Auteurs: Simon Clement, Natalie Evans (ICLEI Local Governments for Sustainability)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Auteurs: Simon Clement, Natalie Evans (ICLEI Local Governments for Sustainability)"

Transcriptie

1 De aanschaf van schone en efficiënte voertuigen Handleiding Clean Fleets Publicatiedatum: November 2014 Bron: Viorel Sima, Dreamstime Auteurs: Simon Clement, Natalie Evans (ICLEI Local Governments for Sustainability) Bijdragen & dankbetuigingen: Clean Fleets projectpartners (TTR, City of Stockholm, City of Bremen, Transport for London, City of Rotterdam, City of Palencia, TÜV Nord, URTP, Zagreb Holding, VAG Freiburg, ISIS, City of Sofia), Giles Liddell (Bristol City Council), Orlando Redondo Alvarez (EREN), Mike White (Birmingham City Council), Geert Wijnen (EV Consult), Helena Hečimović (City of Koprivnice), Luis Manuel Echaniz Gil (Province of Alava), Esmeralda Llanos Martín (EMT Madrid), Ruben van Doorn (INNIMO) I 1 1

2 Inhoud Inhoud... 2 Begrippenlijst Introductie Waarom schone voertuigen aanschaffen? Overeenkomstig de Richtlijn Schone Voertuigen Auto s en bestelwagens Heavy duty (zware) voertuigen Bepalen van de geschikte voertuigtechnologie Levenscycluskosten/totale eigendomskosten (LCC/TCO) Wagenparkbeheer en werken met dienstverleners...29 Bijlage 1: Gebruikmaken van de optie operationele levensduurkosten (OLC)...31 Bijlage 2: Voorbewerkt voorbeeld van de OLC I 2 2

3 Begrippenlijst BEV CNG CvO RSV GPP GWP HDV HEV HVO ICE ILUC LCC LDV LPG NERC NMKW NO x OEM OLC PHEV PM TCO TTW VED WHTC/WHSC WTW Elektrisch voertuig met accu (Battery Electric Vehicle) Methaan (Compressed Natural Gas) Certificaat van Overeenstemming Richtlijn Schone Voertuigen (Richtlijn 2009/33/EC voor de Promotie van Schone en Energiezuinige Wegvoertuigen) Groene overheidsopdrachten (Green Public Procurement) Aardopwarmingsvermogen (Global Warming Potential) Zwaar voertuig (Heavy Duty Vehicle) Hybride elektrisch voertuig Gehydrogeneerde plantaardige olie (Hydrogenated Vegetable Oil) Inwendige verbrandingsmotoren (Internal Combustion Engines) Indirecte veranderingen in landgebruik (Indirect Land Use Change) Levenscycluskosten (Life Cycle Costing) Licht voertuig (Light Duty Vehicle) LPG (Liquified Petroleum Gas) Nieuwe Europese Rijcyclus Niet-methaan koolwaterstoffen Mono-stikstof oxiden, die zowel NO (stikstofoxide) als NO 2 (stikstofdioxide) bevatten Producent van originele apparatuur (Original Equipment Manufacturer) Operationele levensduurkosten (Operational Lifetime Cost) Plug-in hybride elektrisch voertuig Fijnstof (Particulate Matter) Totale eigendomskosten (Total Cost of Ownership) Van tank tot wiel (Tank To Wheel) Motorrijtuigenbelasting (Vehicle Excise Duty) Wereldwijd geharmoniseerde Tranciënte Cyclus/Stationaire Cyclus Van bron tot wiel (Well To Wheel) I 3 3

4 1. Introductie Waarom schone voertuigen aanschaffen? Plaatselijke overheden en openbaarvervoerexploitanten in Europa zoeken in toenemende mate naar alternatieven voor traditionele benzine- en dieselvoertuigen voor hun wagenparken of voertuigen nu rechtstreeks eigendom zijn, of worden beheerd door filialen of overige private bedrijven die openbare diensten uitvoeren (zoals openbaar vervoer of het ophalen van vuilnis). Hybride, volledig elektrische, benzine- of door biobrandstof aangestuurde voertuigen bijvoorbeeld, worden om meerdere redenen overwogen: Klimaatverandering De vervoersbranche is voor 25% verantwoordelijk voor de totale broeikasgasemissies. 1 Om te kunnen voldoen aan de CO 2 -reductiedoelstelling moeten lokale overheden de uitstoot van openbare wagenparken verminderen. Luchtkwaliteit Voertuigen hebben ook een enorme invloed op de plaatselijke luchtkwaliteit in Europese steden ze stoten aanzienlijke hoeveelheden NO x, NMKW, en PM uit, die een relatie hebben tot een reeks gezondheids- en milieuproblemen. In 2012 hebben elf lidstaten de limieten geschonden die gesteld waren in de National Emission Ceilings Directive de meest voorkomende vervuilende stof was NO x, met negen lidstaten die de aangewezen niveau s 2 overschreden. Op stadsniveau is NO x herhaaldelijk aangehaald als een specifiek lokale luchtvervuilingskwestie. Een markt creëren voor voertuigen met alternatieve brandstof Beleidsmakers op Europees en nationaal niveau herkennen het belang van de vraag uit de publieke sector om de markt te vergroten voor schonere en meer energiezuinige voertuigen. Op Europees niveau is de Richtlijn Schone Voertuigen (RSV) 3 ingevoerd om de brede marktintroductie van meer milieuvriendelijke voertuigen aan te moedigen. Het verplicht overheidsinstanties om bepaalde milieufactoren in acht te nemen bij de aanschaf van voertuigen. Een voorbeeld stellen Overheidsinstanties hebben een belangrijke voorbeeldfunctie voor burgers en bedrijven. Het gebruik van voertuigen met alternatieve brandstof voor het openbaar vervoer en andere zeer zichtbare openbare diensten kunnen anderen aanmoedigen om ook aan deze optie te denken. Brandstofzekerheid Er is een groeiende bezorgdheid over de Europese afhankelijkheid van de olie-import, en de voertuigensector is wel een van de meest afhankelijke. Het vinden van alternatieven voor benzine en diesel op grote schaal heeft de prioriteit in de politiek. Doel van de gids Deze gids is bedoeld om overheidsinstanties en openbaarvervoersbedrijven te helpen bij het inkopen van schone en energiezuinige voertuigen met volledige naleving van de Europese wetgeving in het bijzonder de Richtlijn Schone Voertuigen (RSV) 4. Het is voornamelijk Richtlijn 2009/33/EC voor de Promotie van Schone en Energiezuinige Wegvoertuigen 4 Richtlijn 2009/33/EC voor de Promotie van Schone en Energiezuinige Wegvoertuigen I 4 4

5 gericht op inkopers en wagenparkbeheerders, maar zal ook relevant zijn voor beleidsmakers en anderen die betrokken zijn bij de transportsector. De gids laat zien hoe milieucriteria geïntroduceerd kunnen worden in de verschillende fases van inkoopprocedures, samen met informatie over levenscycluskosten (LCC) en andere relevante onderwerpen. De gepresenteerde informatie wordt aangevuld met verschillende praktijkvoorbeelden van Europese overheidsinstanties. De gids werd gemaakt door het project Clean Fleets (Schone Wagenparken, ) Clean Fleets wordt gefinancierd door het Intelligent Energy Europe Programme van de Europese Unie die overheidsinstanties en wagenparkbeheerders helpt met het inkopen of leasen van schone en energiezuinige voertuigen en met de uitvoering van de Richtlijn Schone Voertuigen (RSV). Voor verdere informatie aanschaf schone voertuigen, mail naar: info@clean-fleets.eu I 5 5

