Bodemkwaliteit en organische stof - Hoe sturen?

Transcriptie

1 Bodemkwaliteit en organische stof - Hoe sturen? Greet Ruysschaert Studiedag Boomkwekerij, Destelbergen 4 februari 2016

2 Onderzoek bodembeheer Rotaties/gewassen MAP Bemesting Bewerking Gewasproductie Chemisch OS Fysisch Nutriëntenbenutting Bewerkbaarheid Biologisch Onkruid/ziektes N, P

3 preiresten roggestro houtsnippers aardbeisubstraat Gewasproductie Nutriëntenbenutting Bewerkbaarheid Onkruid/ziektes

4 Organische stof Rotaties/gewassen Bemesting Bewerking Chemisch OS Fysisch Biologisch

5 Organische stof CO 2 Mineralisatie Humificiatie JRC-ESDAC Bodem organische stof Mineralisatie Nutriënten (N,..)

6 Organische stof: hoe sturen? CO 2 Mineralisatie Humificiatie JRC-ESDAC Bodem organische stof Mineralisatie Nutriënten (N,..)

7 Organische stof: hoe sturen? CO 2 Mineralisatie Humificiatie JRC-ESDAC Bodem organische stof Mineralisatie Nutriënten (N,..)

8 BOPACT-veldproef 1. Drijfmesttype Runderdrijfmest vs Varkensdrijfmest 2. Bewerking 3. Compost Ploegen 0 vs 2 ton C/ha.jaar Niet-kerend 2010 & & kuilmaïs aardappel zomergerst prei It. raaigras winterrogge gele mosterd

9 BOPACT-veldproef Drijfmest Bewerking Compost Verhoging %C cm Varkens Ploegen / 0.01 Runder Ploegen / 0.07 Varkens Ploegen Compost 0.14 Runder Ploegen Compost 0.14 D Hose et al.,

10 BOPACT-veldproef Rotaties/gewassen MAP Bemesting Bewerking Chemisch OS Fysisch 250 Biologisch N, P Nitraat-N residu 0-90cm (kg ha -1 ) na aardappelen 19th Sep 2011 na zomergerst voor zomergerst voor prei 19th Mar th Aug th Jun 2013 prei 28th Aug th Oct 2013 prei prei 2nd Dec nd Jan 2014 * prei Geen compost Compost na prei voor maïs * na maïs 24th Feb th Mar th Sep 2014

11 Proef Product Dosis Duur Verhoging %C Bemestingsproef (UGent) Bemestingsproef (UGent) Bemestingsproef (UGent) Bemestingsproef (UGent) Bemestingsproef (UGent) Boerderijcompostproef (UGent) C retentie (%) Drijfmest 3 ton C/ha.j 7 jaar +11% 20% Stalmest 3 ton C/ha.j 7 jaar +23% 42% GFT-compost 3 ton C/ha.j 7 jaar +31% 56% Boerderijcompost lage C:N 3 ton C/ha.j 7 jaar +19% 35% Boerderijcompost hoge C:N 3 ton C/ha.j 7 jaar +25% 45% Boerderijcompost 1.9 tonc/ha.j 50m³ VEGTILCO Boerderijcompost 1.8 tonc/ha.j 15 ton VEGTILCO Boerderijcompost 5.5 tonc/ha.j 45 ton 6 jaar +17% 29% 3 jaar +5% 34% 3 jaar +11% 26% BOPACT Boerderijcompost 2.1 tonc/ha.j 4 jaar +13% 62% BIOCHAR Compost 10.9 tonc 2 jaar +12% 37% BIOCHAR Biochar 13.6 tonc 2 jaar +33% 78% BIOCHAR Biochar 10.9 tonc 2 jaar +18% 54% BIOCHAR Biochar-compost 10.9 tonc 2 jaar +17% 51% Data

12 Organische stof

13 Organische stof Simulatie met DEMETER-tool (akkerbouw en groenteteelt)

14 Organische stof Traag proces + grote meetvariabiliteit! => bekijk evolutie op lange termijn! 95% betrouwbaarheidsinterval: %C+/-0,18 Vb. 1%C gemeten => 0,82-1,18!

15 Organische stof en bodemkwaliteit Data Boerderijcompost Proef BOPACT Bemestings/ boerderijcomp.proef (UGent) GFT-compost Bemestingsproef (UGent) Duurtijd 4 jaar >5 jaar > 5 jaar Koolstofgehalte Totale N + ph K, Mg, Ca, P + Bodemvocht + Dichtheid/poriën Stabiele aggregaten 0 + Regenwormen Micro-organismen Nematoden 0 Gewasopbrengst 0 Biochar BIOCHAR 2 jaar

16 Organische stof en fosfor (P) 1. Aanvoer van stabiele organische stof die P-arm is Effectieve organische Total P 2 O 5 Meststof stof (EOS)* C/P ratio kg/ton kg /ton runderdrijfmest 30 1,4 23 varkensdrijfmest 20 5,0 6 runderstalmest 80 2,9 28 kippenmest ,1-31, Champost ,0 21 GFT-compost 200 7,0 45 groencompost 160 2,8 91 digestaat ,6-2, * Bron VLACO en LNE

17 Organische stof en fosfor (P) 1. Aanvoer van stabiele organische stof die P-arm is (hoge C/P) 2. P-bemesting op bedrijfsniveau 3. Uitzonderingsmaatregelen: 50% P bij gecertificeerde GFT- of groencompost 50% P bij boerderijcompost of stalmest (alleen P-klasse I of II)

18 Organische stof en fosfor (P) P-AL Gemakkelijk beschikbare P voorraad 2000 kg P 2 O 5 /ha P-beschikbaarheid voor plant en uitspoeling 10 kg P 2 O 5 /ha 18

19 Organische stof en fosfor (P) 5 4 Stalmest P-CaCl 2 (mg/kg) types composts 1 12 sep 12 oct 30 nov 15 feb 10 apr 14 jun 3 jul 6 aug 8 oct Doctoraatsonderzoek Thijs Vanden Nest (-KU Leuven) 19

20 Organische stof: hoe sturen? CO 2 Mineralisatie Humificiatie JRC-ESDAC Bodem organische stof Mineralisatie Nutriënten (N,..)

