STICHTING OUDE GRONINGER KERKEN

Transcriptie

1 STICHTING OUDE GRONINGER KERKEN Jaarstukken 2013

2 Stichting Oude Groninger Kerken Stichting Der Aa-kerk Groningen Jaarstukken 2013 vastgesteld op 15 mei 2014

3 Naam: Stichting Oude Groninger Kerken Vestigingsplaats: Groningen Rechtsvorm: stichting De Stichting Oude Groninger Kerken stelt zich ten doel: het instandhouden van historische kerkgebouwen in de provincie Groningen en het bevorderen van belangstelling ervoor. De stichting tracht haar doel te verwezenlijken door: a. het verwerven, bewaren, restaureren, beheren en ter bezichtiging stellen van monumentale kerken en hun bijgebouwen en terreinen in de ruimste zin; b. het streven naar een gebruik van de gebouwen en de terreinen zoveel mogelijk in overeenstemming met hun aard; c. het nemen van initiatieven op het gebied van adviezen, voorlichting, publicatie en het leggen van contact met bezitters van bouwwerken en terreinen sub a bedoeld; d. alle andere middelen, welke tot bevordering van dat doel leiden. artikel 1 en 2 van de statuten De Stichting Oude Groninger Kerken is erkend als keurmerkhouder door het Centraal Bureau Fondsen werving. Meer informatie over het CBF keur voor goede doelen: Omslag: het bekroonde belevingspad in de toren van Uitwierde Het Belevenispad in de kerktoren van Uitwierde, ontworpen door Onix in opdracht van de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK), heeft 19 oktober 2013 een Dutch Design Award (DDA) gewonnen. Het winnen van deze prestigieuze prijs is een erkenning van de samenwerking van architectenbureau Onix en SOGK dat resulteerde in een uniek ontwerp. Dutch Design Awards biedt een platform waar jaarlijks het beste van de Nederlandse vormgeving wordt gewaardeerd en geëtaleerd. In 2013 worden door de Dutch Design Awards diverse prijzen uitgereikt in de drie hoofdcategorieën Communicatie, Product en Ruimtelijk. De toren van Uitwierde heeft gewonnen in de categorie Ruimtelijk. Fotograaf: Peter van der Knoop

4 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Verantwoordingsverslag 5 3 Meerjarenbeleidsplan Werkplan 2013 en prestatie-indicatoren 7 5 Personeel, bestuur, Commissarissen BLG en vrijwilligers 11 6 Financieel beleid 12 7 Jaarcijfers 14 8 Overige gegevens 37 9 Controleverklaring van de onafhankelijke Accountant Bijlagen 40

5 1 Inleiding Het jaar 2013 bruist van activiteiten die ten dienste staan van de doelstelling van onze stichting: het instandhouden van de historische kerkgebouwen in de provincie Groningen en het wekken van belangstelling daarvoor. Twee ontwikkelingen hebben in dit verslagjaar veel aandacht gekregen en zullen ook in de komende jaren de nodige inzet van de gehele organisatie vragen: het toenemend aantal kerken en kerkterreinen dat wordt aangeboden door de krimpende en fuserende kerkelijke gemeenten in onze provincie en het herstel van de schade veroorzaakt door de aardbevingen aan onze gebouwen. Over dat laatste hebben wij goede afspraken met de NAM gemaakt op basis van een door onze stichting ontwikkelde procedure. Het herstel van schades aan de eerste kerk (Eenum) is in dit verslagjaar naar volle tevredenheid afgerond. De aanwijzing van de stichting als een van de zeven professionele organisaties voor monumentenbehoud (POM status) op 29 augustus door de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is een hoogtepunt in dit verslagjaar en zien wij als de erkenning voor de jarenlange voorbeeldige inzet op het gebied van de monumentenzorg in Nederland. Ook het winnen van de publieksprijs van de Grote Groninger Gebouwenenquête 2013 in de categorie herbestemming door de kerk van Leegkerk op 21 juni en de uitreiking van de Dutch Design Award aan de ontwerper van de trap - het belevenispad - in de toren van Uitwierde op 19 oktober in Eindhoven zijn belangrijke momenten in In het verslagjaar is het bezit van de stichting uitgebreid met de kerken en kerkhoven van Oldehove, Niekerk en Ulrum, de voormalige gereformeerde kerk van Westeremden, de toren van Baflo en het kerkterrein van Garsthuizen. Daarmee is het bezit van de stichting eind 2013 gekomen op 68 kerken, 2 synagogen, 40 kerkhoven en 5 (vrijstaande) torens. De schenking van een kandelaar die voor de Tweede Wereldoorlog is gebruikt in de synagoge van Appingedam behoort tot de bijzondere momenten in In de loop van het jaar zijn het herstel van de middeleeuwse gewelfschilderingen in de kerk van Garmerwolde, de restauratie en herbestemming van de kerk van Klein Wetsinge, het orgel van Tinallinge en de 17 e eeuwse zogenaamde kwabbentafel uit de kerk van Garnwerd gestart. De afronding van dit werk wordt verwacht in De herbestemming van de kerk van Leegkerk, het herstel van het orgel (samen met de restauratie en herplaatsing van de 18 e -eeuwse preekstoel uit de kerk van Heveskes en psalmborden uit de afgebroken kerk van Obergum) in Engelbert en het partieel herstel van de kerk van Eenrum zijn in 2013 uitgevoerd en afgerond. Aan tien kerken van de stichting is op basis van de meerjarenprogrammering van de stichting groot onderhoud gepleegd. Met het planten van bijzondere fruitbomen, oude rassen waarvan een aantal behoren tot de Groninger streekrassen, door de kinderen van OBS De Holm op 20 maart is het herstel van het kerkterrein in Den Andel afgerond. Op 20 december zijn de gerestaureerde kroonluchters in de kerk van Niezijl officieel in gebruik genomen. In bijna alle kerken van de stichting zijn dit jaar activiteiten door of met de plaatselijke commissies en Bijzondere Locaties Groningen (BLG) georganiseerd. De Culturele zondagen en de zomeropenstelling na de feestelijke ingebruikneming van de kerk van Leegkerk op 6 april zijn nieuwe initiatieven en in het eerste jaar al een groot succes. Ook de programmering van het cultureel festival Terug naar het begin (7-12 mei) voor het eerst in de kerken in en rond Appingedam en op andere locaties in de provincie, heeft veel publieke waardering gekregen. De Der Aa-kerk heeft zich in dit verslagjaar verder ontwikkeld tot een van de belangrijkste podia in de stad Groningen met een aantrekkelijke programmering voor alle leeftijden. De markt voor (semi-)commerciële activiteiten, waarvoor de Remonstrantse kerk uitermate geschikt is, heeft in de loop van dit jaar een verbetering laten zien. De digitalisering en automatisering hebben in 2013 grote stappen voorwaarts gezet. Relatiebeheer, (project- en donateurs) administratie en diverse interne verantwoordingen zijn gekoppeld door middel van het programma E-synergy. Dit programma levert daarmee een belangrijke bijdrage aan de versterking van de efficiency en slagkracht van onze organisatie, zeker met de verwachte toename van het bezit van de stichting en alle administratieve en financiële gevolgen daarvan. Wij verwachten in 2014 verdere vervolmaking van dit systeem. BLG heeft na een proefperiode in het verslagjaar de beschikking over een geautomatiseerd beheersysteem voor zijn locatieverhuur (Full House) dat belangrijke managementinformatie genereert en ook direct gekoppeld is aan de administratie van onze organisatie. De website groningerkerken.nl is dit jaar flink uitgebreid. Zo zijn de roerende goederen die bij de kerken horen online te bekijken. Het digitaliseringsproject historische grafzerken, een inventarisatie van belangrijke grafcultuur op onze kerkhoven, is op 27 september afgeslo- 4

