|
|
- Laura Lenaerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Prostaatkanker U kreeg van uw uroloog de diagnose van prostaatkanker. De informatie die de arts u mondeling gegeven heeft, wordt in deze brochure herhaald en aangevuld. U vindt hier meer informatie over de vandaag gekende voor- en nadelen van de verschillende behandelingsmethoden. Indien u de keuze krijgt uit verschillende behandelingsbenaderingen kan u overleggen met uw naasten, met de uroloog, de radiotherapeut en de huisarts. Prostaatkanker is doorgaans een traaggroeiende kanker. U hebt dus tijd om u te informeren en rustig een beslissing te nemen. Prostaatkanker is een specifieke kanker, wat betekent dat het niet te vergelijken is met andere soorten kanker. De verschillende behandelingen en de gevolgen ervan zijn dan ook verschillend. Hebt u na het gesprek met uw arts en met de verpleegkundige en na het lezen van deze brochure nog vragen, dan kan een bijkomende afspraak misschien helpen. Wenst u een tweede opinie bij een andere arts, dan is dat uw vrije keuze en zal dat onze zorgverlening naar u toe niet veranderen. Velen zoeken op het internet naar extra informatie. U kan dat gerust doen, maar bereidt u wel voor op een overvloed aan informatie. Ook niet alle informatie die u er vindt, is betrouwbaar. Soms is de informatie meer bedoeld als reclame. Denk eraan dat elke mens uniek is en ook de geneeskunde haar grenzen kent. De behandelingen die worden voorgesteld, geven het beste resultaat volgens de wetenschappelijke kennis van vandaag. Wetenschappers voeren volop onderzoek naar prostaatkanker en de behandeling ervan. De resultaten van die onderzoeken kunnen de behandelingen in de toekomst nog doen evolueren. Deze informatiebrochure is opgebouwd uit een algemeen deel over de prostaat en prostaatkanker, een overzicht van de verschillende therapieën en nevenwerkingen en bijkomende fiches met gedetailleerde informatie over de behandeling(en) waarvoor u in uw specifieke geval in aanmerking komt. Prostaatkanker Kanker is een abnormale ontwikkeling en groei van cellen die afwijken van de oorspronkelijke cellen van het orgaan waarin de kanker ontstaat. Kankercellen kunnen zich verspreiden van het orgaan waarin ze ontstaan naar andere plaatsen in het lichaam. Prostaatkanker is kanker die begint in de prostaat. Als de prostaatkanker uitzaait, gebeurt dat doorgaans eerst plaatselijk (= lokale uitzaaiingen) naar de dichtstbijzijnde lymfeklieren. Uitzaaiingen op afstand zijn kankercellen met de kenmerken van prostaatkanker die op andere plaatsen in het lichaam worden gevonden, voornamelijk in het bot. -1-
2 Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij mannen in België. In 2010 kregen ongeveer 8660 nieuwe patiënten de diagnose. Prostaatkanker is gelukkig een kanker met goede overlevingskansen. Die hangt echter af van een aantal factoren zoals het stadium van de kanker, de agressiviteitsgraad en de algemene gezondheid. De oorzaken van prostaatkanker zijn nog niet voldoende gekend. Prostaatkanker komt meer voor bij oudere, dan bij jongere mannen. Als prostaatkanker is vastgesteld bij enkele zeer naaste familieleden op jongere leeftijd (vader, zoon, grootvader of broer) is de kans dat je zelf prostaatkanker ontwikkelt groter. Voordat uw arts de diagnose van prostaatkanker stelt, zijn er verschillende onderzoeken aan voorafgegaan. Om het stadium van de prostaatkanker en de agressiviteitgraad te omschrijven worden respectievelijk de TNMclassificatie en de Gleasonscore gebruikt. TNM-classificatie Om de stagering of de uitgebreidheid van de tumor te classificeren, wordt de TNM-classificatie gebruikt. De T staat voor tumorstadium, de N voor uitzaaiingen in de lymfeklieren rond de prostaat en de M voor uitzaaiingen op afstand (metastasen), die voornamelijk in het bot zitten. Uit de resultaten van het rectaal toucher, de beeldvormende onderzoeken en de prostaatbiopsie kan de arts het vermoedelijke tumorstadium van de kanker bepalen. Hiervoor wordt de volgende indeling gehanteerd (figuur 1): T1: de tumor is niet te voelen met de vinger (via rectaal toucher), noch te zien bij echografie T2: de tumor zit enkel in de prostaat T3: de tumor groeit door het prostaatkapsel T4: de tumor groeit door in of is vergroeid met de omgeving van de prostaat In de verschillende stadia zijn nog onderverdelingen, die met letters aangeduid worden. Figuur 1 TNM-classificatie voor prostaatkanker (afbeelding van -2-
3 Nadat prostaatkanker vastgesteld is, worden afhankelijk van de resultaten van het PSA, rectaal toucher, nucleaire magnetische resonantie (NMR) en prostaatbiopsie nog bijkomende onderzoeken verricht om na te gaan of er uitzaaiingen zijn in de klieren rond de prostaat en op afstand. Gleason-score Het weefselstaal dat de arts uit uw prostaatklier heeft genomen (de prostaatbiopsie), wordt door de patholoog onder de microscoop onderzocht. De cellen die hij ziet, geeft hij een score van 1 tot 5. Een lage score wil zeggen dat de tumorcel weinig verschilt van een normale prostaatcel en weinig agressief is. Bij een hoge score lijkt de tumorcel nauwelijks nog op een prostaatcel en gaat het om een agressieve tumorcel. In het verslag van de klinisch patholoog vindt men twee cijfers die opgeteld worden. Het eerste cijfer is de score van het meest frequent voorkomende patroon (in aantal in de stukjes weefsel uit de biopsie) en het tweede van het meest agressief voorkomende patroon. De som van beide scores is de Gleason-score of de mate van agressiviteit van de prostaatkanker. Als voorbeeld: Bij een Gleason-score 3+4 betekent dit dat de meest voorkomende tumorcellen een score 3 hebben en dat de meest agressieve cellen in het weefselstaal een score 4 hebben. Omdat de klinisch patholoog slechts beschikt over een aantal stukjes (cilinders) prostaatweefsel en dus niet over de hele prostaat, neemt hij veiligheidshalve een minimumscore van 6. Hier geldt dus dat men pas met zekerheid de Gleason-score kan bepalen als de prostaat volledig verwijderd wordt. Behandelingen bij prostaatkanker Wij willen bij de behandeling van prostaatkanker in de eerste plaats u als patiënt centraal stellen