Van transparantie naar ketenbeheer
|
|
- Emma Bosman
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Nieuwe focus VBDO voor duurzaam beleggen Van transparantie naar ketenbeheer Tekst: Simone Lensink Als aandeelhouder transparantie vragen over de socialeen milieuprestaties van beursgenoteerde ondernemingen. Dat was eind 1995 het doel van de kersverse Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO). In de tien jaar van haar bestaan heeft de vereniging daarin veel bereikt. De inmiddels 1200 aandeelhouders met een kritische blik die zijn begaan met duurzaamheid, kunnen daarom een stap verder gaan. Ondernemingen worden nu ook gewezen op hun verantwoordelijkheid in ketenbeheer. CP 3/
2 Het is belangrijk dat een bedrijf duurzaamheid als criterium gebruikt bij de selectie van toeleveranciers Een groot deel van de omzet van bedrijven wordt gerealiseerd door toeleveranciers. Het is belangrijk dat een bedrijf duurzaamheid als criterium gebruikt bij de selectie van toeleveranciers, betoogt Piet Sprengers, directeur van de VBDO. Het is niet zo dat het oude thema transparantie nu helemaal van de kaart is, maar dat onderwerp verkeert inmiddels in een andere fase, is volwassen geworden. Door internationalisering, globalisering en alle goede en slechte dingen die dat met zich meebrengt, is transparantie in de keten een belangrijk nieuw thema. De rol van toekomstige economische grootmachten als China, India en Brazilië, dwingt ons om intensiever over dit onderwerp te gaan praten. De omzet van beursgenoteerde bedrijven komt voor een steeds groter deel op rekening van hun leveranciers. Dat zijn vaak kleine maar soms ook hele grote bedrijven die niet over dezelfde expertise beschikken of focus op duurzaamheid hebben. De VBDO wil aangeven wat er de komende jaren van de spelers in de kapitaalmarkt op dit thema wordt verwacht. We houden als aandeelhouders daarbij rekening met de haalbaarheid, maar hebben wél ambities. Krachten bundelen Sprengers stond eind 1995 aan de wieg van de VBDO. In die jaren ontstonden de eerste duurzame fondsen als ASN en Triodos. Rabo was ook net bezig. Het aantal beleggers dat zich met duurzaamheid bezighield, steeg navenant. Ik vond het vreemd dat deze beleggers de duurzame criteria niet ter sprake brachten op de aandeelhoudersvergaderingen. Door onze krachten te bundelen in een vereniging, werd dat gemakkelijker te realiseren. Een groep beleggers heeft immers meer autoriteit. In het begin mikten wij voornamelijk op duurzame institutionele fondsen en die reageerden positief. Pas in tweede instantie sloten ook particuliere beleggers zich aan. Onze ambitie was en is de kapitaalmarkt te verduurzamen door middel van initiëren en opiniëren. We willen niet alleen ontwikkelingen in gang zetten, maar ook aangeven hoe dat moet gebeuren. Transparantie was het eerste belangrijke onderwerp dat de VBDO ter hand nam. Waarom? Er werden al wel milieuverslagen geproduceerd, maar die gingen nooit over het hele bedrijf. Alleen over de vestiging van Shell in Pernis, nooit over Shell in z n geheel. De informatie die aandeelhouders kregen over duurzaamheid was dus niet gestructureerd. In de financiële wereld wordt verantwoording afgelegd in een jaarverslag, maar daarin werd niet gerept over milieuprestaties of sociale aspecten. De VBDO wilde ook transparantie op deze terreinen. En als aandeelhouders daarom vragen, kunnen bedrijven er niet omheen. Wij zijn anders dan een NGO, we hebben een totaal andere relatie met bedrijven. Een aandeelhouder wil dat het een bedrijf goed gaat. Daar hebben wij dus een gemeenschappelijk belang met het bestuur van een onderneming. Dat is een belangrijk verschil. De timing lijkt achteraf bezien perfect Klopt, wij zaten voor op de wind. Vlak na de oprichting van de VBDO begon de discussie over corporate governance te lopen. Wat is de rol van de aandeelhouder bij het besturen van een onderneming? Institutionele beleggers konden weinig anders dan aandelen kopen of verkopen, maar zij wilden meer. Die discussie heeft ons in de kaart gespeeld. Daarnaast steeg de belangstelling voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Door de crisis bij Shell rond de Brent Spar en een aantal andere chemische schandalen, veranderde de publieke opinie. Bedrijven moesten zich meer rekenschap gaan geven. De overheid wilde dereguleren en meer door de samenleving zelf laten regelen. Daar komen alle lijnen dus samen. Wij kregen als aandeelhouders de mogelijkheid gebruik te maken van ons recht om issues bij directies op het bureau te krijgen. Puzzelstukje Welke rol heeft het Global Reporting Initiative(GRI) uit 1998 daarbij gespeeld? De wind in de rug hebben is niet genoeg, al snel bleek dat er een standaard voor duurzaamheidsverslagen moest komen. 12 CP 3/2006
