ICRP International Commission on Radiological Protection

Transcriptie

1 ICRP International Commission on Radiological Protection Hielke Freerk Boersma Cursus Stralingsdeskundige Niveau 3 10 februari 2015

2 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Overzicht Historie ICRP ICRP-60: Beginselen van de stralingsbescherming Rechtvaardiging Optimalisatie Dosislimieten ICRP-103 en verder

3 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Historie 1896: Edison Tesla Thomas Edison (irritatie van het oog) Nikolá Tesla (idem, houd afstand) Wolfram Fuchs (tijd, afstand, afscherming) Elihu Thomson (systematisch onderzoek dermatitis)

4 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Historie :

5 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Historie 1928 Oprichting voorloper ICRP tijdens 2 de International Congres of Radiology (IXRPC) Bescherming werkers tegen X- en radiumstraling Voorkomen van deterministische effekten (1 R/week ~ 500 msv/j) Jaren veertig / vijftig: ontwikkeling kernsplijting, begin nucleaire geneeskunde (buiten Radium om)

6 Historie 1950 Definitieve naam ICRP Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Bescherming werkers en algemene publiek (0.3 rem/week) 1959 Algemene aanbevelingen ICRP-1 Voorkomen van stochastische (genetische) effecten (50 msv/jaar)

7 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Historie 1964 ICRP-6: Rechtvaardigings- en ALARA-beginsel 1966 ICRP-9: Stochastische en deterministische dosislimieten. Aanzet weefselweegfactoren w T 1977 ICRP-26 w T, effectief dosisequivalent H E Stochastische risicofactor: 1,65 %/Sv. Eerste systematische weergave basisprincipes SB Verwerkt in EU basisnormen van 1980, basis van Nederlandse wetgeving.

8 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Historie 1990 ICRP-60 Nieuwe definities en grotere risicofactoren (5 %/Sv), lagere dosislimieten. Verwerkt in EU basisnormen van 1996, basis van huidige Nederlandse wetgeving ICRP-103 Iets veranderde risicofactoren, nieuwe stralings- en weefselweegfactoren, exemption levels, aanzet tot milieubescherming Verwerkt in EU basisnormen van 17 januari 2014

9 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau ICRP-60 - definities Handelingen (practices): leiden of kunnen leiden tot blootstelling aan ioniserende straling Interventie: handelingen die bedoeld zijn om blootstelling aan een al aanwezige bron te verminderen

10 ICRP-60 definities Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Bronnen Momentaan (effectieve dosis) Toekomstig (volgdosis) Potentieel (risico) Blootstellingspaden Blootstelling aan straling Mensen Werknemers Patiënten Leden vd bevolking

11 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau ICRP-60 Algemeen uitgangspunt: Bescherming van mensen tegen de nadelige gevolgen van straling zonder het nuttig gebruik van straling onnodig te beperken Beginselen van stralingsbescherming Rechtvaardiging Optimalisatie (ALARA) Dosisbeperking bron gerelateerd Dosislimieten

12 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau ICRP-60 Rechtvaardiging keuze tussen alternatieven netto gunstig resultaat nieuwe praktijken bestaande praktijken (rechtvaardiging nog actueel?) niet alleen stralingsaspecten

13 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau ICRP-60 Optimalisatie ALARA, met inachtname van economische en sociale factoren brongericht individuele en collectieve effectieve dosis Dosislimieten randvoorwaarden bij rechtvaardiging en optimalisatie

14 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau ICRP-60 Dosislimieten individu gericht continue blootstelling tot net boven limiet is onacceptabel niet universeel toepasbaar (medisch vs interventie) toegekend in jaar van blootstelling begrenzen van schade (beter: detriment) t.g.v. stochastische effecten voorkomen van deterministische effecten

15 Dosislimieten werknemers Onacceptabel (kans > 10-3 jaar) Tolerabel (10-3 per jaar > kans) Acceptabel (kans < 10-4 per jaar) Cursus stralingsdeskundigheid Niveau

16 Dosislimieten werknemers Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Detriment: combinatie van vóórkomen èn de ernst van het effect Multi-attribuut analyse leidt tot detriment: totale kans op fatale kanker aantal verloren levensjaren / afname levensduur kans op niet-fatale kanker erfelijke effecten basis voor weefselweegfactoren

