Maak kennis met. GDF SUEZ in België, een toonaangevende industriële speler in dienst van zijn klanten

Transcriptie

1 Maak kennis met GDF SUEZ in België, een toonaangevende industriële speler in dienst van zijn klanten

2 WOORD VOORAF GDF SUEZ wereldwijd in 2013 GDF SUEZ - Directie Communicatie Directeur publicatie: Valérie Bernis Grafisch design en druk: Absolute Agency Copyright foto s: Raf Beckers, François Chevalier/Absolute Agency, Electrabel, James Gekiere, Filip Van Look/Cofely Fabricom, David Plas, Mark Power/Magnum Photos, Serge Verheylewegen - Coverfoto: STEG-centrale Zandvliet Power op de site van BASF (gepubliceerd met hun vriendelijke toestemming), Xavier Schwebel - Oktober 2014 Onze geschiedenis is al meer dan 150 jaar nauw verweven met die van België. Samen met onze Belgische medewerkers zijn we er trots op dat onze industriële, institutionele en particuliere klanten elke dag opnieuw kunnen beschikken over de beste oplossingen voor elektriciteit, gas, hernieuwbare energie en rationeel energieverbruik. By people for people: het is onze missie om aan de energievraag te voldoen, de bevoorradingszekerheid veilig te stellen, bij te dragen aan het terugdringen van de klimaatverandering, de natuurlijke rijkdommen te beschermen en optimaal te gebruiken, en te innoveren in samenwerking met onze Belgische onderzoekscentra. Hierbij willen we onze maatschappelijke verantwoordelijkheid centraal stellen binnen de werking van onze geëngageerde onderneming. GDF SUEZ is één van de eerste industriële groepen in België, maar vooral een Belgische Groep in België: de filosofie waar we voor staan. We hebben meer dan 2,6 miljoen klanten. Met aanwervingen in 2013 en een gemiddelde investering van 400 miljoen euro in de voorbije vijf jaren mogen we ons terecht een referentiewerkgever en één van de grootste investeerders van het land noemen. Tot slot geven we de Belgische knowhow in energie een internationale uitstraling als één van de wereldleiders in dit domein. Dit is Made in Belgium, en daar zijn we fier op. Met 150 jaar aanwezigheid in België heeft GDF SUEZ een wezenlijke bijdrage geleverd tot de economische en sociale ontwikkeling van het land. Gérard Mestrallet Voorzitter Directeur-generaal van GDF SUEZ medewerkers 114 GW* opgesteld elektrisch vermogen 1 ste wereldwijde utility Aanwezig in 70 landen Omzetcijfer van 81 miljard euro * GW: Gigawatt

3 INHOUD p. 6 p. 20 p. 44 p. 48 p. 60 p. 82 IDENTITEITSKAARTEN DE TECHNOLOGIEËN DE VERBRUIKSCYCLUS ONZE KNOWHOW ALS EXPORTPRODUCT ONZE KLANTEN ONZE ENGAGEMENTEN GDF SUEZ 8 STEG-centrales 22 Voldoen aan de energiebehoeften 46 Tractebel Engineering 50 Infrastructuren 62 Duurzame ontwikkeling 84 Electrabel 10 Warmtekrachtkoppeling 24 Laborelec 51 Tertiaire klanten 68 HR-beleid 88 Tractebel Engineering 14 Klassieke thermische centrales 26 Cofely 52 Industriële klanten 74 Onderzoek & Ontwikkeling 94 Cofely 16 Kerncentrales Windenergie Zonne-energie Waterkracht Belgen in de wereld 58 Maatschappelijke verantwoordelijkheid Solidariteit en re-integratie Cultuurmecenaat Biomassa 40

4 6/7 Identiteitskaarten In België is GDF SUEZ vertegenwoordigd in alle energievakgebieden, en biedt er werk aan bijna mensen in een tiental dochterondernemingen. Samen staan zij in voor de Belgische verankering van de Groep en dragen ze bij aan de resultaten. Wie zijn deze dochterondernemingen, wat doen ze precies en welke kerncijfers kunnen ze voorleggen? Een kort maar compleet overzicht.

5 IDENTITEITSKAARTEN 8/9 GDF SUEZ Identiteitskaart GDF SUEZ 150 jaar aanwezigheid in België Met zijn medewerkers is GDF SUEZ één van de belangrijkste industriële groepen en één van de grootste privéwerkgevers in België, waar de Groep industrieel diep verankerd zit. Al meer dan 150 jaar lang oefent GDF SUEZ zijn activiteiten uit in het land. Via haar dochterondernemingen is de Groep actief in de productie en de verkoop van elektriciteit en gas, en levert eveneens energie- en milieudiensten. Met een omzet van 10,9 miljard euro in 2013 is België het op één na belangrijkste land dat tot de resultaten van de GDF SUEZ Groep bijdraagt Fabricom wordt opgericht in Brussel 1986 Tractebel ontstaat uit de fusie van Tractionel en Electrobel De werkplaatsen van Fabricom in Haren, omstreeks Kerncijfers in België werknemers van wie aanwervingen in ste in energieefficiëntie 1 ste leverancier van aardgas 1 ste elektriciteitsproducent en -leverancier 10,9 miljard euro omzet in MW opgesteld elektrisch vermogen in 90 centrales (van de Groep) 2,6 miljoen klanten voor energie 594 miljoen euro één van de grootste belastingbetalers 1822 Stichting van de Generale Maatschappij Electrabel wordt opgericht na de fusie van de ondernemingen Ebes, Intercom en Unerg 2008 GDF SUEZ, wereldleider in energie, ontstaat uit de fusie van SUEZ en Gaz de France De informatisering van het studiebureau van Tractebel. De STEG-centrale in Herdersbrug.

