Arteriitis temporalis
|
|
- Emma Dijkstra
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Klinische les Arteriitis temporalis Vaar niet blind op de bloedbezinking Hein J. Bernelot Moens K L I N I S C H E P R A K T I J K Dames en Heren, Bij een oudere patiënt met hoofdpijn of acuut visusverlies moet aan arteriitis temporalis worden gedacht. Voor het bevestigen van deze diagnose wordt aanbevolen de bloedbezinking te bepalen. Bij sommige patiënten met reuscelarteriitis is deze waarde echter niet-afwijkend. Omdat snelle behandeling van patiënten met arteriitis temporalis noodzakelijk is, moet dan verder worden gezocht. In deze klinische les beschrijf ik hoe de anamnese, het lichamelijk en aanvullend onderzoek daarbij kunnen helpen. Ziekenhuisgroep Twente, afd. Reumatologie, Almelo/Hengelo. Dr. H.J. Bernelot Moens, reumatoloog (h.moens@zgt.nl). Patiënt A, een 80-jarige man, wordt door de huisarts met spoed naar de neuroloog verwezen wegens aanwijzingen voor virale meningitis. Patiënt heeft sinds een week stekende hoofdpijn zonder koorts. Hij heeft een hevige, constant aanwezige, branderige pijn achter zijn ogen. Deze pijn herkent hij niet van vroegere perioden waarin hij clusterhoofdpijn had. Het neurologisch en algemeen lichamelijk onderzoek laten geen afwijkingen zien. Zo is zijn temperatuur 36,4 C en is er geen nekstijfheid. De A. temporalis pulseert beiderzijds normaal, zonder pijn of verdikking. Laboratoriumonderzoek toont de volgende uitslagen (referentiewaarden tussen haakjes): BSE: 11 mm/h (< 20); CRP: 122 mg/l (< 10); leukocyten: 13,5 x 10 9 /l (4,0-10,0). De overige uitslagen zijn niet-afwijkend. Een thoraxröntgenfoto, liquorpunctie en CT-scan van de hersenen tonen geen afwijkingen. Na 2 dagen klinische observatie wordt patiënt zonder verklarende diagnose ontslagen. Omdat hij de dag na het ontslag nog steeds hevige hoofdpijn heeft, wordt hij wegens een vermoeden van arteriitis temporalis met spoed naar de reumatoloog verwezen. Bij navraag vermeldt hij een vermoeid gevoel in zijn kaken te hebben tijdens het eten, waardoor hij het kauwen moet onderbreken. Zijn visus is niet veranderd en hij heeft geen moeite met het bewegen van zijn armen of benen. De BSE is nu 44 mm/h en de concentratie CRP 111 mg/l. Dezelfde dag wordt een A.-temporalisbiopsie verricht, waarna de diagnose arteriitis temporalis wordt bevestigd. Patiënt begint dezelfde dag met prednisolon in een dosering van 60 mg per dag. De hoofdpijn verdwijnt daarmee direct. Na 6 weken zijn de BSE en de concentratie CRP nietafwijkend en heeft patiënt geen hoofdpijn. Patiënt B, een 67-jarige vrouw, wordt met spoed naar de NED TIJDSCHR GENEESKD. 2015;159: A9196 1
2 Klinische kenmerken van arteriitis temporalis Leeftijd 50 jaar Nieuw ontstane hoofdpijn Acuut visusverlies of dubbelzien Kaakclaudicatie Verdikking, pijn of afwezige pulsaties van de A. temporalis Polymyalgia rheumatica Verhoging van de BSE of de concentratie CRP UITLEG wordt herhaald: BSE: 20 mm/h; CRP: 47 mg/l. Vanwege het vermoeden van arteriitis temporalis verhoogt de reumatoloog de dosering prednisolon naar 60 mg per dag. Enkele dagen later wordt de diagnose arteriitis temporalis bevestigd met een A.-temporalisbiopsie. Op dag 4 na het begin van de behandeling met prednisolon zijn de BSE en de concentratie CRP respectievelijk 12 mm/h en 4 mg/l. Het gezichtsvermogen in het rechter oog is niet hersteld, maar de hoofdpijn en de slikklachten zijn na een week sterk afgenomen. oogarts verwezen vanwege acute visusdaling van haar rechter oog. Patiënte heeft al jaren eenzijdige schouderklachten, waarvoor ze 10 weken eerder een artroscopische schouderdecompressie volgens Neer heeft ondergaan. Een paar weken na de schouderoperatie krijgt ze pijn in het voorhoofd, de oogkassen en de kaken. Ze herkent in deze pijn een eerdere sinusitis en is ook koortsig. De huisarts vindt een concentratie CRP van 44 mg/l. Hij behandelt haar met een antibioticakuur, maar deze behandeling heeft geen effect. Als patiënte 6 weken later blind wordt aan haar rechter oog, constateert de oogarts een acute afsluiting van de A. centralis retinae. De laboratoriumuitslagen op deze dag zijn (referentiewaarden tussen haakjes): BSE: 3 mm/h (< 30); CRP: 24 mg/l (< 10). Op grond van de voorgeschiedenis met coronairlijden, haar rookgedrag en de lage BSE overweegt de oogarts in eerste instantie een acute ischemische uitval van de N. opticus en verwijst haar met spoed naar de neuroloog. Het aanvullend onderzoek van de neuroloog bestaat uit een ecg en een MRI-scan van het cerebrum. Beide onderzoeken leveren geen verklaring op voor de klachten. Vanwege slikklachten verwijst de neuroloog patiënte naar de kno-arts. Er zijn inmiddels 11 dagen verstreken sinds de visusdaling en de BSE blijkt nu 14 mm/h. De kno-arts kan de slikklachten niet verklaren en overweegt de diagnose arteriitis temporalis. Hij overlegt telefonisch met de huisarts, die vervolgens de reumatoloog belt, mede omdat patiënte nu ook wazig ziet met haar goede oog. De reumatoloog adviseert om direct te beginnen met prednisolon 40 mg per dag. De volgende dag komt patiënte op de polikliniek Reumatologie. Zij heeft nog steeds schietende pijnen, het ergst links temporaal en rond haar linker oor. Het eten van vast voedsel is pijnlijk. Daarnaast heeft ze diarree en is ze afgevallen. De A. temporalis is beiderzijds dubieus palpabel en niet drukpijnlijk. Echografie van de linker A. temporalis toont een onregelmatig versmald lumen met een relatief brede vaatwand ( halo sign ), wat een aanwijzing is voor arteriitis (figuur). Het laboratoriumonderzoek Patiënt C, een 78-jarige man, wordt verwezen naar de polikliniek Reumatologie wegens aanwijzingen voor polymyalgia rheumatica. De symptomen van patiënt en de laboratoriumuitslagen (BSE: 27 mm/h; CRP: 50 mg/l) zijn typisch voor deze diagnose, en patiënt reageert uitstekend op een behandeling met prednisolon 20 mg per dag. Na enkele weken zijn de BSE (2 mm/h) en de concentratie CRP (6 mg/l) weer ongestoord. Omdat patiënt ook insulineafhankelijke diabetes mellitus heeft, verlagen we de dosis prednisolon in enkele maanden naar 5 mg per dag. Een half jaar na het begin van de polymyalgia rheumatica vertelt patiënt tijdens een poliklinische controle dat hij weer lichte pijn in zijn schouders en heupen heeft, met nu ook hoofdpijn en pijn in zijn kaken tijdens het kauwen. De BSE is 11 mm/h, de concentratie CRP 72 mg/l. Omdat wij deze BSE, die in ons laboratorium is bepaald met de Test 1-methode van Alifax, opvallend laag vinden, laten wij uit hetzelfde monster de BSE ook met de klassieke Westergren-methode bepalen. Tot onze verbazing blijkt er een groot verschil in de uitslag: de BSE is nu 83 mm/h. Enkele dagen later toont een A.