Hoofdstuk 1 Inleiding

Transcriptie

1

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Verslag activiteiten Economische Zaken Ontwikkeling werkgelegenheid Herkomst gegevens Ontwikkeling aantal banen Aantal banen naar geslacht en soort dienstverband Ontwikkeling aantal banen per gemeente Structuur van de werkgelegenheid Ontwikkeling werkgelegenheid per sector Conclusies werkgelegenheid Ontwikkeling werkloosheid Definities werkloosheid Ontwikkeling werkloosheid Werkloosheid naar leeftijd Werkloosheid naar inschrijfduur Conclusies werkloosheid Economische vooruitzichten... 15

3 Hoofdstuk 1 Inleiding In het wordt verslag gedaan van de activiteiten op het gebied van economische zaken en de economische ontwikkelingen in de gemeente Leek. De ontwikkelingen in Leek worden deels bepaald door lokale en regionale factoren, maar worden daarnaast in sterke mate beïnvloed door (inter)nationale ontwikkelingen. In het eerste deel van het jaarverslag wordt ingegaan op de activiteiten binnen het taakveld economische zaken van de gemeente Leek. Vervolgens wordt ingegaan op de ontwikkeling van de werkgelegenheid en de ontwikkeling van de werkloosheid. Voor wat betreft de ontwikkeling van de werkgelegenheid wordt gebruik gemaakt van de cijfers van LISA. LISA is het landelijke databestand met gegevens over alle vestigingen in Nederland waar betaald werk wordt verricht. De werkloosheidscijfers zijn afkomstig van het Centrum voor Werk en Inkomen. De rapportage wordt afgesloten met de economische vooruitzichten voor de korte termijn. Gemeente Leek - 1 -

4 Hoofdstuk 2 Verslag activiteiten Economische Zaken In dit hoofdstuk wordt verslag gedaan van de belangrijkste activiteiten binnen het taakveld Economische Zaken van het afgelopen jaar. Bij een aantal onderwerpen wordt tevens ingegaan op ontwikkelingen die de komende periode spelen. a. Vestigingsmogelijkheden De gemeente Leek wil voldoende vestigingsmogelijkheden voor bedrijven kunnen bieden. Hiervoor is de afgelopen jaren het bedrijvenpark Leeksterveld ontwikkeld. Met de ontwikkeling van Leeksterveld wordt voorzien in de behoefte aan vestigingsmogelijkheden voor bovenlokale bedrijven. Deze locatie is niet alleen van belang voor de gemeente Leek, maar voor het hele Westerkwartier en de gemeente Noordenveld. Grootschalige en groeiende bedrijven die op termijn niet meer passen op de huidige binnendorpse locaties, kunnen een nieuwe plek krijgen op de snelweglocatie Leeksterveld. Dit biedt voor de bedrijven logistieke voordelen en draagt tevens bij aan het terugdringen van vrachtverkeer door de kernen Leek en Roden. Naast een locatie voor (middel)grote bedrijven is er behoefte aan vestigingsmogelijkheden voor kleine bedrijven. Aan de noordzijde van Leeksterveld worden kleinere kavels aangeboden voor bedrijven uit de milieucategorieën 1 en 2. Daarnaast wordt in een deel van de behoefte aan kleinschalige bedrijfsruimte voorzien door de realisatie van een aantal bedrijfsverzamelgebouwen. Het centrum van Leek biedt voldoende mogelijkheden voor de vestiging van winkels, horeca en dienstverlenende bedrijven. Door het centrumplan Leek-Nietap heeft de openbare ruimte in het centrum een flinke impuls gekregen. Hierdoor is de aantrekkingskracht van het centrum toegenomen voor zowel bezoekers als ondernemers. b. Regio Groningen-Assen Binnen de Regiovisie Groningen-Assen wordt samengewerkt op het gebied van economie en bedrijventerreinen. In 2012 zijn nadere afspraken gemaakt over het in evenwicht brengen van vraag en aanbod van bedrijventerreinen. Alle gemeenten hebben de afgelopen jaren te maken gehad met een lagere vraag. Ook de toekomstige vraag naar bedrijventerreinen wordt aanmerkelijk lager geraamd dan enkele jaren geleden. Dit heeft tot gevolg dat er sprake is van een overaanbod aan (plannen voor) bedrijventerreinen. Om het aanbod in evenwicht te brengen met de lagere vraag is regionaal ongeveer een derde deel van de plannen geschrapt. Nog eens een derde deel wordt pas ontwikkeld als wordt aangetoond dat hier behoefte aan is. De regionale afspraken betekenen voor Leek dat Leeksterveld fase 3 is geschrapt. Leeksterveld fase 2 valt onder de categorie "plannen die onder voorwaarden worden ontwikkeld". Dit betekent dat de behoefte moet worden aangetoond, voordat met ontwikkeling wordt begonnen. Leeksterveld fase 1 is al bouwrijp en de uitgifte van deze kavels wordt voortgezet. c. Uitgifte bedrijventerreinen Tabel 2.1 biedt een overzicht van de verkoop van de afgelopen jaren op de verschillende bedrijventerreinen. In 2013 en 2014 zijn geen kavels verkocht. Wel hebben zich vrij veel nieuwe bedrijven gevestigd in bestaande panden en bedrijfsverzamelgebouwen. Inmiddels is sprake van voorzichtig toenemende belangstelling voor kavels op Leeksterveld. De hoop en verwachting is dat vanaf 2015 de verkopen weer een stijgende lijn laten zien Leeksterveld Leeksterhout Diepswal Overig Totaal Tabel 2.1: Bron: Overzicht uitgifte bedrijventerreinen in de gemeente Leek (in m²) gemeente Leek Gemeente Leek - 2 -