6 2. Overeenkomstig de Richtlijn Schone Voertuigen De Clean Vehicles Directive (RSV) 5 eist van particuliere kopers en bedrijven die openbaarvervoersdiensten leveren, om energieverbruik en het milieu in acht te nemen bij de aanschaf en het leasen van voertuigen. De richtlijn is opgenomen in de nationale wetgeving van alle EU-lidstaten. Om de richtlijn te kunnen naleven moeten kopers rekening houden met alle van de volgende aspecten bij hun aankoopbesluit 6 : Energieverbruik Uitstoot CO 2 NO x 7 NMKW (niet-methaan koolwaterstoffen) Fijnstof (PM) 2.1. Scope van de aanvraag De richtlijn heeft betrekking op contracten voor de aankoop van wegvoertuigen van: a) aanbestedende overheden of entiteiten die verplicht zijn om de inkoopprocedures op te volgen, vermeld in de oude Richtlijn voor Overheidsopdrachten (2004/17/EC en 2004/18/EC 8 ). Bijvoorbeeld: een aanbesteding van een overheidsinstantie voor voertuigen t.b.v. de medewerkers een overheidsinstantie die rechtstreeks vuilniswagens en overige bedrijfswagens inkoopt b) particuliere exploitanten van openbaarvervoersdiensten die openbare dienstverplichtingen uitvoeren onder een openbaar dienstcontract (deze begrippen staan in Bepalingen (EC) No 1370/2007) ( particuliere exploitanten ). Deze groep zal voornamelijk bestaan uit busexploitanten die voertuigen inkopen om een dienst te kunnen leveren in opdracht van een overheidsinstantie. 5 Richtlijn 2009/33/EC voor de Promotie van Schone en Energiezuinige Wegvoertuigen 6 Uitstoot van CO 2, NO x, NMKW en fijnstof worden slechts beschouwd in relatie tot de besturing van het voertuig d.w.z. emissies van brandstofverbranding in het voertuig ( tank tot wiel ). De herkomst van de brandstof (bijvoorbeeld eerder biogas of biodiesel dan aardgas of diesel) wordt niet overwogen (in tegenstelling tot bij een van bron tot wiel benadering), zie paragraaf Mono-stikstof oxiden, die zowel NO (stikstofoxide), NO 2 (stikstofdioxide) als NO 3 (stikstoftrioxide) bevatten 8 In januari 2014 nam het Europees Parlement nieuwe richtlijnen voor overheidsopdrachten aan: Richtlijn 2014/24/EU (vervangt de Richtlijn Klassieke Aanbesteding 2004/18/EC) Richtlijn 2014/25/EU (vervangt de Richtlijn Aanbesteding in de nutssector 2004/17/EC) Richtlijn 2014/23/EU over het toekennen van concessieopdrachten I 6 6

7 Wegvoertuigen zijn: auto s en lichte bedrijfswagens, bussen en zware voertuigen zoals vrachtwagens of vuilniswagens. Voertuigen die op het spoor rijden (zoals tram en trein) zijn uitgesloten. Bepaalde specialistische voertuigen zijn niet opgenomen in de Richtlijn. De exacte voertuigen die niet opgenomen worden zullen per lidstaat verschillen, en dus zal de nationale wetgeving die de RSV toepast, moeten worden nagekeken. Dit kunnen bijvoorbeeld voertuigen zijn bestemd voor de strijdkrachten, burgerverdediging of brandweer, voertuigen bestemd voor bouwlocaties of mobiele machines. Terwijl het niet specifiek behandeld wordt door de Richtlijn, zullen overheidsinstanties ook eenzelfde benadering willen toepassen, waarbij voertuigen namens de inkopende overheid door derden gebruikt zullen worden onder een dienstcontract anders dan openbaar vervoer bijvoorbeeld voor snelwegonderhoud of transport voor kwetsbare groepen zoals de ouderen. Zie paragraaf 2.4 hieronder Opties voor toepassing Organisaties die energie en milieu in ogenschouw nemen i.h.k.v. de RSV kunnen dat op drie manieren doen 9. Ze kunnen gebruikmaken van onderstaande opties: Optie 1 Stel technische specificaties vast voor de uitvoering van energie en milieuprestatie in de documentatie voor de inkoop van wegvoertuigen; Optie 2 Betrek de invloed van energie en milieu in het aankoopbesluit door deze invloeden te gebruiken als toekenningscriteria als deel van een inkoopprocedure; Optie 3 Betrek de invloed van energie en milieu in het aankoopbesluit door deze te gelde te maken en operationele levensduurkosten (OLC) te berekenen in overeenstemming met de gestelde methodiek die te vinden is in de Richtlijn (ook bekend als de geharmoniseerde methodiek ); Een combinatie van deze opties. Bij het gebruik van optie 1 of 2 stelt de RSV geen enkele specifieke minimumspecificaties voor milieuprestaties, of een minimumweging voor de toekenningscriteria deze kunnen vastgesteld worden door de individuele inkopende organisatie. Bij het gebruik van optie 3 moet de exacte methodiek van de RSV worden opgevolgd. De navolgende paragrafen laten meer diepte-informatie zien over hoe deze opties moeten worden gebruikt bij de aanschaf van voertuigen. Bijlagen 1 en 2 geven een gedetailleerde beschrijving van hoe optie 3 (OLC) toegepast moet worden, samen met een volledig uitgewerkt voorbeeld. 9 Een aantal EU-landen heeft een beperking opgelegd m.b.t. de te gebruiken methodieken - Zweden staat alleen optie 1 en 3 toe, de Tsjechische Republiek alleen optie 1 en 2, Slovenië alleen optie I 7 7

8 2.3. Punten bij het toepassen van de RSV: Alhoewel benzineverbruik en CO 2 emissies zeer nauw verbonden zijn, moeten ze apart worden behandeld om volledige overeenstemming met de richtlijn te kunnen garanderen. Als een instantie specifiek vraagt om een technologie die kan zorgen voor uitlaatemissies die nihil of zeer laag zijn (bijv. volledig elektrisch of waterstof), dan zouden emissies van CO 2 en overige schadelijke uitstoot niet opnieuw hoeven te worden beoordeeld bij aanbesteding, omdat deze impliciet overwogen worden. Energieverbruik zou echter nog steeds aangesproken moeten worden. Alhoewel het niet nodig is voor de naleving van de Richtlijn, moet de aankopende instantie bij de aanschaf van een elektrisch of waterstofvoertuig ook letten op hoe de elektriciteit of het waterstof vervaardigd wordt om te kunnen profiteren van de bron tot wiel CO 2 - voordelen (zie paragraaf 2.4). Het is mogelijk om de milieu-aspecten in de RSV te beschouwen zowel op het niveau van het afzonderlijke voertuig of als een gemiddelde voor het totale aantal voertuigen dat aangekocht wordt. Als bijvoorbeeld een instantie een groot aantal voertuigen vervangt, kan het een maximum instellen aan CO 2 -emissies (of niveau benzineverbruik, of Euronorm) als een gemiddelde voor de hele aankoop d.w.z. sommige voertuigen hebben een hogere uitstoot en sommige een lagere, maar het gemiddelde komt niet boven het gestelde maximum uit. Het specificeren van een minimum Euro Emissions Standards (voor lichte 10 of zware voertuigen 11 ) stemt op zichzelf niet overeen met de RSV, aangezien noch de waarden van CO 2 - emissies, noch energieverbruik worden overwogen. Mocht u vragen hebben over de toepasbaarheid van de Richtlijn of opties voor de uitvoering in uw geval, stuur een naar info@clean-fleets.eu Dienstverleners die niet gedekt zijn door de RSV Veel diensten die worden uitgevoerd door een particulier bedrijf namens de overheid, betrekken het belang van het gebruik van voertuigen bij hun bepalingen, bijvoorbeeld: Snelwegonderhoud Vuilophaaldiensten Taxi/vervoersdiensten voor groepen zoals ouderen of gehandicapten. Overheidsinstanties kunnen ook een rol spelen in gecertificeerde bedrijven, bijvoorbeeld door het bieden van private taxidiensten I 8 8