-temporalisbiopsie een ontstekingsinfiltraat met reuscellen en fragmentering van de lamina elastica. We verhogen de dosering prednisolon naar 40 mg per dag, waarna de hoofdpijn en de kaakklachten snel verdwijnen. Beschouwing Arteriitis temporalis is de craniële verschijningsvorm van reuscelarteriitis, en is vooral door de dreiging van visusverlies een ernstige aandoening. Omdat de ziekte uitstekend kan worden behandeld, moet de diagnose snel worden gesteld. 1 Voor de classificatie van arteriitis temporalis bij wetenschappelijk onderzoek zijn in 1990 diagnostische criteria opgesteld: (a) nieuw ontstane hoofdpijn, (b) leeftijd 50 jaar, (c) afwijkende bevindingen van een van de temporale arteriën, (d) BSE 50 mm/h, of (e) histologische bevestiging van arteriitis (zie uitlegkader). De diagnose wordt gesteld als 3 van deze criteria aanwezig zijn. De sensitiviteit van de klinische criteria is echter laag in een 2 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2015;159: A9196
3 a b lumen lumen vaatwand vaatwand FIGUUR (a) Longitudinale opname met kleuren-dopplerechografie van de A. temporalis van patiënt B. In het midden van de arterie is het lumen onregelmatig versmald en de wand verdikt. (b) Op de transversale opname met power -dopplerechografie ontstaat het halo sign door een klein lumen met daaromheen een hypo-echogene, verdikte vaatwand. (Afgedrukt met toestemming van belanghebbende.) populatie patiënten met visusklachten. 2 Voor de praktijk zijn deze criteria daarom niet betrouwbaar en is bredere kennis van mogelijke ziekteverschijnselen nodig. Daarnaast zijn nieuwe diagnostische mogelijkheden nog niet in de criteria opgenomen. Anamnese Het eerste symptoom van arteriitis temporalis is meestal hevige hoofdpijn die snel tot een medische hulpvraag leidt. Het acute begin van de klachten bij patiënt A past dus bij arteriitis. De hoofdpijn kan een- of dubbelzijdig bij de slaap worden aangegeven, maar vaak is de plaats aspecifiek. Typisch is haarpijn of pijn bij kammen. Van andere mogelijke symptomen heeft kaakclaudicatie een hoge voorspellende waarde. 3 Dit symptoom is bij een derde van de patiënten aanwezig is en wordt toegeschreven aan vernauwing van de slagaderen naar de kauwspieren. Bij het kauwen ontstaan zuurstoftekort en pijn, die verdwijnen als het kauwen wordt onderbroken. Kaakclaudicatie wordt zelden spontaan gemeld, dus moet er gericht naar worden gevraagd. Naast visusverlies, die meestal eenzijdig is en soms tijdelijk (amaurosis fugax), kan door arteriitis temporalis ook dubbelzien ontstaan. Polymyalgia rheumatica, met stijfheid en pijn in bovenarmen en -benen, kan een eerder gestelde diagnose zijn, zoals bij patiënt C, maar kan ook gelijktijdig met, of na de eerste verschijnselen van arteriitis temporalis optreden. Zelden worden arm- of beenklachten veroorzaakt door reuscelarteriitis met vernauwing van grote perifere bloedvaten. Algemene symptomen zoals koorts, malaise en gewichtsverlies komen vooral voor bij patiënten met reuscelarteriitis met grote-vatenvasculitis. Ten slotte kan de ziekte ook zonder symptomen beginnen en is een verhoging van de BSE of de CRP-concentratie de aanleiding voor verder onderzoek. Lichamelijk onderzoek Natuurlijk moet bij pijn, verdikking, drukpijn of afwezige pulsaties van een van de takken van de temporale arteriën gedacht worden aan reuscelarteriitis. Deze bevindingen gelden als specifiek. Hoewel ze onderdeel van de classificatiecriteria zijn, dragen inspectie en palpatie van NED TIJDSCHR GENEESKD. 2015;159: A9196 3
4 Leerpunten Arteriitis temporalis is een craniële verschijningsvorm van reuscelarteriitis en is door de dreiging van visusverlies een ernstige aandoening. Een niet-afwijkende bloedbezinking sluit de diagnose arteriitis temporalis niet uit. Bepaal bij patiënten met aanwijzingen voor arteriitis temporalis behalve de BSE ook ten minste de concentratie CRP. Bij de BSE-bepaling kan de Test 1-methode van Alifax lagere uitslagen geven dan de klassieke Westergren-methode. Bij een vermoeden van arteriitis temporalis moet worden gevraagd of de patiënt kaakclaudicatie heeft. In ervaren handen is echografie van de A. temporalis een snel en betrouwbaar hulpmiddel voor het stellen van de diagnose arteriitis temporalis. de temporale arteriën relatief weinig bij aan het stellen van de diagnose arteriitis temporalis. Als er geen lokale symptomen zijn, moet bij een serieus vermoeden van arteriitis toch vervolgonderzoek worden ingezet. Stijfheid en pijn van de rotatiebewegingen van schouders of heupen zijn een aanwijzing voor polymyalgia rheumatica. Laboratoriumonderzoek Op basis van oudere studies wordt veel betekenis toegekend aan een niet-afwijkende BSE. 3 De NHG-standaard Polymyalgia rheumatica en arteriitis temporalis adviseert: Bepaal de BSE en verricht bij een verhoogde BSE verder aanvullend bloedonderzoek. 