3 Dat was het puzzelstukje dat ontbrak. Wij hebben het GRI bestudeerd en dat bleek prima in onze aanpak te passen. Om transparantie vragen is één, je hebt ook een richting nodig voor het hoe. Het GRI vormt een concrete handleiding die bovendien internationaal wordt gedragen. Daarom zijn wij daar al heel vroeg mee aan de slag gegaan en heeft het GRI in Nederland vaste voet aan de grond gekregen. Vindt de VBDO dat er nu voldoende transparantie wordt betracht? We zijn ver gekomen. Wij volgen vijftig beursgenoteerde ondernemingen en de helft daarvan maakt een duurzaamheidverslag, dat vaak ook nog de GRI-richtlijnen volgt. Steeds meer maken bedrijven laten dat zelfs extern verifiëren. Dus dat ontwikkelt zich goed. Ik verwacht dan ook dat de anderen daarbij niet achter willen blijven. Het is natuurlijk onze taak om dat verder te stimuleren, maar daar hoeven we niet zo zwaar meer aan te trekken. We kunnen al heel veel overlaten aan accountants. Dat dit onderwerp nu in een andere fase zit, blijkt ook uit de besprekingen die wij voeren met het ministerie van EZ over de integratie van de VBDO Transparantie Meetlat en de Transparantie Benchmark van het ministerie. De initiërende rol van de VBDO richt zich nu dus op andere terreinen Onze blik was tot nu toe vooral met de duurzaamheidsverslagen gericht op de productiefaciliteiten van bedrijven, maar die focus verschuift naar het ketenbeheer. Van grote bedrijven als Akzo Nobel, Philips of DSM komt meer dan de helft van de omzet van leveranciers. Vooral veel technische bedrijven besteden de productie uit. Alleen het ontwerpen, de marketing en eventueel het assembleren van onderdelen doen zij nog zelf. Als je een MVO-bedrijf wilt zijn, zul je dus ook naar je leveranciers moeten kijken. De vraag daarbij is natuurlijk: hoe doe je dat? Wij willen ook voor dit onderwerp een benchmark ontwikkelen. Hoe schrijf ik een leverancierscode? Wat staat daarin? En hoe controleer ik die? Onze benchmark is inmiddels bijna klaar en het plan is om die gewoon het veld in te gooien. Wij nemen het initiatief om aan te geven hoe het volgens ons moet en vervolgens horen we van de bedrijven wel of zij ermee uit de voeten kunnen. Zo ontstaat er vanzelf een discussie. Dat is wat men van ons verwacht; die plek hebben we ons de afgelopen tien jaar verworven. het GRI in Nederland HEEFT vaste voet aan de grond gekregen Luis in de pels Hoe staat het bedrijfsleven tegenover kritische aandeelhouders als de VBDO? Het mooie van onze rol is juist dat we aandeelhouder zijn. Daardoor zullen we alle ideeën reëel moeten houden. Het gaat ons om het bedrijf én om duurzaamheid. Een wereld zonder fossiele brandstof lijkt misschien geweldig. Maar dat kan nu nog niet, we weten dat we dat van Shell niet kunnen verwachten. Net zo min als alle leveranciers van Akzo volgend jaar aan de Code Ketenbeheer kunnen voldoen. Ook dat is niet haalbaar. Als aandeelhouders willen we niet dat de koers keldert. Maar we blijven natuurlijk CP 3/
4 Maar we blijven natuurlijk een specifieke groep aandeelhouders, de luis in de pels, of David tegen Goliath 14 CP 3/2006
5 een specifieke groep aandeelhouders. De luis in de pels, of David tegen Goliath. En dat mag zo blijven. We zijn een geaccepteerde verschijning, al is men niet altijd blij met ons. Dat blijkt alleen al uit het feit dat we de grote bedrijven niet alleen op de aandeelhoudersvergaderingen spreken, maar ook daarbuiten. Het contact is redelijk intensief. Klopt het dat het tussen de VBDO en de pensioenfondsen wat minder goed botert? We hebben een soort haat-liefdeverhouding. In onze ambitie om de kapitaalmarkt te verduurzamen, zitten we de pensioenfondsen op de huid. We stellen kritische vragen: hoe staan jullie tegenover het Verdrag van Kyoto? Wat doen jullie met mensenrechten? En we doen onderzoek. Bijvoorbeeld naar het stemgedrag van deze fondsen op duurzaamheidresoluties in de Verenigde Staten. Zij zijn daar aandeelhouder, maar denken vaak slecht na over de gevolgen van hun stemgedrag. Daar worden ze door ons op gewezen. En we hebben onlangs voor de derde keer een onderzoek verricht naar de inspanningen van pensioenfondsen op het gebied van duurzaam beleggen. In totaal 220 jaarverslagen van Nederlandse pensioenfondsen over 2004 zijn door ons geanalyseerd. Daaruit blijkt dat ze maar gebrekkig informatie verschaffen over dit onderwerp. Als het al in een jaarverslag of op een website wordt vermeld, is de informatie vaag of veel te mager. Alleen het Pensioenfonds Zorgverzekeraars (SBZ) heeft 58% van de toevertrouwde gelden duurzaam belegd en rapporteert daar ook over. De conclusie dat de deskundigheid en betrokkenheid van pensioenfondsen over duurzaamheid te wensen over laat, lijkt dus gerechtvaardigd. Het lijkt alsof de fondsen ervan uitgaan dat het bedrijfsleven steeds duurzamer wordt en hun portefeuilles daardoor vanzelf ook. Ze nemen veel te weinig verantwoordelijkheid, zijn terughoudend en te voorzichtig. Wapens en tabak Kun je voorbeelden geven? De fondsbeheerders van het