5 d. Promotie en acquisitie In 2014 heeft de gemeente Leek weer deelgenomen aan de Promotiedagen voor Noord Nederland in Groningen. Hierbij werd regionaal samengewerkt binnen het plein Westerkwartier-Noordenveld. Deelname aan deze beurs draagt er aan bij dat de gemeente Leek in beeld komt bij potentiële vestigers. Daarnaast is deze beurs vooral geschikt voor het onderhouden van bestaande en het leggen van nieuwe contacten. Een andere methode van promotie is adverteren. Hierbij is voornamelijk gekozen voor ondernemersbladen. Veelal gebeurt dit in de vorm van een redactioneel artikel. Daarnaast wordt, wanneer de gelegenheid zich voordoet, gebruikgemaakt van persberichten. Voor de werving van bovenregionale en buitenlandse bedrijven wordt gebruik gemaakt van de diensten van de Noordelijke OntwikkelingsMaatschappij (NOM). De NOM heeft gekozen om meer sectorgericht te gaan werken. Dit betekent meer nadruk op speerpuntsectoren als energie, watertechnologie, agrifood en lifesciences. Ook bij de nieuwe werkwijze blijft het van belang goede contacten met de NOM te onderhouden. Verder zijn lokale en regionale makelaars belangrijk bij de invulling van bestaande bedrijfspanden. De gemeente Leek werkt ook samen met makelaars bij het in de markt zetten van woonlocaties en bij het afstoten van gemeentelijk vastgoed. Bij de promotie neemt het belang van online marketing toe. Een goede presentatie en vindbaarheid op internet is belangrijk, evenals de inzet van social media. De gemeente Leek werkt aan het verbeteren van de online marketing om haar locaties ook met moderne communicatiemiddelen te promoten. e. Contacten met het bedrijfsleven Goede contacten met ondernemers en besturen van ondernemersverenigingen zijn belangrijk voor de gemeente om het bedrijfsleven goed te kunnen faciliteren. Een belangrijke gesprekspartner van de gemeente is de Bedrijvenvereniging Leek (BVL). Met het bestuur van de BVL vindt structureel overleg plaats. Ook de ledenbijeenkomsten van de BVL worden regelmatig bezocht. Dit zijn informatieve bijeenkomsten waarbij ook de informele contacten belangrijk zijn. Ook met de Handelsvereniging Leek-Nietap (HVL) vindt structureel overleg plaats. Door de recessie en de concurrentie van verkoop via internet hebben winkelcentra het moeilijk. Dit is aanleiding geweest om een centrumteam te formeren. Dit team bestaat uit enkele makelaars, vertegenwoordigers van de HVL en van de gemeente Leek. Het centrumteam richt zich onder meer op promotie van het centrum en het terugdringen van de leegstand in het centrum. Ook in 2014 zijn bedrijfsbezoeken afgelegd door de burgemeester, de wethouder economische zaken en de beleidsmedewerker Economische Zaken. De nadruk ligt hierbij op de grotere bedrijven en de bedrijven die zich nieuw hebben gevestigd in Leek. De bezoeken worden door ondernemers gewaardeerd en de gemeente blijft op de hoogte van de ontwikkelingen bij het bedrijfsleven. f. Ondernemersfonds Op initiatief van de BVL, HVL en de Vereniging Parkmanagement Leek is de Stichting Ondernemersfonds Van Leek opgericht. Deze stichting heeft de gemeente gevraagd medewerking te verlenen aan vorming van een ondernemersfonds en deze te voeden uit een opslag op de OZB voor niet-woningen. In december 2011 heeft de gemeenteraad besloten hier medewerking aan te verlenen voor een periode van drie jaar ( ). Het ondernemingsfonds werkt met trekkingsrechten voor de verschillende gebieden en doelgroepen. Ondernemersverenigingen en samenwerkingsverbanden kunnen een beroep doen op het fonds om collectieve projecten te realiseren. In 2014 is het ondernemersfonds geëvalueerd. Op basis van deze evaluatie heeft de gemeenteraad besloten het ondernemersfonds met drie jaar te verlengen ( ). Er wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van het fonds. De bekendheid van het fonds is verbeterd en ondernemers werken beter samen om het fonds te benutten. In 2014 zijn meer dan 20 projecten gehonoreerd en uitgevoerd. Gemeente Leek - 3 -