6 ten. De inventarisatie van de grafstenen in de kerken is kort daarna gestart. Via panoramafotografie, interactieve 360 graden panoramafoto s en via Google Street View zijn interieurs van onze kerken digitaal te bezoeken. In het verslagjaar zijn in het kader van de erfgoededucatie veel inspanningen verricht. Door middel van excursies, bezoeken en projecten zijn onze kerken onderdeel van lesprogramma s op diverse onderwijsinstellingen geworden, mede als onderdeel van zogeheten gemeentelijke erfgoedtrajecten. Om het aanbod kwalitatief verder te versterken heeft de stichting een subsidie ontvangen van rijk, stad en provincie in het kader van het project Cultuureducatie met kwaliteit. Ook is er een nieuwe samenwerking gestart met het Wetenschapsknooppunt Noord Nederland, waarin de Rijksuniversiteit Groningen en de Hanzehogeschool participeren. Binnen deze samenwerking worden nieuwe educatieve programma s ontwikkeld in en rondom kerken. Al dit werk kan niet worden verricht zonder de langjarige steun van onze achterban en de enthousiaste inzet van onze honderden vrijwilligers en vrienden, zowel in de kerken als daarbuiten. De bijdragen van donateurs, fondsen en overheden zijn voor ons van onschatbare waarde. Door middel van het meerjarenproject Modern mecenaat hopen wij dat onmisbare fundament onder ons werk te versterken en uit te breiden. 2 Verantwoordingsverslag Het bestuur onderschrijft de Code Goed Bestuur voor Goede Doelen en handelt overeenkomstig. In deze verantwoordingsverklaring legt het bestuur verantwoording af over drie algemeen geldende principes: - Onderscheid de functies besturen en uitvoeren - Optimaliseer de effectiviteit en de efficiency van bestedingen - Optimaliseer de omgang met belanghebbenden Onderscheid besturen en uitvoeren De Stichting Oude Groninger Kerken heeft in haar statuten en reglementen de functie besturen en uitvoeren duidelijk gescheiden. Het bestuur bestuurt de stichting, maar heeft via een reglement de directeur gemachtigd diverse taken uit te voeren. Het bestuur vervult daarbij de statutair vastgelegde taak van toezichthouder. De directeur opereert op basis van het door het bestuur vastgestelde meerjarenbeleidsplan met meerjarenbegroting en de jaarlijks geactualiseerde begrotingen en jaarstukken. Een keer per jaar evalueert het bestuur zijn eigen functioneren evenals dat van de individuele leden en het functioneren van de directeur. Er is een profiel opgesteld waaraan het bestuur in zijn geheel en elk individueel lid van het bestuur moeten voldoen. Het bestuur vergadert minimaal vier maal per jaar. Het bestuur voorziet zelf in zijn vacatures. Benoeming geschiedt voor een termijn van vier jaar en herbenoeming is mogelijk voor maximaal twee periodes van 4 jaar. Aftreden geschiedt conform een rooster van aftreden. Het bestuur legt door middel van het jaarverslag en de jaarrekening verantwoording af over het gevoerde beleid. Het bestuur wijst uit zijn midden vier audit commissies aan: organisatie, financiën, inhoud en marketing en fondswerving. De audit commissies vergaderen minimaal eenmaal per jaar. De audit commissie financiën bereidt de besluitvorming over de (meerjaren) begroting en de jaarstukken voor en overlegt onder andere met de accountant. De beleggingscommissie adviseert bestuur en directie gevraagd en ongevraagd over het ontwikkelen en wijzigen van het beleid ten aanzien van het beleggingsstatuut, evenals het rapporteren over de uitvoering van het vermogensbeheer. Bestuur en directeur worden in het uitoefenen van hun taken bijgestaan door de raad van advies en het vrijwilligersplatform. De raad van advies adviseert over strategische beleidskeuzes en de maatschappelijke positionering van de stichting. Het vrijwilligersplatform is betrokken bij de uitvoering van het vrijwilligersbeleid. Beide organen van de stichting beschikken over een reglement. Effectiviteit en efficiency van bestedingen Door het vaststellen van het meerjarenbeleidsplan en meerjarenbegrotingen en de daaruit voortvloeiende jaarlijkse werkplannen en begrotingen geeft het bestuur richting aan de doelstellingen van de stichting. Het monitoren en evalueren van de uitvoering van activiteiten en processen vindt plaats door een kritische beoordeling van de tussentijdse (voortgang)rapportages van de directeur en het jaarverslag. De administratieve organisatie en interne controle worden jaarlijks getoetst door de accountant. Periodiek worden de procedures geactualiseerd. De directeur voert functionerings- en beoordelingsgesprekken met de betaalde medewerkers, het bestuur met de directeur. 5