en u optimale zorg aanbieden. Op het multidisciplinair oncologisch consult, waar zowel urologen, radiotherapeuten, medisch oncologen, radiologen, pathologen en eventueel uw huisarts aan deelnemen, worden alle gegevens bij elkaar gelegd. Zij overleggen samen en komen tot een besluit over de behandeling(en) waarvoor u in aanmerking komt. Nadien wordt hun advies aan u meegedeeld tijdens een consult met uw behandelend uroloog. Elke behandeling heeft een aantal nadelen of nevenwerkingen. Hoe die nevenwerkingen opwegen tegen de voordelen van de behandeling zullen mee bepalen welke therapie u uiteindelijk zal kiezen in overleg met uw arts en naaste(n). Voor de behandelingen van prostaatkanker worden internationale aanbevelingen gedaan, afhankelijk van de PSA, het tumorstadium en de Gleason-score. Deze drie factoren bepalen de prognose van de kanker. De prognose wil zeggen dat er een uitspraak wordt gedaan over het vermoedelijk verloop van de prostaatkanker. De prognose is sterk individueel. Daarom kan enkel uw behandelend arts daarover een uitspraak doen. Het doel van de behandeling kan curatief of palliatief zijn. Bij een curatieve behandeling is het de bedoeling om een volledig genezende behandeling te geven. Na de behandeling zal wel nog regelmatig een controle van de PSA nodig zijn. Bij een palliatieve behandeling is het de bedoeling de kanker zo lang mogelijk tegen te houden, maar de kanker zal daardoor niet genezen. Als na een curatieve behandeling een lokaal herval van de -3-
4 ziekte vastgesteld wordt, wil dit zeggen dat er nog tumorcellen actief zijn ter hoogte van de prostaat of de plaats waar de prostaat zat. In dit geval kan uw arts een salvage (of reddings- ) behandeling voorstellen, alsnog met het doel u volledig te genezen. Bij alle behandelingen, zowel de curatieve als de palliatieve, willen wij zoveel mogelijk uw levenskwaliteit bewaren. De behandelingsmethoden voor prostaatkanker staan hieronder kort beschreven. Per behandelingsmogelijkheid bestaat een fiche waarin de voor- en nadelen uitgebreider beschreven staan. Weet dat dit slechts algemene informatie is en dat uw behandelend uroloog, radiotherapeut of medisch oncoloog aanvullende uitleg zal geven over de behandeling en de mogelijke nevenwerkingen. De arts zal u de fiche(s) laten meegeven met de behandeling(en) waarvoor u in aanmerking komt. Als u zelf een keuze dient te maken, kunnen deze fiches u helpen om de voor- en de nadelen van de behandeling(en) voor u persoonlijk af te wegen. Hebt u echter nog vragen, dan kan u een bijkomende afspraak bij uw arts of verpleegkundige vragen. Actief opvolgen Actief opvolgen heeft als doel de ontwikkeling van de prostaatkanker van nabij op te volgen en nevenwerkingen van een actieve behandeling te vermijden, tot het moment dat een actieve behandeling echt noodzakelijk wordt. Prostaatkanker is vaak een traaggroeiende en weinig agressieve kanker. Driemaandelijks tot halfjaarlijks controleert de arts de PSA en doet dan ook een rectaal toucher. Eventueel worden nog andere onderzoeken van de prostaat gedaan (MRI, prostaatbiopsie). Bij tekenen van toegenomen tumoragressivieit kan alsnog een actieve behandeling gestart worden, met optimale genezingskans. Soms is een actieve behandeling van de prostaat zelfs nooit nodig en heeft men dus ook geen nevenwerkingen door de behandeling. Radicale heelkundige prostaatverwijdering Radicale heelkundige prostaatverwijdering of radicale prostatectomie bestaat uit het wegsnijden van de prostaat en de zaadblaasjes. Indien u een verhoogde kans hebt op uitzaaiing van de tumor naar de lymfeklieren, dan worden ook de lymfeklieren die in de omgeving van de prostaat liggen verwijderd tijdens de prostaatoperatie. Voor de prostaatoperatie en de verwijdering van de lymfeklieren (=lymfadenectomie) bestaan verschillende operatietechnieken. Na de operatie worden de prostaat en lymfeklieren grondig onderzocht. Op die manier heeft de uroloog nog meer zekerheid over het soort tumor, de uitgebreidheid en de agressiviteit van de kanker. Ook de snijranden en de zaadblaasjes worden onderzocht op de aanwezigheid van kankercellen. Als de snijranden positief zijn en/of zaadblaasjes ingenomen zijn, wil dit zeggen dat er nog kankercellen in het lichaam aanwezig kunnen zijn. In dat geval wordt een onmiddellijke aanvullende uitwendige bestraling aangeraden. Als blijkt dat na uitwendige bestraling toch nog prostaatkankercellen actief zijn, is een prostaatoperatie alsnog mogelijk. In dat geval wordt de kans op nevenwerkingen door de ingreep wel groter. -4-
5 Uitwendige bestraling Bij de uitwendige bestraling of externe radiotherapie wordt de prostaat met een uitwendig bestralingstoestel bestraald in het ziekenhuis. Door een nauwkeurige plaatsbepaling en afscherming van de omliggende zones wordt de prostaat van buiten uit met een hoge maar gerichte dosis bestraald. De prostaat wordt gedurende enkele weken dagelijks bestraald voor een korte periode. De cellen in de prostaat en de tumorcellen worden op deze manier stukgemaakt. Voor de behandeling van gelokaliseerde prostaatkanker met agressieve groeikenmerken kan de uitwendige bestraling gecombineerd worden met hormoontherapie. De bedoeling is om de genezings- en overlevingskansen te verhogen in vergelijking met bestraling alleen. De radiotherapeut zal bij elke patiënt individueel beoordelen of hij al dan niet baat zou kunnen hebben van bijkomende hormoontherapie. De hormoontherapie wordt gedurende minimum 6 maanden tot 2 jaar gegeven. Indien u een verhoogde kans hebt op uitzaaiing van de tumor naar de lymfeklieren, dan worden de lymfeklieren die in de omgeving van de prostaat liggen verwijderd door een operatie (=lymfadenectomie). Deze operatie wordt enkele weken voorafgaand aan de bestraling gedaan. Het doel hiervan is nagaan of de prostaattumor uitgezaaid is naar de lymfeklieren. Als dat zo is, worden naast de prostaat ook de lymfeklieren bestraald. Als blijkt dat na een prostaatoperatie de snijranden positief en/of de zaadblaasjes ingenomen zijn of er toch uitzaaiingen zijn naar de lymfeklieren, dan kan onmiddellijke postoperatieve uitwendige bestraling