6 IDENTITEITSKAARTEN ELECTRABEL 10/11 Onze klanten zijn in de eerste plaats partners We leggen de klemtoon op de kwaliteit van onze diensten. We zijn verbintenissen aangegaan op het vlak van bereikbaarheid en afhandelingsduur van dossiers, en we kunnen in dat opzicht uitstekende resultaten voorleggen. We leveren producten van openbaar nut die een zeer grote impact hebben op het concurrentievermogen van bedrijven en de koopkracht van het publiek. De uitdaging bestaat erin om die zeer kostbare producten tegen een aanvaardbare prijs te kunnen aanbieden. PHILIPPE VAN TROEYE Directeur-generaal van Electrabel WAT ZIJN DE ACTIVITEITEN VAN ELECTRABEL? Electrabel is een lokale marktleider in de Belgische energiesector. De productie van elektriciteit is onze belangrijkste activiteit. Wij beschikken over een veelzijdig productiepark bestaande uit nucleaire, thermische, maar ook hernieuwbare energie-eenheden, die samen goed zijn voor 9000 MW. Wij zijn trouwens de eerste groene investeerder van het land. Onze tweede activiteit bestaat uit de levering van elektriciteit en aardgas aan meer dan 2,8 miljoen residentiële klanten en bedrijven. Daarnaast beschikken we ook over expertise in Energy Management. Afhankelijk van de behoeften van de klanten en de beschikbaarheid van ons productiepark, bepalen we op elk moment of we moeten gaan produceren en hoe we gaan produceren. Daarbij gaan we ook telkens na of het eventueel niet voordeliger is om elektriciteit in te kopen op de markt. Elektrabel is één van de belangrijkste werkgevers van het land. We kunnen eveneens rekenen op de steun van ons N-Allo contactcenter met zijn 800 werknemers en ons kenniscentrum Laborelec dat 250 personen tewerkstelt. Zij dragen dagelijks bij tot de kwaliteit van onze diensten en de ontwikkeling van onze expertise op het gebied van energie. Enkele duizenden mensen werken ook in onderaanneming op onze sites, meer bepaald voor het onderhoud van onze installaties. WAT IS DE STRATEGIE VAN ELECTRABEL? Electrabel heeft een strategie uitgestippeld die steunt op drie belangrijke pijlers. Wij zijn een lokale marktspeler, een verantwoordelijke marktleider en we willen een partnerschap aangaan met onze klanten. Deze drievoudige identiteit is de leidraad voor onze acties en keuzes. Ten eerste, beheren we als lokale marktspeler een productiepark dat dicht bij zijn klanten staat. We investeren jaarlijks gemiddeld 420 miljoen euro aan een degelijk onderhoud, de beschikbaarheid en de ontwikkeling van dit productiepark. Deze lokale aanwezigheid maakt van ons niet alleen een referentiewerkgever, maar ook een gemeenschapsgerichte speler in de dialoog met de overheid en de lokale partners. Ten tweede, ook al handelen we in een geliberaliseerde markt waarin de consument kan vergelijken en gemakkelijk van leverancier kan veranderen, leeft in ons de sterke wil om een marktleider te zijn. Maar niet zomaar een marktleider. Op maatschappelijk vlak, engageren we ons met vastberadenheid. Zo hebben we tussen 2008 en 2014 de CO 2 -uitstoot van ons productiepark met 1,7 miljoen ton verminderd. We zijn eveneens goed op weg om onze doelstellingen te halen waarbij we tegen 2015 de CO 2 -uitstoot van onze dagelijkse activiteiten met 25% willen verminderen ten opzichte van Tenslotte begeleiden we onze klanten in hun energie-uitdagingen. We zijn hierin meer dan een gewone leverancier. Wij zijn hun partner in het beheer van een optimaal verbruik door middel van innovatieve oplossingen. Aan deze drie pijlers van onze identiteit wil ik nog toevoegen, dat de veiligheid van onze installaties en de nucleaire veiligheid/zekerheid voor ons de absolute prioriteit hebben, een prioriteit die verankerd is in onze bedrijfscultuur. WAT ZIJN UW UITDAGINGEN? De energiemarkt is volop in beweging. De behoeften en de verwachtingen van de consumenten en de bedrijven evolueren. Jammer genoeg wordt de context waarin wij werken al te vaak gekenmerkt door instabiliteit en gebrek aan coördinatie. Aan de ene kant heeft Europa ambitieuze doelen gesteld op het vlak van de vermindering van de CO 2 -uitstoot, de productie van hernieuwbare energie en de vermindering van het verbruik. Dit zijn de veelbesproken normen die tegen 2020 gehaald moeten worden. Aan de andere kant, heeft België beslist om tegen 2025 uit de kernenergie te stappen, om de verbranding van steenkool te schrappen en koste wat het kost over te stappen op de ondersteuning van hernieuwbare energie. Bovendien wordt het kader, waarin we actief zijn op Belgisch niveau, sterk getekend door grote instabiliteit. Dit onstabiele kader is al tien jaar lang ongunstig voor investeringen. Dit gaat ook ten koste van de consument die zich vandaag ontnomen voelt van de bevoorradingszekerheid in functie van zijn reële behoeften. Concreet betekent dit dat de tijdelijke onderbrekingen in België, net zoals in heel Europa, opgevangen moeten kunnen worden met flexibele gaseenheden, die snel beschikbaar zijn. Echter, door het ontbreken van een adequate ondersteuning zijn deze eenheden niet meer rendabel binnen het huidige systeem zodat ze één voor één hun deuren moeten sluiten. De leveringszekerheid komt hierdoor onvermijdelijk in het gedrang. WAT ZIJN UW TOEKOMSTAMBITIES? Energie is een strategisch goed van openbaar nut, dat een zeer grote impact heeft op het concurrentievermogen van de bedrijven en op de koopkracht van de huishoudens. Voor Electrabel is het een uitdaging om dit waardevolle goed en de passende diensten te kunnen aanbieden tegen een aanvaardbare prijs voor de consumenten zonder te hoeven inboeten aan de bescherming van het milieu. Als marktleider willen we onze klanten ook het beste kunnen bieden dat tegelijk ook het meest geschikt is voor hun behoeften. Ons programma voor Onderzoek en Innovatie is gericht op een pragmatisch antwoord op de nieuwe behoeften en energie-uitdagingen waarmee de markt het hoofd moet en zal bieden. Of het nu gaat om rationeel energieverbruik, het beheer van haar factuur of een duurzame mobiliteit, Electrabel biedt haar klanten nu al concrete oplossingen en zal in dat opzicht blijven innoveren. Onze integratie binnen de GDF SUEZ Groep, een toonaangevende marktleider voor energie en energiediensten, moet ons ook toelaten om in samenwerking met de verschillende entiteiten van de Groep, in de toekomst nog beter nieuwe technologieën te ontwikkelen voor de productie, het energieverbruik en de beperking van de milieu-impact.

7 IDENTITEITSKAARTEN ELECTRABEL 12/13 Identiteitskaart ELECTRABEL Electrabel is actief in de elektriciteitsproductie en in de verkoop van elektriciteit, aardgas en energiediensten. Tegenover haar 2,9 miljoen residentiële, professionele, industriële, openbare en semi-openbare klanten profileert de onderneming zich als een partner die innovatieve diensten en oplossingen op maat aanbiedt. Haar productiepark kenmerkt zich door een energiemix van hernieuwbare energiebronnen, fossiele brandstoffen en kernenergie. De CO 2 -uitstoot van het park behoort tot de laagste van Europa. De verkoop- en productieactiviteiten worden geoptimaliseerd door energy management- & tradingoperaties. Electrabel levert een aanzienlijke bijdrage tot het maatschappelijke en economische leven in België. Zo investeert de onderneming in omvangrijke lokale projecten om de efficiëntie van haar productiepark te verbeteren, in bijkomende hernieuwbare energiecapaciteit en in de veiligheid van haar kerncentrales. Deze investeringen bedragen ongeveer 380 miljoen euro per jaar. Met werknemers (inclusief de Belgische dochterondernemingen) behoort de onderneming tot de tien grootste rechtstreekse werkgevers van België. Ook onrechtstreeks verschaft zij een aanzienlijke werkgelegenheid, zoals bijvoorbeeld bijna arbeidsplaatsen in haar kerncentrales. Tijdens de periode hebben Electrabel en haar dochterondernemingen bijna 534 mensen aangeworven. Ze is één van de grootste bijdragers tot de Belgische staat. Zo heeft Electrabel in 2013, 530 miljoen euro aan belastingen en taksen overgemaakt aan de Belgische overheid. + Verantwoordelijke marktspeler Vanuit een oprechte bekommernis om het milieu en de klimaatwijziging heeft Electrabel tussen 2007 en 2012 de CO 2 -uitstoot van haar productiepark met 28% verminderd. Als belangrijkste producent en leverancier van groene elektriciteit in België bedraagt de elektriciteitsproductie 461 MW op basis van hernieuwbare energie. De onderneming heeft eveneens een pakket van flexibele en modulaire diensten ontwikkeld waarmee ze haar klanten helpt om hun energieverbruik en ecologische voetafdruk te beperken. Dochteronderneming: LABORELEC Laborelec, het technisch en wetenschappelijk kenniscentrum van Electrabel, is één van de negen onderzoekscentra van GDF SUEZ. In de voorbije 50 jaar heeft dit centrum met zijn 237 medewerkers een indrukwekkende knowhow opgebouwd op het vlak van productie, transmissie, distributie en eindgebruik van elektriciteit en gas. Het onderzoek spitst zich vooral toe op het beperken van de milieu-impact, de energiesystemen van de toekomst, een verbeterde beschikbaarheid van de centrales en een optimalisatie van het onderhoud. Energie tot uw dienst Kerncijfers medewerkers* * Belgische dochterondernemingen inbegrepen (Laborelec, N-Allo,...) 2,9 miljoen klanten voor elektriciteit en/of gas 530 miljoen belastingen betaald in het boekjaar ,2 GW productiecapaciteit waarvan 69% zonder CO 2 uitstoot 383 miljoen investeringen in haar productiepark 1 ste producent van hernieuwbare energie, voor 100% in België opgewekt 237 onderzoekers, hetzij 1/4 van de R&D-staf van GDF SUEZ wereldwijd

