Rapport informateur herstructurering glastuinbouw Bommelerwaard

Transcriptie

1 Rapport informateur herstructurering glastuinbouw Bommelerwaard Albertine van Vliet 3 maart 2014

2 Inhoudsopgave Inleiding... pag. 3 Matrix vragen van Provinciale Staten... pag. 4 Conclusies... pag. 7 Bijlagen 1 Belangrijkste verschillen bestemmen bij recht en wijzigingsbevoegdheid 2 Opdracht PS aan informateur 3 Gesprekspartners 4 Brief PvdA Zaltbommel 5 Brief VVD Zaltbommel 6 Mail aardbeienteler Nieuwaal 2

3 Rapport informateur herstructurering glastuinbouw Bommelerwaard Inleiding Het onderwerp houdt de gemoederen in de Bommelerwaard, maar ook in de Gelderse politiek vooral de laatste maanden bezig. De Samenwerkingsovereenkomst (SOK) is in 2009 door de gemeenten Zaltbommel, Maasdriel, waterschap Rivierenland en de provincie Gelderland ondertekend. De opgenomen doelen zijn helder: het bieden van economisch perspectief aan de tuinbouwsector, het verbeteren van de leefbaarheid en het vergroten van de totale landschappelijke kwaliteit. In de gevoerde gesprekken was het zonneklaar dat deze doelen ook anno 2014 nog steeds breed worden ondersteund. Maar tegelijkertijd constateer ik dat de wereld niet meer hetzelfde is als destijds bij de intentieovereenkomst in Met de SOK is er een stevig fundament gelegd, maar bij de uitwerking van de doelen is de praktijk weerbarstig. Het leidt tot begrijpelijke vragen als: staat de groei van de tuinbouwsector op gespannen voet met de leefbaarheid en blijven open ruimtes een wezenlijk onderdeel van de totale landschappelijke kwaliteit? En hoe krijgen we het vertrouwen terug voor het vervolg? Verschillende gesprekspartners lieten sfeerbeelden zien, op een aantal plaatjes vullen tuinbouw en landschap elkaar aan. Er zijn volop ingrediënten aanwezig om draagvlak voor de geformuleerde SOK-doelen te realiseren. Dat betekent voor een ieder dat er water bij de wijn moet worden gedaan, waarbij de provincie als regisseur alle belangen moet afwegen en de knopen moet doorhakken. Ik heb niet de illusie dat ik na een week gesprekken voeren met betrokken hoofdrolspelers het antwoord heb op al uw vragen. Er blijft bijvoorbeeld een discours over de juridische implicaties van bestemmen bij recht tegenover de wijzigingsbevoegdheid, hiervoor is een overzicht opgesteld van de voordelen en nadelen die opgenomen is in bijlage 1. Wat ik wel ervaren heb, is dat de Bommelerwaard behoefte heeft aan duidelijkheid. Weten waar we aan toe zijn, kwam als een soort rode draad in de meeste gesprekken prominent terug. Er heeft met alle de door u opgegeven gesprekspartners een plezierig gesprek plaatsgevonden, die gemiddeld een uur in beslag nam. De gesprekken vonden grotendeels plaats in het oude gemeentehuis van Zaltbommel, nu lunch-café In de Roos, de burgemeesterskamer. Met een delegatie van GS en PS is in het Huis der Provincie gesproken, de vertegenwoordigers van LTO Noord- Gelderland werden ontvangen in de kamer van de Statengriffier. Vanuit de Zaltbommelse raadsfracties van de VVD en PvdA is ook om een gesprek gevraagd, maar ik heb aan dat verzoek geen gehoor gegeven. In mijn opdracht stonden deze gesprekspartners niet genoemd. Reacties waren natuurlijk wel welkom, dat is hen ook telefonisch verteld. De reacties van PvdA en VVD Zaltbommel en een mail van de heer Kreling, aardbeienteler, zijn als bijlage aan dit rapport toegevoegd. Tijdsdruk was een uitdaging, maar met de ondersteuning van de heren Duzijn en Roelofs ligt er binnen de opgegeven tijd een rapportage. Deze inventarisatie geeft u hopelijk voldoende handvatten om het proces van herstructurering glastuinbouw Bommelerwaard met veel energie, voortvarendheid en elan te vervolgen. Een prachtig stukje Gelderland dat gebaat is bij een ontwikkeling waar de Bommelerwaarders zich achter stellen en waar het unieke karakter van het gebied en de tuinbouw elkaar aanvullen. 3