toegepast worden met als doel genezing te bekomen. Ook als het PSA na radicale prostatectomie stijgt, kan uitwendige bestraling aangewezen zijn om de kans op genezing te verhogen. Uitwendige bestraling kan in een palliatieve behandeling controle over de ziekte of verlichting van pijn geven bij uitzaaiingen naar de lymfeklieren of het bot. Inwendige bestraling Bij de inwendige bestraling of brachytherapie worden kleine radioactieve zaadjes in het prostaatweefsel gebracht. Om de zaadjes op hun plaats te brengen, worden, onder algemene verdoving, een 20-tal naalden in de prostaat geplaatst. Via deze naalden worden radioactieve zaadjes in de prostaat geplaatst. Na de procedure worden de naalden terug verwijderd en blijven de zaadjes in de prostaat zitten. De zaadjes zorgen ervoor dat de prostaat van binnenuit bestraald wordt. De cellen in de prostaat en de tumorcellen worden op deze manier stukgemaakt. De zaadjes blijven voor altijd in de prostaat zitten. Geleidelijk aan neemt de radioactiviteit van de zaadjes af. Hormoontherapie De prostaatcellen, en ook prostaatkankercellen, zijn afhankelijk van het geslachtshormoon testosteron om te kunnen groeien, functioneren en in aantal toe te nemen. Dit hormoon veroorzaakt geen prostaatkanker, maar zorgt ervoor dat de prostaatkankercellen kunnen overleven. Hormoontherapie verhindert de aanmaak van testosteron door de teelballen (= castratie ). Deze therapie wordt gegeven onder de vorm van medicijnen of een operatie. -5-
6 De behandeling kan opgestart worden als palliatieve behandeling bij herval na radicale prostatectomie en/of bestraling of bij uitgezaaide ziekte. Bij uitwendige bestraling van agressievere tumoren wordt ook hormoontherapie gegeven voor 6 maand tot 3 jaar (zie hierboven). Chemotherapie Chemotherapie is een algemene behandeling waarbij de tumorcellen door gebruik van celdodende medicatie vernietigd of in hun groei vertraagd worden. In de behandeling van prostaatkanker is chemotherapie een palliatieve behandeling die wordt opgestart als de hormoontherapie uitgewerkt is. Nieuwere technieken De volgende nieuwere technieken worden momenteel onderzocht in studieverband. Hun effecten op lange termijn zijn nog onvoldoende gekend. Deze therapieën kunnen wij daarom nog niet als standaardbehandeling aanbevelen. Voorbeelden zijn: High intensity focused ultrasound (HIFU): verhitting van de prostaat met echostralen Cryotherapie: bevriezing van de prostaat Nevenwerkingen Alle behandelingen voor prostaatkanker hebben nevenwerkingen. Bij sommige behandelingen treden de nevenwerkingen onmiddellijk op, bij andere behandelingen pas na bepaalde tijd. Sommige nevenwerkingen kunnen verbeteren na een aantal dagen, weken of maanden. Andere nevenwerkingen kunnen naarmate de tijd verstrijkt erger worden. De nevenwerkingen zijn belangrijk om te overwegen bij de behandelingskeuze die u in samenspraak met de arts maakt. De behandeling van prostaatkanker kan een invloed hebben op het plassen en het maken van stoelgang, op seksualiteit, emoties en relaties. Afhankelijk van de soort behandeling komen bepaalde nevenwerkingen meer of minder voor. Hebt u vóór de behandeling al last van klachten op één van deze gebieden, dan kunnen die klachten nog toenemen door de behandeling. In sommige gevallen kunnen ze ook afnemen. In de bijgevoegde fiche(s) vindt u de nevenwerkingen die het meest voorkomen bij de behandelingsmethode(n) waarvoor u in aanmerking komt. Wij kunnen echter onmogelijk voorspellen welke bijwerkingen zeker zullen optreden. Ook de ernst van de bijwerkingen is afhankelijk van patiënt tot patiënt. Hieronder worden een aantal nevenwerkingen verder toegelicht. Invloed op het plassen Urinaire incontinentie Urinaire incontinentie is het ongewild verlies van urine. Als het verlies zich enkel voordoet bij inspanning, zoals hoesten of rechtstaan uit de zetel wordt dit inspanningsgebonden urineverlies genoemd. -6-
7 Het urineverlies kan ook optreden bij het gevoel van plasdrang. Dit gevoel kan plots zo hevig worden dat u urine verliest voordat u het toilet bereikt. Deze vorm van urineverlies is aandrangincontinentie. In zeldzame gevallen is de bezenuwing van de sluitspier zo zwaar beschadigd geraakt dat plassen niet meer mogelijk is en er continu urineverlies is. Plasklachten Plasklachten kunnen irritatief of obstructief zijn. Irritatieve plasklachten zijn te snel het gevoel krijgen dat men moet gaan plassen waardoor men kleine hoeveelheden plast, s nachts meerdere keren moeten opstaan om te gaan plassen, een branderig gevoel bij het plassen of plots een heel hevig gevoel van aandrang krijgen om te gaan plassen dat niet kan onderdrukt worden. Bij obstructieve plasklachten heeft men moeilijkheden om te starten met plassen of lukt het niet altijd om de blaas volledig leeg te plassen. Deze klachten kunnen voorkomen door de behandeling van de prostaatkanker, maar ook door de natuurlijke vergroting van de prostaat. Invloed op het maken van stoelgang Faecale incontinentie Faecale incontinentie is het ongewild verliezen van wind, vocht of stoelgang via de anus. Irritatieve darmklachten Bij irritatieve darmklachten krijgt men een plots heel hevig gevoel dat men stoelgang moet maken dat niet kan onderdrukt worden. Als men niet tijdig bij het toilet is, bestaat het gevaar dat men stoelgang gaat verliezen. Diarree of platte stoelgang komt ook vaak voor samen met de irritatieve klachten. Tenesmen Tenesmen zijn krampen of een pijnlijk knijpend gevoel ter hoogte van de anus. Invloed op seksualiteit Verminderd libido Het libido of zin hebben om seksueel actief te zijn, kan verminderd zijn enkel en alleen al omdat men de diagnose van prostaatkanker kreeg. Orgasme Het gevoel klaarkomen wordt een orgasme genoemd. Als bijwerking bij de behandelingen kan een zaadlozing volledig afwezig zijn. Het gevoel van klaar te komen kan wel nog aanwezig zijn. Soms kan dit ook gevoeld worden op andere plaatsen in het lichaam of de gewaarwording kan veranderd zijn. -7-