4 Bij patiënten A en B leidde de lage BSE tot het ten onrechte verwerpen van de diagnose arteriitis temporalis. Er zijn diverse beschrijvingen van patiënten met reuscelarteriitis bij wie de BSE of de concentratie CRP nietafwijkend was. 5 De sensitiviteit van een BSE > 40 mm/h varieert afhankelijk van de onderzochte populatie van %. Uit vergelijkend onderzoek blijkt dat de concentratie CRP een iets hogere sensitiviteit heeft (86 vs. 84%). 6 Wanneer de BSE en concentratie CRP allebei worden bepaald, stijgt de sensitiviteit naar 95%. Een verhoogde CRP-concentratie kan wijzen op een infectieziekte en daarom werd bij patiënten A en B respectievelijk meningitis en sinusitis overwogen. Achteraf berustte de verhoogde concentratie CRP bij beiden op arteriitis temporalis. Sinds 2008 wordt in ons ziekenhuis de BSE bepaald met de Test 1-methode van Alifax. Deze snelle optische bepaling van microagglutinatie van erythrocyten wordt automatisch uitgevoerd. De meting moet worden gekalibreerd op basis van de Westergren-methode, maar geeft toch waarden die ongeveer 10 mm/h lager zijn. 7 Onderzoek naar deze bepalingsmethode bij patiënten met polymyalgia rheumatica of reuscelarteriitis is niet beschreven. Omdat ons vaker was opgevallen dat patiënten met arteriitis temporalis lage BSE-uitslagen kunnen hebben, bepaalden we bij patiënt C de BSE gelijktijdig met 2 verschillende methoden. Het was opvallend dat de uitkomsten van deze testmethoden zo verschillend waren. Van de laatste 25 patiënten die in ons ziekenhuis zijn gezien vanwege een histologisch bewezen arteriitis temporalis onder wie de 3 patiënten uit dit artikel hadden slechts 13 bij het begin van de klachten een BSE > 40 mm/h, gemeten met de Test 1-methode van Alifax (sensitiviteit: 52%). In dezelfde groep had 96% van de patiënten een concentratie CRP > 20 mg/l. Dat de Test 1-methode van Alifax een opvallend lage sensitiviteit heeft vergeleken met de waarden die in de literatuur staan vermeld, vraagt om verder onderzoek. Daarom adviseren wij om bij patiënten met aanwijzingen voor arteriitis temporalis zowel de BSE als de concentratie CRP te bepalen, en hen naar een reumatoloog of internist te verwijzen als een van beide waarden verhoogd is. Als beide niet-afwijkend zijn, mag de diagnose arteriitis temporalis niet worden uitgesloten en is bij duidelijke symptomen nader onderzoek geïndiceerd. Beeldvormend onderzoek Histologisch onderzoek van de A. temporalis kan de diagnose arteriitis temporalis bevestigen, maar een negatieve uitslag sluit de diagnose niet uit. Echografie van de A. temporalis kan mits in ervaren handen met hoge sensitiviteit vaatwandontsteking in beeld brengen. 8 Het voordeel is dat echografie direct en non-invasief kan worden uitgevoerd, zoals bij patiënt B. In sommige reumatologische praktijken is het nu een standaardprocedure om echografie te verrichten bij patiënten met aanwijzingen voor arteriitis temporalis. Echografie is echter waarnemer-afhankelijk, heeft een lange leercurve en is in de praktijk alleen bij een duidelijk halo sign ondersteunend voor de diagnose arteriitis temporalis. Bij patiënten met grote-vatenvasculitis kan echografie van de A. axillaris deze diagnose ondersteunen, maar bij deze patiëntengroep is een PET-CT-scan het onderzoek van eerste keuze. 9,10 Dames en Heren, arteriitis temporalis is een diagnose die niet mag worden gemist. Omdat een niet-afwijkende BSE de diagnose niet uitsluit, kunnen artsen niet blind varen op de bezinking. Naast lokale pijn en kaakclaudicatie is ook een verhoogde concentratie CRP een sterke aanwijzing voor craniële arteriitis. Echografie van de A. temporalis is een vorm van snelle, non-invasieve diag- 4 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2015;159: A9196
5 nostiek, maar voorlopig blijft een biopsie van dit bloedvat het beste bewijs voor de diagnose. Dr. Cees J. Haagsma, reumatoloog, beoordeelde de figuren en gaf advies over het onderschrift. Belangenconflict en financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 27 juli 2015 Citeer als: Ned Tijdschr Geneeskd. 2015;159:A9196 > Kijk ook op K L I N I S C H E P R A K T I J K Literatuur 1 Vos PAJM, Bijlsma JWJ, Derksen RHWM. Polymyalgia rheumatica en arteriitis temporalis. Ned Tijdschr Geneeskd. 2005;149: Murchison AP, Gilbert ME, Bilyk JR, et al. Validity of the American College of Rheumatology criteria for the diagnosis of giant cell arteritis. Am J Ophthalmol. 2012;154: Smetana GW, Shmerling RH. Does this patient have temporal arteritis? JAMA. 2002;287: Hakvoort L, Dubbeld P, Ballieux MJP, et al. NHG-standaard Polymyalgia rheumatica en arteriitis temporalis. Huisarts Wet. 2010;53: Salvarani C, Hunder GG. Giant cell arteritis with low erythrocyte sedimentation rate: frequency of occurence in a population-based study. Arthritis Rheum. 2001;45: Kermani TA, Schmidt J, Crowson CS, et al. Utility of erythrocyte sedimentation rate and C-reactive protein for the diagnosis of giant cell arteritis. Semin Arthritis Rheum. 2012;41: Cha CH, Park CJ, Cha YJ, et al; Honghoon. Erythrocyte sedimentation rate measurements by TEST 1 better reflect inflammation than do those by the Westergren method in patients with malignancy, autoimmune disease, or infection. Am J Clin Pathol. 2009;131: Schmidt WA, Kraft HE, Vorpahl K, Völker L, Gromnica-Ihle EJ. Color duplex ultrasonography in the diagnosis of temporal arteritis. N Engl J Med. 1997;337: Honing MLH, Bredie SJH, Smulders YM. Ziekte van de aorta bij arteriitis temporalis en polymyalgia rheumatica. Ned Tijdschr Geneeskd. 2005;149: Schmidt WA, Seifert A, Gromnica-Ihle E, Krause A, Natusch A. Ultrasound of proximal upper extremity arteries to increase the diagnostic yield in large-vessel giant cell arteritis. Rheumatology (Oxford). 2008;47: NED TIJDSCHR GENEESKD. 2015;159: A9196 5
Interline augustus REUMATOLOGIE casusschetsen
Interline augustus 2009 REUMATOLOGIE casusschetsen INTERLINE Reumatologie PMR + AT augustus 2009 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Mevrouw van Makkum, 62 jaar. Voorgeschiedenis: gezond, alleen wat hoge bloeddruk.