4 Matrix standpunten per vraag PS Datum: 28 feb Gesprekspartner Zaltbommel Maasdriel Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard Waterschap Rivierenland LTO 1 Wat moet er gebeuren om SOK te realiseren Per gebied alle functies bij recht bestemmen. Sector zelf meer positie geven. PIP-proces voortzetten. Frontlinie bedrijven meer in stelling brengen. PPS-formule opzetten voor publieke functies. Als politiek de rug recht houden. Even rust, proces depolitiseren, in proces balans aanbrengen qua (nevengeschikte!) SOK-doelen. Als PS rug recht houden. Sector meer betrekken. Gewoon doorgaan met huidige PIP incl. de gekozen instrumentenmix. Moderne ondernemers meer podium geven. Proces doorzetten met bestemming bij recht. Publieke doelen daarin ook vastleggen en kostenverhaal regelen via overeenkomsten. Uitvoering publieke doelen via PPS. 2 Welke kansen biedt SOK SOK is prima met alle doelen. SOK is perfect SOK is goed, maar sector meer betrekken SOK is goed SOK is prima basis. Echter niet alleen de private maar ook de publieke doelen uitwerken. Alles hoeft niet via ruimtelijk plan. 3 Welke knelpunten ziet gesprekspartner PS staat te lang op afstand. Ondernemers doen niets als ze geen direct gewin zien. LTO is lastige partij. Ondernemers werken niet samen. Politiek (incl. DB van PHTB) zwalkt. Ultimatum aan sector was slecht idee. Communicatie DB- GS-PS schiet tekort. AB van PHTB functioneert ondermaats. PS is op hol geslagen. Ambtelijke werkgroep PIP staat te ver af van tuinders. Ultimatum aan sector was geen goed idee. PHTB heeft te weinig positie. Conservatieve houding LTO. AB van PHTB staat op te grote afstand. PS heeft zich laten gebruiken door sector. Opstellen PIP was geen cocreatie, sector te laat betrokken. Vertrouwen in proces ontbreekt, o.m. vanwege onduidelijke rol PHTB (2 petten). Inzicht in realisatie publieke doelen ontbreekt. 4 Welke bijdrage wil gesprekspartner leveren Blijven meedenken in proces. Blijven meedenken in proces, maar wel B&Wbesluit gestand doen. Doorgaan met herstructureren. Tussen partijen opereren, procesrol. Gaat i.s.m. Dunea door o.b.v. waterovereenkomst met rioleringsplannen. Organiseren private betrokkenheid, medefinanciering publieke doelen, uitwerken plannen per deelgebied en medewerking aan maatwerk oplossingen. 5 Wat verwacht gesprekspartner van anderen PHTB voert uit (doen ze goed) GS-PS zet proces PIP voort. Voorzitter DB moet beter communiceren met DB voordat GS een besluit neemt. GS moet beter communiceren (ook in DB), bv omtrent overeenkomsten sector. Meer over eigen grens heenkijken door LTO. PHTB is essentieel voor proces. Duidelijkheid over alle doelen van SOK: package deal. 6 Welk proces is nodig Zie 1. Zie 1. Zie 1. Zie 1. Kwantitatieve duidelijkheid over alle doelen, alle partijen zorgvuldig betrekken. En tempo maken. 7 Suggesties Geen. Versterk AB van PHTB Regel als provincie de randvoorwaarden (incl. euro's), leg daarna initiatief in de regio. Meer cocreatie bij vervolgproces. WG K&L meer plek geven in DB van PHTB. Geef sector ruimte voor experimenteren met innovatie duurzaamheid. 4

5 Gesprekspartner Dunea Werkgroep Kassen & Landschap St. Plattelandswaarden Dorpsbelangen Zuilichem 1 Wat moet er gebeuren om SOK te realiseren Niet opnieuw beginnen. Duidelijkheid bieden aan sector op alle SOK-doelen. Voorhoedespelers prominente plek geven. Intensiveringsgebieden zeer aantrekkelijk maken. Verplaatsingsregeling doortrekken. Ook investeren in inrichting. Meer zaken in PIP regelen bij recht; wat er mogelijk is meer afhankelijk stellen van type gebied. Rigoureuzer kiezen voor Velddriel als ultieme int. locatie. Verplaatsingsregeling met kracht doorzetten. Opnieuw beginnen bij alle SOKdoelen en deze allemaal regelen. Meer overheidsinzet. Niet opnieuw beginnen, maar overheid moet heft in handen nemen. Meer alle functies bestemmen ahv streefbeeld en open karakter beschermen. PHTB meer doorzettingsmacht geven, meer ingangen bieden in AB 2 Welke kansen biedt SOK SOK is OK, doelen voor duurzaamheid en waterkwaliteit beter borgen. SOK is OK. Echter groei met 300% in ext. gebied is niet uitlegbaar. SOK is goed, PIP is te beperkt om alle doelen te realiseren SOK is goed 3 Welke knelpunten ziet gesprekspartner Riolering moet, maar waar? Niet uitlegbaar dat bedrijven in ext. gebieden nog flink mogen uitbreiden. Discussie spitst zich toe op instrument, terwijl er nog wel meer speelt. Klankbordgroep heeft niet echt gefunctioneerd Geen echte keuze voor ext en int. Teveel vrees voor planschadeclaims. GS heeft teveel gejakkerd. Ultimatum aan sector is opmerkelijke stap. PIP focust teveel op econ. doelen, andere SOKdoelen onderbelicht. Burgers worden niet gehoord. Sector heeft teveel macht en is onbetrouwbaar. Wijz. Bevoegd-heid is voor niemand goed. PHTB werkt eenzijdig aan econ. doelen Communicatie van PHTB naar GS-PS, gemeenten en dorpsraden. Met streefbeeld kaarten lijkt niets gedaan te worden, terwijl deze met groot draagvlak zijn opgesteld. 4 Welke bijdrage wil gesprekspartner leveren Uitwerken intentie overeenkomst waterkwaliteit, dit als breekijzer inzetten in proces. Collectieve RWZI brengt tuinders gezamenlijk belang. Actief meedenken in PHTB en proces met GS en PS. Meewerken aan nieuw proces op alle SOKdoelen, i.s.m. wg K&L Meedenken 5 Wat verwacht gesprekspartner van anderen 6 Welk proces is nodig 7 Suggesties PHTB speelt goede rol. Zie 1. Green label in int. gebieden PHTB doet het goed ondanks druk gebrekkig instrumentarium Overheid neemt heft in handen en luistert naar de burgers PHTB meer doorzettingsmacht Zie 1. Zie 1. Meer evenwicht aanbrengen in het proces om alle SOK-doelen te realiseren Zie 1. Plus een betere samenwerking met de partijen die hebben bijgedragen aan de streefbeelden. Het gaat erom dat je kunt sturen op de nevengeschikte SOKdoelen. Bekijk in dat verband of er niet meer mogelijkheden zijn dat de wijz. bevoegdheid. Objectieve analyse, geen magneetlocaties! Altijd in gesprek blijven. Geen magneetlocatie Zuilichem. 5