9 Alhoewel geen enkele activiteit in het bijzonder door de RSV behandeld wordt, biedt het de verantwoordelijke overheidsinstantie een aanzienlijke mogelijkheid om het gebruik van schone en energiezuinige voertuigen binnen haar jurisdictie te promoten. Bij aanbesteding van onderhoudscontracten, waarbij voertuiggebruik een sleutelfactor is bij het leveren van diensten, kunnen instanties ervoor kiezen om voorwaarden te stellen, of concurrentie te bepalen rond de voertuigen die gebruikt worden in de dienstverlening, alsook voorwaarden te stellen die te maken hebben met rijopleidingen, onderhoud en het controleren van benzineverbruik. Bij het verlenen van vergunningen aan taxibedrijven kunnen minimale milieuprestatievoorwaarden worden gesteld. Een voorbeeld van een dergelijke aanbesteding voor vuilophaaldiensten, die effectief regiobrede koolstofreductiedoelstellingen omzet in een inkoopprocedure, is hier te vinden Van bron tot wiel (WTW) vs tank tot wiel (TTW) De Europese wetgeving eist dat de emissies van CO 2 gemeten worden tijdens de goedkeuringsprocedures voor nieuwe voertuigen. Deze benadering, bekend als van tank tot wiel (TTW) rekent alleen de geproduceerde CO 2 - uitstoot wanneer brandstof verbrand wordt door de motor van het voertuig. Dit is echter een schamele indicator aangezien de grootste impact op het milieu eigenlijk optreedt tijdens de productie van de brandstof dit geldt vooral voor alternatieve brandstof. Dit is overduidelijk in het geval van elektrische en waterstofvoertuigen die geen uitlaatemissies hebben. Voor deze brandstoffen treden klimaatinvloeden op wanneer de elektriciteit of het waterstof geproduceerd wordt. Als de elektriciteit die gebruikt wordt om de auto te laten rijden opgewekt wordt door kool of aardgascentrales, zal de totale impact op het klimaat nog steeds hoog zijn. Als de elektriciteit wordt gehaald uit vernieuwbare bronnen, zoals wind-, zonne- of waterkracht, zal de totale impact praktisch nihil zijn. Voor biobrandstoffen zoals ethanol, FAME, HVO of biogas is de CO 2 uitstoot eigenlijk dezelfde CO 2 die vanuit de atmosfeer werd geabsorbeerd toen de plant aan het groeien was. In theorie kunnen biobrandstoffen daarom klimaatneutraal zijn. Energie is echter nodig om de brandstof te produceren en andere emissies, zoals methaan, kunnen vrijkomen tijdens de productie deze factoren moeten ook meegenomen worden bij het beoordelen van klimaatsinvloeden. Een uitvoerige beoordeling van de voertuigklimaatsinvloeden moet daarom zowel brandstofverbruik als de klimaatprestatie van de gebruikte brandstof in acht nemen deze benadering staat bekend als well to wheel (van bron tot wiel) (WTW). De grafiek op de volgende bladzijde laat een vergelijking zien van de TTW en WTW- invloed van een VW Golf die op acht verschillende brandstoffen loopt I 9 9

10 Fig. 1: Vergelijking tussen de Uitlaat CO2-waarde, te zien in het voertuigenregister, en de werkelijke impact CO2 Van Bron tot Wiel (gebaseerd op Zweedse biobrandstoffen duurzaamheidswaardes 2012) I 10

11 3. Auto s en bestelwagens Bijna 75% van de totale uitstoot binnen de EU is afkomstig van lichte voertuigen (LDV s), zoals auto s en bestelwagens, en vormen een aanzienlijk deel van de voertuigaankopen in de publieke sector 12. De toepassing van de RSV en de keuze van de juiste optie met betrekking tot de uitvoering is sterk afhankelijk van de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van gegevens van fabrikanten over verbruik en uitstoot van CO 2, NO x, NMKW en fijnstof. Box 1 op de volgende pagina geeft een overzicht van relevante wetgeving en beschikbaarheid van gegevens van auto s en bestelwagens Technische specificaties (Optie 1 onder de RSV) De meest directe benadering om overeen te stemmen met de RSV is door het instellen van minimale milieuprestatienormen in de technische specificaties die zich richten op de noodzakelijke kwesties (brandstofverbruik, emissies CO 2, NO x, NMKW en fijnstof), zoals: Maximum brandstofverbruik per voertuig: xx l/km 13 Maximum CO 2 -uitstoot per voertuig: xx g/km Euro emissienorm X of hoger Alle lidstaten zouden ook een labelsysteem voor brandstofbesparing en CO 2 uitstoot voor personenauto s moeten hebben (zie Box 1). De aard van deze labels verschilt van land tot land, maar worden vaak gestructureerd door efficiëntieklassen (bijv. A-G) zoals het standaard energie-efficiëntielabel van de EC. Als zodanig kunnen overheidsinstanties de energieklasse waaraan voldaan moet worden specificeren, in plaats van een specifieke uitstoot-/verbruikslimiet te moeten stellen (bijv. auto s hebben energieklasse B of hoger) 14. Een andere benadering is om een milieuprestatiepuntensysteem van derden te gebruiken, zoals Ecoscore (zie Box 2). Dit geeft voertuigen een score gebaseerd op een beoordeling van hun milieuprestatie, inclusief alle aspecten die door de RSV behandeld worden. Deze score kan gebruikt worden om minimale specificaties in te stellen. Er zou verwezen moeten worden naar uitstoot van NO x, NMKW en fijnstof door de relevante Eurostandaard te specificeren (zie Box 1). Ter herinnering: Het specificeren van minimum Voor puur elektrische en plug-in elektrisch hybride voertuigen wordt brandstofverbruik uitgedrukt in kwh/km. CNG en biobrandstof worden gemeten in m3/km en waterstof in kg/km. Conversieformules gebaseerd op MJ-inhoud van de verschillende brandstoffen kunnen worden toegepast voor een direkte vergelijking. 14 Het is belangrijk om ervan bewust te zijn dat deze labels vaak relatief zijn alleen voertuigen van binnen dezelfde voertuigcategorie moeten worden vergeleken. Als zodanig kan een auto van gemiddelde grootte met een A-label een hogere uitstoot hebben dan bijvoorbeeld een kleine auto met een C-kwalificatie. Het is daarom ook van doorslaggevend belang om de grootte van het voertuig te bepalen dat het best aan uw behoeftes voldoet (zie sectie 7.1) I 11

