>>> Ik en Geld. Docentenhandleiding VMBO

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download ">>> Ik en Geld. Docentenhandleiding VMBO"

Transcriptie

1 >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO

2 Voorwoord Jongeren krijgen steeds meer geld te besteden en hun financiële verantwoordelijkheid neemt toe. Het is daarom belangrijk dat ze de benodigde kennis en vaardigheden leren om een goed financieel inzicht te ontwikkelen en te voorkomen dat ze in de schulden komen. Jongeren worden in de lessenserie 'Ik en geld' bewust gemaakt van hun gedrag rondom geld. Ik en Geld is een set van vijf lessen die in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Banken is ontwikkeld. De inhoud van de lessen is onderdeel van het lesprogramma economie. De lessen bieden de mogelijkheid om deze onderdelen van het lesprogramma op een andere manier aan te bieden. De Nederlandse Vereniging van Banken hecht veel waarde aan financiële educatie. Vanuit deze betrokkenheid is Ik en Geld ontwikkeld. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 2

3 INHOUDSOPGAVE Voorwoord Het lespakket Gebruik Omvang en locatie van de les Aanpak Doelen Doelgroep Kerndoelen Inhoud van de lessen Aansluiting lesmethodes op Ik en Geld Lesbronnen Praktische zaken Aanvragen wachtwoorden Inlogprocedure Workspace-tips... 8 Informatie per digibordles Module 1 Mijn stijl Leerdoelen Lesinhoud Module 2 Mijn inkomsten Leerdoelen Lesinhoud Module 3 Mijn uitgaven Leerdoelen Lesinhoud Module 4 Mijn bank Leerdoelen Lesinhoud Module 5 Mijn toekomst Leerdoelen Lesinhoud >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 3

4 1. Het lespakket 1.1 Gebruik Ik en Geld bestaat uit vijf lessen. Deze lessen kunnen los van elkaar gegeven worden. Het zijn zelfstandige eenheden. In de verschillende lesmethodes zijn de onderwerpen van Ik en Geld onderdeel van verschillende hoofdstukken. Doordat een les Ik en Geld een afgeronde eenheid is, kan deze eenvoudig worden ingepast in de gebruikte economiemethode. 1.2 Omvang en locatie van de les Lessen gaan uit van 50 minuten lestijd. Het eerste deel vindt in de mediatheek of een computerlokaal plaats, het tweede deel en de afsluiting in het leslokaal. 1.3 Aanpak De lessen zijn opgenomen in de Workspace van Codename Future. Deze digitale leeromgeving vormt het hart van de lessen. Leerlingen werken alleen of in tweetallen een deel van de les zelfstandig aan de lesstof. Een deel van de antwoorden van leerlingen wordt centraal opgeslagen. Tijdens dit eerste deel van de les vindt de kennisoverdracht plaats. Het tweede deel van de les is klassikaal en wordt aan de hand van het digibord of een beamer gegeven. In het klassikale deel worden onderdelen uit het eerste deel nabesproken. Daarnaast komt meningsvorming hier aan de orde. In dit deel maken we veel gebruik van de antwoorden die leerlingen in het eerste deel hebben ingevoerd. De les wordt afgesloten met een werkblad. Dit werkblad moet u vooraf printen, zodat u het direct na de digibordles als afronding gebruikt kan worden. Aan dit werkblad werkt elke leerling zelfstandig. Het werkblad gaat in op een onderdeel van de les en vormt de afsluiting. Introductie en Kennisoverdracht Een individueel deel in het computerlokaal 30 minuten Digibordles met meningvormend onderdeel Klassikaal deel onder begeleiding van de docent, met behulp van een beamer of digibord 15 minuten Afronding Werkblad met verwerkingsopdracht 5 minuten >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 4

5 2. Doelen 2.1 Doelgroep De doelgroep bestaat uit leerlingen die voor het eerst economie krijgen. Bij de meeste scholen zullen dat leerlingen zijn uit het tweede leerjaar. Het ligt voor de hand de lessen in te zetten bij het vak economie. Ze kunnen ook gebruikt worden bij maatschappijleer of tijdens een mentoruur. 2.2 Kerndoelen De lessen sluiten aan bij kerndoel 42 uit het domein Mens en maatschappij: "De leerling leert in eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu." 3. Inhoud van de lessen De lessenserie 'Ik en Geld' bestaat uit 5 modulen van elk 50 minuten. Les Titel Beschrijving van het thema 1 Mijn stijl Leerdoelen Leerlingen weten dat mensen verschillen in hun manier van leven en daarmee ook in hun manier van met geld omgaan. Leerlingen zijn zich bewust van de manier waarop zij met geld omgaan. Beschrijving We maken voortdurend keuzes. Sommige keuzes doen we onbewust: ik gooi mijn tas altijd op mijn bed. Sommige keuzes hebben we een tijd geleden al gemaakt: het drinken van suiker in je thee. Andere keuzes maken we als we echt iets gaan doen: ik koop die broek, want die vind ik mooi. Over alles maken we keuzes, ook over geld. Deze module gaat daarover. We koppelen de keuzes ook aan leefstijl. 2 Mijn inkomsten Leerdoelen Leerlingen weten wat inkomsten zijn. Leerlingen kennen de verschillende soorten van inkomsten. Beschrijving Jongeren moeten zorgen dat ze inkomen hebben. Anders is het lastig om een eigen leven in te vullen. Zakgeld, kleedgeld, baantje, belgeld, het zijn allemaal bronnen van inkomsten. In deze les gaan we in op die bronnen van inkomsten en hoe leerlingen ervan rond kunnen komen. 3 Mijn uitgaven Leerdoelen Leerlingen kennen verschillende soorten uitgaven. Leerlingen kunnen kosten van verschillende aankopen vergelijken. Beschrijving Jongeren hebben een overzichtelijk uitgavenpatroon. Toch zitten er >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 5

6 4 Mijn bank Leerdoelen risicovolle zaken tussen. Het afstemmen van uitgaven op inkomsten, waar je op moet letten als je uitgaven doet en budgetteren maken deel uit van deze les. Leerlingen weten waarvoor ze bij een bank terecht kunnen. Leerlingen kennen de begrippen sparen, lenen en rente. Leerlingen kunnen consumenteninformatie interpreteren. Beschrijving Sparen en lenen zijn, naast het betalingsverkeer, de diensten van de bank waar de meeste mensen gebruik van maken. Voor- en nadelen en risico s van sparen en lenen komen in deze lessen aan de orde. We gaan ook in op het op afbetaling kopen. 5 Mijn toekomst Leerdoelen Leerlingen kennen de begrippen hypotheek en beleggen. Leerlingen weten welke kosten en opbrengsten een bedrijf heeft. Beschrijving Sommige mensen worden rijk omdat ze bijzondere talenten hebben en die goed inzetten. De meeste mensen moeten hard werken voor hun geld zonder direct heel rijk te worden. In deze les gaat het over de manieren waarop leerlingen later geld kunnen verdienen, bijvoorbeeld door een eigen bedrijf te starten, en wat je met je geld kunt doen. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 6

7 4. Aansluiting lesmethodes op Ik en Geld De lessen sluiten aan bij lesmethodes Economie. In het schema is van de meest gebruikte lesmethodes aangegeven bij welke paragrafen/hoofdstukken de lessen 'Ik en Geld' aansluiten. Naam Methode Uitgever Niveau Mijn stijl Mijn inkomsten Mijn Uitgaven Mijn Bank Mijn toekomst Onderbouw vmbo t/havo, Leerboek A P2.4 P1.2 (technisch) H4 P1.3 H2 P1.4 Pincode Wolters - Noordhoff Onderbouw vmbo t/havo, Leerboek B Onderbouw havo/vwo H5 H8 Dit deel gaat over macro-economie. Dat is incidenteel wel te betrekken bij het thema van het project, maar dat is voor docenten lastig. P1.1 H7 (beprekt) P1.2 H4 P1.3 H2 P2.4 H3 100% Economie voor VMBO Thieme/Me ulen-hoff Leerwerkboek 2 gt Leeropdrachtenboek 3 gt P1.1, P1.2 H6 P1.2 P1.3, P1.4 P1.1 H6 P1.1, P1.4 P1.3 P1.4 Praktische Economie Vmbo-t/havo onderbouw P , H6 1.2 H2 H3. P7.3 Malmberg Vmbo-kgt onderbouw 2 havo/vwo P , H6 1.2 H2 H3, P7.3 Economisch Denken Basisvorming vmbkgt P3.6, P4.4 H1, P5.1 H4 P5.3, P5.5 Malmberg vmbo-bk havo/vwo P3.6, P4.4 P3.6, P4.3 H1 H4 P5.3, P5.5 H1 H4 P5.2, P5.4 >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 7