6 g. ICT- infrastructuur Voor burgers en bedrijven wordt een goede ontsluiting op de digitale snelweg steeds belangrijker. In 2013 heeft Reggefiber glasvezel aangelegd in de dorpskommen van Leek en Tolbert, waardoor de inwoners gebruik kunnen maken van supersnel internet. Hiermee heeft de gemeente Leek het hoogste percentage glasvezelaansluitingen in de Provincie Groningen. Op de bedrijventerreinen is de beschikbaarheid van glasvezel geen vanzelfsprekendheid. Bovendien zijn de tarieven voor de gemiddelde MKB-er vaak (te) hoog. Een goede ICT infrastructuur is tegenwoordig een belangrijke vestigingsfactor. Op bedrijvenpark Leeksterveld is in 2014, op initiatief van de ondernemers, een eigen glasvezelnetwerk gerealiseerd. De gemeente Leek heeft dit project gefaciliteerd. Omdat de gemeente op Leeksterveld ook een direct belang heeft voor de kavelverkoop, heeft de gemeente ook financieel bijgedragen vanuit de grondexploitatie Leeksterveld. Op bedrijventerrein Diepswal zijn ondernemers de mogelijkheden aan het verkennen om de ICT infrastructuur te verbeteren. De gemeente speelt hierbij een faciliterende rol. In de buitengebieden is de ICT infra over het algemeen niet toekomstbestendig. Hier ligt vaak geen coaxkabel en de afstanden tot de KPN centrales zijn veelal groot. De provincie Groningen onderzoekt op welke wijze deze delen van de Provincie van beter en sneller internet voorzien kunnen worden. In het Westerkwartier is de Stichting Breedband Westerkwartier opgericht met als doel de ICT infrastructuur te verbeteren. h. Zonneparken In het kader van het project Alternatieve locatieontwikkeling is onderzocht welke alternatieven aantrekkelijk zijn voor gronden die (voorlopig) niet meer worden ontwikkeld. De mogelijkheid van zonneparken was hierbij al vroeg in beeld. Tot voor kort was de ontwikkeling van zonneparken nog niet rendabel. Met het beter en goedkoper worden van de zonnepanelen, in combinatie met de beschikbaarheid van Rijkssubsidie (SDE-regeling), zijn dergelijke initiatieven nu wel haalbaar. In Leek lopen inmiddels meerdere initiatieven: Leeksterveld: Er is overeenstemming met Powerfield voor een grootschalig zonnepark op de gronden van Leeksterveld fase 3. Dit gaat in eerste instantie om 14 hectare, uit te breiden tot 20 hectare. De provincie Groningen heeft recent ingestemd met de locatie. Het plan wordt nu uitgewerkt waarbij een zorgvuldige landschappelijke inpassing belangrijk is. Ingezet wordt op vergunningverlening in het najaar van Realisatie kan dan plaatsvinden in Oostwold: Initiatiefnemer Kees Hummelen is in gesprek met het dorp Oostwold, gemeente Leek, Provincie Groningen en Rijkswaterstaat voor een zonnepark in combinatie met een geluidswal langs de A7 ter hoogte van Oostwold. Betrokken partijen zijn bezig met de planuitwerking waarbij de technische en financiële haalbaarheid nader wordt onderzocht. Strook tussen Leeksterhout en A7: GroenLeven heeft interesse in zonnepanelen op deze locatie. Hier licht ook een opgave voor de realisatie van waterberging. Gestreefd wordt naar een integrale gebiedsontwikkeling. In 2015 zullen deze plannen nader worden uitgewerkt en op haalbaarheid worden beoordeeld. Er zijn ook andere locaties die in aanmerking zouden kunnen komen voor een (kleinschalig) zonnepark. Hier zijn echter nog geen concrete initiatieven. Met de realisatie van zonneparken wordt een bijdrage geleverd aan de productie van duurzame energie, terwijl daarnaast een zinvolle (tijdelijke) bestemming wordt gevonden voor gronden die vooralsnog niet worden ontwikkeld. Gemeente Leek - 4 -