12 Euronormen voor alle voertuigen is niet genoeg om de RSV na te kunnen leven, daar de Euronormen zich niet richten op brandstofverbruik of CO 2 -emissies. Box 1. Europese voorschriften en verkrijgbaarheid gegevens 15 auto s en bestelwagens 16 CO 2 & brandstofbesparing: De maximum CO 2 -emissies voor het wagenparkgemiddelde van een fabrikant (d.w.z. het gemiddelde van alle wagens dat geproduceerd wordt) is 130g CO 2 /km in 2015 voor auto s, en 175g CO 2 /km in 2017 voor bestelwagens. Gegevens over CO 2 emissies en brandstofbesparing is opgenomen in het Certificaat van Overeenstemming (CvO) dat bij de aankoop van een voertuig overhandigd moet worden. Alle personenauto s (categorie M1) die op de Europese markt verkocht worden moeten ook voorzien zijn van een label die de brandstofbesparing van de auto en de CO 2 uitstoot aangeeft. 17 NOx, NMKW en fijnstof -de Euronormen: De Euronorm voor emissies stelt grenzen aan een reeks schadelijke soorten uitstoot voor alle nieuwe voertuigen die op de markt komen inclusief NOx, NMKW en fijnstof, maar niet CO 2. Men zal strenger worden in de loop van de tijd 18. Alle lichte personen- en bedrijfsvoertuigen moeten tegenwoordig voldoen aan de Euro 5-norm. De strengere Euro 6 -norm zal voor nieuwe modellen verplicht worden vanaf september 2014 en voor bestaande modellen vanaf september Testprocedure: Getest in een laboratorium waarbij de Nieuwe Europese Rijcyclus (NERC) wordt gebruikt. Een nieuwe, wereldwijd geharmoniseerde cyclus (WLTP) en testprocedure worden op dit moment ontwikkeld die meer realistische, moderne testvoorwaarden bieden. Het is echter niet duidelijk wanneer deze gereed zullen zijn. 15 Meer gedetailleerde informatie is te vinden in een Clean Fleets factsheet, verkrijgbaar op de website van het project 16 Voertuigcategorieën M1, M2, N1 en N2 met een referentiemassa van minder dan 2,610kg. 17 In veel EU-landen volgt het label het bekende energielabelontwerp van de EU, dit is echter niet verplicht en andere landen hebben hun eigen specifieke ontwerp. 18 Alhoewel exacte cijfers van NOx, NMKW en fijnstof gegeven worden op de voertuigen van de CvO, worden deze getest in een laboratorium en moeten niet direct gebruikt worden om voertuigen te vergelijken. Voertuigen moeten alleen op de Euronorm vergeleken worden I 12

13 Snapshot: Vaststellen van minimumspecificaties in Bristol, Engeland CO 2 waardes werden vastgesteld onder het meest recente LDV (lichte voertuigen) kadercontract van het stadsbestuur van Bristol (Engeland), na raadpleging van de EU GPP Core Criteria voor transport. De criteria bepalen dat auto s <130g CO 2 /km moeten uitstoten en bestelwagens <175g CO 2 /km. Bristol ging echter verder dan dit en vroeg om auto s en kleine bestelwagens die tot de Vehicle Excise Duty (VED - Motorrijtuigenbelasting) Band C ( g CO 2 /km) of beter behoren (dit is een Brits systeem om wegenbelasting te bepalen gebaseerd op emissies). Normaal gesproken gaat Bristol hieronder zitten en vraagt om auto s die100g/km of minder uitstoten bij beëindiging van het contract. In de praktijk beperkt ze dit tot hybrides en kleine auto s en de VED band C-limiet geeft afdelingen nog steeds de mogelijkheid om grotere auto s aan te schaffen als dat nodig is. Decentrale afdelingen moeten speciale toestemming hebben als ze meer willen dan wat staat beschreven binnen de grenzen van het raamcontract. Deze technische specificaties werden aangevuld met toekenningscriteria voor duurzame werkmethodes en maatregelen om milieu-invloeden te verminderen op een praktische en positieve wijze. Snapshot: Minimumnormen voor voertuigen in Växjö, Zweden In 2010 werd er besloten dat Växjö in 2020 een fossielvrije gemeentelijke organisatie zou zijn. Om dit te kunnen bereiken was vervoer een extreem belangrijk gebied om aan te pakken. Växjö stelde een maximum-emissiedrempel op als onderdeel van de aanbestedingsprocedures van 110gCO 2 /km, wat in die tijd zelfs lager was dan de Zweedse nationale milieuvriendelijke limiet van 120gCO 2 /km (dit is nu geüpdatet). In termen van de minibus en het wagenpark in 2013, had Växjö 77% van de voertuigen geclassificeerd als milieuvriendelijk waarvan 65% op biobrandstof loopt. Dit is bereikt ondanks een zeer gedecentraliseerde inkoopstructuur ten gevolge van een duidelijk overkoepelend doel, gesteund door een systematische uitvoering van GPP binnen de organisatie Toekenningscriteria (Optie 2) Aan de andere kant kunnen deze aspecten worden beoordeeld als toekenningscriteria, door punten toe te kennen aan voertuigen n.a.v. hun prestatie in elk van de drie gebieden. Deze twee benaderingen kunnen ook gecombineerd worden door zowel minimumnormen in te stellen in de technische specificaties en dan extra punten toe te kennen voor een nog betere prestatie in het evaluatiestadium. Als dergelijke toekenningscriteria toegepast worden, is het belangrijk om potentiële leveranciers te wijzen op het evaluatieschema in de aanbestedingsdocumenten Operationele levensduurkosten (Optie 3) De Operationele Levensduurkosten (OLC) -methode uiteengezet in de RSV, kan ook worden toegepast met het gebruik van de gegevens van het CvO van auto s en I 13

14 bestelwagens en zal kosten met zich meebrengen die opgeteld moeten worden bij de kengetallen van andere levenscycluskosten. Enkele instanties hebben de OLC- calculatiemethode gebruikt om punten toe te kennen bij een aanbestedingsevaluatie (d.w.z. het gebruik van een standaard toekenningscriteriabenadering - optie 2), in plaats van de financiële waarde in een kostenberekening te gebruiken. Zie bijlagen 1 en 2 als richtlijn voor het juiste gebruik van de OLC-methodiek. Box 2. Ecoscore Ecoscore is een Belgisch systeem dat de totale milieuprestatie van voertuigen beoordeelt en een ecoscore toekent tussen 0 en 100 (waarbij 100 het best is). De ecoscore let op de belangrijkste vervuilende stoffen die door het voertuig worden uitgestoten. De emissies worden verdeeld in drie categorieën: emissies die invloed hebben op de opwarming van de aarde, emissies die invloed hebben op luchtkwaliteit (opgesplitst in invloed op volksgezondheid en invloed op ecosystemen) en geluidsemissies. De weging van de diverse soorten emissie in de uiteindelijke score is: Opwarming van de aarde: 50% Luchtkwaliteit (invloed op volksgezondheid): 20% Luchtkwaliteit (invloed op ecosysteem): 20% Geluid: 10% Ecoscore heeft een van bron tot wiel -benadering. Dit betekent dat uitstoot van zowel de rijfase (uitlaatemissies) als van de productie- en distributiefase van de brandstof (brandstofcyclusemissies) worden bekeken. Verscheidene overheidsinstanties in België maken gebruik van het ecoscoresysteem bij het bepalen van minimale technische specificaties voor voertuigaankopen, of gebruiken het als een toekenningscriterium bij aanbesteding. Voor meer informatie: Wagenparken In de meeste gevallen zullen overheidsinstanties of vervoersbedrijven niet afzonderlijke voertuigen aankopen, maar eerder een aantal voertuigen of meerjarige raamwerkcontracten opstellen die de inkopende instantie dan kan afkopen mocht dat nodig zijn in de loop van het contract. Zoals uitgelegd in sectie 2.3 kunnen inkopers ook de eisen van de RSV toepassen bij de aangekochte groep voertuigen in plaats van bij ieder voertuig apart. Dit zorgt voor alternatieve inkoopbenaderingen, zoals: Het stellen van minimumeisen met betrekking tot milieuprestatie als een gemiddelde waarde voor de hele groep aangekochte voertuigen I 14