8 4.1 Lesbronnen De Nederlandse Vereniging van Banken behartigt de belangen van ongeveer 75 banken die in Nederland actief zijn. Veel van de leden ontwikkelen activiteiten voor het voortgezet onderwijs. Deze variëren van gastlessen tot projectweken en van lesmateriaal tot voorstellingen. Informatie hierover is te vinden op de websites van de verschillende banken. 5. Praktische zaken 5.1 Aanvragen wachtwoorden Om toegang te krijgen tot de les hebben de leerlingen een individuele toegangscode nodig. Deelname is gratis. U verkrijgt de wachtwoorden door een te sturen naar Codename Future of telefonisch contact op te nemen. De contactgegevens vindt u hieronder. Eventueel kan Codename Future u ondersteunen bij de uitvoering van het project. Prijzen op aanvraag. Codename Future Zeestraat AA Den Haag info@codenamefuture.nl Algemene informatie voor scholen: Martijn Spekman martijn@codenamefuture.nl 5.2 Inlogprocedure Het inloggen in de les gaat als volgt: 1. Ga naar 2. Vul gebruikersnaam en wachtwoord in, rechts van de website bij inloggen ; 3. Ga naar het tabblad School ; 4. Ga naar het lesarrangement Ik en Geld'; 5. Klik op de lestitel om de les te openen. 5.3 Workspace-tips De les opent altijd op de plaats waar je de vorige keer gebleven was. Leerlingen (en u ook) kunnen hun wachtwoord (niet hun gebruikersnaam) wijzigen via > Persoonlijk > Instellingen > Wachtwoord wijzigen. Bureaublad van de leeromgeving wijzigen? > Persoonlijk > Instellingen > Workspace. Is een leerling het wachtwoord vergeten? U kunt het als docent altijd terugvinden: > Organisatie > Gebruikers > naam invullen > Zoeken De leerlingen kunnen hun antwoorden zelf controleren door op Antwoorden tonen te klikken, onderaan de pagina. Ze moeten dan wel eerst iets hebben ingevuld. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 8

9 Informatie per digibordles Ons lesmateriaal wordt ondersteund door een digibordmodule, speciaal ontwikkeld voor de docent. De module ondersteunt de docent bij het introduceren van het onderwerp, het bespreken van belangrijke begrippen en kernpunten en geeft een aanzet tot bespreken van leerling-gegenereerde input op het onderwerp en gemaakte opdrachten. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 9

10 6. Module 1 Mijn stijl 6.1 Leerdoelen Leerlingen weten dat mensen verschillen in hun manier van leven en daarmee ook in hun manier van met geld omgaan. Leerlingen zijn zich bewust van de manier waarop zij met geld omgaan. 6.2 Lesinhoud 1b. We verschillen Leerlingen kiezen tot welke jongerencultuur zij behoren. Door later in de les de uitslag van de hele klas te bekijken, worden ze zich bewust van de veelkleurigheid van de samenleving. Urban is niet een erkende subcultuur. Deze is toegevoegd om jongere leerlingen die vaak minder uitgesproken zijn een keuze te bieden. 1c. Bewust en onbewust Bewust en onbewust gedrag bepaalt in belangrijke mate de manier waarop we met geld omgaan en vooral welke risico s we daarbij lopen. Dat komt aan de orde bij het volgende deel van de les. Dit is een feitelijke overdracht van kennis. Onbewust en bewust gedrag zijn voor leerlingen (jongeren) abstracte begrippen. Het is verstandig om bij vragen van leerlingen de begrippen te verduidelijken met concrete voorbeelden. 1d. Wat voor een geldtype ben jij? Deze test is ontwikkeld door Stichting Weet Wat Je Besteedt (WWJB), een onafhankelijke stichting met als partners KPMG, Nibud, PGGM, SNS REAAL, Ballsmedia, Emakina, Microsoft en SNS REAAL Fonds. WWJB richt zich op het vergroten van de financiële zelfredzaamheid bij jongeren van 12 tot 25 jaar. Om jongeren te bereiken heeft WWJB het eigen jongerenplatform- Edgie, waar jongeren het verschil maken. Meer informatie over Stichting Weet Wat Je Besteedt: Het idee achter de test wordt inmiddels door veel organisaties op het terrein van persoonlijke financiën gebruikt. Zoals bij veel tests die mensen indelen in groepen, wordt er bij de test gescoord op twee kenmerken. In dit geval zijn dat impulsiviteit en statusgerichtheid. Vervolgens wordt de groep in vieren gedeeld, zoals het schema op de volgende pagina aangeeft. De vlekken geven aan in welk gebied de Nederlandse jongeren van jaar scoren. Bij de klassikale les (2d. Ik ben..) omschrijven we de termen, omdat impulsiviteit en statusgerichtheid ingewikkeld en abstract zijn. De indeling die het WWJB hanteert, is van belang omdat de financiële risico s van de verschillende leefstijlgroepen verschilt. Levensgenieters en trendsetters lopen de grootste kans op financiële problemen, terwijl de regelaar een zeer lage kans hierop heeft. Er zijn landelijke gegevens bekend over de uitkomst van de test. Hierdoor kan de uitslag van de klas vergeleken worden met de landelijke uitkomst. 1e. Ik ben De leerlingen zien hier de omschrijving van de groepen die het Nibud hanteert. Deze is getoetst op de onderzoeksgroep. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 10

11 2a. Introductie Selecteer de juiste klas. 2b. We verschillen Op het bord verschijnt de uitslag van keuzes van de leerlingen bij 1b. Hieruit is op te maken dat leerlingen verschillen in hun voorkeuren. Door de vraag te stellen wat heb je gekocht?, kan in de bespreking duidelijk gemaakt worden dat subculturen invloed hebben op je (koop)gedrag. Bij de bespreking kan de koppeling gelegd worden naar onbewust en bewust gedrag. De laarzen van schoenmerk UGG werden in eerste instantie gekocht omdat ze lekker zaten en warm waren. Inmiddels koop je ze vanwege het imago. 2c. Geldtypes in de klas De score van de klas wijkt in de meeste gevallen af van de landelijke score. Probeer samen met de klas een verklaring te vinden voor de afwijkingen. 2d. Ik ben Zie instructie bij 1d. Ga vooral in op de financiële risico s. Laat leerlingen reageren op de uitslag. Zorg dat er geen normatieve sfeer ontstaat. Het een is niet beter dan het ander. 3. Verwerking Dit is een herhaling en samenvatting van de inhoud van deze les. De goede uitslag staat op het antwoordenblad op de volgende pagina. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 11

12 Module 1: Werkblad Ik ben ik antwoorden trendsetter regelaar levensgenieter toekomstplanner 1. Ik ben zuinig. 2. Ik denk goed na over mijn aankopen en vind goed advies belangrijk. 3. Ik vind het belangrijk hoe anderen tegen me aankijken. 4. Ik doe graag gezellige dingen met vrienden. 5. Ik geef geld makkelijk uit. 6. Ik heb een gat in mijn hand. 7. Ik heb veel kans op schulden. 8. Ik hou van orde en regelmaat. 9. Ik koop graag dure dingen. 10. Ik koop veel dingen in de uitverkoop. 11. Ik moet regelmatig geld lenen van anderen. 12. Ik spaar om zaken te kopen. 13. Ik vind geld niet belangrijk. 14. Ik denk goed na over wat ik doe. 15. Ik vind plezier in het leven belangrijk. 16. Ik weet precies hoe ik er financieel voor sta >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 12

13 7. Module 2 Mijn inkomsten 7.1 Leerdoelen Leerlingen weten wat inkomsten zijn. Leerlingen kennen de verschillende soorten van inkomsten. 7.2 Lesinhoud 1a. Introductie Geen docentinformatie. 1b. Inkomstenbronnen Leerlingen maken kennis met de verschillende bronnen van inkomsten. De inkomstenbronnen zijn afgestemd op de leeftijdsgroep van de leerlingen. 1c. Inkomsten sorteren Dit is een praktische oefening als vervolg op 1b. 1d. Zakgeld Leerlingen vergelijken hun eigen situatie met de situatie van andere leeftijdsgenoten. Ook wordt duidelijk dat de hoogte van zakgeld niet zomaar te vergelijken is. De een moet er meer van betalen dan de ander. 1e. Vergoedingen Als leerlingen ouder worden krijgen ze vaak geld met een vaste bestemming. De meeste jongeren gooien dat in een pot. Ze moeten dan wel een planning voor hun uitgaven maken. 1f. Loon Kranten bezorgen: 15 jaar 13 jaar werken op Koninginnedag: Ja, maar niet als Koninginnedag op zondag valt 12 jaar babysitten: Ja, als daar maar niet voor betaald wordt (anders is het werk) 1g. Rente Hier ervaart de leerling het principe van rente op rente. Dat kan aardig oplopen. 1. Na 10 jaar is euro gegroeid tot euro. 2. Na 10 jaar heb je euro. Dat is euro meer. 1h. Natura Geen docenteninformatie. 1i. Rondkomen Geen docenteninformatie. 2a. Introductie Selecteer de juiste klas. 2b. Bronnen van Inkomsten Geen docentinformatie. 2c. Kranten bezorgen Geen docentinformatie. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 13