8 IDENTITEITSKAARTEN TRACTEBEL ENGINEERING 14/15 Onze ambitie is heel eenvoudig: we willen internationale erkenning voor onze knowhow, want de toekomst van onze activiteiten ligt steeds meer in het buitenland. We genieten internationale erkenning. GEORGES CORNET CEO van Tractebel Engineering WAT ZIJN DE BELANGRIJKSTE ACTIVITEITEN VAN TRACTEBEL ENGINEERING? Tractebel Engineering is wereldwijd één van de grootste engineeringbedrijven en is vooral gespecialiseerd in energie en grote infrastructuren. UW WORTELS LIGGEN IN BELGIË. KUNT U ONS DE VOORGESCHIEDENIS VAN DIT MOOIE VERHAAL KORT VERTELLEN? Dit mooie verhaal begon al in Stel u voor, teams van Tractebel Engineering werken al 150 jaar aan projecten binnen de sector van de energie en grote infrastructuren! In de loop der jaren, via wisselende allianties, hebben we ook meer en meer activiteiten in het buitenland en op internationale schaal ontwikkeld. HOE STAAT DE ONDERNEMING ER MOMEN- TEEL VOOR? Tractebel Engineering staat in de eerste plaats voor een internationale gemeenschap van meer dan medewerkers, overwegend ingenieurs, van wie de helft in België en Frankrijk gestationeerd is. Het staat ook voor een omzet van 500 miljoen euro, afkomstig uit engineeringprestaties op alle continenten. Naast onze sterke aanwezigheid op deze thuismarkten hebben we ook wereldwijd aanzienlijke activiteiten ontwikkeld en een groot aantal regionale vestigingen opgericht. KUNT U ENKELE EMBLEMATISCHE PRO- JECTEN BESCHRIJVEN? Onze projecten zijn zeer uiteenlopend. Om enkele voorbeelden uit de energiesector te noemen: we hebben de stresstests uitgevoerd op de zeven kerncentrales die Electrabel in België uitbaat. Wij bouwen waterkrachtcentrales in Brazilië en Ethiopië, maar ook een windmolenpark in de Noordzee. Op het gebied van grote infrastructurele projecten, zijn we ongetwijfeld vooral trots op de uitbreiding van het Panamakanaal. WELKE AMBITIE KOESTERT TRACTEBEL ENGINEERING? Onze ambitie is heel eenvoudig: we willen internationale erkenning voor onze knowhow, want de toekomst van onze activiteiten ligt steeds meer in het buitenland, in landen met een stijgende energievraag. We spreken dan vooral over Azië, Latijns-Amerika, het Midden- Oosten en in toenemende mate ook Afrika. HOE DENKT U DIE AMBITIE TE REALISEREN? Door onze aanwezigheid te versterken in landen en regio s waar we al actief zijn en door ons te vestigen in kansrijke landen zoals China, waar ons regionaal bedrijf van Beijing haar eerste grote contract heeft ondertekend voor de uitbreiding van een terminal. We moeten ons organiseren zodat onze regionale vestigingen ten volle kunnen steunen op onze technische expertise en op de reputatie van ons merk. HOE ZIET U UW VAKGEBIED IN DE TOE- KOMST EVOLUEREN? Op dit ogenblik gaat de grootste aandacht vooral uit naar het ontwerp en het beheer van grote projecten, en zelfs zeer grote projecten. Wat uiteraard voor ons, ingenieurs, uitermate boeiend is. EN IN DE TOEKOMST? HOE ZULLEN DE BEHOEFTEN ER IN 2050 UIT ZIEN? Ze zullen verschillend zijn, van een andere aard. Zoals u wellicht weet, evolueren we naar een wereld waar de elektriciteitsproductie meer gedecentraliseerd overgenomen zal worden door kleinere eenheden die ongetwijfeld geen CO 2 meer zullen uitstoten. We belanden dan in het tijdperk van energie-efficiëntie. Anderzijds zal het energieverbruik geoptimaliseerd worden door het gebruik van de veelbesproken smart grids die voorlopig nog een schitterend idee zijn, maar waarvoor nog een lange weg afgelegd moet worden. Hoe dan ook, energie zal een belangrijke uitdaging voor de toekomst blijven, waardoor de markten voor Tractebel Engineering nieuwe en interessante perspectieven zullen blijven bieden. En door kwaliteit, creativiteit en reactiesnelheid te blijven nastreven, zullen we erin slagen om een toonaangevende speler op deze markt te blijven. Identiteitskaart TRACTEBEL ENGINEERING Tractebel Engineering is een toonaangevende speler in engineeringadvies aan uiteenlopende sectoren zoals energie, kernenergie, aardgas, industrie en infrastructuren. Met haar multidisciplinaire ingenieurs biedt de onderneming diensten aan in een dertigtal landen om de industriële en energie-uitdagingen van haar klanten aan te pakken met duurzame en technologisch innovatieve kwaliteitsoplossingen. Energie tot uw dienst medewerkers in België 600 miljoen omzet Aanwezig in 34 landen * Cijfers na de aankoop van Lahmeyer

