LEERLEKKERLAND. Stijlen van leven lang leren in Nederland. Stijlen van leven lang leren in Nederland

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "LEERLEKKERLAND. Stijlen van leven lang leren in Nederland. Stijlen van leven lang leren in Nederland"

Transcriptie

1 LEERLEKKERLAND Stijlen van leven lang leren in Nederland Leren doen we allang niet meer alleen op school. We leren overal en op verschillende manieren. Onze samenleving is zo dynamisch dat kennis snel verandert. Om mee te kunnen blijven doen, voor ons werk of voor ons plezier blijven we daarom leren. Een leven lang. waarop volwassen Nederlanders zijn in te delen. In deze publicatie vindt u de meest interessante resultaten uit dit onderzoek. En natuurlijk zijn de vier leerstijlen beschreven en uitgelicht aan de hand van interviews en illustraties. Om in kaart te brengen hoe Nederlanders leren heeft Teleac/NOT het initiatief genomen voor een onderzoek naar leervoorkeuren van Nederlanders tussen de 18 en 65 jaar. In samenwerking met Motivaction en Open Universiteit Nederland is zo een eerste verkenning gedaan naar de leerstijlen van de volwassen Nederlander. Dit heeft geresulteerd in een inkijk in hoe dat leven lang leren er nu uitziet en in vier leerstijlen Omdat leren overal in onze samenleving gebeurt, is deze publicatie een must-have voor iedereen die zich bezighoudt met educatie in Nederland. Of dit nu binnen het reguliere onderwijs is, in een cursuslokaal, in het plaatselijk buurtcentrum of in de media. Deze publicatie geeft een handvat aan iedereen die bij wil dragen aan een leven lang leren in Nederland: aan een Leerlekkerland. Stijlen van leven lang leren in Nederland

2 Inhoud Voorwoord en inleiding van Rob Martens 2 Hoofdstuk 1 Het onderzoek naar leerstijlen 6 Hoofdstuk 2 Uitkomsten in beeld 8 De cijfers uit het onderzoek geïllustreerd Kader - Verschillende leerstijlen 18 Hoofdstuk 3 De leerstijlen 20 Groep 1: Taakgerichten 22 Groep 2: Einddoelgerichten 26 Groep 3: Detailgerichten 30 Groep 4: Kennisgerichten 34 Hoofdstuk 4 Hoe verder? 38 Steekproef en weging bij het onderzoek 40 Colofon 42 1

3 2 Voorwoord & inleiding Onderwijs en vorming zijn van groot belang, en verdwenen, is dat leren veel meer is dan alleen het daarom regelmatig onderwerp van discussies. leren dat we kennen uit onze schooltijd. Sterker Dat bleek de afgelopen jaren maar weer toen een nog: mensen leren altijd, levenslang. Verschillende lang publiek debat over onderwijsvernieuwingen recente onderzoeken laten zien dat de meeste expertise uitmondde in een parlementair onderzoek onder van werknemers in bedrijven helemaal niet tot hun leiding van Jeroen Dijsselbloem. Opvallend was dat schooltijd te herleiden is, maar juist op de werkplek er weinig vooruitgang leek te zitten in die publieke zelf wordt opgedaan. Dat leren gebeurt meestal niet discussie. Niet alleen in de media, de politiek en onder eens op een schoolse manier bijvoorbeeld met beleidsmakers, maar ook op veel scholen ontstonden studieboeken en tentamens maar vooral op een twee kampen : de voor- en tegenstanders van informele manier. Bovendien leren mensen ook buiten onderwijsvernieuwing. Mensen betrokken een stelling de werkplek, niet alleen in de vorm van studies en en bleven daarin volharden. De onderwijspraktijk in cursussen, maar ook door het beoefenen van hobby s, Nederland is, als een van de grootste bestedingen van door gesprekken met vrienden of door het kijken naar onze publieke middelen, zo groot en complex dat voor- televisieprogramma s of surfen op internet. en tegenstanders van onderwijsvernieuwingen altijd De educatieve omroep Teleac/NOT laat zien dat wel argumenten kunnen vinden om hun gelijk te halen. onderwijs en vorming ook buiten werk of school verder Soms leek het te ontbreken aan een goed overzicht gaan. De multimediale programma s van Peutertv, van de feiten of was er verwarring over wat bepaalde Schooltv en Teleac zijn te bekijken en beluisteren via onderwijsvernieuwingen eigenlijk inhouden. Niemand radio, tv, internet en andere media. Dit kan op scholen, leek meer echt te weten waar het bij een begrip als maar ook thuis in de vrije tijd en uit eigen interesse. bijvoorbeeld het nieuwe leren precies om ging. De Bijna tweederde van de Nederlandse bevolking nuchtere feiten en heldere onderzoeksgegevens die het maakt gebruik van deze programma s over de meest overtuigende argument konden leveren bij prangende uiteenlopende onderwerpen. De omvang van dit soort vragen en twistpunten ontbraken. Dat maakte deze vormen van informeel leren wordt meestal sterk publieke discussie soms onoplosbaar, contraproductief onderschat. Vaak omdat het volkomen ongemerkt en en daardoor helaas ook beschadigend voor het imago moeiteloos gaat. van het onderwijsveld. Dat is jammer, want onderwijs is van eminent belang. Wat in het vuur van de onderwijsdiscussie ook een beetje uit beeld is Manieren van leren Het leren op onderwijsinstellingen, sterk intentioneel met duidelijke leerdoelen en vaak met toetsing, noemen we formeel leren. Om dit leren en de kennis die we ermee opdoen zou je een eerste cirkel kunnen trekken. Daaromheen komt dan een tweede cirkel, die van het non-formele leren. Daarbij gaat het nog wel om doelgericht leren, maar dan buiten de reguliere onderwijsinstellingen. De derde schijf is veel groter en vormt die van het informele leren. Bekijk eens tien willekeurige foto s uit uw woonplaats. Waarschijnlijk herkent u ze moeiteloos en zonder na te denken waar ze genomen zijn. U hebt dus een bijna fotografisch beeld van grote delen van uw woonplaats in uw hoofd. Dat heeft u informeel geleerd, zonder examens, leerdoelen, cursussen of wat dan ook. Het is vanzelf gegaan en valt daardoor nauwelijks op. Het informele leren is een grijs gebied dat nog maar weinig verkend is. Dit onderscheid is voor een leven lang leren cruciaal, omdat het laat zien hoe complex het onderwerp is. Waar het bij het formele onderwijs al lastig is een goed overzicht van wat er geleerd wordt te krijgen, is het dat bij een leven lang leren nog meer. Maar aan het belang van een leven lang leren wordt tegenwoordig nauwelijks meer getwijfeld. We leven in een tijd waarin kennis steeds sneller vernieuwt en zien een samenleving die complexer wordt. De programmeerkennis die eerstejaarsstudenten informatica opdoen is al verouderd als ze enkele jaren later de collegebanken verlaten. De internationale competitie wordt steeds groter, waarbij het steeds meer gaat om het kennisniveau en de expertise van werknemers en het innovatieve vermogen van onze industrieën. Het belang van leren Ook zijn er grote zorgen over steeds moeilijker te overbruggen kloven in onze samenleving. Bijvoorbeeld de digitale kloof tussen zij die wel meekomen in onze digitaliserende maatschappij, en diegenen (vaak ouderen) die dit niet meer kunnen. In een samenleving waarin de vrije markt een steeds groter beroep doet op het vermogen om zelf goede keuzen te maken. Wie aan de verkeerde kant van de digitale kloof staat, krijgt daardoor steeds meer moeite met dagelijkse handelingen zoals (internet)bankieren, digitale loketten, informatie opzoeken, enzovoorts. Een andere gevreesde kloof is die van de taal; Nederlanders die de Nederlandse taal niet goed genoeg beheersen kunnen slechter meekomen en maken minder kans op een baan. Ook op het gebied van gezondheid en voedingsvoorlichting is er een groep die nauwelijks te bereiken lijkt. Er zijn zorgen over jonge mensen die zich de gevaren van internet niet voldoende realiseren. En wat te denken van groepen die niet de normen en waarden delen die het samenleven in een democratische maatschappij mogelijk maken. We kunnen lacherig doen over mensen die niet in staat zijn Frankrijk of Griekenland op de kaart aan te wijzen, maar het kennisgebrek is wel degelijk zorgelijk als de schuldenproblematiek groeit omdat mensen complexere financiële producten of hun eigen financiële draagkracht niet kunnen overzien. Een moderne samenleving kan dus niet zonder een leven lang leren. Zoals gezegd: het formele onderwijs kan dit nooit alleen opvangen. De vereiste kennis is te veel omvattend en complex. De periode waarin iemand deelneemt aan regulier onderwijs is bovendien 3