15 Eisen dat een minimumpercentage niet-benzine/dieselvoertuigen (of een specifiek brandstof-/technologisch type zoals elektrische) meegenomen wordt in het aanbod. Deze maatregelen zijn vaak krachtiger als ze ondersteund worden door een overkoepelend milieu-, duurzaam inkoop- of vervoersbeleid. Snapshot: Minimum wagenparknorm in Duitsland Duitsland eist dat vanaf 2013 tenminste 10% van alle nieuwe of geleaste auto s minder dan 50g CO 2 /km mogen uitstoten. 20vehicles.pdf 3.5. Overige milieufactoren ter overweging De RSV beperkt zich niet alleen tot het overwegen van de geregistreerde milieu-aspecten. Enkele andere aspecten die overwogen kunnen worden in technische specificaties of toekenningscriteria 19 : Airconditioninggassen met een hoog global warming potentieel (GWP) Gevaarlijke hydraulische vloeistof en smeerolie Gebruik van gerecyclede of vernieuwbare materialen in voertuigconstructie Brandstofbesparingsweergaven, versnellingsindicatoren en bandenspanningbewakingssystemen Banden met lage rolweerstand 20 Bewakingsapparatuur voor rijgedrag Anti rijden-onder-invloed-apparatuur 3.6. Informatiebronnen Het belangrijkst bij het toepassen van minimumspecificaties is te weten welke prestatieniveaus gesteld moeten worden. 19 Gehaald uit de Green Public Procurement (GPP) -criteria voor vervoer van de Europese Commissie: 20 Geluidsemissies zijn ook een belangrijke bron van zorg in termen van lokale effecten. Er is echter vrij weinig verschil tussen motorgeluidsemissies, en zou daarom waarschijnlijk niet het overwegen waard zijn bij aanbesteding I 15

16 Alhoewel de Europese wetgeving ertoe heeft bijgedragen dat 130g CO 2 /km regelmatig als een maatstaf voor auto s wordt gezien, zijn er in werkelijkheid vele voertuigen verkrijgbaar met emissies van minder dan 100g CO 2 /km. Overheidsinstanties en vervoersbedrijven kunnen het veroorloven om ambitieuzer te zijn in het vaststellen van criteria voor auto s en bestelwagens zonder risico van kostenstijging of beperken van de markt. De sleutel tot het succesvol aanschaffen van schone voertuigen is om goed bewust te zijn van wat de markt te bieden heeft. Effectief marktonderzoek is daarom een van de belangrijkste stappen in het inkoopproces. Er zijn een aantal informatiebronnen die hierbij kunnen helpen: Clean Vehicle Portal Een database die gerund wordt door de Europese Commissie, die een uitvoerige doorzoekbare database heeft van alle voertuigtypes die verkrijgbaar zijn op de markt. Dit is inclusief informatie over CO 2 -emissies, brandstofverbruik en schadelijke lokale uitstoot van elk type, wat kan dienen als een nuttig naslaghulpmiddel voor het vaststellen van de juiste maximumsnelheden. Nationale databases, zoals of geven ook gedetailleerde informatie, ook over prijzen. Euro Topten Max heeft een doorzoekbare database voor heel Europa met de best beschikbare modellen samen met keuzecriteria en voorbeeldaanbestedingsdocumenten voor de schoonste, meest energiezuinige voertuigen op de markt. Er zijn ook 19 nationale Topten-websites beschikbaar. Andere informatiebronnen kunnen ook nuttig zijn bij het definiëren van specificaties of toekenningscriteria: EU GPP (groene overheidsopdrachten-) criteria een vrijwillige richtlijn toe te passen door elke overheidsinstantie in Europa. De gestelde vervoerscriteria geven aanbevolen CO 2 emissiegrenzen aan voor auto s en lichte voertuigen, afhankelijk van de grootte van het voertuig. De criteria worden ook verdeeld in Kern en Grootschalig om de verschillende ambitieniveau s weer te geven. Alhoewel deze criteria alle milieufactoren bevatten die in 3.4 worden opgenoemd, houden ze op dit moment geen rekening met energieverbruik dat apart verwezen moet worden naar CO 2 in de criteriadocumenten. Nationale GPP criteria een aantal landen heeft verplichte of vrijwillige milieunormen voor de aanschaf van voertuigen (bijvoorbeeld Italië, Nederland, Spanje, Zweden en Engeland). Clean Fleets casestudies het project ontwikkelt een serie casestudies uit geheel de EU die specifieke informatie geeft over de gebruikte criteria en de behaalde resultaten. Omdat deze bron blijft groeien kan het dienen als een maatstaf voor anderen I 16

17 4. Heavy duty (zware) voertuigen 21 Meer dan 25% van verkeeremissies binnen de EU worden geproduceerd door HDV s 22 (zware voertuigen), hetgeen een complexere situatie voor het inkopen van schone en efficiënte voertuigen oplevert. De HDV-sector omvat een enorme sortering voertuigen: bestelvoertuigen (van bestelwagens tot grote vrachtwagens), bussen (van minibussen tot touringcars), evenals specialistische voertuigen zoals vuilnis- of onderhoudswagens. Alhoewel de RSV op dezelfde manier van toepassing is op HDV s als op auto s en bestelwagens, zorgt de complexiteit van de sector ervoor dat het lastig is om op dezelfde manier generiek advies te geven als in vorengenoemde sectie 3. Gebruikspatronen verschillen enorm van voertuig tot voertuig, net als de situatie ter plaatse en het rijgedrag; al deze factoren kunnen een grote invloed hebben op milieuprestatie. Bussen kunnen met hoge capaciteit op dichte vlakke stedelijke wegen rijden en veel moeten stoppen en optrekken, of ze kunnen met lage capaciteit op landelijke, bergachtige wegen rijden, met lange afstanden tussen de haltes. Bestelvoertuigen kunnen vele korte ritten maken in de stad, of minder ritten met een langere afstand. Voertuigen kunnen 18 uur lang op één dag bestuurd worden, of maar één keer in de drie dagen. Ze kunnen met hoge temperaturen rijden met een behoefte aan verkoeling, of met zeer lage temperaturen met een behoefte aan verwarming. Een enorme uitdaging bij de aankoop van schone en efficiënte HDV s is dat testprocedures en gerapporteerde gegevens deze complexiteit niet (kunnen) weerspiegelen en daarom niet met gemak door inkopers gebruikt kunnen worden. Dit is omdat de motor is getest in plaats van het voertuig en het is zeer moeilijk om emissies voor motoren te laten zien die op zoveel verschillende manieren gebruikt worden (zie Box 3 hieronder). Om brandstofverbruik te kunnen minimaliseren en de optimale efficiency te vinden, moet de meest geschikte motortechnologie en juiste motorgrootte voor uw specifieke behoeftes vastgesteld worden, samen met de juiste grootte en het ontwerp van uw bestuurdersruimte, en koelingstechnologie of toevoeging hulpvermogen et cetera, waar nodig. Een laboratoriumtest gebaseerd op motorkrachtcapaciteit geeft geen realistische informatie om deze real-life rijcondities te weerspiegelen. Er bestaan echter zeer weinig real life - testcycli 23. Een uitzondering is die voor stadsbussen, waarbij de SORT-cycli (standaard on-road testcyclus), geproduceerd door UITP, 24 drie verschillende testcycli hebben (zwaar stedelijk, licht stedelijk, en voorstedelijk) dit zijn tests gebaseerd op de realiteit, bijvoorbeeld geen motortest maar een test met een bus op ware grootte op een testbaan. Gezien de uitgebreide industriële goedkeuring van deze normen zouden de meeste fabrikanten gegevens over uitstoot voor deze cycli moeten hebben en 21 Meer gedetailleerde informatie in relatie tot bussen kan gevonden worden in het Clean Fleetsbusverslag, verkrijgbaar op Een aantal instanties heeft hun eigen cyclus ontwikkeld, zoals de Millbrook London Transport Bus (MLTB) Rijcyclus. Een dergelijke benadering zal waarschijnlijk alleen geschikt zijn voor zeer grote instanties. 24 Internationale vereniging van openbaar vervoer I 17