Nadere informatiePolymyalgia reumatica (PMR), niet altijd wat het lijkt. C. De Gendt
Polymyalgia reumatica (PMR), niet altijd wat het lijkt C. De Gendt Diagnose In 1964 moest US Supreme Court rechter Potter Stewart, gewiekst met woorden, toegeven dat een definitie van harde pornogafie
Nadere informatiePOLYMYALGIA RHEUMATICA (PMR) FRANCISCUS GASTHUIS
POLYMYALGIA RHEUMATICA (PMR) FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding U heeft van uw reumatoloog te horen gekregen dat u Polymyalgia Rheumatica (PMR) heeft. In deze folder vindt u algemene informatie over PMR. Mogelijk
Nadere informatieREUMATOLOGIE achtergronden casusschetsen
REUMATOLOGIE achtergronden casusschetsen Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd. Interline augustus 2009 Voor: begeleider/presentator INTERLINE Reumatologie
Nadere informatieInfarct van de oogzenuw
Oogheelkunde Infarct van de oogzenuw i Patiënteninformatie AION Slingeland Ziekenhuis Algemeen Uw oogarts heeft bij u een infarct van de oogzenuw geconstateerd, ook wel AION genoemd. In deze folder leest
Nadere informatieREUMATOLOGIE casusschetsen
REUMATOLOGIE casusschetsen 1 REUMATOLOGIE April 2004 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Man, 35 jaar. Sinds 4 weken pijnlijke PIP s re hand. Zijn ring past niet meer. Rechter pols is ook gevoelig, niet warm of
Nadere informatieFamiliaire Mediterrane Koorts
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Familiaire Mediterrane Koorts Versie 2016 2. DIAGNOSE EN BEHANDELING 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Over het algemeen wordt de volgende aanpak gehanteerd:
Nadere informatieFamiliaire Mediterrane Koorts
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Familiaire Mediterrane Koorts Versie 2016 2. DIAGNOSE EN BEHANDELING 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Over het algemeen wordt de volgende aanpak
Nadere informatieVerslag 1 e workshop echografische diagnostiek Giant Cell Arteritis/ grotevatenvasculitis in Ziekenhuisgroep
VERSLAG Verslag 1 e workshop echografische diagnostiek Giant Cell Arteritis/ grotevatenvasculitis in Ziekenhuisgroep Twente D. Boumans, D. Berendsen, C.J. Haagsma, E.M. Colin, E. Brouwer Op 12-1-2018 vond
Nadere informatiePlaquenil. (Hydroxychloroquine) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen
Plaquenil (Hydroxychloroquine) Bij reumatische aandoeningen U heeft in overleg met uw behandelend arts besloten dat u in verband met reumatische klachten Plaquenil gaat gebruiken of u overweegt dit te
Nadere informatieArmclaudicatie tijdens golfen
Armclaudicatie tijdens golfen 6 februari 2012 dr. D.J. Mulder, Internist Vasculair Geneeskundige i.o. Werkgroep Infectieziekten Patiënt: Mw V, 71 jaar Komt bij de vaatchirurg SECOND OPINION Pijnlijke arm
Nadere informatieAls een donderslag bij heldere hemel
Als een donderslag bij heldere hemel Ruud van der Kruijk, neuroloog Slingeland Ziekenhuis Doetinchem Mede namens Sarah Vermeer, neuroloog Rijnstate, Peter Coppens huisarts te Ulft en Rik van Dijk huisarts
Nadere informatieArteriitis temporalis: kleurenduplex in plaats van biopsie?
N E U R O L O G I S C H E O B S E R V A T I E Arteriitis temporalis: kleurenduplex in plaats van biopsie? T R E F W O O R D E N A RTERIITIS TEMPORALIS; KLEUREN- DUPLEX- ONDERZOEK; DUPLEX; BIOPSIE. door
Nadere informatieLongembolie Onderzoek en behandeling. www.nwz.nl
Longembolie Onderzoek en behandeling www.nwz.nl Inhoud Wat is een longembolie? 3 Welke onderzoeken krijgt u? 4 Behandeling van een longembolie 5 Behandeling met bloedverdunnende medicijnen 7 Naar huis
Nadere informatieDe casus is bedoeld voor medisch studenten in de doctoraalfase van de opleiding.