7 Hoofdstuk 3 Ontwikkeling werkgelegenheid 3.1 Herkomst gegevens In dit hoofdstuk over werkgelegenheid wordt evenals vorig jaar gebruik gemaakt van de gegevens van LISA. LISA is een landelijk databestand met gegevens over alle vestigingen in Nederland waar betaald werk wordt verricht. Deze cijfers zijn pas laat beschikbaar en lopen achter op de feitelijke ontwikkeling. De cijfers in dit hoofdstuk hebben als peildatum 1 april Het herstel van de werkgelegenheid dat zich de laatste maanden heeft aangediend, is daarom ook nog niet zichtbaar in deze cijfers. 3.2 Ontwikkeling aantal banen In onderstaande grafiek wordt de ontwikkeling van de werkgelegenheid in de gemeente Leek vergeleken met de provincie Groningen en de landelijke ontwikkeling. De Provincie Groningen en de gemeente Leek hebben het de afgelopen jaren beter gedaan dan de landelijke ontwikkeling en kenden tot en met 2011 zelfs nog groei. In 2012 bleef het aantal banen in Groningen nog op peil, terwijl landelijk een neerwaartse trend werd ingezet. In 2013 is het aantal banen in Leek en de Provincie Groningen echter flink afgenomen en kwam daarmee dichter op de landelijke trend. In 2014 (peildatum 1 april 2014) heeft de daling van het aantal banen doorgezet. Hierbij liep zowel de gemeente Leek als de provincie Groningen in de pas met de landelijke trend. Figuur 1: Ontwikkeling werkgelegenheid (peildatum 1 april) Bron: LISA Werkgelegenheidsregister 2014 In 2014 gingen er landelijk circa banen verloren (- 1,1%). Het banenverlies was het grootst in de provincies Drenthe (-2,6%), Zuid Holland en Limburg. In Groningen (-1,3%) en Friesland (-1,1%) was de ontwikkeling in lijn met het landelijke beeld. Binnen Groningen moest vooral de regio Delfzijl fors banen inleveren. In de gemeente Leek nam het aantal banen in 2014 af met 85 (- 0,9%). De ontwikkeling in Leek was derhalve iets beter dan de landelijke en provinciale ontwikkeling. In de volgende paragrafen zal nader worden ingegaan op het type banen dat is verdwenen. Gemeente Leek - 5 -

8 3.3 Aantal banen naar geslacht en duur dienstverband In tabel 3.1 is de werkgelegenheid uitgesplitst naar soort baan en naar geslacht. Banen vanaf 12 uur in de week worden hierbij als fulltimebanen aangemerkt man vrouw totaal Man vrouw totaal Fulltime Parttime Totaal Tabel 3.1: Ontwikkeling aantal banen in de gemeente Leek naar geslacht en duur dienstverband Bron: LISA werkgelegenheidsregister 2014 Uit tabel 3.1 blijkt dat het merendeel van de banen (ruim 60%) in de gemeente Leek door mannen wordt vervuld. Dit kan worden verklaard door de aard van de werkgelegenheid. In de sectoren landbouw, bouw en industrie zijn mannen sterk vertegenwoordigd, terwijl vrouwen relatief vaak werkzaam zijn in de zorgsector, het onderwijs en de dienstverlening. De sectoren waarin veel mannen werkzaam zijn, zijn sterk vertegenwoordigd in de gemeente Leek. In 2014 is in de gemeente Leek het aantal werkzame mannen (- 108) gedaald, terwijl het aantal werkzame vrouwen licht is gestegen (+ 23). Landelijk daalde zowel het aantal werkzame mannen als vrouwen. Wanneer gekeken wordt naar het soort dienstverband blijkt dat vrouwen relatief vaak een parttime baan hebben. Ruim een kwart van de vrouwen die werken in de gemeente Leek heeft een dienstverband van minder dan 12 uur in de week. Bij de mannen is het aandeel parttime banen minder dan 10%. Landelijk is de trend dat meer vrouwen fulltime gaan werken en meer mannen parttime gaan werken. In 2014 is het aantal fulltime banen in de gemeente Leek met 203 afgenomen (- 2,5%). Het aantal parttime banen is juist gestegen met 118. In 2013 deed zich een tegengestelde beweging voor. Landelijk is het aantal fulltime banen met 1,2% gedaald. De daling bij de parttime banen bleef beperkt tot 0,3%. Leek deed het bij de parttime banen dus beter en bij de fulltime banen slechter dan het landelijk gemiddelde. Gemeente Leek - 6 -

