BEWEGINGEN IN DANS Het dansveld in Groningen anno 2014

Transcriptie

1 BEWEGINGEN IN DANS Het dansveld in Groningen anno 2014

2 COLOFON DIT IS EEN UITGAVE VAN VRIJDAG ELKE DAG AAN CULTUUR DOEN Bij VRIJDAG in Groningen kan iedereen, elke dag van de week zelf aan cultuur doen! Van leren toneelspelen tot zelf theater maken. Van muzieklessen volgen tot spelen in een orkest of popband. Van boetseren, schilderen en edelsmeden tot je eigen werk exposeren. Van kennismaken tot zelfstandig werken in onze werkplaatsen of oefenruimtes. Kortom, alles is mogelijk als je zelf theater, muziek of beeldende kunst wilt maken. Op ieder niveau. Je kunt ook komen kijken naar theatervoorstellingen, concerten en exposities. Bij VRIJDAG werken de beste kunstenaars, muzikanten en theatermakers. Zij hebben jarenlange ervaring en zijn naast het lesgeven actief als kunstenaar, muzikant of theatermaker. Ze staan dus middenin de praktijk. De plek en de prima vakdocenten maken het mogelijk om het beste uit jezelf te halen. Bovendien ontmoet je andere mensen en krijg je de kans je werk te presenteren op onze podia of in onze expositieruimtes. Bij VRIJDAG kun je ook terecht voor amateurkunstondersteuning. Iedereen met vragen op het gebied van amateurkunst kan bij ons terecht. Onze website speelt hierin een sleutelrol: op de site vind je een compleet overzicht van organisaties, stichtingen, partijen en initiatieven en actieve kunstbeoefenaars in de stad en provincie. Amateurkunstbeoefenaars en verenigingen kunnen een profiel aanmaken om zichzelf in de kijker te spelen in het amateurkunstveld. Ook bieden we toegang tot waardevolle links en databases met een schat aan informatie over de amateurkunst in Groningen. Hiernaast houden we ons bezig met initiëren van nieuwe activiteiten in het veld en met het uitvoeren van onderzoek. En bij VRIJDAG kunnen scholen en culturele instellingen uit de stad terecht voor advies en bemiddeling op het vlak van cultuureducatie en biedt VRIJDAG zelf workshops op het vlak van beeldende kunst, theater en muziek voor het onderwijs BEGIN BIJ ONS EN GA WAAR JE WILT Sint Jansstraat JM Groningen Auteur Hannelore Duynstee Eindredactie Saskia van Ham Opmaak Hugomatic (Hugo Engwerda en Timo Meester) Fotografie Hanneke Luit, Hugomatic Indien er vragen zijn naar aanleiding van deze uitgave, dan kan er contact opgenomen worden met de afdeling amateurkunsten via amateurkunst@bijvrijdag.nl BIJVRIJDAG.NL

3 INHOUD INLEIDING 6 1. DANS DE AMATEUR DANS HET TALENT DANS DE AANKOMEND PROFESSIONAL DANS DE AANBIEDER DANS HET ONDERWIJS 46 EINDCONCLUSIE 57 ADVIES 60 BIBLIOGRAFIE 65

4 DON T THINK THAT WE ARE JUST DOING DANCING. YOU CAN CHANGE YOUR LIFE IN A DANCE CLASS ROYSTON MALDOOM

5 INLEIDING DON T THINK THAT WE ARE JUST DOING DANCING. YOU CAN CHANGE YOUR LIFE IN A DANCE CLASS. ZO SPRAK ROYSTON MALDOOM EEN GROEP SCHOLIEREN TOE IN HUN EERSTE DANSLES OP SCHOOL, TE ZIEN IN DE DOCUMENTAIRE RHYTHM IS IT. WANNEER HIJ GELIJK HEEFT DAN ZIJN ER IN GRONINGEN AL HEEL WAT LEVENS VERANDERD, OP ZIJN KOP GEZET EN IN BEWEGING GEBRACHT DOOR DANS! MAAR WAAR, DOOR WIE, MET WIE EN VOOR WIE EN WAT IS ER NOG MEER TE HALEN? In het voorjaar van 2014 is mij gevraagd om vanwege mijn expertise in het dansveld in Friesland voor VRIJDAG (gefuseerde organisatie Stedelijke Muziekschool en Kunstencentrum) onderzoek te verrichten met als doel trends en ontwikkelingen in het dansveld binnen de kunstparticipatie en educatie in kaart te brengen. Uiteindelijk dient dit onderzoek uit te monden in een toegankelijk document dat een helder beeld geeft van de huidige stand van zaken in de sector. Aan de hand van dit onderzoek zal ik VRIJDAG adviseren hoe deze organisatie, vanuit de vraag, zo optimaal mogelijk kan inspelen op trends en ontwikkelingen in het dansveld en de behoeftes van de spelers daarin. Daarbij ligt de focus op netwerkvorming, educatief dansaanbod en het organiseren van een expertmeeting. Het stuk is geschreven voor organisaties en professionals die op directe of indirecte wijze op het gebied van dans werkzaam zijn en voor scholen die dans al in het aanbod hebben of daarin geïnteresseerd zijn. VOOR HET ONDERZOEK HEB IK VERSCHILLENDE METHODEN GEHANTEERD ONLINE ONDERZOEK, resultaat: database waarin al het dansaanbod is opgenomen dat in Groningen geboden wordt. Het aanbod is daarbij in stijlen gekenmerkt: klassiek, modern, jazz, urban, stijldans, kinderdans, salsa/zumba, wereld/internationaal/folklore en een kenmerk overige stijlen, waaronder stijlen als twirling, burlesque en improvisatie zijn opgenomen. ONLINE ENQUÊTES Dansaanbieders: 186 dansaanbieders zijn aangeschreven, respons van 26%. Scholen: alle scholen in de stad Groningen uit het Primair Onderwijs (PO) en het Voortgezet Onderwijs (VO) en alle scholen in de provincie Groningen uit het Voortgezet Onderwijs (VO) zijn aangeschreven. Totaal aantal scholen PO: 57, respons van 34%. Totaal aantal scholen VO: 55, respons van 28%. Amateurkunstenaars: amateurdansers uit verschillende regio s, met verschillende leeftijden en uit verschillende dansdisciplines hebben een digitale vragenlijst ingevuld. 16 Personen aangeschreven, respons van 100%. KWALITATIEF ONDERZOEK 23 spelers in het dansveld zijn geïnterviewd: 12 dansaanbieders uit het veld van de amateurkunsten (waarvan 7 ook werkzaam in het onderwijs), 4 vertegenwoordigers van muziekscholen/ kunstencentra, 3 vertegenwoordigers van beroepsopleidingen, 1 educatief medewerker van een dansgezelschap, 1 project leider van een stichting voor ontwikkeling van danstalent, 2 dansdocenten uit het VO. Met ondervraagden zijn diepte interviews gehouden waarbij een standaard vragenlijst het uitgangspunt was. Het onderzoek heeft voor de indeling de culturele loopbaan als uitgangspunt genomen: van beginnende amateurdanser > naar talent volle amateurdanser > naar aankomend professional > naar dansaanbieder. Vragen hadden betrekking op aspecten als aanbod, zichtbaarheid, vindbaarheid, infrastructuur, deskundigheid en samenwerking. Op deze wijze meen ik het veld zo breed mogelijk te benaderen. Terugkijkend op de afgelopen periode was het bijzonder om te ervaren hoe open men sprak over de dans als passie. Duidelijk merkbaar was dat alle ondervraagden blij waren om ervaringen te kunnen delen, af en toe ook een ei te kunnen leggen. Contact loopt als een rode draad door dit onderzoek: mensen zijn graag in contact met passiegenoten. Ieder hoofdstuk in dit onderzoek geeft ter inspiratie een beeld van hoe het in Groningen zou kunnen gaan op dansgebied. Dit beeld is gebaseerd op input uit gesprekken met deze spelers, kortom een gedeelde visie. Hoe tegen strijdig ook met de voornamelijk vrouwelijke bezetting van het veld; in dit onderzoek spreek ik met betrekking tot de danser in de hij vorm. Tenzij anders vermeld bedoel ik met Groningen stad en provincie Groningen. Mijn dank gaat uit naar alle spelers uit het dansveld die ik heb mogen bevragen. Zonder hun bijdragen was dit onderzoek niet tot stand gekomen. Daarnaast gaat dank uit naar Laura van den Enden, Kirsten Krans en Grietha Scheers, die de kaders aangaven waarbinnen ik mijn onderzoek kon doen. Hannelore Duynstee Groningen, november 2014 BIJVRIJDAG.NL 6