4 maar beperkt, waardoor de opgedane kennis altijd zal verouderen. Deze moet dus een leven lang worden bijgehouden en bijgespijkerd. Het gaat hierbij om langetermijndoelen. Vaak is niet meteen duidelijk wat mensen non-formeel of informeel leren. Of wat daar precies de effecten van zijn. Maar dat maakt het niet minder belangrijk. Wij zijn ervan overtuigd dat aandacht hiervoor van cruciaal belang is om op de langere termijn een leefbare samenleving te houden. Het onderzoek Om aan te sluiten bij een leven lang leren, nam Teleac/NOT het initiatief voor een onderzoek naar de leervoorkeuren van Nederlanders tussen de 18 en 65 jaar. In dit onderzoek wordt voor het eerst breed geïnventariseerd hoe volwassen Nederlanders leren. Teleac/NOT wil met de uitkomsten van dit onderzoek bijdragen aan een meer concrete invulling van hoe dat leren eruit ziet en hoe het zich verder ontwikkelt. Wat beweegt de volwassen Nederlander om te blijven leren, hoe leren ze graag en met welke middelen? Op een unieke wijze worden in dit onderzoek kenmerken van leerstijlen en levensstijlen bij elkaar gebracht. Met deze publicatie willen we bijdragen aan een concreter beeld van hoe de Nederlander leert en wil leren. We schetsen in deze publicatie het gebied van het onoverzichtelijke en soms zelfs onzichtbare leven lang leren, als een eerste verkenning. Feiten komen boven tafel, maar we laten de conclusies het liefst zoveel mogelijk aan uzelf. Want als het debat over onderwijsvernieuwing één ding heeft laten zien, is het dat je een debat eerst met feiten moet beginnen. Omdat die feiten soms erg abstract zijn, hebben we geprobeerd deze op verschillende manieren hanteerbaar en inzichtelijk te maken. Allereerst met een onderzoeksmethodologische benadering uit de sociale wetenschappen: na statistische analyses zijn profielen gemaakt van mensen die leren, gebaseerd op kenmerken en leerstijlen. Leerstijlen, die verderop gedetailleerd aan bod komen, zijn een soort containers waarin vaak samen voorkomende combinaties van bepaalde vaardigheden, benaderingen en strategieën worden gevat. Sommige lerende mensen zijn bijvoorbeeld meer gericht op inzicht en begrip en anderen meer op feiten en van buiten leren. Sommigen zijn meer generalistisch, terwijl anderen het prettig vinden om grondig en systematisch te werk te gaan. Deze leerstijlen zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en veel onderwijsgevenden zullen er wel iets van uit de praktijk herkennen. We laten zien welke profielen van een leven lang leren er zijn, zodat het onzichtbare enigszins een gezicht krijgt. Op die manier denken we een zo verantwoord mogelijke samenvatting te geven van de enorme hoeveelheid gegevens die onderzoeksbureau Motivaction in opdracht van Teleac/NOT verzamelde. Om de resultaten van onze verkenning verder te verhelderen gebruiken we ook veel illustraties en grafische weergaven van het cijfermateriaal. De nadruk ligt op non-formeel leren, maar ook de andere vormen van leren komen aan bod. Het onderzoek dat aan de basis ligt van deze publicatie, is gebaseerd op een grote steekproef. Motivaction heeft deze steekproef vervolgens gewogen tot een representatieve vertegenwoordiging van de Nederlandse bevolking. Daarmee is deze publicatie niet alleen een must-have voor iedereen die zich bezighoudt met scholing en vorming in Nederland. Ook diegenen die werkzaam zijn in de oude of nieuwe media en zich afvragen wie nu eigenlijk thuis achter de televisie, krant of computer zit en wat zo iemand nu interessant vindt, kan door het lezen van deze publicatie waardevolle kennis opdoen. Wij vinden dit onderwerp van groot belang en hebben er met veel plezier aan gewerkt. We zien de publicatie die u nu in handen heeft als een eerste verkenning die we jaarlijks willen opvolgen met nieuw en verdiepend onderzoek. We zijn erg geïnteresseerd in uw vragen, opmerkingen en commentaren. Wilt u meer weten of reageren? Kijkt u in het colofon op pagina Rob Martens Hoogleraar Multimediale educatie op de Dr. Gerard Veringa leerstoel aan de Open Universiteit Nederland. In deze publicatie spreken we over hij wanneer we over mensen in een bepaalde leerstijl schrijven. Vanzelfsprekend hebben we het dan over zowel mannen als vrouwen.

5 Hoofdstuk 1 Het onderzoek naar leerstijlen Vraag en doelstelling Op het gebied van het formele leren wordt veel onderzoek gedaan en ontbreekt het bepaald niet aan beleidsontwikkeling. Als het gaat om non-formeel (niet regulier georganiseerd) en informeel (ongeorganiseerd) leren is er veel minder onderzocht of in kaart gebracht. Wat mensen leren op school wordt nauwkeurig vastgelegd en getoetst. Wat en hoe mensen leren uit de krant, op een cursus of van elkaar is veel minder helder, maar daarom niet minder waardevol. Uitgangspunt voor dit onderzoek was daarom om het leven lang leren in Nederland in al zijn hoedanigheden te verkennen,met de blik op volwassenen tussen 18 en 65 jaar. Opzet Het leerstijlenonderzoek ging van start met een literatuurstudie en gesprekken met enkele experts op het gebied van (non-formeel) leren. De resultaten dienden Experts Zowel in het begin- als het eindtraject van het onderzoek heeft een aantal experts op het gebied van onderwijs en non-formeel leren meegekeken naar de inhoudelijke koers van het onderzoek. Zij gaven feedback en waardevolle aanvullingen waarmee het onderzoek verder vorm kon krijgen. als input voor een kwalitatief onderzoek in de vorm van groepsdiscussies met personen uit de verschillende Mentality-milieus, ontwikkeld door Motivaction. Middels deze groepsdiscussies zijn onder meer de leervoorkeuren in kaart gebracht. Aan de hand van deze discussies hebben we stellingen geformuleerd en deze in een kwantitatief online onderzoek voorgelegd aan personen tussen 18 en 65 jaar. De volgende onderzoeksvragen staan centraal: Welke leervoorkeuren zijn er wat betreft inhoud, vorm en media? Welke leerstijlen zijn te onderscheiden? Hoe hangen leer- en leefstijlen samen? Het onderzoek is een verkenning en beoogt een eerste representatieve en toegankelijke schets te geven van hoe volwassen Nederlanders leren en willen leren. Deze deskundigen waren: B. Janssen, Open Universiteit Nederland - R. Martens, Open Universiteit Nederland en Universiteit Leiden - J. de Sousa, Rijks Universiteit Groningen - J. van der Linden, Rijks Universiteit Groningen - J. Houtepen, Beraadsgroep Vorming - T. Bastiaens, Fernuniversität Hagen en Open Universiteit Nederland - L. Plugge, Raad SURF Foundation en T. Maes, Kennisnet. Analyses In de vragenlijst zijn zes dimensies, ontleend aan onderwijspsychologische literatuur, gebruikt om typen van leren te onderscheiden (theoretisch/ praktisch, gedetailleerd/globaal, concreet/abstract, concluderend/variërend, subjectief/objectief en ervaren/observeren) vertaald naar stellingen. Aan de hand van deze stellingen bekeken we welke factoren een rol spelen bij het leerproces van de respondenten. Factoren: - De factor Kritisch leren meet in hoeverre respondenten grondig leren en of de respondent niet ophoudt bij het wat maar doorvraagt naar het waarom. - Systematisch leren meet in hoeverre de studie grondig, methodisch en met hulpmiddelen wordt gedaan. - De factor Visueel leren meet of respondenten een voorkeur hebben voor belevend leren. Cluster / Factor Kritisch leren Systematisch leren Visueel leren Globaal leren Taakgerichten /- Einddoelgerichten /- + Detailgerichten + + +/- - - Kennisgerichten = positieve correlatie - = negatieve correlatie - Met de factor Globaal leren wordt het gebrek aan behoefte aan verdieping gemeten. Respondenten die hoog scoren op deze factor zijn voornamelijk in eindconclusies of de executive summary geïnteresseerd. Via een clusteranalyse hebben we vervolgens de respondenten aan de hand van deze factoren zodanig gegroepeerd dat respondenten in eenzelfde cluster zoveel mogelijk op elkaar lijken, terwijl respondenten in verschillend clusters juist zoveel mogelijk van elkaar verschillen. Uiteindelijk leverde dat de volgende vier groepen/leerstijlen op. Taakgerichten (ofwel TG: 23% van de Nederlanders tussen de 18 en 65 jaar) Einddoelgerichten (ofwel EG: 29%) Detailgerichten (ofwel DG: 25%) Kennisgerichten (ofwel KG: 23%) In een schema ziet de segmentatie er als volgt uit: 6 7

6 Hoofdstuk 2 Uitkomsten in beeld 13% heeft dat gedaan in het kader van vrije tijd, hobby of interesse. Populairste thema s op het gebied van hobby s en vrije tijd. In het kwantitatieve onderzoek zijn veel gegevens verzameld over het leergedrag en de leervoorkeuren van volwassen Nederlanders. De meest interessante uitkomsten die over alle Nederlanders gaan (ongeacht leerstijl) geven we hieronder geïllustreerd weer. De volledige uitkomsten zijn in tabelvorm te vinden op: 20% Diverse concrete aanleidingen. 17% Computercursussen. 16% Persoonlijke vaardigheden als omgaan met pubers en EHBO. Meestgenoemde aanleiding om een niet-werkgerelateerde opleiding of cursus te volgen. Leren in de afgelopen drie jaar. 5% Een folder, reclamespot, advertentie of speciale aanbieding. 53% Nederlanders die een cursus of opleiding volgden % Via vriend of vriendin.

7 Populairste thema s voor een toekomstige cursus in kader van hobby of vrije tijd. Voorkeur voor leervormen. 50% Bekijken van beeld- fragmenten. 15% Persoonlijke vaardigheden. 17% Hobbycursussen. Ja 48% 40% Opdrachten met anderen uitvoeren. Komend jaar weer een opleiding of cursus? 60% Individueel opdrachten uitvoeren

8 Waar is de cursus of opleiding gevolgd? Thema s waarvoor men zich interesseert. 46% Officiële onderwijsinstelling. 39% Computervaardigheden. 8% Buurthuis of cultureel centrum. 31% Talen. 38% Overige. 8% Particulier. 28% Werkgerelateerd

9 Reden om geen cursus of opleiding te volgen. Aantrekkelijke informatiebronnen bij het leerproces. nr. 1 Internet. 31% Geen tijd. 25% Geen geld. 21% Te oud. nr. 2 Boeken & televisie 14 15

10 Het belang van televisie als leermiddel. Meer dan een kwart van de Nederlanders wil graag iets leren via televisie; televisie is niet alleen vermaak. Meer dan de helft van de Nederlanders geeft aan dat ze ook werkelijk iets leren als ze televisie kijken. 40% van de Nederlanders geeft aan dat een tv-programma aanleiding geeft om zich verder te verdiepen in een onderwerp. 37% vind tv een geschikt medium om te leren. Als voordeel wordt genoemd: via televisie komt een onderwerp veel beter tot leven. Het nadeel volgens respondenten is dat het vaak oppervlakkig blijft. Dit laatste kan bijvoorbeeld opgelost worden door aanvullende informatie aan te bieden via internet (crossmediale aanpak) of het programma aantrekkelijker te maken door mooie visuals en (bekende) deskundigen. De helft van de Nederlanders vindt dat er te weinig leerzame programma s worden uitgezonden. Meer dan 41% heeft behoefte aan meer leerzame programma s op tv. 23% geeft aan complete cursussen via de televisie te willen volgen en wil dit graag afsluiten met een diploma. Bijna 41% van de Nederlanders heeft een voorkeur om tussen 18:00 en 22:00 uur naar leerzame en informatieve programma s te kijken.