14 2d. Baantjes 13 jaar werken op Koninginnedag: Ja, maar niet als Koninginnedag op zondag valt 12 jaar babysitten: Ja, als daar maar niet voor betaald wordt (anders is het werk) Het is handig om aan de klas enkele vragen over het overzicht te stellen, zodat leerlingen een gevoel krijgen wat wel en wat niet mag. 2e. Spaarrente Ga een onderwijsleergesprek aan over de voor- en nadelen van sparen. 2f. Zakgeld Het gesprek met de klas kunt u laten gaan over wat volgens de klas een juiste hoogte van het zakgeld is. 2g. Vergoedingen Landelijk krijgt een hoger percentage meisjes belgeld dan jongens. Dat scheelt 15 %. Meisjes ontvangen ook vaker kleedgeld, maar dat verschil is landelijk slechts 3%. Het Nibud heeft geen onderzoek gedaan naar de reden achter deze verschillen. 2h. Rondkomen In de klas ontstaat een beeld van hoe de leerlingen weten rond te komen. Probeer tips uit de klas te krijgen om rond te komen en vraag na of leerlingen die niet rond weten te komen iets met deze tips kunnen. 2i. Afsluiting Geen docentinformatie. 3. Verwerking Voor veel leerlingen is een baantje bij een supermarkt de eerste sollicitatie. Door het invullen van dit formulier weten ze wat er dan van hen gevraagd wordt. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 14

15 8. Module 3 Mijn uitgaven 8.1 Leerdoelen Leerlingen kennen verschillende soorten uitgaven. Leerlingen kunnen kosten van verschillende aankopen vergelijken. 8.2 Lesinhoud 1a. Introductie Geen docentinformatie. 1b. Interview De video laat leerlingen kennis maken met verschillende soorten uitgaven. Vaste kosten en persoonlijke uitgaven. 1c. Soorten uitgaven De verschillende soorten uitgaven worden op een rijtje gezet. Dit onderdeel is gericht op kennisoverdracht. In blad 1d. gaan de leerlingen met deze kennis aan de slag. 1d. Ordenen Leerlingen verwerken de stof van 1c. 1e. Wat kost een scooter Met de excelsheet worden de kosten van de scooter per maand berekend. Er kan discussie ontstaan over de vraag of het rijbewijs moet worden meegerekend. Als je geen scooter zou rijden, maak je de kosten niet. Dus het zijn wel kosten die vastzitten aan het rijden op een scooter. Als je de kosten van het rijbewijs niet wilt meerekenen, dan kan op deze plaats 0 worden ingevuld. De kosten bedragen dan 108,96 per maand. 1f. Een mobieltje kopen Deze oefening draait om het goed interpreteren van de informatie. Het Ben-abonnement met een los toestel is het voordeligst. De kosten bedragen: 638,52. 2a. Introductie Selecteer de juiste klas. 2b. Soorten uitgaven Het spelletje kan met de klas nog een keer gespeeld worden. Tijdens het spelen kunnen de termen nog een keer uitgelegd worden. Met de vraag om nog enkele uitgaven van elk type te bedenken, kan getoetst worden of de leerlingen de stof hebben begrepen. 2c. Wat kost een scooter? Hier kan afhankelijk van de resultaten van de klas gezamenlijk de berekening nogmaals worden uitgevoerd (zie het antwoordenblad verderop). Als de klas het invullen zelfstandig goed heeft gedaan, kan direct met de discussie over het betalen van de kosten worden gestart. Scooter rijden kost 124,79 per maand. Daarvoor moet je (reken als loon 5,00/uur) ongeveer 125/ 5,00 = 25 uur werken. 2d. Een mobieltje kopen Na de invuloefening van 2c. gaan we hier de oefening niet opnieuw doen. De goedkoopste oplossing is een Ben-abonnement met los toestel. Toch kunnen leerlingen andere redenen hebben om toch te kiezen voor T-Mobile (betere ontvangst T-Mobile vs. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 15

16 Vodafone of niet eerst hoeven sparen voor een telefoon). De Vraag Is de Samsung Galaxy Plus van T-Mobile gratis? is ook verschillend te beantwoorden. De telefoon is gratis, maar de kosten zijn hoger. Gratis is hier dus een betrekkelijk begrip. 2e. Afsluiting Geen docentinformatie. 3. Verwerking Bij de verwerking van deze les vullen de leerlingen de Baas Over Eigen Geld test in op de computer. Hun eigen inkomsten en uitgaven worden vergeleken met die van andere jongeren van dezelfde leeftijd. Zijn er geen computers beschikbaar, dan kunt u deze test later thuis of in het computerlokaal laten maken. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 16

17 Module 3: Mijn uitgaven antwoordblad 1e. Wat kost een scooter? >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 17

18 1f. Een mobieltje kopen Kosten mobiel abonnement Optie 1: Ben Sim only Soms + Internet gewoon 500 Mb + los toestel Actietarief Ben SIM only Soms 4,99 Looptijd actietarief bellen 12 Kosten van looptijd actietarief 59,88 Normaal tarief Ben SIM only Soms 5,99 Looptijd normaal tarief 12 Kosten van looptijd normaal tarief 71,88 Actietarief Ben Internet gewoon 7,99 Looptijd actietarief bellen 6 Kosten van looptijd actietarief 47,94 Normaal tarief Ben Internet gewoon 9,99 Looptijd normaal tarief 18 Kosten van looptijd normaal tarief 179,82 Kosten telefoon 279,00 Totale kosten in twee jaar 638,52 Optie 2: T-Mobile Smart Plus 230 Actietarief T-Mobile Smart Plus ,47 Looptijd actietarief bellen 9 Kosten van looptijd actietarief 157,23 Normaal tarief T-Mobile Smart Plus ,95 Looptijd normaal tarief 15 Kosten van looptijd normaal tarief 524,25 Totale kosten in twee jaar 681,48 >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 18

19 9. Module 4 Mijn bank 9.1 Leerdoelen Leerlingen weten waarvoor ze bij een bank terecht kunnen. Leerlingen kennen de begrippen sparen, lenen en rente. Leerlingen kunnen consumenteninformatie interpreteren. 9.2 Lesinhoud 1a. Introductie Geen docentinformatie. 1b. Codes Bijzonder is dat de codes van bank tot bank verschillen. Op het afschrift of op internet is wel altijd een legenda te vinden. Bij het afschrift in het lesmateriaal zijn de codes: AC = Acceptgiro TB = Terugboeking BA = Betaalautomaat 1c. Activiteiten van een bank Deze opdracht vraagt wat uitzoekwerk van leerlingen. Er zijn ongeveer 75 banken lid van de Nederlandse Vereniging van Banken. Het is ondoenlijk hier alle mogelijke antwoorden op te nemen. 1d. Betalen Tijdens het klassikale deel van de les bekijken we de voorkeuren van de klas. 1e.Lenen Kosten Lening Lening Effectieve rente 16 % Looptijd 22 maand Maandbedrag (termijn) 67 Totale kosten f. Sparen Geen docentinformatie. 1g. Mijn geldzaken Hiervan zijn landelijke gegevens bekend (Bron: Nibud (Nibud Scholierenonderzoek ). Tijdens de klassikale deel van de les wordt de score van de klas vergeleken met de landelijke situatie. 2a. Introductie Selecteer de juiste klas. 2b. Filmpje Geen docentinformatie. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 19

20 2c. Betalen De gegevens zijn aanleiding om met de klas de voor- en nadelen van de verschillende betaalvormen op een rijtje te zetten. Betaalvorm Voordelen Nadelen Munten/biljetten Altijd duidelijk hoeveel geld je nog hebt. Kan overal gebruikt worden. Kun je eenvoudig kwijtraken. Niet verzekerd. Zwaar. Betaalpas ideal Veilig. Bij verlies kun je de pas snel laten blokkeren, zodat je geen geld kwijt raakt. Snel. Veilig. Moeilijk om overzicht te houden over hoeveel geld je nog hebt. Pincode vergeten. Blokkering als je 3 keer een foute pincode hebt ingevuld. Je moet internet beschikbaar hebben. Inloggegevens kunnen kwijtraken. Blokkering als je 3 keer een foute pincode hebt ingevuld. Overboeking Veilig Overboeking duurt vaak 24 uur. Je moet internet beschikbaar hebben. Inloggegevens kunnen kwijtraken. 2d.Mijn Geldzaken betalen 1 Voordelen: Veilig Rente bij sparen Je kunt (beperkt) lenen (rood staan) Vergelijk de landelijk situatie met de situatie van de klas en laat de leerlingen een verklaring voor het eventuele verschil bedenken. 2e.Mijn Geldzaken betalen 2 Vergelijk de landelijk situatie met de situatie van de klas en laat de leerlingen een verklaring voor het eventuele verschil bedenken. 2f.Mijn Geldzaken sparen Vergelijk de landelijk situatie met de situatie van de klas en laat de leerlingen een verklaring voor het eventuele verschil bedenken. 2g.Mijn Geldzaken lenen 1 Vergelijk de landelijk situatie met de situatie van de klas en laat de leerlingen een verklaring voor het eventuele verschil bedenken. Het percentage ligt boven de 100% doordat dezelfde persoon in verschillende situaties verschillende oplossingen kan kiezen. Rood staan kan op de meeste jongerenrekeningen niet. Daarom komt dat weinig voor. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 20