9 IDENTITEITSKAARTEN COFELY FABRICOM, COFELY SERVICES, COFELY AXIMA 16/17 Onze activiteiten voldoen aan prioritair geworden menselijke behoeften: energie, energie-efficiëntie en de ontwikkeling van hernieuwbare energie, mobiliteit, de veiligheid en de gezondheid van mannen en vrouwen, de toegang tot de informatietechnologie en de smart grids... Onze troef: de diversiteit van onze kennisgebieden. XAVIER SINÉCHAL CEO van GDF SUEZ Energy Services Benelux WAT ZIJN DE BELANGRIJKSTE ACTIVITEI- TEN VAN UW ORGANISATIE? Onze organisatie telt meer dan medewerkers, gespreid over ondernemingen zoals Cofely Fabricom, Cofely Axima en Cofely Services, die deel uitmaken van de afdeling Energy Services Benelux van GDF SUEZ. Deze ondernemingen leggen zich toe op de infrastructuren, de tertiaire sector en de industrie, maar ook op de energiesector, Oil & Gas en de vlieghavens. Overal waar hun expertise, al dan niet gebundeld met de sterke knowhow van de andere kernorganisaties, kan bijdragen tot de verbetering van de energieprestaties, de duurzaamheid en de levenskwaliteit. Iedereen, man en vrouw, die de sterkte van onze organisatie vormt, is doordrongen van dezelfde cultuur, die steunt op drie pijlers: respect voor de klant, voor onze engagementen en voor onze medewerkers.. WAT IS UW STRATEGIE? Die is opgebouwd rond drie krachtlijnen. Onze leiderspositie op de Belgische markt versterken en grote internationale projecten blijven uitvoeren. In staat zijn om onze klanten geïntegreerde, innovatieve en duurzame oplossingen aan te reiken, om tegemoet te komen aan de nieuwe noden van de samenleving. En, tot slot, al die activiteiten inpassen in een kader van maatschappelijke verantwoordelijkheid. WAT ZIJN UW GROOTSTE UITDAGINGEN? De verslechterende economische situatie wereldwijd en meer bepaald in Europa is onze belangrijkste uitdaging. De entiteiten die deel uitmaken van onze organisatie hebben zich met verve hersteld. Ze zijn er zelfs in geslaagd om hun leiderschap te versterken binnen hun respectieve markten, in een geglobaliseerde omgeving waar de concurrentie en de prijsdruk zelden zo scherp stonden. U BEWEEGT ZICH IN SECTOREN WAAR DE CONCURRENTIESTRIJD FEL IS Ondanks het feit dat we in België de onbetwiste marktleider zijn, hebben we te maken met een bijzonder agressief concurrentieklimaat dat ons ertoe verplicht om veel aandacht te besteden aan de efficiëntie van onze organisaties. We zullen ons echter nooit laten meeslepen in een prijzenoorlog waardoor we toegevingen moeten doen op de kwaliteit en de veiligheid van onze prestaties. We beschikken hoe dan ook over een onweerlegbaar concurrentievoordeel: de diversiteit en de complementariteit van de kennisgebieden waarover onze ondernemingen beschikken. Deze troef laat ons toe om een doeltreffend antwoord te formuleren op de meeste problemen die onze klanten ons voorleggen. Een andere troef is onze verankering binnen de GDF SUEZ Groep. Tot slot hebben al onze ondernemingen een bijzonder sterk gevoel voor klantenservice ontwikkeld. WELKE PRODUCTEN EN OPLOSSINGEN REIKT U UW KLANTEN AAN? We bieden oplossingen voor alle projecten voor installaties of multitechnische diensten. We bestrijken een zeer brede waaier van activiteiten op het vlak van ontwerp, installatie en dienstverlening. De vakgebieden die we beheersen, zijn onder meer instrumentatie, industrial piping, mechanica, procesautomatisering en alle diensten van technisch beheer, energiebeheer en facility management. ENKELE VOORBEELDEN VAN EMBLEMATI- SCHE CONTRACTEN? Dan zou ik willen beginnen met het project dat we gerealiseerd hebben op de Luikse universiteitscampus van Sart-Tilman. We hebben er een uiterst vernieuwende groene energiecentrale uitgewerkt met inbegrip van een biomassaketel die de energiebehoeften van de site grotendeels kan opvangen. Voor een tweede voorbeeld moeten we naar de monding van de Theems waar we, in opdracht van London Array, aan het grootste offshore windmolenpark van Europa hebben meegewerkt. We hebben er twee offshore hoogspanningsstations met een vrij innovatieve technologie geïnstalleerd. Ook wil ik onze activiteiten vermelden in de Burj Khalifa Tower in Dubai, het hoogste torengebouw ter wereld. Onze technische diensten staan er in voor het volledige onderhoud van alle elektromechanische uitrustingen. In België zijn we dan weer actief betrokken bij het Diabolo publiek-privépartnerschap voor de spoorwegverbinding tussen Brussel, de luchthaven van Zaventem en Mechelen. Voor dat spraakmakende project hebben we alle elektromechanische uitrustingen gebouwd waarvan we in de toekomst ook het onderhoud zullen verzekeren. COFELY bestaat in de Benelux uit Cofely Axima, Cofely Fabricom en Cofely Services. Één voor één marktleider in hun vakgebied, opereren ze als afzonderlijke entiteiten en creëren ze commerciële en operationele synergieën om op het gebied van multi-technische diensten zo efficiënt mogelijk te beantwoorden aan de behoeften van hun klanten zowel in de Benelux als internationaal.

10 IDENTITEITSKAARTEN COFELY FABRICOM, COFELY SERVICES, COFELY AXIMA 18/19 Identiteitskaart COFELY FABRICOM Cofely Fabricom is de benchmark voor innovatieve multi-technische installaties en diensten voor de infrastructuren, de tertiaire en de industriële sector, alsook voor de energiemarkten en Oil & Gas. Haar expertise omvat een breed en gevarieerd aanbod van vakgebieden zoals elektriciteit, instrumentatie, mechanica, industrial piping, automatisering en onderhoud. In België en Luxemburg, hebben Cofely Fabricom en haar dochterondernemingen in 2013 een omzet neergezet van 894 miljoen euro en medewerkers tewerkgesteld die bijdragen aan de verbetering van de energieprestaties, de duurzaamheid en de levenskwaliteit. Identiteitskaart COFELY SERVICES Cofely Services is momenteel de benchmark voor geïntegreerd beheer van facilitaire dienstverlening. Deze onderneming biedt technische oplossingen voor de tertiaire, de openbare en de private sector, de industriële sector, de luchthavens en de datacenters. In België en Luxemburg, hebben Cofely Services en haar dochterondernemingen in 2013 een omzet van 388 miljoen gerealiseerd en medewerkers tewerkgesteld die een bijdrage leveren aan de verbetering van de energieprestaties, de duurzaamheid en de levenskwaliteit. Identiteitskaart COFELY AXIMA Cofely Axima is in België een toonaangevende marktspeler in speciale gebouwentechnieken. Haar knowhow is gegroeid uit een praktijkervaring van meer dan dertig jaar met klimaatengineering in de meest uiteenlopende infrastructuren: industriële complexen, kantoorgebouwen, hotels, ziekenhuizen, winkelcentra, spoorwegstations, luchthavens, ruimtecentra en elektriciteitscentrales. Haar activiteiten bestrijken alle technische installaties die in gebouwen voorkomen: verwarming en airconditioning, ventilatie en luchtbehandeling, productie en distributie van warm water, oververhit water en stoom, stadswarmtenetten, installaties voor koudeproductie, ruimtes met gecontroleerde atmosfeer, optimalisatie van energieverbruik. Energie tot uw dienst Energie tot uw dienst Energie tot uw dienst 894 miljoen omzet meer dan medewerkers miljoen omzet medewerkers bijna 213 miljoen omzet medewerkers

11 20/21 Technologieën Als grootse elektriciteitsproducent in België beheert de GDF SUEZ Groep een uiterst gediversifieerd productiepark. De Groep omvat kerncentrales, klassieke centrales die fossiele brandstoffen gebruiken, STEG-centrales, pompcentrales en uiteenlopende hernieuwbare energiebronnen. Met hun specifieke vakkennis streven al zijn dochterondernemingen één gemeenschappelijk doel na: een maximale energie-efficiëntie met een minimale milieu-impact.