Casus 08A Fase A Titel Koppijn! Onderwerp Arteritis temporalis Inhoudsdeskundige Prof. Dr. J. Stam Technisch verantwoordelijke Drs. R. Sijstermans Opleidingsniveau studenten De casus is bedoeld voor medisch
Nadere informatieLeflunomide Voorgeschreven door de reumatoloog
Leflunomide Voorgeschreven door de reumatoloog Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u leflunomide gaat gebruiken. In deze
Nadere informatieGrote vaten Vasculitis RCA en Takayasu
Grote vaten Vasculitis RCA en Takayasu Liesbeth Brouwer internist reumatoloog UMCG UMC Groningen Research Focus Interna@onal Amyloidosis Regional SpA Research and Focus 2014 Dept. Rheumatology and Clinical
Nadere informatieLeflunomide (Arava ) Voorgeschreven door de reumatoloog
Leflunomide (Arava ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis juli 2013 pavo 0905 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u leflunomide gaat gebruiken. In deze folder
Nadere informatieHydroxychloroquine (Plaquenil ) Voorgeschreven door de reumatoloog
Hydroxychloroquine (Plaquenil ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2014 pavo 0902 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u hydroxychloroquine gaat gebruiken.
Nadere informatieNederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 197 198 Samenvatting In het proefschrift worden diverse klinische aspecten van primaire PCI (Primaire Coronaire Interventie) voor de behandeling van een hartinfarct onderzocht.
Nadere informatieRugpoli in Enschede. Lucille Dorresteijn, Neuroloog Marleen Wijnstra, Physician assistant
Rugpoli in Enschede Lucille Dorresteijn, Neuroloog Marleen Wijnstra, Physician assistant Stellingen Bij een langer bestaand LRS is een MRI van de LWK aangewezen Ik (huisarts) verwijs nu zelf voor een MRI
Nadere informatieProgramma RIOG reumatologie d.d. 23 november 2005
Programma RIOG reumatologie d.d. 23 november 2005 Programmacommissie: Organisatie: B.A.C. Dijkmans en A.E. Voskuyl P.W.B. Nanayakkara Voordrachten Doel: onderwijs en state of the art Voorzitter B.A.C.
Nadere informatieDE PROCEDURE DE FEITEN
Klachtencommissie Huisartsenzorg Midden-Nederland Uitspraak januari 2013 Kern: te late doorverwijzing bij verhoogde ASAT en ALAT waarden Klager verwijt de huisarts dat hij hem te laat heeft doorverwezen
Nadere informatieOperatie bloedvat hals. Het ontstaan van een vernauwing. Klachten
Operatie bloedvat hals De belangrijkste slagaders in het hoofd zijn de linker- en rechter halsslagader. Ze ontspringen vlak boven het hart uit de grote lichaamsslagader (aorta) en lopen voor in de hals
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Onderzoek volgens het TIA-protocol
Onderzoek volgens het TIA-protocol ONDERZOEK VOLGENS HET TIA-PROTOCOL TIA TIA staat voor Transient Ischemic Attack. Vrij vertaald is dit een kortdurende verstopping van een bloedvat in de hersenen. Als
Nadere informatieDe oudere patiënt met comorbiditeit
De oudere patiënt met comorbiditeit Dr. Arend Mosterd cardioloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. Irène Oudejans klinisch geriater Elkerliek ziekenhuis, Helmond Hartfalen Prevalentie 85 plussers
Nadere informatie. uur Medische Beeldvorming (CT-scan van het hoofd). Route 52 U kunt zich melden bij de balie van de Medische Beeldvorming.
TIA straat 2 Wij verwachten u voor de volgende afspraken op dag.../.../.... uur Laboratorium (bloedprikken). Route 34 U kunt zich bij de balie van het laboratorium.. uur Medische Beeldvorming (CT-scan
Nadere informatieReuscelarteriitis; systeemvasculitis
NASCHOLINGSARTIKEL Reuscelarteriitis; systeemvasculitis van de grote vaten Liesbeth Brouwer, Dennis Boumans, Riemer Slart, Bram Rutgers, Udo Mulder, Edgar Colin en Maria Sandovici Dr. E. Brouwer, internist-reumatoloog,
Nadere informatieACUTE CORONAIRE SYNDROMEN
ACUTE CORONAIRE SYNDROMEN Definitie, pathofysiologie, symptomatologie en diagnostiek Dr. Marcel Daniëls Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch ACUTE CORONAIRE SYNDROMEN pathofysiologie Definitie symptomatologie
Nadere informatieDe reumatoloog. Ziekenhuis Gelderse Vallei
De reumatoloog Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Reumatische ziekten 3 Artritis 3 Bindweefselziekten of systeemziekten 3 Artrose 3 Weke delen-reuma 3 Pijnsyndromen 4 De reumatoloog 4 Onderzoek
Nadere informatieNHG-Standaard Polymyalgia rheumatica en arteriitis temporalis
M92 NHG-Standaard Polymyalgia rheumatica en arteriitis temporalis Hakvoort L, Dubbeld P, Ballieux MJP, Dijkstra RH, Meijman HJ, Weisscher PJ, Willemse BG, Eizenga WH Huisarts Wet 2010:53 (2):88-98. De
Nadere informatieTRANSMURAAL PROTOCOL REUMATOLOGIE
TRANSMURAAL PROTOCOL REUMATOLOGIE Doelstellingen Vroege opsporing van chronische destructieve gewrichtsziekte om door vroegtijdige behandeling schade te beperken Verbetering van de service aan huisartsen
Nadere informatieTocilizumab (RoActemra ) Voorgeschreven door de reumatoloog
Tocilizumab (RoActemra ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis juli 2013 pavo 0910 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u tocilizumab gaat gebruiken. In deze folder
Nadere informatieHypothyreoïdie Traag werkende schildklier
Hypothyreoïdie Traag werkende schildklier Afdeling interne geneeskunde De schildklier De schildklier maakt schildklierhormonen aan. Schildklierhormoon speelt een grote rol bij de stofwisseling in alle
Nadere informatieMethotrexaat Voorgeschreven door de reumatoloog
Methotrexaat Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis juli 2013 pavo 0906 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u methotrexaat (MTX) gaat gebruiken. In deze folder leest
Nadere informatieOntstekingsparameters in de huisartspraktijk. Warffum 2012
Ontstekingsparameters in de huisartspraktijk Warffum 2012 Onderwerpen CRP, bezinking of beide CRP bij acuut hoesten CRP sneltest voor andere indicaties? CRP, bezinking of beide? Indicaties - infectie/ontsteking
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Hypnic headache. www.kinderneurologie.eu
Hypnic headache Wat is hypnic headache? Hypnic headache is een hoofdpijnaandoening waarbij mensen tijdens hun slaap last krijgen van hoofdpijn en hierdoor wakker worden uit hun slaap. Hoe wordt hypnic
Nadere informatiePatiënt ziet niets en oogarts ziet niets?