6 Gesprekspartner Jonge tuinders 1 Wat moet er gebeuren om SOK te realiseren Proces voortzetten met alle partijen, incl. de publieke doelen en de financiering daarvan. Bestemmen bij recht op gebiedsnivo. Verplaatsingsregeling doorzetten. 2 Welke kansen biedt SOK SOK is goed, 3 Welke knelpunten ziet gesprekspartner Initiatief tuinders is onterecht verworpen. PIPproces teveel op afstand van tuinders en burgers 4 Welke bijdrage wil gesprekspartner leveren Meedenken Zoals we hier nu zitten 5 Wat verwacht gesprekspartner van anderen Bereidheid overheden tot samenwerking met tuinders en hun omgeving 6 Welk proces is nodig Zie 1. 7 Suggesties Meer publieke investeringen laten zien parallel aan uitbreidingen tuinbouw. LTO Noord- Gelderland GS PS Bestemmen bij recht geeft dé zekerheid voor de tuinders. Met bouwvergunningen en randvoorwoorden voldoen aan SOK doelen SOK is uitgangspunt en breed onderschreven SOK is uitgangspunt, sfeerbeelden belangrijke onderlegger De drie SOK-doelen zijn het uitgangspunt PHTB minder draagvlak, o.a door bedrijfswoningen. De 130 handtekeningen kregen niet de aandacht die ze verdienden. Tuinders ongerust over magneetlocatie De 130- handtekeningen was GS-besluit, zette DBconstructie van PHTB onder druk. AB PHTB had nadrukkelijker bij proces betrokken moeten worden. Te lang bezig geweest met juridische implicaties van bestemmen bij recht/ wijzigingsbevoegdheid PIP te lang geduurd. Tuinders willen bestemmen bij recht, willen zekerheid. Wil om eruit te komen, is bij alle ondernemers aanwezig. Met elkaar in gesprek gaan. PS moet ook deelgenoot van het proces zijn Herstel vertrouwen, luister naar de mensen en men moet zich veilig voelen. Wantrouwen moet verdwijnen, open gesprekken zijn gewenst. Een stapje terug kan proces goed doen. Samen de eindstreep halen, het is in ieders belang. Planning van groot belang, snelheid geboden Zie 1 Inpassingsplan is provinciale bevoegdheid, daar de integrale afweging maken. Besef dat er verschillende deelbelangen zijn. Verplaatsingsregeling onder de loep nemen. PIP af te pellen op kaartniveau, te detailleren en te vullen met zekerheden Verplaatsingsregeling kan smeerolie zijn. Op één A4-tje alle voor-nadelen van bestemmen bij recht/wijzigingsbevoegdheid. 6