6 ALS IK NIET BEWEEG DAN BEN IK MEZELF NIET GABY ONG

7 1. DANS DE AMATEUR Ter inspiratie EEN JONG MEISJE, VOORTDUREND AAN HET DANSEN. DE OUDERS ZIEN HAAR GEDREVENHEID EN BESLUITEN EEN PLEK TE ZOEKEN WAAR ZE OP DANSLES KAN. ZE HEBBEN VIA SCHOOL EEN FLYER MEEGEKREGEN MET EEN WEBSITE. DAAR VINDEN ZE SNEL DE PLEK WAAR ZE MOETEN ZIJN. VIA EEN PAAR EENVOUDIGE STAPPEN KOMEN ZE TERECHT BIJ EEN LIJST MET DANSAANBIEDERS DIE OP HUN SITUATIE VAN TOEPASSING ZIJN. ZE VINDEN HET LASTIG OM TE BEPALEN WELKE DANSSTIJL BIJ HUN DOCHTER PAST EN BESLUITEN GEBRUIK TE MAKEN VAN DE SMULKAART: EEN STRIPPENKAART WAAR ALLE DANSAANBIEDERS DIE OP DE SITE STAAN BIJ AANGESLOTEN ZIJN. DAARMEE KAN HUN DOCHTER BIJ DRIE VERSCHILLENDE AANBIEDERS TWEE LESSEN VOLGEN EN OP DIE MANIER EEN KEUZE MAKEN VOOR DE STIJL OF DOCENT DIE BIJ HAAR PAST. Een voorbeeld voor hoe het zou kunnen zijn in Groningen; mensen willen iets op het gebied van dans en kunnen dat op eenvoudige wijze en in de volle breedte online vinden. Wanneer zij merken dat in hun regio bepaald aanbod ontbreekt dan kunnen zij dit direct kenbaar maken. Als een kunstenaar/docent zichzelf wil laten zien op het vlak van dans dan is daar mogelijkheid voor. DOEL Doel van dit deel van het onderzoek is om te achterhalen welk aanbod er momenteel is voor de amateurdanser en wat zijn beleving is van de vindbaarheid en zichtbaarheid van het dansveld. Daarnaast wil het onderzoek in beeld brengen wat de amateurdanser vindt van de kwaliteit en variatie van het aanbod en wat zijn motivatie is om te dansen. WIJZE Informatie is verkregen op twee manieren: Online onderzoek: dansaanbod in Groningen; Online interview: amateurdansers van verschillende leeftijden uit verschillende regio s en met verschillende dansstijlen als achtergrond. 16 Personen aangeschreven, respons van 100%. 1.1 DE SITUATIE AANBOD Op een divers scala aan kenmerken is online gezocht naar dansaanbod in Groningen. Gedacht moet daarbij worden aan verschillende dansstijlen maar ook kenmerken als dansgroep, dansdocent, dansschool, etcetera. Alle kenmerken zijn per gemeente ingevoerd. Eén aanbieder kan een dansschool, vereniging, dansgroep of dansdocent zijn. Dat betekent dat het aantal aanbieders niets zegt over het totaal aan aanbod dat men levert, het totaal aantal dansdocenten dat voor betreffende aanbieders werkt, of het totaal aantal leerlingen dat men op dit moment heeft. GRAFIEK 1 DANSAANBOD GRONINGEN: AANTAL AANBIEDERS PER GEMEENTE 8 5 De Marne 7 7 Zuidhorn Grootegast Marum Leek 9 Winsum Eemsmond Bedum Groningen 8 9 Haren Loppersum 3 4 Ten Boer 10 6 Appingedam 3 Slochteren Hoogezand- Sappermeer Menterwolde 4 Veendam 6 Delfzijl 12 Pekela 2 17 Oldambt 17 Stadskanaal Bellingwedde 8 Vlagtwedde 3 10

8 1. DANS DE AMATEUR GRAFIEK 2 DANSAANBOD GRONINGEN: STIJLEN PER REGIO EN GEMEENTE Regio Gemeente Aantallen aanbieders Klassiek Modern Jazz Show/ musical Urban Stijldans Kinderdans Salsa/zumba Wereld/folkore/ internationaal Overig Eemsdelta Appingedam Delfzijl Loppersum Totaal regio Hoogeland Bedum De Marne Eemsmond Winsum Totaal regio Westerkwartier Grootegast Leek Zuidhorn Marum Totaal regio Compagnie Menterwolde Hoogezand Sappemeer Pekela 2 1 Slochteren Veendam Totaal regio Oost Groningen Oldambt Bellingwedde Stadskanaal Vlagtwedde Totaal regio Stad Groningen Ten Boer Haren Groningen (stad) Totaal regio Eén aanbieder kan meerdere stijlen aanbieden. 12

