Toespraak Frank Elderson over prioriteiten pensioentoezicht in 2015

Transcriptie

1 Toespraak Frank Elderson over prioriteiten pensioentoezicht in 2015 Rotterdam, De Doelen, 11 december Frank Elderson, lid van de directie van De Nederlandsche Bank (DNB), heeft een toespraak gehouden op het congres van het Instituut voor Pensioeneducatie. Elderson ging daarbij in op de prioriteiten van het pensioentoezicht van DNB in 2015 tegen de achtergrond van de voortdurende bewegingen in de pensioensector en de toenemende kwaliteitseisen aan bestuurders. Na afloop nam hij het boek Het excellente pensioenfonds van het Instituut voor Pensioeneducatie in ontvangst. Twee jaar geleden was Joanne Kellermann een van de sprekers op het congres waar de oprichting van het Instituut voor Pensioeneducatie werd aangekondigd. Zij sprak toen haar grote waardering uit voor dat initiatief, want zo zei ze : De Nederlandsche Bank hecht groot belang aan de deskundigheidsbevordering van pensioenfondsbestuurders. Een goede pensioenfondsbestuurder kan een geweldige bijdrage leveren aan het herstel van vertrouwen in de pensioensector. In die twee jaar is er veel veranderd. Zo is het instituut-in-oprichting van toen nu een volwassen organisatie, heeft Joanne Kellermann De Nederlandsche Bank verruild voor een spannende functie in Brussel en ben ik haar opgevolgd als directeur pensioenen. Maar wat niet veranderd is, is de boodschap van De Nederlandsche Bank: het belang dat wij hechten aan financieel deskundige, strategisch vaardige en communicatief sterke pensioenfondsbestuurders. 1/8

2 Voor het excellente pensioenfonds - de titel van het boek dat mij straks wordt aangeboden - zijn vooral ook excellente bestuurders nodig. Kortom: ik ben blij dat ik u hier vandaag mag toespreken, zo snel na mijn aantreden in deze functie. Ik wil vandaag met u spreken over wat u en ik kunnen bijdragen aan dat herstel van vertrouwen in de pensioensector. Wat kunt u daar nog meer aan doen nog meer dan u nu al doet en wat is De Nederlandsche Bank van plan daar in 2015 aan bij te dragen? Onze taakverdeling is heel helder. U als bestuurders waakt over de financiële aanspraken van de pensioendeelnemers. Wij van DNB moeten als toezichthouder beoordelen of u dat doet naar beste vermogen - en natuurlijk volgens zowel de letter, als de geest van de wet. En samen handelen we vanuit één zelfde vertrekpunt: het belang van de deelnemer. Ik zal niet zeggen dat u het makkelijk heeft. De sector heeft een zware tijd achter de rug. De deelnemers zijn kritischer. De toezichthouders zijn kritischer. De eisen die de overheid stelt zijn strenger. Maar u hebt de weg terug omhoog weer gevonden. U bent op de goede weg. En om op die goede weg te blijven, ik herhaal het nog maar eens, zijn goede bestuurders nodig. Veel van wat ons te doen staat is afhankelijk van een hoogwaardige governance. Natuurlijk moet een pensioenfonds aan strenge financiële eisen voldoen, maar een goede bestuurlijke inrichting is minstens zo belangrijk. Eén van de maatregelen die de overheid daartoe heeft genomen was de invoering van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen. Die wet bestaat nu een jaar en ik moet u een compliment geven voor de voortvarendheid waarmee u daarmee aan de slag bent gegaan. Vrijwel alle fondsen voldoen aan de nieuwe wetgeving. 2/8

3 Zo hebben ze de statuten aangepast en pensioengerechtigden in het bestuur opgenomen. De paar achterblijvers die er nu nog zijn boeken hoopvolle vooruitgang. Onze gastheer van vandaag, het Instituut voor Pensioeneducatie, heeft daar ook zeker toe bijgedragen. De Nederlandsche Bank heeft overigens ook niet stilgezeten, zeg ik erbij. We hebben in de loop van 2014 rond de zeshonderd bestuurderstoetsingen uitgevoerd en dat is bijna twee keer zoveel als in Daarna begint het eigenlijk pas echt: we kijken namelijk niet alleen naar de formele bestuurlijke inrichting, maar vooral ook naar de wijze waarop het bestuur vervolgens functioneert. Bij voorbeeld en dat is heel belangrijk naar de omgang met organen zoals het intern toezicht en de medezeggenschapsraad. Een goed bestuurder ziet die organen niet als hinderlijke meekijkers, maar zorgt dat zij hem tot steun zijn in zijn bestuurstaak. En als ik dit congres zo zie en de bijdragen beluister dan denk ik: u neemt het onderwerp zeer serieus en we kunnen 2015 met vertrouwen tegemoet zien. Wat kunt u daarbij nu in 2015 van De Nederlandsche Bank verwachten? Wij hebben vier hoofdthema s gekozen waarop we ons komend jaar speciaal gaan richten. Ik som ze kort voor u op: Financiële instellingen bereiden zich tijdig en adequaat voor op nieuwe weten regelgeving. 1. De financiële sector handelt integer en transparant. 2. De Nederlandse financiële sector is bestand tegen schokken. 3. De Nederlandse financiële sector is toekomstbestendig. 4. Wat betekent dat nu specifiek voor ons toezicht op de pensioenfondsen? Het eerste thema, tijdig en adequaat voorbereiden op nieuwe wet- en regelgeving, gaat natuurlijk in eerste instantie over het nieuwe financieel toetsingskader. Het is nog geen gelopen race in de Eerste Kamer, maar wat er ook uit komt: u en ik zullen alle zeilen moeten bijzetten om daar goed op in te spelen. 3/8