Pensioenfonds Medewerkers Apotheken redeneren bijvoorbeeld dat ze wel een zekere maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben bij het kiezen waarin ze wel of niet beleggen. Maar in hun jaarverslag staat: Maar omdat ondernemingen ook steeds meer hun maatschappelijke verantwoordelijkheid inzien en hun Ik vond het vreemd dat beleggers de duurzame criteria niet ter sprake brachten op de aandeelhoudersvergaderingen bedrijfsvoering daarop steeds meer richten, is te verwachten dat op termijn aan de terzake van duurzaamheid te stellen criteria wordt voldaan. Iedere verantwoordelijkheid wordt dus afgeschoven. Het Rabo Pensioenfonds maakt het nog bonter. Dit fonds heeft een proef met duurzaam beleggen stopgezet omdat het rendement achterbleef. In het verslag staat letterlijk: Belangrijke oorzaken hiervan zijn dat enkele uitgesloten sectoren, zoals de wapen- en tabaksindustrie, in diverse jaren beter presteerden en dat een sector als duurzame energie achterbleef. Omdat niet aan de vooraf gestelde randvoorwaarde van rendementsneutraliteit is voldaan, is de proef aan het einde van het verslagjaar beëindigd. Momenteel wordt gezocht naar een andere vorm van maatschappelijk verantwoord beleggen. Daarbij wordt gedacht aan het toepassen van een engagement overlay. In deze benadering wordt de dialoog aangegaan met het management van de ondernemingen die zich in de beleggingsportefeuille bevinden, om hen te bewegen tot een duurzaam gedrag op relevante terreinen. Definitieve besluitvorming hierover heeft nog niet plaatsgevonden. Wat kan de VBDO hiermee? We zullen deze ontwikkeling kritisch blijven volgen. Er zijn bij deze fondsen natuurlijk geen aandeelhoudersvergaderingen, maar er zijn wel andere bijeenkomsten en we kunnen er via de media aandacht voor vragen. Het is een moeilijke, ondoorzichtige wereld die op dit terrein verder door niemand goed wordt gevolgd. Daar ligt voor ons dus wel een rol. Maar nogmaals: we zijn geen actiegroep, maar een vereniging van actieve, kritische aandeelhouders. Een belangenvereniging van duurzame beleggers. En daarmee zitten wij in hetzelfde schuitje als de ondernemingen die wij op hun gedrag aanspreken. Ook wij willen dat een bedrijf goed rendeert. n CP 3/
11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen
11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen INLEIDING Wereldwijd wordt meer en meer de gedachte omarmd dat bij beleggen in ondernemingen rekening gehouden moet worden met de gevolgen van het handelen
Nadere informatieHoe Triodos bedrijven selecteert op duurzaamheid. Presentatie voor TNM- werkgroep fondsen Ton Rennen, 25 Augustus 2015
Hoe Triodos bedrijven selecteert op duurzaamheid Presentatie voor TNM- werkgroep fondsen Ton Rennen, 25 Augustus 2015 Inhoud Selectie van bedrijven Onderzoeksproces in vogelvlucht Bedrijven met duurzame
Nadere informatieEerste halfjaarverslag 2018 Maatschappelijk Verantwoord Beleggen
eerste halfjaarverslag 2018 maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid op gebied
Nadere informatieCasus 2.1 Betere prestaties door beter verslag; bedrijf gebaat bij niet-financiële 'cijfers'
Casus 2.1 Betere prestaties door beter verslag; bedrijf gebaat bij niet-financiële 'cijfers' 22 januari 2011 zaterdag Arjan de Draaijer en Marleen Janssen Groesbeek Afgelopen week is voor het eerst de
Nadere informatieJaarverslag verantwoord beleggen 2015
Jaarverslag verantwoord beleggen 2015 Ook in 2015 heeft Pensioenfonds Vervoer in het beleggingsbeleid en de uitvoering ervan weer een impuls kunnen geven aan maatschappelijke verantwoord beleggen. Nadat
Nadere informatieStichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015
Maatschappelijk verantwoord beleggen Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015 Beleid ten aanzien van Maatschappelijk verantwoord beleggen Inleiding BPF Houthandel draagt
Nadere informatieStichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten
9-1-2018 Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten ESG-beleid Over dit document Dit document beschrijft het ESG-beleid (Environmental, Social en Governance) van Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA 's-gravenhage Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500EA Den Haag Directie Arbeidszaken Publieke Sector Arbeidsvoorwaarden en Overleg
Nadere informatieMEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT
MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT 14 SEPTEMBER 2017 Inhoudsopgave Wat verandert er?... 3 Duurzaam beleggen... 4 Engagement... 4 Uitsluiting... 4 Duurzame indexen... 4 Hoeveel
Nadere informatieCode maatschappelijk verantwoord beleggen 1 januari 2010 PF-B-2009 / 324
Code maatschappelijk verantwoord beleggen 1 januari 2010 PF-B-2009 / 324 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleid maatschappelijk verantwoord beleggen... 3 2.1. Maatschappelijke verantwoordelijkheid...