9 3.4 Ontwikkeling aantal banen per gemeente In tabel 3.2 wordt een overzicht gegeven van de ontwikkeling van het aantal banen in Leek en de buurgemeenten Grootegast, Marum, Noordenveld en Zuidhorn. Hoewel er op gemeenteniveau van jaar tot jaar sprake kan zijn van een grillig verloop, is vanaf 2011 bij alle gemeenten een neerwaartse trend zichtbaar. De cijfers zijn afgerond op tientallen Verschil Grootegast Leek Marum Zuidhorn Westerkwartier Noordenveld Tabel 3.2: Bron: Ontwikkeling aantal banen per gemeente LISA werkgelegenheidsregister In het Westerkwartier is het aantal banen tot en met 2011 gegroeid. De crisis die zich vanaf 2008 aandiende, vertaalde zich dus relatief laat in een afname van het aantal banen. In 2012 liep het aantal banen voor het eerst in deze crisis terug. Dit banenverlies heeft zich de afgelopen jaren voortgezet. Over de gehele crisisperiode van blijft het banenverlies in het Westerkwartier als geheel nog zeer beperkt. Opmerkelijk is dat Marum en Zuidhorn zelfs nog gegroeid zijn. In de gemeente Noordenveld is al langere tijd een neerwaartse trend zichtbaar. Sinds 2009 gingen maar liefst 560 banen verloren. Vergeleken met de landelijke ontwikkeling (-2,7% vanaf 2009) is het Westerkwartier (-0,2% over dezelfde periode) de crisis tot nog toe goed doorgekomen. Gelet op de ervaring dat ontwikkelingen in Noord Nederland vaak enigszins achterlopen op andere delen van Nederland, kan niet worden uitgesloten dat het Noorden nog te maken krijgt met een na-ijleffect. Dit zou kunnen betekenen dat het aantal banen in Noord Nederland in 2015 nog afneemt, terwijl in de Randstad al sprake is van herstel van de werkgelegenheid. Gemeente Leek - 7 -

10 3.5 Structuur van de werkgelegenheid Voor een nadere analyse van de ontwikkelingen van de werkgelegenheid is het van belang inzicht te hebben in de verschillende bedrijfssectoren. Allereerst wordt hierbij een vergelijking gemaakt tussen de economische structuur van de gemeente Leek en Nederland. Tabel 3.3 laat het relatieve aandeel van de verschillende sectoren in de totale werkgelegenheid zien. Gemeente Leek Nederland Landbouw 3,8 2,7 Industrie 23,3 10,8 Bouwnijverheid 8,2 5,4 Handel, detailhandel en reparatie 21,9 17,7 Horeca 2,2 4,5 Vervoer en opslag 2,2 5,1 Informatie en communicatie 1,5 3,3 Financiële instellingen 2,3 2,8 Zakelijke dienstverlening 12,4 14,6 Openbaar bestuur en overheid 2,1 5,3 Onderwijs 3,1 6,7 Gezondheids- en welzijnszorg 12,2 16,4 Cultuur, sport, recreatie, overig 4,8 4,5 Totaal 100,0 100,0 Tabel 3.3: Verdeling van de werkgelegenheid over de sectoren Bron: LISA werkgelegenheidsregister 2014 Meest in het oog springend is het hoge aandeel van de sector industrie in de gemeente Leek. Met een aandeel van bijna een kwart van het aantal banen, is de industrie de grootste sector in Leek. Landelijk is nog maar 11% werkzaam in de industrie en zijn er meer mensen werkzaam in de sectoren handel, gezondheidszorg en zakelijke dienstverlening. De sector handel en reparatie is in Leek met 21,9% van het aantal banen groter dan landelijk. Ook het aandeel van de landbouw en de bouwnijverheid ligt in Leek boven het landelijk gemiddelde. De gemeente Leek kent relatief weinig banen in de overheidssector, het onderwijs en de gezondheidszorg. Dit wordt veroorzaakt doordat de grotere instellingen op dit gebied geconcentreerd zijn in de stad Groningen. Ook het aandeel in de werkgelegenheid van de sectoren horeca, vervoer en informatie en communicatie ligt onder het landelijke gemiddelde. Over het algemeen kan een werkgelegenheidsstructuur met een groot aandeel voor de zogenoemde groeisectoren als gunstig worden bestempeld. Echter, ook de voormalige groeisectoren zakelijke dienstverlening en gezondheidszorg, kenden in 2014 een afname van het aantal banen. Duidelijk is wel dat de bouwnijverheid het zwaarst is getroffen door de crisis. Deze sector is relatief sterk vertegenwoordigd in Leek. Gemeente Leek - 8 -