7 Omgang met belanghebbenden De Stichting Oude Groninger Kerken streeft naar een open relatie met belanghebbenden die zijn onder te verdelen in vrijwilligers en betaalde arbeidskrachten, donateurs, schenkers, relaties, bedrijven, overheden, huurders, bewoners en omwonenden, bezoekers, kerkelijke, culturele en maatschappelijke (erfgoed)organisaties en andere betrokkenen. De inhoud en de kwaliteit van de verstrekte informatie vanuit de centrale organisatie worden door de directeur gewaarborgd. De communicatiemedewerker is verantwoordelijk voor het stroomlijnen en optimaliseren van de interne en externe communicatie. De specifieke doelgroepen worden met diverse communicatiemiddelen zoals het kwartaalblad, het jaarverslag, folders, publicaties, de digitale nieuwsbrieven en berichten, de website en de sociale media en door deelname aan diverse overlegorganen en samenwerkingsverbanden geïnformeerd. Het communicatiebeleid is vastgelegd in het meerjarenbeleidsplan. Het communicatiebeleid is erop gericht om optimale relaties te hebben met belanghebbenden en hen gericht te informeren over belangen en ontwikkelingen en de besteding van de ontvangen gelden. De stichting beschikt over een vastgelegde procedure om eventuele klachten correct af te handelen. 3 Meerjarenbeleidsplan In dit jaarverslag wordt gerapporteerd en geëvalueerd op basis van het in 2012 vastgestelde beleidsplan met begroting Het beleidsplan is te raadplegen op groningerkerken.nl. 6

8 4 Werkplan 2013 en prestatie-indicatoren Deze verantwoording gaat uit van de Doelen en Opgaven zoals opgenomen in Hoofdlijnen van beleid uit het beleidsplan Restaureren en beheren van historische kerken, kerkhoven en andere bijzondere historische gebouwen. > Prestatie-indicator: de bouwkundige staat van het bezit van de stichting houden dan wel brengen op een bovengemiddeld niveau, uitgedrukt middels een cijfermatige beoordeling. Voor deze beoordeling wordt verwezen naar de in de bijlagen opgenomen bouwkundige situatie Het gemiddelde cijfer komt op 7,2. Toekomstige (herstel)werkzaamheden zijn in voorbereiding genomen voor de herinrichting synagoge en rabbinaatswoning in Appingedam (2014), het archeologisch onderzoek op het kerkterrein van Garsthuizen (2014), de restauratie van het orgel in Nieuw Beerta (2014), de restauratie van het interieur van de kerk van Oosterwijtwerd ( ), de herinrichting en kwaliteitsverbetering kerk en kerkhof in Winsum-Obergum ( ) en het herstel van het kerkhof in Wirdum (2014). Vooruitlopend op een mogelijk overdracht in 2014 is begonnen met de planvorming voor de restauratie van de Molukse kerk in Appingedam. 2 Vergroting van de belangstelling voor en kennis van de Groninger kerken en de regionale geschiedenis in het algemeen, met speciale aandacht voor het onderwijs. > Prestatie-indicator: het aantal bezoekers van de website (en daarmee van onze digitale collectie) neemt toe. Het kwartaalblad Groninger kerken, het bulletin De stichting, de website de persberichten, de uitnodigingen voor presentaties en overnemingen en de berichtgeving op de sociale media zijn de belangrijkste middelen om de activiteiten en initiatieven van de stichting naar de buitenwacht te communiceren. Alle activiteiten zijn in omvang gestegen in het verslagjaar. Het relatiebeheersysteem E-synergy heeft de effectiviteit van onze communicatie versterkt omdat er scherper op doelgroepen kan worden geselecteerd. De statistieken van de website laten een daling van het aantal unieke bezoekers zien tegenover een sterke stijging van het gebruik van de sociale media. Wij zullen deze prestatie-indicator in het volgende verslagjaar herzien, omdat het gebruik ervan sterk veranderd is door een ander zoekgedrag van belangstellenden in ons werk. Op deze trend gaan wij inspelen en opzet en inhoud van onze website daarop aanpassen. In het verslagjaar zijn de werkzaamheden in het kader van Cultuureducatie met kwaliteit gestart, waarvoor een subsidie van rijk, stad en provincie is ontvangen. Onderdeel is de zgn. mediamatch, effectief gebruik van de digitale mogelijkheden door het onderwijs. In 2014 zal dit onderdeel door onze educatief medewerker verder worden uitgewerkt. In het verslagjaar is bij onderwijsinstellingen aandacht gevraagd voor een educatieve toepassing van de grafcultuurinventarisatie op onze website. 3 Adviseren en ondersteunen van andere erfgoedinstellingen op het gebied van restauratie, onderhoud en publieksbereik. > Prestatie-indicator: het actief participeren in samenwerkingsverbanden op het gebied van het cultureel erfgoed. De omvang van de dienstverlening en advisering aan derden is in het verslagjaar vergelijkbaar met Veel tijd en aandacht is besteed aan overnamenotities voor kerkelijke gemeenten die het voornemen hebben om (een deel van) hun monumentale onroerende bezit aan de stichting in eigendom over te dragen. Daarnaast heeft onze bouwkundige voor een aantal eigenaren een meerjarenonderhoudsplan voor hun kerken gemaakt. De stichting participeert in de volgende organisaties en projecten: stichting Wandelen Groningen, Pazzipanten (provinciaal toeristisch samenwerkingsverband), Memento Mori-grafcultuur in Noord-Nederland en Noordwest-Duitsland, Open kerken Waddenland (samenwerkingsverband met Friese erfgoedorganisaties), DIMCON (Digitale Museale Collectie Nederland vanwege onze collectie roerende goederen) en Beeldbank Groningen. De directeur neemt deel aan het directeurenoverleg van Museumhuis Groningen. De directeur heeft adviezen uitgebracht aan de Stichting Oude Zeeuwse Kerken en Oude Gelderse Kerken, de bouwkundigen aan de Stichting Martinikerk Groningen, de N.V. Groninger Monumentenfonds, de Nicolaaskerk in Oldenzijl en de Vrijgemaakt Gereformeerde kerk in Appingedam. 7