11 Verschillende leerstijlen 18 De in dit onderzoek van Teleac/NOT en Motivaction geïdentificeerde leerstijlen hebben specifiek betrekking op volwassenen in Nederland in deze tijd. Over leerstijlen in zijn algemeenheid zijn ook eerder ontwikkelde modellen bekend, die hier kort worden samengevat. Persoonlijkheidstypen voor leerprocessen In 1942 ontwikkelden Katherine Briggs en Isabel Briggs Meyers de Myers-Briggs Type Indicator (MBTI). Met deze indicator is het mogelijk de persoonlijkheidstypen van Carl Jung met een makkelijke test te vertalen naar de levenshouding en gedragsstijl van iemand. Het gedrag is hiermee te verklaren vanuit een persoonlijkheid. Ook is in dit model opgenomen hoe iemand informatie opneemt. Het model bestaat uit zestien persoonlijkheidstypes. MBTI is het meest gebruikte en best onderzochte instrument om de verschillen tussen persoonlijkheden te herkennen. Aan de hand van vier voorkeursschalen (energie, informatie, beslissingen en buitenwereld) met ieder twee opties, wordt het type bepaald. Bij het informatie vergaren wordt onder meer dieper ingegaan op de manier waarop iemand leert. Learning Style Inventory van Kolb David Kolb is een leerpsycholoog en pedagoog uit de Verenigde Staten. Begin jaren zeventig van de vorige eeuw ontwikkelde hij een leercyclus. In het leerproces maakt hij onderscheid in vier verschillende fases. Iedereen die leert, doorloopt alle fases voor een totaal leerproces. Maar Kolb stelt dat iedereen een eigen voorkeurfase heeft om in te beginnen en een leerfase waaraan hij het meeste tijd besteedt. Daarom pleit Kolb voor extra aandacht voor de leerfase waar je je het minst in vindt. Wanneer je elke fase vertaalt naar een leerstijl, levert dat de volgende vier leerstijlen op: doener, denker, bezinner en beslisser. Omdat het model van Kolb niet is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, kreeg hij kritiek van verschillende onderzoekers. Toch wordt dit model in het onderwijs nog regelmatig gebruikt. Bron: UvA De Leerstijlen van Vermunt De Nederlandse hoogleraar Jan Vermunt maakte in 1992 een onderscheid in vier leerstijlen: betekenisgericht, reproductief, toepassingsgericht en ongericht. Deze Inventaris van LeerStijlen (ILS) van Vermunt laat zien op welke manier een leerling zich de leerstof eigen maakt. Waar Kolb zich op leren in het algemeen richt, beperkt Vermunt zich tot onderwijssituaties. Zijn onderzoek deed hij onder studenten van het hbo en wo. 19

12 Hoofdstuk 3 De leerstijlen De leerstijlsegmenten ++ Kritisch leren Bron: Tijdschrift voor Onderwijsresearch Op de komende pagina s vindt u de leerstijlen zoals De meest enthousiaste cursisten zijn de Detaildie uit het onderzoek naar voren komen. Deze vier gerichten (25%). Zij volgen graag een cursus. groepen hebben allemaal een andere benadering Meestal omdat ze vaardigheden willen ontwikkelen, van leren en een andere motivatie om te leren. Ook maar ook vaak omdat een onderwerp hen interesseert. hebben alle groepen eigen kenmerken wat betreft de inhoud en vorm van leren en hebben ze verschillende De laatste groep bestaat uit de Kennisgerichten mediavoorkeuren. (23%). Deze groep heeft een ijzeren discipline in het volgen van cursussen of opleidingen. Kennisgerichten Zo zijn er de Taakgerichten (23% van de doen dit vaak om verder te komen in hun carrière of Nederlandse bevolking tussen 18 en 65 jaar). om hun kennis uit te breiden. Ze schuwen dan ook niet Dit is een groep die weinig tot niets heeft met het leren zo breed mogelijk op zoek te gaan naar informatie om in verplichte vorm. Taakgerichten hebben weinig drang het leertraject mee te verrijken. om zichzelf verder te ontwikkelen ten behoeve van hun carrière, en de motivatie om een ander soort cursus Op de volgende pagina s leert u de leerstijlen kennen. dan werkgerelateerd te volgen ontbreekt vaak. De Taakgerichten (pag. 22) De grootste groep onder de leerstijlen wordt De Einddoelgerichten (pag. 26) gevormd door de Einddoelgerichten (29%). Zij De Detailgerichten (pag. 30) zouden een cursus volgen wanneer deze bijvoorbeeld De Kennisgerichten (pag. 34). werkgerelateerd is. Hun interesses zijn wel iets breder dan die van de Taakgerichten. Zo is deze groep sterk De figuur rechts laat zien hoe de vier leerstijlen, zoals in gericht op het gezin. Cursussen of media in deze dit onderzoek onder Nederlandse volwassen gevonden, richting zijn dan ook populair bij de Einddoelgerichten. zich tot elkaar verhouden wat betreft de factoren visueel Kennisgerichten (23%) Detailgerichten (25%) - - Visueel leren Visueel leren ++ Einddoelgerichten (29%) Taakgerichten (23%) leren en kritisch leren (zie ook beschrijving op pag.9). Kritisch leren

13 Motivatie Leervorm Taakgerichten Niet carrière gericht. De werkgever. Vakdocent die alles weet. Rode draad is belangrijk. Leren doe je als je jong bent en op school zit. Wat moet ik nu nog leren? Ik heb een baan en een leven dat prima loopt. Reinier, 40 jaar, Hoorn Taakgerichten zijn geen studiebollen. Zelfs wanneer het buurthuis om de hoek een leuke cursus buikdansen, klussen of ander aansprekend thema geeft, is deze groep moeilijk enthousiast te krijgen, al is het nog zo dichtbij. Ze zijn in hun dagelijks leven simpelweg niet zo geïnteresseerd in leren. De Taakgerichte leert pas als het moet. Bijvoorbeeld omdat op het werk een nieuw systeem is ingevoerd en iedere werknemer een cursus moet volgen om deze onder te knie te krijgen. De Taakgerichte is relatief vaak een lager tot middelbaar opgeleide die zich weinig met de toekomst bezighoudt. Vandaar dat deze persoon ook niet snel een cursus zal volgen om bijvoorbeeld een volgende stap in de carrière te kunnen nemen. Wanneer de Taakgerichte aan het leren gaat, is dit vaak een vakgerichte keuze. Ze volgen dan een opleiding voor hun middenstandsdiploma of een cursus tot pedicure: typische opleidingen die je volgt met als doel iets anders te gaan doen en niet zozeer om omhoog te klimmen op de carrièreladder. Vaak mist de Taakgerichte de motivatie om iets te gaan leren. Bovendien hechten veel Taakgerichten aan hun vrijheid en geen verplichtingen hebben. Mediagebruik Films, series & reallity programma s. Vrije tijd is belangrijk

14 Leerstijl Wanneer je deze groep graag enthousiast wilt krijgen voor een cursus moet je vooral geen ingewikkelde maatschappelijke thema s aansnijden. Wanneer een onderwerp te complex is om snel te begrijpen, mijdt deze groep het onderwerp. Een cursus moet voor Taakgerichten overzichtelijk zijn. Wanneer teveel thema s of onderdelen worden behandeld, zien zij de rode draad niet meer en raken al gauw het spoor bijster. Taakgerichten zijn gevoelig voor informatie-overload. De kunst is dus het thema zo rechtlijnig en helder mogelijk bij de cursist te brengen. De Taakgerichte leert graag van een vakman of vakvrouw. Hij neemt aan wat de docent hem vertelt en gaat ervan uit dat dit de juiste informatie is. Kortom, Taakgerichten hebben een groot vertrouwen in hun docent en nemen niets aan van de eerste de beste ervaringsdeskundige. Media Taakgerichten kijken graag naar de commerciële tv-zenders films, series of reality programma s zijn dan favoriet en lezen relatief weinig boeken. Wel zijn ze graag op de hoogte van de laatste roddels en medianieuwtjes. Deze vergaren ze via entertainmentbladen en vrouwen- en mannenmagazines. Media zijn voor Taakgerichten echt vermaak. Ze zien het niet als leermoment of informatievoorziening. Talkshows zijn zeer geliefd, en dus ook uitermate geschikt voor een (verstopte) educatieve boodschap bij deze groep. Zolang de onderwerpen maar persoonlijk en herkenbaar zijn. Met een leerzame documentaire doe je deze groep geen plezier, net zomin als met een educatief spelletje. Wie Taakgerichten graag een programma met een leermoment wil brengen, kan de boodschap het beste verstoppen in een smakelijke soap. Daarin zijn prima maatschappelijke thema s met een leermoment te verwerken, al moet daar niet de nadruk op liggen. Verbergen in een hoop drama heeft de meeste kans van slagen. Interview Ik leer alles wat ik wil weten toch wel in het dagelijks leven. Ik heb veel verschillende bazen gehad, maar ik werk Ik hou wel van een beetje leren, maar ik ben niet nu al veertien jaar voor dezelfde baas. Het leukste aan het type dat altijd naar school wil. Maar als ik een mijn werk bij het tankstation is het contact met klanten. boekje lees blijft het wel hangen. Ik leer dus ook het Ik ben hier terecht gekomen via een uitzendbureau. De liefst in de praktijk. Ik zou nu niet een-twee-drie jaren daarvoor heb ik verschillende banen gehad. Zo weten welke cursus ik nog zou willen volgen. werkte ik bij een tuincentrum en een ander tankstation, Dat is toch iets waar je dan in rolt, via werk bijvoorbeeld. Ik ben niet iemand die zegt: oh dat ga ik en mijn man en ik hebben zelfs een eigen groentezaak gehad. morgen doen. Voor een hobbycursus ben ik sowieso niet het type. Ik leer alles wat ik wil weten toch wel Vroeger heb ik ook in het ziekenhuis gewerkt. Dat in de praktijk, gewoon in het dagelijks leven. In mijn heb ik altijd heel leuk gevonden en had ik graag nog vrije tijd lees ik ontzettend graag. Daar kan ik uren gedaan. Maar ik was toen niet zo van het leren. En voor zitten. Daarnaast ben ik veel bezig met de om daar vast te gaan werken moest je een opleiding kleinkinderen. doen. Of in ieder geval interne cursussen. Ik deed dat werk toen als een soort stage vanuit school en in mijn Straks, als ik met pensioen ga, zouden mijn man vakantieperiode. Ik vind het wel jammer dat ik daar niet en ik wel naar een warm land willen. De taal leren ben blijven werken. spreken zou dan wel belangrijk zijn. Maar ik zou het bijvoorbeeld niet via een televisiecursus willen leren. Voor de groentezaak heb ik eigenlijk mijn Dan zit je weer zo vast aan dat verplichte leren. Ik maak eerste cursussen gedaan. Ik had natuurlijk een het meestal toch niet af. Als het vanuit het werk gaat, middenstandsdiploma nodig. En ik heb mijn rijbewijs gaat het spelenderwijs. Maar om te zeggen: daar ga ik gehaald. Bij mijn huidige baas heb ik mijn mbo gedaan. me voor inzetten... nee, dat doe ik dan niet. Dat was prima te doen. Je leert de leerstof thuis en ik werd klassikaal met andere medewerkers getoetst. Trees, 52 jaar, servicemedewerkster Voor het doorgroeien naar hogere functies kon je dan tankstation, opleiding: mbo. Volgde een cursus nog verder leren. Middenstandsdiploma