18 kunnen dus opgevraagd worden door inkopers om voertuigen te kunnen beoordelen. Er bestaat op dit moment geen SORT-cyclus voor bussen buiten de stad. De presentatie van gegevens in termen van emissies per kwh betekent ook dat de operationele levensduurkostenmethodiek zoals die in de RSV staat (Optie 3) niet bruikbaar is, aangezien hierbij de berekening uitgevoerd moet worden gebaseerd op emissies/verbruik per kilometer 25. Het is daarom moeilijk om een technologisch-neutrale benadering, gebaseerd op het bepalen van milieuprestatiespecificaties of toekenningscriteria, te nemen zoals hierboven aangegeven. In plaats daarvan zullen de meeste inkooporganisaties besluiten welke brandstof/technologie er gebruikt moet worden in de planfase, gebaseerd op een voorzichtige analyse van hun gebruikspatronen en lokale condities. Dit was bijvoorbeeld het geval voor de aankoop van London s diesel hybrid bus fleet en Vienna s full electric bus fleet. Sectie 5 geeft meer informatie over het selecteren van types voertuigtechnologie. Box 3. Europees reglement en verkrijgbaarheid gegevens 26 zware voertuigen 27 CO 2 & brandstofbesparing: Er is geen CO 2 -emissielimiet gesteld. CO 2 -emissie en brandstofbesparing worden eerder getest voor de motor dan voor het voertuig, gemeten in kwh (d.w.z. gco 2 /kwh, i.p.v. gco 2 /km). Gegevens over CO 2 -emissies en brandstofbesparing die niet opgenomen zijn in het Certificaat van Overeenstemming (CvO), maar die beschikbaar zijn op verzoek van de inkoper. NOx, NMKW en fijnstof - de Euronormen: Alle nieuwe zware voertuigen moeten al voldoen aan de Euro VI-norm. 28 Testprocedures: Motoren getest met de nieuwe WHTC/WHSC (wereldwijd geharmoniseerde tranciënte cyclus/stationaire cyclus) sinds de introductie van de Euro VI-normen. 25 Cijfers in de Clean Vehicle Portal zijn eerder gebaseerd op generieke cijfers voor de voertuigklasse dan voor het specifieke model 26 Meer gedetailleerde informatie kan gevonden worden in een Clean Fleets factsheet over dit onderwerp, verkrijgbaar op de website van het project 27 Voertuigcategorieën M2, M3, N2 & M3 met een referentiemassa van meer dan 2,610 kg 28 De Euronormen voor zware voertuigen worden vaak gepresenteerd in Romeinse cijfers om verwarring te voorkomen met de Euronormen voor lichte voertuigen I 18

19 Bepaalde informatie en geleidingsbronnen die gepresenteerd worden in sectie 3.6 kunnen ook relevant zijn voor zware voertuigen, alhoewel minder gegevens beschikbaar zijn. Een uitvoerige recensie voor bussen over huidige Europese stadservaringen met alternatieve brandstoffen en technologieën is in een speciaal Clean Fleets-verslag hier te vinden I 19

20 5. Bepalen van de geschikte voertuigtechnologie Bij het plannen van de aankoop van nieuwe voertuigen moet een instantie eerst: a) van tevoren het in te kopen type voertuigtechnologie/brandstof bepalen ( bijv. elektrisch, hybride, aangedreven door biobrandstof, diesel etc., of een combinatie daarvan) b) de aanbesteding technologisch neutraal maken waar verschillende voertuigtypes strijden tegen een gemeenschappelijke reeks specificaties en toekenningscriteria. Momenteel zullen in de meeste gevallen instanties al in de planningsfase een besluit nemen over voertuigtechnologie/brandstof, gebaseerd op gedetailleerde vergelijking van de beschikbare opties en hun geschiktheid. Een verandering in voertuigtechnologie zal vaak een aantal belangrijke consequenties met zich meebrengen waarmee bij de planning rekening gehouden moet worden niet in het minst tankopties en infrastructuur en voertuiggebruiksprofielen. Enkele van de belangrijkste overwegingen waarmee wagenparkbeheerders te maken hebben worden hieronder genoemd. Veel instanties zullen ook grote raamwerkcontracten met verschillende voertuigleveranciers opstellen, waarin een selectie van diverse voertuigtypes en ook potentiële voertuigtechnologieën zijn opgenomen. In deze gevallen zal de uiteindelijke beslissing van welk voertuig aangekocht moet worden vaak gemaakt worden door de eindgebruiker, eerder gebaseerd op de individuele eisen en voorkeuren, dan door een inkoopactie. Waar een voor de inkopende instantie nieuwe technologie/brandstof in overweging is, opteren vele instanties voor het uitvoeren van test- en pilotacties op de weg om hun prestatie te beoordelen, en baseren dan pas hun beslissing op de behaalde resultaten. Proefritten en demonstraties kunnen niet alleen elke onvoorziene zaak gerelateerd aan de nieuwe technologie helpen identificeren, maar ook de acceptatie helpen vergroten van nieuwe technologieën als de eindgebruikers betrokken zijn bij testacties Factoren die invloed hebben op aankoopbesluiten Er is een verscheidenheid aan factoren die een overheidsinstantie of vervoersbedrijf in overweging zal nemen zowel bij het bepalen van de benadering tot het aankopen van een voertuig, als welke brandstof/technologie te kiezen: Subsidies, fiscale stimulansen, fondsen etc.: De beschikbaarheid van financiële steun voor de invoer van alternatieve brandstoffen en technologieën, inclusief fiscale stimulansen (lagere voertuigenbelasting voor schonere voertuigen, lagere belasting op schonere brandstoffen etc.) en subsidies/toelages, verschilt substantieel van land tot land. Dit is vaak de belangrijkste factor bij het bepalen of dergelijke technologieën kostenefficiënt zijn, en bij het bepalen van de brandstof/technologiekeuze. Totale eigendomskosten (TCO): 29 Vele alternatieve brandstof-/technologiemogelijkheden hebben hogere kosten voor investering vooraf, zowel wat betreft de voertuigen, de 29 Vaak ook levenscycluskosten (LCC) genoemd, alhoewel definities kunnen verschillen I 20

Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën

Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën Studiedag elektrische wagens en laadpalen 31 mei 2012 Overview Mobimix.be? Duurzaam vlootbeheer? Technologie Milieuprestaties Financieel Conclusies + vragen Overview

Nadere informatie

Hoe kan innovatie helpen?