12 TECHNOLOGIEËN STEG-CENTRALES central TGV avec aérocondensateur 22/23 STEG- CENTRALES STEG staat voor stoom- en gasturbine : een betrekkelijk recente technologie waarbij een gasturbine en een klassieke thermische centrale gecombineerd worden om twee keer na elkaar elektriciteit te produceren. De centrales draaien op aardgas en hun hoge rendement zorgt voor een lagere CO 2 -uitstoot. Electrabel bezit vijf STEG-centrales die samen goed zijn voor 21% van haar productiecapaciteit. Ze bevinden zich in Drogenbos, Saint-Ghislain, Charleroi (Amercœur), Zandvliet en Herdersbrug. Tot uw dienst 55% Het energierendement van een STEG-centrale. Ze zetten meer dan de helft van de brandstof om in elektriciteit MW De productiecapaciteit van de 5 STEG-centrales van Electrabel in België Hoe werkt een STEG-centrale? 1. Gasturbine Het aardgas wordt verbrand in de verbrandingskamer van een gasturbine die door de hete rookgassen wordt aangedreven. 2. Alternator De turbine is gekoppeld aan een alternator die voor een eerste keer elektriciteit opwekt. 3. Recuperatiestoomketel Nadat ze de turbine hebben verlaten, komen de hete rookgassen in de recuperatiestoomketel terecht. Ze verwarmen er een buizenstelsel waardoor water stroomt. Dit water wordt omgezet in stoom. Daarna worden de verbrandingsgassen via een schoorsteen uitgestoten. 4. Stoomturbine De hete stoom drijft op zijn beurt een stoomturbine aan die eveneens aan een alternator is gekoppeld. Zo wordt voor een tweede keer elektriciteit opgewekt. 5. Transformator Een transformator verhoogt de spanning van de elektriciteit alvorens die in het transportnet geïnjecteerd wordt. 6. Aerocondensor Bij het verlaten van de turbine condenseert de stoom in een aerocondensor. De stoom wordt geleid door een groot aantal kleine buizen die gekoeld worden door een luchtstroom die door grote ventilatoren wordt opgewekt. Door het contact met koude lucht condenseert de stoom en keert hij als water terug naar de recuperatieketel. Amercœur op volle kracht In 2009 stelde Electrabel haar nieuwe STEG-centrale in Amercœur in gebruik, aan de oever van het kanaal Charleroi-Brussel. Een investering van 150 miljoen euro waarbij de meest recente technologische snufjes werden aangewend. De gasgestookte centrale haalt momenteel een productievermogen van 451 MW, hetzij meer dan het drievoudige van de capaciteit van de oude eenheid 1 van Amercœur. Haar rendement is gestegen van 38 tot 57% en ze voorziet bijna gezinnen van elektriciteit. Ze beschikt over alle nieuwe productiemiddelen die vandaag de dag worden ingezet om verouderde centrales te vervangen. De aangewende technologieën maken van de centrale een toonbeeld van uitstootbeheersing en geluidsdemping. Vanuit de volledig gemoderniseerde controlekamer kan niet alleen de nieuwe eenheid worden bediend maar worden van op afstand ook nog eens twee andere centrales aangestuurd: die van Saint-Ghislain (STEG, 350 MW) en Jemeppe-sur-Sambre (warmtekrachtkoppeling, 94 MW). Wist u dit? Net zoals bij klassieke en nucleaire centrales vindt men op de koeltorens van STEG-centrales nestplaatsen voor slechtvalken. Deze roofvogels gebruiken ze als kunstmatig alternatief voor rotswanden, hun natuurlijke biotoop.

13 TECHNOLOGIEËN WARMTEKRACHTKOPPELING 24/25 BIJ ONZE KLANTEN WARMTEKRACHTcentral CONGENERATION KOPPELING Bij warmtekrachtkoppeling worden zowel warmte als elektriciteit door één en dezelfde installatie opgewekt. Deze productietechnologie zorgt voor een aanzienlijke energiebesparing. Aangezien een dergelijke installatie hoofdzakelijk bedoeld is om warmte te produceren, wordt verondersteld dat een consument in de buurt van de installatie een grote en constante hoeveelheid warmte afneemt. Om die reden gebeurt de bouw en de exploitatie van warmtekrachtkoppelingseenheden doorgaans in een partnerschap met 3 een klant die de warmte gebruikt. Het aandeel van warmtekrachtkoppeling in het productiepark van Electrabel bedraagt bijna 6%. Tot uw dienst 645,8 MW wordt geproduceerd door een vijftiental warmtekrachtkoppelingsinstallaties, die geëxploiteerd worden door Electrabel in partnership met industriële klanten. 85% van de brandstofenergie wordt omgezet in warmte en elektriciteit. Warmtekrachtkoppeling zorgt ervoor dat er ongeveer 15% minder schadelijke stoffen in het milieu uitgestoten worden dan bij de afzonderlijke productie van warmte en elektriciteit Hoe werkt warmtekrachtkoppeling? 1. Gasturbine De energieproductie begint met de verbranding van aardgas in de verbrandingskamer van een gasturbine. 2. Alternator De hete rookgassen drijven de turbine aan die gekoppeld is aan een alternator die elektriciteit opwekt. 3. Transformator Een transformator verhoogt de spanning van de elektriciteit alvorens die in het transportnet te injecteren Recuperatieketel De hete rookgassen verlaten de gasturbine en komen terecht in een recuperatieketel. 5. Voedingswater De hete rookgassen worden daarna gebruikt om een buizenstelsel te verwarmen waarin water circuleert. Door de hitte verandert het water in stoom. Vaak is de ketel ook nog uitgerust met bijkomende gasbranders om de stoomproductie op te voeren Schoorsteen De rookgassen ontsnappen vervolgens via een schoorsteen. 7. Stoomleiding 8. Warmteafnemer De hete stoom wordt via het stoomnet geleid naar de industriële klant die hem voor zijn productieprocessen gebruikt. Eens de stoom is afgekoeld, condenseert hij opnieuw tot water dat meestal naar de recuperatieketel wordt teruggevoerd. P Een centrale op maat voor Evonik Degussa In februari 2011 openden Electrabel en E.ON, die voor de realisatie van dit project hun krachten gebundeld hebben, een nieuwe warmtekrachtkoppelingscentrale van 42 MW op de site van het chemiebedrijf Evonik Degussa in de Antwerpse haven. Om te kunnen voldoen aan de toegenomen productiecapaciteit wilde Evonik Degussa een tweede centrale bouwen met hetzelfde vermogen als deze die ze eerder al in samenwerking met Electrabel heeft ontwikkeld. Opnieuw een investering van 50 miljoen euro. Door elektriciteit en warmte gelijktijdig op te wekken, zorgt warmtekrachtkoppeling Wist u dit? De haven van Antwerpen kan prat gaan op één van de hoogste concentraties van hoogwaardige WKKeenheden ter wereld. De productiecapaciteit die Electrabel in partnerschap ter plaatse heeft ontwikkeld, bedraagt 368 MW. er niet alleen voor om energieverlies tot een minimum te herleiden, ze verbruikt daarbij ook tot 30% minder brandstof dan conventionele productie-eenheden. Dankzij de toepassing van de modernste technologieën haalt de nieuwe centrale een totaalrendement van 85%. Om bijkomende energiebesparingen te realiseren, gebruikt ze naast aardgas als brandstof ook restgassen uit de productie-eenheden van Evonik Degussa. De energiebesparing die hiermee wordt gerealiseerd is goed voor een jaarlijkse vermindering van bijna ton CO 2 -uitstoot. Gasmotoren Warmtekrachtkoppeling met behulp van gasmotoren is vooral aangewezen voor kleinere industriële bedrijven en dienstencentra. Ze is ideaal voor verbruikers met een gecombineerde capaciteitsbehoefte van 1 tot 5 MW elektriciteit en warm water met een temperatuur van 50 tot 110 C.