Nadere informatieStichting Spoorwegpensioenfonds. Beleid voor betrokken aandeelhouderschap
Stichting Spoorwegpensioenfonds Beleid voor betrokken aandeelhouderschap Algemeen Het Spoorwegpensioenfonds (SPF) belegt het pensioenvermogen van haar deelnemers. Een belangrijk onderdeel van deze beleggingen
Nadere informatieStichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid
Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid 1 Versie Datum Door Status Omschrijving wijziging incl. aanleiding 1.0 17-01-2018 BVC Voorlopig 2 Inhoudsopgave
Nadere informatieStichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties. Beleid voor verantwoord beleggen
Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties Beleid voor verantwoord beleggen Inhoudsopgave 1. Doel van verantwoord beleggen... 3 2. De pijlers van het beleid voor verantwoord beleggen... 3 3. Integratie
Nadere informatieAandeelhouder doorstaat toets Tabaksblat nog niet
Aandeelhouder doorstaat toets Tabaksblat nog niet 7 oktober 2005 - Goed bestuur zoals dat wordt beschreven in de code- Tabaksblat moet van twee kanten komen. De bedrijfsbestuurders moeten hun organisatie
Nadere informatieDuurzaam beleggen AUGUSTUS 2017 DE HYPOTHEEKADVISEUR
Duurzaam beleggen De belangstelling voor duurzaam beleggen groeit elk jaar weer. Is dat raar? Ik denk het niet. De hele maatschappij is aan het verduurzamen. Het besef dat we zuinig moeten zijn met de
Nadere informatie10 oktober 2014. Beleid Verantwoord Beleggen
10 oktober 2014 Beleid Verantwoord Beleggen Beleid Verantwoord Beleggen SPW Verantwoord beleggen is voor SPW een belangrijk onderdeel van de beleggingsfilosofie en een integraal onderdeel van de beleggingsbeginselen.
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandel en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds
Nadere informatieFONDS SLUYTERMAN VAN LOO. Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid
FONDS SLUYTERMAN VAN LOO September 2015 Verantwoord Beleggingsbeleid Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid FONDS SLUYTERMAN VAN LOO V E R A N T W O O R D B E L E G G I N G S B E L E I D INHOUDSOPGAVE
Nadere informatieESG als vertrekpunt voor uw portefeuille
Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. ESG als vertrekpunt voor uw portefeuille 30 januari 2018 Annette van der Krogt Agenda 1. Algemene ontwikkelingen verantwoord beleggen 2. MVB Investment
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord beleggen Beleid
Maatschappelijk Verantwoord beleggen Beleid 8 januari 205 Inleiding In de Investment Policy Statement heeft SPT de volgende beleggingsovertuiging geformuleerd: Een pensioenfonds is een institutionele,
Nadere informatieJaarverslag 2017 van Pensioenfonds Vervoer Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Jaarverslag Maatschappelijk verantwoord beleggen
Jaarverslag 2017 Maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING Pensioenfonds Vervoer vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid
Nadere informatieMEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT
MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT 28 SEPTEMBER 2017 Inhoudsopgave Wat verandert er?... 3 Duurzaam beleggen... 4 Duurzame indexen... 4 Hoeveel bedrijven worden uitgesloten?...