9 4 In stand houden van een culturele infrastructuur in stad en ommeland en het faciliteren van lokale en regionale culturele activiteiten, bezoekersaantallen verhogen. > Prestatie-indicator: het aantal culturele evenementen in de stichtingskerken laat een stijging zien ten opzichte van het laatste jaar van de afgelopen beleidsperiode. In 2013 zijn in onze kerken 502 culturele activiteiten ontplooid (in 2012: 319). Het betreft concerten, voordrachten, bijzondere rondleidingen, culturele open dagen, theatervoorstellingen en exposities en activiteiten in kerken van BLG en in het kader van het cultureel festival Terug naar het begin. 5 Bevorderen van de leefbaarheid en vitaliteit van lokale gemeenschappen; vrijwilligersorganisatie versterken. > Prestatie-indicator: deelname aan een samenwerkingsprogramma leefbaarheid en vitaliteit, in eerste instantie voor de lokale gemeenschappen waar bezit van de stichting aanwezig is. Hadden wij bij het vaststellen van het meerjarenbeleidsplan nog de gedachte dat wij in deze problematiek het initiatief zouden moeten nemen, door de ontwikkelingen rond de afwikkeling van de schaden die zijn ontstaan door de aardbevingen, zijn er kansen en mogelijkheden ontstaan die wij toen niet hebben kunnen bevroeden. Eind 2013 heeft de Commissie Meijer het adviesrapport Vertrouwen in een duurzame toekomst uitgebracht waaraan onze stichting een bijdrage heeft geleverd. De commissie stelt: Kerken fungeren als belangrijke ontmoetingsplaatsen die de sociale cohesie versterken. Het zijn als het ware de huiskamers van de gemeenschap. Ten aanzien van de herbestemming of het aanpassen van cultuurhistorisch belangrijke gebouwen vooral in de krimpgebieden wordt door de commissie voorgesteld een financiële bijdrage te leveren. Besluitvorming hieromtrent wordt in 2014 verwacht. Aan het einde van het verslagjaar heeft de Commissie Wallage de directeur gevraagd deel te nemen aan de zogenaamde dialoogtafel met een inzet op preventieve maatregelen in het kader van de instandhoudingsopgave en leefbaarheid van de dorpen in combinatie met passend locatiebeheer van de kerken. 6 Bijdragen aan de toeristische aantrekkelijkheid van Groningen. > Prestatie-indicatoren: de projecten Landmerken en Op Hoogte Gedacht en de kerk van Leegkerk hebben een volwaardige positie in de toeristische promotie van Groningen. Toeristische organisaties maken gebruik van de digitale collectie van de stichting voor de promotie van de kerken van Groningen. Het project Landmerken heeft extra aandacht gekregen, o.a. door de inzet van vrijwilligers die de promotie en de infrastructuur van het project verbeteren en daarmee de zichtbaarheid van de diverse ensembles vergroten. Specifieke Landmerken-activiteiten, waaronder een serie concerten ter plaatse, hebben aan die bekendheid bijgedragen. In de kerkhovenreeks van onze stichting is in 2013 een deeltje verschenen dat speciaal gewijd is aan het project Op Hoogte Gedacht. Daarin is ook een toeristische route langs de diverse kunstwerken opgenomen. Marketing Groningen heeft gebruik gemaakt van de digitale fotocollectie van de stichting voor diverse uitgaven, campagnes en Apps. De succesvolle serie Culturele Zondagen in combinatie met de open dagen en de fietsroutes van en naar Leegkerk hebben de zichtbaarheid van de kerk van Leegkerk sterk vergroot. 7 Kerken nieuwe bestemmingen geven. > Prestatie-indicator: bij de besluitvorming over de opzet van nieuwe projecten wordt op basis van onderzoek een keuze gemaakt voor kerkelijk gebruik, nevenbestemming of herbestemming van de desbetreffende gebouwen, uitgaande van de gelijkwaardigheid van deze beleidskeuzes. In 2013 is de restauratie en herinrichting van de kerk van Leegkerk afgerond. De kerk wordt door Bijzondere Locaties Groningen verhuurd als locatie voor concerten, vergaderingen, lezingen en bijzondere bijeenkomsten. De restauratie van de kerk van Klein Wetsinge is in het verslagjaar van start gegaan en wordt herbestemd als huiskamer van het dorp en centrum voor activiteiten in het kader van landschap, landbouw en voedsel. 8 Maatschappelijke en culturele functie versterken. > Prestatie-indicatoren: het organiseren van of het participeren in een cultureel of sociaal-maatschappelijk evenement, het participeren in samenwerkingsverbanden op deze gebieden en het toekennen van stimuleringssubsidies aan culturele samenwerkingsprojecten van Bijzondere Locaties Groningen. Het Cultureel festival Terug naar het begin is dit jaar hernomen in Appingedam en gehouden van 7 tot en met 12 mei. In diverse monumentale locaties in Appingedam hebben uitvoeringen en exposities plaats gevonden. Daarna in monumenten over de provincie verspreid. Wij participeren in het project De directeur heeft zitting in de stuurgroep. Bijzondere Locaties Groningen heeft bijdragen ontvangen voor projecten in samenwerking met de Puddingfabriek en Jonge harten in de Der Aa-kerk, Schrijver in de 8

