Leeratelier Toezicht & Naleving

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Leeratelier Toezicht & Naleving"

Transcriptie

1 Leeratelier Toezicht & Naleving Twaalfde jaargang, najaar 2015 Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Lange Voorhout EB Den Haag I: E: T:

2 Voorwoord Het Leeratelier Toezicht en Naleving gaat inmiddels zijn twaalfde editie in. De afgelopen elf jaar hebben wij vanuit de NSOB gewerkt aan de professionalisering van het toezicht in het publieke domein. In onze leergang leren de deelnemers over het ontwerpen van toezicht, ontwikkelen zij inzicht in de dilemma s die aan toezicht zijn verbonden en ontwikkelen zij een breder perspectief op de functie en werking van het toezicht. Met deze kennis en ervaring kunnen zij op strategisch niveau nadenken over het ontwerp en uitvoering van toezicht. Deze kennis passen zij in het leeratelier ook toe door het ontwerpen van een toezichtarrangement. Onze leergang wordt gekenmerkt door een combinatie van topdocenten, ervaren praktijkdeskundigen en een gevarieerde deelnemersgroep afkomstig van inspecties, ministeries, autoriteiten, provincies en gemeenten. In deze twaalfde jaargang bieden wij wederom een uitdagend programma, waarin diverse vraagstukken voor toezichtprofessionals aan bod komen. Het programma is herzien op basis van nieuwe ontwikkelingen in het veld, ervaringen uit de voorgaande edities en voortschrijdend inzicht in de kennis over naleving en de rol van toezicht en handhaving daarbinnen. De deelnemers leren niet alleen over toezichtontwerp en -methodieken, maar ontwikkelen ook inzicht in de relatie van toezichthouders met het bredere netwerk van beleid, politiek, inspectees, burgers en media. In het leeratelier gaat het om een drietal strategische lijnen. Allereerst brengen we in het programma wetenschappelijke kennis over naleving in contact met de praktijk van het toezicht. Daar worden zowel wetenschap als praktijk volgens ons sterker van. Het leeratelier draagt bij aan betere wetenschappelijke kennis en brengt wetenschappelijk inzicht binnen in praktijken. De deelnemers zijn daarin de sleutelfiguren. In de interactie van deelnemers met docenten ontstaat nieuwe kennis die de basis kan vormen voor een verbeterde praktijk. Deelnemers nemen die nieuwe kennis mee naar hun eigen werkpraktijk, terwijl de wetenschappers hun inzicht verder brengen in hun onderzoekspraktijk. Het vak van het toezicht heeft baat bij beide. De tweede lijn is de wisselwerking van toezichthoudende organisaties onderling. Toezichthouders, in welke organisatievorm dan ook, kunnen op allerlei manieren van elkaars werkpraktijken en processen leren. Professionalisering ontstaat door het delen en leren van onderlinge ervaringen. Het leeratelier reikt een kader aan waarmee deelnemers kunnen reflecteren op eigen praktijken en hun eigen lessen kunnen overdragen aan anderen. Zo ontstaat een leerproces waarin praktijken elkaar versterken. De derde lijn in het programma is de wisselwerking van het toezicht met de beleidsontwikkeling. Al in 2003 constateerden we dat veel van de problematiek in het toezicht herleidbaar is tot keuzes 1

3 die in de beleidsontwikkeling worden gemaakt. Die analyse staat nog steeds. Hier ligt een opgave voor professionals in het toezicht. Hoe kan het toezicht effectiever in beleidsontwikkeling interveniëren? Deze opleiding is geen leergang beleidsontwikkeling, maar verbreedt voor deelnemers de analyse van de problematiek rond toezichtvraagstukken met de arena van beleid. Daarnaast versterken deelnemers uit het beleid het leeratelier. Dit leeratelier is gericht op het verder professionaliseren van de deelnemers en daarmee het verder brengen van het vak. Het toezichtdomein is constant in beweging en wordt voor grote, nieuwe uitdagingen gesteld. Het toezicht vereist dan ook voortdurend onderhoud, reflectie en ontwikkeling. Dat is een ambitie en opgave voor elke individuele toezichtprofessional en voor elke toezichthoudende organisatie. Het Leeratelier Toezicht en Naleving wil door vakontwikkeling en professionele groei daar een bijdrage aan leveren. Prof. dr. ing. Ferdinand Mertens, Decaan Leeratelier Toezicht en Naleving 2

4 Een kennismaking met de opleiding Het leeratelier Toezicht en Naleving brengt sinds 2003 professionals, die veelal op strategisch niveau werken aan toezichtvraagstukken of die zich als zodanig willen ontwikkelen, de concrete kernvaardigheden voor de ontwikkeling van het toezicht bij. Strategisch kan daarbij betekenen op het niveau van aansturing, ontwerp en planning, maar ook het werken aan complexe vraagstukken. Steeds gaat het om de inzet van toezichtinstrumentarium, vanuit een doordacht arrangement, voor het bereiken van optimale naleving van regelgeving en de optimale maatschappelijke functievervulling van ondernemingen en instellingen. De opleiding richt zich daarmee niet alleen op toezichthouders en/of inspecteurs, maar is ook zeer geschikt voor medewerkers die vanuit het beleid actief zijn in de relatie met, of aansturing van, toezichthouders of toezichthoudende organisaties. Juist ook voor diegene die in de interface tussen toezicht en beleid werkzaam is, is het leeratelier een geschikte opleiding. Uit het leeratelier is over de jaren ook een steeds groter wordend aantal in-company trajecten afgeleid op verschillende bestuurlijke niveaus, onder andere bij het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV), de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), de Inspectie van het Onderwijs (IvhO), en een aantal Omgevingsdiensten. Praktijk en theorie van toezicht, beleid en naleving Het leeratelier biedt de deelnemers een actieve leeromgeving. Door confrontatie van praktijk en theorie ontdekken en ontwikkelen deelnemers, practitioners en docenten samen nieuwe kennis. In het leeratelier staan denken en doen centraal. De theorie over, en praktijk van het toezicht worden op maat gemaakt door vanuit verschillende academische disciplines naar toezichtvraagstukken te kijken. Toezichtvraagstukken worden daarbij altijd bezien in het licht van het krachtenveld waarin zij zich bevinden: de koppeling tussen toezicht en beleid is daarom even belangrijk als die tussen toezicht en naleving. De leeromgeving Voor de deelnemers aan het leeratelier betekent dit dat zij bereid zijn kennis niet alleen op te nemen door te luisteren, maar tijdens de bijeenkomsten vooral ook zelf een actieve rol te vervullen door practitioners, docenten en andere deelnemers van het leeratelier te prikkelen door vragen te stellen, ervaringen te delen en ideeën, problemen en dilemma s in te brengen en actief te werken aan het ontwerpen van een toezichtarrangement. Het debat tussen de deelnemers van het leeratelier, aangevuld door state of the art kennis uit wetenschap en praktijk en de inbreng van actuele casuïstiek, creëert een unieke leeromgeving. Opbrengsten Het leeratelier biedt de deelnemer een prikkelende leeromgeving met een maximaal leereffect. Het didactische concept van het leeratelier is zorgvuldig samengesteld. Wij creëren een uitdagende leeromgeving waarbij de deelnemers daadwerkelijk, onder begeleiding van 3