Nadere informatieING Private/Business Banking
ING Private/Business Banking Workshop Duurzaam Beleggen Congres Grip op je Vermogen 5/6 oktober 2012, Den Haag Jan van Hoven, consultant Susanne van de Wateringen, senior analist 1 Welkom op planeet Aarde
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit
Nadere informatieHet businessmodel en de focus van kleinere banken in België Voorstelling Triodos Bank 1
Het businessmodel en de focus van kleinere banken in België Voorstelling Triodos Bank 1 Muriel Van Gompel - Director Retail Banking, Triodos Bank In 1980 zette Triodos Bank een ander bancair model in de
Nadere informatieBeleid Verantwoord Beleggen
Beleid Verantwoord Beleggen 23-10-2018 Vastgesteld 23-10-2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Wat is verantwoord beleggen?... 3 3. Waarop richten wij ons in het kader van verantwoord beleggen?... 4
Nadere informatieVerantwoord beleggen bij ABN AMRO Pensioenfonds
Verantwoord beleggen bij ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2016 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Integrale waardenanalyse 6. Stembeleid 1. Inleiding
Nadere informatiePolicy brief: MVO en transparantie in de Financiële Sector
Policy brief: MVO en transparantie in de Financiële Sector Bestemd voor: Leden Algemene Kamercommissie Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BuHaOs) Van: Eerlijke Bankwijzer Aanleiding: AO,
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 21 januari 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatieVerantwoord beleggen beleid Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten
Verantwoord beleggen beleid Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten Inleiding Fysiotherapeuten heeft als eerste doelstelling zorg te dragen voor een goed en betaalbaar pensioen. Binnen deze fiduciaire
Nadere informatieJaarvergadering 2018
Jaarvergadering 2018 Agenda 1. Opening 2. Verslag beheerder over 2017 3. Organisatiestructuur 4. Vaststelling jaarrekening 2017 5. Decharge beheerder 6. Rondvraag 7. Sluiting Verslag beheerder 2017 Meesman
Nadere informatieBeleid Verantwoord Beleggen van Pensioenfonds Vervoer versie mei eloni. Beleid Verantwoord Beleggen
eloni Beleid Verantwoord Beleggen 1 Inhoud 1. Introductie... 3 2. Opzet van het beleid Verantwoord Beleggen... 3 2.1. Doel van het beleid Verantwoord Beleggen... 3 2.2. Implementatie van het beleid...
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance
Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Uitgave april 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds DSM Nederland, gevestigd te Heerlen (het
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggen en Corporate Governance
Maatschappelijk Verantwoord Beleggen en Corporate Governance Uitgave mei 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds SABIC, gevestigd te Sittard (het pensioenfonds
Nadere informatieKorte toespraak Joanne Kellermann uitreiking Benchmark VBDO 2014
Korte toespraak Joanne Kellermann uitreiking Benchmark VBDO 2014 1. Opening Hartelijk dank voor de presentatie en deze benchmark. Als we bedenken dat duurzaamheid in het beleggingsbeleid nog niet eens
Nadere informatiePersbijeenkomst Jaarverslag ABP 2011
Persbijeenkomst Jaarverslag ABP 2011 Henk Brouwer, voorzitter bestuur Amsterdam, 23 mei 2012 2011: een roerig jaar Positief: - positief rendement (8 miljard euro) - meer en beter inzicht in kosten - kostprijs
Nadere informatieVOORSTEL VAN RESOLUTIE. van de heer Ludo Sannen. betreffende het duurzaam, maatschappelijk verantwoord beleggen van de middelen van het Toekomstfonds
Zitting 2006-2007 25 oktober 2006 VOORSTEL VAN RESOLUTIE van de heer Ludo Sannen betreffende het duurzaam, maatschappelijk verantwoord beleggen van de middelen van het Toekomstfonds Dit voorstel van resolutie
Nadere informatiePatriottisch beleggen: investeren in de B.V. Nederland?
Patriottisch beleggen: investeren in de B.V. Nederland? 1. In het politieke debat in Nederland (en overigens ook in andere Europese landen) is beleggen in eigen land een hot topic. Dat is ongetwijfeld
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggen
Maatschappelijk Verantwoord Beleggen 1 Verantwoord beleggingsbeleid Wij vinden het belangrijk dat uw geld maatschappelijk verantwoord wordt belegd. Dit doen we op verschillende manieren: we sluiten bepaalde
Nadere informatieOpening Majesteit, dames en heren, ook ik heet u vandaag van harte welkom op het jaarlijkse pensioenseminar van DNB.
Speech Joanne Kellermann Pensioenseminar 2014 Opening Majesteit, dames en heren, ook ik heet u vandaag van harte welkom op het jaarlijkse pensioenseminar van DNB. Voor mij is dit een bijzonder moment:
Nadere informatieDe leden van de beleggingscommissie. 10 januari 2011 Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen
NOTITIE Van Aan CC Datum Betreft Sjoerd Hoogterp De leden van de beleggingscommissie 10 januari 2011 Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Inleiding Het pensioenfonds Werk en (re)integratie (PWRI)
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2014 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatie4.1. Algemene uitgangspunten 4.2. De beleggingsstrategie
Meer dan 1700 mensen hebben pensioenaanspraken opgebouwd bij Stichting Pensioenfonds Avery Dennison (in deze verklaring voortaan verder "pensioenfonds" genoemd). Zij zijn de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden
Nadere informatieGrontmij Capital Consultants B.V. Onze klanten in control bij hun beleggingen in vastgoed en infrastructuur.
