant hand Veel jeuk 12 B66 Vrouw, 25 jaar, uitslag kin Gebruikte langere tijd een corticosteroidcreme kl B53 Vrouw 50 jaar, ontkleurde Moeder had dit ook plekjes op handrug 14 B20 Baby 2 maanden, enkele Lijkt geen klachten weken bestaande uitslag (bv jeuk) te geven. gezicht 15 3 Meisje, 12 jaar, blaasjes op borst 16 B22 Baby, 4 maanden, vanaf geboorte uitslag en schilfering gezicht, wenkbrauwen, hoofdhuid Zusje heeft zelfde blaasjes rond het oog scabiës Dermatitis perioralis Vitiligo Seborrhoïsch eczeem Mollusca contagiosa Seborrhoïsch eczeem 2003 Huisartsopleiding VUmc 23

24 Dia nr. Beschrijving Schaduwanamnese Diagnose Al een paar dagen hangerig Vrouw, 42 jaar, uitslag rug Ontstaan na dragen van nieuwe trui 20 N2 Vrouw, 57 jaar, plek onder Lijkt op niet linker oog genezende zweer 21 B71 Vrouw, 49 jaar, pijnlijk rood Hoge koorts, heeft dit onderbeen al eens eerder gehad. 22 B32 Man, 32 jaar, jeuk en uitslag Begonnen na zomer voet, enkele maanden met veel zwembadbezoek Meisje, uitslag Broertje had zelfde uitslag Man, 32 jaar, vraagt om Geeft geen klachten behandeling wratten Herpes zoster Alopecia Urticaria Volgorde In serie 17 B79 Meisje, 2 jaar uitslag schouder en bovenarm 18 B68 Man, 32 jaar, kale plek hoofdhuid Basaalcelcarcinoom Erysipelas Tinea pedis impetigo Pearly penile papules 25 B35 Vrouw, 15 jaar, uitslag buik Mycose 26 B60 Man, 19 jaar, uitslag hals Acne conglobata 27 B52 Vrouw 21 jaar, plekjes op rug Geen klachten, alleen cosmetisch een probleem Man, 25 jaar, jeuk schaamhaar Heeft zich afgedroogd met handdoek van een vriend, die dezelfde klachten had. Pityriasis alba pediculosis Vrouw, 23 jaar, uitslag rug Pityriasis rosea 30 B30 Man 57 jaar, uitslag op R voet Jeukt, steeds verder uitgebreid Tinea pedis 2003 Huisartsopleiding VUmc 24

25 31 47 Vrouw, 42 jaar, wondjes aan Werkt in slagerij erysipeloïd de arm en hand Idem, detail erysipeloïd 33 B45 Man, 52 jaar, uitslag mondhoek 34 B74 Vrouw, 50 jaar, pijnlijke blaasjes lippen Gebitsprothese past niet goed Partner had zelfde klachten Perleche Herpes simplex 2003 Huisartsopleiding VUmc 25

26 Volgorde In serie 35 N1 Vrouw, 53 jaar, donkere plek op de rug Dia nr. Beschrijving Schaduwanamnese Diagnose 36 B21 Baby 2 maanden, enkele weken bestaande uitslag luierstreek 37 N4 Man, 73 jaar, plekje L oorschelp. 38 B19 Man 32 jaar, jaren bestaande schilfering en roodheid hoofd en gelaat 39 B2 30 jarige man, onderbeen, droge jeukende huid, enkele maanden bestaand Man, 25 jaar, zwelling onderarm Vrouw, 34 jaar, uitslag schouder Laatste maanden groter geworden. Ook op behaarde hoofd, maar dan droger aspect Pijnloos Soms zelfde plekken in de gehoorgang Wast zich vaak met zeep, douchet tweemaal per dag Vaak schurende kleding aan Vorig jaar op die plek een dermatofibroom verwijderd. Melanoom, superficial spreading Seborrhoïsch eczeem Spinocellulair carcinoom Seborrhoïsch eczeem Droge huid Furunkel Keloïd 42 7 Vrouw, 32 jaar, uitslag tong Geleidelijk ontstaan, geeft geen klachten Man, 65 jaar, plekjes Laatste 3 jaar linkerslaap geleidelijk ontstaan 44 B3 Kind, 7 maanden, vanaf Moeder eczeem, geboorte uitslag, droge huid, vader bekend met jeuk astma Landkaarttong Verruca seborrhoica Const. eczeem 45 B4 Kind, 3 maanden, idem Const. eczeem 46 B76 Man, 29 jaar, pijnlijke blaasjes penis 2 weken ervoor onbeschermd sexueel contact gehad met nieuwe partner Herpes simplex 2003 Huisartsopleiding VUmc 26