9 1. DANS DE AMATEUR GRAFIEK 3 DANSAANBOD GRONINGEN: AANTAL AANBIEDERS PER INWONERS IN DE GEMEENTE 0,7 Zuidhorn 0,4 Grootegast 0,7 Marum 0,5 De Marne Leek 0,5 Winsum 0,6 0,3 0,9 Eemsmond Bedum Groningen 0,6 Haren 0,4 Loppersum 0,4 0,4 Ten Boer 0,3 0,4 0,2 Slochteren Hoogezand- Sappermeer Appingedam Menterwolde 0,3 Veendam 0,2 Delfzijl 0,2 0,5 Pekela 0,2 0,5 Oldambt 0,4 Stadskanaal Bellingwedde 0,9 Vlagtwedde 0,2 Uit de grafieken blijkt dat de gemeente Veendam, Pekela, Appingedam en Vlagt wedde relatief gezien de minste aanbieders per 1000 inwoners hebben en Bedum de meeste. Qua stijlvariatie blijkt dat de Stad Groningen alle stijlen biedt. De gemeente Pekela biedt de minste variatie aan stijlen. Aan de ondervraagde amateurs is gevraagd wat zij vinden van het dansaanbod in Groningen. Met betrekking tot de stad geeft een kwart van het aantal ondervraagden aan dat er voldoende en gevarieerd aanbod is, driekwart vindt dat er een overaanbod is van de traditionele stijlen (klassiek ballet, moderne dans en jazzdans) en van de urban stijlen (zoals hiphop, breakdance, streetdance). Met betrekking tot de provincie geven alle ondervraagden aan dat wat hun betreft het aanbod en de variatie daarin voldoende zijn. KWALITEITSBELEVING Aan amateurdansers is gevraagd wat zij vinden van de kwaliteit van hun dansles(sen). Daarbij zijn zij bevraagd op de inhoud van de lessen, het contact met de docent en de uitdaging in de lessen. De ondervraagden zijn zeer te spreken over de inhoud van de lessen die zij momenteel volgen, zowel in stad als provincie. Een paar van hen geven aan dat zij het ook leuk vinden om, naast de lessen van de eigen docent, ook af en toe les te krijgen van andere docenten of mee te doen aan dansprojecten die door derden worden georganiseerd. Een klein aantal geeft aan te zijn gewisseld van docent omdat zij geen klik hadden met hun eigen dansdocent. Meerdere ondervraagden geven aan dat het hebben van een klik met de docent een essentiële voorwaarde is om met plezier naar de les te gaan. Het niveau van de lessen ervaren de ondervraagden als goed en van toepassing op wat zij willen en nodig hebben. Men vindt het belangrijk dat gedifferentieerd (in niveauverschillen) wordt gewerkt, dat houdt de lessen interessant. MOTIVATIE AMATEURKUNSTENAAR Aan de ondervraagden is gevraagd waarom zij op dansen zijn gegaan (open vraag). Er blijken heel diverse redenen te zijn voor mensen om op dansles te gaan. het is een leuke manier van sporten/workout, ik vind het heel fijn om te dansen mijn dochter zag haar broer op breakdance en wilde dat ook ik houd van muziek en bewegen lang geleden heb ik ook gedanst en de passie is gebleven Ik kan me erin uiten op mijn eigen manier het ontspant ik kan mijn gevoel erin kwijt mijn zoon werd geïnspireerd door tv programma s en filmpjes op YouTube en gaf zelf aan dat hij op dansles wilde als ik niet beweeg dan ben ik mijzelf niet ik dans voor mijn plezier dans geeft verbondenheid ik doe er leuke contacten op omdat we allemaal van dans houden Plezier en passie staan duidelijk bovenaan, die werden door alle amateurdansers als motivatie aangegeven. Beweging, expressie en het sociale aspect werden door meerdere mensen als reden genoemd. VINDBAARHEID Uit de antwoorden op de vraag hoe mensen het dansaanbod van hun keuze hebben kunnen vinden blijkt dat dit meestal gebeurt via mond tot mond reclame. Een enkeling is aan het googelen geslagen maar heeft uiteindelijk haar dansaanbieder gevonden > 14

10 1. DANS DE AMATEUR via een vriendinnetje omdat ze geen idee had of ze via internet wel alle scholen kon vinden die er waren en niet wist waar ze precies op moest zoeken. Meerdere ondervraagden geven aan dat zij de indruk hebben dat, wanneer je eenmaal je weg kent in het dansveld, het aanbod wel te vinden is. Maar wanneer je net komt kijken is het erg onoverzichtelijk. Er is geen centrale plek waar aanbod zichtbaar wordt gemaakt. Zoekmachines op internet helpen hier wel bij maar maken het vinden van aanbod een tijdrovende klus. Amateurs die na een lange tijd weer besluiten te gaan dansen, vinden soms de weg wel omdat ze contact hebben gehouden met het veld en soms moeten ook zij weer opnieuw op zoek. Alle ondervraagden geven aan dat het dansveld veel belang zou hebben bij een databank waar al het dansaanbod duidelijk op te vinden is. PRESENTATIE OP PODIA Podiumervaring is voor driekwart van de ondervraagden een belangrijk element in hun carrière als amateurdanser: Je leeft ergens naar toe en brengt dat wat je geleerd hebt in de praktijk. Op de vraag of men vindt dat er voldoende podiumgelegenheid is, geven meeste ondervraagden aan dat zij bij de eigen dansaanbieder voldoende naar eigen behoefte in de gelegenheid zijn om zichzelf op een podium te presenteren. Een klein deel zou meer podiummomenten plezierig vinden. en elkaar te laten zien wat zij kunnen of om samen aan stukken te werken. Sommigen ervaren dat als een gemis. Uitzondering daarop is de urban sector; amateurdansers uit de stad signaleren dat Stichting Urban House Groningen het op zich neemt om als koepel boven de verschillende dansaanbieders uit de sector te hangen door het organiseren van podiumactiviteiten voor de gehele urban s ector. Dit wordt als erg plezierig ervaren. 2 CONCLUSIES Uit de database blijkt dat in de verschillende regio s van de provincie Groningen aanmerkelijke verschillen zichtbaar zijn waar het de verhouding tussen aantal aanbieders en aantal inwoners betreft en waar het de verspreiding van het aanbod in stijlen betreft. Uitgaande van wat de amateurdansers in interviews aangeven lijkt dat geen problemen op te leveren; wat hun betreft is er voldoende goed en gevarieerd aanbod. Er is gemis aan voldoende gelegenheid voor amateurdansers om zichzelf als danser zichtbaar te maken, andere amateurdansers te ontmoeten en te zien wat er in Groningen op het gebied van amateurdans gebeurt. Het dansaanbod is met name te vinden door middel van mond tot mond reclame. Aanbod is niet centraal online vindbaar. Daarnaast wordt opgemerkt dat er in Groningen (stad en provincie) weinig podiumgelegenheid georganiseerd wordt waarbij groepen van verschillende dansaanbieders uit de diverse disciplines bij elkaar worden gebracht om aan hun publiek 16

11 IK GELOOF IN HET LICHAAM ALS DRAGER VAN BETEKENIS STEF AVEZAATH 2. DANS HET TALENT Ter inspiratie DE DANSER HEEFT INMIDDELS WAT MEER DANSERVARING EN BEGINT TE MERKEN DAT HIJ SNELLER VOORUIT GAAT DAN DE REST VAN DE GROEP. OOK DE DANS DOCENT MERKT DIT OP EN IS ZICH ER VAN BEWUST DAT DEZE DANS ER IN DE GELEGENHEID GESTELD MOET WORDEN OM TE KUNNEN GROEIEN NAAR EEN HOGER NIVEAU OF ZELFS DOOR TE STROMEN NAAR EEN BEROEPS OPLEIDING WANNEER HIJ DAT WIL. DIT IS HET MOMENT WAAROP DE DANSDOCENT DE TALENTVOLLE DANSER STIMULEERT OM OVER TE STAPPEN NAAR DE TALENTKLAS OF SELECTIEGROEP. OF, WANNEER DIE NIET VOORHANDEN IS: DE DANSER DOORSTUURT NAAR EEN PLEK WAARVAN HIJ WEET DAT DIT TALENT DAAR VERDER DOORONTWIKKELD KAN WORDEN. WELLICHT NAAR EEN PLEK WAAR HET TALENT VOORBEREID WORDT OP EEN DANSCARRIÈRE. HIJ IS GOED OP DE HOOGTE VAN DE WEG DIE HIJ IN GRONINGEN, EN MISSCHIEN OOK ELDERS IN HET NOORDEN, MET ZIJN LEERLING KAN BEWANDELEN OM DIT TE BEWERKSTELLIGEN. HIJ KAN ONLINE GEMAKKELIJK HET AANBOD VINDEN DAT WELLICHT OP ZIJN LEERLING VAN TOEPASSING IS. EN HIJ WEET WAAR HIJ ZIJN COLLEGA S KAN VINDEN DIE HEM WAAR NODIG VERDER KUNNEN HELPEN (ZOALS EEN FACEBOOK GROEP OF EEN ANDER DANSNETWERK). HIJ KENT DE MOGELIJKHEDEN OM HET TALENT OP EEN PODIUM ZICHTBAAR TE MAKEN EN TE LATEN INSPIREREN DOOR ANDER DANSTALENT. WANNEER IN EEN BEPAALDE BEHOEFTE NIET VOORZIEN WORDT DAN KAN HIJ MET DAT SIGNAAL TERECHT OP EEN PLEK WAAR HIJ ADVIES EN LIEFST OOK ONDERSTEUNING KRIJGT MET BETREKKING TOT HET EVENTUEEL REALISEREN VAN NIEUWE PLANNEN. Een voorbeeld van hoe de situatie met betrekking tot talentontwikkeling er in Groningen uit zou kunnen zien; dansdocenten en hun talentvolle leerling weten welke wegen ze kunnen bewandelen om het talent zo optimaal mogelijk te laten groeien, zichtbaar te maken en te laten inspireren. DOEL Dit deel van het onderzoek wil in beeld brengen hoe talentvolle amateurdansers zichzelf kunnen ontwikkelen in Groningen. En welke mogelijkheden er zijn om zich voor te bereiden op een professionele danscarrière wanneer zij dat willen. WIJZE Informatie is verkregen op twee manieren: Enquête: alle dansaanbieders in Groningen Interviews: 23 dansaanbieders in Groningen, 16 amateurdansers van verschillende leeftijden uit verschillende regio s en met verschillende dansstijlen als achtergrond zijn aangeschreven, respons van 100%. 2.1 DE SITUATIE Wanneer een amateurdanser zijn talent wil ontwikkelen dan wil dat niet direct zeggen dat hij daar ook zijn beroep van wil maken. Talentontwikkeling kan daarom plaatsvinden in het kader van het maximaliseren van de vaardigheden én in het kader van het toewerken naar een beroepsopleiding.