5 vooraanstaande docenten, zelf aan de slag gaan met problemen en dilemma s uit de praktijk van beleid, toezicht en naleving. Na afloop beschikt u over kennis op het gebied van beleid, toezicht en naleving en bent u tevens in staat deze kennis in handelingsperspectieven om te zetten. De mate waarin dat lukt wordt duidelijk in de eindopdrachten die door deelnemers gemaakt moeten worden. Elke deelnemer werkt in een groep aan de ontwikkeling van wat we in de opleiding een toezichtarrangement noemen. Met deze opzet onderscheidt het leeratelier zich nadrukkelijk van het aanbod op de reguliere opleidingsmarkt door toepassing van de opgedane kennis. Voorbeelden van deze eindopdrachten beslaan een divers palet van alternatieve toezichtarrangementen voor het toezicht op de vleeskeuring, kermisattracties, accountants, de Staatsloterij, het vreemdelingendomein, bouwtoezicht of geothermie. Ervaringen alumni Het unieke van deze NSOB opleiding is de diversiteit van het onderwijs die louter gegeven wordt door bekende en gerenommeerde sprekers uit de toezichtwereld. Het leeratelier heeft mij enerzijds veel kennis bijgebracht over toezicht en de naleving in algemene zin. Anderzijds krijg je veel inzicht in toezichtmethodieken die worden toegepast in de specifieke toezichtgebieden. Naast het onderwijs voer je een onderzoek uit. Samen in een multidisciplinair team krijgt iedere deelnemer de mogelijkheid om nieuwe ideeën in het toezichtdomein te verkennen, te onderzoeken en om aanbevelingen te doen. De combinatie van kwalitatief hoog onderwijs, het onderzoek en de verscheidenheid aan deelnemers uit diverse toezichtvelden, maken het Leeratelier een beleving die elke toezicht professional zou moeten ervaren. Sander Vols (Agentschap Telecom) Tijdens een gesprek met het afdelingshoofd kwam de vraag of ik op het gebied van bijscholing nog interesse had. Jazeker, maar dan wel graag een cursus waar ik lekker hoofdpijn krijg van het nadenken. Na enige tijd kreeg ik het aanbod om mee te doen aan de Leergang Toezicht en Naleving bij de NSOB. De beschrijving zag er goed uit en het was een passend thema. Doen! De leergang prikkelt, put uit, en stimuleert. Dit is wat ik zocht. Gepassioneerde ervaren gastdocenten, realistische thema's en een gepast aanwezige begeleiding zorgen voor een goed gevoel. In het werk binnen de gemeente Rotterdam komt de aangeboden scherpte op het snijvlak van het ambtelijk, bestuurlijk en uitvoerende domein van Naleving goed van pas. Deze toegevoegde waarde maakt dat ik met plezier deze leergang heb gevolgd. Emile Goijvaerts (Gemeente Rotterdam) Ik ben er van overtuigd dat mijn deelname aan het leeratelier heeft bijgedragen aan mijn zoektocht naar een nieuwe baan. Een week na de afronding van het leeratelier werd bekend dat ik aan de slag kon als Strateeg Toezicht en Handhaving bij de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa). Een betere opstap naar deze functie dan het leeratelier had ik me niet kunnen wensen. Ik kijk er naar uit om bij de NEa de kennis die ik bij het leeratelier heb opgedaan te gaan toepassen. Angelique Hendriks (Nederlandse Emissieautoriteit) 4

6 Invulling van het leeratelier Opbouw en centrale thema s Het leeratelier bestaat uit tien atelierdagen die om de twee weken plaatsvinden: een introductiemodule, acht theoretische moduledagen van twee dagdelen, twee dagdelen voor de eindopdracht en een slotdag. Tijdens de atelierdagen is aandacht voor relevante vraagstukken en dilemma s die in vele, zo niet alle, toezichtvraagstukken aan de orde zijn. Om hierop grip te krijgen worden tijdens het leeratelier niet alleen de verschillende soorten toezicht (zoals interbestuurlijk, uitvoerend, ordenend en handhavend toezicht) en hun methodologie uiteengezet, maar wordt ook uitgebreid stilgestaan bij de mechanismen die in het krachtenveld rondom toezicht van belang zijn; te denken valt aan de relatie tot beleid en politiek, media en beeldvorming over toezicht, trends rondom (zelf-)regulering en de invloed van Europese regelgeving. Daarnaast komen ook de verschillende organisaties die met de ontwikkeling en uitvoering van het toezicht belast zijn in beeld, zoals gemeenten, inspecties en autoriteiten. Voorafgaand aan iedere module bereiden de deelnemers zich voor aan de hand van de beschikbaar gestelde literatuur. Tijdens de atelierdagen wordt deze besproken en bediscussieerd door de deelnemers met de leermanager en de docenten. Daarnaast zijn regelmatig dagdelen gewijd aan het vergaren en toepassen van kennis aan de hand van actuele, complexe casuïstiek. Het werken met dergelijke gevalstudies biedt de deelnemers de mogelijkheid een in de praktijk gehanteerd toezichtarrangement vanuit verschillende perspectieven te analyseren en te becommentariëren. Toepassen kennis Na de introductiemodule en de theoretische moduledagen wordt er in drie maanden gewerkt aan een eindopdracht. Gedurende de eindopdracht zijn er twee terugkomdagen, waarop de voortgang van de opdrachten wordt besproken in een onderzoekscarrousel. Deelnemers presenteren de onderzoeken en deze worden vervolgens besproken met vier verschillende docenten. De opdracht betreft geen strak omlijnde vraagstelling, maar een casus - meestal in de vorm van een toezichtarrangement - van een toezichtorganisatie of toezichtpraktijk die met uitdagingen, dilemma s, problemen en kansen geconfronteerd wordt. De uitvoering van de opdracht en de opbouw van het onderzoek wordt intensief ondersteund door de vanuit de NSOB daartoe aangestelde leermanager. Tijdens de slotdag presenteren de groepen hun bevindingen en gaan daarover in gesprek met een panel van docenten en practitioners. Veel van onze alumni hebben zich, mede dankzij het leeratelier, verder ontwikkeld in hun loopbaan en zijn tijdens of na deelname begonnen aan een nieuwe functie. 5

7 Literatuur De literatuur die voor het leeratelier dient te worden bestudeerd is breder dan de standaard - teksten over toezicht. De deelnemers maken kennis met een breed palet van theoretisch interessante invalshoeken zonder dat er direct toezicht op staat. Aan het einde van het leeratelier beschikt u vervolgens over een bibliotheek met daarin de relevante literatuur op het gebied van beleid, toezicht en nalevingsvraagstukken. Voorafgaand aan de start van het leeratelier wordt het merendeel van de te bestuderen literatuur digitaal beschikbaar gesteld. Gedurende de bijeenkomsten van het leeratelier zal blijken of naar aanleiding van specifieke discussies uit het leeratelier, of de actualiteit daarbuiten, additionele literatuur verstrekt wordt. Om de inhoud van de literatuur te verankeren, wordt aan het begin van de atelierdag in gesprek met de leermanager specifiek aandacht besteed aan de dilemma s en praktische betekenis van de inzichten uit de literatuur. De deelnemers kunnen de vragen die daaruit voortkomen inbrengen tijdens de bijdragen van de docenten. Op die manier benaderen we de materie vanuit een praktijkgericht perspectief en worden de deelnemers uitgedaagd bestaande toezichtarrangementen te problematiseren en creatief te zijn in het beoordelen van nieuwe en alternatieve vormen van toezicht. Studiebelasting In het leeratelier worden verschillende methoden ingezet om de stof te behandelen en het leerproces te faciliteren. Om de twee weken vindt een module plaats die twee dagdelen omvat. Ter voorbereiding op de moduledagen worden de deelnemers gevraagd voorbereidende literatuur tot zich te nemen, meestal tussen de twee tot vijf hoofdstukken (zowel Nederlands- als Engelstalig). Daarnaast werken de deelnemers in subgroepen aan de eerdergenoemde eindopdracht. Deze zal naarmate de inleverdatum dichterbij komt meer tijd in beslag nemen dan aan het begin van het leertraject. In totaal zal het leeratelier gedurende negen maanden gemiddeld acht uur per week in beslag nemen, waarbij de moduledagen zijn inbegrepen eens in de twee à drie weken. De doelgroep Het leeratelier is ontwikkeld voor mensen die vanuit een strategische (toezichtontwikkelaars) functie (of dit ambiëren) werkzaam zijn in de toezichtpraktijk, dan wel veel met toezichtorganisaties en toezichthouders te maken hebben en hun bestaande kennis over het samenspel tussen beleid, toezicht en naleving willen verbreden en verdiepen. Het leeratelier richt zich op medewerkers van inspecties, autoriteiten en (gemeentelijke) diensten maar ook op medewerkers die zich vanuit beleid met toezichtvraagstukken van strategische aard bezighouden. Daarnaast staat het leeratelier ook open voor derden die vanuit een andere achtergrond specifiek geïnteresseerd zijn in de ontwikkelingen en inzichten in de praktijk van beleid, toezicht en naleving. 6

