Gezond leven ook voor kansarmen en allochtonen. 2. De behandeling: alles behalve symptoombestrijding. De Factorij 12 december 2007

Transcriptie

1 Gezond leven ook voor kansarmen en allochtonen 2. De behandeling: alles behalve symptoombestrijding De Factorij 12 december 2007

2 Hoe meer gezondheidsvoorlichting Hoe groter de gezondheidskloof (Gutman & Kegler, 96) Problemen eigen aan voorlichting Overdreven geloof in het belang van informatie als determinant van gedragsverandering Problemen eigen aan preventie Vraagt aandacht voor problemen die zich nog niet voordoen Effecten zijn slechts op lange termijn zichtbaar Problemen specifiek voor kansarme groepen Beperkte toegang tot kanalen met gezondheidsinformatie Boodschappen zijn naar vorm en inhoud sterk afgestemd op middenklasse

3 GVO gezondheidspromotie Aangrijpingspunt Doel Methoden GVO Leefstijl en gedrag Gedragsverandering (Gezonde keuzes) Voorlichting opvoeding Gezondheidsbevordering Leefstijl, leefomgeving en zorgsysteem Structurele verandering (Gezonde keuzes voor de hand liggend maken) GVO + structurele maatregelen Modellen Actoren Gedragswetenschappen (para)medici Gedrags- en maatschappijwetenschappen

4 Stoppen met roken door mensen in armoede Tabak is belangrijkste oorzaak van mindere levensverwachting en wordt doorgegeven, o.a. prenataal Er is geen kennisachterstand over de gevolgen van roken. Wel worden de risico s voor zichzelf lager ingeschat. Bewuste doelgroep van tabaksmarketing Personen met een lage opleiding blijven vaker roken : Eerder beginnen met roken geeft hogere verslavingsgraad Meer stress Minder sociale en medische steun Minder aanvoelen de dingen zelf te beheersen Vroegere ervaringen

5 Stoppen met roken door mensen in armoede: strategie Wat werkt niet? Info gezondheidseffecten van roken Overtuigen met argumenten Alle aandacht op afkeuring rookgedrag Geen aandacht voor positieve door bevestiging, andere genotsvormen,, sociale steun Wat werkt wel? Kennisvergroting stopproces Individuele begeleiding op maat Reële slaagkansen uitzoeken Sociale steun vergroten Voordelen voor zichzelf Aanbod stoppen in vertrouwde omgeving Beleidsparticipatie vergroten

6 Rokers motiveren 24 uur niet te roken Telefonisch ondersteuning bieden Via internet en per SMS vragen naar ervaringen rond 24 uur niet roken Feedback op Maat geven op hun ervaringen Rokers belonen voor hun deelname

7 Gezonde voeding: WGC de Botermarkt Aanleiding en situering keuze Signalen van hulpverleners en patiënten Eenzijdige voeding op einde/maand owv. beperkt budget Nederlands project: goede voeding hoeft niet duur te zijn Komt niet aan bod tijdens budgetbegeleiding Gezin is bepalend

8 Aangrijpingspunten Determinanten: Keuze: Smaak, gezin Budget Kennis Vaardigheden: Nieuwe zaken klaarmaken Plannen, boodschappen doen

9 Schets interventie Anamnese kookfaciliteiten, budget, aankopen doen, koken, maaltijdpatroon, (op)voeding en kinderen, verwachtingen, Gedurende zomervakantie 3 thuismomenten Ontbijt, warme maaltijd, tussendoortjes/budget Voedingsspel

10 Versterkende factoren Gebruik faciliteiten thuis Streven naar zelfde begeleider Niet bedreigend tov anderen Observeren gewoonten, onderlinge communicatie Vorm geven tijdens proces Eigen keuze warme maaltijden Proeven en doen Spel op maat spelers

11 Determinanten voeding en beweging Toegankelijk Aanbod Welzijn kansen Socio economische status Beschikbaar Aantrekkelijk Gedragsoorzaken Leefstijl Energie inname Energie verbruik Sociale en culturele identiteit Maaltijdpatroon Beweegpatroon Bereiding Keuze Waarden en normen Gezond zijn Gezond blijven