Grontmij Capital Consultants B.V. Onze klanten in control bij hun beleggingen in vastgoed en infrastructuur. Grontmij N.V. 2 Opgericht in 1915 Missie: Leading Europa 350 kantoren 4 business lines Planning
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2012
Achmea Pensioen- en Levensverzekering inzake gesepareerd beleggingsdepot Stichting Pensioenfonds Achmea Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2012 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2012
Nadere informatieStembeleid AEGON Nederland N.V.
Jaarverslag 2008 Stembeleid AEGON Nederland N.V. Inleiding AEGON is een wereldwijde organisatie. Dit stemverslag heeft uitsluitend betrekking op de beleggingen van AEGON Nederland N.V. en haar dochtermaatschappijen
Nadere informatiePas toe of leg uit regel voor institutionele beleggers. Rients Abma Directeur Eumedion 22 november 2006
Pas toe of leg uit regel voor institutionele beleggers Rients Abma Directeur Eumedion 22 november 2006 Agenda Achtergrond verantwoordelijkheden institutionele beleggers Code Tabaksblat Wettelijke verankering
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2014 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieNederlandse Stewardship Code. Achmea Investment Management
Nederlandse Stewardship Code Achmea Investment Management 9 november 2018 Inleiding Het maatschappelijk aanzien van aandeelhouders en ondernemingen brokkelt af Aanhoudende kritiek op korte termijn geneigdheid
Nadere informatieVereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling
Kees Gootjes Anne van Lakerveld Oktober 2009 Datum publicatie: 25 januari 2010 Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling Postbus 504 4100 AM Culemborg (t) +31 (0) 345 532 653 (f) +31 (0) 842
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieLange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen. Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam
bij small cap ondernemingen Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen Agenda De rol van aandeelhouders Betrokken aandeelhouderschap
Nadere informatieBeleggingen van pensioenfondsen in wapenhandel een tussenstand
Beleggingen van pensioenfondsen in wapenhandel een tussenstand Campagne tegen Wapenhandel - mei 2008 Conclusies: veel pensioenfondsen hebben inmiddels een opgesteld zo'n beleid beperkt zich vaak tot enkele
Nadere informatiePopulair beleggingsplan
Populair beleggingsplan versie oktober 2015 1 Inhoudsopgave Waarom belegt het pensioenfonds? 4 Wat is het doel van beleggen? 4 Wat levert beleggen op? 4 Er gaan toch ook risico s gepaard met beleggen?
Nadere informatie4 Verslaglegging. 4.1 Transparantiebenchmark 2012
4 Verslaglegging In de voortgangsrapportages en eindevaluatie is uitgebreid aandacht besteed aan de ontwikkelingen in verslaglegging over maatschappelijke aspecten van het ondernemen, inclusief een overzicht
Nadere informatieSamen werken aan een mooiere wereld, nu en later.
Samen werken aan een mooiere wereld, nu en later. Puur voor later. Voor ons is het Zwitserleven Gevoel onlosmakelijk verbonden met een mooie wereld. Daar dragen wij graag aan bij met ons verantwoorde beleggingsbeleid.
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2015
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2015 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2015 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieKENMERK: B/13/7252/HL DATUM: 25 april 2013 ONDERWERP VcTantwoord beleggen
-p ENSIOEN EDERATIE Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. de Staatssecretaris, mevrouw J. Klijnsma Postbus 90801 2509 LV DEN HAAG Pensioenfederatie Prinses Margrietplantsoen 90 2595 BR
Nadere informatieAlgemeen. 6. Publicatie Priciples De meest actuele versie van deze Principles of Fund Governance is te vinden op www.gilissen.nl.
FUND GOVERNANCE Algemeen 1. Compliance functie Een directielid van de Beheerder is aangesteld als Compliance Officer. Deze ziet toe op de correcte naleving van: (i) de Prospectussen van de TG Fondsen;
Nadere informatieVerslag VNCI stakeholderdialoog 2013
Verslag VNCI stakeholderdialoog 2013 Stakeholderdialoog VNCI Pieterstraat 11 3512 JT Utrecht T +31 (0) 30 234 00 31 info@vbdo.nl www.vbdo.nl Samenvatting Op 14 oktober 2013 heeft de Vereniging van de Nederlandse
Nadere informatieVerantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds
Verantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2014 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Integrale waardenanalyse 6. Stemmen 1. Inleiding
Nadere informatieBeleid Duurzaam Beleggen. Stichting Pensioenfonds Delta Lloyd
Beleid Duurzaam Beleggen Stichting Pensioenfonds Delta Lloyd 28 maart 2018 1. Inleiding Dit document beschrijft het beleid van Delta Lloyd Pensioenfonds op het gebied van duurzaam beleggen. Het fonds heeft
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2016 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V.