21 2h. Mijn Geldzaken lenen 2 Het is zinvol hier een verschil te maken tussen incidentele uitgaven en persoonlijke of huishoudelijke (consumptieve) uitgaven. Het is niet verstandig om voor het tweede type uitgaven regelmatig geld te lenen. Je kunt dan constateren dat de leerling op te grote voet leeft. Het is dan verstandiger de uitgaven en inkomsten met elkaar in evenwicht te brengen. 3. Verwerking Skimmen is een groot probleem. Het kost de banken ca miljoen. Je kunt een geldautomaat die geskimd is, herkennen aan een extra frontje voor de gleuf waar het pasje in moet. Bij de bovenste rij is de linker niet geskimd. Ook is er vaak een camera verborgen. In de middelste rij is de rechter geskimd. Er is een extra frontje en boven het beeldscherm zit een balk waar de camera in zit. Bij de onderste foto is de linker geskimd. Hier is een nieuwe mantel om de automaat gezet, waarin de skimapparatuur zit. Deze vorm van skimmen is moeilijk te herkennen. Ook de EMV-chip (het nieuwe pinnen) blijkt redelijk eenvoudig te skimmen te zijn. Lastig van deze vorm van skimmen is dat deze moeilijker aan de automaat te zien is. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 21

22 Module 4: Mijn bank antwoordblad 3 Verwerking >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 22

23 10. Module 5 Mijn toekomst 10.1 Leerdoelen Leerlingen kennen de begrippen hypotheek en beleggen. Leerlingen weten welke kosten en opbrengsten een bedrijf heeft 10.2 Lesinhoud 1a. Introductie Geen docentinformatie. 1b. Rijk In het filmpje zijn alleen miljonairs opgenomen die hun geld zelf verdiend hebben. De meeste echt rijken der aarde hebben hun vermogen geërfd. (bijv. in Nederland: Charlene de Carvalho-Heineken ( 5 miljard) en Erik Brenninkmeijer en familie (C&A, 22 miljard)). 1c. Werken voor geld Als je voor een baas werkt kun je nooit worden ontslagen. O waar Nee dat is niet waar. Als je niet goed werkt of er geen werk meer is, kun je ontslagen worden. O niet waar Dat klopt. Als je niet goed werkt of er geen werk meer is, kun je ontslagen worden. Als je een eigen bedrijf begint, kun lekker werken wanneer je er zin in hebt. O waar Het is een beetje waar. Je kunt zelf bepalen wat je werktijden zijn, maar je klanten moeten weten wanneer ze je kunnen bereiken. O niet waar Het is inderdaad niet helemaal waar. Je klanten moeten weten wanneer ze je kunnen bereiken. Als je eigen baas bent, verdien je veel meer geld. O waar Dit is onzin. Het hangt er vanaf wat voor een werk je doen. O niet waar Dit is niet waar. Het hangt ervan af wat voor een werk je doet. Als je voor een baas werkt moet je altijd doen wat hij zegt. O waar Je moet doen wat er van je gevraagd wordt. Vaak kun je wel zelf bepalen hoe je het doet. O niet waar Je mag zelf vaak bepalen hoe je iets doet, maar je moet wel doen wat van je gevraagd wordt. 1d. Een eigen bedrijf Zie gegevens bij 'Antwoordblad'. 1e. Een huis financieren In de video wordt het afsluiten van een hypotheek besproken. Het is een verkorte versie van een video van Delta Lloyd. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 23

24 1f. Beleggen In de grafiek is duidelijk te zien dat de groei van aandelen in die periode veel sterker is geweest dan die van woningen. Voor een berekening van de groei zie het antwoordblad. 2a. Introductie Selecteer de juiste klas. 2b. Een eigen bedrijf -1 Welk type bedrijf wordt het meeste gestart? De meeste starters zijn financiële en facilitaire dienstverleners. Opvallend is het lage aantal starters van productiebedrijven (landbouw, visserij, industrie en bouw). Nederland is een echte diensteneconomie. Welke redenen zouden mensen hebben om een eigen bedrijf te starten? Er zijn veel redenen te bedenken. Deze zijn in twee groepen in te delen: 1. Persoonlijke redenen (zoals: vrijheid en niet voor een baas willen werken) 2. Redenen die met een product of dienst te maken hebben (zoals: het gat in de markt opvullen en een goed idee hebben). 2c. Een eigen bedrijf -2 Wat is het voordeel voor een ondernemer om een zakelijke bankrekening te openen? De bank geeft in de eerste periode korting op de kosten. Er zijn allerlei rechtsvormen voor een bedrijf. Bij een eenmanszaak en een V.O.F (Vennootschap Onder Firma) zijn de eigenaren de verantwoordelijke rechtspersoon (meer informatie: Dan hoeft het bedrijf geen eigen bankrekening te hebben. Bij de andere bedrijfsvormen (besloten vennootschap en naamloze vennootschap) is dat wel noodzakelijk. Waarom geven banken korting aan een startende onderneming? Banken verdienen geld aan een klant. Een bedrijf stapt niet makkelijk over naar een andere bank. Zit een bedrijf eenmaal bij een bank, dan is de kans groot dat het bedrijf bij deze bank blijft bankieren. Bij overstap naar een andere bank krijgt het bedrijf een nieuw rekeningnummer. Dat maakt overstappen lastiger. In Nederland wordt overigens regelgeving voorbereid die het mogelijk maakt om je rekeningnummer te houden als je overstapt naar een andere bank. 2d. Een huis financieren Achtergrond: Nederlandse hypotheekschuld: 600 miljard Schuld is gemiddeld: 2,5 x het jaarinkomen. Aantal huishoudens met een hypotheek: Aantal eigen woningen: (56%) Aantal huurwoningen: (44%) Voordelen van een koopwoning: Je kunt zelf bepalen wat je met de woning doet. Aan een belangrijk deel van de woonkosten betaalt de belasting mee (hypotheekrenteaftrek). Als de huizenprijzen stijgen, hou je bij verkoop geld over. Maar let op: als de prijzen dalen, raak je geld kwijt. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 24

25 Nadelen van een koopwoning De maandlasten zijn in de eerste jaren vaak hoger dan in een huurhuis. Onderhoud moet je zelf regelen en betalen. 2e. Beleggen De juiste keuze is: aandelen. 3. Verwerking aandelenspel Voorbereiding: vermenigvuldigen werkblad aandelenspel. Lokaal: klaslokaal mat digibord In dit deel van de les gaat de klas in 5 groepen tegen elkaar spelen om een zo hoog mogelijk rendement uit hun kapitaal te halen. Wat hier anders is dan op de echte beurs, is dat de leerlingen het koersverloop van de beurs kennen. Toch levert het spel wel het juiste inzicht in kopen en verkopen op. Van groot belang is het spel heel duidelijk te structureren. Het spel is namelijk erg afhankelijk van het juiste tempo. Op de echte beurs wordt onder hoogspanning gewerkt, die druk moeten de leerlingen ook voelen. Vooraf geeft u de groepen enkele minuten om het spel te begrijpen. Het is de bedoeling dat de groep op het formulier invult, wat ze aan u willen doorgeven. Als het spel start, krijgt groep 1 30 seconden om de eerste aankopen aan u door te geven. U typt de aankopen in het schema in, die score blijft 30 seconden in beeld, zodat ze die kunnen overschrijven. Dan krijgt groep 2 30 seconden om de aankopen aan u door te geven en 30 seconden om over te schrijven. Zo gaat u alle groepen in 4 ronden door. Het spel duurt 10 minuten. Op het tabblad 'resultaat' is het resultaat en de tussenstand te zien. >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO 25

>>> Ik en Geld. Docentenhandleiding VMBO

>>> Ik en Geld. Docentenhandleiding VMBO >>> Ik en Geld Docentenhandleiding VMBO Voorwoord Veel scholen besteden al aandacht aan financiële educatie. Het is niet alleen door de crisis dat dit onderwerp hoog op de agenda staat. Het is ook een

Nadere informatie

>>> Ik en Geld (2014) Docentenhandleiding VMBO/HAVO/VWO

>>> Ik en Geld (2014) Docentenhandleiding VMBO/HAVO/VWO >>> Ik en Geld (2014) Docentenhandleiding VMBO/HAVO/VWO Voorwoord Veel scholen besteden al aandacht aan financiële educatie. Het is niet alleen door de crisis dat dit onderwerp hoog op de agenda staat.

Nadere informatie

Ik en Geld en 200% Economie

Ik en Geld en 200% Economie Ik en Geld en 200% Economie Codename Future verbindt het open domein met de methode. Kernpunten: actualisatie, regionalisatie, variatie We vertalen de maatschappelijke boodschap naar het onderwijs. Thema

Nadere informatie

(1 m.) Klassikale aftrap Docent stelt jou als gastdocent voor

(1 m.) Klassikale aftrap Docent stelt jou als gastdocent voor (1 m.) Klassikale aftrap Docent stelt jou als gastdocent voor Beschrijving (ter info voor gastdocent) Deze gastles gaat over inzicht krijgen in je inkomen en uitgaven. Jongeren moeten zorgen dat ze inkomen

Nadere informatie

[zelf op te maken en in te vullen > denk hierbij aan het tonen van een foto en/of logo van de bank, je naam etc.

[zelf op te maken en in te vullen > denk hierbij aan het tonen van een foto en/of logo van de bank, je naam etc. Beschrijving Deze gastles gaat over inzicht krijgen in je inkomen en uitgaven. Jongeren moeten zorgen dat ze inkomen hebben. Anders is het lastig om een eigen leven in te vullen. Zakgeld, kleedgeld, baantje,

Nadere informatie

Beschrijving Sparen en lenen zijn, naast het betalingsverkeer, de diensten van de bank waar de meeste mensen gebruik van maken.