Patiënt ziet niets en oogarts ziet niets? Oogafwijkingen bij Multiple Sclerose Francien Ooijman, oogarts Jeroen Bosch Ziekenhuis MSMS, 2 december 2013 1 Klassiek: wat is MS MS: ontstekingsreactie in witte
Nadere informatieDe ziekte van Graves
De ziekte van Graves Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De ziekte van Graves is een auto-immuun aandoening. Auto-immuun wil zeggen dat het lichaam antistoffen maakt,
Nadere informatieTrombolyse. Acute behandeling van een herseninfarct
Trombolyse Acute behandeling van een herseninfarct In deze folder vindt u informatie over de behandeling van een herseninfarct met een stolseloplossend medicijn (Alteplase). Deze behandeling wordt trombolyse
Nadere informatieLicht traumatisch hoofd-/ hersenletsel bij kinderen
Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel bij kinderen 2 In deze folder leest u over de verschijnselen en de mogelijke gevolgen van een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel bij uw kind (hersenschudding of
Nadere informatievernauwde halsslagader
patiënteninformatie vernauwde halsslagader (arteria carotis) Uw arts heeft bij u een vernauwde halsslagader (arteria carotis in het Latijn) vastgesteld. Een tijdige behandeling kan mogelijk een beroerte
Nadere informatieVeelgestelde vragen over bloedonderzoek
KLINISCHE CHEMIE Veelgestelde vragen over bloedonderzoek ADVIES Veelgestelde vragen over bloedonderzoek In deze folder leest u de meest gestelde vragen over bloedonderzoek. Hebt u vragen die niet in deze
Nadere informatieEileiderontsteking. Afdeling Gynaecologie
Eileiderontsteking Afdeling Gynaecologie Inleiding Een eileiderontsteking is een ontsteking van de eileiders. Deze ontstekingen kunnen heel sluimerend verlopen met weinig klachten. Meestal heeft u acute
Nadere informatieEen hersentumor. En nu?
Een hersentumor. En nu? Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Aanvullend onderzoek en waarschijnlijke diagnose... 2 3 Wachttijd tot opname UMCG... 3 4 Klachten, die meteen behandeld (moeten) worden... 3 5 Tot
Nadere informatieBacteriële endocarditis
Bacteriële endocarditis U heeft bacteriële endocarditis, of u heeft een hoger risico om het te krijgen. Bacteriële endocarditis is een infectie. In deze folder leest u algemene informatie over bacteriële
Nadere informatieI Identificatie van de rechthebbende (naam, voornaam, inschrijvingsnummer bij de V.I.)
BIJLAGE A : Model van formulier voor een eerste aanvraag Formulier voor eerste aanvraag tot terugbetaling van de specialiteit ENBREL bij spondylitis ankylosans (volgens de Modified New York Criteria) (
Nadere informatieNHG-Standaard Polymyalgia rheumatica en arteriitis temporalis
NHG-Standaard Polymyalgia rheumatica en arteriitis temporalis Hakvoort L, Dubbeld P, Ballieux MJP, Dijkstra RH, Meijman HJ, Weisscher PJ, Willemse BG, Eizenga WH. Huisarts Wet 2010:53 (2):88-98. De standaard
Nadere informatieSulfasalazine (Salazopyrine ) Voorgeschreven door de reumatoloog
Sulfasalazine (Salazopyrine ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis februari 2011 pavo 0909 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u sulfasalazine gaat gebruiken.
Nadere informatieMevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking.
Casusschets 1 Mevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking. Vraag 1: welke anamnestische punten zijn van belang om al dan niet tot een DEXA over te gaan?
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Kransslagadervernauwing en hartklachten Kransslagadervernauwing is een van de belangrijkste ziekten in de westerse wereld. De kransslagaderen zijn de bloedvaten die het hart van
Nadere informatieInfliximab (Remicade ) Voorgeschreven door de reumatoloog
Infliximab (Remicade ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis juli 2013 pavo 0904 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u infliximab gaat gebruiken. In deze folder
Nadere informatieMedicijnen na een TIA
Medicijnen na een TIA Albert Schweitzer ziekenhuis september 2013 pavo 1072 Inleiding In deze folder leest u meer over medicijnen die vaak worden voorgeschreven na een TIA. Een TIA is een kortdurende beroerte
Nadere informatieNRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts Versie 2016 1. WAT IS NRLP-12 GERELATEERDE TERUGKERENDE KOORTS 1.1 Wat is het? NRLP-12 gerelateerde terugkerende
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Vaatafsluitingen in het oog
Refaja Ziekenhuis Stadskanaal Vaatafsluitingen in het oog VAATAFSLUITINGEN IN HET OOG INLEIDING De bloedvoorziening in het oog bestaat uit arteriën (slagaders) die het bloed aanvoeren en venen (aders)
Nadere informatieLongembolie Onderzoek en behandeling.