15 Motivatie Leervorm Einddoelgerichten Visueel en vraaggericht. De werkgever. Cursus is vaak werkgerelateerd. E=...MC 2 Mediagebruik Programma s voor het hele gezin. Toen mijn dochter een jaar oud was, ben ik op zoek gegaan naar een leuke cursus over opvoeden. Je kunt wel veel boeken lezen en je krijgt genoeg raad van andere ouders, maar het werkt toch beter wanneer een docent die zelf kinderen heeft, iedere les een ander onderdeel behandelt en laat zien hoe je een probleem het beste kunt aanpakken. Lea, 27 jaar, Rhenen De grootste groep onder de leerstijlen vormen de Einddoelgerichten (29%). Dit zijn mensen die vooral kunnen genieten van een makkelijk en plezierig leven. Ze zien niet per se het nut in van het volgen van cursussen voor persoonlijke ontwikkeling of maatschappelijke belangen. Dat betekent niet dat de Einddoelgerichten een hekel hebben aan leren, maar als ze iets leren is dat vaak werkgerelateerd. Eigenlijk dus vooral omdat het moet. Omdat zij zo specifiek leren, zijn ze ook meer gericht op het einddoel dan op het proces om daar te komen. Het leren zelf is minder belangrijk dan wat je er uiteindelijk mee kunt. Leerstijl Visueel, vraaggericht en met kernachtige formuleringen: zo zou je een ideale cursus voor de Einddoelgerichten kunnen omschrijven. Deze leerstijl heeft moeite met complexiteit en wil daarom erg gericht en bondig zijn lesmateriaal ontvangen. Een goede cursus voor deze groep gaat slechts over één onderwerp en weidt daarbinnen niet teveel uit. De Einddoelgerichte leert het liefst één onderwerp tegelijk, dat is overzichtelijk en behapbaar. Media Ook de Einddoelgerichten kijken graag televisie, vooral naar de commerciële zenders. Maar in tegenstelling tot Taakgerichten, kijkt deze groep bij voorkeur naar programma s waar de hele familie naar kan kijken. Via televisie leert deze groep graag, omdat het onderwerp in televisieprogramma s tot leven komt. Datzelfde geldt voor andere media. Einddoelgerichten lezen weinig boeken, maar des te meer tijdschriften. Ook hierbij is het thema vaak gerelateerd aan het gezin. Einddoelgerichten lezen ook graag mannen- en vrouwenbladen. Einddoelgerichten kijken het liefst televisie wanneer dit leerzaam en vermakelijk is voor het hele gezin. Met name de vrouwen binnen deze groep kun je oprecht een plezier doen met een opvoedkundig programma in een reality-jasje gebracht, zoals Supernanny. Ze zijn bij dergelijke programma s gericht op het spelenderwijs leren. Ze kunnen namelijk op deze manier bij een ander gezin meekijken hoe iets in de praktijk werkt, om vervolgens de geleerde lessen toe te passen bij hun eigen kroost. En ook hier weer is het eindresultaat je kinderen laten gehoorzamen het belangrijkst. Voor het realiseren van een televisie-programma voor deze doelgroep, zou het dus ook een goede zet zijn de leerstof in een vermakelijk format te gieten, met een aansprekende, bekende presentator en een onderdeel waarbij de stof in de praktijk wordt gebracht. 27

16 Interview Een cursus volgen vind ik leuk hoor. Extra kennis opdoen is altijd goed. Ik werk sinds een klein jaar bij een gerechtsdeurwaarderkantoor. Hiervoor ben ik financieel adviseur geweest. Op den duur zou ik graag gerechtsdeurwaarder worden. Dan kan ik mijn eigen bedrijf beginnen. Voor jezelf beginnen is altijd leuk, maar daar moet ik een diploma voor hebben. Een officieel certificaat dat je kunt halen met een langere opleiding. Die wil ik op den duur wel een keer doen, maar nu nog niet. Ten eerste moet ik er geld voor hebben, want je bekostigt dit natuurlijk zelf, en ten tweede ben je er wel even mee bezig in de avonduren. Dat komt later nog wel een keer. De cursussen die ik tot nu toe heb gevolgd heb ik allemaal via mijn werk gedaan. Het waren vaak leuke cursussen, maar voor mijn functie vaak verplicht. Dit zijn cursussen variërend van hoe je met conflictsituaties moet omgaan tot hoe om te gaan met verschillende cliënten en burgers. Ik heb net een cursus gedaan waarin je leert om te gaan met verschillende persoonlijkheden, hoe je die moet begeleiden. Deze cursus duurde een week. Ik kreeg drie uur per dag les, en alle informatie stond in een boek van 200 pagina s. Een deel van het boek lees je voor de cursus al en tijdens de cursus behandel je het per hoofdstuk. Ik vind het heel prettig als er een boek bij is. Daar staat al je informatie en de kennis die je moet leren overzichtelijk in. Een cursus volgen vind ik leuk hoor. Extra kennis opdoen is altijd goed, maar ik hoef nu niet perse binnenkort een cursus te doen. In mijn vak heb je wel vaak te maken met veranderende regeltjes. Dat zal ongetwijfeld de eerstvolgende cursus zijn. Verder zijn er geen cursussen die ik wil doen. Mijn nieuws haal ik van internet. En ook wel uit gratis kranten, maar ik heb nog nooit een Telegraaf of Parool gekocht. Ik lees ook graag boeken. Ik heb net Komt een vrouw bij de dokter van Kluun gelezen. En op televisie kijk ik graag actiefilms. Rachid, 25 jaar, medewerker gerechtsdeurwaarderskantoor, opleiding: hbo Rechten en Maatschappelijk werk & dienstverlening. 29

17 Motivatie Brede interesse. Leervorm Verdieping. Detailgerichten De werkgever. Deze cursus... Persoonlijke vaardigheden....of deze cursus? Praktisch. Mediagebruik Digitale themakanalen. Ik heb een nieuw huis gekocht waar ik heel veel aan moet doen. Om de kosten te drukken ga ik veel zelf klussen. Dus heb ik vijf zaterdagen lang een cursus stucen gevolgd. Mijn leraar was nog van de oude school, dus ik heb nog echt ambachtelijke technieken meegekregen. Het is intensief, maar een heel leuke, leerzame en geldbesparende cursus. Hanneke, 32 jaar, Utrecht Als er één groep is die zich enthousiast op het leren stort, dan is dat wel de groep Detailgerichten. Je kunt ze omschrijven als kritisch, maar wel met een grote verantwoordelijkheid ten opzichte van de maatschappij. Ook staan ze open voor het opdoen van nieuwe ervaringen. De ideale cursist dus. Detailgerichten leren overigens niet werkgerelateerd of carrièregericht, maar voornamelijk omdat ze zich graag ontplooien en persoonlijke vaardigheden willen opdoen. Deze groep heeft een brede interesse en zoekt cursussen op basis van wat hen op dat moment interesseert. Dit kan in de huiselijke sfeer zijn, maar ook op het gebied van zingeving. Detailgerichten leren dan ook vanuit een intrinsieke motivatie en niet omdat ze bijvoorbeeld maatschappelijke erkenning zoeken. Daarom is een diploma aan het eind van de cursus voor deze groep niet noodzakelijk. Leerstijl Deze groep staat het meest open voor leerprogramma s. Ze vinden het leuk om fysiek een cursus te volgen, en hebben hoe dan ook een brede interesse voor leermiddelen. Globaal leren is niet echt aan hen besteed. Detailgerichten de naam zegt het al zijn meer gericht op de weg er naartoe, op de details. Tijdens hun leerproces zijn ze op zoek naar verdieping van het onderwerp. Toch heeft deze leerstijl ook een nadeel. Omdat deze groep zo breed geïnteresseerd is, zien zij door de bomen het bos soms niet meer en vinden ze het moeilijk een keuze te maken uit het grote cursusaanbod. De Detailgerichte toetst zijn opgedane kennis graag in de praktijk. Ze vinden dat je niet voor niets leert en kiezen daarom vaak voor praktische cursussen of cursussen met thema s die dicht bij hun leefwereld en interesses liggen. Media Detailgerichten maken vergeleken met de andere leerstijlen relatief veel gebruik van dagbladen en opinietijdschriften. Ze lezen om hun kennis te vergroten. Hier halen ze vaak ook inspiratie vandaan om te kiezen voor een cursus of opleiding. Detailgerichten kijken relatief weinig televisie en halen hun informatie veel meer uit kranten en opiniebladen. Als ze wel tv-kijken dan is het naar de publieke omroepen of de (digitale) themakanalen. Een Detailgerichte die tv-kijkt is vaak op zoek naar een programma waar hij iets van leert. Daarom staan ze ook het meest open voor educatieve programma s op televisie. 31