8 Organisaties van medewerkers die het leeratelier hebben gevolgd Agentschap Telecom Ministerie van BZK Algemene Inspectiedienst Ministerie van Defensie Arbeidsinspectie Ministerie van Economische Zaken Autoriteit Consument en Markt Ministerie van Financiën Autoriteit Financiële Markten Ministerie van Financiën Auditdienst Rijk College Bescherming Persoonsgegevens Ministerie van Infrastructuur en Milieu CITVD Ministerie van Veiligheid en Justitie De Nederlandsche Bank Ministerie van VWS G31 Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit Havenbedrijf Rotterdam N.V. Nederlandse Zorgautoriteit NZA IND Zwolle Onderzoeksraad voor Veiligheid Inspectie Jeugdzorg OPTA Inspectie Leefomgeving en Transport Ordina Holding BV Inspectie SZW Provincies Inspectie van het Onderwijs Raad voor Accreditatie Inspectie Veiligheid en Justitie Rechtbanken Inspectie voor de Gezondheidszorg Rijksinspectie voor de Archeologie Inspectie Werk en Inkomen Sociaal Economische Raad Inspectieraad Staatstoezicht op de Mijnen KplusV Organisatie Advies TNO UWV Excellent docentenkorps Uit de wetenschap leverden in de afgelopen edities de volgende hoogleraren bijdragen aan het leeratelier: prof. dr. B.J.M. (Ben) Ale, prof. dr. H.J.G. (Henri) Beunders, prof. dr. M.J.G. (Michel) van Eeten, prof. dr. Ph. (Philip) Eijlander, prof. dr. R.A.J. (Rob) van Gestel, prof. dr. I. (Ira) Helsloot, prof. mr. dr. E.F. (Ernst) ten Heuvelhof, prof. dr. F.L. (Frans) Leeuw, prof. dr. ing. F.J.H. (Ferdinand) Mertens, prof. mr. drs. F.C.M.A. (Lex) Michiels, prof.dr. C.J. (Cor) van Montfort, prof.mr.dr. A.J.C. (Adrienne) de Moor van Vugt, prof. mr. A.T. (Annetje) Ottow, prof. dr. J. (Ko) de Ridder, prof. dr. P.B.M. (Paul) Robben, prof. dr. M.J.W. (Mark) van Twist, prof. dr. B.F. (Frans) van Waarden. Verder telt het leeratelier een rijk docentenkorps uit wetenschap en praktijk, waaronder: dr. M. (Meike) Bokhorst, dr. J.G. (Judith) van Erp, mr. C. (Chris) Fonteijn, dr. H. (Hans) Goedkoop, dr. M.L.P. (Martijn) Groenleer, dr.ir. J. (Jeroen) van der Heijden, dr. M.E. (Marlies) Honingh, dr. E.H. (Edith) Hooge, drs. K.J. (Jorren) Scherpenisse, dr. Th. (Thomas) Schillemans, dr. M.A. (Martijn) van der Steen, dr. E. (Esther) Versluis, drs. P. (Pieter) Welp, dr. C.G. (Karin) van Wingerde, dr. I. (Inge) de Wolf, dr. K. (Kutsal) Yesilkagit. Het rooster voor het Leeratelier Toezicht en Naleving, twaalfde editie is te vinden aan het einde van deze brochure. 7

9 Decanaat en programmamanagement van het leeratelier De opleiding staat onder leiding van de decaan prof. dr. ing. Ferdinand J.H. Mertens. Marij Swinkels MA is als leermanager betrokken bij de inhoudelijke ontwikkeling en organisatie van het leeratelier en de begeleiding van de deelnemers. Over de decaan Prof. dr. ing. Ferdinand (J.H.) Mertens (Wittem 1946) is co-decaan bij de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) voor toezichtopleidingen. Was Lid van de Onderzoeksraad voor Veiligheid ( ) en tot 2011 Hoogleraar aan de Technische Universiteit Delft. Voorheen o.a. werkzaam geweest als Inspecteur-Generaal van het Onderwijs ( ) en als Inspecteur-Generaal van Verkeer en Waterstaat ( ). Was eerder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit en aanvaardde het ambt met de rede getiteld: Vriendelijk converseren en krachtig optreden; over vakmanschap in de beleidsadvisering (Rotterdam, 1996). Zijn ambt aan de Technische Universiteit Delft aanvaardde hij met de rede Toezicht in een polycentrische samenleving (Delft 2006). In 2011 hield hij zijn afscheidsrede met als titel Vriendelijk converseren en krachtig optreden II; Over de duivelskring van professionalisering TU Delft (Delft 2011), tevens verscheen bij die gelegenheid Inspecteren, toezicht door Inspecties, SDU Den Haag, Startdata en inschrijving De opleiding begint met een startbijeenkomst op 2 september Met bijgevoegd inschrijfformulier kunt u zich inschrijven voor het Leeratelier Toezicht en Naleving. Inschrijfformulieren zijn ook aan te vragen bij de NSOB en te downloaden via de website De uiterste inschrijfdatum voor de opleiding is woensdag 5 augustus In het geval van overschrijding van het maximaal aantal deelnemers zal de NSOB een selectie maken. Kosten De kosten van het leeratelier bedragen 7.300,--. Dit bedrag is vrijgesteld van BTW. Het onderwijs vindt plaats bij de NSOB aan het Lange Voorhout 17, 2514 EB Den Haag. Meer informatie Voor meer informatie over het leeratelier of de procedure voor aanmelding kunt u contact opnemen met Sandra Poldermans via of poldermans@nsob.nl. 8

10 Rooster 2015/2016 Data Docent Onderwerp Woensdag 2 september 2015 Startbijeenkomst & Marij Swinkels MA (NSOB) [ uur] Welkom en kennismaking [ uur] Harry Paul (NVWA), mr. Chris A. Fonteijn (ACM), Emmy Meijers (ODNZKG) [ uur] College I Principiële en universele kenmerken van toezicht Panel palet van toezicht Woensdag 16 september 2015 (M1) Woensdag 30 september 2015 (M2) Woensdag 14 oktober 2015 (M3) Maandag 2 november 2015 (M4) Woensdag 18 november 2015 (M5) Welkomstborrel Prof. dr. Femke de Vries (RUG/DNB) Prof.dr. Mark J.W. van Twist (NSOB/Erasmus Universiteit Rotterdam) Drs. Pieter Welp (WRR) Dr. Meike Bokhorst (WRR) [09: ] Dr. Inge F. de Wolf* (Inspectie van het Onderwijs) [ ] Dr. Martijn A. van der Steen & drs. K. Jorren Scherpenisse (NSOB) [ ] Dr. Judith G. van Erp en Dr. Karin van Wingerde (Erasmus Universiteit Rotterdam) [09:15 15:00] Eindopdracht ontwerpopzet [15:00 17:00] Dr. Martijn L.P. Groenleer (TU Delft) Dynamiek van toezicht: strategie, interventies en effecten Toezicht in het multimediale krachtenveld Methodologie van het toezicht I; Waarnemen Evaluatie en effecten van toezicht Bronnen van legitimiteit voor het toezicht Risico-oriëntatie in het toezicht: casus onderwijstoezicht Casus Ibn Ghaldoun Effectiviteit van reguleringsen handhavingsstrategieën; toezicht op ondernemingen Zelfstudie Methodologie van het toezicht II; Normeren De Europese dimensie van toezicht en naleving 9

11 Woensdag 2 december 2015 (M6) Woensdag 16 december 2015 (M7) Woensdag 6 januari 2016 (M8) Woensdag 3 februari 2016 (Feedbacksessie 1) [ochtend dan wel middag] Woensdag 9 maart 2016 (Feedbacksessie 2) [ochtend dan wel middag] Woensdag 6 april 2016 (Slotbijeenkomst) 12:00 18:00 Prof.mr.dr. Ernst F. ten Heuvelhof (TU Delft) Prof.mr.dr. Adrienne J.C. de Moor van Vugt* (Universiteit van Amsterdam) Prof.dr. Ben Ale (TUDelft)* Prof.dr. B. Frans van Waarden (Universiteit Utrecht) Prof.dr. Michel J.G. van Eeten (TU Delft) Carrousel eindopdracht Met: Martijn van der Steen, Ferdinand Mertens, prof.dr. Paul Robben (IGZ) en Jorren Scherpenisse Carrousel eindopdracht Met: Martijn van der Steen, Ferdinand Mertens, prof.dr. Paul Robben (IGZ) en Jorren Scherpenisse (dagvoorzitter) Jury: Prof. dr. Frans Leeuw Dr. Martijn A. van der Steen, drs. K. Jorren Scherpenisse Toezicht en strategisch gedrag Toezicht op de financiële sector met als casus de Autoriteit Financiële Markten(AFM) Risico s, risicobeleid en toezicht Verbinding publiek en privaat toezicht; vormen van coregulering Fatalisme in politiek en technologie met casus Methodologie van het toezicht III; Interveniëren Bespreking eindopdracht Bespreking eindopdracht Presentatie eindopdrachten * Onder voorbehoud 10