7 Conclusies De maand februari ligt weer achter ons. Een maand die vooral gevuld was met de eervolle opdracht die ik van de Provinciale Staten van Gelderland kreeg. Aan mij werd verzocht de impasse die was ontstaan inzake de herstructurering Glastuinbouw in de Bommelerwaard in kaart te brengen en van een advies te voorzien. Een uitdagende klus, die binnen drie weken geklaard moest zijn. De opdracht was kraakhelder, inclusief de gesprekspartners en de te bespreken gesprekspunten. De uitnodigingen werden verstuurd en alle uitgenodigde gesprekspartners zijn in Zaltbommel en in Arnhem met mij in gesprek gegaan. Het waren uitermate constructieve gesprekken, waar al snel duidelijk werd dat niemand terug wilde naar af. Ik dank vanaf deze plek dan ook al mijn gesprekspartners daar hartelijk voor. Op de eerste vraag van mijn opdracht, te weten zijn de verschillen overbrugbaar, kan ik uit de gesprekken concluderen dat er zeker mogelijkheden zijn. De partijen geven aan meer betrokken te willen worden bij een proces dat moet leiden tot groter onderling vertrouwen en reduceren van onzekerheden. Rolduidelijkheid Het Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard(PHTB) is voor alle gesprekspartners de bekendste speler in het gebied. Alleen ontstaat er onduidelijkheid als PHTB naast uitvoerende taken zich ook met beleidsbepaling(pip) bezig gaat houden. Ik adviseer u daar duidelijkheid in te brengen: wie is de opdrachtgever, wie voert uit. Daarnaast zou het ook te overwegen zijn om het Algemeen Bestuur van het PHTB een heldere positie in het proces te geven. De klankbordgroep zou in het vervolgproces ook veel beter benut kunnen worden. De Statenleden kunnen in het belangrijke proces van herstructurering veel meer meegenomen worden. Op afgesproken momenten bijgepraat worden, de herstructurering glastuinbouw Bommelerwaard moet de komende tijd hoog op de politieke agenda (blijven) staan. Een stap terug Het proces van de herstructurering loopt al geruime tijd. In 2006 werd de Intentieovereenkomst getekend door de colleges van B&W van Maasdriel en Zaltbommel, waterschap Rivierenland en de provincie Gelderland, in 2009 gevolgd door de SOK. De drie doelen in de SOK worden door alle gesprekspartners anno 2014 nog steeds breed ondersteund. Ook voor de streefbeelden die als onderlegger voor toekomstige ontwikkelingen kunnen dienen, is het draagvlak aanwezig. Bij de invulling van het Provinciaal Inpassingsplan (PIP) zijn echter gesprekspartners afgehaakt. Men voelde zich niet gehoord, de klankbordgroep kwam alleen in het begin en op het einde even in beeld. De aandacht van de makers van het PIP was in deze tijd vooral gefocust op de juridische gevolgen van het inzetten van het instrument wijzigingsbevoegdheid dan wel bestemmen bij recht. In Statenbrieven is hier zeker ook aandacht voor geweest, maar ook binnen PS bleef er behoefte aan een heldere lijst met voor- en nadelen van beide keuzes (zie bijlage 1). Het is raadzaam om in een workshop intensief over deze voordelen en nadelen van gedachten te wisselen, onder leiding van een adviseur. Ik beveel u dan ook van harte aan om met alle gesprekspartners terug aan tafel te gaan om vanuit de SOK en de sfeerbeelden het gebied in te vullen. Er zijn verschillende deelbelangen, maar er is ook voor een ieder veel te winnen. Draagvlak en begrip ontstaan als tuinders en burgers niet tegenover elkaar staan, maar met elkaar in een open en veilig proces tot heldere afspraken komen over de toekomst van hun Bommelerwaard. 7

8 Communicatie Het is zwaar iedereen altijd op het juiste moment van de goede informatie te voorzien. Maar kijkend naar de laatste 14 maanden zijn er te veel hoofdrolspelers afgehaakt. Het blijft verbazingwekkend dat de gesprekspartners niet met elkaar spreken, samenwerking moet prioriteit krijgen. Het lijkt me dan wijs om dat vanuit de provincie te organiseren. Bij communicatie hoort ook duidelijkheid: de tuinders willen logischerwijs graag inzicht over hun toekomstperspectieven, daarnaast moet er over de nevengeschikte SOK doelen geen misverstand mogelijk zijn. De verbetering van de leefbaarheid en de vergroting van de totale landschappelijke kwaliteit moeten in één oogopslag zichtbaar worden gemaakt in de toekomstige ontwikkelingen. De Bommelerwaard is het meer dan waard! Tot slot, mijn advies aan PS is: 1. organiseer een workshop over het juridisch instrumentarium; 2. formuleer een opdracht voor GS om te komen tot een dialoog met de betrokkenen om zo een PIP beter en met meer zekerheden te vullen; 3. Zorg als PS dat er ruimte op de agenda is voor een regelmatige terugkoppeling van de voortgang. Albertine van Vliet Arnhem, 3 maart