10 kerk in De Amshoff te Kielwindeweer, Opera per tutti in de Remonstrantse kerk van Groningen en de openingsmanifestatie en de Culturele Zondagen in Leegkerk. 9 Dienstverlening aan derden intensiveren; eigen organisatie versterken. > Prestatie-indicator: het op peil houden van de netto-opbrengst op de dienstverlening en het verwerven van opdrachten tot dienstverlening met een langjarig karakter. De netto-opbrengst van de dienstverlening is op peil gebleven. Kosten en opbrengsten staan in een goede verhouding tot elkaar. Gezien de omvang van de dienstverlening aan de N.V. Groninger Monumentenfonds en het Bisdom Groningen-Leeuwarden - en het daaruit voortvloeiende beslag dat op de inzet van de bureaumedewerkers is gelegd heeft er geen uitbreiding van de dienstverlening plaatsgevonden. Er is geen sprake geweest van actieve acquisitie in het verslagjaar. De toename van de opbrengsten is onder anderen te danken aan de vele overnamenotities en onderhoudsplannen die door de bouwkundigen van de stichting zijn gemaakt. 10 Extra aandacht voor kerkinterieur, omgeving kerken, grafcultuur en verhalen. > Prestatie-indicatoren: het opzetten en uitvoeren van een promotieprogramma rond Landmerken, het jaarlijks laten verschijnen van een deeltje in de kerkhoven-en/of orgelreeks, het digitaal opslaan van de gegevens uit de kerkhoveninventarisaties en het plaatsen van een of meer verhalen per stichtingskerk op onze website. De promotie van de acht Landmerken-locaties (Breede, Hornhuizen, Finsterwolde, Nieuw-Beerta, Oosternieland-Oldenzijl, Termunten, Uitwierde en Wierhuizen) is in het verslagjaar gestart. De verspreiding van het promotiemateriaal, het vullen van de website, de promotie via de sociale media en de inzet van Marketing Groningen is met hulp van vrijwilligers uitgevoerd. De concertenserie op locatie heeft daaraan ook een bijdrage geleverd. In de kerkhovenreeks is deel 13 gewijd aan Op Hoogte Gedacht- kunst op Groninger kerkhoven. Het digitaliseringsproject over de grafcultuur op onze kerkhoven is in het verslagjaar afgesloten. Aansluitend is gestart met de inventarisatie van de grafstenen in de kerken en de digitale ontsluiting ervan op onze website. In het wekken van belangstelling voor het kerkinterieur past ook de digitale ontsluiting van de roerende goederen in onze kerken. Door de inzet van vrijwilligers konden opnieuw meerdere verhalen bij de informatie over de desbetreffende kerken op de website worden geplaatst. 11 Verdere ontwikkeling van Het Verhaal van Groningen. > Prestatie-indicatoren: de werkorganisatie levert een bijdrage aan het programma Het Verhaal van Groningen. De digitale collectie van de stichting wordt in dat programma door de projectverantwoordelijken gebruikt en gepromoot. De directeur heeft in het verslagjaar deel uitgemaakt van de stuurgroep die de Provincie adviseert bij de uitvoering van zijn beleid op dit gebied. In de stuurgroep heeft hij de ontwikkelingen gevolgd betreffende de nieuwe koers die door het provinciaal bestuur is uitgezet. In 2014 zal een en ander zijn besluit krijgen. In de aanloop naar een nieuwe organisatie en aanpak zijn de hierboven genoemde verhalen aan de projectorganisatie aangeboden ter plaatsing op de website 12 Verjongen; educatie versterken en doelgroepen uitbreiden; nieuwe doelgroepen; communicatie verbeteren. > Prestatie-indicatoren: deel uitmaken van educatieve programma s die gericht zijn op de ontwikkeling van de zogenaamde doorlopende leerlijn. Uitvoeren van een promotiecampagne voor Landmerken. Toenemende zichtbaarheid in de sociale media wordt gemeten op basis van bezoekersstatistieken en aantallen volgers. Uitgangspunt bij de ontwikkeling van ons educatieve programma is samenwerking met organisaties en instellingen op het gebied van de erfgoededucatie omdat in de afgelopen jaren is bewezen dat slechts op die manier het bereik een omvang heeft die loont. De stichting is betrokken bij de zogenaamde gemeentelijke erfgoedtrajecten voor het primair onderwijs en Oktobermaand Kindermaand in samenwerking met het Museumhuis Groningen. Deelname aan het meerjarenproject Cultuureducatie met Kwaliteit, eveneens voor het primair onderwijs en docenten en cultuurcoördinatoren primair onderwijs vindt plaats in samenspraak met IVAK, Cultuurstation C en het Museumhuis Groningen. In samenwerking met het Wetenschapsknooppunt Noord Nederland van de RUG en de Hanzehogeschool worden educatieve programma s ontwikkeld in onder andere de kerken van Leegkerk en Oudeschans. Het programma Schaij in de Der Aa-kerk is in het verslagjaar ontwikkeld voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs. De uitvoering ervan start in Ook dit jaar hebben diverse studenten stages gelopen en afstudeeronderzoeken afgerond. Een afstudeeronderzoek naar de aantrekkelijkheid van de Landmerken-locaties voor gezinnen wordt in 2014 afgerond. Met hulp en inzet van vrijwilligers is de zichtbaar- 9

11 heid van de stichting op Twitter, Facebook en LinkedIn vergroot. Het aantal volgers bedraagt eind 2013 circa 1200 op Twitter, 300 op Facebook en 125 op LinkedIn. 13 Donateursbijdragen, bijdragen fondsen en andere geldschieters op peil houden. > Prestatie-indicator: het uitvoeren van een strategisch actieprogramma mecenaat met daarin de jaarlijks te bepalen doelen. Met de aanstelling van een projectleider is het project van start gegaan. In samenspraak met de auditcommissie marketing en fondswerving en de Raad van Advies is het plan ontwikkeld, uitgaande van zes pijlers die het maatschappelijke en financiële draagvlak van de stichting vormen: individuen, scholen, bedrijven, vermogensfondsen, overheden en partners. Voor alle pijlers wordt een op die doelgroep toegesneden programma gemaakt. Ten aanzien van de pijlers scholen en bedrijven is in het verslagjaar de zeer gedegen oriënteringsfase afgesloten en kunnen de eerste concrete stappen worden gezet. Ten aanzien van de pijler individuen zijn belangrijke voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd voor de doelgroep

12 5 Personeel, bestuur, commissarissen BLG en vrijwilligers Personeel De omvang van de personeelsformatie van de Stichting Oude Groninger Kerken (exclusief de medewerkers die werkzaam zijn voor kortlopende projecten, vervanging en gedetacheerd zijn 2,21 fte of voor Bijzondere Locaties Groningen B.V.) is aan het einde van het verslagjaar 10,31 fte. Dit blijft binnen de bandbreedte die voor de stichting is bepaald in het personeelsbeleidsplan (10,53 fte voor de periode ). Werknemers van de Stichting Oude Groninger Kerken en Bijzondere Locaties Groningen bv zijn voor een aantal uren gedetacheerd bij respectievelijk de Vereniging Beheerders Monumentale Kerkgebouwen in Nederland en Stichting Erven A. de Jager in het kader van de dienstverlening aan derden. In het kader van het personeelsbeleid van de stichtingen hebben functionering- en beoordelingsgesprekken plaatsgevonden. Het bestuur voert een beoordelingsgesprek met de directeur en evalueert de samenwerking. Met het personeel van de Stichting Der Aa-kerk Groningen en de medewerkers van Bijzondere Locaties Groningen voert de verhuurcoördinator functioneringsgesprekken en een wekelijks werkoverleg. Binnen de Stichting Oude Groninger Kerken voert de directeur met de diverse afdelingen en met de verhuurcoördinator een maandelijks werkoverleg. Middels digitale nieuwsbrieven blijven personeel, stagiaires en vrijwilligers op de hoogte van de belangrijkste ontwikkelingen binnen de organisatie. Bestuur Op 1 januari zijn mevrouw J.G. Vlietstra en de heer R. Wobbes afgetreden en opgevolgd door mevrouw E.A.M. Bulder en mevrouw M. van Zanten. Mevrouw Bulder is benoemd tot vice-voorzitter. De heer C.J. Kool is Reint Wobbes opgevolgd als secretaris van het stichtingsbestuur. De bestuursleden hebben geen bezoldiging voor hun werkzaamheden ontvangen. Vrijwilligers Het vrijwilligersbeleid van de stichting geeft een overzicht van de taken, verantwoordelijkheden, bevoegdheden, vergoedingen en de uitgangspunten voor de participatie, de relatie tussen vrijwilligers en betaalde krachten en de begeleiding en scholing. Het vrijwilligersplatform heeft daarmee ingestemd. Wat betreft scholing en deskundigheidsbevordering zijn de activiteiten voor 2014 aan het einde van het verslagjaar in samenspraak met het vrijwilligersplatform vastgesteld. Op 13 februari is de jaarlijkse vrijwilligersbijeenkomst gehouden. Als dank voor hun inzet heeft het bestuur de vrijwilligers ontvangen op 9 mei tijdens het Cultureel Festival Terug naar het begin in Appingedam. Alle vrijwilligers zijn door middel van een digitale nieuwsbrief maandelijks op de hoogte gesteld van nieuwe ontwikkelingen binnen de organisatie. Met een groot aantal penningmeesters van de plaatselijke commissies is overleg gevoerd met de administratie. Ook is besloten dit overleg jaarlijks te gaan voeren. In het verslagjaar zijn de eerste stappen gezet om te komen tot een systeem van websites onder eigen beheer van de plaatselijke commissies. Deze websites worden gekoppeld aan de centrale website van de stichting om de informatievoorziening te stroomlijnen. De website van onze commissie in Den Horn is als eerste online gezet. Twee bureauvrijwilligers hebben zich ingezet voor de kerk als podium waardoor plaatselijke commissies beter gefaciliteerd kunnen worden bij het ontplooien van activiteiten. De vrijwilligers van BLG hebben in goede samenwerking met de vaste medewerkers een belangrijke bijdrage geleverd aan de goede kwaliteit van de geleverde diensten en de klanttevredenheid. Commissarissen BLG Op 16 april is de heer M.A. de Boer afgetreden als commissaris van BLG. Mevrouw I. Walinga en de heer L. Zwiers zijn als nieuwe leden tot de Raad van Commissarissen toegetreden. De commissarissen ontvangen geen bezoldiging voor hun werkzaamheden. 11