27 47 35 Man, 30 jaar, plekjes penis Onbeschermd Condylomata sexueel contact gehad met nieuwe partner Man, 30 jaar, uitslag buik Pityriasis rosea 49 9 Vrouw, 72 jaar, pijnlijke tong Eet al langer slecht en is erg moe. 50 B70 Vrouw, 59 jaar, pijnlijke rode Rillerig, hoge koorts, wang ziek. 51 B11 Jongen 17 jaar, jeuk Heeft sinds een paar schilfering voeten, 3 maanden maanden nieuwe, kunststof schoenen 52 B73 Man, 33 jaar, uitslag kin Scheert zich nat, en gaat daarbij tegen de haarrichting in 53 B36 Man, 40 jaar, uitslag kaak Ontstaan nadat hij schapen is gaan fokken Atrofische glossitis Erysipelas Contacteczeem Pseudofolliculitis barbae Mycose 2003 Huisartsopleiding VUmc 27

28 Volgorde Dia nr. Beschrijving Schaduwanamnese Diagnose In serie 54 B75 Vrouw 30 jaar, pijnlijke Vaker op deze plek Herpes simplex blaasjes onderarm gehad 55 2 Meisje, 14 jaar, blaasjes op/rond oog Zusje heeft zelfde blaasjes op de borst Mollusca contagiosa 56 B64 Man, 47 jaar, uitslag gelaat Idem Rosacea 57 B18 Man, 65 jaar Vroeger acrovesiculeus eczeem Hyperkeratotisch eczeem Vrouw, 20 jaar, plek voetzool Voetwrat 59 1 Jongen, 16 jaar, jeukende uitslag 3 weken geleden had broertje dezelfde uitslag 60 B5 Kind 14 jaar, uitslag ellebogen Op verschillende plaatsen vergelijkbare plekken Varicella Const. Eczeem Man, 24 jaar, plekjes handrug Geeft geen klachten. Verrucae planae 62 6 Man, 40 jaar, pijnlijke plekken mondholte Al een paar dagen een branderig gevoel in de mond Aften 63 B59 Man, 19 jaar, uitslag Acne voorhoofd 64 8 Man, 53 jaar, uitslag tong Geen klachten Haartong 65 B25 Vrouw, 45 jaar, uitslag en jeuk hoofd Man, 35 jaar, jeukende uitslag schaamstreek Veel last van de schilfers, meer last gekregen nadat ze antimalariapillen had gebruikt Vriendin heeft dezelfde klachten (maar eerder ontstaan, 4 weken) Psoriasis scabiës 2003 Huisartsopleiding VUmc 28

29 67 53 Vrouw, 32 jaar, jeukende uitslag pols Gebruikt Beta-blokker sinds 3 maanden Man, 23 jaar, uitslag Veel jeuk linkerpols 69 B26 Meisje, 11 jaar, maanden bestaande plekken 70 B40 Vrouw 35 jaar, haaruitval en Ontstaan na vakantie uitslag hoofd in Turkije Vrouw, 23 jaar, jeuk Vriend heeft zelfde schaamstreek klachten Man, 40 jaar, uitslag knie Paar weken geleden gebeten door een teek. 73 B56 Man 60 jaar, uitslag liezen Heeft dit al een jaar, geen klachten. 74 B33 Man, 18 jaar, roodheid, jeuk, schilfering Lichen ruber planus scabiës Psoriasis Tinea capitis pediculosis Erythema chronicum migrans Erythrasma Dermatomycose 2003 Huisartsopleiding VUmc 29