12 2. DANS HET TALENT MAXIMALISEREN VAN DE VAARDIGHEDEN GRAFIEK 4 ONTWIKKELINGSMOGELIJK HEDEN VOOR TALENT Zijn er volgens jou voldoende ontwikkelingsmogelijkheden voor getalenteerde amateurdansers? ja 42% nee 17% anders 41% Over deze vraag zijn 186 aanbieders aan geschreven, 48 aanbieders hebben hem ingevuld. Dat is een respons van 26%. De cijfers in de grafiek tonen aan dat de meningen bij geënquêteerde dansaanbieders over het aantal voorzieningen op het gebied van talentontwikkeling in de gehele provincie enigszins verschillen; 42% vindt dat er voldoende aanbod is, 17% vindt dat er te weinig aanbod is. 41% Geeft aan het tot zekere hoogte voldoende te vinden, weet het niet of vindt dat er niet in alle stijlen voldoende mogelijkheid geboden wordt. Daarbij wordt opgemerkt dat men zelf aanbod genereert omdat er gebrek is, en dat men meer losse projecten zou willen hebben in Groningen op dit gebied. Waar het gaat om het maximaliseren van vaardigheden bieden dansscholen in Groningen (zowel in stad als provincie) niveaugroepen, talentklassen, selectieklassen en demonstratiegroepen waar leerlingen naar toe door kunnen stromen. Het gros van de ondervraagde dansaanbieders geeft aan dat hier voldoende goed aanbod in is. Met de kanttekening dat in de provincie duidelijk minder aanbod is omdat dansscholen relatief klein zijn en daardoor een traject waarin gedifferentieerd gewerkt wordt minder snel te realiseren is; dat kan financieel niet uit. Ondervraagde dansdocenten geven aan dat hun eigen dansniveau medebepalend is voor het niveau van hun leerlingen en dat daarnaast de eigen motivatie van de leerling een belangrijke factor is in zijn ontwikkeling. Dansdocenten die in de provincie werken en het veld in provincie en stad goed menen te kennen merken op dat drive en discipline bij leerlingen in de provincie over het algemeen minder zijn dan bij leerlingen in de stad. Zij hebben de indruk dat dat samenhangt met de nuchtere insteek van ouders: leuk dat mijn kind op dansles zit maar daar moet het dan ook wel bij blijven. Praktische redenen (kosten, reistijden) werpen ook drempels op. Zowel in stad als provincie valt het dansdocenten op dat in de loop van de jaren de discipline bij leerlingen afneemt. Zij vermoeden dat dit te maken heeft met de veelheid aan andere dingen die op hen afkomt en met het feit dat jongeren zich minder lang willen verbinden aan één hobby. Dansdocenten geven verder in interviews aan dat examens een goede manier kunnen zijn om talent te ontdekken en te volgen. Een aantal dansscholen in stad en provincie neemt bij hun leerlingen examens af. Dit zijn ofwel bestaande ofwel door hen zelf ontwikkelde examens. Zij hebben daarmee onder andere als doel de individuele groei van hun leerlingen zichtbaar te maken en regie te houden over de talentontwikkeling op hun eigen dansschool. Jonge amateurdansers en hun ouders geven aan dat er wat hun betreft in de verschillende dansdisciplines in stad Groningen op dit moment voldoende aanbod is om het danstalent te kunnen ontwikkelen. Amateurdansers die in de provincie wonen geven aan dat zij tot een bepaald niveau bij hun eigen dansaanbieder kunnen groeien maar dat ze voor meer ontwikkeling aangewezen zijn op de voorzieningen in de stad. Dat werp voor hen wel drempels op. TOEWERKEN NAAR EEN BEROEPSOPLEIDING GRAFIEK 5 AANSLUITING MET BEROEPSOPLEIDINGEN DANS Is er sprake van voldoende aansluiting met beroepsopleidingen dans? ja 22% nee 20% niet van toepassing 29% anders 29% Over deze vraag zijn 186 aanbieders aangeschreven, 48 aanbieders hebben hem ingevuld. Dat is een respons van 26%. Van de geënquêteerden is een klein kwart van mening dat er voldoende aansluiting is met de dansvakopleidingen. Een iets kleiner deel geeft aan dit niet voldoende te vinden. De 29% procent die anders heeft aangekruist geeft als suggesties dat die aansluiting beter kan; dat vooral leerlingen die de showkant van de dans op willen daarvoor naar dansacademie Lucia Marthas kunnen en dat het aanbod van de beroepsopleiding in het noorden niet voldoende gevarieerd is. De antwoordmogelijkheid Niet van toepassing is gegeven omdat de mogelijkheid bestaat dat men hier geen beeld bij heeft en er geen mening over kan vormen. Alle geïnterviewden, zowel amateurdansers als dansdocenten, geven aan dat er aan v oorbereiding voldoende trajecten in de stad geboden worden. Dat gebeurt naar hun zeggen bij een tweetal balletscholen waar het de traditionelere vormen (ballet, modern, jazz) betreft en op de vooropleiding van dansacademie Lucia Marthas waar het de show/musicalkant betreft. Daarnaast geven bijna alle dansdocenten en amateurs in interviews aan het jammer te vinden dat het noorden qua beroeps opleiding niet beschikt over een dansacademie die zich focust op de meer traditionele dansvormen zoals klassiek ballet, moderne dans en jazzballet. Hiervoor dient men elders in Nederland te zijn DE INFRASTRUCTUUR Van Dale definieert infrastructuur als volgt; het geheel van auto, spoor, waterwegen, havens, vliegvelden, elektrische installaties, kabels enz. Een infrastructuur bestaat dus uit geleiders die een persoon of een product van A naar B vervoeren. Wanneer je deze definitie plaatst in het kader van talentontwikkeling dan kun je stellen dat, om talent te kunnen ontwikkelen, de leerling afhankelijk is van een aantal belangrijke geleiders: PODIUM Ondervraagde dansdocenten geven aan dat het belangrijk is dat talentvolle leerlingen in de jaarlijkse/ tweejaarlijkse voorstelling van hun dansschool een belangrijk podiummoment krijgen. Hierbij merken zij echter op dat talent niet optimaal zichtbaar gemaakt kan worden in stad en provincie omdat daar geen podiumgelegenheid voor georganiseerd wordt. Ook hier vormt de Stichting Urban House een uitzondering: zij richten zich specifiek op talentontwikkeling bij urban dansers en het zichtbaar maken van jong urban danstalent. > 20