Longembolie Onderzoek en behandeling www.nwz.nl Inhoud Wat is een longembolie? 3 Welke onderzoeken krijgt u? 4 Behandeling van een longembolie 5 Behandeling met bloedverdunnende medicijnen 7 Naar huis
Nadere informatieKlachten. H. Tan. 3.1 Inleiding 44. 3.3 Visusdaling 45. 3.4 Het pijnloze rode oog 46. 3.5 Floaters en flitsen 47. 3.6 Gezichtsvelduitval 47
43 3 Klachten H. Tan 3.1 Inleiding 44 3.2 Pijn 44 3.3 Visusdaling 45 3.3.1 Geleidelijke visusdaling 45 3.3.2 Acute visusdaling 45 3.4 Het pijnloze rode oog 46 3.5 Floaters en flitsen 47 3.6 Gezichtsvelduitval
Nadere informatieNeurologie en Neurochirurgie. TIA polikliniek. www.catharinaziekenhuis.nl
Neurologie en Neurochirurgie TIA polikliniek www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl NEU012 / TIA polikliniek / 26-06-2013 2 TIA polikliniek Uw huisarts
Nadere informatieRituximab (MabThera ) Voorgeschreven door de reumatoloog
Rituximab (MabThera ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis juli 2013 pavo 0908 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u rituximab gaat gebruiken. In deze folder leest
Nadere informatieSamenvatting en conclusies
Samenvatting en conclusies 8 Chapter 8 74 Samenvatting Hoofdstuk 1 geeft een algemene inleiding op dit proefschrift. De belangrijkste doelen van dit proefschrift waren achtereenvolgens: het beschrijven
Nadere informatieOp grond hiervan bevestig ik dat voor deze patiënt de terugbetaling van een behandeling met de specialiteit SIMPONI noodzakelijk is met
BIJLAGE A: Model van formulier voor een eerste aanvraag Formulier voor eerste aanvraag tot terugbetaling van de specialiteit SIMPONI bij spondylitis ankylosans (volgens de Modified New York Criteria) (
Nadere informatieMedische Psychologie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Medische Psychologie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De specialist bij wie u onder behandeling bent in het Albert Schweitzer ziekenhuis, heeft u verwezen naar
Nadere informatieSulfasalazine. (Salazopyrine) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen
Sulfasalazine (Salazopyrine) Bij reumatische aandoeningen U heeft in overleg met uw behandelend arts besloten dat u in verband met reumatische klachten sulfasalazine gaat gebruiken of u overweegt dit te
Nadere informatieAzathioprine. (Imuran)
Azathioprine (Imuran) Bij reumatische aandoeningen In overleg met uw reumatoloog heeft u besloten om azathioprine (Imuran) te gaan gebruiken of u overweegt dit te gaan doen. Deze folder geeft informatie
Nadere informatieMETHOTREXAAT BIJ REUMATISCHE AANDOENINGEN FRANCISCUS GASTHUIS
METHOTREXAAT BIJ REUMATISCHE AANDOENINGEN FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Deze folder is bestemd voor patiënten (en hun naasten) die door de behandelend arts methotrexaat voorgeschreven hebben gekregen.
Nadere informatieGlaucoom. Albert Schweitzer ziekenhuis afdeling Oogheelkunde januari 2012 pavo 0524
Glaucoom Albert Schweitzer ziekenhuis afdeling Oogheelkunde januari 2012 pavo 0524 Inleiding Uw oogarts heeft met u besproken dat u een oogaandoening heeft die glaucoom genoemd wordt. Deze folder informeert
Nadere informatieLeflunomide. (Arava) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen
Leflunomide (Arava) Bij reumatische aandoeningen In overleg met uw reumatoloog heeft u besloten dat u Leflunomide gaat gebruiken voor behandeling van uw reumatische aandoening of u overweegt dit te doen.
Nadere informatieTe snel werkende schildklier door ziekte van Graves
Te snel werkende schildklier door ziekte van Graves Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding In deze folder leest u meer over een te snel werkende schildklier door de
Nadere informatieTIA en dan. Transient ischemisch attack
TIA en dan Transient ischemisch attack Een TIA (transient ischemisch attack) is een plotseling optredende neurologische uitval (voorbijgaande beroerte). Dit komt door een tijdelijke afsluiting van een
Nadere informatieInleiding. Reumatische ziekten
De reumatoloog Inleiding Ieder jaar bezoekt een groot aantal mensen de huisarts met klachten van het bewegingsapparaat (gewrichten, spieren, pezen en botten). Vaak is de huisarts in staat de diagnose
Nadere informatieInformatie over jodiumhoudende contrastmiddelen
Informatie over jodiumhoudende contrastmiddelen Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Jodiumhoudende contrastmiddelen... 1 3 Bijwerkingen... 1 4 Effect op de nieren... 2 Verslechtering van de nierfunctie...
Nadere informatieINTERLINE PIJNBEHANDELING DEEL II EN III CASUSSCHETSEN
INTERLINE PIJNBEHANDELING DEEL II EN III Okt 2003 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Jongedame van 19 jaar Bij paardrijden gevallen, een uur geleden. Mank lopend, pijn rechter bil. Het lijkt een contusie, geen
Nadere informatieLumbaal radiculair syndroom ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE Lumbaal radiculair syndroom Inleiding maart 2017 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Zie de werkafspraak Lumbaal radiculair syndroom De huidige werkgroep bestaat
Nadere informatieRode Vlaggen. Cursus. Directe Toegankelijkheid Oefentherapie
Rode Vlaggen Cursus Directe Toegankelijkheid Oefentherapie Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, foto-kopie, microfilm
Nadere informatieFase 1: Verwijzing, aanmelding en initiële hypothese. Screening. Hypothese: Er is mogelijk sprake van liespijn als gevolg van rode vlaggen.
Stroomdiagram Liespijn Onderstaand stroomdiagram kan worden gebruikt voor het diagnostisch proces, bij patiënten met liespijn. Hierbij wordt de nadruk gelegd op artrogene problematiek. Niet atrogene aandoeningen
Nadere informatieDe psycholoog in Zuyderland Medisch Centrum. Medische Psychologie
De psycholoog in Zuyderland Medisch Centrum Medische Psychologie In deze folder informeren we u over de manier van werken van de psycholoog, verbonden aan de afdeling Medische psychologie van Zuyderland
Nadere informatieTIA-service. Afdeling Neurologie. Onderzoek en uitslag in 1 dag. Locatie Purmerend/Volendam
TIA-service Onderzoek en uitslag in 1 dag Afdeling Neurologie Locatie Purmerend/Volendam Verwijzing U bent door uw huisarts doorverwezen naar de TIA-service in het Dijklander Ziekenhuis. Om nu precies
Nadere informatieUstekinumab Stelara. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Ustekinumab Stelara Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: ustekinumab. Hoe werkt ustekinumab? Bij patiënten
Nadere informatieTia Service Radboud universitair medisch centrum
Tia Service Inleiding In overleg met uw behandelend arts bent u doorverwezen naar de TIA poli op de polikliniek Neurologie of Spoedeisende Hulp van het Radoudumc. Dit omdat u kortgeleden mogelijk kortdurend
Nadere informatieVoorbereidende onderzoeken niertransplantatie
Voorbereidende onderzoeken niertransplantatie Onderzoeken pre-transplantatie In overleg met uw arts van Noordwest Ziekenhuisgroep overweegt u een niertransplantatie. Aan niertransplantatie gaat een uitgebreide
Nadere informatieMevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking.