30 76 B13 Vrouw 44 jaar, dikke jeukende ogen, 2 weken van een nieuw hemd Net een nieuwe make-uplijn uitgeprobeerd Man, 70 jaar, uitslag buik Altijd al een droge huid gehad Man, 50 jaar uitslag rug Ontstaan 10 dagen na inname van een Anti-reumaticum 79 B42 Vrouw, 25 jaar, ontkleurde plekjes op rug/schouders Na de zomer ontstaan, de plekjes jeuken niet Contacteczeem Prurigo Toxicodermie Pityriasis versicolor Vrouw 24 jaar, uitslag flank Pityriasis rosea 81 B51 Vrouw. 32 jaar, verkleurde plekken rechterpols Vrouw, 23 jaar, uitslag wijsvinger 83 B49 Vrouw, 29 jaar, donkere plek op wang ½ jaar geleden heet vet op de pols gekregen Bestaat al 5 jaar, zonder verandering Gebruikt creme om iets lichter te lijken. 84 B23 Man, 32 jaar, uitslag knieën Vader en oom zelfde soort plekken. Soms jeuk. 85 B27 Vrouw, 33 jaar, uitslag lies Vroeger zelfde plekken op de strekzijde knieeen gehad. Volgorde Dia nr. Beschrijving Schaduwanamnese Diagnose In serie Man, 39 jaar, uitslag Enorme jeuk, ontstaan na dragen Urticaria Postinflammatoire hyperpigmentatie Verruca Melanosis facie, secundaire hypopigmentatie na gebruik Depigman psoriasis Psoriasis inversa Man, 33 jaar, plekjes anus Idem Condylhaiota 2003 Huisartsopleiding VUmc 30

31 87 B12 Man, 26 jaar, jeuk oksel 2 maanden 88 B44 Baby, 7 maanden, uitslag liezen Vrouw, 69 jaar, plekjes linkerslaap 90 B15 Vrouw 33 jaar, jeuk en uitslag handpalm Gebruikt sinds paar maanden andere deodorant Idem Atopische aanleg, recent een voetmycose ontdekt Contacteczeem Luierdermatitis Verruca seborrhoica Acrovesiculeus eczeem 91 B16 Detail vorige dia Idem Acrovesiculeus eczeem 92 B34 Man, 23 jaar, klachten lies Jeuk Mycose Vrouw, 22 jaar, uitslag gelaat Dermatosis papillomatosis nigra 94 B10 Vrouw 55 jaar, droogheid, roodheid, jeuk handen Werkt in schoonmaakbranche Contacteczeem 2003 Huisartsopleiding VUmc 31

32 Volgorde Dia nr. Beschrijving Schaduwanamnese Diagnose In serie 95 B37 Vrouw 60 jaar, uitslag Tinea corporis schoudergordel en rug 96 B61 Man, 34 jaar, uitslag lies Ectopisch acne Man, 30 jaar, donkere plek rug Geeft geen klachten, wel de laatste tijd veranderd van aspect Dysplastische naevus Idem, detail Dysplastische naevus 99 B67 Man, 40 jaar, strepen buik In korte tijd veel in Striae gewicht aangekomen Man, 23 jaar, uitslag billen Veel jeuk scabiës 2003 Huisartsopleiding VUmc 32

33 BIJLAGE 9 HANDOUT DIAGNOSEN / THERAPIE Diagnose Bijzonderheden Therapie Acne comedonen, pustels zie standaard acrovesiculeus eczeem atopie, contactallergenen, schimmelinfecties (strooireactie) voedingsmiddelen, stress, -corticosteroïd klasse 3 -allergologisch onderzoek -bij positieve KOH: antimycotische creme bacteriële huidinfecties elders Aften etiologie onbekend -xylocaine visceus -tetracycline spoeling alopecia uitroeptekenharen aan de rand van de laesie vaak spontaan herstel, evt. steroïdcreme klasse 3 etiologie grotendeels onbekend atrofische glossitis kan t.g.v. ijzergebreksanemie, hypovitaminosen, malabsorptie, cardiale insufficiëntie, meestal e.c.i. Kan gepaard gaan met mondbranden evt. oorzakelijk condyloma constitutioneel eczeem contact eczeem dermatitis perioralis dermatomycosen cave cervicale neoplasie elleboogsplooien, knieholte, distale huidgedeelten, narcosekapje vrij, atopie -vaker bij atopici -contact met water, zeep, oplosmiddelen, cosmetica, nikkel, rubber -beroep? pseudopustels rond de mond, vaak na lokaal corticosteroïd gebruik roodheid, scherpe begrenzing, centrale podophylline Zie standaard -allergologisch onderzoek -corticosteroïd klasse 2 of 3 -niet noodzakelijkerwijs contact met nieuw agens staken steroïdapplicatie lokaal: erythromycine of metronidazol creme zie standaard 2003 Huisartsopleiding VUmc 33