13 2. DANS HET TALENT Ondervraagde dansdocenten geven aan dat, wanneer zij meer podiummomenten willen voor hun leerlingen, zij die zelf moeten vormgeven. In het verleden werden festivals georganiseerd voor amateurdansers, zowel vanuit Groningen door de provinciale dansconsulent als vanuit het toenmalige Landelijk Centrum voor Amateurdans (LCA). Doordat de functie van dansconsulent is verdwenen in 2004 en wegens de landelijke bezuinigingen op kunst en cultuur in de afgelopen jaren vinden dergelijke festival niet meer plaats in Groningen. Dergelijke festivals hadden een sterk stimulerende werking; andere (bekende) docenten die een nieuwe impuls geven, het zien van collega talent en dat als inspiratie gebruiken om zelf te groeien, de uitwisseling en het opbouwen van een netwerk in het dansveld. INSPIRATIE Ondervraagde dansdocenten merken op dat het voor een talentvolle leerling belangrijk is om ander talent te zien werken en zich daardoor te laten inspireren. Een aantal van hen geeft aan daar binnen hun school in te voorzien. Uitgezonderd de urban sector en de twirlen jazzgymnastiekverenigingen, waar wedstrijden georganiseerd worden, geven de docenten aan dat er geen evenementen zijn waar hun groepen elkaar kunnen inspireren. De meeste dansdocenten stimuleren hun leerlingen daarentegen wel om dansvoorstellingen van professionele gezelschappen te bezoeken. Dat kan in Groningen (vaak tegen gereduceerde jongerentarieven) bij de theaters en festivals die dans programmeren. Theaters in Groningen waar dit seizoen dans wordt geprogrammeerd zijn Stadsschouwburg (Groningen), De Oosterpoort (Groningen), Grand Theatre (Groningen), Martiniplaza (Groningen), De Molenberg (Delfzijl), Theater Geert Teis (Stadskanaal). De jaarlijkse festivals die dans programmeren zijn onder andere: Noorderzon (Groningen), Jonge Harten (Groningen), Nacht van de Kunst en Wetenschap (Groningen) en Op Roakeldais (Warffum). Niet onvermeld mag blijven dat Groningen twee gezelschappen huisvest die zich op professioneel niveau op dans richten: Club Guy and Roni en Random Collision. Club Guy and Roni is een internationaal dansgezelschap dat subsidie ontvangt van het Fonds voor de Podiumkunsten. Hun stukken worden zowel in Nederland als daarbuiten op de verschillende podia geprogrammeerd. Random Collision is een organisatie die zich op internationaal niveau ten doel stelt om jonge choreografen te ontwikkelen, ondersteunen en een podium te bieden. Kenmerkend is dat zij het publiek in het maakproces betrekken. Random Collision werkt met incidentele subsidies. INITIATIEVEN OP HET GEBIED VAN TALENTONTWIKKELING Op dit moment ervaren dansaanbieders dat initiatieven op het gebied van talentontwikkeling anders dan hun eigen aanbod een losstaand karakter hebben. Informatie daarover verkrijgt men op willekeurige wijze of helemaal niet. Men geeft aan behoefte te hebben aan meer regie op dit onderwerp. 2.2 CONCLUSIES Uit zowel de enquête als de interviews kan geconcludeerd worden dat op het gebied van het maximaliseren van de dans vaardigheden voldoende aanbod voorhanden is met een accent op de stad Groningen. Uit zowel de enquête als de interviews kan geconcludeerd worden dat het aanbod met betrekking tot de voorbereiding op een danscarrière waar het de show/ musicalstijl betreft in de stad Groningen voldoende aanwezig is op de dansacademie. Waar het de traditionele vormen van dans zoals klassiek ballet, moderne dans en jazzballet betreft is er voldoende aanbod in aanwezig maar geen gelegenheid om in Groningen door te stromen naar een dansacademie. Met betrekking tot de benodigde infrastructuur van talent kan geconcludeerd worden dat er behoefte is aan gelegenheid (podia, evenementen) om danstalent te introduceren en elkaar te laten inspireren en een omgeving waarbinnen dat centraal geregisseerd wordt. 22