14 central CLASSIQUE TECHNOLOGIEËN KLASSIEKE THERMISCHE CENTRALES 26/27 BIJ ONZE KLANTEN KLASSIEKE THERMISCHE CENTRALES De klassieke elektriciteitscentrales van Electrabel maken gebruik van een stoomturbine die door aardgas gevoed wordt. Daarnaast kunnen ze ook industriële restgassen verbranden, maar ook steeds vaker biomassa. Electrabel heeft aanzienlijk geïnvesteerd in de verbetering van het energierendement, de exploitatie en de milieuprestaties van haar oudere centrales. Hoe werkt een klassieke thermische centrale? 1. Stoomketel Of het nu gaat om gas, poederkool, stookolie of biomassa, de brandstof wordt verbrand in een stoomketel. De hitte van de rookgassen en vlammen verwarmt het buizenstelsel van de ketel. Het water dat in de buizen circuleert, wordt hierdoor geleidelijk aan in stoom omgezet. 2 2b 2a 2. Elektrofilter De rookgassen ontsnappen via de schoorsteen. In steenkoolcentrales worden de stofdeeltjes (vliegas) eerst door een elektrofilter (2a) opgevangen. Andere systemen voor rookgaszuivering zorgen ervoor dat ook zwaveldioxide (2b) en stikstofoxide (2c) niet in de atmosfeer terechtkomen. 2c 1 3. Stoomturbine De hete stoom drijft een stoomturbine aan die gekoppeld is met een generator. 4. Alternator Het magnetische veld dat gecreëerd wordt door de rotatie van de rotor, het roterende deel in de stator, levert een elektrische wisselstroom Transformator De transformator verhoogt de spanning van de elektriciteit alvorens die in het transportnet geïnjecteerd wordt. 6. Condensor Na zijn doortocht in de turbine waar het zijn energie vrijgeeft, condenseert de stoom en keert hij als water terug 4 in de ketel. In de condensor passeert de stoom over duizenden kleine buisjes, gevuld met koud water dat uit oppervlaktewateren is opgepompt (koelwater), en geeft hij zijn restwarmte af. 7. Koeltoren In deze reusachtige hyperboolvormige torens komt het water in aanraking met 7 een opstijgende luchtstroom die door een natuurlijke trek gecreëerd wordt: het zogenaamde schoorsteeneffect. Het water koelt af en valt in de vorm van druppeltjes naar beneden. De opgewarmde lucht, verzadigd met stoom, ontsnapt uit de toren in de vorm van een witte stoomwolk. Het merendeel van het gekoelde water wordt hergebruikt. Slechts 1 tot 1,5% verdampt. Knippegroen: Een stalen partnerschap Op de Gentse site van staalreus Arcelor-Mittal heeft Electrabel een nieuwe thermische centrale gebouwd die elektriciteit opwekt uit de verbranding van hoogovengas. Met de bouw van de centrale, die in 2010 werd ingehuldigd, was een investering van 300 miljoen euro gemoeid. De centrale Knippegroen gebruikt de meest geavanceerde technologieën die toelaten om gas met een hoog rendement te verbranden (meer dan 40%, hetzij 7% hoger dan het rendement van oudere thermische centrales) en Opstarten naar keuze aanzienlijk minder CO 2 uit te stoten. Knippegroen is niet zo een klassieke centrale als op het eerste gezicht zou blijken. Deze nieuwe eenheid gebruikt immers geen steenkool of aardgas als brandstof maar hoogovengas afkomstig uit de naastliggende staalfabriek van Arcelor-Mittal Gent. Het resultaat van een jarenlang partnerschap tussen beide ondernemingen. Knippegroen ontwikkelt een capaciteit van 315 MW, voldoende om gezinnen van elektriciteit te voorzien. Electrabel beschikt over verschillende turbojets. Deze hulpeenheden dienen om plotse verbruikspieken of eventuele pannes in andere productie-eenheden op te vangen. Ze werken zoals een reactiemotor van een vliegtuig en bestaan uit een compressor, een verbrandingskamer en een turbine. De compressor zuigt lucht aan die vervolgens gecomprimeerd en in de verbrandingskamer geïnjecteerd wordt. Het aardgas (gasturbine) of de kerosine (turbojet) wordt erin geïnjecteerd om verbrand te worden. De hete rookgassen doen de turbine draaien die op haar beurt een alternator aandrijft om elektriciteit op te wekken. Ze kunnen uiterst snel opgestart worden, maar hun energierendement ligt veeleer laag.

15 TECHNOLOGIEËN KERNCENTRALES central NUCLEAIRE 28/29 KERNCENTRALES Hoe werkt een kerncentrale? Kerncentrales zijn krachtige basiseenheden die vrijwel onafgebroken elektriciteit produceren. Ze vormen een belangrijke stabiliteitsfactor voor de gegarandeerde energiebevoorrading van het land. In België exploiteert Electrabel twee nucleaire parken die tussen 1975 en 1985 in bedrijf zijn genomen: één in Vlaanderen (Doel, 4 reactoren) en één in Wallonië (Tihange, 3 reactoren). Tot uw dienst MW Het verzamelde vermogen dat de centrales in Doel en Tihange ontwikkelen (5 927 MW waarvan het Electrabel-deel MW bedraagt), is goed voor bijna 46 % van de productiecapaciteit van Electrabel in België. Ze staan in voor meer dan 50% van de elektriciteitsproductie in België en zorgen jaarlijks voor een vermeden CO 2 -uitstoot van 30 miljoen ton (in vergelijking met een mix van fossiele brandstoffen) Reactor De hitte die in de kernreactor wordt opgewekt, wordt afgestaan aan water dat - in een gesloten kring - langs de metalen omhullingen circuleert waarin de splijtstofelementen zijn aangebracht. Dit eerste circuit wordt de primaire kringloop genoemd. 2. Drukregelvat In een nucleaire drukwaterreactor kan het water niet aan de kook geraken omdat het onder druk staat. De instandhouding van die druk wordt verzekerd door een drukregelvat. 3. Stoomgenerator Het verhitte water uit de primaire kringloop staat op zijn beurt warmte af aan een tweede gesloten circuit, de secundaire kringloop. Beide kringlopen zijn hermetisch van elkaar gescheiden. De warmte-uitwisseling vindt plaats in de stoomgenerator. De hitte die overgedragen wordt door het water van de primaire kringloop zet het water van de secundaire kringloop om in hogedrukstoom die naar de turbine wordt geleid. 4. Stoomturbine Zoals bij klassieke thermische centrales drijft de stoom één of meer turbines aan. De warmte-energie wordt omgezet in kinetische energie die de alternator aandrijft. 5. Alternator Een alternator die aan de turbine gekoppeld is, zet uiteindelijk de kinetische energie om in elektriciteit die in het hoogspanningsnet geleid wordt. 6. Condensor De stoom waarmee de turbines worden aangedreven, koelt vervolgens af in een condensor waar hij opnieuw in water wordt omgezet na in contact te zijn gekomen met duizenden buizen waarin het koelwater van een derde kringloop circuleert. Die aldus gecondenseerde stoom wordt vervolgens terug naar de stoomgenerator gevoerd om er opnieuw opgewarmd te worden tot hogedrukstoom. 7. Koeltoren Kerncentrales gebruiken een koeltoren om de temperatuur van het koelwater van de derde kringloop door natuurlijke luchtcirculatie te doen dalen. Het water van deze derde kringloop wordt hergebruikt om de stoom in de condensor te koelen. Slechts 1,5% van dit water verdampt: het is deze damppluim die uit de toren ontsnapt.