18 Interview Talen leren is altijd leuk, ook al doe ik er praktisch niets mee. Ik ben alweer aan het kijken naar nieuwe cursussen. Ik heb nu een school gevonden waar verschillende soorten yoga gegeven worden. Daar kan ik een introductiecursus doen waar ik iedere week een ander soort yoga krijg. Zo kan ik kijken welke soort mij het leukst lijkt. Ik wil iets doen met bewegen, maar ik wil ook nog graag een cursus kleding maken doen en een cursus kunstgeschiedenis. En ik kreeg de folder van een opleidingsinstituut waarin een workshop creatief denken stond beschreven. Lijkt me ook erg leuk. interessant, maar na een paar maanden wil ik weer iets nieuws leren. Korte, compacte cursussen zijn daarom ideaal voor mij. Wanneer je in de lessen meteen de stof in de praktijk kunt brengen leer ik het makkelijkst. Je ziet bij zo n kluscursus meteen hoe het moet en de leraar kan je bijstaan wanneer je iets fout doet en bij Spaans kun je bijvoorbeeld meteen iets aan je uitspraak doen. Iedereen heeft zijn eigen knelpunten en daar kom je toch pas achter wanneer je meteen Spaans gaat praten. We moesten bijvoorbeeld in het Spaans ons drankje bestellen in de pauze. Of elkaar groeten aan het begin van de les. En in Cuba aangekomen bracht ik de kennis ook meteen in de praktijk door gewoon te gaan praten. Zo leer ik het snelst. Zelf klusjes doen Ideale leraar Dit jaar heb ik mijn Engels bijgespijkerd bij een Mijn ideale leraar voor een cursus is iemand die leuk bevriende leraar Engels. Ik heb ook een cursus Spaans en praktisch kan lesgeven. Niet zozeer een docent dus, gedaan. Deze zomer ben ik naar Cuba en Nicaragua maar iemand die meer met de praktijk heeft en dit leuk geweest. Behalve dat het een leuke taal is, was het dus kan vertalen naar de leerlingen. Aan een diploma hecht ook een praktische overweging mijn Spaans weer op te ik niet. Ik weet toch zelf wel wat ik heb geleerd? Als ik halen in een cursus. En ik heb laatst een kluscursus voor maar tevreden ben. Mocht iemand er ooit naar vragen beginners afgerond. Dat was vooral praktisch, zodat ik dan zoek ik wel mijn bankafschrift waar het cursusgeld de kleine klusjes thuis zelf kan doen. Nu kan ik zelf de op staat. Dat is toch bewijs genoeg? zwanenhals achter de wc vervangen! Els, 31 jaar, trendadviseur, opleiding: Toegepaste Toepassen in de praktijk communicatiewetenschappen. Volgde een cursus Het is prettig naar een cursus te kunnen gaan, maar het Photoshop, Frans, Aikido, Spaans, Klussen voor moet niet te lang duren. Ik ben snel weer uitgekeken beginners, Engels voor gevorderden. op het onderwerp. Meestal vind ik het wel heel 32 33

19 Motivatie Leervorm Kennisgerichten De werkgever. Carrièregericht. Via officiële instelling. Weinig televisie. Werk & maatschappij. Mediagebruik Crossmediaal. Een opleiding volgen draagt bij aan kennis vergaren die belangrijk is voor je toekomst. Voor mij is het belangrijk een cursus af te ronden, zodat ik het papiertje kan laten zien wanneer ik straks verder solliciteer. Anders blijf je stilstaan. Revi, 28 jaar, Rotterdam. Carrièregericht leren, met die term zijn Kennisgerichten het beste te omschrijven. Dat wil zeggen dat ze doelmatig en serieus met leren bezig zijn om kennis te vergaren. Vaak zijn ze ambitieus en willen ze met behulp van cursussen of opleidingen hogerop komen. Wanneer ze met een onderwerp bezig zijn, gaan ze vaak op zoek naar de mening van deskundigen hierover. Ze stellen zichzelf bij het leerproces ook altijd de waarom -vraag. Omdat ze vrij statusgevoelig zijn, hechten Kennisgerichten veel waarde aan een diploma of officieel document na het afronden van de opleiding. Toch zien ze leren ook als zelfontplooiing. Ze gaan echter niet voor de gezelligheid op cursus, of omdat ze zo graag iets meer willen weten over een bepaald onderwerp. De aanleiding om te gaan leren moet concreet zijn voor Kennisgerichten. De meest voorkomende reden is dan ook dat ze via hun werk de mogelijkheid krijgen een cursus of opleiding te volgen. Leerstijl Kennisgerichten leren kritisch en systematisch. Ze zijn gericht op de feiten en leren eigenlijk het liefst formeel. Daarom willen ze cursussen vooral volgen aan officiële instellingen. Thema s die deze groep interessant vindt variëren van onderwerpen die direct aansluiten bij het werk tot maatschappelijke thema s. Wel is ambitie een drijvende kracht om een cursus te volgen, want de Kennisgerichte ziet dit als sleutel tot doorgroeien in zijn carrière. De Kennisgerichte neemt niet zomaar aan wat een docent vertelt. Hij verifieert zijn kennis graag bij deskundigen en ervaringsdeskundigen. Crossmediaal leren is daarom voor deze groep geschikt. Zo kunnen ze meerdere bronnen raadplegen. Media Kennisgerichten zijn internetgebruikers. Ze lezen er verhalen, halen er hun nieuws vandaan en vinden er informatie over hun interesses. Als ze thuis zijn tenminste, want Kennisgerichten zijn vaak buiten de deur en gebruiken media daardoor niet frequent. Als ze thuis zijn kijken ze televisie voor vermaak. Ze leren niet graag via dit medium. Ze staan hier kritisch tegenover omdat zij het aanbod vaak te beperkt vinden en de inhoud oppervlakkig. Leren via televisie kan wel, maar dan zien zij dit graag in een meer officiële vorm, inclusief diploma. Wat voor Kennisgerichten een perfecte oplossing zou zijn, is een crossmediaal concept: een leerprogramma via televisie met aanvullend een interactief deel dat zij zelf kunnen uitvoeren. Hiermee kan de Kennisgerichte zijn eigen media kiezen bij het leren. Maar ook hier is het diploma een wenselijk papiertje ter afsluiting

20 Interview Inzicht en kennis vergaren voor mijn werk en persoonlijke ontwikkeling. Voor mijn werk zit ik nu midden in de Leergang Projectmanagement. Deze duurt nog tot november en is in totaal 10 maanden met een belasting van 240 uur. Deze opleiding volg ik omdat ik ben doorgegroeid naar de functie van projectmanager en ik mijn skills voor deze functie deels nog wil ontwikkelen. Voorafgaand aan zo n cursus stel je dan ook, onder begeleiding van je mentor, leerdoelen op die je tijdens de opleiding gaat verwezenlijken. Er is een praktisch en een theoretisch gedeelte. Het theoretische gedeelte sluit je af met een examen. Het praktische gedeelte toets je in de praktijk en verwerk je in een portfolio en een afstudeerrapport. ik wel drie jaar vooruit. Met het idee dat je ook vooruit kunt met wat je leert. Er zijn veel dingen die je meteen kunt toepassen, maar je kijkt toch wat de vervolgstappen zijn. Bij de Leergang Projectmanagement moet je aan het einde een afstudeerrapport schrijven waarin je laat zien dat je het geleerde in de praktijk kunt brengen. Dit wordt door een examencommissie getoetst tijdens een afstudeerpraatje. Je krijgt voor het behalen van het theoriegedeelte een certificaat met een stempel van een officiële onderwijsinstelling, dat ook internationaal geldig is. Je kunt zo wel laten zien dat jij een slag hebt gemaakt die anderen niet hebben. Een goede docent is voor mij een door de wol geverfde professional, die boven de stof staat. Als je zo iemand voor de klas hebt staan ben je gemotiveerd, stap je sneller op deze persoon af en kun je gerelateerde praktijksituaties bespreken. Deze cursus behandelt veel methodieken en technieken. Deze schrijf ik op om ze later uit te kunnen werken, zodat je ze vervolgens met je mentor aan de dagelijkse werkelijkheid kunt toetsen. Ik maak dan ook gebruik van internet, om te zoeken wat het ook alweer inhoudt en wat er over geschreven is. Deze Leergang duurt nog tot november. Daarna ga ik me meer concentreren op softskills die ik nog wil ontwikkelen of versterken. Ik vind het ontzettend leuk deze cursus te volgen. Je krijgt kennis en ontwikkelt inzichten die je op het werk, maar ook persoonlijk verder helpen. Roelof, 36 jaar, IT-projectmanager, opleiding: Elektrotechniek. Volgde diverse Microsoft en Citrix certificering-trajecten en cursussen Projectmatig werken, Itil, Prince2, Leergang Projectmanagement, Fotografie, Kanoën, Spaanse les en een Wijncursus. Bij mijn bedrijf werk je over het algemeen met een persoonlijk opleidingsplan waarin je je ontwikkelt. Ieder jaar spreek je samen met je manager af welke cursussen je kunt volgen om zo het plan te realiseren. Dit kan een carrière- of functiegerichte cursus zijn. Met mijn Leergang Projectmanagement merk ik dat bepaalde softskills minder ontwikkeld zijn. Deze kan ik in een persoonsgerichte cursus ontwikkelen. Persoonlijke groei vind ik heel belangrijk. Je merkt dat je vooruit gaat en het is ook toepasbaar op je werk. Je verbreedt je kennis en je skills. Wat dat betreft kijk 36 37

Uit het resultaat van mijn test kwamen voornamelijk de doener en beslisser naar voren.