14

15 THE DANCE IS A POEM OF WHICH EVERY MOVEMENT IS A WORD MATA HARI

16 3. DANS DE AANKOMEND PROFESSIONAL Ter inspiratie DE TALENTVOLLE DANSER HEEFT ZIJN KEUZE GEMAAKT: IK WIL VAN DANS MIJN BEROEP MAKEN. EN WEET DAT DAT KAN IN DRIE RICHTINGEN: ALS DANSER, ALS DANSDOCENT OF ALS CHOREOGRAAF. HIJ WEET WAAR ZIJN KWALITEITEN LIGGEN EN IN WELKE RICHTING EN DANS STIJL(EN) HIJ VERDER WIL. HIJ HEEFT IN DE AFGELOPEN JAREN ALLE INFORMATIE GEKREGEN DIE NODIG WAS OM NU GERICHT TE GAAN ZOEKEN NAAR DE PLEK DIE HET BESTE BIJ HEM PAST. LIEFST ZOU HIJ DAT IN HET NOORDEN VAN NEDERLAND WILLEN DOEN WANT DAAR KENT HIJ DE OPLEIDINGEN DIE HEM MEDE HEBBEN GEÏNSPIREERD OM ZIJN TALENT VERDER TE BRENGEN. HIJ HEEFT DE KEUZE UIT DANSOPLEIDINGEN ZOWEL OP MBO ALS HBO NIVEAU. EN KAN DAAR PRIMA TERECHT IN DE RICHTING EN STIJL(EN) WAAR HIJ VOOR KIEST. Dit zou een situatie kunnen zijn; een danstalent dat in het noorden van Nederland op alle gewenste niveaus en in de gewenste stijlen zichzelf kan ontwikkelen tot een professional en de weg weet te vinden naar de voor hem geschikte opleiding. DOEL Dit deel van het onderzoek wil een beeld geven van de beroepsopleidingen in Groningen waar (ook) dans geboden wordt; de inhoud van de opleidingen en de instroom vanuit en uitstroom naar het danswerkveld. WIJZE Informatie is verkregen op een aantal manieren: Enquête: alle dansaanbieders in Groningen Interviews: 23 dansaanbieders in Groningen. ALO en Alfa College: van beide opleidingen één persoon ondervraagd. 3.1 DE SITUATIE DE OPLEIDINGEN In Groningen zijn er verschillende mogelijkheden voor een opleiding tot een beroep in het dansveld: Dansacademie Lucia Marthas: Hbo opleidingen Dans Hbo opleiding Docent Dans Mbo opleiding Dans/Dansleider Dansacademie Lucia Marthas* is sinds 2004 in Groningen gevestigd. Deze van origine Amsterdamse Academie is naar Groningen gekomen omdat de Hanzehogeschool hun de gelegenheid bood als Hbo opleiding erkend te worden. De Mbo opleiding bieden zij aan vanuit het Noorderpoort College (Mbo Artiest). De vooropleiding die zij bieden is een voortraject voor beide niveaus en kan gevolgd worden door leerlingen vanaf groep 1 van de basisschool tot en methet laatste jaar van het voortgezet onderwijs. De dansacademie richt zich specifiek op de showkant van het vak. Academie voor Lichamelijke Opvoeding (Hbo): Vak: Bewegen en muziek Het vak Bewegen en muziek (Dans) is landelijk een verplicht vak voor alle ALO studenten. Studenten worden daarnaast gestimuleerd om ook danslessen te volgen bij Dansacademie Lucia Marthas en het Alfa College. In de lessen worden handvatten geboden waarmee de studenten de ontwikkeling binnen de dans kunnen blijven volgen. De ALO richt zich binnen het vak Bewegen en muziek op de algemene dansvaardigheid en de methodiek didactiek. Alfa College Sport en Bewegen (Mbo): TEC opleiding In het eerste jaar van de opleiding wordt gewerkt aan het vak dans vanuit de wellnesskant (aerobics, steps). Studenten die meer met dans willen, kunnen vanaf het tweede jaar (bij voldoende animo) van de opleiding de TEC opleiding volgen. De TEC 2 Teach methodiek richt zich op hiphop en streetdance en voorziet in certificaten voor instructeurs. Op basis van de interviews kan ik constateren dat bovenstaande opleidingen elkaar niet als concurrent ervaren; zij werken voor verschillende doelgroepen. De docent van de ALO stimuleert haar leerlingen om lessen te volgen bij de dansacademie als aanvulling op de lessen die in haar opleiding geboden worden. Daarnaast adviseert zij hun om bij het Alfa College het TEC certificaat te halen in het vrij invulbare studiedeel wanneer zij meer met dans willen. Het Alfa College werkt in operationele zin samen met de dansacademie; zij zetten docenten in die ook daar werkzaam zijn. Zij zouden graag hun opleiding door willen ontwikkelen waar het om dans gaat en zullen daar in de toekomst op inzetten. Gezien het feit dat van d ansacademie Lucia Marthas geen reactie is ontvangen, kan gericht op bovenstaande geen uitspraak worden gedaan die op de ervaring vande dansacademie betrekking heeft. DANS EN SPORT Bij ongeveer driekwart van de dansaanbieders is bekend dat op de ALO en het Alfa College ook dans aangeboden wordt. Een enkele dansdocent geeft aan dat een leerling die niet door kon stromen naar een dansacademie, naar het Alfa College is gegaan. Ondervraagden van de beide opleidingen geven aan dat de uitstroom vanuit hun opleidingen niet in eerste instantie gericht is op het amateurdans circuit. De ALO en het Alfa College geven beide aan dat zij erg graag zouden zien dat dans door hun studenten en alumni meer ingezet wordt in de sportlessen die zij geven, naast de verplichte uren dans die ze moeten verzorgen. INSTROOM VANUIT HET AMATEURVELD Alle dansdocenten uit stad en provincie geven aan dat de meesten van hun leerlingen die doorstromen naar een beroepsopleiding op het gebied van dans, dit doen naar dansacademie Lucia Marthas. Zij hebben de indruk dat die keuze vaak samenhangt met het feit dat deze opleiding dicht bij huis is. Zij geven aan het jammer te vinden dat er voor leerlingen die zich wellicht liever in andere dansstijlen dan show/musical hadden willen bekwamen geen Hbo opleidingsmogelijkheid in het noorden is. Daarvoor moet men naar de dansacademies elders in het land. Ondervraagde dansdocenten geven aan dat af en toe één of twee van hun leerlingen doorstromen naar een dansacademie in het land. Dat gebeurt verdeeld over alle verschillende academies, afhankelijk van de voorkeur van de leerling. Dansdocenten geven aan waar het om doorstroom naar een dansacademie voor > 28 * Tot het moment van ter publicatie gaan van dit onderzoek was het ondanks herhaalde pogingen niet mogelijk om iemand van dansacademie Lucia Marthas te interviewen.

17 3. DANS DE AANKOMEND PROFESSIONAL klassiek ballet gaat, dat moeilijk realiseerbaar is voor leerlingen uit Groningen; daar begin je vanaf je twaalfde jaar mee. Dan zal een leerling op die leeftijd in de kost moeten in de stad waar de dansacademie van zijn keuze zich bevindt en daar kiezen de meeste mensen niet voor. Docenten geven aan dat dat te maken heeft met het feit dat leerlingen op die leeftijd niet graag ver van huis zijn, de kosten niet opgebracht kunnen worden en de leerling dan de eigen school zal moeten verlaten. Uit een gesprek met één dansdocent blijkt dat een leerling onlangs wel op dergelijke wijze uit huis is gegaan. De betreffende leerling heeft specifieke aandacht nodig in verband met een beperking en kon alleen elders in het land worden toegelaten. STAGE EN UITSTROOM NAAR HET AMATEURVELD Dansaanbieders die contact hebben met studenten van dansacademie Lucia Marthas geven aan dat deze studenten stagelopen bij verschillende dansaanbieders in het amateurveld en op scholen in het primair en voortgezet onderwijs in stad en provincie. De studenten benaderen de scholen zelf. Dansaanbieders geven aan dat zij door de dansacademie niet worden benaderd waar het stages of doorstroom naar het werkveld betreft. Voor zover bekend stroomt een klein deel van de afgestudeerden van de dans academie uit naar dans werkveld in Groningen. Zij doen dat als ZZP er; werken voor meerdere dans of sportscholen, in het onderwijs of beginnen een eigen dansschool. Andere alumni trekken weg uit Groningen om elders werk in het dansveld te zoeken, beginnen een andere studie of zoeken werk in een andere sector. Dansaanbieders die alumni van Lucia Marthas inzetten merken dat dat leerlingen stimuleert om ook naar de dansacademie te willen gaan. De stages van studenten van de ALO richten zich op het primair, voortgezet en speciaal onderwijs en op het Mbo. De invulling van de stage hangt sterk samen met de wens van de scholen. De ALO onderhoudt het contact met de stagescholen. Door deze stages heeft de ALO kijk op de scholen waar men open staat voor dans en beschikt men over een redelijk beeld van het werkveld en de alumni die daarbinnen werkzaam zijn. Zij concluderen dat het merendeel van hun alumni dans niet inzet in hun beroep in de sport of amateurkunstensector. Op een enkele uitzondering na, omdat die zelf al danste voordat hij begon aan de ALO. Anderen gaan aan het werk vanuit hun sportachtergrond. De ALO ziet dat zij een taak zou kunnen hebben in het verzorgen van bijscholingen op het gebied van dans voor hun alumni zodat nieuwe ontwikkelingen op het gebied van dans voor hen in beeld blijven en zij inspiratie op kunnen (blijven) doen. Het Alfa College heeft een bestand met stageadressen. Studenten nemen zelf contact op met de stageplek. Het Alfa College bezoekt de stageplek minimaal één keer. Stagiaires komen voornamelijk in het onderwijs (PO en VO) en in geringe mate bij de dansaanbieders in het amateurveld. Uitstroom vindt plaats op niveau 2, 3 en 4. Wanneer ze met dans aan het werk gaan dan is dat meestal in de wijksfeer of de wellnesskant. Een bijzondere plek waar het om stages gaat neemt dansgezelschap Club Guy and Roni in. Zij bieden sinds kort jaarlijks een aantal stageplaatsen aan bij hun zogeheten Poetics Disaster Club. Doelgroep: vierdejaars studenten van dansacademies in Nederland en daarbuiten. Zij krijgen bij hen een podium, doen daarmee als danser ervaring op in een professioneel gezelschap, en worden ingezet als maker en als docent. Zij geven les aan amateurdansers die dat leuk vinden en doen dat op basis van beschikbaarheid. Die is sterk afhankelijk van het programma van het gezelschap. Door middel van facebook bouwen zij hun netwerk van amateurdansers op en communiceren zij de details van hun lessen. Het gezelschap blijft eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van de lessen die zij verzorgen. Studio s staan gratis tot hun beschikking. Bij de wisseling van stagiaires worden nieuwe stagiaires door de oude ingewerkt. Uitstroom van deze stagiaires: van de zes stagiaires die tot nu toe aan het gezelschap verbonden zijn geweest, zijn twee elders bij een gezelschap in vaste dienst gekomen, twee van hen hebben zicht op een baan bij een gezelschap elders en twee van hen werken nu bij Club Guy and Roni. Veel van de ondervraagde dansaanbieders geven aan dat het werk in Groningen niet voor het oprapen ligt voor dansprofessionals. Uitvoerend dansers vinden in Groningen geen werk, dansdocenten moeten voor werk hard aan de weg timmeren. Een deel van hen gaat verder studeren of zoekt werk in een andere sector. Ondervraagden zijn van mening dat in verhouding erg weinig alumni van dansacademies elders in het land zich in Groningen vestigen en geven aan die mening te baseren op hun contacten met collega s in het (landelijke) veld. Instroom die er is, komt voornamelijk van alumni van dansacademie Lucia Marthas in Groningen. 3.2 CONCLUSIES De ALO en het Alfa College zijn van mening dat hun alumni dans te weinig inzetten in hun werk. Daaruit concludeer ik dat er kansen liggen voor dansaanbieders: zij kunnen dans in de sportsector zichtbaar maken en op die manier nieuwe doelgroepen aanspreken. Dansaanbieders geven aan dat de dansacademie zelf niet actief is in het onderhouden van contacten met dansaanbieders voor hun stagiaires. Studenten van de dansacademie lopen wel stage bij dansaanbieders in het amateurdansveld. ALO, Alfa College en dansaanbieders geven aan dat erg weinig van hun studenten stage lopen in het amateurdansveld. Hieruit blijkt dat door de beroepsopleidingen en het werkveld weinig tot geen activiteit wordt ondernomen om doorstroom van studenten in het werkveld te bewerkstelligen. Dansdocenten geven aan dat doorstroom van hun leerlingen naar een dansacademie grotendeels plaatsvindt naar d ansacademie Lucia Marthas. Dit betekent dat uitstroom van nieuwe dansprofessionals in Groningen zich met name focust op de show/musicalstijl. Gebaseerd op het feit dat docenten aangeven dat er weinig instroom in het amateurdansveld is van Hbo opgeleide dansdocenten die buiten Groningen zijn opgeleid, kan geconcludeerd worden dat in Groningen een gebrek is aan Hbo opgeleide dansdocenten met een niet show/musicalachtergrond. 30