11 3.6 Ontwikkeling werkgelegenheid per sector In tabel 3.4 is een overzicht opgenomen van de werkgelegenheid per bedrijfstak in de gemeente Leek in 2013 en Ook de deeltijdbanen en uitzendkrachten zijn meegeteld. Daarnaast is de procentuele verandering opgenomen van de ontwikkeling per sector in de gemeente Leek en in Nederland verschil Groei % Leek Groei % Nederland Landbouw ,2% -2,6% Industrie ,2% -1,7% Bouwnijverheid ,5% -3,5% Handel en reparatie ,9% -0,4% Horeca ,4% +0,5% Vervoer en opslag ,6% -1,0% Informatie en communicatie ,4% +0,1% Financiële instellingen ,5% -1,4% Zakelijke dienstverlening ,7% -0,6% Openbaar bestuur en overheid ,2% -2,2% Onderwijs ,8% -0,9% Gezondheids- en welzijnszorg ,8% -1,4% Cultuur, sport, recreatie, overig ,9% -0,1% Totaal ,9% -1,1% Tabel 3.4: Ontwikkeling aantal werkzame personen per bedrijfstak in de gemeente Leek Bron: LISA werkgelegenheidsregister 2014 Landelijk is het aantal banen in 2014 in vrijwel alle sectoren afgenomen. Alleen de sectoren Horeca en ICT kenden een bescheiden groei. De sterkste procentuele afname deed zich voor in de bouwnijverheid, gevolgd door landbouw en openbaar bestuur. De afname van het aantal banen in de bouw was in 2014 weliswaar fors (15.400), maar wel een stuk minder dan in 2013 toen er banen verloren gingen. In de gemeente Leek gingen de meeste banen verloren in de Industrie, gevolgd door onderwijs en ICT. Deze sectoren presteerden ook beduidend slechter dan de landelijke trend. Voor de industrie kan dat verklaard worden door de sluiting van de Hunter Douglas fabriek in Tolbert. Opmerkelijk is de groei van het aantal banen in de sectoren vervoer, zorg, zakelijke dienstverlening en handel en reparatie. In tegenstelling tot de landelijke trend, wisten deze sectoren in Leek te groeien. Gemeente Leek - 9 -

12 3.7 Conclusies werkgelegenheid Door de economische stagnatie is het aantal banen in Nederland in 2014 met afgenomen (-1,1%). Het banenverlies was minder groot dan in 2013, maar nog altijd fors. Hoewel de laatste maanden sprake lijkt van herstel, is dat in deze cijfers (peildatum 1 april 2014) nog niet zichtbaar. De ontwikkelingen in de Provincie Groningen (-1,3%) en de gemeente Leek (-0,9%) waren in lijn met de landelijke trend. Leek deed het met het totaal aantal banen nog relatief goed, doordat het aantal parttime banen steeg. Het aantal fulltime banen nam wel substantieel af. Over de gehele crisisperiode kenden de gemeenten in het Westerkwartier slechts een beperkte afname van het aantal banen (- 0,2%). Het Westerkwartier presteert daarmee substantieel beter dan het landelijke gemiddelde (-2,7%). Ruim 60% van het aantal banen in de gemeente Leek wordt door mannen ingevuld. Dit heeft te maken met de sterke aanwezigheid van sectoren industrie en bouwnijverheid. De industrie is met een kwart van het aantal banen de grootste sector in de gemeente Leek. Het aantal banen in deze sector is in 2014 wel fors afgenomen, mede veroorzaakt door de sluiting van de fabriek van Hunter Douglas in Tolbert. De sectoren vervoer, zorg en zakelijke dienstverlening presteerden in 2014 opvallend goed in de gemeente Leek. Gemeente Leek

13 Hoofdstuk 4 Ontwikkeling werkloosheid 4.1 Definities werkloosheid Voor het meten van de werkloosheid zijn verschillende methoden in omloop. In Nederland zijn de bekendste cijfers die van het CBS (Werkloze beroepsbevolking) en die van het UWV (Nietwerkende werkzoekenden). De definities zijn als volgt: Werkloze Beroepsbevolking (WBB): personen van jaar zonder werk of minder dan 12 uur per week werkzaam, die direct beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt en actief naar werk zoeken. Niet-werkende werkzoekenden (NWW): bij het UWV ingeschreven werkzoekenden zonder werk of minder dan 12 uur per week werkzaam. De werkloosheidscijfers van het UWV zijn hoger dan die van het CBS. Dit komt doordat personen die op het moment van meten een opleiding volgen of die niet actief op zoek zijn naar werk, bij het CBS niet worden meegerekend. De cijfers van het UWV en CBS verschillen niet enkel door een verschil in definitie, maar komen ook op een andere manier tot stand. Het NWW-cijfer komt voort uit de registratie van werkzoekenden door het UWV. De bij het UWV geregistreerde werkzoekenden bestaan uit mensen met een WW uitkering, mensen met een bijstandsuitkering en werkzoekenden zonder uitkering. Er zijn echter ook werkzoekenden zonder uitkering die niet geregistreerd staan bij het UWV. Het WBB-cijfer komt tot stand door een enquête onder de beroepsbevolking. Doordat de CBS cijfers niet op gemeenteniveau beschikbaar zijn, wordt in dit hoofdstuk gebruik gemaakt van de (hogere) UWV-cijfers. Gemeente Leek