Uit het resultaat van mijn test kwamen voornamelijk de doener en beslisser naar voren. Metawerk Fedor. Semester 1a Opdracht 1. Ik heb voor opdracht 1 de leerstijlentest van Kolb gemaakt. Deze test heeft als doel om te kijken op wat voor manier je het beste informatie kunt opnemen en verwerken.

Nadere informatie

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken? Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen.

Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen. Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen. Leerstijlentest van David Kolb Mensen, scholieren dus ook, verschillen nogal in de wijze waarop ze leren. Voor

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Onderzoek: Studiekeuze

Onderzoek: Studiekeuze Onderzoek: Studiekeuze Publicatiedatum: 31-01- 2014 Over dit onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 29 t/m 31 januari 2014, deden 712 scholieren en 1064 studenten mee. De uitslag van de peiling

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

Rapportage. Onderzoek: mediawijsheid onder ouders en kinderen

Rapportage. Onderzoek: mediawijsheid onder ouders en kinderen Rapportage Onderzoek: mediawijsheid onder ouders en kinderen In opdracht van: Mediawijzer.net Datum: 22 november 2013 Auteurs: Marieke Gaus & Marvin Brandon Index Achtergrond van het onderzoek 3 Conclusies

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

Het functioneringsgesprek

Het functioneringsgesprek Het functioneringsgesprek Gewoon betrokken Werknemer Het functioneringsgesprek Gewoon betrokken Inhoudsopgave Inleiding... 5 Wat is een functioneringsgesprek?... 7 Waarom is een functioneringsgesprek

Nadere informatie

Boost uw carrière. Zo kiest u de MBAopleiding die bij u past. Deze whitepaper is mede mogelijk gemaakt door

Boost uw carrière. Zo kiest u de MBAopleiding die bij u past. Deze whitepaper is mede mogelijk gemaakt door Boost uw carrière Zo kiest u de MBAopleiding die bij u past Deze whitepaper is mede mogelijk gemaakt door Introductie Update uw kennis De wereld om ons heen verandert in een steeds hoger tempo. Hoe goed

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

EEN LEVEN LANG LEREN

EEN LEVEN LANG LEREN EEN LEVEN LANG LEREN Martin van der Dong, 48 allround operator mengvoeder Agrifirm, Meppel Waarom ben je een EVC-traject gaan volgen? Wat was je motivatie? Mijn werkgever Agrifirm besloot om voor alle

Nadere informatie

DOELGERICHT LEZEN EN SAMENVATTEN KWALITATIEF ONDERZOEK ENGELS GRAMMAR CREATIEF DENKEN

DOELGERICHT LEZEN EN SAMENVATTEN KWALITATIEF ONDERZOEK ENGELS GRAMMAR CREATIEF DENKEN STUDIELOOPBAANBEGELEIDING DOELGERICHT LEZEN EN SAMENVATTEN KWALITATIEF ONDERZOEK ENGELS GRAMMAR CREATIEF DENKEN BUSINESS BENCHMARK COMMUNICATIEMIDDELEN INLEIDING COMMUNICATIE PROJECTMATIG WERKEN PRESENTEREN

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

Growth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014

Growth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014 Growth & Reflection Growth & Reflection Opleverdatum: 18 juni 2014 Multimediaal Reclamebureau 2013/2014 Inleiding Er zit alweer een half jaar bij MMR op en ik heb weer veel nieuwe dingen geleerd en nieuwe

Nadere informatie

Voor meer informatie over dit onderzoek kunt u contact opnemen met Lisette van Vliet: lisette.van.vliet@eenvandaag.

Voor meer informatie over dit onderzoek kunt u contact opnemen met Lisette van Vliet: lisette.van.vliet@eenvandaag. Onderzoek Rekentoets 6 oktober 2015 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek in samenwerking met LAKS, gehouden van 23 september tot en met 5 oktober 2015, deden 1.411 middelbare scholieren en 701 hbo

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen

Nadere informatie

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Je ouders kunnen perfecte last minute studie oriëntatiecoaches zijn, maar weten ze eigenlijk wel wat je dromen en ambities zijn? En omgekeerd: weet jij hoe jouw

Nadere informatie

Onderzoek Inwonerspanel: Maatschappelijke stage (MAS)

Onderzoek Inwonerspanel: Maatschappelijke stage (MAS) 1 (13) Onderzoek Inwonerspanel: Maatschappelijke stage (MAS) Auteur Tineke Brouwers Respons onderzoek Op 31 mei kregen de panelleden van 12 tot en met 16 jaar (89 personen) een e-mail met de vraag of zij

Nadere informatie

www.nexttalent.nl > Inkijkexemplaar

www.nexttalent.nl > Inkijkexemplaar > Inkijkexemplaar Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. De rol van werk in een leven 3. Wat ben je, wat kun je, wat wil je? 4. Waar vind je die baan? 5. Talentontwikkeling & Flow Copyright 2011, Martijn Leonard,

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89

Inhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89 Inhoud Inleiding 9 1 Zelfsturend leren 13 1.1 Zelfsturing 13 1.2 Leren 16 1.3 Leeractiviteiten 19 1.4 Sturingsactiviteiten 22 1.5 Aspecten van zelfsturing 25 1.6 Leerproces vastleggen 30 2 Oriëntatie op

Nadere informatie

In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt

In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt Ben jij zo iemand die actief is en veel interesses heeft en daardoor ook veel bezigheden en spullen heeft?

Nadere informatie

WERKVORMEN MAGAZIJN. Wat is netwerken? Landelijk Stimuleringsproject LOB in het mbo

WERKVORMEN MAGAZIJN. Wat is netwerken? Landelijk Stimuleringsproject LOB in het mbo WERKVORMEN MAGAZIJN Wat is netwerken? Landelijk Stimuleringsproject LOB in het mbo Voorwoord Voor u heeft u Thema boekje 1 Wat is netwerken? Dit themaboekje is een onderdeel van de lessenserie Netwerken.

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 4 Eigenwaarde Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 4 Eigenwaarde Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 4 Eigenwaarde Inhoud 2 1. Hoe zit het met je gevoel van eigenwaarde? 3 2. Welke talenten van jezelf ken je al? 4 3. Verborgen talenten & bewondering 6 4. Verborgen talenten & feedback

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Taalles werkt! Een fotoserie in het kader van de Week van de Alfabetisering 2013

Taalles werkt! Een fotoserie in het kader van de Week van de Alfabetisering 2013 Taalles werkt! Een fotoserie in het kader van de Week van de Alfabetisering 2013 Deze fotoserie is ontwikkeld in het kader van de Week van de Alfabetisering 2013. In Utrecht wonen zo n 30.000 mensen die

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Blok 1 - Introductie

Blok 1 - Introductie Reflectie jaar 1 Algemeen Aan het begin van het eerste jaar kwamen een hoop nieuwe dingen op mij af. Na een jaar reizen had ik veel zin om aan de studie Voeding en Diëtetiek te beginnen en was erg benieuwd

Nadere informatie

COORNHERT LYCEUM HAARLEM. INLEIDING Aan de leerlingen van 4 vwo

COORNHERT LYCEUM HAARLEM. INLEIDING Aan de leerlingen van 4 vwo COORNHERT LYCEUM HAARLEM INLEIDING Aan de leerlingen van 4 vwo Zoals jullie weten, krijgen jullie donderdag 14 april 2011 de kans om een dag(deel) mee te lopen met iemand die een beroep uitoefent dat jouw

Nadere informatie

Handleiding Docenten/Begeleiders

Handleiding Docenten/Begeleiders Handleiding Docenten/Begeleiders In dit document vindt u een aantal handige tips en wetenswaardigheden die van pas kunnen komen wanneer u het invullen van de JOB-monitor klassikaal begeleidt. 1. Algemene

Nadere informatie

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014 LERAREN HANDBOEK 1e Editie, 2014 1. Je eerste Workshop Om te beginnen In dit Leraren Handboek vind je een paar tips en tricks die je kunnen helpen bij het voorbereiden van je workshop. Als je nog nooit

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2011. Dienst inburgeren Studiecentrum Talen Eindhoven bv

Tevredenheidsonderzoek 2011. Dienst inburgeren Studiecentrum Talen Eindhoven bv Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Studiecentrum Talen Eindhoven bv Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Studiecentrum Talen Eindhoven bv De verantwoordelijkheid voor de inhoud

Nadere informatie

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder

Nadere informatie

Deel 2. Gevolgd onderwijs pag. 9 2.1 onderwijs op dit moment pag. 10

Deel 2. Gevolgd onderwijs pag. 9 2.1 onderwijs op dit moment pag. 10 Van: Klas: 1 Inhoud: Handleiding Portfolio pag. 3 Deel 1. Dit ben ik pag. 6 Deel 2. Gevolgd onderwijs pag. 9 2.1 onderwijs op dit moment pag. 10 Deel 3. Ervaringen pag. 11 3.1 stage (binnen schooltijd)

Nadere informatie

ORIËNTATIE OP DE NEDERLANDSE ARBEIDSMARKT

ORIËNTATIE OP DE NEDERLANDSE ARBEIDSMARKT WOORDENLIJST ORIËNTATIE OP DE NEDERLANDSE ARBEIDSMARKT Arbeidsmarkt De arbeidsmarkt is de markt van werk. Op de arbeidsmarkt wordt werk aangeboden en op de arbeidsmarkt zoeken mensen naar een baan. Bijvoorbeeld:

Nadere informatie

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,

Nadere informatie

maandag 11 mei inleveren! STAGE BOEK 2015 VAN.AFDELING...

maandag 11 mei inleveren! STAGE BOEK 2015 VAN.AFDELING... maandag 11 mei inleveren! STAGE BOEK 2015 VAN.AFDELING... 1 Gegevens leerling Naam Adres Postcode Woonplaats Geboortedatum Telefoon Afdeling/leerweg Gegevens school Naam Schoolbegeleider Adres Plaats Telefoon