DoubleDividend Management B.V. Onze visie op het uitsluiten van ondernemingen vanwege betrokkenheid bij controversiële activiteiten Amsterdam, oktober 2016 DoubleDividend Management B.V. Herengracht 320
Nadere informatieBrochure. Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate Governance
Brochure Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate Governance Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate Governance Deze brochure gaat over Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB) en
Nadere informatieDuurzaam Ketenbeheer Logistiek in de Keten
Dit project werd mogelijk gemaakt door ondersteuning van de Subsidieregeling Maatschappelijke Organisaties en Milieu van het ministerie van VROM Projectnummer: SMM 0802035 Penvoerder en medeaanvragers:
Nadere informatieVermogensbeheerder institutioneel - Gedragscodes en Regelgeving
Vermogensbeheerder institutioneel - Gedragscodes en Regelgeving Beschrijving Vermogensbeheerders hebben met diverse gedragscodes te maken. Hierna volgen vijf situaties bij de Wonderbank waar de diverse
Nadere informatieBrochure. Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance
Brochure Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Deze brochure gaat over Maatschappelijk Verantwoord (MVB) Beleggen en
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance. Versie
Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Versie 29-05-2017 Versie 29-05-2017 Maatschappelijk verantwoord Beleggen en Corporate governance Deze brochure gaat over Maatschappelijk Verantwoord
Nadere informatieDuurzame financiële producten
Duurzame financiële producten Kwaliteitsnorm Versie April 2018 Consultatiedocument - Samenvatting Inleiding Ambitie De niche van duurzame financiële producten moet het goede voorbeeld geven en op een pragmatische,
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V. Stembeleid
DoubleDividend Management B.V. Stembeleid Amsterdam, 1 januari 2019 DoubleDividend Management B.V. Herengracht 320 1016 CE Amsterdam Telefoon: +31 20 5207660 contact@doubledividend.nl www.doubledividend.nl
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2013
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2013 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2013 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieEindexamen m&o havo 2009 - II
Opgave 5 Bij deze opgave horen de informatiebronnen 4 tot en met 8. Beleggingsvereniging De Toekomst heeft als doel door middel van scholing, advies en het uitwisselen van ervaringen er toe bij te dragen
Nadere informatie2 VERANTWOORD BELEGGEN
VER ANT WOORD BELEGGEN Samenvatting jaarverslag 2009 VERANTWOORD BEL Verantwoord beleggen loont en financieel en maatschappelijk rendement gaan heel goed samen. Verantwoord beleggen is het geheel van beleggingsactiviteiten
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit document
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance. Versie 14-04-2016
Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Versie 14-04-2016 Versie 14-04-2016 Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Deze brochure gaat over Maatschappelijk Verantwoord
Nadere informatieDuurzaam beleggen. Een kleine positieve verandering bij een beursgenoteerde onderneming heeft een mondiale impact.
Duurzaam beleggen Een kleine positieve verandering bij een beursgenoteerde onderneming heeft een mondiale impact. Triodos Investment Management bv, dochteronderneming van Triodos Bank nv, is de beheermaatschappij
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2016 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerklaring inzake de beleggingsbeginselen
Verklaring inzake de beleggingsbeginselen 1. Inleiding Bijna 2.000 personen hebben pensioenaanspraken opgebouwd bij Stichting Pensioenfonds Avery Dennison (in deze verklaring voortaan verder pensioenfonds
Nadere informatieVoor een houdbaar en betaalbaar inkomen voor later
Vermogensbeheer Voor een houdbaar en betaalbaar inkomen voor later Een houdbaar en betaalbaar inkomen voor later. Dat is de belofte van uw pensioenfonds aan uw deelnemers. Verder gaan is nu zorgen voor
Nadere informatieStand van zaken MVO in Nederland medio 2007 Veel dynamiek, beperkte verankering
BEZOEKADRES Waterstraat 47, 3511 BW Utrecht POSTADRES Postbus 48, 3500 AA Utrecht TELEFOON (030) 236 33 22 FAX (030) 231 28 04 Stand van zaken MVO in Nederland medio 2007 Veel dynamiek, beperkte verankering
Nadere informatieDit is Achmea. 9 April 2015 Eindhoven
Dit is Achmea 9 April 2015 Eindhoven MVO bij Achmea: gebaseerd op drie pijlers Ons bedrijf Achmea als werkgever en kantoororganisatie Ons werk Achmea als verzekeraar en institutioneel belegger Onze wereld
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V.