14 4.2 Ontwikkeling werkloosheid Een belangrijke doelstelling van economisch beleid is het beperken van de werkloosheid. De onderstaande grafiek laat de ontwikkeling van de werkloosheid zien in de gemeente Leek, de provincie Groningen en Nederland over de periode Als werklozen zijn meegeteld, alle personen die bij het UWV staan ingeschreven én geen werk hebben voor minimaal 12 uur in de week (Niet Werkende Werkzoekenden = NWW bestand). De peildatum is 31 december. Figuur 2: Bron: Ontwikkeling werkloosheid (peildatum 31 december) UWV Uit figuur 2 blijkt dat de werkloosheid in 2014 verder is gestegen. Landelijk groeide het aantal niet werkende werkzoekende naar en kwam het werkloosheidspercentage per 31 december 2014 uit op 10,6%. In de provincie Groningen liep het NWW-percentage op tot 14,4%. Eind 2012 was dit nog 9,7%. Ook de gemeente Leek kon zich niet onttrekken aan deze ontwikkeling. Eind 2014 kende Leek werklozen, een toename van 107 werklozen in Het NWWpercentage van de gemeente Leek steeg hierdoor van 10,7% naar 12,2%. Hoewel dit deels seizoenswerkloosheid betreft (peildatum 31 december), is het aantal werklozen fors hoger dan wenselijk. De werkloosheidscijfers van het CBS zijn beduidend lager. De voor seizoensinvloeden gecorrigeerde werkloosheid kwam volgens het CBS in december 2014 uit op 642 duizend personen. Dat is 8,1 procent van de beroepsbevolking (WBB-cijfer). Hoewel er samenhang is tussen de ontwikkeling van het aantal banen in een gemeente en de ontwikkeling van de werkloosheid, laat zich dit niet een op een vertalen. Een belangrijk deel van de banen wordt immers ingevuld door mensen die van buiten de gemeente komen. Daarnaast is er sprake van een faseverschil doordat er bij de werkloosheidcijfers een andere peildatum wordt gehanteerd als bij de banencijfers. Gemeente Leek

15 4.3 Werkloosheid naar leeftijd Gemeente Leek aantallen percentage van totaal Nederland aantallen percentage van totaal tot 27 jaar 83 8,1% ,1% 27 tot 50 jaar ,1% ,6% 50 tot 65 jaar ,8% ,3% Totaal ,0% ,0% Tabel 4.1: Verdeling werkloosheid naar leeftijd (peildatum 31 december 2014) Bron: UWV In tabel 4.1 wordt de verdeling van de werkloosheid per leeftijdscategorie weergegeven. Hieruit blijkt dat het werklozenbestand in de gemeente Leek relatief oud is. In Leek is 41% van de werklozen 50 jaar of ouder, terwijl het aandeel van deze leeftijdsgroep landelijk 37% is. Over het algemeen is het voor de categorie ouderen lastiger om weer een baan te vinden dan voor jongere werklozen. Dit vraagt om extra aandacht voor ouderen op de arbeidsmarkt. Om- en bijscholing zijn belangrijk voor werknemers om de positie op de arbeidsmarkt te versterken. Ook de bemiddeling van baan naar baan en het inzetten van mobiliteitscentra kan de inzetbaarheid van ouderen vergroten. Het aandeel van jongeren in de werkloosheid is in Leek beperkt en is afgelopen jaar nauwelijks toegenomen. In tijden van recessie is het lastig voor nieuwkomers op de arbeidsmarkt om een baan te vinden. Veel jongeren kiezen daarom voor een vervolgopleiding om zodoende op een gunstiger moment en beter opgeleid de arbeidsmarkt te betreden. Het aantal jongeren in het Niet Werkende Werkzoekenden bestand is een onderschatting van de werkelijke jeugdwerkloosheid. Werkzoekende jongeren die geen recht op een uitkering hebben, zijn niet verplicht om zich in te schrijven en worden daarom vaak niet geregistreerd en meegeteld. Gemeente Leek