Nadere informatie

> TAALWERKBLAD PARTICIPATIE

> TAALWERKBLAD PARTICIPATIE TAALWERKBLAD PARTICIPATIE aanpak coach cultuur deelnemen doel eigenschappen heden integreren kwaliteiten meedoen mentor nu plan samenleving toekomst vaardigheden verleden verwachtingen wensen DE WERKWOORDSTIJDEN

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

Jouw praktische weg naar het hbo. Onderdeel van AOC Oost

Jouw praktische weg naar het hbo. Onderdeel van AOC Oost Jouw praktische weg naar het hbo Onderdeel van AOC Oost 2014 2015 2Informatie Het Groene Lyceum 2014-2015 Lekker praktisch bezig zijn maar wel op een hoog niveau. Is dat ook voor jou de leukste route naar

Nadere informatie

Glazen Huis peiling Leids JongerenPanel. Colofon. Serie Statistiek 2011 / 08

Glazen Huis peiling Leids JongerenPanel. Colofon. Serie Statistiek 2011 / 08 Glazen Huis 2011 peiling Leids JongerenPanel Colofon Serie Statistiek 2011 / 08 Gemeente Leiden Afdeling Strategie en Onderzoek, BOA Postbus 9100, 2300 PC Leiden E-mail: boa@leiden.nl Website: www.leiden.nl/jongerenpanel

Nadere informatie

Leerstijlentest van David Kolb Davy Jacobs, GDD1B

Leerstijlentest van David Kolb Davy Jacobs, GDD1B Leerstijlentest van David Kolb Davy Jacobs, GDD1B Inleiding Mensen, studenten dus ook, verschillen nogal in de wijze waarop ze leren. Als je dat weet, begrijp je beter waarom een student iets aanpakt,

Nadere informatie

CREATIEF VERMOGEN. Andrea Jetten, Hester Stubbé

CREATIEF VERMOGEN. Andrea Jetten, Hester Stubbé CREATIEF VERMOGEN Andrea Jetten, Hester Stubbé OPDRACHT Creativitief vermogen meetbaar maken zodat de ontwikkeling ervan gestimuleerd kan worden bij leerlingen. 21st century skills Het uitgangspunt is

Nadere informatie

Waarde-volle zorg is ook nog JONG!

Waarde-volle zorg is ook nog JONG! Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal

Nadere informatie

1. Effectiviteittest lesmateriaal. Effectiviteittest lesmateriaal onder 84 kinderen

1. Effectiviteittest lesmateriaal. Effectiviteittest lesmateriaal onder 84 kinderen Effectiviteittest lesmateriaal onder 84 kinderen Kwalitatief onderzoek onder ouders en leerkrachten door IPM Kidwise Bronnenonderzoek Kinderen, media en commercie in Europa en USA 2005 Ontwikkeling Nationale

Nadere informatie

Lesbrief 14. Naar personeelszaken.

Lesbrief 14. Naar personeelszaken. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.

Nadere informatie

ONDERZOEK NAAR KEUZE VAN LEERLINGEN! VMBO-BASIS/KADER VOOR DE RICHTING BWI/BOUW!

ONDERZOEK NAAR KEUZE VAN LEERLINGEN! VMBO-BASIS/KADER VOOR DE RICHTING BWI/BOUW! ONDERZOEK NAAR KEUZE VAN LEERLINGEN VMBO-BASIS/KADER VOOR DE RICHTING BWI/BOUW 2 november 2015 Inleiding De instroom in de bouwopleidingen is de afgelopen jaren sterk afgenomen. De moeilijke tijden waarmee

Nadere informatie

tips voor het sollicitatiegesprek

tips voor het sollicitatiegesprek tips voor het sollicitatiegesprek algemeen In elk gesprek komen vragen voor die op meer manieren te beantwoorden zijn. Hiermee probeert een selecteur duidelijkheid te krijgen over je echte motivatie, persoonlijkheid

Nadere informatie

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2

Nadere informatie

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral

Nadere informatie

Actielessen. Les 5. Feest in de buurt! Wat leert u in deze les? Veel succes! http://www.edusom.nl

Actielessen. Les 5. Feest in de buurt! Wat leert u in deze les? Veel succes! http://www.edusom.nl http://www.edusom.nl Actielessen Les 5. Feest in de buurt! Wat leert u in deze les? Nieuwe woorden Grammatica: werkwoorden in de verleden tijd Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente

Nadere informatie

Oppasoma s en opa s. Resultaten GGD Gezondheidspanel

Oppasoma s en opa s. Resultaten GGD Gezondheidspanel Oppasoma s en opa s Resultaten GGD Gezondheidspanel Waarom een onderzoek over oppasoma s en opa s? Tegenwoordig doen ouders vaak een beroep op oma en opa als het gaat om opvang van de kleinkinderen. De

Nadere informatie

Hoe schrijf ik tekst voor mijn website?

Hoe schrijf ik tekst voor mijn website? Hoe schrijf ik tekst voor mijn website? Heb je een eigen website, maar worstel je met de teksten die je daarop kwijt wil? Volg dan dit stappenplan. Met een paar handige tips kom je vast een heel eind.

Nadere informatie

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel! Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:

Nadere informatie

Handleiding Docenten

Handleiding Docenten Handleiding Docenten In dit document vindt u een aantal handige tips en wetenswaardigheden die van pas kunnen komen wanneer u het invullen van de JOB-monitor JOB klassikaal begeleidt. Algemene informatie:

Nadere informatie

Draaiboek voor een gastles

Draaiboek voor een gastles Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een

Nadere informatie

Rapport Kor-relatie- monitor

Rapport Kor-relatie- monitor Rapport Kor-relatie- monitor Voor: Door: Publicatie: mei 2009 Project: 81595 Korrelatie, Leida van den Berg, Directeur Marianne Bank, Mirjam Hooghuis Klantlogo Synovate 2009 Voorwoord Gedurende een lange

Nadere informatie

Thema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang

Thema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang Thema Kinderen en school. Demet TV Lesbrief 9. De kinderopvang zoekt opvang voor haar kind. belt naar een kinderdagverblijf. Is er plaats? Is de peuterspeelzaal misschien een oplossing? Gaat inschrijven

Nadere informatie

U levert maatwerk, wij ook. Zakelijke taaltrainingen op maat.

U levert maatwerk, wij ook. Zakelijke taaltrainingen op maat. Klantbeoordelingen 2015 - zakelijke taaltrainingen januari t/m december 2015, n = 1.247 Klantenwaardering Vraagstelling Uitstekend Goed Voldoende Onvoldoende Slecht Wat vindt u van het gebruikte lesmateriaal?

Nadere informatie

Thema In en om het huis.

Thema In en om het huis. http://www.edusom.nl Thema In en om het huis. Les 22. Een huis zoeken Wat leert u in deze les? Praten over uw huis Informatie over het vinden van een nieuwe woning Praten over wat afgelopen is Veel succes!

Nadere informatie

INFORMATIEBEHOEFTEN EN INFORMATIEZOEKGEDRAG IN RELATIE TOT SPORT. In opdracht van NOC*NSF

INFORMATIEBEHOEFTEN EN INFORMATIEZOEKGEDRAG IN RELATIE TOT SPORT. In opdracht van NOC*NSF INFORMATIEBEHOEFTEN EN INFORMATIEZOEKGEDRAG IN RELATIE TOT SPORT In opdracht van NOC*NSF 1 Inleiding GfK voert maandelijks in opdracht van NOC*NSF de Sportdeelname Index uit. In dit onderzoek wordt iedere

Nadere informatie

U gaat luisteren naar verschillende teksten: twee radio-interviews en twee afleveringen van het ETV programma Taal + beroep = werk.

U gaat luisteren naar verschillende teksten: twee radio-interviews en twee afleveringen van het ETV programma Taal + beroep = werk. Hoofdstuk 2 oefening 9 Extra luisteroefeningen U gaat luisteren naar verschillende teksten: twee radio-interviews en twee afleveringen van het ETV programma Taal + beroep = werk. Opgave 1 Kijk bij oefening

Nadere informatie

Bedrijven safari. Daphne Meijer 0821393 CMD 1c

Bedrijven safari. Daphne Meijer 0821393 CMD 1c Bedrijven safari Daphne Meijer 0821393 CMD 1c TamTam Korte historie van het bedrijf Tam Tam is in 1996 opgericht door Paul en Bart Manuel. Paul en Bart zijn als partners aan Tam Tam verbonden en spelen

Nadere informatie

JONG HOEZO ANDERS?! EN HOOGGEVOELIG. Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren

JONG HOEZO ANDERS?! EN HOOGGEVOELIG. Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren Ellen van den Ende in samenwerking met Mariëtte Verschure JONG EN HOOGGEVOELIG HOEZO ANDERS?! Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren Uitgeverij Akasha Inhoud Hooggevoelig, hoezo anders?!