17 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Dosislimieten werknemers Gebaseerd op epidemiologisch onderzoek Slachtoffers Nagasaki / Hiroshima Patiënten / stralingswerkers (U-mijnen etc) Problemen met: Vertaling naar lage dosis / lage dosistempi Projectiemodellen Aanbevolen dosislimieten werknemers

18 Dosislimieten werknemers Vertaling naar lage dosis / lage dosistempi Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Dose & Dose Rate Effectiveness Factor (DDREF): 2 (voor β,γ-straling)

19 Dosislimieten werknemers Projectiemodellen Cursus stralingsdeskundigheid Niveau latente periode latente periode t = 0 t = 0 additief vs. Multiplicatief t.o.v. natuurlijke kankerincidentie

20 Dosislimieten werknemers Cursus stralingsdeskundigheid Niveau E: max. 20 msv per jaar (gemiddeld over vijf jaar, per jaar max. 50 msv) Ooglens: equivalente dosislimiet 150 msv Huid: equivalente dosislimiet 500 msv ( op 1 cm 2 ) Zwangere vrouwen: 2 msv op onderbuik / 1 msv door inwendige besmetting

21 Dosislimieten werknemers Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Waarom is er alleen voor de huid (en ooglens) een limiet aan equivalente doses? a. deterministische effecten kunnen alleen in huid en ooglens b. stochastische effecten kunnen alleen in huid en ooglens c. huid en ooglens meest gevoelig voor straling d. dosislimiet effectieve dosis beschermt andere organen.

22 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Dosislimieten bevolking Uitgangspunt: kans op overlijden < 10-4 per jaar Optimalisatie (dosisbeperking / kritische groep) i.h.a. afdoende Limiet is rem op blootstelling aan meerdere bronnen 1 msv/j (gemiddeld over vijf jaar) Overige limieten: werknemers/10

23 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Dosislimieten medisch Patiënten incl. verzorgers Rechtvaardiging: generiek/specifiek Dosislimieten: n.v.t.

24 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Potentiële blootstellingen Speelt bij zowel handelingen als interventie Simpelste mogelijkheid: Kans effect Gericht op Preventie (van waarschijnlijkheid) Reductie indien blootstelling zich voordoet ( interventie)

25 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau Interventie Van belang bij bestaande blootstellingen Vooral voor leden van de bevolking Rechtvaardiging: vermeden dosis groter dan opgelopen dosis (netto positief resultaat) Optimalisatie Interventieniveaus in plaats van dosislimieten (max 0,5 Sv m.u.v. levensreddend handelen) Voorbeelden: Radon / mijnafval / ongelukken

26 ICRP 21 maart 2007 (ICRP-103): Cursus stralingsdeskundigheid Niveau The new Recommendations take account of new biological and physical information and trends in the setting of radiation standards. While much more information is available now than in 1990, the overall estimate of the risk of various kinds of harmful effects after exposure to radiation remains fundamentally the same.

27 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau ICRP-103 Practices en intervention vervangen door Planned exposures ( practices) Existing exposures Emergency exposures Dosislimiet zwangere vrouw: 1 msv op de foetus

28 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau ICRP-103 Risicofactor blijft 5%/Sv (voor leden van de bevolking) w T (borst) gaat van 0,05 naar 0,12 w T (gonaden) gaat van 0,20 naar 0,08 Behandeling restorganen weer drastisch gewijzigd Eerste aanzet bescherming v/h milieu

29 Gericht op instandhouding biodiversiteit / ecosystemen Referentieplanten en dieren Dosisconversiefactoren Derived consideration reference levels Cursus stralingsdeskundigheid Niveau ICRP-108, 114, Milieubescherming Reference rat

30 Cursus stralingsdeskundigheid Niveau ICRP-118 (2). For the lens of the eye, the threshold in absorbed dose is now considered to be 0.5 Gy. (3) For occupational exposure in planned exposure situations, the Commission now recommends an equivalent dose limit for the lens of the eye of 20 msv/year, averaged over defined periods of 5 years, with no single year exceeding 50 msv. reductie met factor 7! ******