Koninklijk Actuarieel Genootschap

Transcriptie

1 Koninklijk Actuarieel Genootschap J A A R V E R S L A G V E R B I N D I N G & V E R N I E U W I N G

2 INHOUD JAARVERSLAG VOORWOORD - DOOR JEROEN BREEN - 3 JAN KARS OVER DE ROL VAN ACTUARIËLE PROFESSIONALS - 4 JOS STREPPEL OVER ONS PENSIOENSTELSEL - 6 ILJA BOELAARS OVER EEN VERNIEUWD PENSIOENSYSTEEM - 8 RONDETAFELGESPREK OVER RISICOMANAGEMENT - 10 KERNCIJFERS - 13 JAARCIJFERS - 15 ORGANOGRAM EN PERSONALIA - 16 Koninklijk Actuarieel Genootschap Groenewoudsedijk BK Utrecht T W eindredactie Frank Thooft, Pluspen teksten vormgeving Stahl Ontwerp druk Scheffer Drukkerij Alle bijdragen in dit jaarverslag zijn op persoonlijke titel geschreven. Zet- en drukfouten voorbehouden.

3 HERKENNING EN ERKENNING foto Bert Janssen 2013 was voor het Actuarieel Genootschap (AG) een koninklijk jaar. Tijdens het jubileumcongres op 24 mei jongstleden ontving vertrekkend voorzitter drs. Rajish Sagoenie AAG uit handen van de Commissaris van de Koning van Zuid-Holland, Jan Franssen, het predicaat Koninklijk. Na 125 jaar mogen we ons Genootschap koninklijk noemen; een mijlpaal, maar daarnaast ook waardering voor dat we hebben gedaan, doen en in zekere zin ook zullen gaan doen. Een ander hoogtepunt was het welkom heten van de e actuaris als lid van onze vereniging. Afgelopen jaar groeide onze vereniging met een kleine 100 actuarissen en samen met de actuarieel analisten en geaffilieerden is inmiddels de grens van leden gepasseerd; een vereniging die er dus toe doet. Het afgelopen jaar was ook het jaar van het vergroten van de zichtbaarheid in Den Haag. Het AG heeft onder andere een prominente rol gespeeld in de discussie over de Ultimate Forward Rate (de UFR) en heeft op deze vervolgens iets uit haalt wat voor jou waarde toevoegt. wijze haar maatschappelijke verantwoordelijkheid op Herkenning en erkenning heeft als resultante trots. Een dit, binnen de pensioensector zo belangrijke, dossier abstract begrip, maar o zo wezenlijk! genomen. Onze omgeving verandert en dat impliceert dat wij mee Een andere belangrijke bijdrage afgelopen jaar was het veranderen. Bij die verandering is het van wezenlijk position paper over een alternatieve financiering van belang dat leden zich blijven herkennen in, en kunnen de ouderenzorg, een opmaat naar zorgsparen. Samen blijven identificeren met, de vereniging. De afgelopen met de commissie Verzekeringen en de commissie jaren was het motto: zichtbaarheid door kwaliteit. Pensioenen is door de werkgroep Zorg en Pensioen een Kwaliteit is natuurlijk van belang; de zichtbaarheid paper geschreven dat ingaat op de wijze van hebben we het afgelopen jaar, en dat zal de komende financiering van de (voorspelbare) ouderenzorg. jaren alleen maar toenemen, een prominente plaats Interesse vanuit de SER en de ministeries van SZW en gegeven. VWS toont aan dat we hiermee daadwerkelijk hebben bijgedragen aan de maatschappelijke discussie over dit Tot slot, we mogen trots zijn op ons beroep! Voor het onderwerp. Het komend jaar staan Zorg, Wonen en vierde jaar op rij staan we op nummer 1 van het Elsevier Pensioen hoog op de agenda van het AG. onderzoek naar de Beste banen in Nederland. In mijn eigen actuariaat studietijd van had Het is wat mij betreft van groot belang continu naar professor Bob Alting van Geusau het al over een buiten te kijken om de wereld om ons heen te blijven soortgelijk Amerikaans onderzoek waar ons beroep ook aanschouwen en op basis van die waarneming op nummer 1 stond (en nog steeds staat). Kortom we adequaat te kunnen anticiperen op veranderingen. staan al lang, erg lang op nummer 1; het wordt tijd dat Wanneer je terugkijkt en blijft doen wat je in het we die trots ook zichtbaar gaan maken. verleden deed, is de kans groot dat het je oplevert wat je verwacht. Onze omgeving en zeker onze leden ir. drs. Jeroen D. Breen AAG verwachten vandaag de dag méér. Lid zijn van een algemeen directeur beroepsvereniging betekent herkenning in datgene Koninklijk Actuarieel Genootschap waarmee de vereniging zich bezig houdt en dat je er 3 Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag

4 tekst Jan Kars foto Bert Janssen Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag

5 VERANDEREN, VERBINDEN, VERNIEUWEN EN VERTROUWEN De wereld verandert en dus ook de rol van actuariële professionals. Dit weten we inmiddels al een paar jaar, en daar is in de afgelopen jaren ook al meer dan genoeg over gezegd. Wij zijn dan ook al jaren bezig met een vernieuwingsslag. Van gedragsregels en de permanente educatie tot aan transparantie en samenwerking. Het is echter niet alleen onze rol maar ook het domein dat aan verandering onderhevig is. Waar het domein Verbinden we weten waar we goed in zijn en kunnen dit verder uitbouwen waarin wij opereerden tot een aantal jaren terug redelijk exclusief was, zie je dat dit steeds groter is geworden en tegelijkertijd steeds meer overlap krijgt met andere disciplines. De eisen aan onze beroepsgroep zijn behoorlijk toegenomen. Denk bijvoorbeeld aan risicomanagement dat door onze opdrachtgevers meer en meer integraal opgenomen wordt in de strategie en de bedrijfsvoering. Daarbij worden alle risico s onder de loep genomen. Als Vertrouwen specialist weten wij uiteraard alles van de financiële Uiteindelijk gaat het natuurlijk ook om het risico s, maar onze opdrachtgevers verwachten een maatschappelijk belang. Niet alleen winstmaximalisatie gesprekspartner die in staat is vanuit zijn of haar positie op de korte termijn, maar een wezenlijke en structurele naar risico te kijken, en dat is enerzijds breder en bijdrage van de financiële sector aan de samenleving. anderzijds ook meer resultaatgericht. We kunnen echter De kredietcrisis heeft geleid tot een behoorlijke deuk in onmogelijk specialist op alle terreinen worden. Maar het consumentenvertrouwen hetgeen een directe relatie door samen te werken met andere disciplines en - in heeft met de economische ontwikkelingen. Er is nog wel overleg met de opdrachtgever - het maken van de wat nodig om dit vertrouwen weer te herstellen. vertaalslag naar de bedrijfsdoelstellingen zullen we in Als beroepsgroep zijn wij in staat, rechtstreeks dan wel staat zijn de impact van risicomanagement naar een via onze rol bij de financiële instellingen, hier een hoger plan te brengen. Niet alleen door te wijzen op de positieve bijdrage aan te leveren. Dit zal zondermeer gevaren vanuit ons specialisme, maar juist door een flinke uitdaging betekenen omdat we ons continu verbinding te leggen naar de doelen die nagestreefd ook buiten onze comfortzone moeten bewegen. We worden. weten waar we goed in zijn en kunnen dit verder uitbouwen. Aan de andere kant moeten we ervoor Vernieuwing zorgen dat dit vertaald wordt in resultaten. We zijn Een ander voorbeeld is de sterfteontwikkeling. Het gaat tenslotte de adviseurs van de beslissers. En wellicht niet alleen meer om modellering en extrapolatie van moeten we zelfs een stap verder denken. Hoe mooi zou zichtbare trends op de te gebruiken levens- en het zijn als wij over 5 jaar de kweekvijver blijken te zijn sterftekansen. Gedragsverandering in de samenleving van nieuwe bestuurders in de financiële sector. en mogelijke nieuwe medische ontwikkelingen hebben een enorme impact op de verplichtingen van de Impact, daar draait het om en daar gaan we voor. financiële sector. Met het kijken in een glazen bol komt men er niet. Het opzoeken van en samenwerken met Jan Kars andere partijen, die zich onder andere bezig houden voorzitter Koninklijk Actuarieel Genootschap met demografie, leidt tot nieuwe inzichten en uiteindelijk tot een situatie waarbij we, niet alleen als financiële sector maar ook als samenleving, beter voorbereid zijn op de toekomst. 5 Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag

6 ONS PENSIOENSTELSEL MÓET VERNIEUWEN Ons pensioenstelsel is zoals bekend aan het wankelen, en we moeten het roer radicaal omgooien, stelt Jos Streppel, voorzitter van de Raad van Advies van het Koninklijk Actuarieel Genootschap (AG). het AG kan helpen om de trade-off s transparant te maken Waarom vindt u dat het pensioenstelsel moet veranderen? Er is slecht gecommuniceerd over de rechten: de belanghebbende dacht zekerheid te hebben, inclusief meestal indexatie. Dat blijkt in de kleine lettertjes bij pensioenfondsen echter niet zo te zijn. Het vertrouwen is weg. Daarbij komt: de belanghebbenden hebben niets te zeggen. De afdracht en het beheer van hun looninkomen, uitgesteld naar de toekomst, wordt geregeld door sociale partners. Maar er is meer. We hebben te maken met lastige macro-ontwikkelingen. We worden ouder; de lange rente is laag; de markt is volatiel; fiscale begunstiging neemt af; en lagere premies zijn het doel. Een herziening van het pensioenstelsel zou deze problemen moeten oplossen, of tenminste begrijpelijk moeten maken. Hoe is dat risico-arm en betaalbaar te maken? De druk om premies te verlagen is rechtstreeks strijdig met zekerheid verschaffen aan deelnemers. Risico mijden is zeer in de mode, maar verlaagt de aanspraken in de toekomst met zekerheid. De druk om de rekenrente te verhogen verlaagt de zekerheid van aanspraken in de toekomst. Het risico wordt daarmee afgewenteld op de jonge generatie, en dat kan niet de bedoeling zijn. Ik heb weleens gedacht om de rekenrente voor Defined Benefit (DB) te laten variëren met een 5-jaarsgemiddelde van de beleggingen. Een nul-garantie is ook DB! Nadeel is dat er geen aansluiting meer is met gangbare boekhoudsystemen en dat het als consequentie heeft dat de tweede pilaar niet meer mag concurreren met verzekeraars. 6 Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag Welke noodzakelijke ontwikkelingen ziet u binnen de verzekeringssector? Verzekeraars krijgen een grote taak zodra de verplichtstelling verdwijnt, en ook als die deels verdwijnt door de premiemaximalisatie. Zij kunnen zich richten op eenvoudige Defined Contribution (DC) producten maar ook op volledige DB-producten. Ziet u een rol voor het AG weggelegd op beide terreinen en zo ja, hoe ziet u die dan? Het AG kan helpen om de trade-off s, ofwel de uitruil, transparant te maken. Wat is de verhouding tussen premiehoogte, rekenrente, zekerheid etc.? Belangrijk is te helpen voorkomen dat de oplossing gezocht wordt in het verhogen van de rekenrente, alleen: die legt het risico bij de volgende generatie. Drs. J.B.M. Streppel (1949) studeerde Algemene en Internationaal Bestuurwetenschappelijke Economie aan de Universiteit van Tilburg. Hij begon zijn loopbaan in 1973 bij één van de rechts-voorgangers van AEGON en bekleedde verschillende functies op het gebied van treasury en beleggingen. In 1986 werd hij benoemd tot Chief Financial Officer (CFO) van FGH Bank, waar hij een jaar later toetrad tot de Raad van Bestuur. In 1991 werd Streppel bestuursvoorzitter van Bank Labouchère (tot 1997). Vanaf april 1995 kwam daar het bestuursvoorzitterschap van FGH Bank bij. In 1998 werd Streppel CFO van AEGON N.V. Sinds 2000 was hij tevens lid van de Raad van Bestuur. Op 22 april 2009 ging hij met pensioen. 1 oktober 2013 bood Jos Streppel als voorzitter van de Monitoring Commissie Corporate Governance Code het slotdocument van de Commissie aan de minister van Economische Zaken. Dit slotstuk is de laatste publicatie van de Commissie onder zijn leiding.

7 interview met Jos Streppel tekst Frank Thooft foto Ad Bogaard Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag

8 tekst Frank Thooft foto Sean Stevenson Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag

9 EEN VERNIEUWD PENSIOENSYSTEEM KAN JUIST VERBINDEN Eén van de problemen met het huidige pensioenstelsel is dat het onduidelijk is van wie het geld in de pot is, stelt Ilja Boelaars. Daardoor is een onnodige generatiestrijd ontbrand, die in plaats van verbindend, verwijderend heeft gewerkt. De econoom Boelaars is promovendus aan de Universiteit van Chicago en is tevens columnist bij RTL-Z. Daarnaast is hij woordvoerder van de recente pensioenplanpresentatie van de Jonge Democraten, de JOVD en de Jonge Socialisten. Zij hebben vanaf scratch een nieuw pensioenstelsel geschetst om de huidige pensioenproblematiek het hoofd te kunnen bieden en een juist op de toekomst gericht pensioensysteem op te zetten. Ieder een eigen risicoprofiel In hun pensioensysteem stort elk individu, zzp ers eveneens, verplicht een bijdrage in een persoonlijk account bij een pensioenfonds van eigen keuze. Werknemers via de werkgever; zelfstandigen rechtstreeks. Met ieder een eigen risicoprofiel en een eigen eindverwachting, waardoor meteen alle onduidelijkheid over vermeende eindgaranties kan worden aangepakt. Het hiermee opgebouwde spaardeel wordt als aanvulling gerekend op het wettelijke basispensioen, vergelijkbaar met de basis zorgverzekering, waar ieder ook naar eigen inzicht en keuze op kan bijverzekeren. Tegenvallers niet meer naar toekomst verschuiven De zogenaamde intergenerationele solidariteit wordt volgens Boelaars momenteel overschat. De doorsneepremie, waardoor lager gesalarieerden meebetalen aan het pensioen van de carrièremakers, verdwijnt in ons plan ook: deze perverse solidariteit wordt zo juist een halt toegeroepen. Daar staat tegenover dat eventuele tegenvallers niet meer met toekomstige generaties gedeeld kunnen worden. Er zijn mensen die dit een nadeel vinden. Dat nadeel is echter beperkt: schokken kunnen maar kort, zeg drie tot maximaal tien jaar, worden uitgesmeerd. Bovendien leert de praktijk dat er enorme politieke risico s zijn: als er tegenvallers zijn worden de regels aangepast en tekorten doorgeschoven, terwijl meevallers juist direct worden uitgegeven. Wij zien het verdwijnen hiervan daarom juist als voordeel. Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag wonen en zorg combineren met pensioen 9 Meer keuze en combinaties Ook denkt Boelaars dat hun pensioensysteem nieuwe mogelijkheden schept, bijvoorbeeld om wonen of zorg te combineren met het pensioen. Je hoort bijvoorbeeld regelmatig het geluid dat mensen wiens huis onder water staat, een voorschot op hun pensioen zouden moeten kunnen nemen. De huidige collectiviteit staat dit soort ideeën in de weg. Het nieuwe systeem maakt het mogelijk om het risicoprofiel beter te laten aansluiten bij de individuele deelnemer. Boelaars: De pensioenuitvoerder hoeft niet meer één gezamenlijke beleggingsmix te kiezen. Men kan voor jong meer risico nemen dan voor oud. Binnen generaties kunnen deelnemers eventueel zelf een keuze maken, maar dan wat ons betreft wel binnen een leeftijdsafhankelijke bandbreedte. Voor Boelaars werkt deze vernieuwing verbindend, waar het huidige pensioensysteem juist voor verschillen en conflicten zorgt. De vergrijzing zorgt al voor genoeg intergenerationele spanningen. Denk aan de AOW, de zorg. Willen we generaties dan ook nog laten vechten om die collectieve pensioenpot? Wij verbinden liever door helderheid te creëren over van wie dat gespaarde geld is. Door mensen meer zeggenschap te geven, creëren we bovendien meer betrokkenheid. Ook dat is hard nodig. Drs I.A. Boelaars studeerde economie aan Universiteit Utrecht (BSc, 2006) en de London School of Economics (MSc, 2007).

10 interview tekst André de Vos foto Bert Janssen DE GESPREKSPARTNERS op de foto van links naar rechts: drs. Pelle van Vlijmen AAG FRM Cutting Edge Risk Consultancy Nederlands bestuur Global Association of Risk Professionals drs. Tom Veerman AAG RBA Triple A mede-ontwikkelaar en docent CERA-opleiding Pim van Diepen MSc. AAG Mercer AG-kring Risk Management drs. John Oost AAG RBA Achmea voorzitter AG-commissie Enterprise Risk Management VBA-commissie Risk Management drs. Hen Veerman AAG RBA Triple A AG-kring Risk Management VBA-commissie Risk Management drs. Annemarie Mijer AAG RBA Nationale-Nederlanden bestuur Koninklijk Actuarieel Genootschap 10 Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag

11 RISICOMANAGEMENT Risicomanagement is sinds het uitbreken van de crisis hét thema in de financiële sector. De actuaris is traditioneel nauw betrokken bij risicomanagement, maar zijn positie is niet meer onaantastbaar. Met de oprichting van een Kring en een Commissie Enterprise Risk Management (ERM) wil het Koninklijk Actuarieel Genootschap (AG) meer aandacht schenken aan de rol van actuarissen binnen het domein risicomanagement. Zes risicodeskundigen geven hun mening. als succesvolle risicomanager moet je je los kunnen maken van de modellen De gereedschapskist van een actuaris AG is het best gevuld om de rol van risicomanager te vervullen, zeker bij pensioenfondsen en verzekeraars, zegt Annemarie Mijer, bestuurslid van het AG. Maar de actuaris is niet de enige die dat kan. En met onze oude tools alleen redden we het niet meer. We moeten verbreden. Niet alleen risico s doorrekenen, maar ook scenario s bedenken en oplossingen. Dus vóór en ná het rekenwerk betrokken zijn. Dat actuarissen onmisbaar zijn bij risicomanagement bij financiële instellingen staat buiten kijf voor de deelnemers aan het rondetafelgesprek. Maar hoewel actuarissen cruciaal zijn bij het beheersen van risico s, zijn zij daarmee niet vanzelfsprekend ook de risicomanagers binnen de organisatie. Een actuaris is een noodzakelijke schakel in goed risicomanagement, zegt Hen Veerman. Maar een goede actuaris is niet per se een goede risicomanager. Dat is een andere discipline, met andere eisen. Een actuaris is gewend te redeneren vanuit de techniek, aldus Pim van Diepen. Als succesvolle risicomanager binnen een financiële instelling moet je je los kunnen maken van de modellen. Je moet het complete speelveld kunnen overzien en op basis daarvan de discussie aangaan met het bestuur. Dat is een lastig gesprek over minder risico nemen of meer kapitaal aanhouden, dat haaks kan staan op de commerciële doelstellingen. Dat vereist politieke gevoeligheid en daar ligt niet de natuurlijke kracht van de actuaris, vult Pelle van Vlijmen aan. Logisch, vindt Hen Veerman. De actuariële opleiding trekt bèta s, terwijl veel van de eisen aan een moderne risicomanager eerder passen bij alfaopleidingen. Eerder een manager dan een specialist. Binnen de actuariële beroepsgroep is veel belangstelling voor risicomanagement. De eerste bijeenkomst van de Kring Risk Management trok dit jaar 150 belangstellenden. De Kring is opgezet als netwerkmogelijkheid voor actuarissen die zich bezighouden met risicomanagement en vormt tevens een podium voor inspirerende sprekers over het onderwerp. Er is de vervolgopleiding CERA, specifiek gericht op actuarissen die zich willen specialiseren in risicomanagement. En de nieuwe Commissie ERM van het AG wil al op korte termijn met voorstellen komen hoe de vereniging meer invulling kan geven aan risicomanagement. Het is nu een containerbegrip, zegt John Oost voorzitter van de commissie ERM. Wij willen risicomanagement handen en voeten geven. Het is belangrijk dat het AG een visie heeft op de rol van actuarissen bij risicomanagement. Als we dat helder hebben, kunnen we ook kijken wat er moet gebeuren op gebied van bijscholing en opleiding. Er wordt nu dan ook wel serieus werk van gemaakt, aldus Oost. En dat is nodig. Binnen risicomanagement Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag

12 zijn andere terreinen dan het harde rekenwerk belangrijker geworden. Het gaat over zaken als verkoop, reputatie, politiek, maar vooral over processen binnen de organisatie. Redelijk onontgonnen terrein voor de gemiddelde actuaris. We moeten ons goed afvragen of en hoe we ons op dit terrein moeten begeven, zegt Tom Veerman. Actuarissen worden binnen financiële organisaties van oudsher gewaardeerd om hun rol als politieagent. Van een risicomanager wordt ook verwacht dat hij vooruit kijkt, kansen ziet, én risico s. Dat ligt dichter tegen de controllersfunctie aan. Het dilemma is: willen we de politieagent blijven of die bredere rol oppakken. Daarin speelt mee dat de positie van de onafhankelijk certificerend actuaris onder druk staat. Actuarissen hebben de laatste jaren terrein verloren op het gebied van risicomanagement, ook bij pensioenfondsen en verzekeraars. We moeten onze plaats aan de tafel heroveren, want de actuaris is niet langer het eerste aanspreekpunt bij risicomanagement, zegt Hen Veerman. Ten onrechte, vindt zijn broer Tom. Juist bij verzekeraars en pensioenfondsen zijn de risico s zo technisch en liggen ze zo in het verlengde van de actuariële functie, dat een risicomanager wel actuaris moet zijn. Dat ligt bij andere financiële instellingen, zoals banken, misschien anders. Binnen de opleiding tot actuaris AG zou meer aandacht kunnen zijn voor de bredere taak van risicomanager. Je zou willen dat iemand die een hoge risicomanagementfunctie binnen een financiële instelling ambieert, automatisch denkt aan het actuariaat als de meest geschikte opleiding, zegt Pim van Diepen. Nu kun je je afvragen of dat inderdaad zo is, laat staan of het zo wordt ervaren door jongeren. Pelle van Vlijmen ziet echter weinig in de verbreding van de opleiding. Het is geen beroepsopleiding. Bovendien: dé actuaris bestaat niet. De combinatie van wiskunde, statistiek en economie kun je al op veel manieren inzetten, risicomanagement is daar één van. Als we willen dat actuarissen meer in beeld komen als risicomanager, moeten we de mensen die daar al in zijn geslaagd, meer naar voren brengen. Toon de vaandeldragers, aan je eigen beroepsgroep, maar ook aan de wereld daarbuiten. Annemarie Mijer is één van die voorbeelden. Ze is Chief Risk Officer bij Nationale-Nederlanden. Zij vindt dat niet zozeer de kunde van een actuaris moet veranderen als wel zijn gedrag. Een risicomanager is assertief, proactief. Dat zijn actuarissen niet altijd. Een actuaris met ambities als risicomanager zal zich die kwaliteiten dus eigen moeten maken. Op een andere manier moeten kijken naar zijn rol in het bedrijf en de maatschappij. willen we de politieagent blijven of die bredere rol oppakken 12 Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag

13 KERNCIJFERS man vrouw Ledenaantal per Leden AAG (1072) Leden Actuarieel Analist AG (189) Geaffilieerden (270) 1% 5% 94% 1% 3% 99% 3% 94% Ledenaantal AAG Leden AAG (1013) Leden AAG ge(pre)pensioneerd (53) Leden AAG overig (6)* * WIA, slapend lidmaatschap Ledenaantal Actuarieel Analist AG Leden Actuarieel Analist AG (188) Leden Actuarieel Analist AG overig (1)* * WIA Geaffilieerden Geaffilieerden (255) Geaffilieerden ge(pre)pensioneerd (7) Geaffilieerden overig (8)* * WIA Ledenaantallen Leden AAG Leden Actuarieel Analist AG Geaffilieerden 2013 Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag

14 > KERNCIJFERS > 80 Leeftijdsopbouw Leden AAG man (786) vrouw (286) Leeftijdsopbouw Actuarieel Analist man (136) vrouw (53) > 80 Leeftijdsopbouw Leden Actuarieel Genootschap naar sexe man (1144) vrouw (387) exclusief 5 Leden van Verdienste > 80 Leeftijdsopbouw leden Actuarieel Genootschap naar type lidmaatschap AAG man (786) AAG vrouw (286) Actuarieel Analist AG man (136) Actuarieel Analist AG vrouw (53) Geaffilieerden man (222) Geaffilieerden vrouw (48) Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag

15 JAARCIJFERS Balans Koninklijk Actuarieel Genootschap per 31 juli 2013 na resultaatbestemming activa vaste activa immateriële vaste activa materiële vaste activa vlottende activa debiteuren belastingen en premies sociale verzekeringen overige vorderingen en overlopende activa liquide middelen totaal activa passiva eigen vermogen crediteuren belastingen en premies sociale verzekeringen overige schulden / overlopende passiva totaal passiva Staat van baten en lasten Koninklijk Actuarieel Genootschap over het boekjaar baten contributies De Actuaris overige baten totaal baten lasten directe kosten lonen en salarissen sociale lasten overige personeelskosten afschrijvingen overige lasten som der lasten bedrijfsresultaat som der financiële baten en lasten resultaat Het resultaat over het boekjaar is als volgt in het eigen vermogen verwerkt: kapitaal bestemmingsreserve totaal Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag

16 ORGANOGRAM & PERSONALIA (BEZETTING PER 31 JULI 2013) ALGEMENE LEDENVERGADERING COLLEGE VAN RECHTSPRAAK BESTUUR KONINKLIJK ACTUARIEEL GENOOTSCHAP RAAD VAN ADVIES RAAD VAN BEROEP BUREAU KONINKLIJK ACTUARIEEL GENOOTSCHAP Directie PA&PR Intern Bedrijfsbureau Ledenservice en Ledenadministratie Beleid en Beleidsondersteuning REDACTIE DE ACTUARIS COMMISSIES Commissie Internationaal Commissie PA&PR Commissie Kwaliteitszorg Commissie Solvency Commissie Verzekeringen Commissie Pensioenen Commissie Enterprise Risk Management Commissie Sterfte Onderzoek Commissie Onderwijs AG Commissie Nominatie Commissie Accreditatie Permanente Educatie Commissie Accreditatie Universiteiten / Hogescholen Koninklijk Actuarieel Genootschap INTERNATIONAAL KRINGEN Kring Schade Kring Leven Kring Risk Management Kring Dutch Young Actuarial Professionals (DYAP) Kring van Actuarieel Analisten (KAA) Kring van Gepensioneerde Actuarissen (KVGA) Kring van Actuarissen in Curaçao en Suriname (KRIACS) GROUPE CONSULTATIF IAA VERTEGENWOORDIGING CERA GLOBAL ASSOCIATION EUROPEAN ACTUARIAL ACADEMY CONGRESCOMMISSIE AG JUBILEUM 24 MEI 2013 ASTIN WETENSCHAPPELIJK COMITÉ, ASTIN COLLOQUIUM MEI Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag

17 BESTUUR ACTUARIEEL GENOOTSCHAP drs. Rajish Sagoenie AAG, voorzitter (tot 27 mei 2013) Jan Kars AAG, voorzitter (vanaf 27 mei 2013) drs. Annemarie Mijer-Nienhuis AAG RBA, vicevoorzitter, risicomanagement en onderwijs AI drs. Jobert Koomans AAG, interne organisatie, financiën en pensioenen drs. Jan-Huug Lobregt AAG, PA&PR en solvency drs. Fleur Rieter AAG, kwaliteitszorg (tot 19 december 2012) drs. Mirja Constandse AAG, kwaliteitszorg en sterfte onderzoek (vanaf 19 december 2012) drs. Gerlinda Poolman-Muizelaar AAG, onderwijs AG en verzekeringen RAAD VAN ADVIES drs. J. Streppel dr. P.H. Omtzigt prof. dr. H.M. Prast (tot 31 juli 2013) prof. dr. J.H.R. van de Poel (tot 31 juli 2013) J. Jongejan (tot 31 juli 2013) mr. B.M. de Vries (vanaf 1 augustus 2013) ir. drs. A. Fraterman (vanaf 1 augustus 2013) drs. D. Willemse (vanaf 1 augustus 2013) MEDEWERKERS BUREAU KONINKLIJK ACTUARIEEL GENOOTSCHAP ir. drs. Jeroen Breen AAG, directeur Esther Oostveen, receptioniste/telefoniste Els van Wijk, receptioniste/telefoniste Nella Stokman, office manager Fadma Boutrah, medewerker Financiën Maarten van Meerten, manager PA&PR Pascale Mandjes-Heese, medewerker Communicatie Gonnie Winters, medewerker Ledenservice Nicole Kurpershoek, medewerker PE & Kringen Inge Duenk, medewerker PE & Kringen Robert de Vries, senior Beleidsmedewerker drs. Corné van Iersel AAG CERA, senior Beleidsmedewerker (vanaf 1 november 2012) Mirjam Herbold, secretarieel medewerker Beleid Monique Schuilenburg, coördinator Internationaal COLLEGE VAN RECHTSPRAAK mr. W.F. Korthals Altes, voorzitter mr. A.Ch.H. Franken, plv.-voorzitter mr. J.B. Londonck Sluijk, secretaris mr. I.J. de Laat, plv.-secretaris drs. J.D. Carrière AAG, lid D. den Heijer AAG, lid R. van Dam AAG, plv.-lid drs. H.J.W. van Gemert AAG, plv.-lid J. van der Starre AAG Hon FIA, plv.-lid P.P.C. van Zijp AAG, plv.-lid RAAD VAN BEROEP mr. M.A.L.M. Willems, voorzitter mr. I.J. de Laat, secretaris mr. J.B. Londonck Sluijk, plv.-secretaris mr. G. Liesveld, lid-jurist mr. E.D. Wiersma, lid-jurist mr. A.J.L.M. van der Wildt, plv.-lid-jurist H.A. van den Hoogen AAG, lid-actuaris drs. A.I.M. Kool AAG, lid-actuaris drs. W. de Boer AAG, plv.-lid-actuaris drs. J.M. Krijgsman van Spangenberg AAG, plv.-lid-actuaris L.G. Witkamp AAG, plv.-lid-actuaris C.F. Hammer AAG, plv.-lid-actuaris Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag

18 > PERSONALIA COMMISSIES Commissie Internationaal A.A.M. Kok AAG Hon FIA, voorzitter (tot 1 juni 2013) R.J.C. Hersmis AAG, voorzitter (vanaf 1 juni 2013) ing. H.W.A.M. van den Bosch AAG drs. R.W.C. van den Brink AAG RBA drs. F.A.M. Ruygt AAG F.R. Valkenburg AAG RBA drs. R.H.M. Willems AAG Commissie PA&PR drs. J.H.S. Lobregt AAG, voorzitter drs. C.A.M. van Iersel AAG CERA Commissie Kwaliteitszorg drs. W. Eikelboom AAG, voorzitter (tot 1 januari 2013) R. Kruijff AAG, voorzitter (vanaf 1 januari 2013) P.P.C. van Zijp AAG drs. P.J.M. van Meel AAG drs. B.J. Bruins Slot AAG drs. C.J.A.J.J. Wisselink AAG CERA Commissie Solvency S.E. Timmers AAG MBA, voorzitter (tot 1 dec. 2012) drs. W. Elshof AAG, voorzitter (vanaf 1 dec. 2012) drs. L. Andringa AAG drs. E.P. Borsje AAG (vanaf 1 april 2013) drs. S.F.J. van de Pas AAG drs. ir. P.A.A. van Overbeek AAG drs. J.L.A.G. Hubers AAG (tot 1 april 2013) drs. J.W.H. Vulto AAG Commissie Verzekeringen J.A. de Jongh AAG, voorzitter drs. P.F.J. Franken AAG A.Z.M. van Kampen AAG drs. F.A. Nawijn AAG A.J. Paauw AAG ir. drs. M.H. Rommers AAG drs. E.P. Visser AAG Commissie Pensioenen drs. P. Kandhai AAG, voorzitter (tot 1 juli 2013) drs. R.M. Vos RBA, voorzitter (vanaf 1 juli 2013) drs. J.G.A. Smolenaers AAG (tot 1 juli 2013) drs. B.A. Weijers AAG (vanaf 1 juli 2013) ir. M.J.M. Pernot AAG drs. A. Hussem AAG drs. R.F.A. van Giersbergen AAG Commissie Enterprise Risk Management drs. J.A. Oost AAG RBA, voorzitter (vanaf 1 aug. 2013) Commissie Sterfte Onderzoek drs. E.B.B. Kromme AAG, voorzitter drs. W. de Boer AAG H.W.M. van Broekhoven AAG Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag prof. dr. T.E. Nijman (tot 1 november 2012) dr. ir. T.J.W. Schulteis AAG prof. dr. ir. M.H. Vellekoop prof. dr. B.J.M. Werker (vanaf 1 november 2012) ir. drs. M.R. van der Winden AAG Werkgroep Prognosetafels A.M.J.H. van der Heijden AAG, voorzitter (tot 1 februari 2013) drs. C.A.M. van Iersel AAG CERA, voorzitter (vanaf 1 februari 2013) dr. K. Antonio drs. R.E.V. Meijer AAG W.G. Ouburg MSc. drs. E.J. Slagter drs. C.T. Smit AAG prof. dr. A.M.B. de Waegenaere Werkgroep Ervaringssterfte A.M.J.H. van der Heijden AAG, voorzitter (tot 1 februari 2013) drs. C.A.M. van Iersel AAG CERA, voorzitter (vanaf 1 februari 2013) drs. S.I. Keijmel AAG ir. M.J.M. Pernot AAG ir. drs. J.H. Tornij drs. J.C. van Valkengoed ir. R.E.J.M. Waucomont AAG drs. R. Westhoff AAG M.A. van Wijk MSc. Commissie Onderwijs AG W.J.C. Deelen AAG MCM, voorzitter R.J.C. Hersmis AAG (tot 1 januari 2013) drs. H.J. Sloots AAG J.J. Rabbering Actuarieel Analist AG M.D.H. Schut MSc. AAG M.V. Tjia AAG (vanaf 1 juni 2013) Commissie Nominatie drs. M. Vet AAG, voorzitter drs. I. Zeilstra AAG MBA S. van Vuure AAG drs. R.K. Sagoenie AAG (tot 27 mei 2013) J.C.H. Kars AAG (vanaf 27 mei 2013) ir. drs. J.D. Breen AAG drs. E.B.B. Kromme AAG drs. E.E.H.M. Lamerikx AAG FRM (vanaf 1 februari 2013) Commissie Accreditatie Permanente Educatie J.C.H. Kars AAG, voorzitter (tot 25 mei 2013) drs. M Lind AAG, voorzitter (vanaf 1 juli 2013) drs. G.Th. Pluym AAG drs. M. Lind AAG drs. J.M. Krijgsman van Spangenberg AAG W. de Klerk Actuarieel Analist AG A.G.M.M. de Vrij Actuarieel Analist AG drs. P.P. Carpay AAG (vanaf 7 december 2012) Commissie Accreditatie Universiteiten / Hogescholen dr. D.R. Dannenburg AAG, voorzitter drs. J.M. Krijgsman van Spangenberg AAG P.P.C. van Zijp AAG R.H. van Os AAG