9 Bijlage 1 Belangrijkste verschillen bestemmen bij recht en wijzigingsbevoegdheid Bestemmen bij recht 1 Volledige planologische afweging (goede ruimtelijke ordening) en borging van belangen/doelstellingen moet al in inpassingsplan (door PS) plaatsvinden (veelal in algemeen geformuleerde planregels) Wijzigingsbevoegdheid In inpassingsplan worden (door PS) objectieve kaders gegeven voor wijzigingsplan waarin (door B&W) nadere afweging en borging mogelijk is: uitstel van concrete ruimtelijke normstelling, maar geen ingrijpende wijziging in structuur van plan meer toegestaan 2 Alle effecten van het plan (bijv. geluid, luchtkwaliteit) moeten al bij voorbereiding inpassingsplan volledig worden onderzocht Effecten moeten bij inpassingsplan op hoofdlijnen worden onderzocht en kan eventueel meer specifiek bij wijzigingsplan 3 Indien MER(beoordeling) en/of passende beoordeling (Natuurbeschermingswet) nodig, moet dat bij inpassingsplan Indien MER(beoordeling) en/of passende beoordeling nodig, hoeft dat meestal pas bij wijzigingsplan 4 Directe bouwtitel: als aan planregels wordt voldaan, moet omgevingsvergunning voor bouwen worden verleend. Dus: grotere rechtszekerheid voor eigenaren/gebruikers, maar geen nadere afweging of sturingsmogelijkheid voor overheid Wijzigingsplan vormt bouwtitel: omgevingsvergunning voor bouwen kan pas (en moet) worden verleend, nadat wijzigingsplan is vastgesteld. Dus: minder rechtszekerheid voor eigenaren/gebruikers, maar nader afwegingsmoment voor overheid 5 Kostenverhaal: tegelijk met inpassingsplan is exploitatieplan vereist, tenzij met alle eigenaren anterieure overeenkomst is gesloten Kostenverhaal: bij inpassingsplan nog geen exploitatieplan nodig, maar pas bij wijzigingsplan, tenzij anterieure overeenkomst met alle eigenaren binnen wijzigingsplangebied 6 Inpassingsplan vormt grondslag voor eventuele planschadeclaim Wijzigingsplan vormt (afzonderlijke) grondslag voor eventuele planschadeclaim 7 In één keer rechtsbescherming: alleen tegen inpassingsplan Getrapte rechtsbescherming: tegen inpassingsplan (over wijzigingsbevoegdheid/kader) en tegen wijzigingsplan

10 Bijlage 2 Herstructurerering glastuinbouw Bommelerwaard Opdracht informateur Arnhem, 10 februari 2014 Inleiding Ten behoeve van de herstructurering van de glastuinbouw in de Bommelerwaard is in 2009 door vier partijen de Samenwerkingsovereenkomst Glastuinbouw en Paddenstoelenteelt Bommelerwaard (SOK) ondertekend. De partijen zijn de gemeenten Zaltbommel en Maasdriel, waterschap Rivierenland en provincie Gelderland. In de samenwerkingsovereenkomst zijn de doelen verwoord, die met de herstructurering worden nagestreefd. Provinciale Staten hebben aan de gewenste herstructurering en de daarbij geformuleerde doelen hun instemming gegeven in het besluit van 10 november De in de SOK opgenomen doelen zijn: - bieden van economisch perspectief aan de tuinbouwsector; - verbeteren van de leefbaarheid; - vergroten van de totale landschappelijke kwaliteit. Om de uitvoering van de herstructurering en het bereiken van de geformuleerde doelen te ondersteunen is het inpassingsplan Tuinbouw Bommelerwaard voorbereid. In januari 2013 is het voorontwerp-inpassingsplan door het college van Gedeputeerde Staten vastgesteld. Vervolgens is in september 2013 het ontwerp-inpassingsplan vastgesteld. Dit heeft zes weken ter inzage gelegen. Op 10 december 2013 heeft het college het inpassingsplan onder voorwaarden vastgesteld: de tuinders is de mogelijkheid geboden om een juridisch afdwingbaar alternatief aan te dragen. Het college heeft na afweging van het door de tuinders voorgelegde voorstel op 7 januari 2014 besloten om het inpassingsplan zonder aanpassingen ter vaststelling voor te leggen aan Provinciale Staten in de vergadering van 22 januari Provinciale Staten hebben het inpassingsplan van de agenda afgevoerd en een nieuw voorbereidingsbesluit genomen. Tijdens de vergadering van de commissie Landelijk gebied, Jeugdzorg en Cultuur (LCJ) van 5 februari 2014 is gesproken over hoe voortgang in het proces van het vaststellen van een provinciaal inpassingsplan kan worden bewerkstelligd. Besloten is om in opdracht van de commissie LCJ in een gezamenlijk creatief en open proces te informeren bij belanghebbenden en betrokkenen hoe het proces in hun ogen nu dient te worden vervolgd. De doelen beschreven in de samenwerkingsovereenkomst zijn door de commissie LCJ opnieuw en breed onderschreven en dienen bij de informatieronde dan ook als het kader. Opdracht informateur Opdrachtgever Provinciale Staten van Gelderland (commissie LCJ) verzoekt de informateur op basis van co-creatie en in een open overleg aan de hand van het volgende een inventarisatie te maken inzake het inpassingsplan Tuinbouw Bommelerwaard. Daarnaast inventariseert de informateur bij de gesprekspartners of de verschillen, gericht op het proces, overbrugbaar zijn. De vragen die in de informatieronde voorliggen en door de informateur bij belanghebbenden en betrokkenen verkend dienen te worden, zijn de volgende. 1. Wat moet er volgens de gesprekspartner van de informateur (verder aangeduid als gesprekspartner) gebeuren om de herstructurering in overeenstemming met alle afspraken die zijn vastgelegd in de SOK, te realiseren? 2. Welke kansen biedt volgens de gesprekspartner de herstructurering zoals die is vastgelegd in de SOK? 3. Welke knelpunten ziet de gesprekspartner bij de totstandkoming van de herstructurering voor zichzelf en voor andere betrokkenen en belanghebbenden? 4. Welke bijdrage kan en wil de gesprekspartner leveren aan de totstandkoming van de herstructurering? 5. Wat verwacht de gesprekspartner van andere betrokkenen en belanghebbenden met het oog op de totstandkoming van de herstructurering? 6. Welk proces dient in de ogen van de gesprekspartner te worden doorlopen zowel in tijd als in aanpak om te komen tot een gezamenlijk standpunt over de herstructurering in de Bommelerwaard? 7. Welke suggesties, ideeën en aanbevelingen heeft de informateur om het vraagstuk op te lossen?