Casusschets 1 Mevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking. Vraag 1: welke anamnestische punten zijn van belang om al dan niet tot een DEXA over te gaan?
Nadere informatieChronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming Retroperitoneale fibrose (RPF)
Chronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming Retroperitoneale fibrose (RPF) Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 1184 Inleiding U heeft deze folder gekregen, omdat u retroperitoneale
Nadere informatieLeefregels na opname kind met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel
Leefregels na opname kind met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel Uw kind is in het ziekenhuis opgenomen geweest met een licht traumatisch hoofd- of hersenletsel en mag weer naar huis. In deze folder
Nadere informatieInleiding Deze folder geeft u een overzicht van het traject TIA straat.
TIA-straat 2 Inleiding Deze folder geeft u een overzicht van het traject TIA straat. Wat is er precies aan de hand? Uw huisarts heeft u verwezen naar de neuroloog omdat u symptomen heeft (gehad) die op
Nadere informatieACUUT CORONAIR SYNDROOM
ACUUT CORONAIR SYNDROOM Doelen ACS pathofysiologie begrijpen Risicofactoren voor ACS kunnen herkennen Diagnostische stappen kunnen volgen 12 februari 2015 Esther de Haan, verpleegkundig specialist cardiologie
Nadere informatieTOA-dag Oogheelkunde. R.P.W. de Boer, oogarts 13 oktober 2017
TOA-dag Oogheelkunde R.P.W. de Boer, oogarts 13 oktober 2017 Het Rode Oog Differentiaal diagnostiek van het rode oog Casus 1 Casus 2 Casus 3 Diagnose á vue Differentiaaldiagnostiek van het Rode Oog Hyposphagma
Nadere informatieZorgpad chronische diabeteszorg
Zorgpad chronische diabeteszorg Zorgpad chronische diabeteszorg U wordt op de polikliniek van het Kennemer Gasthuis begeleid vanwege diabetes mellitus (suikerziekte). Uw internist heeft aangegeven dat
Nadere informatieDe nieuwe richtlijn otitis media in de tweede lijn: een synopsys. Roger Damoiseaux
De nieuwe richtlijn otitis media in de tweede lijn: een synopsys Roger Damoiseaux Otitis Media bij kinderen in de tweede lijn INITIATIEF: Nederlandse Vereniging voor KNO-heelkunde en Heelkunde van het
Nadere informatieEileiderontsteking. Afdeling Gynaecologie
Eileiderontsteking Afdeling Gynaecologie Inleiding Een eileiderontsteking is een ontsteking van de eileiders. Deze ontstekingen kunnen heel sluimerend verlopen met weinig klachten. Meestal heeft u acute
Nadere informatieCiclosporine. (Neoral) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen
Ciclosporine (Neoral) Bij reumatische aandoeningen U heeft in overleg met uw reumatoloog besloten dat u in verband met reumatische klachten ciclosporine gaat gebruiken of u overweegt dit te gaan doen.
Nadere informatieOnderwijsmateriaal voor toetsgroepen
1. Toelichting Dit programma is gebaseerd op de bijlage prostaatcarcinoom van de NHG- Standaard Mictieklachten bij mannen van oktober 2014. De huisarts krijgt met enige regelmaat een verzoek van gezonde
Nadere informatieBehandeling met mycofenolaatmofetil
Behandeling met mycofenolaatmofetil (CellCept en Myfortic ) Informatie voor patiënten F1068-3129 juli 2015 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus
Nadere informatieMijn kind is te dik Oorzaak, gevolg en behandeling. Rintveld, Altrecht
Mijn kind is te dik Oorzaak, gevolg en behandeling Rintveld, Altrecht Medisch contact nr 49 In een nieuwe multidisciplinaire richtlijn is afgesproken dat obesitas een chronische ziekte is. Dit heeft niet
Nadere informatieCertolizumabpegol (Cimzia ) Voorgeschreven door de reumatoloog
Certolizumabpegol (Cimzia ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2014 pavo 0899 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u certolizumabpegol gaat gebruiken.
Nadere informatieCombinatie afspraak Hypertensie polikliniek
Combinatie afspraak Hypertensie polikliniek Inleiding U heeft een afspraak gekregen van uw huisarts of specialist voor de "Hypertensie polikliniek". U wordt verwacht op: dag., om 07.45 uur. Meldt u zich
Nadere informatieMethotrexaat bij reumatische aandoeningen. Maatschap Interne Geneeskunde IJsselland Ziekenhuis
Methotrexaat bij reumatische aandoeningen Maatschap Interne Geneeskunde IJsselland Ziekenhuis Inleiding U heeft van uw behandelend arts het medicijn methotrexaat voorgeschreven gekregen. Om dit medicijn
Nadere informatieMedicatie bij milde of matige dementie
Medicatie bij milde of matige dementie Helaas is dementie nog niet te genezen. Wel zijn er medicijnen die het proces bij de ziekte van Alzheimer, Lewy Body dementie en parkinsondementie kunnen vertragen
Nadere informatieRichtlijn screening op diabetes type 2 goedgekeurd door ALV op 17 september 2015
Richtlijn screening op diabetes type 2 goedgekeurd door ALV op 17 september 2015 VSG2267-1 - Goedgekeurd door ALV op 17-09-2015 Inhoudsopgave Inleiding 3 Algemeen 3 Meting en nauwkeurigheid 3 Interpretatie
Nadere informatieEen 40 jarige man met hevige pijn ter hoogte van het distale deel van de bovenarm bij een worp tijdens honkbal
3 Een 40 jarige man met hevige pijn ter hoogte van het distale deel van de bovenarm bij een worp tijdens honkbal Dos Winkel Introductie Sporten waarbij men met maximale kracht een bal moet werpen of slaan,
Nadere informatieNeurologie en Neurochirurgie. TIA polikliniek.
Neurologie en Neurochirurgie TIA polikliniek www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl NEU012 / TIA polikliniek / 24-04-2018 2 TIA polikliniek Uw huisarts
Nadere informatie