19 KRINGEN Kring Schade drs. J.H.S. Lobregt AAG, voorzitter drs. E.G. Bos AAG drs. S. Tolk AAG drs. P.R. Dannenburg AAG drs. R.A.A. Teeuwen drs. M. Zwijnenburg drs. L.B. Thiers (vanaf 7 december 2012) Kring Leven drs. N.P.J. Hilhorst AAG, voorzitter drs. E. Roebersen AAG CFA FRM drs. C.C.J. Bastiaansen AAG drs. J.E. Born AAG R. van Dijk AAG (tot 24 september 2012) J.J. Verbaan AAG CERA Kring Dutch Young Actuarial Professionals W.O. Man K. Henderson MSc. Kring van Actuarieel Analisten W. de Klerk Actuarieel Analist AG, voorzitter A.G.M.M. de Vrij Actuarieel Analist AG drs. M. Rijkeboer Actuarieel Analist AG J.J. Rabbering Actuarieel Analist AG (tot 26 juni 2013) drs. P.F. Tseng Actuarieel Analist AG (tot 26 juni 2013) drs. Y.H. Hoekstra (vanaf 26 juni 2013) R. Stals Actuarieel Analist AG (vanaf 26 juni 2013) Kring van Gepensioneerde Actuarissen S. van Vuure AAG, voorzitter drs. J.H.C. Jansen AAG drs. A.I.M. Kool AAG Kring van Actuarissen in Curaçao en Suriname drs. M.R. Merhai AAG E.M. Velgersdijk AAG REDACTIECOMITÉ DE ACTUARIS drs. P.J.M. van Meel AAG, hoofdredacteur F. Thooft, bladmanager mr. J.G.C. de Baar MBA (tot 31 december 2012) A. Th. Biesma (vanaf 1 januari 2013) drs. R. Brinksma AAG drs. C.A.M. van Iersel AAG CERA (vanaf 1 januari 2013) W.G.C.M. Jacobs Actuarieel Analist AG drs. E.C.T.E. Kint AAG (vanaf 1 januari 2013) J.G. Meijer MSc. AAG H.J. Ros (tot 31 december 2012) Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag INTERNATIONAAL GROUPE CONSULTATIF Board of Directors 0 F.R. Valkenburg AAG RBA 0 R.J.C. Hersmis AAG (tot 19 oktober 2012) Groupe Consultatif 0 A.A.M. Kok AAG Hon FIA, Membre Titulair 0 F.R. Valkenburg AAG RBA, Membre Suppléant 0 H.W.M. van Broekhoven AAG, Membre Suppléant Consumer Protection working group 0 ing. H.W.A.M. van den Bosch AAG Freedoms & General Purposes Committee 0 A.A.M. Kok AAG Hon FIA Insurance Committee 0 H.W.M. van Broekhoven AAG Solvency II working group Pillar I Non-Life 0 drs. P.F.J. Franken AAG Solvency II working group Pillar II & III Accounting 0 drs. G.M. Haandrikman AAG Solvency II working group Conglomerates/Cross Sectoral 0 H.W.M. van Broekhoven AAG, voorzitter Solvency II working group Internal Models 0 H.W.M. van Broekhoven AAG 0 M. Ahmadan AAG Pensions Committee 0 F.R. Valkenburg AAG RBA, voorzitter 0 ing. H.W.A.M. van den Bosch AAG Social Security Subcommittee 0 ing. H.W.A.M. van den Bosch AAG QIS working group 0 F.R. Valkenburg AAG RBA, voorzitter Sponsor Support 0 prof. dr. A.A.J. Pelsser Hon FIA Valuation 0 J.W. Wijckmans Education Committee 0 R.J.C. Hersmis AAG, voorzitter (tot 19 oktober 2012) 0 drs. G.H. Poolman-Muizelaar AAG Task Force Actuarial Standards 0 A.A.M. Kok AAG Hon FIA Drafting Team GCASP2 0 drs. J.M. Krijgsman van Spangenberg AAG

20 > PERSONALIA IAA VERTEGENWOORDIGING Accreditation 0 R.J.C. Hersmis AAG Actuarial Standards Committee 0 drs. F.A.M. Ruygt AAG Task Force IAS19 0 drs. P. Kandhai AAG Insurance Accounting Task Force 0 drs. F.A.M. Ruygt AAG Chief Executive Officers 0 ir. drs. J.D. Breen AAG Council 0 drs. R.W.C. van den Brink AAG RBA 0 drs. F.A.M. Ruygt AAG Education 0 R.J.C. Hersmis AAG Executive Committee Task Force Role of the Actuary 0 A.A.M. Kok AAG Hon FIA Strategic Planning Subcommittee 0 A.A.M. Kok AAG Hon FIA (vanaf 1 december 2012) IAA Leaders Forum 0 drs. F.A.M. Ruygt AAG Insurance Accounting 0 drs. F.A.M. Ruygt AAG, voorzitter 0 A.A.M. Kok AAG Hon FIA Subcommittee on Education and Practice 0 drs. F.A.M. Ruygt AAG Insurance Regulation 0 A.A.M. Kok AAG Hon FIA Solvency Subcommittee 0 H.W.M. van Broekhoven AAG, voorzitter ComFrame Task Force 0 H.W.M. van Broekhoven AAG 0 drs. F.A.M. Ruygt AAG 0 A.A.M. Kok AAG Hon FIA Mortality Working Group 0 H.W.M. van Broekhoven AAG, co vice voorzitter Nominations Committee 0 drs. R.W.C. van den Brink AAG RBA ORSA Working Group 0 H.W.M. van Broekhoven AAG, co voorzitter Pensions & Employee Benefits Committee 0 drs. P. Kandhai AAG Population Issues Working Group 0 H.W.M. van Broekhoven AAG President s Forum 0 drs. R.K. Sagoenie AAG (tot 27 mei 2013) 0 J.C.H. Kars AAG (vanaf 27 mei 2013) Professionalism 0 drs. R.W.C. van den Brink AAG RBA 0 drs. F.A.M. Ruygt AAG Standard Setters Round Table 0 A.A.M. Kok AAG Hon FIA Supranatural Relations 0 drs. R.W.C. van den Brink AAG RBA, co vice voorzitter CERA GLOBAL ASSOCIATION 0 R.J.C. Hersmis AAG, lid Board of Directors CERA Review Panel 0 drs. M.A.Th. Ansing AAG CERA CERA External Review Panel 0 drs. A.I.M. van der Wielen AAG CERA EUROPEAN ACTUARIAL ACADEMY 0 ir. drs. J.D. Breen AAG, lid management team 0 dr. M.N. van den Berg AAG, lid program board CONGRESCOMMISSIE AG JUBILEUM 24 MEI drs. R.W.C. van den Brink AAG RBA, voorzitter 0 drs. ir. P.A.A. van Overbeek AAG 0 drs. T.M.M. Veerman AAG RBA ASTIN WETENSCHAPPELIJK COMITÉ, ASTIN COLLOQUIUM MEI dr. K. Antonio, voorzitter 0 drs. P. ter Berg 0 drs. E.G. Bos AAG 0 prof. dr. M. Guillén 0 dr. A.E. van Heerwaarden AAG 0 prof. dr. A.A.J. Pelsser Hon FIA 0 prof. dr. A.M.B. de Waegenaere 0 drs. M.T.A. van der Wardt AAG Koninklijk Actuarieel Genootschap jaarverslag