13 6 Financieel beleid Risicomanagement Voor de komende meerjaars planningperiode heeft het bestuur besloten om budgettair bij de SOGK uit te gaan van een niet-sluitende exploitatie. Indien dit zich ook daadwerkelijk gaat voor doen, kan het tekort voor enig jaar gedekt worden uit de eigen reserves. Beleggingsbeleid en inzicht in de vermogensrisico s Effecten De effectenportefeuilles waarin de vermogens van SOGK, SWRI en STZ zijn belegd worden vanaf medio 2012 beheerd door de ING Bank. De verschillende effectenportefeuilles worden als één beleggingsportefeuille beheerd. Dit geldt ook voor de bij de verschillende portefeuilles behorende liquiditeiten. Toerekening van het beleggingsresultaat aan de verschillende stichtingen gebeurt naar rato van de inbrengwaarde van de betreffende portefeuilles. In januari 2005 is het beleggingsbeleid van de Stichting vastgelegd, daarna elk jaar in januari getoetst en waar nodig gradueel bijgesteld. Echter, de zeer grote veranderingen die de laatste jaren in de economie hebben plaatsgevonden, denk aan de crisis in de financiële instellingen, de Eurocrisis en de economische recessie hebben de beleggingscommissie doen besluiten om het beleggingsbeleid en de uitvoering daarvan door de vermogensbeheerder, fundamenteel te evalueren. Uit deze evaluatie is naar voren gekomen dat in deze zeer onzekere tijd de beleggingsportefeuille, nog meer dan nu het geval is, moet bestaan uit fondsen met een laag risicoprofiel, dus uit fondsen waarvan de verwachting is dat ze niet zullen omvallen. Dit geldt zowel voor de aandelen- als voor de obligatieportefeuille. Tegen deze achtergrond heeft de beleggingscommissie het beleggingsbeleid vanaf 2012 aangepast. Na goedkeuring door het Bestuur van de SOGK van dit beleggingsbeleid is met ingang van het jaar 2013 de portefeuille in overleg met de vermogensbeheerder aangepast. Doelstelling Het beleggingsbeleid van de SOGK is erop gericht om de volgende doelstellingen te realiseren: - De te ontvangen rentes op obligatie-leningen en de te ontvangen dividenden op aandelen moeten zodanig zijn dat de uitkeringen, thans , aan de Stichting Oude Groninger Kerken conform het vigerende vier-jaren beleidsplan hiermee betaald kunnen worden. - De instandhouding van de waarde van de afzonderlijke vermogens van de stichtingen conform de richtlijnen van deze fondsen dan wel hun oprichters. - Voldoen aan de voorwaarden van het CBF-keurmerk. - Inhoud geven aan een maatschappelijk verantwoord beleggingsbeleid waarbij bewust rekening wordt gehouden met financiele, sociale, governance en milieu-overwegingen. Met name worden uitgesloten beleggingen in de porno- en wapenindustrie alsmede industrieën die gebruik maken van kinderarbeid. Vastrentende waarden De belangrijkste wijziging in de portefeuille is/wordt de gefaseerde, gedeeltelijke vervanging van staatsobligaties door obligaties van (zeer grote) investment-grade bedrijven, niet zijnde verzekeringsmaatschappijen of banken. Daarnaast is, om bij grote onzekerheden niet al te gebonden te zijn, meer ruimte gecreëerd om liquiditeiten aan te houden. Tevens zijn er enkele kleinere wijzigingen doorgevoerd. Aandelen De aandelenportefeuille wordt gewijzigd in een portefeuille met een sterk Europees karakter, eveneens in zeer grote investment-grade bedrijven, maar wederom geen banken of verzekeringsmaatschappijen, die een stabiele dividend-uitkeringshistorie hebben. Wij denken hierbij aan bijv. Koninklijke Olie, Siemens e.d. Het aantal fondsen zal ongeveer hetzelfde blijven. Alternatieve beleggingen Het huidige compartiment van 2 % alternatieve beleggingen in commodity-trackers wordt opgeheven t.g.v. beleggingen in obligaties. Rapportage De vermogensbeheerder zal op kwartaalbasis aan de beleggingscommissie rapporteren. Driemaal per jaar, in februari, mei en oktober zal de beheerder de perfor- 12

14 mance van de portefeuille mondeling toelichten in het licht van de ontwikkelingen op de financiële markten. De performance van de obligaties zal vergeleken worden met de performance van de Barclays Euro Government Bond Index. De aandelen-performance wordt vergeleken met de Eurostoxx 50-ontwikkeling. Gezien de verschillen tussen onze portefeuille en de samenstelling van de benchmarks, toetsen we hiermee niet de performance van de vermogensbeheerder maar toetsen we de beleidskeuzes die door de beleggingscommissie worden voorgesteld. Onroerend goed De beleggingen in onroerend goed betreffen vanuit nalatenschap verkregen appartement en woning. Er is voor gekozen om deze objecten vooralsnog als beleggingsobject aan te houden. Het appartement wordt tegen marktconforme condities verhuurd. 13

