Levensloopbaan Workout 6: een verslag Onderwijs en Levenslang leren

Transcriptie

1 Levensloopbaan Workout 6: een verslag Onderwijs en Levenslang leren Dinsdag 14 oktober was VOV te gast in het Montfortcollege in Rotselaar, een prachtige locatie die meteen inspiratie bracht voor onze Workout over Onderwijs en Levenslang Leren. Met een vijftiental leden dachten we na over hoe je van leren een attitude kan maken en niet alleen een competentie. Pim Vandijck leidde de avond in met een Pecha Kucha en daagde ons daarna uit met enkele stellingen die meermaals het publiek naar extremen leidden! Subthema 1: Stellingen Diploma s geraken dan wel voorbijgestreefd, het talentenverhaal is daarom nog niet de oplossing. Eén ding waar iedereen het over eens is: er wordt te veel gefocust op diploma s. Jonge starters die niet aan een job geraken omdat ze niet het juiste diploma hebben, ondanks hun talrijke relevante competenties worden als voorbeeld aangehaald. Tegelijk ziet iedereen ook het belang van een degelijke opleiding in. Maar kiest iedereen wel voor een opleiding naar zijn kunnen en kennen? Worden talenten wel juist ontgonnen? Het is goed om kinderen pas na het 2 middelbaar een richting te laten kiezen. Een stelling die daar naadloos bij aansluit. In hoeverre zijn kinderen van veertien in staat om te beslissen over hun levensloopbaan? Er wordt verteld over onderzoek bij kinderen en adolescenten die, wanneer ze worden aangemoedigd in gesprek om te denken over hun leven, wel een verstandige keuze kunnen maken. Neigt de discussie dan niet eerder naar: wordt er voldoende nagedacht over de studiekeuze? Volgen kinderen niet te vaak hun vriendjes of kiezen ze voor prestigerichtingen waar hun ouders hen naar toe duwen? Tijdens de discussie stellen we ook vast dat we nog steeds en al te vaak vertrekken van bestaande kaders zoals studierichtingen of in termen van ASO, TSO, BSO. Moeten we die kaders niet durven loslaten en vertrekken vanuit inhoudelijke pakketten die je zelf kan samenstellen en waar keuzes niet langer beperkend hoeven te zijn. Een kind evolueert, maar op dit moment bepalen keuzes vaak opties op langere termijn. Indien een kind niet mee kan in de les, hebben de leerkrachten en de school in hun opdracht gefaald. - Hier wordt de vraag ook anders gesteld: wat is nu eigenlijk de opdracht van de school? Moeten scholen kinderen opvoeden? Of mogen zij ook op ouders vertrouwen om die taak te doen? Niet mee kunnen in de les is namelijk een probleem dat veroorzaakt wordt door een heel gamma aan factoren. Traumatische gebeurtenissen, laagopgeleide ouders, leerstoornissen, zijn maar enkele waar leerkrachten niet altijd op in kunnen spelen. Bovendien krijgt de