21

22 BESTUUR ACTUARIEEL INSTITUUT drs. Rajish Sagoenie AAG, voorzitter (tot 27 mei 2013) Jan Kars AAG, voorzitter (vanaf 27 mei 2013) drs. Annemarie Mijer-Nienhuis AAG RBA, vicevoorzitter, risicomanagement en onderwijs AI drs. Jobert Koomans AAG, interne organisatie, financiën en pensioenen drs. Jan-Huug Lobregt AAG, PA&PR en solvency drs. Fleur Rieter AAG, kwaliteitszorg (tot 19 december 2012) drs. Mirja Constandse AAG, kwaliteitszorg en sterfte onderzoek (vanaf 19 december 2012) drs. Gerlinda Poolman-Muizelaar AAG, onderwijs AG en verzekeringen RAAD VOOR DE TOETSING drs. R. Bruning AAG, voorzitter H.A. van den Hoogen AAG, secretaris mr. A.P. Bohte-Dupree dr. J.A.M. Wesseling COMMISSIE ONDERWIJS AI ir. S.M.L. de Vries AAG, voorzitter MEDEWERKERS BUREAU ACTUARIEEL INSTITUUT ir. drs. Jeroen Breen AAG, directeur Esther Oostveen, receptioniste/telefoniste Els van Wijk, receptioniste/telefoniste Nella Stokman, office manager Rob Overbeek, medewerker Financiën Maarten van Meerten, manager Marketing & Communicatie Pascale Mandjes-Heese, medewerker Communicatie Sandra Oudejans, manager Opleidingen Leandra Pennartz, opleidingscoördinator Premaster / EMAS en CERA Karima Attrach, opleidingscoördinator Actuarieel Analist Mandy Ninaber, opleidingscoördinator Techniek Levensverzekering / Actuarieel Rekenaar Jaco Ketting, medewerker Studentenservice Roos Jaspers, manager Permanente Educatie & In company Severina Grotenhuis Actuarieel Analist AG, inhoudelijk coördinator Permanente Educatie Esther Duindam, medewerker Permanente Educatie VAKGROEPEN Vakgroepen initiële opleiding (voorzitters) Leven: drs. H.D. de Boer RA AAG Schade: drs. H.H. Lemstra AAG Wiskunde & statistiek: drs. ir. P.A.A. van Overbeek AAG Pensioenen & sociale verzekeringen: drs. L.G. van den Hoek AAG Economie: drs. J. Matthijssen RBA Recht: mr. W.H.M. Wissink Informatica: drs. T.B. Pouw Praktijk: B.L. de Boer AAG Techniek Levensverzekering: H. Schreiber AAG EXAMENCOMMISSIES Examencommissies initiële opleiding (voorzitters) Leven: drs. A.P.L. Zajac AAG Schade: drs. R.J. Smit AAG Wiskunde & statistiek: drs. G. Dozeman AAG Pensioenen & sociale verzekeringen: E.T. Loijenga AAG Economie: drs. J.G. van Wijk Recht: mr. J.R. Wirschell Informatica: ir. drs. Th.J. de Maat AAG Praktijk: drs. H.W. Freudenberger AAG Techniek Levensverzekering: R. t Lam 19 Actuarieel Instituut jaarverslag

23 ORGANOGRAM & PERSONALIA (BEZETTING PER 31 JULI 2013) BESTUUR ACTUARIEEL INSTITUUT BUREAU ACTUARIEEL INSTITUUT Directie Marketing & Communicatie Intern Bedrijfsbureau Opleidingen Permanente Educatie COMMISSIE ONDERWIJS AI RAAD VOOR DE TOETSING VAKGROEPEN EXAMENCOMMISSIES Leven Schade Wiskunde & Statistiek Pensioenen & Sociale Verzekeringen Economie Recht Informatica Praktijk Techniek Levensverzekering Leven Schade Wiskunde & Statistiek Pensioenen & Sociale Verzekeringen Economie Recht Informatica Praktijk Techniek Levensverzekering Actuarieel Instituut 18 Actuarieel Instituut jaarverslag

24 JAARCIJFERS Balans Actuarieel Instituut per 31 juli 2013 na resultaatbestemming activa vaste activa immateriële vaste activa materiële vaste activa financiële vaste activa vlottende activa vorderingen en overlopende activa liquide middelen totaal activa passiva eigen vermogen kortlopende schulden en overlopende passiva totaal passiva Staat van baten en lasten Actuarieel Instituut over het boekjaar opbrengst opleidingen directe kosten opleidingen bruto marge overige opbrengsten lonen en salarissen sociale lasten overige personeelskosten afschrijvingen overige lasten som der lasten bedrijfsresultaat som der financiële baten en lasten resultaat voor belastingen belastingen resultaat deelnemingen resultaat na belastingen Actuarieel Instituut jaarverslag

25 > KERNCIJFERS PERMANENTE EDUCATIE Leven Pensioen Pensioen en leven Risicomanagement Aantal PE's per categorie Schade Schade en leven Verzekeren Divers aug sept okt nov dec jan febr mrt apr mei jun jul Totaal toegekende PE-punten vanuit het Actuarieel Instituut aug sept okt nov dec jan febr mrt apr mei jun jul Aantal PE-bijeenkomsten per maand Actuaris Actuarieel Certificeerder PE-plichtige Analist Aantal PE-bijeenkomsten per doelgroep Top 10 best bezochte PE's (aantal deelnemers) Summerschool (60) Springschool (48) Ervaringssterfte (33) Dag van de Pensioenactuaris (33) Datamanagement bij verzekeraars (30) Rente-curves (27) Productontwikkelingen pensioen en leven (27) Productontwikkelingen op de levensmarkt (26) Pensioenactualiteiten november 2012 (25) Pensioenactualiteiten mei 2013 (25) 16 Actuarieel Instituut jaarverslag

26 KERNCIJFERS Studentenaantal per man vrouw > 60 onbekend Leeftijdsopbouw studenten man (800) vrouw (353) Uitgereikte diploma s studiejaar man vrouw Techniek Levensverzekering Actuarieel Rekenaar Actuarieel Analist Actuaris CERA Aantal afgenomen examens studiejaar Techniek Levensverzekering (91) Actuarieel Rekenaar (915) Actuarieel Analist (751) Actuaris (90) Schakelprogramma (310) CERA (72) 15 Actuarieel Instituut jaarverslag

27 docenten en goede lesaccomodatie belangrijke actuariële meerwaarde praktijk in het bedrijfsleven is goed, met Hierdoor is het goed vol te houden. Hoewel het traject tot actuaris AG een lang eind is, heb je uiteindelijk wel een diploma om trots op te zijn. Wybert Lindeman: Via een collega die in de IT werkt kreeg ik de tip om de studie Actuarieel Rekenaar te volgen als aanvulling op mijn certificering voor software testen (TMap Next). De studie is pittig en dat vind ik tegelijk de charme ervan. De basisprincipes zijn eenvoudig, maar de daaruit voortvloeiende rekenmogelijkheden zijn onverwacht complex. Aanpassing van het lesmateriaal aan de huidige voorbehoud dat commutatietekens nog steeds bestaansrecht hebben. Want in veel oude programmatuur zijn die formules verborgen aanwezig, in Cobol, DotNet én in Macro s van Excelsheets. In de internationale vakliteratuur zie ik de basis ook nog steeds terugkomen, zoals in Duitstalige (Versicherungsmathematik) en Engelstalige boeken (Actuarial Mathematics). Voor de syllabi zou een opbouw van de sommen van eenvoudig naar volledig examenniveau een idee kunnen zijn. Een pocket reisformaat of een PDF versie voor E-reader, Laptop, Tablet en Smartphone is ook praktisch denk ik. Het AI was de dichtstbijzijnde aanbieder en ik ben heel tevreden over de docenten, accommodatie en de old school -wijze van examinering. De docenten en een goede lesaccommodatie blijven een belangrijke meerwaarde. Het gebouw is hiervoor uitstekend ingericht en dat draagt bij aan de prettige leerervaring. 14 Actuarieel Instituut jaarverslag