8 Erectiele dysfunctie Erectiestoornissen of erectiele disfunctie wil zeggen dat de penis niet meer stijf, of niet stijf genoeg wordt om seksuele betrekkingen te hebben. Dit wordt vaak veroorzaakt door beschadiging van de zenuwen en/of de bloedvaten die instaan voor de erectie. Om een goede erectie te krijgen mag er niet alleen geen zenuwschade of schade ter hoogte van de bloedvaten zijn, maar moet er ook zin zijn in seks. Invloed op sociaal en emotioneel vlak De gevolgen van de ziekte zijn niet alleen voelbaar op fysiek vlak, maar mogelijk ook op sociaal en emotioneel vlak. De levenskwaliteit die u ervaart, kan bij momenten onder druk komen te staan. Sommige mensen ondervinden een veranderd lichaamsbeeld, een gevoel van controleverlies, de seksuele beleving kan in het gedrang komen, sommigen moeten noodgedwongen stoppen met werken, de ziekte heeft een invloed op uw partnerrelatie, gezin en sociaal netwerk... Een kankerdiagnose kan veel vragen, onzekerheden (evolutie van de ziekte, effect van de behandeling, optreden en duur van nevenwerkingen, toekomst, ) en hevige emoties (angst, verdriet, boosheid, ongeloof,kwetsbaarheid, ) met zich meebrengen. Deze twijfels en emoties treffen vaak niet alleen uzelf, maar ook uw partner, familie en/of eventuele belangrijke anderen. Daarbij heeft elk individu zijn/haar manier om met de ziekte om te gaan. We geloven dat mensen vaak zelf een zeer grote draagkracht hebben, hoe moeilijk de situatie ook is. Maar soms kan het zijn dat deze twijfels en emoties voor u en/of uw naasten te zwaar zijn om alleen te dragen. Praten met elkaar of met een hulpverlener kan soms helpen om deze twijfels en emoties beter te hanteren. Oncologie/
Persoonlijk Informatie Dossier. Prostaatkanker: behandelingen
Persoonlijk Informatie Dossier Prostaatkanker: behandelingen 17358 (2 januari 2016 5. Uw behandeling Actief volgen bij prostaatkanker Operatief verwijderen van de prostaat met behulp van Da Vincirobot
Nadere informatieInschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker
Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker 2 Uw uroloog heeft met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken helaas bevestigen dat u prostaatkanker heeft. Ook is besproken of er
Nadere informatieBRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker
BRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN INHOUD Inleiding...4 Prostaatkanker...5 De prostaat...5 Doel van de behandeling...6 Het vaststellen
Nadere informatieProstaatkanker: algemene info
Prostaatkanker: algemene info Vernemen van de diagnose Op het moment dat u deze informatie in handen krijgt heeft je arts je de vermoedelijke diagnose van kanker of een kwaadaardig proces in de prostaat
Nadere informatieKwaadaardige prostaatgezwellen
Kwaadaardige prostaatgezwellen 1 Wanneer aan denken? Vanaf 50 jaar Vanaf 40 jaar als er familie is met prostaatkanker 2 Wat moet ik doen? Ga jaarlijks op raadpleging wij uw huisarts. Deze zal een prostaatonderzoek
Nadere informatieBESTRALING PROSTAATKANKER
BESTRALING PROSTAATKANKER 1064 Inleiding Zoals u van uw uroloog heeft vernomen, is bij u prostaatkanker ontdekt. Het voornemen bestaat om uw prostaatkanker te behandelen met een inwendige of uitwendige
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker. onderdeel ZIEKTEBEELD. PROSTAATKANKER Ziektebeeld
Patiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker onderdeel ZIEKTEBEELD PROSTAATKANKER 2 Inhoud Prostaatkanker... 4 De prostaat... 4 Hoe werkt de prostaat?... 5 Wat is kanker?... 7 Onderzoeken... 7 Bloedonderzoek...
Nadere informatiePROSTAATKANKER. Welke behandeling past het best bij u?
PROSTAATKANKER Welke behandeling past het best bij u? Inhoud Waarom dit boekje?... 2 1. Wat is lokaal beperkte prostaatkanker?... 3 2. Welke behandelopties zijn er?... 4-8 3. Bijwerkingen en risico s...
Nadere informatiePROSTAATKANKER PROSTAATKANKER WELKE BEHANDELING PAST HET BEST BIJ U?
WELKE BEHANDELING PAST HET BEST BIJ U? INHOUDSOPGAVE WAAROM DIT BOEKJE? Waarom dit boekje? 2 1. Wat is lokaal beperkte prostaatkanker? 4 2. Welke behandelopties zijn er? 5 3. Bijwerkingen en risico s 10
Nadere informatieProstaatkanker, informatie over de behandeling
Afdeling: Onderwerp: Urologie Prostaatkanker, informatie over de behandeling 1 Informatie over de behandeling van prostaatkanker De meest toegepaste behandelingen bij prostaatkanker zijn: waakzaam wachten;
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel RADIOTHERAPIE. Radiotherapie
Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel RADIOTHERAPIE PROSTAATKANKER INHOUD Wat is radiotherapie eigenlijk?...3 Uitwendige bestraling...3 Inwendige bestraling...5 Gang van zaken...7 Eerste
Nadere informatiePROSTAATKANKER.... Hoe nu verder? Alvast wat eerste antwoorden op uw talrijke vragen
PROSTAATKANKER... Hoe nu verder? Alvast wat eerste antwoorden op uw talrijke vragen PROSTAATKANKER Hoe nu verder? Een korte uitleg voor mannen die te horen hebben gekregen dat ze mogelijk prostaatkanker
Nadere informatieProstaatkanker. 07 september 2011. De Prostaat
Prostaatkanker 07 september 2011 De Prostaat Prostaat Veranderingen aan de prostaat Prostaat wordt groter Soms plasklachten. Goedaardige of kwaadaardig veranderingen. Prostaatvergroting Prostaatkanker
Nadere informatieHet opsporen van prostaatkanker
Het opsporen van prostaatkanker Welke informatie moet men de patiënt verschaffen alvorens een PSA-bepaling of een rectaal toucher uit te voeren? Prostaatkanker : natuurlijke evolutie kanker. Enkel een
Nadere informatieKCE Report 194 & 226 Gelokaliseerde prostaatkanker 1 1. ALGORITME
KCE Report 194 & 226 Gelokaliseerde prostaatkanker 1 1. ALGORITME 2 Gelokaliseerde prostaatkanker KCE Report 194 & 226 2. AANBEVELINGEN Het wetenschappelijk rapport met meer achtergrondinformatie en de
Nadere informatieBestraling prostaatkanker
Bestraling prostaatkanker Informatie voor patiënten Zoals u van uw uroloog heeft vernomen, is bij u prostaatkanker ontdekt. Het vooronderzoek heeft gelukkig geen afwijkingen getoond die op uitzaaiingen
Nadere informatieMOGELIJKE BEHANDELINGEN
Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel MOGELIJKE BEHANDELINGEN PROSTAATKANKER 2 Inhoud Behandelingen bij prostaatkanker... 4 Curatieve behandelingen... 4 Active surveillance... 4 Operatie...