Beschrijving Sparen en lenen zijn, naast het betalingsverkeer, de diensten van de bank waar de meeste mensen gebruik van maken. Beschrijving Sparen en lenen zijn, naast het betalingsverkeer, de diensten van de bank waar de meeste mensen gebruik van maken. Heb jij inzicht in jouw geld- en bankzaken? Welke betaalvormen zijn er en

Nadere informatie

(1 m.) Klassikale aftrap Docent stelt jou als gastdocent voor

(1 m.) Klassikale aftrap Docent stelt jou als gastdocent voor (1 m.) Klassikale aftrap Docent stelt jou als gastdocent voor Beschrijving (ter info voor gastdocent) Deze gastles gaat over je leefstijl en welk soort uitgavenpatroon de leerling heeft. Ben je je bewust

Nadere informatie

>>> Ik en Geld (2015) Docentenhandleiding

>>> Ik en Geld (2015) Docentenhandleiding >>> Ik en Geld (2015) Docentenhandleiding Voorwoord Veel scholen besteden al aandacht aan financiële educatie. Het is niet alleen door de crisis dat dit onderwerp hoog op de agenda staat. Het is ook een

Nadere informatie

Vroeg wijs met geld. gemeente www.heumen.nl. Informatie over hoe u uw kind helpt slim en verstandig om te gaan met geld

Vroeg wijs met geld. gemeente www.heumen.nl. Informatie over hoe u uw kind helpt slim en verstandig om te gaan met geld Vroeg wijs met geld Informatie over hoe u uw kind helpt slim en verstandig om te gaan met geld gemeente www.heumen.nl Heumen HU.090 brch vroeg wijs met geld.indd 1 04-02-14 09:30 Inhoudsopgave Zakgeld

Nadere informatie

ECONOMIE VOOR VMBO BOVENBOUW. 3 vmbo - (k)gt ANTWOORDENBOEK

ECONOMIE VOOR VMBO BOVENBOUW. 3 vmbo - (k)gt ANTWOORDENBOEK ECONOMIE VOOR VMBO BOVENBOUW 3 vmbo - (k)gt ANTWOORDENBOEK Hoofdstuk 2 Het inkomen van consumenten Paragraaf 1 Welke soorten inkomens zijn er? 1 Oppassen. 2 3 Werken in de horeca mag je pas na je zestiende.

Nadere informatie

Ik en geld Gastlessen 2016 - Handleiding

Ik en geld Gastlessen 2016 - Handleiding Ik en geld Gastlessen 2016 - Handleiding Voorwoord Nederlandse jongeren hebben steeds meer geld te besteden, maar ze hebben ook vaker schulden. Om te voorkomen dat deze problemen groter worden naarmate

Nadere informatie

Welkom en voorstellen

Welkom en voorstellen 3 november 2015 Welkom en voorstellen Francine Nijkamp-Ririhena Pubers en geld Zakgeld, richtlijnen (bron: NIBUD) Leeftijd Bedrag per week in 12 tussen 3,00 en 4,60 (19,00/mnd) 13 tussen 3,50 en 4,60 (19,00/mnd)

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Bijlage 20. Inleiding 3. Nuttige websites 27. Lesmateriaal 3 Leerdoelen 3 Lesopzet 4 Uitgangspunten 5 Voorbereiding 5

Inhoudsopgave. Bijlage 20. Inleiding 3. Nuttige websites 27. Lesmateriaal 3 Leerdoelen 3 Lesopzet 4 Uitgangspunten 5 Voorbereiding 5 Inhoudsopgave Inleiding 3 Lesmateriaal 3 Leerdoelen 3 Lesopzet 4 Uitgangspunten 5 Voorbereiding 5 Bijlage 20 Nuttige websites 27 Literatuurlijst 28 Lesdag 1: Les 1 Zakgeld 6 Les 2 Besteding zakgeld en

Nadere informatie

Ik en geld Gastlessen 2016 - Handleiding

Ik en geld Gastlessen 2016 - Handleiding Ik en geld Gastlessen 2016 - Handleiding Voorwoord Nederlandse jongeren hebben steeds meer geld te besteden, maar ze hebben ook vaker schulden. Om te voorkomen dat deze problemen groter worden naarmate

Nadere informatie

LESHANDLEIDING. NIVEAU vmbo 2 e en 3 e leerjaar. VAKGEBIEDEN burgerschap/maatschappijleer, Nederlands.

LESHANDLEIDING. NIVEAU vmbo 2 e en 3 e leerjaar. VAKGEBIEDEN burgerschap/maatschappijleer, Nederlands. LESHANDLEIDING NIVEAU vmbo 2 e en 3 e leerjaar. VAKGEBIEDEN burgerschap/maatschappijleer, Nederlands. DOELSTELLING Met deze les worden doelen bereikt die aansluiten op referentieniveau 2F en 3F mondelinge

Nadere informatie

Spaarpot van de Toekomst lesbrief en prijsvraag

Spaarpot van de Toekomst lesbrief en prijsvraag Spaarpot van de Toekomst lesbrief en prijsvraag In 2009 bestond het Nibud 30 jaar. Tijdens het jubileumjaar heeft het Nibud geld ingezameld om binnen het onderwijs extra aandacht te kunnen besteden aan

Nadere informatie

Kinderen leren omgaan met geld

Kinderen leren omgaan met geld Kinderen leren omgaan met geld Een onderzoek onder ouders van kinderen in groep 7 en 8 Rapportage November 2012 Samenvatting (1/4) 1.Negen op de tien kinderen in groep zeven en acht krijgen zakgeld Het

Nadere informatie

Bijlage 1: Vragenlijst voormeting Kidzwise...2 Bijlage 2: Aanvullingen vragenlijst eindmeting Kidzwise...6 Bijlage 3: Project geldgenoeg voormeting,

Bijlage 1: Vragenlijst voormeting Kidzwise...2 Bijlage 2: Aanvullingen vragenlijst eindmeting Kidzwise...6 Bijlage 3: Project geldgenoeg voormeting, Bijlage 1: Vragenlijst voormeting Kidzwise...2 Bijlage 2: Aanvullingen vragenlijst eindmeting Kidzwise...6 Bijlage 3: Project geldgenoeg voormeting, onderzoek 1...7 Bijlage 4: Aanvullingen vragenlijst

Nadere informatie

In vijf minuten aangifte omzetbelatisting. http://www.mijnjohan.nl

In vijf minuten aangifte omzetbelatisting. http://www.mijnjohan.nl In vijf minuten aangifte omzetbelatisting. http://www.mijnjohan.nl Voor de belastingdienst moet u elk kwartaal BTW-aangifte doen. U krijgt hierover elk kwartaal een brief van de belastingdienst met de

Nadere informatie

Docentenhandleiding module Overheid, Burger en DigiD

Docentenhandleiding module Overheid, Burger en DigiD Docentenhandleiding module Overheid, Burger en DigiD De module In de module Overheid, Burger en DigiD wordt het thema overheid, burger en hun onderlinge online en offline communicatie verkend aan de hand

Nadere informatie

Docentenhandleiding module Studeren onderdeel (Bijna) 18 en op het mbo niveau 3/4

Docentenhandleiding module Studeren onderdeel (Bijna) 18 en op het mbo niveau 3/4 Docentenhandleiding module Studeren onderdeel (Bijna) 18 en op het mbo niveau 3/4 De module In de module Studeren onderdeel (Bijna) 18 en op het mbo niveau 3/4 wordt het thema studeren verkend, met als

Nadere informatie

Docentenhandleiding module Identiteit

Docentenhandleiding module Identiteit Docentenhandleiding module Identiteit De module In de module Identiteit wordt het thema identiteit verkend aan de hand van opdrachten en worden leerlingen voorbereid op het zelfstandig aanvragen van een

Nadere informatie

Sparen & lenen. Docentenhandleiding bij de interactieve les in LessonUp voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs

Sparen & lenen. Docentenhandleiding bij de interactieve les in LessonUp voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs Sparen & lenen Docentenhandleiding bij de interactieve les in LessonUp voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs Sparen & lenen 2 Sparen & lenen Deze les maakt gebruik van het LessonUp-platform, een

Nadere informatie

(1 m.) Klassikale aftrap De docent stelt jou als gastdocent voor.

(1 m.) Klassikale aftrap De docent stelt jou als gastdocent voor. (1 m.) Klassikale aftrap De docent stelt jou als gastdocent voor. Beschrijving (ter info voor gastdocent) Deze gastles gaat over geldzaken (inzicht) en de diensten van een bank. Sparen en lenen zijn, naast

Nadere informatie

Handleiding Workspace (basis) Codename Future

Handleiding Workspace (basis) Codename Future Handleiding Workspace (basis) Codename Future Handleiding Workspace Codename Future_Basis 1 Inhoudsopgave I. Inleiding... 3 II. Functionaliteitenoverzicht Workspace... 4 III. Leerlingen aan het werk...