28 STUDEREN AAN HET ACTUARIEEL INSTITUUT Elk jaar behalen tientallen studenten hun actuariële diploma via het Actuarieel Instituut (AI). Waarom hebben ze gekozen voor het AI? Hoe combineren ze de studie met privé en werk? En hebben ze misschien aanbevelingen om dit onderwijs verder te verbeteren? Christiaan Mulder: Rondom mijn afstuderen besloot ik dagcommissaris te worden bij de Bèta Bedrijvendagen van Universiteit Utrecht. Hier kwam ik in contact met iemand die zelf een actuariële opleiding bij het AI volgde. Na een paar gesprekken merkte ik dat ik enthousiaster werd van het actuariële werkveld dan van een carrière in bijvoorbeeld IT. Meer wiskunde, analytisch werk, maar ook verbreding op het menselijk vlak. Het AI was een logische stap om opleiding te combineren met carrière. Vanuit de universiteit kan je vrijwel niet direct op niveau terecht binnen een verzekeraar, al dan niet afhankelijk van je opleiding. De opleidingen Actuarieel Rekenaar en Actuarieel Analist zouden mij hierbij gaan helpen, en hebben dat in mijn ogen ook gedaan. Ik had alleen meer praktijkgerichte studie verwacht tijdens de opleiding Actuarieel Analist, zoals casussen behandelen of projecten. Zeker als je de stof nog niet toepast in de praktijk, kan het een ver van je bed -show zijn. Fulltime werk, studie en een werkgever die zich hard maakt voor ontwikkeling levert een aardige urenlast op. Het is dan ook belangrijk dat je leuk vindt wat je doet, anders haak je denk ik snel af. Twee avonden kwijt aan colleges en in het weekend huiswerk maken is namelijk niet niets. Koos Gubbels: Na een promotie in de theoretische natuurkunde besloot ik het over een andere boeg te gooien. Het moest toegepaste wiskunde blijven, maar dan met toekomstperspectief. Na wat internetzoekwerk kwam ik uit bij actuariaat, toch alweer enige jaren achter elkaar verkozen tot beste beroep van Nederland. Ik begon in afwisseling werk en studeren de maand is september verfrissend met mijn nieuwe baan, tegelijk 13 Actuarieel Instituut jaarverslag met het nieuwe collegejaar. Bij het AI was het geen enkel probleem om op korte termijn nog een introductiegesprek te regelen en me per direct in te schrijven. Deze toegankelijkheid en flexibiliteit sprak me erg aan. Ondertussen zijn we een jaar verder. De combinatie werk en studeren bevalt goed, waarbij de afwisseling verfrissend is. Ook vind ik de studie een aanvulling op mijn werk. Het geeft zowel verbreding als verdieping. De combinatie met privé is een uitdaging. Zo is mijn tweede kind geboren midden in een tentamenweek. Maar met een goede planning kom je een heel eind. Een mogelijke verbetering in het onderwijs zie ik nog op het vlak van de tentaminering. Soms moet je drie uur lang op een rekenmachine rammen of tien kantjes volschrijven met willekeurige feiten. Op die manier wordt volgens mij niet altijd even efficiënt het werkelijke vakbegrip getoetst. Hette Rienstra: Ik heb gekozen voor het studeren bij het AI omdat dit het beste aansloot bij mijn studie HBO Bedrijfswiskunde. Via de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden had ik al twee modules van het traject Actuarieel Rekenaar gehaald, waarna ik ook de andere modules ben gaan volgen. Studeren bij het AI is goed te combineren met het werk. Daarnaast leer je veel mensen, zowel medestudenten als docenten, uit het werkveld kennen. Ook heb je nog genoeg tijd voor je privéleven, omdat de studielast goed verdeeld is.

29 elke keer iets over zichzelf en hoe ze in bepaalde situaties het beste kunnen handelen. Ook binnen de vernieuwde basisopleiding worden soft skills geïntegreerd in inhoudelijke vakken. Deze sluiten hierdoor veel beter aan op de praktijk. Welke keuzes EMAS werkt vanuit didactische optiek steeds meer met simulaties, zegt Slager. Zo kun je het afdekken van risico s bij derivaten theoretisch insteken. Maar in de praktijk speelt de vraag welke keuzes je gaat maken als bewegingen uitslaan. En wat doet dat met jou? Dat haal je niet zo snel uit de boeken. Overigens zie je al dat actuarissen de gewenste soft skills ontwikkelen. 25 jaar geleden kwam bij wijze van spreken alleen het cijfer op tafel. Nu geven actuarissen veel meer aan welke dillema s je tegen elkaar moet afwegen en hoe je dat aanpakt. Jonkergouw: Actuarissen moeten dergelijke competenties nog verder ontwikkelen, hoewel ze ook nodig blijven voor puur het rekenwerk. Risicomanagement kent altijd een grijs gebied waarin soft skills onmisbaar zijn. Hoe ga je een discussie aan over het al dan niet nemen van risico s? De ontwikkeling van de competenties daarvoor is een belangrijk onderdeel van de vernieuwde opleiding. Slager: Er zullen specialisaties plaats gaan vinden. Bij welk werk voelt de actuaris zich prettig? Sommigen vinden het bijvoorbeeld helemaal niet leuk om met een bestuurder te praten. Glad ijs Actuarissen blijken steeds meer door te stromen naar functies in risicomanagement. Het verschil tussen de rol van de actuaris en die van de Risk Manager blijkt dan ook niet scherp gedefinieerd, stelt Jonkergouw. Daarover zal het AG zich moeten buigen. Misschien beweeg ik me op glad ijs: maar moeten actuarissen niet allemaal Risk Manager worden? Slager: Misschien waren ze dat altijd al. Beide beroepsgroepen bezitten het integrale perspectief. Een actuaris kan vervolgens in de diepte duiken. Hij weet op welke fundamenten een verhaal is gebaseerd. Wat de consequenties en hun samenhang zijn. Dat is uitermate waardevol. moeten actuarissen niet allemaal Risk Manager worden? Jonkergouw: Mogelijk kan hij dan een andere rol krijgen. Bijvoorbeeld een rapport genereren en iemand anders de communicatie erover laten doen. De bewustwording van je eigen competenties, dat je iets niet kunt of leuk vindt, is ook belangrijk. Slager: En er valt van altijd wel iets van je gading te vinden. Overigens proef ik bij studenten juist de behoefte aan die brede rol. 12 Actuarieel Instituut jaarverslag