Nadere informatieProstaatkanker Wat zijn de behandelmogelijkheden. Joost de Baaij, verpleegkundig specialist Marikenhuis 3 juni 2019
Prostaatkanker Wat zijn de behandelmogelijkheden - Joost de Baaij, verpleegkundig specialist Marikenhuis 3 juni 2019 De prostaat Diagnose prostaatkanker PSA-dilemma Reduceert mortaliteit en kans op metastasen
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Radicale prostatectomie
Radicale prostatectomie RADICALE PROSTATECTOMIE INLEIDING Bij u is onlangs kanker in de prostaat geconstateerd. Uw behandelend specialist heeft met u de chirurgische ingreep besproken, waarbij de gehele
Nadere informatieBrachytherapie bij prostaatkanker. Urologie
Brachytherapie bij prostaatkanker Urologie Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door de ongecontroleerde groei
Nadere informatieUrologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht
Urologie Richard van der Linden Thijn de Vocht Qais Niemer Laurens Donkers Richard van der Linden Thijn de Vocht 2 John Verhulst Urologie? Urologie is het vakgebied dat zich bezighoudt met ziekten in de
Nadere informatieOnderzoeken van de prostaat
Onderzoeken van de prostaat UOGG Beste mijnheer, U consulteert uw uroloog omdat u uw prostaat wil laten onderzoeken of omdat uw huisarts u doorverwezen heeft met een afwijkende bloedwaarde. Met deze brochure
Nadere informatieBeter op alles voorbereid. Prostaatkanker en seksualiteit
BEWUSTCHECKLIST Beter op alles voorbereid Prostaatkanker en seksualiteit Nadat U te horen heeft gekregen dat U prostaatkanker hebt, hebt u allereerst het slechte nieuws van de diagnose moeten verwerken.
Nadere informatieVoor wie is deze brochure? Inhoud. Deze brochure is bedoeld voor mensen die onderzocht of behandeld worden omdat zij (mogelijk) prostaatkanker hebben.
Prostaatkanker Inhoud Voor wie is deze brochure? 3 Prostaatkanker 4 Vroege ontdekking 5 Symptomen 7 Onderzoek voor de diagnose 8 Onderzoek na de diagnose 11 Behandeling 16 Overleving en gevolgen 32 Seksualiteit
Nadere informatieDeel 8. Bijwerkingen van de bestraling van prostaatkanker
. Bijwerkingen van de bestraling van prostaatkanker In dit deel kunt u meer lezen over de mogelijke bijwerkingen van de bestraling. Mogelijke bijwerkingen tijdens of enkele weken na de bestraling Mogelijke
Nadere informatieKIEZEN BIJ PROSTAATKANKER
KIEZEN BIJ PROSTAATKANKER Resultaten van een wetenschappelijk onderzoek naar lokaal beperkte prostaatkanker. Ervaringen van mannen vanaf diagnose tot een jaar na de behandeling. Inhoud Inleiding...2 1.
Nadere informatieInformatie over het verwijderen. vanwege kanker
Informatie over het verwijderen van de prostaat vanwege kanker INFORMATIE OVER HET VERWIJDEREN VAN DE PROSTAAT VANWEGE KANKER De folder geeft u informatie over de volledige verwijdering van de prostaat
Nadere informatieDit is prostaatkanker
Dit is prostaatkanker blaas prostaat De prostaat ligt onder de blaas. Hij is zo groot als een walnoot. De prostaat doet vocht bij de zaad-cellen. Zo krijg je sperma. Bij kanker veranderen de cellen in
Nadere informatieWEKE DELEN SARCOOM Wat betekent het?
WEKE DELEN SARCOOM Wat betekent het? Oncologie/0145 1 Deze informatiebrochure is voor personen met een weke delen sarcoom en alle anderen die hier heel dichtbij betrokken zijn: familie, vrienden We geven
Nadere informatieEWINGSARCOOM Wat betekent het?
EWINGSARCOOM Wat betekent het? Oncologie/0138 Deze informatiebrochure is bestemd voor personen met een Ewingsarcoom en alle anderen die hier heel dichtbij betrokken zijn: familie, vrienden, We geven u
Nadere informatiePatiënteninformatie. Brachytherapie bij prostaatkanker
Patiënteninformatie Brachytherapie bij prostaatkanker Inhoud Inleiding... 3 Wat is brachytherapie?... 3 Hoe verloopt de behandeling?... 3 Bijwerkingen... 4 Regels en richtlijnen na de bestraling... 5 Controles
Nadere informatieMRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op
MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op Prostaatkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij mannen. Een op de zes mannen krijgt er last van. Maar het is ook een erg lastig op te sporen
Nadere informatieKeuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker
Keuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker In te vullen door de arts Mogelijke behandelingen die voor u geschikt zijn: Actief volgen Operatie Uitwendige bestraling Inwendige bestraling (=brachytherapie)
Nadere informatieKeuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker
Keuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker In te vullen door de arts Mogelijke behandelingen die voor u geschikt zijn: Uw dokter heeft u verteld dat u gelokaliseerde (niet-uitgezaaide) prostaatkanker
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel HORMONALE THERAPIE. PROSTAATKANKER Hormonale therapie
Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel HORMONALE THERAPIE PROSTAATKANKER Hormonale therapie INHOUD Inleiding... 3 Hoe werkt hormonale therapie?... 3 Wanneer hormonale behandeling?...
Nadere informatieScreening op prostaatkanker
Screening op prostaatkanker Informatie voor mannen die een PSA-test overwegen of aanvragen. Wat we weten en wat we niet weten: zaken om over na te denken alvorens te besluiten een PSA-test te laten uitvoeren.