2 school ook te weinig ademruimte om nog voldoende op individuele leerlingen in te spelen. Jongeren die zonder diploma de school verlaten zou ik niet aanwerven. Ze vertonen immers geen doorzettingsvermogen. Hetzelfde verhaal weerklinkt hier ook: soms krijgen mensen tegenslagen te verwerken waardoor ze gewoonweg niet aan een diploma geraken. Dat betekent niet dat ze geen doorzettingsvermogen hebben, want net door die tegenslagen te verwerken hebben ze vaak meer doorzettingsvermogen dan studenten die zonder echte levenservaring afstuderen met een diploma en geen zicht hebben op wat hen nu te wachten staat. Over naar het leren op de werkvloer. 50-plussers die liever niet meer willen leren, vertonen geen engagement meer naar hun werkgever. Iedereen was het erover eens dat je nooit echt uitgeleerd kan zijn, maar tegelijk kunnen mensen ooit op een punt in hun carrière komen waar ze tevreden mee zijn. Vooruitgang houdt dan gewoon in: mee zijn met je tijd, maar niet per se nieuwe competenties ontwikkelen. Het wil dus niet zeggen dat je dan niet meer betrokken bent. Een ander verhaal is het, als je zelfs niet meer mee met je tijd wil zijn. Wie nu nog altijd niet leert met social media is niet meer mee. Het voorbeeld wordt gegeven van leerkrachten die YouTube en Twitter gebruiken in de les. Zo weten ze hun studenten te boeien op een manier die in hun verlengde ligt. Bovendien werd aangehaald dat leerkrachten die niet weten hoe ze er mee moeten omgaan, er binnen de kortste keren zelf opstaan. Halsstarrig vasthouden aan meer analoge conventies is dus zeker niet aan de orde, al is iedereen het er wel over eens dat boeken en informeel leren uit gesprek nooit hun waarde zullen verliezen. Je kan mensen geen goesting doen krijgen om te leren. In een komische noot merkte iemand op: sommige leerkrachten zijn inderdaad zo slecht, dat ze je de zin om te leren ontnemen. Iedereen kan zich wel een leraar herinneren die iedereen angst inboezemde of ongeïnspireerd voor de klas stond. Maar hoe zit het met onderwijzers die met volle goesting voor de klas staan? Hoe zit het met mensen die zulke passie uitstralen in wat ze doen dat ze iedereen rond hen inspireren? Zouden er echt mensen apathisch zijn voor zulk een levenslust? Volgens sommigen bestaat inderdaad de kans dat kinderen uit een kansarm milieu komen, die nooit de waarde van een opleiding hebben gezien, die denken dat streven voor mietjes is en die dan opgroeien naar een laagopgeleide arbeider die zich niet blijft ontwikkelen en dus binnen de kortste keren niet meer mee kan. Subthema 2: Van trainen naar leren Wat is leren? Hoe kunnen we leren concreet benoemen? Met kleurrijke post-its gingen we een maagdelijk witte muur te lijf. Alle mogelijke manieren om leren te beschrijven werden er tegen geplakt. Kennis, Attitudes en

3 Vaardigheden! Een rollercoaster! Inzicht krijgen! Plezant! Interactie! Groei! Ervaring! Hoe kunnen we een leer-attitude creëren bij medewerkers en leerlingen? Een leer-attitude wordt beschreven als die aangeboren kinderlijke nieuwsgierigheid die we al snel afleren met opmerkingen als Zit stil! en Zwijg nu toch!. Een leer-attitude creëren kunnen we dus vermijden door het niet af te leren. Verder kunnen we leren stimuleren door uitdagingen voor te schotelen in een veilige context. We moeten in een veilige context eerst leren als competentie ontwikkelen, zodat we zeker zijn van ons eigen kunnen om dan nadien uitdagingen weerstand te kunnen bieden. Toch mogen we mensen niet te veel uitdagen. Het is van belang het evenwicht te vinden tussen uitdaging en competentie om de optimale motivatie te vinden. Dit is zowel de verantwoordelijkheid van de werknemer als de werkgever. Uiteindelijk leer je altijd: je leert bij, je leert iets aan of net af, Maar dat wil niet zeggen dat leren altijd positief is. Het hangt er ook van af waar net op wordt gefocust. Is het proces belangrijk of de output? Afhankelijk van wat we bekrachtigen, zullen we een heel ander type leren creëren. Er wordt gehamerd op het stukje eren in leren en dat dit voortkomt uit waarderen. We kunnen pas in staat zijn een prestatie te leveren als we er betekenis in zien. Van daaruit wordt leren ook bekeken als ont-moeten en hoe we van leren een mag-activiteit moeten maken. Toch is niet iedereen het hiermee eens. Om te kunnen verbeteren moet je eerst een resultaat kunnen vaststellen. Voor to improve komt er eerst to prove. Leren is als dusdanig een foute benaming en we zouden naar EVOLUEREN moeten gaan. Leren wordt nog te vaak gezien als studeren en repeteren, papegaaienwerk. Evolueren is net dat je een vaardigheid aanleert die je voor de rest van je leven meedraagt en in verschillende contexten kan toepassen. Om het met een schools voorbeeld te zeggen: de regels rond dt moet je niet enkel kunnen toepassen tijdens een Nederlands dictee, maar ook op je examen biologie. Om te leren moet je onderbreken. Een shift in denkschema s veroorzaken. Niet alleen op school, maar ook en misschien zelfs vooral op de werkplek, waar gevestigde waarden veel moeilijker af te leren zijn. Het grootste probleem hier is niet motivatie maar durf. Je werk stil leggen om er kritisch naar te kijken kost vaak tijd en geld. Wat je er van leert laat zich niet gemakkelijk vertalen in concrete cijfers. Toch is de winst op lange termijn aanzienlijk. Als werknemer is