Nadere informatie

Inge Test 07.05.2014

Inge Test 07.05.2014 Inge Test 07.05.2014 Inge Test / 07.05.2014 / Bemiddelbaarheid 2 Bemiddelbaarheidsscan Je hebt een scan gemaakt die in kaart brengt wat je kans op werk vergroot of verkleint. Verbeter je startpositie bij

Nadere informatie

Serious gaming in het basisonderwijs Adviesnota

Serious gaming in het basisonderwijs Adviesnota 2012 Serious gaming in het basisonderwijs Adviesnota Carolien Popken SAB Schoolvereniging Aerdenhout- Bentveld 14-6-2012 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Onderzoek... 4 Voorwoord... 4 Antwoord op de deelvragen

Nadere informatie

Vragenlijst leerstijlen (model van Kolb/Juch)

Vragenlijst leerstijlen (model van Kolb/Juch) pag.: 1 van 6 Vragenlijst leerstijlen (model van Kolb/Juch) Bron: www.fractal.org/bewustzijns-besturings-model/vragenlijsten/vragenlijst-leerstijlen.htm Auteur: onbekend Een leerstijl is de manier waarop

Nadere informatie

Eindverslag SLB module 12

Eindverslag SLB module 12 Eindverslag SLB module 12 Marthe Verwater HDT 3C 0901129 Inhoudsopgave: Eindreflectie.. Blz.3 Reflectieverslag les 1.. Blz.4 Reflectieverslag les 2.. Blz.6 Reflectieverslag les 3.. Blz.8 2 Eindreflectie

Nadere informatie

Zelfreflectie Jaar 1 Marco Kleine Deters 1550275 Bedrijfskundige Informatica

Zelfreflectie Jaar 1 Marco Kleine Deters 1550275 Bedrijfskundige Informatica Zelfreflectie Jaar 1 Marco Kleine Deters 1550275 Bedrijfskundige Informatica Auteur: Marco Kleine Deters Opleiding: Bedrijfskundige Informatica Klas: BIEV2B Studentcode: 1550275 Datum: 8-6-2009 1 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Beginnerslessen. Lesbrief 42. Het inburgeringsexamen

Beginnerslessen. Lesbrief 42. Het inburgeringsexamen Beginnerslessen Lesbrief 42. Het inburgeringsexamen Wat leert u in deze les? Gesprekken over het inburgeringsexamen begrijpen. Welke examens bij het inburgeringsexamen horen. Waar u kunt oefenen met de

Nadere informatie

Projectdefinitie. Plan van aanpak

Projectdefinitie. Plan van aanpak Projectplan DOT2 Projectdefinitie ICT is niet meer weg te denken uit ons onderwijs (Hasselt, 2014). Als (toekomstige) leerkracht is het belangrijk dat je daar op inspeelt en kennis hebt van de laatste

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2011. Dienst inburgeren Universiteit van Amsterdam, INTT

Tevredenheidsonderzoek 2011. Dienst inburgeren Universiteit van Amsterdam, INTT Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Universiteit van Amsterdam, INTT Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Universiteit van Amsterdam, INTT De verantwoordelijkheid voor de inhoud

Nadere informatie

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument

Nadere informatie

attitudes zelfstandig leren kennis vaardigheden

attitudes zelfstandig leren kennis vaardigheden zelfstandig leren Leren leren is veel meer dan leren studeren, veel meer dan sneller lijstjes blokken of betere schema s maken. Zelfstandig leren houdt in: informatie kunnen verwerven, verwerken en toepassen

Nadere informatie

Suc6 Cursussen voor mensen. Suc6 Cursusboek 2014/2015

Suc6 Cursussen voor mensen. Suc6 Cursusboek 2014/2015 Cursussen voor mensen Suc6 Cursusboek 2014/2015 Inleiding Leren is leuk. Als je iets leert, weet je meer of kun je meer! In dit boekje staan alle cursussen die je bij Suc6 kunt leren. Je kunt samen met

Nadere informatie

ZORGEN VOOR MORGEN Over woonkeuzes en zorgen voor elkaar

ZORGEN VOOR MORGEN Over woonkeuzes en zorgen voor elkaar ZORGEN VOOR MORGEN Over woonkeuzes en zorgen voor elkaar Interpolis 7-9-2015 Doel- en probleemstelling 7-9-2015 2 Samenvatting en conclusies (1/6) De overheid is verantwoordelijk voor de zorg voor ouderen,

Nadere informatie

Profiel van informatiezoekers

Profiel van informatiezoekers Profiel van informatiezoekers Kritisch denken Ik ben iemand die de dingen altijd in vraag stelt 20,91% 45,96% 26,83% 6,3% Ik ben iemand die alles snel gelooft 0% 25% 50% 75% 100% Grondig lezen Ik lees

Nadere informatie

E-BOEK: DE STUDIEKEUZE KOMT ERAAN!

E-BOEK: DE STUDIEKEUZE KOMT ERAAN! E-BOEK: DE STUDIEKEUZE KOMT ERAAN! E-BOEK: DE STUDIEKEUZE KOMT ERAAN! Carine Vos Richting-Wijzer Advies Zwolle augustus 2011 Carine Vos Pagina 2 Voorwoord In mijn bedrijf Richting-Wijzer Advies kom ik

Nadere informatie

Sociale media. Over het EenVandaag Opiniepanel. 15 augustus 2015. Over dit onderzoek

Sociale media. Over het EenVandaag Opiniepanel. 15 augustus 2015. Over dit onderzoek Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de peilingen onder het EenVandaag

Nadere informatie

User Centered Design. Personas ontwikkelen

User Centered Design. Personas ontwikkelen User Centered Design Personas ontwikkelen Persona: Wat is een persona? Een model gebaseerd op realistisch gedrag, motivatie, houding, vaardigheden en behoeften Gefilterd uit het observeren van echte mensen.

Nadere informatie

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

5-02-2014. Onderzoek Lestijden aanpassen?

5-02-2014. Onderzoek Lestijden aanpassen? 5-02-2014 Onderzoek Lestijden aanpassen? Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit circa 35.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De

Nadere informatie

Vragenlijst: Wat vind jij van je

Vragenlijst: Wat vind jij van je Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op

Nadere informatie

Scriptie over Personal Branding en Netwerking

Scriptie over Personal Branding en Netwerking Scriptie over Personal Branding en Netwerking 1e versie - 16 november 2012 Jana Vandromme Promotor: Hannelore Van Den Abeele 1. Inhoudstafel 1. Inhoudstafel 2. Onderzoeksvragen 2.1 Onderzoeksvraag 1 2.2

Nadere informatie

Doel van deze presentatie is

Doel van deze presentatie is Doel van deze presentatie is Oplossingsgericht? Sjoemelen? Evaluatie van de praktische oefening. Verbetersuggesties qua oplossingsgerichtheid (niet met betrekking tot de inhoud van de gebruikte materialen)

Nadere informatie

Lisa Van Damme. Ik hou ervan om het juiste moment af te wachten!

Lisa Van Damme. Ik hou ervan om het juiste moment af te wachten! 2 portfolio Lisa Van Damme Lisa Van Damme begon, geïnspireerd door sociaal geëngageerde fotografen, op 17-jarige leeftijd aan een studie fotografie. Voor haar is fotografie meer dan een doel; het is eerst

Nadere informatie

Persoonlijk rapport van: Marieke Adesso 29 Mei 2006 1

Persoonlijk rapport van: Marieke Adesso 29 Mei 2006 1 Talenten Aanzien en Erkenning 3 Besluitvaardigheid 8 Confrontatie en Agitatie 4 Doelgerichtheid 4 Talenten Hulpvaardigheid 5 Ontzag 3 Orde en Netheid 4 Pragmatisme 6 Stressbestendigheid 7 Verantwoording

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft)

De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) Inleiding Veel mensen ervaren moeilijkheden om werk te vinden te behouden, of van baan / functie te veranderen. Beperkingen, bijvoorbeeld

Nadere informatie

Kolb Leerstijlen test

Kolb Leerstijlen test Kolb Leerstijlen test Ben jij een doener, denker, dromer of beslisser? Met deze leerstijlentest wordt bekeken op welke manier jij meestal een probleem aanpakt. Voor een docent is het erg nuttig om te weten

Nadere informatie

Werkdruk in het onderwijs

Werkdruk in het onderwijs Rapportage Werkdruk in het primair en voortgezet onderwijs DUO ONDERWIJSONDERZOEK drs. Vincent van Grinsven dr. Eric Elphick drs. Liesbeth van der Woud Maart 2012 tel: 030-2631080 fax: 030-2616944 email:

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Inleiding 7 2 Voorkennis 7 3 Het cursusmateriaal 7 4 Structuur, symbolen en taalgebruik 8 5 De cursus bestuderen 9 6 Studiebegeleiding 10 7 Huiswerkopgaven 10 8 Het tentamen

Nadere informatie

Aandacht geven op afstand

Aandacht geven op afstand Aandacht geven op afstand In het voortgezet onderwijs experimenteert een groep docenten van CVO Zuid-West Fryslân en het Dockinga College met onderwijs op afstand via videoconferencing. Zij verbinden hun

Nadere informatie

Samenvatting uit het Tevredenheidsonderzoek 2012 / 2013

Samenvatting uit het Tevredenheidsonderzoek 2012 / 2013 Samenvatting uit het Tevredenheidsonderzoek 2012 / 2013 Onderzoek is uitgevoerd en gerapporteerd door Panteia in opdracht van Loopbaankamer Tilburg Bronvermelding van hieronder vermeldde gegevens: Panteia,

Nadere informatie

Huiswerkbegeleiding. Hoe ervaren ouders huiswerkbegeleiding, hoe zetten zij dit in en welke rol speelt de school hierin?

Huiswerkbegeleiding. Hoe ervaren ouders huiswerkbegeleiding, hoe zetten zij dit in en welke rol speelt de school hierin? Huiswerkbegeleiding Hoe ervaren ouders huiswerkbegeleiding, hoe zetten zij dit in en welke rol speelt de school hierin? 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Conclusies 8 Resultaten 1. Zetten ouders huiswerkbegeleiding

Nadere informatie

Inhoud. Subject: Taak 1.2.16 Wat is een portfolio? Paul van der Linden MT1a Periode 2 School Docoments, user 9994 Year 2007-2008

Inhoud. Subject: Taak 1.2.16 Wat is een portfolio? Paul van der Linden MT1a Periode 2 School Docoments, user 9994 Year 2007-2008 Inhoud Taak 1.2.16 Inhoud... 1 Voorwoord... 2... 3 Wat is de inhoud van een portfolio?... 3 Persoonlijk CV... 3 Persoonlijke Competenties... 4 Dossier... 4 Persoonlijk Ontwikkelingsplan... 4 Hoe kan ik

Nadere informatie

Persoonlijkheidstesten

Persoonlijkheidstesten Persoonlijkheidstesten De gratis korte persoonlijkheid test De eerste test die ik heb gemaakt is een gratis test. Deze test bestaat uit één vraag waar wordt gevraagd een van de negen figuren te kiezen.

Nadere informatie