12 DETERMINANTEN VOEDING Macro-niveau beleid landbouw economie tewerkstelling verkeer handel gezondheid milieu enz. Toegang voedselprijzen relatieve kosten van gezonde voeding beschikbaar budget schopping: tijd, transport, kinderopvang, handicaps,... bewaarmogelijkheden thuis Beschikbaarheid aanbod in winkels locatie van de winkel aanbod in kantines Potentiële voeding Bereiding kookvaardigheden zelf-effectiviteit t.a.v. bereiding van gezonde voeding kookfaciliteiten Keuze smaakvoorkeuren gezinsvoorkeuren sociale/culturele voorkeuren voedingskennis motivatie t.a.v. gezondheid externe invloeden Yes Yes Informatie etikettering reclame & marketing GVO Yes Leefstijl en gezin gezins- en voedselhierarchie leefstijl Eet- en maaltijdpatronen Aangekochte voeding Geconsumeerde voeding Naar: Departement of Health Nutrition Task Force, UK

13 Ervaren drempels intellectuele drempels: hoorapparaateffect: verdrinken in of vermijden van info weinig openstaan bij gebrek aan aanknopingspunten of onmiddellijk nut Moeilijk vatten van boodschappen door te hoge moeilijkheidsgraad,gebruik van vakjargon, ambtelijke taal,.. Psychologische drempels: Weinig vertrouwen in instellingen en hun vertegenwoordigers Selectieve perceptie van informatie aantasting zelfvertrouwen steeds minder direct of persoonlijk contact materiële drempels: Financiële ruimte, beperkende leefomgeving betalende infokanalen, hardware Sociale drempels: fierheid versus labelling Beperkte sociale steun

14 Fictief voorbeeld: Meer en langer borstvoeding geven door jonge Turkse moeders Wie heeft impact op de culturele normen? Is borstvoedingsverlof een stimulans? Moeten we de mannen betrekken? Weerbaarheid tov reclame? Kunnen we privacy brengen op openbare plaatsen? Kunnen werkgevers een rol spelen? Wie is een geloofwaardige bron? Opvoedingswaarden? Gynaecologen, vroedvrouwen, Huisartsen, genezers? Welke drempels ervaren zij zelf? Vereisten voor Informatiedragers? Op welke leeftijd is voorlichting aangewezen? Is dit thema bespreekbaar?

15 Toegankelijke zorgverstrekkers Privéruimtes in openbare Gebouwen Netwerk allochtone hulpverlening Borstvoedingsverlof Reclameregels babyvoeding faciliteren preventietaak zorgverstrekkers Cultureel aangepaste Informatiedragers Interculturele voorlichters Sensibilisering in dagelijkse Omgeving Leeftijd: curriculumopbouw Vorming voor vroedvrouwen Inpassen in diversiteitsmanagement Onderzoek voordeel werkgevers overleg imans

16 Maatwerk is veel werk Kom in contact Randvoorwaarden die een vertrouwensklimaat scheppen Persoonlijk contact sterker dan onrechtstreeks Niet aanspreken op kansarm zijn Ken je doelgroep Ken je doelgroep Kennis van cultuur is geen noodzakelijke voorwaarde, interesse voor wel Individuele verschillen én groepsverschillen Sociale diversiteit vraagt om allochtoonvriendelijke en kansarmgevoelige aanpak

17 Maatwerk is veel werk Ontwikkel een respectvolle basishouding Toewijzen aan allochtoon of kansarm zijn leidt tot blaming the victim Risico s: overaanpassen, overculturaliseren Besef eigen referentiepunten en basisvaardigheden Gebruik aangepaste communicatievormen concreet en herkenbaar, visueel positieve boodschap helder taalgebruik voorzichtig met humor en beeldspraak persoonlijke stijl reactiemogelijkheid goed gestructureerd Goedkope kanalen

18

19 Maatwerk is veel werk Kijk niet te ver Vandaag, niet binnen 10 jaar afstemmen van de boodschap op de veranderfase nooit aan gedacht: besef creëren al aan gedacht: gedragsintentie beïnvloeden overweegt actie: overtuigen wordt reeds gedaan: bestendigen

20 Maatwerk is veel werk Ga niet te snel Geen rigiede planning(-svereiste) Benadruk het positieve Behoud even belangrijk Plezier in gezondheid Resultaten terugspelen

21 7 motivatietips Tip 1: link gezondheid aan andere motivaties zoals contactbehoefte en wij-gevoel Tip 2: maak gezond gedrag aantrekkelijk (marketingstrategie) Tip 3: doen en dan denken ipv andersom Tip 4: werkt niet: overtuigen, afschrikken, betuttelen Tip 5: focus niet op gedrag maar op determinanten zoals het zelfwaardegevoel Tip 6: maak van gezondheid de sociale norm met sociale steun Tip 7: werk met kleine stappen (geen langetermijndoelen)

22