16 4.4 Werkloosheid naar inschrijfduur Gemeente Leek tot 6 maanden vanaf 6 maanden totaal Tabel 4.2: Bron: Verdeling werkloosheid naar inschrijfduur (peildatum 31 december). UWV Wanneer gekeken wordt naar de duur van inschrijving blijkt dat de stijging van de werkloosheid in 2014 zich heeft voorgedaan in de categorie vanaf 6 maanden (+ 179 personen). De categorie tot 6 maanden is gedaald met 72 personen. Dit duidt er op dat de nieuwe instroom van werklozen in de tweede helft van 2014 lager is geweest. Landelijk omvat de categorie vanaf 6 maanden inmiddels ruim mensen. Dit is driekwart van het totale bestand aan werklozen. In Leek is de categorie vanaf 6 maanden met een aandeel van 70% nog relatief klein. Deze categorie is in 2014 echter wel flink gegroeid. 4.5 Conclusies werkloosheid In 2014 is de werkloosheid in Nederland fors opgelopen tot bijna (10,6 % van de beroepsbevolking). In de provincie Groningen kwam de werkloosheid eind 2014 uit op 14,4%. Eind 2012 was dit nog 9,7%. Ook in de gemeente Leek nam het aantal geregistreerde werklozen toe van 917 (eind 2013) tot 1024 (eind 2014). Procentueel liep het werkloosheidspercentage in de gemeente Leek op van 10,7% naar 12,2%. De werkloosheid is hiermee op het hoogste niveau gekomen van de afgelopen tien jaar. In de gemeente Leek valt 41% van de werklozen in de leeftijdscategorie jaar. Voor deze categorie blijkt het lastig weer aan de slag te komen. De jeugdwerkloosheid is relatief beperkt, al moet hier wel bij bedacht worden dat niet alle werkzoekende jongeren recht hebben op een uitkering en niet allemaal geregistreerd staan als werkloos. De categorie die langer dan 6 maanden werkloos is, is fors toegenomen in de gemeente Leek (+ 179 personen). Landelijk is bijna driekwart van het totaal aantal werklozen langer dan 6 maanden zonder werk. In de gemeente Leek is deze categorie met 70% van het totaal iets minder groot. Het tempo waarin de werkloosheid oploopt is duidelijk afgenomen. De verwachting is dat in 2015 de werkloosheid licht kan dalen. Op middellange termijn zal de vergrijzing en ontgroening het arbeidsaanbod negatief beïnvloeden. De verwachting is dat de arbeidsmarkt hierdoor structureel krapper wordt, waardoor de beschikbare capaciteit zo veel mogelijk benut zal kunnen en moeten worden. Gemeente Leek

17 Hoofdstuk 6 Economische vooruitzichten Het Centraal Planbureau (CPB) brengt elk voorjaar het Centraal Economisch Plan uit, waarin de ontwikkeling van de economie wordt geraamd. Het CPB verwacht voor 2015 een groei van 1,7% van de Nederlandse economie (CEP-raming maart Voor 2016 wordt een groei verwacht van 1,8%. Hiermee lijkt het herstel van de economie gestaag door te zetten. De groei wordt positief beinvloed door de daling van de euro ten opzichte van de dollar en de lage olieprijzen. De lage inflatie draagt bij aan groei van de koopkracht en geeft een impuls aan de binnenlandse bestedingen. De groei wordt niet alleen meer gedreven door de uitvoer, maar ook binnenlandse factoren (investeringen en consumptie) dragen hier aan bij. De werkgelegenheid in de marktsector groeit, maar deze groei wordt deels ongedaan gemaakt door de negatieve ontwikkeling in de zorg en bij de overheid. Het CPB verwacht dat de toename van de werkgelegenheid maar net voldoende zal zijn om het stijgende arbeidsaanbod te absorberen. Per saldo zal de werkloosheid daarom naar verwachting maar beperkt dalen. Omdat de verwachte groei deels gebaseerd is op groei van de export, zijn de ramingen sterk afhankelijk van internationale ontwikkelingen. De economische vooruitzichten voor de nabije toekomst blijven daarom omgeven met een grote mate van onzekerheid. De economische ontwikkelingen op nationaal en Europees niveau zullen ook hun weerslag hebben op de ontwikkeling van de werkgelegenheid en werkloosheid in onze regio. De verwachting is daarom dat de werkloosheid in het Westerkwartier en in de gemeente Leek in 2015 slechts beperkt zal afnemen. Gemeente Leek