Leeratelier Toezicht & Naleving

Leeratelier Toezicht & Naleving Leeratelier Toezicht & Naleving Tiende jaargang, najaar 2013 De Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) biedt voor de tiende keer het Leeratelier Toezicht en Naleving aan. De opleiding vormt een

Nadere informatie

Leeratelier Toezicht & Naleving

Leeratelier Toezicht & Naleving Leeratelier Toezicht & Naleving Veertiende jaargang, najaar 2017 Nederlandse School voor Openbaar Bestuur I: www.nsob.nl E: info@nsob.nl T: 070 302 49 10 Voorwoord Het gaat zijn veertiende editie in. De

Nadere informatie

Leeratelier Toezicht & Naleving

Leeratelier Toezicht & Naleving Leeratelier Toezicht & Naleving Vijftiende jaargang, najaar 2018 Nederlandse School voor Openbaar Bestuur I: www.nsob.nl E: info@nsob.nl T: 070 302 49 10 Voorwoord Het gaat zijn vijftiende editie in. De

Nadere informatie

Leeratelier Toezicht & Naleving

Leeratelier Toezicht & Naleving Leeratelier Toezicht & Naleving Dertiende jaargang, najaar 2016 Nederlandse School voor Openbaar Bestuur I: www.nsob.nl E: info@nsob.nl T: 070 302 49 10 Voorwoord Het Leeratelier Toezicht en Naleving gaat

Nadere informatie

Sociaal ondernemerschap & de overheid. Prof. Dr. Mark van Twist

Sociaal ondernemerschap & de overheid. Prof. Dr. Mark van Twist Sociaal & de overheid Ondernemers zijn steeds vaker te vinden op de vervagende grenzen tussen markt, overheid en samenleving. Een ICT bedrijf met autistische werknemers met een Wajong-uitkering of een

Nadere informatie

MASTERCLASS TOEZICHT, EFFECTMETING EN COMMUNICATIE

MASTERCLASS TOEZICHT, EFFECTMETING EN COMMUNICATIE MASTERCLASS TOEZICHT, EFFECTMETING EN COMMUNICATIE NYENRODE TOEZICHT ACADEMIE NYENRODE. A REWARD FOR LIFE 1 2 INLEIDING Het functioneren van toezicht en toezichthouders staat in het middelpunt van de politieke

Nadere informatie

MPA. Master of Public Administration. Nederlandse School voor Openbaar Bestuur

MPA. Master of Public Administration. Nederlandse School voor Openbaar Bestuur MPA Master of Public Administration Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Voorwoord De NSOB wil opleiden voor een hoogwaardig openbaar bestuur. Met geavanceerde en uitdagende opleidingen voor het topsegment

Nadere informatie

Leeratelier Netwerkend Werken

Leeratelier Netwerkend Werken Leeratelier Netwerkend Werken 1 Voorwoord De verhoudingen veranderen De verhouding tussen overheid, markt en samenleving is voortdurend in beweging. Om publieke doelen te realiseren, zoeken overheden steeds

Nadere informatie

Metropool 2013. Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Lange Voorhout 17 2514 EB Den Haag tel. 070 302 49 10

Metropool 2013. Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Lange Voorhout 17 2514 EB Den Haag tel. 070 302 49 10 Metropool Metropool 2013 Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Lange Voorhout 17 2514 EB Den Haag tel. 070 302 49 10 ROI - Opleiding, Coaching en Advies voor de Publieke sector Herengracht 23 2511 EG

Nadere informatie

Opleiding Commissaris Publieke Sector

Opleiding Commissaris Publieke Sector ERLY the consulting company Opleiding Commissaris Publieke Sector Dé opleiding voor wie commissaris wil worden in de publieke sector pag. 1 Deze opleiding biedt u als aankomend commissaris dé voorbereiding

Nadere informatie

Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Inhoud

Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Inhoud Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Nieuwsbrief Inhoud NSOB WEBSITE www.nsob.nl 2 MPA start september 2005 lente 2005 Op zoek naar grote verbanden Raad voor de rechtspraak 4 Leergang governance van

Nadere informatie

NSOB Winter Course. Ambtelijk vakmanschap

NSOB Winter Course. Ambtelijk vakmanschap NSOB Winter Course Ambtelijk vakmanschap 17 & 18 januari 2019 Introductie & programma Ambtelijk vakmanschap. De term roept warme beelden op van in tradities geworteld handwerk, uitgevoerd door authentieke

Nadere informatie

Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD. master city developer

Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD. master city developer Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD master city developer Ontwikkel een eigen visie Werk je in stedelijke gebiedsontwikkeling of herstructurering dan is de MCD opleiding voor jou een

Nadere informatie

Inspecteren is een vak. Programma Professionalisering

Inspecteren is een vak. Programma Professionalisering Inspecteren is een vak Programma Professionalisering Programma Professionalisering Programma Professionalisering Professioneel handelen van toezichtmedewerkers is een belangrijk thema binnen de Inspectieraad.

Nadere informatie

Verdiepingsleergang Geïntegreerde Ouderenzorg in de eerste lijn: De kunst van het verbinden en ontzorgen

Verdiepingsleergang Geïntegreerde Ouderenzorg in de eerste lijn: De kunst van het verbinden en ontzorgen Verdiepingsleergang Geïntegreerde Ouderenzorg in de eerste lijn: De kunst van het verbinden en ontzorgen 2013, code L13-4 Voor huisartsen, managers en bestuurders van gezondheidscentra, managers en bestuurders

Nadere informatie

Vierdaags leertraject. Griffiers in een netwerksamenleving

Vierdaags leertraject. Griffiers in een netwerksamenleving Vierdaags leertraject Griffiers in een netwerksamenleving Periode: oktober december 2018 Lestijden: 09:30 16:30 uur (inloop vanaf 09.15) Organisator: Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) in

Nadere informatie

Professionalisering en Positionering HRM- en P&O-adviseurs (PP&O)

Professionalisering en Positionering HRM- en P&O-adviseurs (PP&O) INTERUNIVERSITAIR CENTRUM VOOR ORGANISATIE- EN VERANDERKUNDE Newtonlaan 209 3584 BH Utrecht Tel. 030-291 30 00 fax 030-291 30 13 email sioo@sioo.nl web www.sioo.nl Professionalisering en Positionering

Nadere informatie

Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen

Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen mensenkennis De opleiding sluit perfect aan: sterker nog, door de theorie worden de tools die ik nu onbewust gebruik, meer bewust Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen

Nadere informatie

Leeratelier Strategisch Hoger Onderwijsbeleid. Vierde uitvoering (september 2017 maart 2018)

Leeratelier Strategisch Hoger Onderwijsbeleid. Vierde uitvoering (september 2017 maart 2018) Leeratelier Strategisch Hoger Onderwijsbeleid Vierde uitvoering (september 2017 maart 2018) Inleiding Veranderende omgeving De omgeving van het hoger onderwijs verandert razendsnel. Op de arbeidsmarkt

Nadere informatie

Leergang Effectief Beleidsonderzoek Interactieve leergang over de rol van beleidsonderzoek in het beleidsproces

Leergang Effectief Beleidsonderzoek Interactieve leergang over de rol van beleidsonderzoek in het beleidsproces Leergang Effectief Beleidsonderzoek Interactieve leergang over de rol van beleidsonderzoek in het beleidsproces Vrijdagen 31 oktober, 7 & 14 November 2014 Utrecht (Hotel NH Utrecht) Doelgroepen leergang:

Nadere informatie

LEIDERS VAN MORGEN MD NETWERK VOOR HR EN MD PROFESSIONALS

LEIDERS VAN MORGEN MD NETWERK VOOR HR EN MD PROFESSIONALS LEIDERS VAN MORGEN MD NETWERK VOOR HR EN MD PROFESSIONALS Graag vertel ik u in deze brochure over Leiders van Morgen, een Management Development (MD) netwerk dat october 2010 van start gaat. Voor meer

Nadere informatie

Selectie van maatwerkprogramma s

Selectie van maatwerkprogramma s Selectie van maatwerkprogramma s Onderwerp Opdrachtgevers Reacties van deelnemers Actualiteiten bestuursrecht Ministerie van Justitie, Aruba (2012) Zeer onderhoudende docent! Heerlijk om bij hem les te

Nadere informatie

Certified Public Manager Program (CPM) voor Senior Public Controllers

Certified Public Manager Program (CPM) voor Senior Public Controllers Certified Public Manager Program (CPM) voor Senior Public Controllers The European professional practice qualification for public service leaders Inschrijving vóór 1 juli 2016 = 10% korting op inschrijvingskosten

Nadere informatie

Postmaster opleiding spelpsychotherapie. De docenten hebben veel ervaring, staan dichtbij het werkveld en halen het beste in je naar boven.

Postmaster opleiding spelpsychotherapie. De docenten hebben veel ervaring, staan dichtbij het werkveld en halen het beste in je naar boven. mensenkennis De docenten hebben veel ervaring, staan dichtbij het werkveld en halen het beste in je naar boven. Postmaster opleiding spelpsychotherapie Postmaster opleiding spelpsychotherapie Kinderen

Nadere informatie

Toezicht en Wetenschap wisselwerking en stand van zaken

Toezicht en Wetenschap wisselwerking en stand van zaken Informatie Vide Vervolg Dag II Thema 6 Bijdragen van toezicht in het oplossen van problemen: verwachtingen en effecten Sessieleider: prof. dr. Paul Robben (Erasmus Universiteit, IGZ) De effectiviteit van

Nadere informatie

Driedaagse Leergang. Kennisintensieve beleidsontwikkeling

Driedaagse Leergang. Kennisintensieve beleidsontwikkeling Driedaagse Leergang Kennisintensieve beleidsontwikkeling 6, 13 en 20 juni 2014 Den Haag Doelstellingen en doelgroep De doelgroep bestaat uit beleidsmedewerkers/stafmedewerkers bij beleidsinstanties (nationaal,

Nadere informatie

Promotieprogramma NSOB. Een academisch thuis voor de promoverende professional

Promotieprogramma NSOB. Een academisch thuis voor de promoverende professional Promotieprogramma NSOB Een academisch thuis voor de promoverende professional Voorwoord Het idee van een academische promotie spreekt veel bestuurders en ambtenaren aan. Maar waar te beginnen? En hoe de

Nadere informatie

Inleiding Filantropie. Financiële draagvlakverbreding van uw organisatie

Inleiding Filantropie. Financiële draagvlakverbreding van uw organisatie Inleiding Filantropie Financiële draagvlakverbreding van uw organisatie PAO Inleiding Filantropie Informatie: Vrije Universiteit Amsterdam PAO Philanthropic Studies t.a.v. Saskia Franssen De Boelelaan

Nadere informatie

Good Governance. management. voor uitvoeringsorganisaties, maatschappelijke ondernemingen. en hun opdrachtgevers

Good Governance. management. voor uitvoeringsorganisaties, maatschappelijke ondernemingen. en hun opdrachtgevers Good Governance en stakeholderleeratelier management voor uitvoeringsorganisaties, maatschappelijke ondernemingen en hun opdrachtgevers Nederlandse School voor Openbaar Bestuur De Nederlandse School voor

Nadere informatie

Leergang Effectief Beleidsonderzoek Interactieve leergang over de rol van beleidsonderzoek in het beleidsproces op lokaal en regionaal niveau

Leergang Effectief Beleidsonderzoek Interactieve leergang over de rol van beleidsonderzoek in het beleidsproces op lokaal en regionaal niveau Leergang Effectief Beleidsonderzoek Interactieve leergang over de rol van beleidsonderzoek in het beleidsproces op lokaal en regionaal niveau Vrijdagen 1, 15 & 29 November 2013 Utrecht (Hotel NH Utrecht)

Nadere informatie

Specialist Development Leergang: KOERS

Specialist Development Leergang: KOERS Specialist Development leergang KOERS Pagina 1 van 7 Specialist Development Leergang: KOERS "The future belongs to those who see possibilities before they become obvious." De Specialist Development Leergang

Nadere informatie

Bachelorproject (15 EC), BSK. Docent: MSc, Drs. C. Nagtegaal

Bachelorproject (15 EC), BSK. Docent: MSc, Drs. C. Nagtegaal Vakbeschrijvingen derde jaar EBM: In het derde jaar volg je enkele verdiepende vakken, schrijf je de bachelorscriptie en heb je een vrije keuzeruimte. Je kunt deze ruimte invullen met keuzevakken (o.a.

Nadere informatie

Brochure Leergang Voor kwaliteit en resultaat in stad en wijk Open inschrijving januari juni 2005

Brochure Leergang Voor kwaliteit en resultaat in stad en wijk Open inschrijving januari juni 2005 Brochure Leergang Voor kwaliteit en resultaat in stad en wijk Open inschrijving januari juni 2005 blooming (Rienk van Wingerden en Peter van Zutphen) samen met H/Kwadraat (Hans Hoogvorst) en Kars Advies

Nadere informatie

Onderwijs 2011-2012. Onderzoekschool Politieke Geschiedenis. Onderzoekschool Politieke Geschiedenis 1

Onderwijs 2011-2012. Onderzoekschool Politieke Geschiedenis. Onderzoekschool Politieke Geschiedenis 1 Onderwijs Onderzoekschool Politieke Geschiedenis 2011-2012 Onderzoekschool Politieke Geschiedenis 1 1. Inleiding en samenvatting De Onderzoekschool Politieke Geschiedenis (OPG) biedt in het academisch

Nadere informatie

BIJLAGE 5; ALV 24 JANUARI Dit jaarplan is onderdeel van het meerjarenstrategie document. JAARPL AN VIDE 2017

BIJLAGE 5; ALV 24 JANUARI Dit jaarplan is onderdeel van het meerjarenstrategie document. JAARPL AN VIDE 2017 JAARPLAN 2017 Dit jaarplan is onderdeel van het meerjarenstrategie document. `1 1 Activiteiten 2017 DE ACTIVITEITEN IN 2017 Jaarcongres Op 18 april 2017 organiseert Vide in Utrecht het jaarcongres met

Nadere informatie

Leeratelier strategisch hogeronderwijsbeleid

Leeratelier strategisch hogeronderwijsbeleid Leeratelier strategisch hogeronderwijsbeleid Derde Uitvoering - 2016 Inleiding Strategisch belang hoger onderwijs In een kenniseconomie is hoger onderwijs van strategisch belang. Tegelijkertijd veranderen

Nadere informatie

Leeratelier Netwerkend Werken

Leeratelier Netwerkend Werken Leeratelier Netwerkend Werken 1 2 Voorwoord De verhoudingen veranderen De verhouding tussen overheid, markt en samenleving is voortdurend in beweging. Om publieke doelen te realiseren, zoeken overheden

Nadere informatie

Tax Control voor Bestuurders

Tax Control voor Bestuurders www.esaa.nl Erasmus School of Accounting & Assurance Executive Program Tax Control voor Bestuurders Erasmus University Rotterdam Make it happen. Erasmus School of Accounting & Header Assurance Erasmus

Nadere informatie

Leeratelier Strategie Twaalfde uitvoering

Leeratelier Strategie Twaalfde uitvoering Leeratelier Strategie 2016-2017 Twaalfde uitvoering Het Leeratelier Strategie Een goede strateeg is onmisbaar voor een goed functionerende, publieke institutie. Overheden staan immers vaak voor complexe

Nadere informatie

In twee dagen leer je wat scrum betekent, hoe je het doet en hoe je het intern kunt introduceren.