15 7 Jaarcijfers Geconsolideerde balans per en (na bestemming exploitatiesaldo) Activa Materiele vaste activa Gebouwen Restauratie Remonstrantse kerk Upgrading/uitbreiding Der Aa-Kerk Noordaanbouw Der Aa-kerk Renovatie pastorie te Woltersum Inventaris kerkgebouwen (Inclusief kunstwerken) p.m. p.m. Bedrijfsmiddelen Beleggingen Deposito s Effecten Onroerend goed Voorraden Vorderingen - Debiteuren Omzetbelasting - Overlopende activa Overlopende activa geconsolideerd Liquide middelen Onderhanden projecten ======== ======== 14

16 Passiva Reserves en fondsen Continuïteitsreserve per 1 januari Toevoeging continuïteitsreserve Onttrekking continuïteitsreserve Saldo continuïteitsreserve per 31 december Reserve als bron van inkomsten per 1 januari Mutatie reserve als bron van inkomsten Saldo reserve als bron van inkomsten per 31 december Vrij besteedbaar t.b.v. activa bedrijfsmiddelen Reserve waardeverschillen effecten Bestemmingsreserves door bestuur bepaald Saldo per 31 december Bestemmingsfondsen door derden bepaald Langlopende schulden Direct dienstbaar aan de doelstelling Hypotheek Lening Stimuleringsfonds Kortlopende schulden - Crediteuren Omzetbelasting Overlopende passiva ======== ======== 15

17 Geconsolideerde Staat van baten en lasten 2013 Baten Begroting Realisatie Realisatie BATEN UIT EIGEN FONDSENWERVING Bijdragen van donateurs Nalatenschappen Giften Baten winkel _ Totaal baten uit eigen fondsenwerving BATEN TIJDSCHRIFT INKOMSTEN UIT EIGEN OBJECTEN BIJDRAGEN PARTICULIERE FONDSEN OVERHEIDSSUBSIDIES BATEN BELEGGINGEN DIVERSE BATEN _ Totaal baten

18 Lasten Begroting Realisatie Realisatie BESTEED AAN DE DOELSTELLINGEN INSTANDHOUDING PROMOTIE _ Totaal besteed aan de doelstellingen KOSTEN WERVING BATEN KOSTEN EIGEN FONDSENWERVING KOSTEN TIJDSCHRIFT KOSTEN BELEGGINGEN _ Totaal kosten werving baten BEHEER EN ADMINISTRATIE KOSTEN BEHEER EN ADMINISTRATIE _ Som der lasten Saldo baten en lasten uit exploitatie MUTATIE ONDERHANDEN PROJECTEN _ Saldo van baten en lasten Mutatie bestemmingsfondsen door derden bepaald Mutatie bestemmingsreserves door bestuur bepaald Mutatie reserve waardeverschillen Mutatie vrij besteedbaar Mutatie continuïteitsreserve Mutatie reserve als bron van inkomsten _

19 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Algemeen Consolidatie De jaarrekening bestaat uit: - Geconsolideerde balans per ultimo boekjaar, met de vergelijkende cijfers van het vorig verslagjaar; - Geconsolideerde Staat van baten en lasten over het boekjaar, met vergelijkende cijfers van het vorig verslagjaar; - Toelichting op de balans en de staat van baten en lasten; - Enkelvoudige balansen per ultimo boekjaar; - Enkelvoudige Staten van baten en lasten over het boekjaar; - Overige gegevens. De geconsolideerde cijfers betreft de Stichting Oude Gro ninger Kerken (SOGK) en de aan haar gelieerde stichtingen, zijnde de Stichting Der Aa-kerk Groningen (SDAK), de Stichting Tempel-Zwartsenberg Fonds (STZ), de Stichting Willemsen-Ritzema van Ikema (SWRI), de Stichting Dr. P.H. Wijkfonds (SWF), de Stichting Van Tuik werd Fonds (SVTF), de Stichting Het Groninger Klokken- en Orgelfonds (SKOF), de Stichting Johannes Borchardt (SJB) en de Stichting Ausema-de Jong Fonds (SADJF). In de cijfers van SDAK is Bijzondere Locaties Groningen B.V. (BLG) geconsolideerd. Intercompany-transacties, intercompany-winsten en onderlinge vorderingen en schulden tussen de stichtingen worden voor zover van toepassing geëlimineerd. Verslaggevingsperiode Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van een verslagperiode van een jaar. Het boekjaar valt samen met het kalenderjaar. Transacties in vreemde valuta Transacties luidend in vreemde valuta worden omgerekend tegen de geldende wisselkoers per transactiedatum. uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. Financiële instrumenten De stichting maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van uiteenlopende financiële instrumenten die de stichting blootstellen aan renterisico s, kredietrisico s en liquiditeitsrisico s. Deze betreffen financiële instrumenten die in de balans zijn opgenomen. De stichting handelt niet in financiële derivaten en heeft procedures en gedragslijnen om de omvang van het kredietrisico bij elke tegenpartij of markt te beperken. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Algemeen De geconsolideerde jaarrekening van de Stichting Oude Groninger Kerken is opgemaakt conform de Richtlijn Verslaggeving 650 Fondsenwervende Instellingen en de Richtlijnen van het CBF. De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij de desbetreffende grondslag voor de specifieke balanspost anders wordt vermeld, worden de activa en passiva gewaardeerd volgens het kostprijsmodel. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. De jaarrekening is opgesteld in euro s. Gebruik van schattingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat de directie oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De daadwerkelijke De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar. 18