11 Bijlage 2 De belanghebbenden en betrokkenen die in ieder geval door de informateur in de verkenning betrokken dienen te worden, zijn de vier partijen die de samenwerkingsovereenkomst hebben ondertekend, te weten: 1. college van Burgemeester en Wethouders gemeente Maasdriel; 2. college van Burgemeester en Wethouders gemeente Zaltbommel; 3. college van Dijkgraaf en Heemraden waterschap Rivierenland; 4. college van Gedeputeerde Staten provincie Gelderland. en daarnaast: 5. delegatie van Provinciale Staten; 6. vertegenwoordigers van of namens glastuinbouwers; 7. vertegenwoordigers van of namens de werkgroep Kassen en Landschap; 8. vertegenwoordigers van of namens de bewoners (dorpsraden); 9. directie Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard (PHTB); 10. LTO; 11. vertegenwoordiging van niet-agrarische bedrijven en met boeren, niet zijnde tuinders. Aan de informateur wordt gevraagd zijn/haar bevindingen op korte termijn aan PS te rapporteren (3 maart). Vervolgens zal GS gevraagd worden om te reageren. Het streven is om daarna de bevindingen en de reactie voor de commissie LCJ van12 maart 2014 te agenderen. De informateur wordt ambtelijk ondersteund door Robert Duzijn en Bob Roelofs (griffier). Toegevoegd als bijlage: Statenbrief Vaststellen Inpassingsplan Tuinbouw Bommelaarwaard, 10 december 2013 Persbericht GS: instrument van tafel als tuinders zich juridisch vastleggen, 10 december 2013 Bijlage bij Statenbrief; verschillen met wijzigingsbevoegdheid, bestemmen bij recht Vervolg Statenbrief, vaststellen inpassingsplan Tuinbouw Bommelaarwaard, 7 januari 2014 Tweede vervolg Statenbrief, reactie op LCJ-vergadering (8 januari), 15 januari 2014 Mededelingenbrief GS aan commissie LCJ Verslag Statencommissie LCJ 8 januari 2014 Verslag PS 22 januari 2014 inzake voorbereidingsbesluit Verslag Statencommissie LCJ 5 februari 2014 Namens Provinciale Staten, Pieter Plug, voorzitter commissie LCJ Fleur van der Schalk, plv. voorzitter commissie LCJ

12 Bijlage 3 Gesprekspartners informateur Albertine van Vliet inzake opstellen rapport herstructurering glastuinbouw Bommelerwaard, februari 2014 Zaltbommel, wethouder Bragt Maasdriel, wethouder Huizinga PHTB, de heer Biemond Waterschap Rivierenland, lid van het Dagelijkse Bestuur, de heer Gremmen LTO Glaskracht, mevrouw L. Claessen, de heer Kolbach LTO Noord-Gelderland, de heren Schoonman, voorzitter, Elzinga, secretaris en De Gaaij, melkveehouder in Delwijnen en voorzitter LTO-afdeling Dunea, mevrouw Baneke, de heer De Waal Malefijt Werkgroep Kassen en Landschap, de heren Van Brughem, Roemers, mevrouw Van Peijpe Stichting Plattelandswaarden Bommelerwaard, de heren Kruishaar, Herders, Van Riesen en Ebbers Dorpsbelangen Zuilichem, de heer Verweij Jonge ondernemers, de heren Versteeg, Mans, Bok en van Dalen GS, mevrouw Meijers en de heer Van Dijk PS: de heer Vos de Wael (VVD), mevrouw Bosman (PvdA), de heer Van Boheemen (CDA), de heer Ter Haar (PVV), mevrouw Lewe (SP), mevrouw van der Schalk (D66), de heer Van Eck (GroenLinks), de heer Ebbers (ChristenUnie), de heer van Doorn (SGP), de heer Mulder (50PLUS), de heer Van der Veer (PvdDieren), de heer Wullink (GroepWullink)