In twee dagen leer je wat scrum betekent, hoe je het doet en hoe je het intern kunt introduceren. Ben je het oude communicatieplan zat? Wil je flexibeler werken en meer plezier beleven aan de projecten waarin je meedraait? In twee dagen leer je wat scrum betekent, hoe je het doet en hoe je het intern

Nadere informatie

Leeratelier. Strategisch hogeronderwijsbeleid. Nederlandse School voor Openbaar Bestuur

Leeratelier. Strategisch hogeronderwijsbeleid. Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Leeratelier Strategisch hogeronderwijsbeleid Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Inleiding Strategisch belang hoger onderwijs In een kenniseconomie is hoger onderwijs van strategisch belang. Tegelijkertijd

Nadere informatie

Masterclass Veranderen met Vensters

Masterclass Veranderen met Vensters ICTU van en voor overheden Masterclass Veranderen met Vensters ACHTERGROND ICTU heeft in samenwerking met de Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS), het Kennisinstituut Nederlandse Gemeenten (KING)

Nadere informatie

Opleiding Bestuurder Corporatie 21 ste eeuw

Opleiding Bestuurder Corporatie 21 ste eeuw Public Academy Opleiding Bestuurder Corporatie 21 ste eeuw De opleiding voor nieuwe en aankomende bestuurders met een unieke meeloopstage 1 Public Academy ERLY i.s.m bestuurders van De Vernieuwde Stad

Nadere informatie

Onderwijs Onderzoekschool Politieke Geschiedenis

Onderwijs Onderzoekschool Politieke Geschiedenis Onderwijs Onderzoekschool Politieke Geschiedenis Voor promovendi en Research Masters 2012 2013 Onderzoekschool Politieke Geschiedenis 1 1. De Onderzoekschool Politieke Geschiedenis De Onderzoekschool Politieke

Nadere informatie

Specialisatie Opleiding Faillissementsfraude. Integrale aanpak Faillissementsfraud e. Kennisplatform Faillissementsfraude

Specialisatie Opleiding Faillissementsfraude. Integrale aanpak Faillissementsfraud e. Kennisplatform Faillissementsfraude Specialisatie Opleiding Faillissementsfraude Integrale aanpak Faillissementsfraud e Kennisplatform Faillissementsfraude www.faillissements-fraude.nl Specialisatie Opleiding Faillissementsfraude Integrale

Nadere informatie

Een leergang over talent en ambitie voor vrouwen die het heft in eigen hand nemen Vrouwen maken het Verschil

Een leergang over talent en ambitie voor vrouwen die het heft in eigen hand nemen Vrouwen maken het Verschil Een leergang over talent en ambitie voor vrouwen die het heft in eigen hand nemen Vrouwen Vrouwen verschil is een leergang voor vrouwen die zich herkennen in de begrippen maatschappelijke betrokkenheid,

Nadere informatie

Bestuurssecretaris en...

Bestuurssecretaris en... het Zijlstra Center for Public Control and Governance www.hetzijlstracenter.nl Bestuurssecretaris en... Oriëntatie op de functie bestuurssecretaris het Zijlstra Center for Public Control and Governance

Nadere informatie

Training Resultaatgericht Coachen

Training Resultaatgericht Coachen Training Resultaatgericht Coachen met aandacht voor zingeving Herken je dit? Je bent verantwoordelijk voor de gang van zaken op je werk. Je hebt alle verantwoordelijkheid, maar niet de bijbehorende bevoegdheden.

Nadere informatie

Masterclass Controlling FAMO

Masterclass Controlling FAMO Masterclass Controlling FAMO Een programma voor Controlling bij de lokale overheid Het Zijlstra Center van de Vrije Universiteit heeft in samenwerking met de FAMO een praktijkprogramma voor Controlling

Nadere informatie

Leeratelier Sociaal Ondernemerschap 2018

Leeratelier Sociaal Ondernemerschap 2018 Leeratelier Sociaal Ondernemerschap Leeratelier Sociaal Ondernemerschap Sociale ondernemingen zijn in opkomst. Bedrijven zoals Afval Loont, The Colour Kitchen en Specialisterren hebben het oplossen van

Nadere informatie

MASTERCLASS VERANDERMANAGEMENT

MASTERCLASS VERANDERMANAGEMENT MASTERCLASS VERANDERMANAGEMENT INZICHT, OVERZICHT EN VAARDIGHEDEN VOOR HET LEIDEN VAN VERANDERING NYENRODE. A REWARD FOR LIFE 1 2 VOORWOORD Ontwikkelingen in de omgeving en binnen organisaties worden complexer

Nadere informatie

Post-hbo opleiding autismespecialist

Post-hbo opleiding autismespecialist Post-hbo opleiding autismespecialist mensenkennis De docente is duidelijk, enthousiast en motiverend. Ik heb inzicht gekregen in wat ik in mijn rol als hulpverlener kan doen en waar ik rekening mee moet

Nadere informatie

DOOR-ZIEN EN ANTICIPEREN VOOR ADVOCATEN Non-verbale strategie analyse Vaardigheidstraining

DOOR-ZIEN EN ANTICIPEREN VOOR ADVOCATEN Non-verbale strategie analyse Vaardigheidstraining DOOR-ZIEN EN ANTICIPEREN VOOR ADVOCATEN Non-verbale strategie analyse Vaardigheidstraining Door-zien en anticiperen voor advocaten Introductie doorzie persoonlijkheden met behulp van non verbale kenmerken

Nadere informatie

Leeratelier. Strategisch hogeronderwijsbeleid. Nederlandse School voor Openbaar Bestuur

Leeratelier. Strategisch hogeronderwijsbeleid. Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Leeratelier Strategisch hogeronderwijsbeleid Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Inleiding Strategisch belang hoger onderwijs In een kenniseconomie is hoger onderwijs van strategisch belang. Tegelijkertijd

Nadere informatie

Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch

Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch werker Volwassenen en ouderen mensenkennis Van onze klinisch psycholoog heb ik een groep cliënten overgenomen, bij wie ik de instrumenten uit de opleiding

Nadere informatie

IML. Interdepartementale Management Leergang

IML. Interdepartementale Management Leergang IML Interdepartementale Management Leergang Lange Voorhout 46 2514 EG Den Haag 070-30 24 910 www.nsob.nl info@nsob.nl Voorwoord Geen grotere complexiteit, geen grotere ingewikkeldheid dan in de omgeving

Nadere informatie

leergang KLEUR BEKENNEN Kleedkamergesprekken over leiderschapsontwikkeling

leergang KLEUR BEKENNEN Kleedkamergesprekken over leiderschapsontwikkeling leergang KLEUR BEKENNEN Kleedkamergesprekken over leiderschapsontwikkeling editie 2011 Leiderschap zit vol met paradoxen. De tegenstelling tussen betrokkenheid en distantie, tussen innovatie en behoudendheid,

Nadere informatie

MASTERCLASS STRATEGIE IN DIGITALE TRANSFORMATIE

MASTERCLASS STRATEGIE IN DIGITALE TRANSFORMATIE MASTERCLASS STRATEGIE IN DIGITALE TRANSFORMATIE NYENRODE. A REWARD FOR LIFE 1 EEN KENNISUPDATE OVER DE BELANGRIJKSTE STRATEGISCHE CONCEPTEN EN REFERENTIEKADERS 2 VOORWOORD In deze economische realiteit

Nadere informatie

Post-hbo opleiding seksuologie

Post-hbo opleiding seksuologie Post-hbo opleiding seksuologie mensenkennis Plezierige overdracht, de docent spreekt uit ervaring en brengt veiligheid en openheid in de groep door haar respectvolle wijze van benaderen. Top! Post-hbo

Nadere informatie

Leeratelier Sociaal Ondernemerschap 2016-2017

Leeratelier Sociaal Ondernemerschap 2016-2017 Leeratelier Sociaal Ondernemerschap 2016-2017 Leeratelier Sociaal Ondernemerschap 2016 Sociale ondernemingen spelen een steeds belangrijkere rol in de lokale economie. Bedrijven zoals Taxi Electric, The