20 ACTIVA Materiele vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen ver krijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met de cumulatieve afschrijvingen. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikname. De aangewende investeringssubsidies worden zichtbaar in mindering gebracht op de boekwaarde van de materiële vaste activa (verbouwingen en restauraties). Kosten voor periodiek onderhoud worden ten laste gebracht van het resultaat op het moment dat deze zich voor doen. Gebouwen De eigendommen van de stichting worden, gezien het bij zondere karakter van deze activa, gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs, een symbolisch bedrag, voor zover het gebouwen betreft. Hierover wordt niet afgeschreven. Restauratie Remonstrantse Kerk Deze post betreft de uitgaven voor de restauratie van en de aanpassingen aan gebouw en interieur. Deze uitgaven worden in 25 jaar lineair afgeschreven. Upgrading/uitbreiding Der Aa-kerk en Noordaanbouw Der Aa-kerk Deze post betreft de uitgaven voor diverse aanpassingen. Deze uitgaven worden in 10 jaar lineair af geschreven. Renovatie pastorie te Wolterum Deze post betreft de uitgaven voor diverse aanpassingen. Deze uitgaven worden in 10 jaar lineair afgeschreven. Inventaris kerkgebouwen (inclusief kunstwerken) Tot de inventaris van de kerkgebouwen behoort naast meubilair vaak ook o.a. zilverwerk en bijbelboeken. Gezien de aard hiervan is een en ander pro memorie opgenomen, aangezien de verkrijgingsprijs nihil is. Bedrijfsmiddelen in dienst van de bedrijfsuitoefening Deze post betreft kantoorinventaris. Deze wordt gewaardeerd tegen aanschaffingskosten onder aftrek van jaarlijkse lineaire afschrijvingen op basis van een vast afschrijvingspercentage dat per post uiteen loopt van 10% tot 33,3%. Beleggingen Er wordt uitsluitend belegd in ter beurze genoteerde aandelen waarbij gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen direct in de Staat van baten en lasten worden verantwoord. Aandelen zijn gewaardeerd tegen marktwaarde. Obligaties worden tegen geamortiseerde kostprijs (nominale waarde) opgenomen. Tenzij de marktwaarde lager is. Gebouwen worden opgenomen voor verkrijgingswaarde. De renovatie van het als beleggingsobject aangehouden appartement wordt in 10 jaar afgeschreven. VLOTTENDE ACTIVA Voorraad verkoopartikelen De voorraad wordt gewaardeerd tegen kostprijs onder aftrek van een eventuele voorziening voor incourantheid. Vorderingen op korte termijn en overlopende activa De vorderingen en overlopende activa worden gewaardeerd tegen nominale waarde, verminderd met de vermoedelijk oninbare bedragen. Nalatenschappen worden opgenomen zodra de omvang bekend is. Tenzij anders vermeld hebben de vorderingen een looptijd van korter dan een jaar. Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Liquide middelen die niet ter directe beschikking staan worden verwerkt onder de vorderingen. Liquide middelen die gedurende langer dan 12 maanden niet ter directe beschikking staan van de stichting worden verwerkt onder de financiële vaste activa. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Onderhanden projecten Jaaroverschrijdende activiteiten worden administratietechnisch in principe projectmatig behandeld. In eerste instantie worden alle in een verslagjaar ontvangen baten en alle verrichte bestedingen in de Staat van baten en lasten verantwoord. 19

21 Vervolgens vindt in de Staat van baten en lasten een correctie plaats voor de baten en lasten die betrekking hebben op projecten. Deze baten en lasten worden overgeheveld naar de balanspost Onderhanden projecten. Te vens wordt in het geval van restauratieprojecten in deze correctie meegenomen het deel van de projectbaten dat uit eigen middelen wordt gefinancierd (de zogeheten Eigen Bijdrage ), en het deel van de organisatiekosten van de Stichting dat vanwege de richtlijn van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg aan specifieke restauratieprojecten mag worden toegerekend. Een en ander betekent dat indien een project na administratief-financiële afwikkeling een saldo vertoont, dit saldo een direct effect heeft op het exploitatiesaldo van het betreffende jaar. Op het niveau van individuele projecten wordt ervoor gewaakt dat de cumulatieve bestedingen in een juiste verhouding staan tot de verrichte werkzaamheden, en sporen met de begroting. Het beleid van het bestuur is om materiële tussentijdse aanpassingen in de begroting van projecten in het jaar waarin één en ander duidelijk wordt in de exploitatie van de Stichting tot uiting te brengen. Afhankelijk van de aard van het saldo Onderhanden projecten wordt deze post opgenomen aan de actiefzijde van de balans (overlopende activa) of de passiefzijde (overlopende passiva). PASSIVA RESERVES EN FONDSEN Algemeen Ons beleid is erop gericht om het vermogen te besteden in overeenstemming met de bestemming die die daaraan is gegeven bij het ontstaan van de baten. Reeds bij ontvangst van giften, donaties, schenkingen en overige baten wordt rekening gehouden met een eventuele bepaling van de bestemming aan specifieke projecten (bestemmingsreserve). Continuïteitsreserve Voor de bepaling van de hoogte van de continuïteitsreserve richten wij ons naar de richtlijn van de Vereniging voor Fondsenwervende Instellingen (VFI). De richtlijn staat een maximale reservering van 1,5 keer de kosten van de werkorganisatie toe. De kosten van de werkorganisatie bestaan uit: kosten eigen personeel, huisvestingskosten, bureaukosten t.b.v. de eigen organisatie, bestuurskosten, kosten voor fondsenwerving en vaste kosten t.b.v. exploitatie eigen objecten. De totale kosten bedragen ongeveer voor een jaar. De continuïteitsreserve wordt aangehouden bij SOGK. Reserve als bron van inkomsten Voor zover het vrij besteedbaar vermogen niet bestaat uit de eerder in deze Toelichting beschreven reserves, vormt dit vermogen de tegenhanger van het deel van de beleggingen dat niet geoormerkt is vanwege een van deze reserves, dan wel vanwege de Bestemmingsreserves door derden bepaald. Deze beleggingen worden duurzaam aangehouden teneinde hieruit structureel inkomsten te verwerven ten behoeve van met name de instandhoudingdoelstelling van de SOGK. Het betreffende deel van het vermogen wordt aangeduid als Reserve als bron van inkomsten. Het grootste deel van het vrij besteedbaar vermogen van SOGK en het gehele vrij besteedbare vermogen van STZ, SWRI, SWF, SKOF, SADJF en SVTF behoort tot deze reserve. Reserve Vrij besteedbaar ten behoeve van activa bedrijfsmiddelen Ten behoeve van de restauratie en de benodigde aanpassingen aan de Remonstrantse Kerk is geput uit de Reserve als bron van inkomsten van STZ. Het betreffende bedrag is vervolgens verantwoord onder de Reserve vrij besteedbaar t.b.v. activa bedrijfsmiddelen. Dit bedrag vormt derhalve de tegenhanger van een deel van de post Materiële vaste activa. Reserve waardeverschillen effecten Deze reserve bestaat uit het positieve verschil in waarde tussen de aanschafwaarde en de waarde ultimo verslagjaar van de aandelen die als belegging worden aangehouden. De reserve wordt opgevoerd indien deze waarde hoger is dan de aanschafwaarde van het totaal. Bestemmingsreserves door het bestuur bepaald Deze bestemde reserves zijn opgebouwd uit: - ten behoeve van restauraties en onderhoud van specifieke objecten uit nalatenschappen en schenkingen verkregen middelen. - bij overname van objecten ontvangen overdrachtsommen, bestemd voor het betreffende object. - ten behoeve van restauratie en onderhoud van inventaris uit giften en nalatenschappen verkregen middelen. Bij inventaris gaat het om specifieke objecten, waaronder orgels, luidklokken, uurwerken, banken, bijbels, zilverwerk, etc. - uit een gift verkregen middelen ten behoeve van de 20