Nadere informatie

digibord deel 01-09-15 Module 6: Mijn mobieltje 1c: lesdoorloop digibord deel 1 1a: introductie 1b: Lesdoelen 2a: begrippen 2b: schulden

digibord deel 01-09-15 Module 6: Mijn mobieltje 1c: lesdoorloop digibord deel 1 1a: introductie 1b: Lesdoelen 2a: begrippen 2b: schulden digibord deel 1 1a: introductie digibord deel Introduceer het onderwerp: Wie heeft er een mobieltje? En weet je wat je kosten zijn per maand? Daar gaat deze module over. 1 2 1b: Lesdoelen 1c: lesdoorloop

Nadere informatie

Migratie. Ik vertrek - Zij vertrokken 2 HAVO\VWO. docentenhandleiding

Migratie. Ik vertrek - Zij vertrokken 2 HAVO\VWO. docentenhandleiding Migratie Ik vertrek - Zij vertrokken 2 HAVO\VWO docentenhandleiding Colofon Deze lessen zijn gemaakt in opdracht van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Realisatie: Codename Future: www.codenamefuture.nl

Nadere informatie

Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken

Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken Rapportage Juli 2013 Meer informatie: info@wijzeringeldzaken.nl Samenvatting (1/3) 1. Veel 17-jarigen maken de indruk verstandig om te gaan

Nadere informatie

VERSCHILLENDE TARIEVEN VOOR MEER WINST

VERSCHILLENDE TARIEVEN VOOR MEER WINST VERSCHILLENDE TARIEVEN VOOR MEER WINST - LEERLING SuccesformulesVoorkant_Opmaak 1 06-10-14 10:08 Pagina 1 VERSCHILLENDE TARIEVEN VOOR MEER WINST 1 anigap 80:01 41-01-60 1 kaampo_tnakroovselumrofseccus

Nadere informatie

Samenvatting Economie hoofdstuk 1

Samenvatting Economie hoofdstuk 1 Samenvatting Economie hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 967 woorden 6 november 2016 7,3 6 keer beoordeeld Vak Economie Paragraaf 1: Wat voor inkomen heb je? Inkomsten die je ontvangt kunnen verschillen

Nadere informatie

Docentenhandleiding module Studeren onderdeel Nog geen 18 en naar het MBO

Docentenhandleiding module Studeren onderdeel Nog geen 18 en naar het MBO Docentenhandleiding module Studeren onderdeel Nog geen 18 en naar het MBO De module In de module Studeren onderdeel Nog geen 18 en naar het mbo wordt het thema studeren verkend, met als doelgroep vmbo-leerlingen

Nadere informatie

'IK & Geld' De leerlinggegevens ontvangen wij graag uiterlijk één week voordat je met de lessen wilt beginnen.

'IK & Geld' De leerlinggegevens ontvangen wij graag uiterlijk één week voordat je met de lessen wilt beginnen. 'IK & Geld' Het lespakket 2016-2017 is geüpdatet en bestaat uit zes modules; Mijn levensstijl, Mijn inkomsten, Mijn uitgaven, Mijn bank, Mijn toekomst en Mijn mobieltje. Doel: Jongeren bewust gemaakt van

Nadere informatie

Ga naar www.nibud.nl klik bij Test en spel op: Alle tests en spellen Doe de test: Wat voor geldtype ben jij? Uitslag: je bent een

Ga naar www.nibud.nl klik bij Test en spel op: Alle tests en spellen Doe de test: Wat voor geldtype ben jij? Uitslag: je bent een kritisch consument Geld genoeg? In deze opdracht ga je je eigen inkomsten vergelijken met leeftijdgenoten, je maakt een overzicht van je inkomsten en uitgaven. Daarna laat je zien hoe belangrijk reclame

Nadere informatie

Financiële Educatie aan Jongeren. Thea Hazel-Stals Netty Blijlevens

Financiële Educatie aan Jongeren. Thea Hazel-Stals Netty Blijlevens Financiële Educatie aan Jongeren Thea Hazel-Stals Netty Blijlevens WWJB richt zich op jongeren en hun financiën Stichting Weet Wat Je Besteedt (WWJB) richt zich op het vergroten van de financiële zelfredzaamheid

Nadere informatie

Voorwaarden SNS Jeugd Betalen

Voorwaarden SNS Jeugd Betalen Voorwaarden SNS Jeugd Betalen 8.4241.00.1506 (01-07-2015) Dit zijn de Voorwaarden SNS Jeugd Betalen. In dit document lees je informatie over SNS Jeugd Betalen en zie je welke afspraken er gelden voor deze

Nadere informatie

Veel gemak met je bank op zak. Overal je geldzaken regelen met de SNS Mobiel Bankieren app

Veel gemak met je bank op zak. Overal je geldzaken regelen met de SNS Mobiel Bankieren app Veel gemak met je bank op zak Overal je geldzaken regelen met de SNS Mobiel Bankieren app Inhoud Wat kun je met de app? Met de SNS Mobiel Bankieren app heb je de bank altijd bij je. Geld overmaken, saldo

Nadere informatie

Hoofdstuk 10. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 11. Financiële situatie

Hoofdstuk 10. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 11. Financiële situatie Hoofdstuk 10. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 11. Financiële situatie Samenvatting Hfst 10. Trendvragen financiële situatie Jaarlijks worden drie trendvragen gesteld die inzicht geven in de financiële

Nadere informatie

Positief Huishouden met Kinderen

Positief Huishouden met Kinderen Positief Huishouden met Kinderen Deel 4: Kinderen en geld Dit werkboek is van: Datum: 1 Copyright Drukke Moeders Marijke Minten Welkom Dit is een werkboek dat hoort bij de videotraining Positief Huishouden

Nadere informatie

Docentenhandleiding module Verkeer en Vervoer

Docentenhandleiding module Verkeer en Vervoer Docentenhandleiding module Verkeer en Vervoer De module In de module Verkeer en Vervoer wordt het thema verkeer en vervoer verkend aan de hand van opdrachten. Leerlingen worden voorbereid op het zelfstandig

Nadere informatie

Financiële opvoeding. September 2007

Financiële opvoeding. September 2007 Financiële opvoeding September 2007 Inhoud INHOUD... 1 1 INLEIDING... 2 1.1 AANLEIDING... 2 1.2 METHODE VAN ONDERZOEK... 2 1.3 ACHTERGRONDVARIABELEN... 3 LEESWIJZER... 4 2 ZAKGELD EN KLEEDGELD... 5 2.1

Nadere informatie

Economie 1. Doelgroep Economie 1. Omschrijving Economie 1

Economie 1. Doelgroep Economie 1. Omschrijving Economie 1 Economie 1 Economie 1 is geschikt voor alle vmbo-niveaus en voor de onderbouw van havo/vwo. De module is zeer geschikt voor handel en administratie maar kan ook uitstekend voor andere richtingen gebruikt

Nadere informatie

de digitale les Fix je Risk

de digitale les Fix je Risk 1 Handleiding bij de digitale les Fix je Risk Dit is de handleiding die hoort bij de digitale les Fix je Risk. De les is geschikt voor groep 7 en 8. De digitale les heeft als doel leerlingen uit te leggen

Nadere informatie

Lesbrief Meneer Beer

Lesbrief Meneer Beer Lesbrief Meneer Beer Het verhaal Het verhaal gaat over Meneer Beer. Hij is verliefd op een prachtig berinnetje, maar hij durft het haar niet te vertellen. Hij vindt zichzelf maar een eenvoudige beer. Om

Nadere informatie

HANDLEIDING. Energievergelijker van. Copyright 2016 by onlineenergievergelijker.nl

HANDLEIDING. Energievergelijker van. Copyright 2016 by onlineenergievergelijker.nl HANDLEIDING Energievergelijker van Copyright 2016 by Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave pag. 2 2. Voorwoord pag. 3 3. Start vergelijking pag. 4 3.1 Postcode en Huisnummer pag. 4 3.2 Woonsituatie pag. 4 3.4

Nadere informatie

MoneySkills De financiële vaardigheden van jongeren. Thea Hazel-Stals (WWJB) en Anna van der Schors (Nibud)

MoneySkills De financiële vaardigheden van jongeren. Thea Hazel-Stals (WWJB) en Anna van der Schors (Nibud) MoneySkills De financiële vaardigheden van jongeren Thea Hazel-Stals (WWJB) en Anna van der Schors (Nibud) WWJB: door, met, voor jongeren over omgaan met geld Stichting Weet Wat Je Besteedt (WWJB) richt

Nadere informatie

door: R-Newt jongerenwerk de Twern Werkboek Omgaan met Geld

door: R-Newt jongerenwerk de Twern Werkboek Omgaan met Geld door: R-Newt jongerenwerk de Twern Werkboek Omgaan met Geld Les 1 Omgaan met Geld eze les leren jullie een aantal woorden die met het omgaan van geld te maken hebben, gaan jullie praten over geld en gaan

Nadere informatie

Voortgezet onderwijs. Junior company

Voortgezet onderwijs. Junior company Voortgezet onderwijs Junior company 5. AFSLUITEN Stichting Stichting Jong Jong Ondernemen: Ondernemen: Postbus Postbus 93002 93002 2509 2509 AA AA Den Den Haag Haag Bezuidenhoutseweg Bezuidenhoutseweg1212

Nadere informatie

EURO. Vanaf januari 2002 betalen we in Nederland en in veel andere Europese landen met de euro.