13 Bijlage 4 Aan mevr. A. van Vliet Informateur inzake het Provinciaal Inpassingsplan Glastuinbouw Bommelerwaard Zuilichem, Geachte mevrouw Van Vliet, Toen de samenwerkingsovereenkomst (SOK) ter goedkeuring voorlag aan de raad van Zaltbommel, kon de raad kiezen uit twee opties. De magneetlocatie kwam langs de A2 en zou daar aansluiten op de magneetlocatie van Maasdriel, of de magneetlocatie zou komen bij Zuilichem. De keuze voor het laatste gebied was ingegeven door de goede kwaliteit van de grond bij Zuilichem, waardoor chrysantenteelt mogelijk zou zijn. Het waterschap stelde wel een voorwaarde. Goede drainage moest mogelijk zijn, de emissie van mest- en beschermingsstoffen moest worden voorkomen. Daar is onderzoek naar gedaan en het waterschap gaf groen licht voor de locatie nabij Zuilichem op basis van de uitkomsten van dat onderzoek. Omdat ik weet dat emissie bij grondgebonden teelt niet te voorkomen is, was ik benieuwd naar dat onderzoek. Wat bleek, het onderzoek was geheim en ik had daar als volksvertegenwoordiger geen toegang toe. Het onderzoek is niet besproken in het AB van het Waterschap en ook niet in het AB van het projectbureau. Ik beschik niet over bronnen die mij zouden kunnen zeggen of het in de beide DB s is geweest. Binnenkort zal ik hierover schriftelijke vragen stellen aan het College van Zaltbommel. Mij werd verklaard door een medewerker van het Waterschap, dat op verzoek van de tuinders en van het Projectbureau PHTB het Waterschap om geheimhouding van het onderzoek was gevraagd. De directeur van het Projectbureau verklaarde mij later telefonisch, dat dit was gebeurd om twee redenen: 1. In dat onderzoek stond dat tuinders niet toegestane middelen hadden toegepast. Dit is strafbaar. 2. Het Projectbureau vreesde dat het onderzoek wetenschappelijk niet overeind te houden was. Uit het in mijn mail bijgevoegde document van het Waterschap blijkt dat het onderzoek niet objectief was, maar meer een onderhandelingsresultaat met de tuinders. Kortom: Er is een politiek en maatschappelijk belangrijk besluit genomen op basis van een ondeugdelijk en geheim onderzoek. Het is inderdaad niet mogelijk om kwelwater en drainage van elkaar te scheiden. Wat leidt tot uitspoeling van middelen. Zo moet bij een stijging van het kwelwater van 1 cm in de magneetlocatie Zuilichem al 4,5 miljoen water worden weggepompt om vermenging van kwel- en drainagewater te voorkomen. Bovendien, zoals ik al eerder zei, drainage voorkomt geen emissie van middelen. Een adequaat onderzoek, en de nakende Europese regelgeving, die uitgaat van een nul-emissie, hadden tot de conclusie moeten leiden dat de magneetlocatie niet bij Zuilichem, maar elders had moeten liggen.

14 Bijlage 4 Die andere locatie zou nabij de A2 optimaal zijn. Korte verbindingen met de A2, daardoor geen vrachtverkeer door de polder. Direct naast de waterzuiveringsinstallatie, daardoor geen kilometers riolering nodig. Niet meer kassen nabij de dorpen. Welke krachten zorgden dan toch voor situering nabij Zuilichem? De gronden die tezamen de magneetlocatie Zuilichem vormen, zijn in handen van een viertal tuinders. Zij boden deze locatie op een presenteerblaadje. Steeds het argument hanterend daar grondgebonden teelt te willen beoefenen. Immers niet-grondgebonden teelt in substraat, hoeft niet per se bij Zuilichem, dat kan overal. Uiteindelijk zal het de tuinders in Zuilichem weinig uitmaken of zij wel of niet grondgebonden telen, als hun bezit maar kan renderen. Naar mijn mening kan een kwalitatieve verbetering van het provinciaal inpassingsplan optreden wanneer maatschappelijke overwegingen de plaats van de magneetlocatie bepalen en niet de bedrijfsmatige belangen van vier tuinders. Ik verzoek u om in uw rapportage te verwoorden dat Zuilichem, bij nader inzien, niet de meest geschikte plaats is voor de magneetlocatie van de gemeente Zaltbommel. Nabij de A2, aansluitend op de magneetlocatie van Maasdriel, biedt meer kansen voor een robuuste, moderne, samenhangende aanpak van de glastuinbouw. Hierbij zijn meer tuinders gebaat dan vier. Nico van Wijk fractievoorzitter PvdA Zaltbommel