21 Niet-kerende bodembewerking BOPACT-proef (5 jaar) Niet-kerende bodembewerking 0-10cm 10-30cm Koolstofgehalte + 0 Totale N + 0 ph 0 0 K, Mg, Ca, P + 0 Bodemvocht + 0 Dichtheid/poriën 0 0 Stabiele aggregaten + / Regenwormen + Micro-organismen + - Nematoden 0 0 Gewasopbrengst + / -

22 Niet-kerende bodembewerking Voordelen 1. Hoger vochtgehalte Opname planten Irrigatie Neerslag Verdamping bodem Waterbergend vermogen KU Leuven -SOWAP Capillaire opstijging Percolatie FAO

23 Niet-kerende bodembewerking Voordelen 1. Hoger vochtgehalte cm NKB Ploegen 0-10 cm cm cm 0-10 cm - BOPACT cm - BOPACT KU Leuven -SOWAP 10 5 BOPACT Ploegen Betho-2 Hangar Kortrijkdorp Lange weide Nieuwe stal Reubens et al eindrapport BodemBreed

24 Niet-kerende bodembewerking Voordelen 2. Erosiebestrijding KU Leuven -SOWAP 100=ploegen 80 Regenvalsimulaties KU Leuven -SOWAP KU KU Leuven Leuven -SOWAP -SOWAP % Afstroming water Regenvalexperiment 44% 12% Bodemverlies Opmeten geulen

25 Niet-kerende bodembewerking Voordelen 2. Erosiebestrijding Ploegen Niet-kerende bewerking Onmiddellijk effect : Gewasresten + ruwer oppervlak: Verminderen kracht inslaande regendruppels Verminderen kracht afstromend water Betere infiltratie van water Langere termijn effect: opbouw organische stof + bodemleven Sterkere aggregaten Meer drainage gangen Bron: European Atlas of Soil Biodiversity

26 Niet-kerende bodembewerking Nadelen Onkruid Aantal Kamilleplanten/plot Aantal aardappelplanten/plot BOPACT-proef maïs NKB Ploegen NKB Ploegen KU Leuven -SOWAP KU Leuven -SOWAP Ploegen Niet-kerend

27 Niet-kerende bodembewerking Opbrengsten KU Leuven -SOWAP Aantal data: % tussen 95 en 105 KU Leuven -SOWAP => NKB is een systeem leren uit de successen en mislukkingen Reubens et al., Eindrapport BodemBreed

28 KU Leuven -SOWAP Niet-kerende bodembewerking Aandachtspunten Directzaai Ondiepe NKB (<15 cm) Diepe NKB (>15 cm) KU Leuven -SOWAP kuilmaïs korrelmaïs zomergraan suikerbiet wintergraan Meta-data analyse Van den Putte et al. (2010)

29 Niet-kerende bodembewerking Aandachtspunten Diep genoeg werken om storende lagen te breken (niet diep mengen) NKB in voldoende droge grond UGent - Prosensols

30 Niet-kerende bodembewerking Aandachtspunten Oogst in natte omstandigheden vermijden UGent - Prosensols KU Leuven -SOWAP UGent - Prosensols KU Leuven -SOWAP UGent - Prosensols UGent - Prosensols

31 Niet-kerende bodembewerking Aandachtspunten Combineren met groenbedekkers Versterkt effect NKB: bodemleven, organische stofopbouw Effectieve erosiebestrijding Niet dieper bewerken dan noodzakelijk

32 KnowSoil Effect van landbouwpraktijk op gewasopbrengst, klimaatmitigatie en/of bodemkwaliteit Welk doel wil de gebruiker bereiken? KU Leuven -SOWAP KU Leuven -SOWAP + verklaring

33 Tien geboden van de bodem door 1. Bovenal bemin je grond 2. Daal van je tractor af op tijd en stond 3. Heilig steeds de wet van eten en worden gegeten 4. Organische stof mag je nooit vergeten 5. Betreed je grond enkel wanneer voldoende gedroogd 6. Teveel druk op de bodem wordt niet gedoogd 7. Een regelmatige analyse van je grond is niet overbodig KU Leuven -SOWAP 8. Bemest niet meer dan nodig 9. Bedek de bodem jaarrond met groen 10.Vruchtwisseling, daar is het om te doen KU Leuven -SOWAP

34 Greet Ruysschaert Tommy D Hose Thijs Vanden Nest Koen Willekens Bart Vandecasteele Victoria Nelissen Instituut voor Landbouwen Visserijonderzoek Burg. Van Gansberghelaan Merelbeke België T + 32 (0) F +32 (0) greet.ruysschaert@ilvo.vlaanderen.be