EURO. Vanaf januari 2002 betalen we in Nederland en in veel andere Europese landen met de euro. EURO Vanaf januari 2002 betalen we in Nederland en in veel andere Europese landen met de euro. Muntgeld Bankbiljetten EURO Hadden jullie al gezien dat er 2 briefjes zijn van 5 euro? oud briefje nieuw briefje

Nadere informatie

VEILIG OP DE BANK Opdrachtenblad Niveau:

VEILIG OP DE BANK Opdrachtenblad Niveau: Opdrachten Opdracht 1 Jasmina kan sinds kort zelf internetbankieren. Ze moet nog een beetje wennen dat ze met een apparaatje moet inloggen. a) Wat is dat voor apparaatje? Heb jij dit zelf ook? b) Waarom

Nadere informatie

Voorblad Wat is geld?

Voorblad Wat is geld? Voorblad Wat is geld? Je hebt de test op de website van Nibud gedaan: http://service.nibud.nl/geldtypetest/ Welk geldtype ben je? Vind je dit zelf ook? Motiveer je antwoord. Beantwoord de volgende vragen

Nadere informatie

Werken voor loon of voor winst? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 4 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 1.9 en 1.

Werken voor loon of voor winst? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 4 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 1.9 en 1. Werken voor loon of voor winst? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 4 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 1.9 en 1.10 Als jij een baan hebt naast je schoolwerk, ben je waarschijnlijk

Nadere informatie

Examen VMBO-GL en TL - COMPEX

Examen VMBO-GL en TL - COMPEX Examen VMBO-GL en TL - COMPEX 2008 tijdvak 1 woensdag 28 mei totale examentijd 2 uur economie CSE GL en TL COMPEX Vragen 23 tot en met 37 In dit deel van het examen staan de vragen waarbij de computer

Nadere informatie

6,3. Samenvatting door S. 864 woorden 16 mei keer beoordeeld. Praktische economie. KvK: helpt bedrijven (bij opstarten) en voert wetten uit

6,3. Samenvatting door S. 864 woorden 16 mei keer beoordeeld. Praktische economie. KvK: helpt bedrijven (bij opstarten) en voert wetten uit Samenvatting door S. 864 woorden 16 mei 2015 6,3 8 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie KvK: helpt bedrijven (bij opstarten) en voert wetten uit Adviseren startende onderneming (m.b.v.

Nadere informatie

MONEYWISE. Docentenhandleiding. Oktober Spirit4You

MONEYWISE. Docentenhandleiding. Oktober Spirit4You Docentenhandleiding Oktober 201 Spirit4You u.nl/lobbox www.bekijkjetoekomst.n Inhoudsopgave Deel 1 Algemene informatie Moneywise Waarom deze lessen Voor wie? Bij welk vak? Algemene lesdoelen Lesduur Extra

Nadere informatie

Docentenhandleiding. Type-Basic Praktijk

Docentenhandleiding. Type-Basic Praktijk Docentenhandleiding Type-Basic Praktijk 2007 Instruct, Postbus 38, 2410 AA Bodegraven Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand,

Nadere informatie

Handleiding Bestellen leermiddelen

Handleiding Bestellen leermiddelen In deze handleiding nemen we je stapsgewijs mee hoe je je leermiddelen (boeken en licenties) kunt bestellen. Informatie vooraf Heb je je inloggegevens bij de hand? Deze kun je vinden in de brief die je

Nadere informatie

Financiële Educatie aan Jongeren. Thea Hazel-Stals Netty Blijlevens

Financiële Educatie aan Jongeren. Thea Hazel-Stals Netty Blijlevens Financiële Educatie aan Jongeren Thea Hazel-Stals Netty Blijlevens NVVK Studiedag Schuldhulpverlening 28 oktober 2014 WWJB richt zich op jongeren en hun financiën Stichting Weet Wat Je Besteedt (WWJB)

Nadere informatie

Hoofdstuk 19. Financiële situatie

Hoofdstuk 19. Financiële situatie Stadsenquête Leiden 008 Hoofdstuk 19. Financiële situatie Samenvatting Ruim tweederde van de Leidenaren geeft aan gemakkelijk rond te komen met het huishoudinkomen, bijna een kwart komt net rond en een

Nadere informatie

6,2. Werkstuk door een scholier 1803 woorden 11 april keer beoordeeld. Inleiding

6,2. Werkstuk door een scholier 1803 woorden 11 april keer beoordeeld. Inleiding Werkstuk door een scholier 1803 woorden 11 april 2002 6,2 212 keer beoordeeld Vak Economie Inleiding In dit werkstuk vindt je allerlei informatie over geldzaken. Van zakgeld tot bijbaantjes, van geld uitgeven

Nadere informatie

Handleiding Docenten

Handleiding Docenten Handleiding Docenten In dit document vindt u een aantal handige tips en wetenswaardigheden die van pas kunnen komen wanneer u het invullen van de JOB-monitor JOB klassikaal begeleidt. Algemene informatie:

Nadere informatie

Bankieren waar en wanneer je wilt

Bankieren waar en wanneer je wilt Bankieren waar en wanneer je wilt Snel je saldo checken of geld overmaken op je telefoon of tablet? Dat doe je met de SNS Mobiel Bankieren app. Veilig en wel zo makkelijk. Inhoud Wat kun je met de app?

Nadere informatie

Rapport Kinderen en Geld Enquête (NIBUD en het Jeugdjournaal)

Rapport Kinderen en Geld Enquête (NIBUD en het Jeugdjournaal) Rapport Kinderen en Geld Enquête (NIBUD en het Jeugdjournaal) Inleiding Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (NIBUD) geeft voorlichting over inkomsten en uitgaven van particuliere huishoudens.

Nadere informatie

Migratie. Ik vertrek - Zij vertrokken VMBO 2. docentenhandleiding

Migratie. Ik vertrek - Zij vertrokken VMBO 2. docentenhandleiding Migratie Ik vertrek - Zij vertrokken VMBO 2 docentenhandleiding Colofon Deze lessen zijn gemaakt in opdracht van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Realisatie: Codename Future: www.codenamefuture.nl

Nadere informatie

Lesbrief bij Een caravan in de winter van Louisa van der Pol

Lesbrief bij Een caravan in de winter van Louisa van der Pol Lesbrief bij Een caravan in de winter van Louisa van der Pol Voor groep 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief Thema s in het boek Lesopzet Doel van de les Uitwerking Bijlage: opdrachtenblad Thema s in het boek

Nadere informatie

Docentenhandleiding module Bijbaan

Docentenhandleiding module Bijbaan Docentenhandleiding module Bijbaan De module In de module Bijbaan wordt het thema bijbaan verkend aan de hand van opdrachten en worden leerlingen voorbereid op het zelfstandig terugvragen van te veel betaalde

Nadere informatie

Handleiding. Digitale leeromgeving. Schooljaar

Handleiding. Digitale leeromgeving. Schooljaar Handleiding Digitale leeromgeving Schooljaar 2015-2016 1. Inleiding Digitale leeromgeving Kidsweek in de Klas is het educatieve lesprogramma van Kidsweek. Het lesmateriaal van Kidsweek in de Klas is te

Nadere informatie

Voorwaarden SNS Jeugdbetalen

Voorwaarden SNS Jeugdbetalen Voorwaarden SNS Jeugdbetalen 8.4241.00.1711 (01-11-2017) Voorwaarden SNS Jeugdbetalen Dit zijn de Voorwaarden SNS Jeugd Betalen. In dit document lees je informatie over SNS Jeugd Betalen en zie je welke

Nadere informatie

Inhoud. Mijn leven. ik regel mijn geldzaken

Inhoud. Mijn leven. ik regel mijn geldzaken Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Bewaren...5 Hoofdstuk 2 Administratie...7 Hoofdstuk 3 Inkomsten... 8 Hoofdstuk 4 Uitgaven... 10 Hoofdstuk 5 Sparen... 12 Hoofdstuk 6 Verzekeringen...15 Hoofdstuk 7 Begroting...

Nadere informatie

Integratie. Wat weten we over nieuwkomers? 3 VMBO. docentenhandleiding

Integratie. Wat weten we over nieuwkomers? 3 VMBO. docentenhandleiding Integratie Wat weten we over nieuwkomers? 3 VMBO docentenhandleiding Colofon Deze lessen zijn gemaakt in opdracht van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Realisatie: Codename Future: www.codenamefuture.nl

Nadere informatie

Kim Dalessi. K.dalessi@student.fontys.nl

Kim Dalessi. K.dalessi@student.fontys.nl 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 Hallo!!...3 Aflevering 1...7 Opdracht 1...7 Opdracht 2...8 Aflevering 2...9 Opdracht 3...9 Opdracht 4...10 Aflevering 3...11 Opdracht 6...12 Opdracht 7...13 Werkblad Logboek...14

Nadere informatie

Leerlingenhandleiding Beginnen met FlexBase

Leerlingenhandleiding Beginnen met FlexBase Leerlingenhandleiding Beginnen met FlexBase FlexBase is het leermiddelenarrangement voor het bakkersonderwijs in Nederland, waarbij zowel papieren als digitale leermiddelen worden gebruikt. Deze handleiding

Nadere informatie

MoneyMindsets van Scholieren

MoneyMindsets van Scholieren MoneyMindsets van Scholieren Houding en gedrag van scholieren in geldzaken September 2013, Nibud en WWJB 2 / [MoneyMindsets van scholieren, 2013] MoneyMindsets van Scholieren Houding en gedrag van scholieren

Nadere informatie

Doel Leerlingen kunnen in eigen woorden formuleren waarvoor en wanneer de berekeningen nodig zijn en deze op een correcte manier uitrekenen.