Nadere informatie

Expertopleiding Cultuur in de Spiegel

Expertopleiding Cultuur in de Spiegel Expertopleiding Cultuur in de Spiegel 2019-2020 Muzische lessen, schoolvoorstellingen, mediaprojecten, erfgoeduitstappen, rondleidingen in musea, culturele reizen, kunstenaars in de klas, artistieke workshops,

Nadere informatie

Promotieprogramma NSOB. een academisch thuis voor de promoverende professional

Promotieprogramma NSOB. een academisch thuis voor de promoverende professional Promotieprogramma NSOB een academisch thuis voor de promoverende professional Het Promotieprogramma Voorwoord Het idee van een academische promotie spreekt veel bestuurders en ambtenaren aan. Maar waar

Nadere informatie

Leergang mbo Programma

Leergang mbo Programma Leergang mbo 2016 Programma Dinsdag 22 maart 2016, 10.00-19.30 uur Beroepsonderwijs en educatie: bestel en beleid anno 2016 10.00 10.15 uur Ontvangst en koffie/thee 10.15 11.45 uur Opening, kennismaking

Nadere informatie

INZICHT IN CORPORATE GOVERNANCE DE DYNAMIEK EN INTERACTIE TUSSEN BESTUUR, RAAD VAN COMMISSARISSEN EN AANDEELHOUDERS

INZICHT IN CORPORATE GOVERNANCE DE DYNAMIEK EN INTERACTIE TUSSEN BESTUUR, RAAD VAN COMMISSARISSEN EN AANDEELHOUDERS INZICHT IN CORPORATE GOVERNANCE DE DYNAMIEK EN INTERACTIE TUSSEN BESTUUR, RAAD VAN COMMISSARISSEN EN AANDEELHOUDERS NYENRODE. A REWARD FOR LIFE INLEIDING De leergang is bedoeld voor iedereen die vanuit

Nadere informatie

Post-mbo opleiding autisme

Post-mbo opleiding autisme Post-mbo opleiding autisme mensenkennis De docent zocht aansluiting bij onze wensen en dat is erg prettig. Post-mbo opleiding autisme Wie werkt met mensen met autisme, weet dat zij een heel eigen benadering

Nadere informatie

Vierdaags leertraject. Griffiers in een netwerksamenleving

Vierdaags leertraject. Griffiers in een netwerksamenleving Vierdaags leertraject Griffiers in een netwerksamenleving Periode: april juni 2019 Lestijden: 09:30 16:30 uur (inloop vanaf 09.15) Organisator: Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) in samenwerking

Nadere informatie

Het nieuwe elan van de volgende generatie commissarissen.

Het nieuwe elan van de volgende generatie commissarissen. Het nieuwe elan van de volgende generatie commissarissen. Leergang Board Potentials Data en locatie Data, cursustijden en locaties zijn te vinden op nationaalregister.nl Groepsgrootte en aanpak In groepen

Nadere informatie

Post-hbo Strategisch vrijwilligersmanagement

Post-hbo Strategisch vrijwilligersmanagement Post-hbo Strategisch vrijwilligersmanagement Is uw personeelsbeleid klaar voor het werken met vrijwilligers? Tijden veranderen. Bezuinigingen zorgen er voor dat in veel sectoren steeds meer een beroep

Nadere informatie

Postmaster opleiding diagnostiek en behandeling (SG)LVB

Postmaster opleiding diagnostiek en behandeling (SG)LVB mensenkennis Ik vond het een meerwaarde om binnen te kijken in een andere keuken. Het is inhoudelijk een sterke opleiding, mede door de goede organisatie en begeleiding. Postmaster opleiding diagnostiek

Nadere informatie

Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg

Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Voor wie? Waarom? Wat? Hoe? Voor Omdat leiding Ervaringsgerichte Door middel van leidinggevenden, geven, adviseren en coaching en werkvormen waarbij het adviseurs

Nadere informatie

Van werkdruk naar werkplezier

Van werkdruk naar werkplezier Van werkdruk naar werkplezier Het Programma Onze visie Werkdruk leidt tot minder werkplezier, wrijving in de samenwerking en op termijn mogelijk verzuim door stressklachten. Als medewerkers echter uitgedaagd

Nadere informatie

Leeratelier. Strategisch hogeronderwijsbeleid. Nederlandse School voor Openbaar Bestuur

Leeratelier. Strategisch hogeronderwijsbeleid. Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Leeratelier Strategisch hogeronderwijsbeleid Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Inleiding Strategisch belang hoger onderwijs In een kenniseconomie is hoger onderwijs van strategisch belang. Tegelijkertijd

Nadere informatie

Maatwerk leergang Ketenregie voor netwerkcoördinatoren palliatieve zorg

Maatwerk leergang Ketenregie voor netwerkcoördinatoren palliatieve zorg Maatwerk leergang Ketenregie voor netwerkcoördinatoren palliatieve zorg Bewust en strategisch kunnen interveniëren in het netwerk van palliatieve zorg; dat is het doel van de Leergang Ketenregie voor netwerkcoördinatoren

Nadere informatie

Samenwerken in Procesmanagement ACE en Ancora

Samenwerken in Procesmanagement ACE en Ancora Samenwerken in Procesmanagement ACE en Ancora Het leertraject SPM bestaat vanaf 2014 uit 3 modules die verspreid over 2 jaar gevolgd kunnen worden. Iedere module heeft een omvang van 4 x 2 dagdelen, verspreid

Nadere informatie

Leiding geven aan leren 2015-2016 ACADEMIE PEDAGOGIEK EN ONDERWIJS. saxion.nl/apo

Leiding geven aan leren 2015-2016 ACADEMIE PEDAGOGIEK EN ONDERWIJS. saxion.nl/apo Leiding geven aan leren 2015-2016 ACADEMIE PEDAGOGIEK EN ONDERWIJS saxion.nl/apo Leiding geven aan leren Waarom en voor wie Onderwijsgevenden in het primair onderwijs (regulier en speciaal onderwijs),

Nadere informatie

BELEID, COMMUNICATIE EN ORGANISATIE PROF. DR. BIANCA BEERSMA DRS. THERESE ONDERDENWIJNGAARD

BELEID, COMMUNICATIE EN ORGANISATIE PROF. DR. BIANCA BEERSMA DRS. THERESE ONDERDENWIJNGAARD BELEID, COMMUNICATIE EN ORGANISATIE PROF. DR. BIANCA BEERSMA DRS. THERESE ONDERDENWIJNGAARD DEZE PRESENTATIE Een sociaal-wetenschappelijke benadering van organisaties Inhoud van de studie Opbouw van de

Nadere informatie

Leeratelier Strategie Elfde uitvoering

Leeratelier Strategie Elfde uitvoering Leeratelier Strategie 2015-2016 Elfde uitvoering Het Leeratelier Strategie Een goede strateeg is onmisbaar voor een goed functionerende, publieke institutie. Overheden staan immers vaak voor complexe opgaven:

Nadere informatie

Leergang januari - juli 2014. HRM en arbeidsverhoudingen Leergang voor vakbondsbestuurders

Leergang januari - juli 2014. HRM en arbeidsverhoudingen Leergang voor vakbondsbestuurders Leergang januari - juli 2014 HRM en arbeidsverhoudingen Leergang voor vakbondsbestuurders In de afgelopen jaren is er een kloof ontstaan tussen de wereld van de cao en het sociaal beleid binnen ondernemingen.