4 Ik ga er vooralsnog van uit dat er binnenkort een herzien financieel toetsingskader komt. Onze hoop is hier zeer op gevestigd. Werk aan de winkel dus! Om te beginnen, voor ons. De Nederlandsche Bank moet de nieuwe wet- en regelgeving vertalen naar de dagelijkse praktijk. We moeten ons toezicht zo inrichten dat we binnen het nieuwe kader effectief en efficiënt toezicht kunnen houden. En we moeten pensioenfondsen zo goed mogelijk informeren over ons toezicht. We doen dat natuurlijk via onze website, maar ook via seminars die we vaak samen zullen organiseren met de Pensioenfederatie. Maar ook voor u is er werk aan de winkel. Het nieuwe financieel toetsingskader brengt aardig wat veranderingen met zich mee en het is een pittige opdracht om tijdig aan alle nieuwe eisen te voldoen. Daarbij beslist u uiteraard niet alleen, dus u zult overleg moeten voeren met medezeggenschapsorganen in en om uw pensioenfonds, terwijl ook de sociale partners de pensioenregeling zelf opnieuw zullen willen beoordelen. Dat kost allemaal tijd. Maar voor een pensioenfonds met een goede bestuurlijke inrichting moet dit uiteindelijk geen probleem zijn. Dan lopen de overleggen gesmeerd, zijn de verwachtingen duidelijk en is de kennis aanwezig om snel op het nieuwe kader over te gaan. En als het gaat om tijdige voorbereiding op nieuwe wet- en regelgeving dan heeft 2015 nog meer voor u in petto, namelijk het Algemeen Pensioenfonds. Nicolette Opdam heeft daar vanochtend al uitgebreid bij stilgestaan. Het APF wordt een nieuw soort pensioenfonds dat bundeling in de uitvoering van pensioenregelingen makkelijker maakt. De sector kijkt er al lang naar uit en ook DNB is positief. Maar het oprichten van een APF is wél omgeven met strenge regels, in de vorm van een vergunningplicht. Dat is nieuw in de Pensioenwet en dus ook nieuw voor het pensioentoezicht. 4/8

5 Wij moeten dus snel aan de slag om onze toezichtprocessen er tijdig op in te richten. We weten dat de pensioensector veel belangstelling heeft voor deze extra optie en dus willen we zo snel mogelijk na inwerkingtreding van de wet de eerste vergunningen kunnen verlenen. U ziet: tijdige voorbereiding op nieuwe wet- en regelgeving geldt dus niet alleen voor u, maar ook voor ons. Het tweede hoofdthema van De Nederlandsche Bank voor 2015 is ons toezicht op integer en transparant handelen van de sector. Een actueel voorbeeld daarvan is ons onderzoek naar de vraag of bij de vaststelling van de pensioenpremies voor volgend jaar alle belangen voldoende zijn meegewogen. De politiek verwacht namelijk dat de premies met ingang van 2015 kunnen dalen, omdat de pensioenopbouw wordt versoberd. Sommige fondsen overwegen de premie die ze besparen door de verlaging van de pensioenopbouw in te zetten voor een verbetering van de financiële positie van het fonds. Dat is op zichzelf niet verkeerd, maar het gaat wel om de balans. Veel premie betalen maar wel minder pensioen opbouwen dat is niet in het belang van de actieve deelnemers. Daar moet een fonds dus wel heel valide redenen voor hebben. En dat is dan ook waar De Nederlandsche Bank in haar onderzoek naar kijkt: de afweging die een fonds maakt tussen de belangen van de deelnemers en de eigen financiële positie. De uitkomst van het onderzoek kunt u begin volgend jaar verwachten. Ik kom bij het derde thema: de Nederlandse financiële sector is bestand tegen schokken. Voor de pensioensector betekent dat in dit geval: de pensioensector weet om te gaan met lage rente en hoge marktrisico s. Om te beginnen wil ik met nadruk zeggen, dat De Nederlandsche Bank absoluut niet tegen het nemen van risico s is. Een pensioenfonds dat een goed pensioen wil tegen aanvaardbare kosten moet risico s nemen. 5/8