Doel Leerlingen kunnen in eigen woorden formuleren waarvoor en wanneer de berekeningen nodig zijn en deze op een correcte manier uitrekenen. Algemene informatie: De aankomende 2 lessen ga je in groepjes van drie personen je bezig houden met het berekenen van procenten. Er zijn drie vormen en iedereen behandeld alle vormen. Jullie wisselen om

Nadere informatie

Handleiding E-bankieren

Handleiding E-bankieren Handleiding E-bankieren Inhoud 1 Starten met E-bankieren 3 1.1 Inloggen en uitloggen 3 1.2 Wachtwoord wijzigen 3 1.3 Inloggegevens vergeten 3 1.4 Goed om te weten voordat u begint 3 2 Sparen 4 2.1 Naar

Nadere informatie

Mediawijs met Kidsweek in de Klas

Mediawijs met Kidsweek in de Klas Handleiding 2015-2016 Mediawijs met Kidsweek in de Klas Inhoud 1. Inleiding pag.2 Mediawijs met Kidsweek in de Klas 2. Opbouw methode pag.3 Les 1 Inzicht hebben in de medialisering van de samenleving Les

Nadere informatie

Discussiëren Kun Je Leren:

Discussiëren Kun Je Leren: Chantal Deken Discussiëren Kun Je Leren: discussielessen voor groep 3 t/m 8; sluit aan bij referentieniveaus Mondelinge taal; versterkt 21 e -eeuwvaardigheden als communiceren en samenwerken; compleet

Nadere informatie

VEILIG OP DE BANK Opdrachtenblad Niveau:

VEILIG OP DE BANK Opdrachtenblad Niveau: Opdrachten Opdracht 1 Wat zijn de voor- en nadelen van internetbankieren volgens jou? Maak jij je wel eens zorgen over de risico s van internetbankieren? Maak jij zelf gebruik van internetbankieren? In

Nadere informatie

M&O - een nieuw vak. Management & Organisatie. Management. Organisatie. Een nieuw vak in de bovenbouw van havo/vwo

M&O - een nieuw vak. Management & Organisatie. Management. Organisatie. Een nieuw vak in de bovenbouw van havo/vwo Management & Organisatie Een nieuw vak in de bovenbouw van havo/vwo M&O - een nieuw vak Management en Organisatie (M&O) komt als vak niet voor in de basisvorming. In de Tweede Fase kan je M&O kiezen in

Nadere informatie

Bewindvoering: hoe werkt het?

Bewindvoering: hoe werkt het? Bewindvoering: hoe werkt het? Samen je centen de baas JE HEBT EEN BEWINDVOERDER. EN NU? Een tijdje terug heb je ervoor gekozen om je geld samen met Mijn Geld en Zo te regelen. De rechter vindt dit goed.

Nadere informatie

Voorwaarden SNS Studenten- Rekening

Voorwaarden SNS Studenten- Rekening Voorwaarden SNS Studenten- Rekening 8.4242.00 (19-11-2018) Voorwaarden SNS Studentenrekening Dit zijn de voorwaarden van de betaalrekening SNS Studentenrekening. In dit document lees je informatie over

Nadere informatie

Koopgarant. Kopen met korting en terugkoopgarantie van bestaande bouw

Koopgarant. Kopen met korting en terugkoopgarantie van bestaande bouw Koopgarant Kopen met korting en terugkoopgarantie van bestaande bouw Een koopwoning binnen handbereik Vanaf 2008 zijn de huizenprijzen flink gedaald. Daardoor is ook voor starters een koopwoning binnen

Nadere informatie

Mediawijs met Kidsweek in de Klas

Mediawijs met Kidsweek in de Klas Handleiding 2016-2017 Mediawijs met Kidsweek in de Klas Inhoud 1. Inleiding pag.2 Mediawijs met Kidsweek in de Klas 2. Opbouw methode pag.3 Les 1 Participeren in sociale netwerken Les 2 Participeren in

Nadere informatie

Hoofdstuk 7. Financiële situatie

Hoofdstuk 7. Financiële situatie Stadsenquête Leiden Hoofdstuk 7. Financiële situatie Samenvatting Bijna driekwart van de Leidenaren geeft aan gemakkelijk rond te komen met het huishoudinkomen, twee op de tien komt net rond en bijna een

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Kees begint voor zichzelf (of niet)!

Kees begint voor zichzelf (of niet)! Kees begint voor zichzelf (of niet)! Bij de beantwoording van de vragen 10 tot en met 14 moet je soms gebruikmaken van informatiebron 6 in de bijlage. Deze staat helemaal onderaan Kees Baving is ontslagen.

Nadere informatie

Kamer van Koophandel (KvK): hier kom je meer te weten over vergunningen, wetgeving en btw.

Kamer van Koophandel (KvK): hier kom je meer te weten over vergunningen, wetgeving en btw. Samenvatting door Sem 1018 woorden 25 januari 2018 7,3 5 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie Samenvatting economie hoofdstuk 3 + 4 + 5 Paragraaf 3.1 Kamer van Koophandel (KvK): hier

Nadere informatie

Prijsontwikkeling koopwoningen

Prijsontwikkeling koopwoningen Prijsontwikkeling koopwoningen 1. Doelen De doelen van deze les zijn: Leerlingen leren het belang van definities en hoe verschillende definities kunnen leiden tot verschillende uitkomsten en conclusies;

Nadere informatie

Kopen met korting en terugkoopgarantie van bestaande bouw

Kopen met korting en terugkoopgarantie van bestaande bouw Kopen met korting en terugkoopgarantie van bestaande bouw De huizenprijzen zijn tot 2008 enorm gestegen. Daardoor lijkt een koopwoning vooral voor starters onbereikbaar. Om u als kandidaat-koper te helpen,

Nadere informatie

Aflevering 6: Eigen bedrijf

Aflevering 6: Eigen bedrijf Aflevering 6: Eigen bedrijf Vragen vooraf: Heb je wel eens een eigen bedrijf gehad? Als je een eigen bedrijf zou beginnen, wat voor soort bedrijf zou dat dan zijn? Hoofditem Fragment 1 Korte inhoud: Khalid

Nadere informatie

Hoofdstuk 10. Financiële situatie

Hoofdstuk 10. Financiële situatie Hoofdstuk 10. Financiële situatie Samenvatting Hfst 9. Trendvragen financiële situatie Jaarlijks worden drie trendvragen gesteld die inzicht geven in de financiële positie van de Leidenaar. De resultaten

Nadere informatie

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je

Nadere informatie

Slim omgaan met geld

Slim omgaan met geld Slim omgaan met geld Deel 1 Oorzaken en financieel overzicht. Dit werkboek is van: Datum: 1 Copyright - Drukke Moeders Marijke Minten Welkom Drukke Moeders Online Cursus Financiën Werkboek Dit is een werkboek

Nadere informatie

LESPROGRAMMA LES 1. INTRODUCTIELES

LESPROGRAMMA LES 1. INTRODUCTIELES LESPROGRAMMA LES 1. INTRODUCTIELES Inhoud In de introductieles gaat u met de leerlingen aan de slag met het thema duurzaam en eerlijk eten. Samen met de leerlingen bekijkt u drie filmpjes die uitleggen

Nadere informatie

Thema Informatie vragen bij een instelling

Thema Informatie vragen bij een instelling http://www.edusom.nl Thema Informatie vragen bij een instelling Les 30. Herhaling thema Wat leert u in deze les? De woorden uit les 27, 28 en 29. Informatie vragen bij een instelling. Veel succes! Deze

Nadere informatie

Van huurder naar koper

Van huurder naar koper Van huurder naar koper Is het kopen van mijn huurwoning iets voor mij? U huurt een woning van Actium. U ontving van ons een aanbod om uw huurwoning te kopen. We kunnen ons voorstellen dat dit veel vragen

Nadere informatie

Internetopdracht huren of kopen?

Internetopdracht huren of kopen? Internetopdracht huren of kopen? Voor deze opdracht heb je Internet nodig. Zet je antwoorden in een word document, Sla je werk (regelmatig) op. Veel mensen moeten minstens één keer in hun leven een keuze

Nadere informatie

Gewoon zo! Geld: Wat moet je weten als je gaat winkelen? MAKKELIJKLEZENGIDS OVER GELD

Gewoon zo! Geld: Wat moet je weten als je gaat winkelen? MAKKELIJKLEZENGIDS OVER GELD Gewoon zo! Geld: Wat moet je weten als je gaat winkelen? MAKKELIJKLEZENGIDS OVER GELD Betalen Als je een boodschap doet of bijvoorbeeld een trui koopt, moet je afrekenen. Betalen kan op verschillende manieren.

Nadere informatie