16 TECHNOLOGIEËN 30/31 WINDENERGIE energie EOLIENNE WINDENERGIE energie EOLIENNE Electrabel bouwt, meestal in samenwerking met partnerbedrijven, windturbineparken op plaatsen die aan gunstige windsnelheden blootstaan, zoals in de kuststreek, op heuvelkammen of op grote vlaktes. In 2013 beschikte Electrabel in België over 26 parken met in totaal 94 turbines, goed voor een totaal opgesteld vermogen van 175 MW. In een partnerschap met het Otary consortium heeft Electrabel de concessie verworven voor de bouw van het grootste offshore windturbinepark van België tegen 2015, ongeveer 60 km buiten de kust. Dit project, dat de naam Mermaid meekreeg, is vernieuwend in verschillende opzichten. Zo zullen de meest geavanceerde windturbines worden gebruikt, die samen goed zijn Tot uw dienst 100 meter Een windturbine van 2 MW bestaat meestal uit een rotor met een diameter van 90 m en een mast van 100 m hoog. Ze weegt ongeveer 265 ton. voor een totaal opgesteld vermogen van ongeveer 450 MW. Bovendien worden tussen de windturbines ook golfenergieomzetters geplaatst: deze hoogtechnologische boeien die golfslagenergie accumuleren, zorgen voor een extra capaciteit van 20 MW. De indienststelling van het windturbinepark is voorzien voor miljoen De investeringskosten voor een windturbine van 2 MW, hetzij euro per kw opgesteld vermogen Hoe werkt een windturbine? 1. Gondel of rotorkop 2. Rotorbladen 3. Naaf 4. Rotor 5. Hoofdas (versnellingsbak) 6. Generator Wanneer de wind de rotorbladen aandrijft, zal de versnellingsbak (tandwielkast) in de gondel de lage rotatiesnelheid van de rotor ter hoogte van de generator in een hogere snelheid omzetten. 7. Windsnelheidsmeter en windvaan 8. Oriënteringssysteem Naargelang de snelheid en de richting van de wind doet een microprocessor de gondel draaien zodat de rotor steeds pal in de wind blijft. De werking van elke windturbine wordt voortdurend en nauwlettend opgevolgd. 9. Mast De generator produceert elektriciteit, terwijl de transformator, die zich aan de voet van de mast bevindt, de spanning van de geproduceerde elektriciteit opvoert. De koppeling met het net gebeurt via een ondergrondse kabel, zodat er geen elektriciteitsmasten of hoogspanningslijnen gebouwd moeten worden. Windturbines met burgerzin in Leuze-en-Hainaut In 2011 heeft Electrabel in Leuze-en- Hainaut een windturbinepark in dienst gesteld. Dit park met 10 windturbines van telkens 2,05 MW is jaarlijks goed voor een productie van 52 miljoen kwh, wat het equivalent is van het jaarverbruik van gezinnen en een vermeden CO 2 -uitstoot van ongeveer ton. Dit project, waarbij overheid en privésector zich achter Wist u dit? een initiatief van burgerzin scharen, sluit perfect aan op het duurzame ontwikkelingsbeleid van Electrabel dat de ambitie koestert om tegen 2015 voldoende hernieuwbare energie te kunnen produceren om het verbruik van één miljoen gezinnen te dekken. De bouw van windturbineparken is één van de belangrijkste manieren om dat doel te bereiken. De snelheid van de wind is bepalend voor de energieproductie van een windturbine die bijgevolg variabel en moeilijk voorspelbaar is. Windturbines draaien pas bij windsnelheden van 3 tot 4 m/s en halen hun volle vermogen bij een snelheid van 12 tot 15 m/s. Bij 25 m/s of meer worden ze uit veiligheidsoverwegingen stilgelegd. Om het windpotentieel van mogelijke inplantingslocaties van windturbines na te gaan, doet Electrabel een beroep op een windatlas die door Tractebel Engineering samengesteld werd.

17 TECHNOLOGIEËN 32/33 WINDENERGIE BIJ ONZE KLANTEN De inplantingskeuze uitgelegd door Robert Berdal Windenergie in dienst van industriële klanten Dochters in wind De Belgische dochterondernemingen van GDF SUEZ zijn nauw betrokken bij de ontwikkeling van windturbineparken. Enkele voorbeelden van hun knowhow: Regelmatige en frequente winden doen een windturbinepark beter renderen. ROBERT BERDAL Product Director Hernieuwbare Energiebronnen bij Tractebel Engineering WELKE CRITERIA ZIJN DOORSLAGGE- VEND VOOR DE INPLANTINGSKEUZE VAN WINDTURBINES? Los van de wettelijke verplichtingen en de bestaande overheidssubsidies, zoals bijvoorbeeld het systeem van groene certificaten in België, is het windpotentieel van de site een cruciale factor. In zee is het windpotentieel het grootst. En vervolgens in de kustregio, waar het rendement van windturbines 20 tot 30% hoger ligt dan in het binnenland. Ook streken met grote reliëfverschillen komen in aanmerking, zoals Wallonië waar het harder waait op heuvelkammen. Kortom, regelmatige en frequente winden doen een windturbinepark beter renderen. ZIJN ER NOG ANDERE ELEMENTEN DIE DE INPLANTINGSKEUZE BEÏNVLOEDEN? Er wordt met diverse factoren rekening gehouden, zoals de aard van de ondergrond die de funderingen moet dragen, de bereikbaarheid van de site, de nabijheid van het elektriciteitsnet en, uiteraard, de impact op het landschap, de habitat en de trekroutes van vogels. HOE PAKT U DE ECOLOGISCHE EN MAAT- SCHAPPELIJKE PROBLEMATIEK AAN? Er worden inplantingssimulaties gemaakt die aangevuld worden met een detailonderzoek van de impact op omliggende woningen en de lokale fauna en flora. De omwonenden maken zich meestal zorgen over de visuele en akoestische impact van windturbines, maar ook over de weerslag op het ecosysteem, en vooral op de vogel- en vleermuispopulatie. Nu is het zo dat de nieuwste generatie van windturbines heel wat minder geluidshinder veroorzaakt. En het risico van bird strikes of vogelinslag blijft zeer beperkt zolang we de trekroutes vermijden. Hoe dan ook, overleg met omwonenden en lokale verenigingen is een cruciale factor voor de goede afloop van een project. 3 windturbines bij Volvo Cars Sinds september 2010 werden door Electrabel en Cofely Fabricom drie windturbines van 2,05 MW geïnstalleerd op de site van Volvo Cars in Gent. Dankzij dit project wordt een jaarlijkse CO 2 -uitstoot van ton vermeden. De energieproductie van dit windturbinepark vertegenwoordigt 15% van het verbruik van de automobielconstructeur, wat overeenkomt met het verbruik van gezinnen. Hun installatie kadert in het streven van de autoconstructeur om zijn ecologische voetafdruk gevoelig te beperken. Cofely Fabricom en Tractebel Engineering innoveren met Belwind Belwind, een consortium van Belgische en Nederlandse investeerders, heeft 46 km voor de kust van Zeebrugge een offshore windpark gebouwd met 110 turbines van 3 MW. Cofely Fabricom werd als pionier in de materie aangezocht voor het beheer van het project, de elektriciteitswerken en de bouw van het offshore hoogspanningsstation waarvan het ontwerp aan Tractebel Engineering werd toevertrouwd. Het gaat om een platform waarop een transformator is gemonteerd die de opgewekte energie van de windturbines omzet in hoogspanning. Cofely Fabricom zorgde ook voor de installatie van deze mastodont van ton in volle zee, op een 27 meter hoge pijler die in het midden van het windturbinepark werd geplaatst. Sindsdien heeft Cofely Fabricom tal van andere soortgelijke projecten begeleid zoals London Array, West of Duddon Sands, Humber Gateway. Laborelec optimaliseert de beschikbaarheid van windturbines Natuurverschijnselen zoals ijsvorming, bliksem of aantasting door zout, kunnen windturbines beschadigen en onverwacht doen stilvallen. In de twee eerstgenoemde gevallen kunnen ze echter ook een bedreiging vormen voor de omwonende bevolking en omliggende woningen. Laborelec heeft verschillende oplossingen ontwikkeld om deze en andere risico s zoveel mogelijk te beperken, zoals een voorspellings- en verwittigingssysteem voor onweer of een programma waarmee de dagelijkse productie van windturbines uiterst accuraat kan worden voorspeld in functie van de weersomstandigheden. Een bijzonder waardevol instrument voor de trading & portfolio management activiteiten van de Groep. Tractebel Engineering beheert het grootste offshore project ter wereld Op 29 km van de Belgische kustlijn werd nog een ander windpark van 60 turbines gebouwd onder de naam C-Power. Met een totale capaciteit van 300 MW voorziet dit park inwoners van elektriciteit. Verschillende dochterondernemingen van GDF SUEZ hebben eraan meegewerkt: Cofely Fabricom heeft de 150 kv-kabel tussen het windturbinepark en het landnet aangelegd en nam ook de installatie en de aansluiting van de kabels in zee voor haar rekening. Tractebel Engineering heeft het volledige project omkaderd en gesuperviseerd, van de ontwerp- tot en met de uitvoeringsfase. Haar ingenieurs hebben heel wat studies uitgevoerd, die geleid hebben tot het gedetailleerd in kaart brengen van de mariene ondergrond. Ook hebben ze een geprefabriceerde, massieve funderingsblok ontworpen met een hoogte van 40 meter. Het is de allereerste keer dat een dergelijke gigantische fundering op zo een diepte zal worden gerealiseerd, aldus Jose De Regge en Nathalie Gunst, projectverantwoordelijken bij Tractebel Engineering waar het vaste voornemen bestaat om deze technologie later te exporteren.