4 het misschien moeilijk om te durven praten, maar als werkgever is het veel moeilijker te durven investeren op lange termijn. Hoe kunnen we in het onderwijs meer leren brengen? Een gedurfde vraag, die er inherent vanuit gaat dat er in het onderwijs onvoldoende geleerd wordt. Ze weekt een paar gniffels los en toch is niet iedereen het 100% oneens. Er schort inderdaad iets aan ons onderwijs, al is het moeilijk om de vinger op de juiste plaats te leggen. Enerzijds wordt aangehaald dat het in het onderwijs steeds moeilijker wordt om elke student individueel te bekijken. De dreiging voor rechtszaken bij betwisting ligt vaak zo hoog dat onderwijzers het liefst iedereen zo uniform mogelijk behandelen. Elke reactie moet worden ondertekend door leerkracht en student. Een mogelijke oorzaak is dat leerkrachten worden beoordeeld op doorstroming van de studenten en niet op het welzijn op ieder afzonderlijk. Anderzijds heeft iedereen een grondige hekel aan het vanbuiten blokken, het opeten en weer uitbraken van leerstof, het antwoorden wat de prof wil horen. Is interpretatie door de leerkracht dan niet meer aan de orde? Moet alle subjectiviteit worden gebannen? Iemand haalt aan: Als je alle interpretatie afschaft, is het onderwijs dood. We moeten inderdaad oppassen voor subjectiviteit en antwoorden scoren volgens vastgelegde criteria. Toch moeten we oppassen dat we studenten niet als aapjes maken die niet meer kritisch kunnen nadenken. Een ander haalt aan dat leerkrachten gewoon geen ruimte meer krijgen voor kritisch inzicht omdat de syllabus zo vol wordt gestoken. En hierbij zijn we weer bij de discussie: moeten we leerkrachten beoordelen op doorstroming of op het welzijn? Conclusie Het onderwijs legt vaak de basis voor iemands ontwikkeling. We kunnen ons allemaal nog wel die ene leerkracht voor ogen halen die iedereen inspireerde met zijn passie, die mensen kon motiveren om uit de comfortzone te komen en hen steunde om bewuste keuzes te maken. Toch moeten we oppassen voor gevaarlijke tendensen. De aanhoudende regelgeving en juridische dreiging poogt alle individuele ruimte weg te nemen. Studenten worden niet meer gevormd tot kritische burgers maar tot aapjes die heel goed vanbuiten kunnen leren. Wanneer ze afstuderen, kunnen ze heel goed teksten onthouden en binnen het uur weer vergeten. Maar welke competentie halen ze daaruit? Wanneer ze naar de arbeidsmarkt trekken, worden ze vooral beoordeeld op hun diploma. Het bewijs dat ze welgevormd in kennis, opvatting en vaardigheid. Maar geen enkele van die vaardigheden hebben ze ooit buiten de schoolomgeving moeten oefenen en dat lukt dus niet van de eerste keer. Toch wordt diploma nog gezien als de norm, de eerste filter bij selectie.

5 Als ze toch door die strenge selectie geraken, begint het liedje opnieuw. Opleidingen volgen om mee te blijven met je tijd, je flexibel kunnen opstellen en betrokkenheid tonen tegenover je werkgever. Het belang ervan valt niet te onderschatten, maar in hoeverre motiveren we werknemers hierin? Kijken we ooit wel eens echt naar het individu? En durven we wel eens het werk even neer te leggen om dieper te kijken naar wat we aan het doen zijn? Deze workout was de laatste voorbereidende workshop op Levensloopbaan 20/11 in Herentals. Nu kunnen we aan de slag met jullie input om sprekers als Thomas Siffer, Dirk De Boe, Carl Foulon, Johan De Muynck en Mohamed Ridouani uit te dagen. Wil je hier bij zijn, schrijf dan zeker nu in!