Management B.V. Best practices voor betrokken aandeelhouderschap Amsterdam, januari 2015 Management B.V. Herengracht 252 1016 BV Amsterdam Tel: +31 20 520 7660 contact@doubledividend.nl KVK nr. 30199843
Nadere informatieSamen werken aan een mooiere wereld, nu en later.
Samen werken aan een mooiere wereld, nu en later. Puur voor later. Voor ons is het Zwitserleven Gevoel onlosmakelijk verbonden met een mooie wereld. Daar dragen wij graag aan bij met ons verantwoorde
Nadere informatieDe jaarlijkse kosteninhouding voor het beheer van de verzekering Levensloop Aandelen bestaat uit een aantal componenten:
Levensloop Aandelen Informatie beleggingsfondsen per 31 december 2009 Productomschrijving Met Levensloop wordt geld gereserveerd waarmee in de toekomst (tussentijds) verlof kan worden gefinancierd. Door
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 24 april 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieDuurzaamheidsanalyse bedrijven
De inspanningen van bedrijven op het vlak van duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen worden door KBC Asset Management beoordeeld volgens een evaluatiemodel dat werd opgesteld in samenwerking
Nadere informatieEerlijke Verzekeringswijzer: samenvatting praktijkonderzoek Transparantie & Verantwoording
Eerlijke Verzekeringswijzer: samenvatting praktijkonderzoek Transparantie & Verantwoording Het doel van de Eerlijke Verzekeringswijzer is om Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) aan te moedigen
Nadere informatieDutch Sustainability Research
Dutch Sustainability Research Helpt u beter geïnformeerd beleggen ANP 2002/FOTO: PICTOR UNIPHOTO Dutch Sustainability Research Helpt u beter geïnformeerd beleggen Uw klant, bestuur of management vraagt
Nadere informatieVerantwoord beleggen 2012
Verantwoord beleggen 2012 Verantwoord beleggen Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) is verantwoordelijk voor een goede fi nanciële uitvoering van de pensioenregeling. Tegelijkertijd hebben we een maatschappelijke
Nadere informatieAan de basis van onze dienstverlening. ligt een transparant en duurzaam beleid. Hoe gaan we met onze klanten om?
Because we care Onze missie is het realiseren van beleggingsdoelen voor onze klanten door het leveren van duurzame performance, service en advies. Verantwoord in alles wat we doen, blijven verrassen en
Nadere informatieDuurzame ontwikkeling met én binnen ABN AMRO IBM Future enterprise. Vincent G.P. van Assem ABN AMRO Amsterdam, 13 september 2006
Duurzame ontwikkeling met én binnen ABN AMRO IBM Future enterprise Vincent G.P. van Assem ABN AMRO Amsterdam, 13 september 2006 1 Planet The world is flat 2 People 3 Wereldbevolking: 6.541.920.085 (per
Nadere informatiePersbijeenkomst ABP Jaarverslag 2010
Persbijeenkomst ABP Jaarverslag 2010 Joop van Lunteren, vicevoorzitter Xander den Uyl, vicevoorzitter Amsterdam, 11 mei 2011 2010: jaar van contrasten Positief: - goed rendement - dekkingsgraad op 105%
Nadere informatieDrie raden balans tussen strategie en toezicht. WissemaGroup
Drie raden balans tussen strategie en toezicht 9 december 2015 Doelstellingen Achtergrond schetsen van de relaties in de gouden driehoek Ideeën presenteren voor de intensivering van de relaties in de gouden
Nadere informatie1e kwartaal 2016 Den Haag, 20 april 2016
Kwartaalbericht 1e kwartaal 2016 Den Haag, 20 april 2016 Samenvatting cijfers per 31 maart 2016 Dekkingsgraad (UFR): 97,7% Beleidsdekkingsgraad: 102,0% Belegd vermogen: 21,9 miljard Rendement 1 e kwartaal
Nadere informatieBeleid voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Stichting Pensioenfonds voor de Architectenbureaus
Beleid voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Stichting Pensioenfonds voor de Architectenbureaus Juni 2014 1. Inleiding Dit Beleid voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen dient als leidraad en toetssteen
Nadere informatieVerantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds
Verantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2018 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Stemmen 6. Engagement 7. ESG-integratie 1.
Nadere informatieDuurzaam Beleggen door Pensioenfondsen
Delen uitkomsten Duurzaam Beleggen door Pensioenfondsen Patrick Corveleijn DNB Toezicht Pensioenen, 14 November 2016 Agenda Introductie: aanleiding en opzet onderzoek Uitkomsten Algemeen beeld Beleid Risicomanagement
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V. Onze visie op het uitsluiten van ondernemingen vanwege betrokkenheid bij controversiële activiteiten
DoubleDividend Management B.V. Onze visie op het uitsluiten van ondernemingen vanwege betrokkenheid bij controversiële activiteiten Amsterdam, september 2017 DoubleDividend Management B.V. Herengracht
Nadere informatie