18 DANS IS EEN EIGEN TAAL WAARUIT DE RUIS EN VERZACHTENDE UITDRUKKINGEN ZIJN WEGGEFILTERD ROYSTON MALDOOM

19 4. DANS DE AANBIEDER Ter inspiratie DE JONGE DANSPROFESSIONAL IS AFGESTUDEERD EN WIL GRAAG AAN HET WERK. WANNEER HIJ IS AFGESTUDEERD ALS UITVOEREND DANSER DAN IS HIJ ZICH ER VAN BEWUST DAT OP HET GEBIED VAN DE PROFESSIONELE DANSGEZELSCHAPPEN GEEN WERK VOORHANDEN ZAL ZIJN OMDAT GRONINGEN ÉÉN DANSGEZELSCHAP KENT. DE AFGESTUDEERDE DANSDOCENT WEET WELKE WEGEN HIJ MOET BEWANDELEN OM EEN NETWERK OP TEBOUWEN EN DE KANS OP WERK TE VERGROTEN, OMDAT DE DANS EN HET WERKVELD IN GRONINGEN GOED IN BEELD ZIJN. HIJ WEET WAT ER VAN HEM VERLANGD WORDT WANNEER HET GAAT OM ONDERNEMERSCHAP. HIJ IS ZICH ER VAN BEWUST DAT HIJ EEN BELANGRIJKE TAAK HEEFT IN HET VOEDEN, UITDAGEN EN INSPIREREN VAN HET AMATEURVELD. EN WEET DAT HIJ DAARIN GEFACILITEERD WORDT DOORDAT VOOR DANSDOCENTEN IN HET NOORDEN STRUCTUREEL EN CONCREET AANBOD AANWEZIG IS OP HET GEBIED VAN BIJSCHOLINGEN EN INSPIRATIE. DAARNAAST KAN HIJ ZIJN AANBOD OP OVERZICHTELIJKE WIJZE ZICHTBAAR MAKEN IN EEN ONLINE OMGEVING. Zo zou het kunnen zijn in Groningen voor enthousiaste (beginnende) dansprofessionals DOEL Doel van dit deel van het onderzoek is een beeld te krijgen van de dansaanbieder als professional; hoe is hij georganiseerd, hoe genereert hij zijn inkomen, hoe maakt hij zichzelf zichtbaar, hoe zet hij zichzelf in de markt, hoe staat het met de faciliteiten, hoe ervaart hij de samenwerking versus de concurrentie in het veld, hoe zorgt hij voor het op peil houden van zijn eigen deskundigheid? WIJZE Informatie is verkregen op een aantal manieren: Enquête: alle dansaanbieders in Groningen Interviews: 23 dansaanbieders in Groningen 4.1 DE SITUATIE WERK EN INKOMEN HET WERK GRAFIEK 6 HET DANSBEROEP Wat is je beroep? Docent 42% Docent/maker/anders 17% Docent/danser/maker/anders 15% Danser 6% Docent/danser/maker 6% Anders 4% Docent/maker 4% Docent/danser 2% Docent/anders 2% Maker 2% Over deze vraag zijn 186 aanbieders aangeschreven, 48 aanbieders hebben hem ingevuld. Dat is een respons van 26%. Omdat bekend is dat veel dansaanbieders meerdere vakken binnen de dansdiscipline beheersen, waren op deze vraag meerdere antwoorden mogelijk. 31% Van de personen die de enquête hebben ingevuld heeft meer dan één antwoord aangekruist. Dit kan ook samenhangen met het feit dat dansdocenten zichzelf óók zien als maker en als danser. Waar bij anders beroepen zijn ingevuld, betreft dit mensen die voor hun verenigingen, kunstinstelling of dansgroep de enquête hebben ingevuld. GRAFIEK 7 DE WERKPLEK ZZP freelance 31% Eigen dansschool 25% Anders 15% Eigen dansschool/zzp freelance 9% ZZP freelance/onderwijs 6% ZZP freelance/dienstverband/ onderwijs 4% Dienstverband 2% Onderwijs 2% Eigen dansschool/dienstverband 2% Eigen dansschool/dienstverband/ onderwijs 2% Dienstverband/onderwijs 2% Over deze vraag zijn 186 aanbieders aangeschreven, 48 aanbieders hebben hem ingevuld. Dat is een respons van 26%. Omdat bekend is dat veel dansaanbieders op meerdere manieren werkzaam zijn, waren op deze vraag meerdere antwoorden mogelijk. 17% Van de personen die de enquête hebben ingevuld heeft meer dan één antwoord aangekruist. Zoals aan de grafiek te zien is, werken verreweg de meeste dansdocenten als zelfstandige. Dansdocenten die in het onderwijs werken doen dit ofwel vanuit de instelling waar zij in loondienst zijn (muziekscholen/ kunstencentra) ofwel als zelfstandige. Men geeft bij anders aan als vrijwilliger in het dansveld te werken of elders werkzaam te zijn. Dansdocenten die in loondienst werken doen dat bij kunstencentra, in het VO of in het beroepsonderwijs. 8% Van hen werkt daarnaast ook nog als zelfstandige. INKOMSTEN Iets meer dan de helft van de ondervraagde dansaanbieders geeft aan dat zij of de docent die voor hen werkt kunnen rondkomen van het werk in het dansveld. Waar dat niet het geval is geeft een kwart van de ondervraagden aan dat zij steunen op een partner. Driekwart van hen heeft een andere baan. De meeste docenten die werken als zelfstandige dragen de verantwoordelijkheid voor hun eigen administratie, marketing en communicatie. Een klein aantal grotere dansscholen zet een betaalde kracht in om deze taken voor hen uit te voeren. Zelfstandige dansaanbieders geven aan dat het niet gemakkelijk is om met dans in hun levensonderhoud te voorzien. Zij merken op dat er, naast het feit dat je een goede dansdocent moet zijn, veel ondernemingslust voor nodig is om aan voldoende werk te komen. Omdat zij graag voldoende werk willen hebben vinden ze vaak het niet gemakkelijk om nee te zeggen tegen nieuwe klussen. Het genereren van meer leerlingen of leden heeft voor dansaanbieders altijd prioriteit. Toch is het een onderdeel van het werk dat in hun ogen te weinig aandacht krijgt. Oorzaak is vaak tijdgebrek of gebrek aan kennis en ervaring. Uitzondering hierop is de urban sector; hier wordt juist commercieel ingestoken waardoor het publieksbereik groot is. Soms is dans het bijbaantje voor een dansdocent. Men heeft dan ofwel een andere baan ofwel studeert nog. Dit komt vooral veel voor in gymnastiek verenigingen (jazz), volksdansverenigingen, het veld van Meer Bewegen voor Ouderen en onder de twirlers (majorettes) in de stijldansen salsawereld. Vaak is het in deze sectoren meer > 34