6 Nu de rente zo laag is, zoeken pensioenfondsen dus steeds creatiever naar beleggingsrendement. In goed Nederlands heet dat search for yield. Waar wij in ons toezicht dan vooral op letten is de vraag of de complexiteit van de beleggingen wel in evenwicht is met uw capaciteit om de risico s daarvan te beheersen. Dat is voor ons de kern. Zowel voor het bestuur als voor de deelnemers moeten de risico s volstrekt helder zijn - en de bestuurders moeten weten wat er moet gebeuren als zo n risico zich manifesteert. Zij moeten al van tevoren weten wat ze in zo n geval moeten doen en of die actie dan ook afdoende zal zijn. We kunnen als het om de pensioenen van uw deelnemers gaat het belang van risicobewustzijn en risicobeheersing niet voldoende benadrukken. Uit eerdere beleggingsonderzoeken kwamen altijd wel punten ter verbetering naar voren. Dat is niet erg, als we dan bij een volgende keer ook die verbetering kunnen zien. Maar dat bleek niet altijd het geval. De beheersing van het marktrisico van de pensioenfondsen bleek nog niet altijd in overeenstemming met de complexiteit van de beleggingen. En dát is niet goed. Eigenlijk kan ik mijn advies heel simpel in één zin samenvatten: laat u niet in met zaken die u niet begrijpt of waarvan u de risico s niet goed in beeld en onder controle hebt. Ten slotte. Met het oog op het nieuwe jaar wil ik aan het eind van mijn betoog nog iets zeggen over ons vierde hoofdthema: De toekomstbestendigheid van onze pensioenfondsen - en dan vooral over de houdbaarheid van de bedrijfsmodellen. Ik zeg het meteen eerlijk: er is een aantal pensioenfondsen waarover wij ons op dit gebied zorgen maken. Er zijn fondsen waarvan we ons afvragen of de belangen van hun deelnemers op den duur nog wel voldoende gewaarborgd zijn. Ook dit jaar nemen we de mogelijk kwetsbare fondsen onder de loep. Dat doen we uiteraard zónder daarbij op de stoel van de pensioenbestuurder 6/8

7 te gaan zitten. Ik kan u verzekeren: ik heb echt genoeg aan mijn eigen stoel. Daarbij streven we ernaar dat de mogelijk kwetsbare fondsen zulke maatregelen treffen dat ze wél toekomstbestendig zijn, maar de uitkomst kan óók zijn dat het fonds moet besluiten te stoppen. Dames en heren, Ik heb u geschetst wat de hoofdthema s zijn in ons toezicht in We hebben die thema s uiteraard niet voor niets gekozen. Het zijn stuk voor stuk onderwerpen waarvan wij denken dat ze essentieel zijn voor een gezonde pensioensector. Een sector waar deelnemers weer meer vertrouwen in hebben - want daar moeten al onze inspanningen op gericht zijn. Wij dragen graag bij aan dat vertrouwensherstel en in de eerste maand dat ik verantwoordelijk ben voor het pensioentoezicht heb ik gezien dat ook u daar veel aan doet. Na mijn bijdrage mag ik een boek in ontvangst nemen met de fraaie titel het excellente pensioenfonds. Ik heb de inleiding al mogen lezen en de eerste regel daarvan vond ik meteen al mooi. Die luidt: Dit is een optimistisch boek. Kijk, dat lees ik graag! Ik denk trouwens dat niet alleen u veel aan dit boek kunt hebben, maar wij ook. Want sommige beschrijvingen van een goed fonds gelden eigenlijk ook naadloos voor een goed toezichthouder. Ik citeer: Het doel dat het excellente pensioenfonds zich stelt, is concreet in plaats van abstract geformuleerd en is zowel realistisch als ambitieus. Dat is voor een goed toezichthouder precies zo! En deze: Een excellent pensioenfonds anticipeert op ontwikkelingen, klaagt niet bij tegenslag maar leert ervan. Precies. Ook dát geldt net zo goed voor De Nederlandsche Bank. Wat ons bindt is dat we allemaal te maken hebben met een dynamische omgeving, uitdagende opdrachten en toenemende kwaliteitseisen in een 7/8

8 financieel onzekere wereld. Dat is lastig, maar het heeft ook een voordeel. We kunnen dan in elk geval laten zien waartoe we in staat zijn! De lat ligt hoog, maar dat moet ook. We hebben het over veel geld, maar ook over het vertrouwen dat de deelnemers in u stellen. Want u beheert hun pensioengeld en daarmee voor een belangrijk deel ook hun toekomst. 8/8