18 TECHNOLOGIEËN ZONNE-ENERGIE L énergie SOLAIRE 1 34/35 ZONNE-ENERGIE Sinds 2008 heeft Electrabel ook installaties voor zonne-energie aan haar Belgische productiepark toegevoegd. Zij exploiteerde acht zonnepaneelinstallaties op sites van grote industriële klanten. Eén van de grootste installaties bevindt zich bij Honda Belgium in Aalst met een opgesteld piekvermogen van 900 kilowatt (kwp) panelen om het grootste zonneenergiepark in de regio te vormen De oude stortplaats van de intercommunales Verko en DDS in Appels zijn omgebouwd tot een energiepark met zonnepanelen. Cofely Solar Technics, een dochteronderneming van Cofely Fabricom, financierde en installeerde fotovoltaïsche panelen op een terrein van meer dan 13 hectare. Daarnaast zijn ze ook verantwoordelijk voor het dagelijks beheer en het onderhoud van de site. Als eigenaar van de grond ontvangt DDS een rente en Verko is de belangrijkste gebruiker van de geproduceerde groene energie. Hoe werken fotovoltaïsche zonnepanelen? 1. Zonnestraling Zonnestraling transporteert energie in de vorm van fotonen (lichtdeeltjes). 2. Fotovoltaïsche cel Deze fotonen worden opgevangen door fotovoltaïsche panelen waarvan de cellen bestaan uit halfgeleidend materiaal (silicium). 3. Elektrisch veld De energie van de fotonen brengt de elektronen van de siliciumatomen in beweging, waardoor elektrische gelijkstroom ontstaat. 4. Omvormer Omdat elektrische toestellen niet werken op gelijkstroom, wordt deze door een omvormer omgezet in wisselstroom. 5. Meter Een meter meet de hoeveelheid elektriciteit in kwh die door de fotovoltaïsche installatie wordt geproduceerd. De wisselstroom loopt vervolgens naar de verdeelkast en voedt van hieruit rechtstreeks de elektrische toestellen KW KW 2 Laborelec legt zonnepanelen op de proefbank Als Belgisch kenniscentrum voor onderzoek & ontwikkeling van de GDF SUEZ Groep beschikt Laborelec over een proefbank voor fotovoltaïsche panelen. Daarmee kunnen de langetermijnprestaties van de meeste types van panelen in uiteenlopende gebruiksomstandigheden worden getest, bijvoorbeeld bij verschillende temperaturen en vormen van blootstelling aan de zon. Laborelec bestudeert ook de slijtage van panelen in de tijd en beschikt over een systeem voor elektrisch opladen en dataverwerving waarmee zonnepanelen afzonderlijk of in serie geschakeld kunnen worden getest. 3 Bij onze klanten Heel wat Belgische bedrijven willen hun eigen elektriciteit produceren, bij voorkeur uit een hernieuwbare bron zoals zonne-energie. De installatie van fotovoltaïsche panelen is voor hen echter vaak een technische en financiële uitdaging. In samenwerking met Electrabel, hebben een aantal klanten gekozen voor deze hernieuwbare energie. Dit is het geval voor Honda Belgium Factory, de eerste Europese site van de Japanse autoconstructeur, die een nieuw distributiecentrum geopend heeft in Aalst. We hebben met Electrabel verschillende mogelijkheden overwogen, zegt Hans De Jaeger, General Manager. We dachten eerst aan een installatie van windturbines, maar deze optie bleek niet aangewezen omdat we te dicht bij het stadscentrum gelegen zijn. Het dak van het gebouw leek echter wel geschikt voor de plaatsing van zonnepanelen, goed voor een capaciteit van 880 kwp. In het kader van het partnerschap tussen beide bedrijven, heeft Electrabel de installatie van de panelen en een deel van de investering op zich genomen. Electrabel blijft de eigenaar van de installatie en zorgt voor het onderhoud. n Kruishoutem installeerde Electrabel zonnepanelen op het dak van de immense productiehal van de Beaulieu International Group. De installatie is in staat om jaarlijks het equivalent van MWh elektriciteit te produceren. De Post heeft zich eveneens tot Electrabel gericht voor de installatie van een fotovoltaïsch park op het dak van het sorteringscentrum Gent X. Op een oppervlakte van m 2, leveren zonnepanelen een totaal vermogen van 490 kwp. Op het dak van de Faculteit Sociale Wetenschappen van de Katholieke Universiteit Leuven (KUL), zijn m 2 zonnepanelen geïnstalleerd. Deze panelen zijn in staat om het equivalent van het jaarlijkse verbruik van 16 huishoudens te produceren. In samenspraak met het technisch team van de universiteit, heeft Electrabel de volledige coördinatie van het technische luik van het project voor haar rekening genomen.