20 4. DANS DE AANBIEDER een liefhebberij dan dat het geld oplevert; tijdsinvestering en vergoeding zijn niet met elkaar in verhouding. ZICHTBAARHEID Alle ondervraagde dansaanbieders beschikken over een eigen website, tenzij zij structureel werken in opdracht van een of meerdere vaste opdrachtgevers die zelf een website hebben. Dansdocenten die zichzelf aanbieden als docent of maker in opdracht, en daartoe een eigen website hebben, bleken tijdens het aanleggen van de database online niet vindbaar te zijn, tenzij hun naam bekend was. Ondervraagde dansdocenten geven allen aan veel behoefte te hebben aan een online omgeving waarop zij zichzelf en hun aanbod zichtbaar kunnen maken. Zij ervaren daarin een groot gemis in Groningen. De gegevens uit grafiek 8 tonen aan dat een overgrote meerderheid deze behoefte onderschrijft. GRAFIEK 8 AANBOD OP DE VRIJDAG SITE Zou je je aanbod op de website van VRIJDAG ( willen plaatsen om je zichtbaarheid te vergroten? Ja 82% Nee 14% Anders 4% Over deze vraag zijn 186 aanbieders aangeschreven, 44 aanbieders hebben hem ingevuld. Dat is een respons van 24%. Bij anders werd aangegeven: hoe herkent een zoeker kwaliteit op de website? ik weet niet of dat voor mij wat oplevert. DE MARKT GRAFIEK 9 LEEFTIJDEN LEERLINGEN 2 11 jaar jaar jaar Over deze vraag zijn 186 aanbieders aangeschreven, 48 aanbieders hebben hem ingevuld. Dat is een respons van 26%. Deze 48 aanbieders hebben met elkaar 4826 leerlingen. Dit zijn leerlingen van alle 48 aanbieders die de enquête hebben ingevuld. Van die leerlingen is 24% tussen 2 en 11 jaar oud, 39% tussen 12 en 20 jaar oud, 26% tussen 21 en 50 jaar oud en 11% ouder dan 50 jaar. Dansaanbieders zijn van mening dat de stad Groningen voldoende aanbod heeft op dansgebied, zij ervaren dat eerder als te veel dan te weinig. In de provincie geven sommige dansaanbieders aan dat er in hun omgeving weinig dansaanbod is. En dat dat tegelijkertijd niet direct tot gevolg heeft dat zij een enorme toeloop hebben. Daaruit zou je kunnen opmaken dat de bewoners in de betreffende regio s wellicht minder interesse in dans hebben. Dat roept de vraag op: zouden dansaanbieders een taak op zich moeten nemen waar het gaat om het stimuleren van de vraag? Dansaanbieders werken erg aanbodgericht en houden zich weinig bezig met het aanboren van nieuwe doelgroepen door bijvoorbeeld te onderzoeken waar de vraag ligt of wellicht gestimuleerd kan worden. Een enkele docent werkt met kinderen of volwassenen met een fysieke of mentale beperking. Daar waar dit gebeurt wordt dat niet heel bewust geprofileerd. Waardoor aannemelijk is dat het voor de betreffende doelgroepen moeilijk is om het aanbod te vinden. Er wordt zelden samengewerkt met organisatie uit andere sectoren zoals zorg, welzijn, bedrijfsleven, overheden. Wel komen soms vragen voor optredens vanuit die richting. Daar worden de talentklassen, selectiegroepen of demogroepen voor ingezet. Dat gebeurt meestal tegen betaling van een onkostenvergoeding. Een aantal docenten geeft aan open te staan voor het aanboren van nieuwe doelgroepen. Een deel van hen wil concreet plannen daarvoor gaan ontwikkelen. Zij geven aan daar graag meer met anderen over te willen spreken en uit te willen wisselen. De gesubsidieerde dansaanbieders geven aan dat het voor hen niet makkelijk is om de doelgroep te bereiken die buiten de gemeente(n) woont waar zij subsidie van ontvangen. Zij moeten daar hogere tarieven voor hanteren, wat het voor de klant niet aantrekkelijker maakt om lessen af te nemen. IMAGO Door mijn werk als adviseur Dans voor de provincie Friesland, is mij gebleken dat een aantal sectoren binnen het dansveld de laatste jaren imagoproblemen ervaren. Dit betreft voor zover bekend de internationale volksdans, folkloredans, ouderendans, historische dans, country line dance en twirl. Uit navraag bij de verschillende landelijke koepels en het Landelijk Kenniscentrum voor Cultuureducatie en Amateurkunst komt naar voren dat dit ook op landelijk niveau aan de orde is. Ook in Groningen blijkt dit te spelen; van een drietal sectoren kwamen in een interview of naar aanleiding van de enquête de volgende reacties: in de internationale volksdanswereld ondervindt men hinder van het stoffige imago dat aan de internationale dans kleeft; het is moeilijk om potentiële leden te bereiken die nog nooit eerder internationaal gedanst hebben. Dat geldt extra sterk voor jongeren. En op het moment dat een vereniging geen jongere leden meer heeft zullen jongeren zich er minder snel toe aangetrokken voelen; een neerwaartse spiraal; in de hofdanssector loopt het ledenaantal terug, wat een ook neerwaartse spiraalbeweging tot gevolg heeft: minder leden minder optredens mogelijk minder zichtbaar minder leden; uit een gesprek met een vertegenwoordigster van de sector Meer Bewegen voor Ouderen (MBvO) komt naar voren dat met het wegvallen van de provinciale consulent voor MBvO en WING (gericht op werken in de wijken), het veld in Groningen uit elkaar is gevallen. Groepen die er nog zijn hebben een gemiddelde leeftijd van rond de 80 jaar en worden geleid door enthousiaste docenten die er niet jonger op worden. Bijscholingen worden in het noorden alleen nog op particulier initiatief georganiseerd. Men constateert dat er op het gebied van bewegen in de loop van de jaren meer aanbod is gekomen en dat dat voor de huidige generatie ouderen wellicht aantrekkelijker is. Er is behoefte aan ondersteuning op het gebied van vernieuwing in dit veld. MBvO zet in het aanbod scherp in op dans. 36