34 dermatosis papillomatosis nigra droge huid, craquelé eczeem dysplastische naevus erysipelas erythema chronicum migrans erythrasma genezing, evt. Contact met (huis-)dieren uitdroging van de huid familie-anamnese, > 5 mm, wisselende kleur, onscherpe begrenzing, asymmetrisch acuut ontstaan, vuurrood, pijnlijk, porte d entrée, meestal koorts infectie met Borrelia Burgdorfii (Lyme disease), tekenbeet m.n. in liezen bacteriële infectie, geen centrale genezing, geen schilfering Woodlamp: koraalrood evt. excisie, cauteren -minder zeep -indifferente vetcreme / zalf met evt. 10% ureum controle noodzakelijk (verwijzing) feneticilline 3dd 500mg erythromycine 4dd 500mg doxycycline 2dd 100mg, 2 weken -lokaal antimycotica fibroma evt. excisie folliculitis keloïdalis (nuchae) keloïdale ontsteking, met name bij negroïde ras hardnekkig, sterk recidiverend, evt. antibiotica/corticosteroïden furunkel zie standaard geneesmiddelenexanthee m -medicijn staken -anithistaminica haartong bij primaire sensibilisatie 10 dagen na invoeren m.n. romp, naar distaal toe afnemend soms na antibiotica, corticosteroïden, slechte mondhygiene, roken, e.c.i. borstelen met water herpes simplex -zinkolie -antiviraal herpes zoster endogene reïnfectie na varicella <48 h: oraal antivirale medicatie ZOK-zalf, 5% sulph. Praec Huisartsopleiding VUmc 34

35 keloïd landkaarttong mollusca contagiosa onychomycose bindweefselproliferatie, meestal in littekens, meer bij negroïde ras etiologie onbekend recidive mogelijk incubatietijd 2-7 weken vaker bij const. eczeem vaak meerdere nagels aangedaan positieve KOH-test / kweek corticosteroïden bij jeuk, wees zuinig met chirurgische ingrepen geen -expectatief -excochleatie -evt. Vloeibaar stikstof, aanprikken/jodiumtinctuur -orale antimycotica pediculosis schoolkinderen 0,5-1% malathion lotion luizenkam penile papules witte verhevenheden op geen, fysiologisch corona glans pityriasis alba vooral bij jonge kinderen, in gelaat. lichte schilfering pityriasis rosea pityriasis versicolor postinflammatoire hyperpigmentatie tache mere, ovale laesies in splijtlijnen fijne schilfering scherp begrensd, donker op een lichte huid, licht op een donkere huid d.d. melasma, o.a.c., zwangerschap, cosmetica self limiting 6-8 weken antimycoticum / Selsun hydrochinon / hydrocortison crème prurigo exogeen (krabben?) of endogeen (interne aandoeningen) -zo mogelijk causaal -symptomatisch corticosteroïdcreme pseudofolliculitis barbae ingegroeide baardharen -baard laten staan psoriasis rosacea -strekzijde ellebogen, knieën, sacrale gebied -scherp begrensde roodheid, grove witte schilfering erytheem met -muc. benzoylperoxide 5% Zie standaard metronidazolcreme, 2003 Huisartsopleiding VUmc 35

36 scabiës seborrhoïsch eczeem (volwassene) seborrhoïsch eczeem (kind) teleangiëctasieën, soms met papels en pustels klachten 3-6 weken na besmetting, gangetjes aan zijkanten vingers, polsen. Schaamstreek neusplooien, wenkbrauwen, haargrens, gelige schilfering oksel, luiergebied, wenkbrauwen, hoofdhuid ( berg ) benzoylperoxide of lokaal antibioticum 1% hexachloorcyclohexaan -antimycotische crème -5% sulph. praec., 5% sol. carb. det. in cr. cetomacrogolis -corticosteroïd klasse 1 of 2 -spontaan verdwijnend 3-4 e maand -antimycotische crème -5% sulph. praec., 5% sol. carb. det. in cr. cetomacrogolis striae zwangerschap, adipositas Vit A crème, maandenlang volhouden, m.n. in acuut stadium urticaria vasculaire reactiepatroon op agentia -zo mogelijk causaal -evt. antihistaminica varicella incubatietijd dagen -lotio alba -volwassene evt. aciclovir/valaciclovir verruca seborrhoica vitiligo wrat meestal > 50 jaar, romp en gelaat d.d. melanoom primaire leucodermie, vooral op frictie- en stootplaatsen % familiaire factor viraal evt. vloeibare stikstof, scherpe lepel -geen therapie, maskeren -evt. corticosteroïd klasse 2 vloeibare stikstof, keratolytica 2003 Huisartsopleiding VUmc 36