Nadere informatie

MASTERCLASS VERANDEREN MET VENSTERS. Vensters voor bedrijfsvoering

MASTERCLASS VERANDEREN MET VENSTERS. Vensters voor bedrijfsvoering MASTERCLASS VERANDEREN MET VENSTERS Vensters voor bedrijfsvoering ACHTERGROND MASTERCLASS VERANDEREN MET VENSTERS Een totaalbeeld van uw bedrijfsvoering in één oogopslag.. ICTU heeft in samenwerking met

Nadere informatie

1 Inleiding 15 F.J.H. Mertens E.R. Muller H.B. Winter 1.1 Aanleiding Begrippen Inhoud Dankzegging 18

1 Inleiding 15 F.J.H. Mertens E.R. Muller H.B. Winter 1.1 Aanleiding Begrippen Inhoud Dankzegging 18 Inhoud 1 Inleiding 15 F.J.H. Mertens E.R. Muller H.B. Winter 1.1 Aanleiding 15 1.2 Begrippen 16 1.3 Inhoud 18 1.4 Dankzegging 18 Deel I Toezicht als concept 27 2 Toezicht in het Nederlandse (bestuurs)recht

Nadere informatie

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in

Nadere informatie

Woningcorporaties Besturen met een kernopdracht

Woningcorporaties Besturen met een kernopdracht www.esaa.nl Executive Program Woningcorporaties Besturen met een kernopdracht Erasmus University Rotterdam Make it happen. Erasmus School of Accounting & Assurance Woningcorporaties: besturen met een kernopdracht

Nadere informatie

Post-hbo cursus Loopbaanbegeleiding

Post-hbo cursus Loopbaanbegeleiding Post-hbo cursus Loopbaanbegeleiding Actuele ontwikkelingen zoals flexibilisering van arbeid, de noodzaak tot het vergroten van de in- en externe mobiliteit van de werknemer, maar ook wetswijzigingen zorgen

Nadere informatie

Opleidingsprogramma Adviseur Bedrijfsvoering

Opleidingsprogramma Adviseur Bedrijfsvoering Kennis van de Overheid Opleidingsprogramma Adviseur Bedrijfsvoering Professionele ontwikkeling voor financieel adviseurs Professionele ontwikkeling naar Adviseur Bedrijfsvoering Door bezuinigingen, decentralisaties

Nadere informatie

MASTERCLASSES PUBLIC AUDITING. Diagnose van organisaties

MASTERCLASSES PUBLIC AUDITING. Diagnose van organisaties MASTERCLASSES PUBLIC AUDITING Diagnose van organisaties Nieuwe netwerken, sociale media, individualisering, decentralisatie, losse samenwerkingsvormen en informelere omgangsvormen, roep om transparantie:

Nadere informatie

Controllership. De noodzaak van strong controllership

Controllership. De noodzaak van strong controllership Verdiepingscyclus Strong Controllership De noodzaak van strong controllership Maatregelen uit het regeerakkoord stellen zorgorganisaties voor nieuwe vragen het strategisch management en bestuur van organisaties

Nadere informatie

HET INK-managementmodel IN DE PUBLIEKE SECTOR

HET INK-managementmodel IN DE PUBLIEKE SECTOR ACTIVITEITEN HET INK-managementmodel IN DE PUBLIEKE SECTOR (Interne) auditorsopleiding Cursus: 21, 22 en 23 juni 2006 Zelfevaluatie o.a. op basis van een beleidsversie van het model In-company HET INK-managementmodel

Nadere informatie

De kracht van sociale media in het onderwijs

De kracht van sociale media in het onderwijs De kracht van sociale media in het onderwijs Maak onderwijs effectiever met sociale media Tweedaagse leergang en eendaagse workshop Uw studenten maken volop gebruik van sociale media. Ze ontmoeten er hun

Nadere informatie

Leergang Compliance Officer in de Zorg. Dé Leergang Compliance Officer in de Zorg

Leergang Compliance Officer in de Zorg. Dé Leergang Compliance Officer in de Zorg Leergang Compliance Dé Leergang Compliance Leergang Compliance Dé Leergang Compliance Weet u wat het woord compliance betekent? Misschien herkent u het woord direct en weet u wat de betekenis is, maar

Nadere informatie

Executive leergang. Veroudering en Gezondheidszorg. Op zoek naar inhoudelijke verdieping op het gebied van de zorg voor ouderen?

Executive leergang. Veroudering en Gezondheidszorg. Op zoek naar inhoudelijke verdieping op het gebied van de zorg voor ouderen? Executive leergang Veroudering en Gezondheidszorg Start: 21 januari 2016 Op zoek naar inhoudelijke verdieping op het gebied van de zorg voor ouderen? Executive leergang Veroudering en Gezondheidszorg Deze

Nadere informatie

BABZ-opleiding Basisjaar en Specialisatie Burgerzaken

BABZ-opleiding Basisjaar en Specialisatie Burgerzaken www.segment.nl BABZ-opleiding Basisjaar en Specialisatie Burgerzaken Investeren in uw persoonlijk vakmanschap 3 Samen studeren in een vaste groep 3 Persoonlijke benadering 3 Gemotiveerde studenten 3 Enthousiaste

Nadere informatie

FOUNDATIONS OF CORPORATE GOVERNANCE

FOUNDATIONS OF CORPORATE GOVERNANCE FOUNDATIONS OF CORPORATE GOVERNANCE GOVERNANCE VOOR MANAGEMENT ASSISTANTS & EXECUTIVE ASSISTANTS NYENRODE. A REWARD FOR LIFE 1 2 INLEIDING De ontwikkeling rond Corporate Governance staat de laatste jaren

Nadere informatie

Naar (h)erkende kwaliteit in het mbo. Zelfdiagnose, kwaliteitszorg, analyse en implementatie

Naar (h)erkende kwaliteit in het mbo. Zelfdiagnose, kwaliteitszorg, analyse en implementatie Naar (h)erkende kwaliteit in het mbo Zelfdiagnose, kwaliteitszorg, analyse en implementatie 2 Naar (h)erkende kwaliteit in het mbo Over de kwaliteit van het onderwijs bestaan maar weinig misverstanden.

Nadere informatie

PRO-U: PROFESSIONALISERING IN HET ONDERWIJS JAARPROGRAMMA

PRO-U: PROFESSIONALISERING IN HET ONDERWIJS JAARPROGRAMMA EEN SAMENWERKING TUSSEN VAKGROEP ELAN EN PRE-UNIVERSITY VAN DE UNIVERSITEIT TWENTE PRO-U: PROFESSIONALISERING IN HET ONDERWIJS JAARPROGRAMMA 2018-2019 PRO-U: PROFESSIONALISERING IN HET ONDERWIJS Over Pro-U

Nadere informatie

Conferentie Netwerk Vrede, Veiligheid, en Ontwikkeling Donderdag 28 Mei 2009 Malietoren, Den Haag

Conferentie Netwerk Vrede, Veiligheid, en Ontwikkeling Donderdag 28 Mei 2009 Malietoren, Den Haag Conferentie Netwerk Vrede, Veiligheid, en Ontwikkeling Donderdag 28 Mei 2009 Malietoren, Den Haag 09.00 9.30 uur Ontvangst 9.30 10.00 uur Welkomstwoord, kennismaking en openingwoord door dagvoorzitter

Nadere informatie

GOED BESTUUR VANUIT DRIE PERSPECTIEVEN

GOED BESTUUR VANUIT DRIE PERSPECTIEVEN NVZD najaarscongres 25 november 2015, Nyenrode Business Universiteit, Breukelen GOED BESTUUR VANUIT DRIE PERSPECTIEVEN Naar permanente leiderschapsontwikkeling Ambitie De NVZD wil met dit congres onderstrepen

Nadere informatie

Het nieuwe elan van de volgende generatie commissarissen.

Het nieuwe elan van de volgende generatie commissarissen. Het nieuwe elan van de volgende generatie commissarissen. Leergang Board Potentials Inspirerende docenten en deelnemers Leergang Board Potentials Voor de nieuwe generatie commissarissen Een commissariaat

Nadere informatie

Gemeentelijke regisseurs. Regisseren en de kunst van de verleiding

Gemeentelijke regisseurs. Regisseren en de kunst van de verleiding Gemeentelijke regisseurs Regisseren en de kunst van de verleiding Van traditioneel management naar modern regisseren De gemeente heeft de regie dat gebeurt niet zomaar, en ook niet van de ene op de andere

Nadere informatie

Fiscaal instituut Tilburg (FIT)

Fiscaal instituut Tilburg (FIT) Fiscaal instituut Tilburg (FIT) Post-Master Tax Assurance/VPB Post-Master Tax Assurance (TA) is een relatief nieuw vakgebied waarin belastingen worden bezien vanuit meerdere perspectieven. Bij grotere

Nadere informatie

Controllership. De noodzaak van strong controllership

Controllership. De noodzaak van strong controllership Verdiepingscyclus Strong Controllership De noodzaak van strong controllership Maatregelen uit het regeerakkoord stellen zorgorganisaties voor nieuwe vragen het strategisch management en bestuur van organisaties

Nadere informatie