Nadere informatieVoor wie is deze brochure? Inhoud. Deze brochure is bedoeld voor mannen die onderzocht of behandeld worden omdat zij (mogelijk) prostaatkanker
Prostaatkanker Inhoud Voor wie is deze brochure? Voor wie is deze brochure? 3 Wat is kanker? 4 Het lymfestelsel 6 De prostaat 8 Prostaatkanker 10 Oorzaken 11 Vroege ontdekking 12 Klachten 14 Onderzoek
Nadere informatieLaserbehandeling bij prostaatklachten Green Light Laser
In overleg met uw uroloog heeft u besloten tot een prostaatoperatie: de zogenaamde Green Light Laser verdamping (vaporisatie) van de prostaat. Het doel van deze operatie is het verwijderen van weefsel
Nadere informatieEEN CHONDROSARCOOM WAT BETEKENT HET?
EEN CHONDROSARCOOM WAT BETEKENT HET? Oncologie/0137 Deze informatiebrochure is bestemd voor personen met een chondrosarcoom en alle anderen die hier heel dichtbij betrokken zijn zoals familie, vrienden,
Nadere informatieBrachytherapie. Jodiumimplantatie voor de behandeling van prostaatkanker. Jessa Ziekenhuis vzw. Dienst kwaliteit
Brachytherapie Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jodiumimplantatie voor de behandeling van
Nadere informatieinfo voor de patiënt Onderzoeken van de prostaat UZ Gent, Uro-oncologische groep
info voor de patiënt Onderzoeken van de prostaat UZ Gent, Uro-oncologische groep Beste mijnheer, U consulteert uw uroloog omdat u uw prostaat wil laten onderzoeken of omdat uw huisarts u doorverwezen heeft
Nadere informatieVoor wie is deze brochure?
Prostaatkanker Inhoud Voor wie is deze brochure? 3 Prostaatkanker 4 Symptomen 6 Onderzoek voor de diagnose 7 Onderzoek na de diagnose 10 Behandeling 16 Actief volgen 20 Operatie van de prostaat 21 Bestraling
Nadere informatieEWINGSARCOOM KANKERCENTRUM
EWINGSARCOOM KANKERCENTRUM WAT VINDT U IN DEZE BROCHURE 01 Inleiding 3 02 Wat is een Ewingsarcoom? 3 03 Wat zijn de mogelijke klachten bij een Ewingsarcoom? 4 04 Komt een Ewingsarcoom vaak voor? 5 05 Wat
Nadere informatieVoor wie is deze brochure?
Prostaatkanker Inhoud Voor wie is deze brochure? 3 Prostaatkanker 4 Symptomen 6 Onderzoek voor de diagnose 7 Onderzoek na de diagnose 10 Behandeling 16 Actief volgen 20 Operatie van de prostaat 21 Bestraling
Nadere informatiePSA Vlaanderen vzw. psavlaanderen@hotmail.com www.psa-vlaanderen.be. Prostaatkanker. Omdat weten belangrijk is!
PSA Vlaanderen vzw psavlaanderen@hotmail.com www.psa-vlaanderen.be Prostaatkanker Omdat weten belangrijk is! Informatie over de prostaat Informatie over de prostaat Wat is de prostaat? De prostaat is
Nadere informatiebehandelingen-bij-borstkanker/
https://www.isala.nl/patientenfolders/6682-borstkanker-pid-h3- behandelingen-bij-borstkanker/ Borstkanker (PID): H3 Behandelingen bij borstkanker Als borstkanker is vastgesteld, bespreekt een team van
Nadere informatieCHONDROSARCOOM KANKERCENTRUM
CHONDROSARCOOM KANKERCENTRUM WAT VINDT U IN DEZE BROCHURE 01 3 02 3 03 4 04 5 05 5 06 6 07 6 08 7 CHONDROSARCOOM 2 01 INLEIDING Deze informatiebrochure is bestemd voor mensen met een chondrosarcoom en
Nadere informatieAfwachten bij prostaatkanker
Afwachten bij prostaatkanker Inleiding De arts heeft met u besproken dat u prostaatkanker heeft. In dat gesprek is ook gesproken over de verschillende manieren waarop we prostaatkanker kunnen behandelen.
Nadere informatiePatiënten Informatie Map
Patiënten Informatie Map Prostaatkanker Deze Patiënten Informatie Map is eigendom van: Naam: De vinder van deze map wordt dringend verzocht contact op te nemen met de polikliniek urologie van ZGT ziekenhuislocatie
Nadere informatieBrachytherapie bij prostaatkanker
Brachytherapie bij prostaatkanker In deze folder vindt u informatie over de inwendige bestraling van de prostaat (brachytherapie). Wat is brachytherapie? Bij deze vorm van inwendige bestraling brengt
Nadere informatiePatiënteninformatie. Seksualiteit en gynaecologische kanker
Patiënteninformatie Seksualiteit en gynaecologische kanker Inleiding Deze brochure gaat over intimiteit en seksualiteit en is bedoeld voor vrouwen met kanker en hun partners. Kanker en seksualiteit is
Nadere informatieProstaatoperatie. Bijnier. Nierbekken. Nier. Zaadleider. Urineleider Endeldarm Blaas Zaadblaasje Prostaat. Zaadbal
Prostaatoperatie Inleiding Een aantal mannen krijgt op latere leeftijd klachten van de prostaat. De prostaat is een klier die zich onder de blaas bevindt, rondom het begin van de plasbuis. Deze klier heeft
Nadere informatieDe indicatoren over borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn:
Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009
Nadere informatiePatiënteninformatie. Brachytherapie bij prostaatkanker
Patiënteninformatie Brachytherapie bij prostaatkanker Inhoud Inleiding... 4 Wat is brachytherapie?... 4 Hoe verloopt de behandeling?... 4 Bijwerkingen... 6 Regels en richtlijnen na de bestraling... 8
Nadere informatieUrologie. Prostaatpunctie
Urologie Prostaatpunctie Inhoudstafel 1. Inleiding 2. Voorbereiding 3. Ingreep 4. Complicaties 5. Controle 6. Wat te doen in geval van ziekte of verhindering 7. Slotbemerking Voorwoord Beste, Binnenkort
Nadere informatieAfdeling: Urologie. Onderwerp: Verwijderen van de prostaat / Millin
Afdeling: Urologie Onderwerp: Verwijderen van de prostaat / Millin Verwijderen van een gedeelte van de prostaat via open operatie Inleiding Tijdens uw bezoek aan de polikliniek Urologie, heeft uw uroloog
Nadere informatieRZ Heilig Hart Leuven Naamsestraat 105 3000 Leuven. Dienst Urologie. Informatie voor patiënten. De brachytherapie
RZ Heilig Hart Leuven Naamsestraat 105 3000 Leuven Dienst Urologie Informatie voor patiënten De brachytherapie UROLOGIE De brachytherapie Geachte heer, In deze brochure vindt u informatie over de behandeling
Nadere informatieProstaatimplantatie met radioactief jodium