Hoe kan innovatie helpen? Themabijeenkomst 16 december: Luchtvervuiling, en hoe houden wij Nederland mobiel? Verkeer Toenemende en invloed luchtvervuiling: van milieu-eisen op de sector hoe kan 2 Inhoud Waar komen verkeersemissies

Nadere informatie

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014 Energie in Beweging Wat is Well to Wheel Met Well to Wheel wordt het totale rendement van brandstoffen voor wegtransport uitgedrukt Well to Wheel maakt duidelijk

Nadere informatie

Van NEDC naar WLTP. Wat is WLTP? Nieuwe testprocedure van invloed op uw wagenpark

Van NEDC naar WLTP. Wat is WLTP? Nieuwe testprocedure van invloed op uw wagenpark Van NEDC naar WLTP Nieuwe testprocedure van invloed op uw wagenpark Wat is WLTP? WLTP staat voor Worldwide Harmonized Light Vehicle Test Procedure (Wereldwijde geharmoniseerde testprocedure voor lichte

Nadere informatie

EFRO project. Factsheets rondvaart. Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek

EFRO project. Factsheets rondvaart. Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek EFRO project Factsheets rondvaart Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek 2 Inhoud Inleiding Technische opties voor een schonere vloot Emissie in de praktijk Overzicht Conclusies

Nadere informatie

KIVI NIRIA jaarcongres 2013 1

KIVI NIRIA jaarcongres 2013 1 2 KIVI NIRIA Jaarcongres 2013 Sustainable Mobility voor duurzame Toenemende invloed innovatie van milieu-eisen op de sector Inhoud Euro-normen CO 2 -normen waarom werken ze? katalysator voor innovatie

Nadere informatie

Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën

Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën Is uw bestuur er klaar voor? Praktijkdag Nieuwe Mobiliteit - Brugge - 11 september 2012 Overview Mobimix.be? Moeten we er wel klaar voor zijn? Zijn de technologieën

Nadere informatie

BEGELEIDINGSFORMULIER VOOR INSCHRIJVERS

BEGELEIDINGSFORMULIER VOOR INSCHRIJVERS BEGELEIDINGSFORMULIER VOOR INSCHRIJVERS ECOSTARS Fleet Recognition Scheme Het ECOSTARS Fleet Recognition Scheme is ontwikkeld om erkenng, begeleidg en advies te geven aan beheerders van goederenvoertuigen,

Nadere informatie

Jan Schouten. Volvo Truck Nederland

Jan Schouten. Volvo Truck Nederland Jan Schouten Quality Safety Environmental care A company driven by strong core values CO 2 -neutrale productie Eerste 100 % CO 2 -neutrale truckfabriek in Gent Windenergie, zonne-energie, biobrandstoffen

Nadere informatie

aardgas tank ik bij DATS 24 www.dats24.be CNG aardgas voor voertuigen De slimme ecomobiele toekomst is vandaag Transitiebrandstof

aardgas tank ik bij DATS 24 www.dats24.be CNG aardgas voor voertuigen De slimme ecomobiele toekomst is vandaag Transitiebrandstof CNG aardgas voor voertuigen CNG betekent letterlijk samengeperst natuurlijk gas en is eenvoudigweg de samengeperste variant van het aardgas dat we kennen voor huishoudelijk gebruik. CNG is al een tijdje

Nadere informatie

***II GEMEENSCHAPPELIJK STANDPUNT

***II GEMEENSCHAPPELIJK STANDPUNT EUROPEES PARLEMENT 1999 Zittingsdocument 2004 C5-0028/1999 19/07/1999 ***II GEMEENSCHAPPELIJK STANDPUNT Betreft: GEMEENSCHAPPELIJK STANDPUNT (EG) Nr. /99 DOOR DE RAAD VASTGESTELD OP 22.04.1999 MET HET

Nadere informatie

De maatregelen bestaan in hoofdlijnen uit: Betrekken medewerkers bij reduceren energieverbruik en reduceren CO2-uitstoot

De maatregelen bestaan in hoofdlijnen uit: Betrekken medewerkers bij reduceren energieverbruik en reduceren CO2-uitstoot Beleidsverklaring Co2 Deze beleidsverklaring met betrekking tot de CO2 uitstoot is onderdeel van het door M, van der Spek Hoveniersbedrijf B.V. gevoerde milieubeleid. M. van der Spek Hoveniersbedrijf B.V.

Nadere informatie

Fleetclub van 100. Welkom

Fleetclub van 100. Welkom Fleetclub van 100 Welkom Fleetclub van 100 Welkom Michel Dudok Manager Fleetsales & Leasing Doel van deze workshop Na afloop van de workshop bent u op de hoogte van De achtergronden, techniek en actuele

Nadere informatie

Kansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen

Kansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen 1 Kansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen, 11 februari 2014 2 Inhoud 1. Brandstofopties 2. Kansen en onzekerheden 3. Milieuaspecten 4. Conclusies & aanbevelingen 3 Alternatieve

Nadere informatie

Invloed overheidsbeleid op de afzet van brandstoffen. Arno Schroten

Invloed overheidsbeleid op de afzet van brandstoffen. Arno Schroten Invloed overheidsbeleid op de afzet van brandstoffen Arno Schroten CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise

Nadere informatie

Mobiliteit. Verdiepende opdracht

Mobiliteit. Verdiepende opdracht 2015 Mobiliteit Verdiepende opdracht Inleiding In dit onderdeel kun je meer leren over het onderwerp Mobiliteit. Pagina 1 Inhoud 1. Mobiliteit... 3 1.1 Doel... 3 1.2 Inhoud... 3 Pagina 2 1. Mobiliteit

Nadere informatie

E85 rijdende flexifuel auto uitstoot ten gevolge van de aanwezigheid van benzine in de brandstof.

E85 rijdende flexifuel auto uitstoot ten gevolge van de aanwezigheid van benzine in de brandstof. Energielabel auto Personenwagens moeten voorzien zijn van een zogenaamd energielabel. Deze maatregel is ingesteld om de consument de mogelijkheid te geven om op eenvoudige wijze het energieverbruik van

Nadere informatie

Seminar Schone Voertuigtechnieken

Seminar Schone Voertuigtechnieken Seminar Schone Voertuigtechnieken Milieu 2012 Hans Bosma, HAN Automotive Lejo Buning, HAN Automotive Peter Kerris, NVRD o Achtergrond Agenda o Overzicht: emissies en andere omgevingsfactoren o Afwegingskader

Nadere informatie

Soorten brandstoffen en aandrijvingen. Alternatieve Brandstoffen. Alternatieve Brandstoffen. Enkele voorbeelden. Alternatieve aandrijvingen

Soorten brandstoffen en aandrijvingen. Alternatieve Brandstoffen. Alternatieve Brandstoffen. Enkele voorbeelden. Alternatieve aandrijvingen Soorten brandstoffen en aandrijvingen WATT Roadshow wagens, alternatieve transportmiddelen en technologie De voor- en nadelen van WATT-voertuigen Prof. Joeri Van Mierlo Conventionele brandstoffen Benzine,

Nadere informatie

Welkom. Terence Otemann Area Service Manager DAF Nederland A PACCAR COMPANY DRIVEN BY QUALITY

Welkom. Terence Otemann Area Service Manager DAF Nederland A PACCAR COMPANY DRIVEN BY QUALITY Welkom Terence Otemann Area Service Manager DAF Nederland OP WEG NAAR NOG SCHONER TRANSPORT GLOBAL WARMING LUCHT KWALITEIT Local Nationaal Week + trip ~ 1500km 2-3 day trip ~ 500km 1 day trip ~ 250km DC

Nadere informatie

Inleiding. Voor bedrijven. Inleiding. Voor bedrijven. Voor bedrijven. Financiële stimulansen voor bedrijven en lokale overheden

Inleiding. Voor bedrijven. Inleiding. Voor bedrijven. Voor bedrijven. Financiële stimulansen voor bedrijven en lokale overheden Inleiding Financiële stimulansen voor bedrijven en lokale overheden Roel Vanderbeuren Projectverantwoordelijke WATT Roadshow Bond Beter Leefmilieu Vergroening van het wagenpark deel van totale mobility