15 Bijlage 5 Geachte mevrouw Van Vliet, beste Albertine Door de Staten van Gelderland is u gevraagd een verkenning te houden, ten einde een beeld te krijgen hoe zij verder moeten gaan met het provinciale inpassingsplan Glastuinbouw. In de afgelopen periode van bijna 15 jaar is de glastuinbouw onderwerp van discussie in de Bommelerwaard geweest. In deze periode is niet alleen de visie op telen onder glas gewijzigd, ook de rol van gemeente, waterschap en provincie is gewijzigd. U hebt kennis kunnen nemen van de uitgangspunten die zijn vastgelegd in de samenwerkingsovereenkomst die in 2009 na veel overleg en met een aantal compromissen. Het algemene einddoel: een betere (werk)omgeving voor de glastuinbouw, ten behoeve van mens en milieu is echter goed vastgelegd. Wij menen u als een van de eindverantwoordelijken voor deze SOK en daarmee ook opdrachtgever aan het orgaan dat uitvoering dient te geven aan de vastgelegde einddoelen. Het is immers de stuurgroep, die is ingesteld door de vier publieke partijen, die aan de Staten van Gelderland (via Gedeputeerde Staten) het instrument van het provinciale inpassingsplan (PIP) heeft gekozen. De VVD Zaltbommel vindt het uiterst spijtig dat bij de uitvoering van de in de SOK vastgelegde uitgangspunten, gekozen is voor een nieuw en daarmee bijzondere uitvoering van het PIP, namelijk met het model van de wijzigingsbevoegdheid. Dit model wordt gezien als een weinig transparant instrument, dat door de schaduwwerking veroorzaakt door de lange periode voordat er een definitieve bestemming op een perceel ligt, het gebrek aan transparantie, en het gebrek aan vooraf geformuleerde eenduidigheid van toepassing van het instrument. Wij hadden liever gezien dat er een volledig bestemmingsplan (volwaardig inpassingsplan) voor de aangewezen gebieden was opgesteld, zodat er bestemming bij recht kan ontstaan. Met het instrument van de wijzigingsbevoegdheid zou alleen de mogelijkheid kunnen bestaan, om zo nadere afspraken over bijdragen uit de sector te kunnen maken voor milieu en infrastructuur. Gezien de houding van LTO werkgroep Glaskracht zijn wij van mening dat deze doelen ook in een nadere overeenkomst met de sector kunnen worden vastgelegd, zodat deze specifieke milieu en verkeersdoelen gehaald kunnen worden. Eventueel kan hier zelfs een nader fonds voor worden ingericht, met een revolterend karakter, waardoor de verbetering van de infrastructuur als een aanjager voor de gewenste einddoelen kan fungeren. Wij zien het als een gemiste kans als de SOK niet meer tot uitvoering wordt gebracht, doordat in de voorbereiding van de uitvoering voor een experimenteel model van de wijzigingsbevoegdheid is gekozen en niet voor het meer voor de hand liggende bestemming bij recht, aangevuld met nadere afspraken met de sector. De SOK is naar ons idee een goed en zorgvuldig opgesteld document en vragen u dan ook vooral om een helder pad aan te geven hoe deze overeenkomst wel tot een succesvolle uitvoering kan worden gebracht, binnen een heldere en vooral met voldoende borging ingeklede juridische procedure. Graag zijn wij bereid om onze hierboven kort samengevatte mening, met betrekking tot de SOK en de daaraan gegeven uitvoering, nader aan u toe te lichten. met vriendelijke groet, Koos de Looff voorzitter fractie VVD Zaltbommel

16 Bijlage 6 Geachte Mevrouw van Vliet, Even wat praktische opmerkingen van een aardbeienteler uit de Bommelerwaard: Al vele jaren zijn wij nu aan het praten over de magneetlokatie van de glastuinbouw bij Zuilichem; daarbij worden wij tegengewerkt door verschillende partijen o.a. D66 Frits v/d Schans / Kassen en Landschap / Nico van Wijk P v/d A / Cees van Bruchem Christen Unie. Deze heren proberen met leugens de bevolking te hersenspoelen; zij schermen bijv. met de volgende argumenten: De kassen zijn 10 m. hoog gemiddeld zijn ze 6 m. Kasoppervlak is meer dan 10 ha. groot is onzin. Bedrijfsgebouwen zijn 15 m. hoog is onzin Bommelerwaard wordt Westland is onzin; in de Westlandse gemeenten is 70% van het grondoppervlak glas, in de Bommelerwaard nog geen 2%. Nergens is de tegenwerking zo erg als in de Bommelerwaard! Wij vragen ons af hoe lang wij dit nog moeten pikken. De Bommelerwaard is van oudsher een land- en tuinbouwgebied geweest en geen natuurpark. Wij werken hier al generaties lang, hebben wij ook nog rechten? Ook voor de economie van de Bommelerwaard is de glastuinbouw onmisbaar; 4600 fultime banen, duizenden partimers en scholieren, toeleveringsbedrijven, transportbedrijven, verenigingen en noem maar op. Als dit zo doorgaat is over 25 jaar de hele tuinbouw uit de Bommelerwaard verdreven! Dit mogen en kunnen wij nooit accepteren! Ik denk dat binnenkort de vlam in de pan zal slaan en zou dan niet graag hier verantwoordelijk voor willen zijn! Graag had ik in een persoonlijk gesprek het e.e.a. toegelicht, maar dat was helaas niet mogelijk, vandaar deze brief/mail Met vriendelijke groet: Gijbert Kreling aardbeienteler te Nieuwaal.