Prostaatimplantatie met radioactief jodium RADIOTHERAPEUTISCH INSTITUUT FRIESLAND Inhoudsopgave Inleiding Inleiding 3 De prostaat 4 Het vaststellen van prostaatkanker 6 Prostaatkanker komt vaak voor. In
Nadere informatiePatiënteninformatie. Vulvakanker
Vulvakanker Patiënteninformatie Vulvakanker Inhoudsopgave 1 Inleiding 1.1 Wat is kanker van de vulva 1.2 Bij wie komt kanker van de vulva voor 2 Hoe ontstaat kanker van de vulva 3 Uitzaaiingen 4 Wat zijn
Nadere informatieUitzaaiingen in de wervelkolom
Oncologie Uitzaaiingen in de wervelkolom Inleiding Kwaadaardige gezwellen (tumoren) kunnen soms uitzaaien naar andere delen van het lichaam. We spreken dan van uitzaaiingen of metastasen. Uitzaaiingen
Nadere informatieNierfalen en Seksualiteit
Nierfalen en Seksualiteit 1 Inhoudsopgave Inleiding Seksuele problemen bij nierfalen Bij mannen en vrouwen Factoren die het seksueel functioneren kunnen beïnvloe- den Bespreekbaar maken Maatschappelijk
Nadere informatieBrachytherapie bij prostaatkanker
Brachytherapie bij prostaatkanker Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde groei van abnormale
Nadere informatieProstaatoperatie. Informatiebrochure
Prostaatoperatie Informatiebrochure 2 Mijn prostaat moet weggenomen worden Een aantal mannen komt bij hun arts terecht wegens moeilijk wateren. Daar hoeft men helemaal niet oud voor te zijn, want de prostaat
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Erectiestoornissen na de behandeling bij prostaatkanker m.b.v. de da Vinci robot Erectiele disfunctie
PATIËNTEN INFORMATIE Erectiestoornissen na de behandeling bij prostaatkanker m.b.v. de da Vinci robot Erectiele disfunctie Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over (de
Nadere informatieBrachytherapie. voor prostaatcarcinoom
Brachytherapie voor prostaatcarcinoom Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde groei van abnormale
Nadere informatiePATIËNTENINFORMATIE. VERWIJDEREN VAN DE PROSTAAT Laparoscopische prostatectomie met behulp van robotchirurgie
PATIËNTENINFORMATIE VERWIJDEREN VAN DE PROSTAAT Laparoscopische prostatectomie met behulp van robotchirurgie 2 VERWIJDEREN VAN DE PROSTAAT Laparoscopische prostatectomie met behulp van robotchirurgie Door
Nadere informatieinfo voor de patiënt Hormoontherapie bij prostaatkanker UZ Gent, Uro-oncologische groep
info voor de patiënt Hormoontherapie bij prostaatkanker UZ Gent, Uro-oncologische groep Hormoontherapie bij prostaatkanker Hormoontherapie Beste mijnheer, Uw arts heeft u een behandeling met hormonen voorgeschreven
Nadere informatieBehandelingen bij prostaatkanker
Behandelingen bij prostaatkanker Deze folder geeft u informatie over mogelijke behandelingen bij prostaatkanker in het Antoni van Leeuwenhoek. Deze folder dient als ondersteuning en aanvulling op mondelinge
Nadere informatieInleiding... 1. De operatie... 1. Voorbereiding... 1. De operatie... 2. Na de operatie... 3. Bloedverdunners... 4
TURP Inhoudsopgave Inleiding... 1 De operatie... 1 Voorbereiding... 1 De operatie... 2 Na de operatie... 3 Bloedverdunners... 4 Mogelijke bijwerkingen van de operatie... 4 Ontslag... 5 Tot slot... 6 Inleiding
Nadere informatieLaserbehandeling. bij vergrote prostaat. Poli Urologie
00 Laserbehandeling bij vergrote prostaat Poli Urologie Wat is de prostaat? De prostaat is een klein orgaantje met de vorm en afmeting van een tamme kastanje, die vlak onder de blaas ligt en waar de plasbuis
Nadere informatieAfwachten bij prostaatkanker Active surveillance
Afwachten bij prostaatkanker Active surveillance Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De arts heeft met u besproken dat u prostaatkanker heeft. In dat gesprek is
Nadere informatieVerwijderen van de prostaat TUR prostaat Urologie
Verwijderen van de prostaat TUR prostaat Urologie Beter voor elkaar Verwijderen van een gedeelte van de prostaat via de plasbuis Transurethrale Resectie van de Prostaat =TUR Prostaat Inleiding Tijdens
Nadere informatieBrachytherapie. voor prostaatcarcinoom
Brachytherapie voor prostaatcarcinoom Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde groei van abnormale
Nadere informatieKWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA
KWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA AZ Klina legt hierbij de resultaten voor van de tweede kwaliteitsmeting van onze borstkankerzorg. Deze resultaten werden in januari 2015 meegedeeld door het Kankerregister
Nadere informatieVoor wie is deze brochure?
Prostaatkanker Inhoud Voor wie is deze brochure? Voor wie is deze brochure? 3 Prostaatkanker 4 Symptomen 6 Onderzoek voor de diagnose 7 Onderzoek na de diagnose 10 Behandeling van prostaatkanker 14 Actief
Nadere informatiePatiënteninformatie Focal One HIFU Robot. Behandeling van gelokaliseerde prostaatkanker HIFU ROBOT
Patiënteninformatie Focal One HIFU Robot Behandeling van gelokaliseerde prostaatkanker HIFU ROBOT Inhoudsopgave Introductie 3 De prostaat 3 Wat is kanker? 4 Prostaatkanker 5 Onderzoek en diagnose 6 Stadia
Nadere informatie8.1 Intra Operatieve Radiotherapie (IORT) bij borstkanker
8.1 Intra Operatieve Radiotherapie (IORT) bij borstkanker Van uw arts heeft u te horen gekregen dat u in aanmerking komt voor Intra Operatieve Radiotherapie (IORT). In dit hoofdstuk leggen we u in het
Nadere informatieoorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist
340 BC Herophilus : naam prostaat beschreven. Urologie: oorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist 1840 J. Civiale : catheteraanwending i.g.v. pisopstopping
Nadere informatieRadiotherapie. Preoperatieve radiotherapie bij endeldarmkanker
Radiotherapie Preoperatieve radiotherapie bij endeldarmkanker Radiotherapie Inleiding Na verschillende onderzoeken is bij u endeldarmkanker vastgesteld. De arts die u behandelt, heeft met u besproken
Nadere informatieInformatiebrochure. Trans-Urethrale resectie van de prostaat. Operatieve behandeling van een goedaardige prostaatvergroting.
Informatiebrochure Trans-Urethrale resectie van de prostaat Operatieve behandeling van een goedaardige prostaatvergroting. Geachte patiënt, Deze informatiebrochure werd geschreven door de dienst Urologie
Nadere informatieBehandelingen bij prostaatkanker
Behandelingen bij prostaatkanker Deze folder geeft u informatie over mogelijke behandelingen bij prostaatkanker in het Antoni van Leeuwenhoek. Deze informatie dient als ondersteuning en aanvulling op de
Nadere informatieZaadbalkanker. typen en behandeling. Urologie
Zaadbalkanker typen en behandeling Urologie Inhoudsopgave 1. Inleiding...4 2. Wat is kanker?...5 3. Kenmerken van de tumor...6 4. Behandeling...8 5. Verloop van de ziekte... 13 6. Het leven met kanker...
Nadere informatieInformatie voor patiënten
De prostaatkliniek Informatie voor patiënten Prostaatkanker en seksualiteit UROLOGIE Prostaatkanker en seksualiteit Voor wie is deze brochure? Deze brochure is in de eerste plaats bedoeld voor kankerpatiënten
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Beslissingswijzer. bij niet uitgezaaide prostaatkanker. Urologie Bestemd voor mannen met prostaatkanker
PATIËNTEN INFORMATIE Beslissingswijzer bij niet uitgezaaide prostaatkanker Urologie Bestemd voor mannen met prostaatkanker Inhoud Inleiding... 5 Algemeen... 5 Hoofdstuk I: Prostaatkanker... 7 1.1 De prostaat...
Nadere informatieBeentumoren (=bottumoren)
Beentumoren (=bottumoren) Inleiding Gezwellen in beenderen worden beentumoren genoemd. Er zijn verschillende typen beentumoren te onderscheiden. Zo zijn er vormen waarbij de tumor of het gezwel direct
Nadere informatieUrologie. Prostaatklachten
Urologie Prostaatklachten Urologie Inleiding In deze folder vindt u informatie over prostaatklachten. Deze informatie is bedoeld om u inzicht te geven in de oorzaak van de klachten en de mogelijkheden
Nadere informatieRobot-geassisteerde radicale laparoscopische
Robot-geassisteerde radicale laparoscopische prostatectomie (RALP) U bent patiënt bij de afdeling urologie van VU medisch centrum (VUmc). VUmc is een universitair medisch centrum waar medisch specialisten
Nadere informatieBlaaskanker, informatie over behandeling Urologie
Blaaskanker, informatie over behandeling Urologie Beter voor elkaar 2 In Nederland wordt per jaar in totaal bij ongeveer 5.200 mensen blaaskanker vastgesteld. Daarvan hebben circa 2.600 mensen een spierinvasief
Nadere informatieHet radicaal verwijderen van de prostaat
Afdeling Urologie, locatie AZU Het radicaal verwijderen van de prostaat Robot Geassisteerde Laparoscopische Radicale Prostatectomie Onlangs werd bij u de diagnose gesteld van een kwaadaardig gezwel van
Nadere informatieBekkenfysiotherapie bij bekkenbodemklachten
Bekkenfysiotherapie bij bekkenbodemklachten Albert Schweitzer ziekenhuis Regionaal Bekkenbodem Centrum maart 2010 pavo 0682 Inleiding Problemen met de bekkenbodem beginnen vaak met kleine klachten. Licht
Nadere informatieInvasief blaascarcinoom
Invasief blaascarcinoom U bent patiënt bij de afdeling urologie van VU medisch centrum (VUmc). VU medisch centrum is een universitair medisch centrum waar medisch specialisten worden opgeleid. Zij doen
Nadere informatielyondellbasell.com PROSTAATKANKER
PROSTAATKANKER Prostaat Kanker Ongeveer 1 op de 7 mannen krijgt de diagnose Prostaatkanker te horen. Je kent misschien zelf wel iemand die het heeft of ervoor behandeld is. Ondanks dat dit schokkende cijfers
Nadere informatieC. 1. Hormoonbehandeling
C. 1. Hormoonbehandeling Heeft u een hormoongevoelige tumor? Dan krijgt u in overleg met uw oncoloog zo nodig een hormoonbehandeling. Een hormoonbehandeling is de behandeling van kanker met hormonen. Dit
Nadere informatie7,3. Werkstuk door een scholier 1419 woorden 9 december keer beoordeeld. Botkanker (oftewel: beentumoren)
Werkstuk door een scholier 1419 woorden 9 december 2002 7,3 166 keer beoordeeld Vak Biologie Botkanker (oftewel: beentumoren) Inleiding Een kwaadaardige (of maligne) primaire beentumor (=botkanker) is
Nadere informatieBrachytherapie. www.urologischcentrum.be
Brachytherapie www.urologischcentrum.be Geachte heer, In deze brochure vindt u informatie over de behandeling prostaatbrachytherapie : over de procedure, de eventuele bijwerkingen en de maatregelen die
Nadere informatieKomt een man bij de dokter
Komt een man bij de dokter Over PSA en mictieklachten 11 november 2014 Prostaat Specifiek Antigeen eiwit geproduceerd door prostaatepitheel verhoogd bij afwijkingen van de prostaat prostaatontsteking
Nadere informatieDeel 2. Kanker van de vulva
. Kanker van de vulva Inhoud Wat is kanker van de vulva? 1 Aantallen 2 Het ontstaan van kanker van de vulva 3 Uitzaaiingen 3 Onderzoek 4 Behandeling 4 Mogelijke bijwerkingen en complicaties van de behandelingen
Nadere informatieGoedaardige prostaatvergroting
Goedaardige prostaatvergroting 1 Inleiding Een goedaardige vergroting van de prostaat of BPH (= benigne prostaathypertrofie) komt voor bij ongeveer 85% van de mannen op hogere leeftijd. Bij de helft van
Nadere informatieDe behandeling van vulvakanker
Gynaecologie/Dermatologie Patiënteninformatie De behandeling van vulvakanker U ontvangt deze informatie, omdat u (mogelijk) vulvakanker heeft. Kanker van de vulva is een zeldzame, kwaadaardige aandoening
Nadere informatieBlaaskanker 6 november 2017
Martini Ziekenhuis Groningen Blaaskanker 6 november 2017 Dr. L.F.A. Wymenga, uroloog Inhoud Blaaskanker Oppervlakkig/ niet-spierinvasief blaaskanker Spierinvasief blaaskanker Robot cystectomie Functie
Nadere informatie