Nadere informatie

SCHADELIJKE EMISSIES VAN DIESELVOERTUIGEN. TNO - Willar Vonk 4 juni 2015 Louwman Museum Bron: rapportnummer TNO 2015 R10733

SCHADELIJKE EMISSIES VAN DIESELVOERTUIGEN. TNO - Willar Vonk 4 juni 2015 Louwman Museum Bron: rapportnummer TNO 2015 R10733 SCHADELIJKE EMISSIES VAN DIESELVOERTUIGEN TNO - Willar Vonk 4 juni 2015 Louwman Museum Bron: rapportnummer TNO 2015 R10733 TNO MEET SINDS 1986 EMISSIES In opdracht van het Ministerie van Infrastructuur

Nadere informatie

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het decreet van 27 november 2015 betreffende lage-emissiezones, artikel 4 en 5;

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het decreet van 27 november 2015 betreffende lage-emissiezones, artikel 4 en 5; Besluit van de Vlaamse Regering houdende wijziging van artikel 2 van het besluit van de Vlaamse Regering van 26 februari 2016 betreffende lage-emissiezones DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het decreet van

Nadere informatie

3. Hoeveel tankstations in Vlaanderen beschikken thans over een vergunning voor CNG-levering? Graag een overzicht per provincie.

3. Hoeveel tankstations in Vlaanderen beschikken thans over een vergunning voor CNG-levering? Graag een overzicht per provincie. SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 282 van MARTINE TAELMAN datum: 20 april 2015 aan ANNEMIE TURTELBOOM VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN BEGROTING, FINANCIËN EN ENERGIE Alternatieve

Nadere informatie

Concordantietabel B. januari Vlaamse omzettingsmaatregel

Concordantietabel B. januari Vlaamse omzettingsmaatregel RICHTLIJN (EU) 2015/719 VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 29 april 2015 tot wijziging van Richtlijn 96/53/EG van de Raad houdende vaststelling, voor bepaalde aan het verkeer binnen de Gemeenschap

Nadere informatie

MILIEU EN CO2 PROGRAMMA C.Q. HET PLAN

MILIEU EN CO2 PROGRAMMA C.Q. HET PLAN Pagina 1 van 5 MILIEU EN CO2 PROGRAMMA C.Q. HET PLAN VAN AANPAK CALCHIN FINANCE B.V. 2018-2021 Pagina 2 van 5 Hoofdstuk 1 INLEIDING Voor u ligt het Milieu en Co2 programma c.q. het Plan van Aanpak, waarin

Nadere informatie

Lage-emissie zones in België. What s next?

Lage-emissie zones in België. What s next? Lage-emissie zones in België What s next? Lage-emissiezones Onlangs kondigde het Brussels Hoofdstedelijk Gewest aan dat vanaf 2018 de meest vervuilende voertuigen geleidelijk aan zullen worden geweerd

Nadere informatie

Uw wagenpark op biobrandstof laten rijden Een overzicht van de nieuwste mogelijkheden

Uw wagenpark op biobrandstof laten rijden Een overzicht van de nieuwste mogelijkheden Uw wagenpark op biobrandstof laten rijden Een overzicht van de nieuwste mogelijkheden Een inleiding op de Technical Guidance Koolstofkringloop Waar gaat deze folder over? Duurzame mobiliteit is een hot

Nadere informatie

Eerste voortgangsrapportage CO 2 -emissiereductie. Carbon Footprint 2010

Eerste voortgangsrapportage CO 2 -emissiereductie. Carbon Footprint 2010 Eerste voortgangsrapportage CO 2 -emissiereductie. Graag informeren wij u over de uitkomsten van onze eerste Carbon Footprint over 2010 en 2011, en de eerste Carbon Footprint Analyse over 2011. Daarin

Nadere informatie

CO 2 Reductie doelstellingen

CO 2 Reductie doelstellingen CO 2 Reductie doelstellingen Gebr. Griekspoor BV Innovatief Proactief Duurzaam Betrokken Nieuw-Vennep 5 november 2013 Dilia van der Want. Afdeling KAM Akkoord directie: Datum: Handtekening: 0.0 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Duurzame mobiliteit in de praktijk

Duurzame mobiliteit in de praktijk Duurzame mobiliteit in de praktijk Raymond Gense Manager duurzame ontwikkeling Pon Holdings Mobiliteit en duurzaamheid 16 Januari 2009 1 Inhoud: Wat is Duurzame mobiliteit Welke Duurzame voertuigoplossingen

Nadere informatie

CO 2 - en energiereductiedoelstellingen t/m 2012. Alfen B.V. Auteur: H. van der Vlugt Versie: 2.4 Datum: 16-aug-2011 Doc.nr: 10.

CO 2 - en energiereductiedoelstellingen t/m 2012. Alfen B.V. Auteur: H. van der Vlugt Versie: 2.4 Datum: 16-aug-2011 Doc.nr: 10. CO 2 - en energiereductiedoelstellingen t/m 2012 Alfen B.V. Auteur: H. van der Vlugt Versie: 2.4 Datum: Doc.nr: 10.A0320 CO 2 -reductierapport Distributielijst Naam B.Bor (Alf) M. Roeleveld (ALF) Accorderingslijst

Nadere informatie

Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen. Jan Van Houwenhove 3 December 2015

Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen. Jan Van Houwenhove 3 December 2015 Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen Jan Van Houwenhove 3 December 2015 Agenda Cryo Advise Aardgas - eigenschappen Voordelen Uitdagingen Cryo Advise advies voor LNG systemen

Nadere informatie

Duurzaam transport voor nu en de toekomst

Duurzaam transport voor nu en de toekomst Duurzaam transport voor nu en de toekomst CO2 reductie met heavy duty voertuigen Hans Binnendijk Product manager Scania Benelux 2 6/29/2016 Info class internal Department / Name / Subject Vier drijfveren

Nadere informatie

De auto van de toekomst is voor vandaag

De auto van de toekomst is voor vandaag De auto van de toekomst is voor vandaag Woensdag 7 mei 2014 Belgian Platform on Alternative Transport Fuels #8 Agenda 1. Inleiding 2. Belgische cijfers over de markt en het park 3. Andere Europese landen

Nadere informatie

Samenvatting van de studie uitgevoerd door CO 2 logic in opdracht van de MIVB

Samenvatting van de studie uitgevoerd door CO 2 logic in opdracht van de MIVB Vergelijking van de CO 2 -uitstoot per vervoermiddel in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Samenvatting van de studie uitgevoerd door CO 2 logic in opdracht van de MIVB 100% Gerecycleerd papier Januari

Nadere informatie

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in

Nadere informatie

De Jong Zuurmond lanceert met GoodFuels en MAN eerste private blendingstation voor Renewable Diesel (HVO) in Nederland.

De Jong Zuurmond lanceert met GoodFuels en MAN eerste private blendingstation voor Renewable Diesel (HVO) in Nederland. De Jong Zuurmond lanceert met GoodFuels en MAN eerste private blendingstation voor Renewable Diesel (HVO) in Nederland. Beesd/Amsterdam, 10 April 2017 In Beesd hebben De Jong Zuurmond en GoodFuels het

Nadere informatie

Ketenanalyse uitbesteed transport. Goedgekeurd door: H. van Wijk

Ketenanalyse uitbesteed transport. Goedgekeurd door: H. van Wijk Ketenanalyse uitbesteed transport Goedgekeurd door: H. van Wijk Lars van Wijk Bedrijf: H. van Wijk transport- en aannemersbedrijf & H. van Wijk bestrating b.v. 25-05-2018 Inhoud Inleiding... 3 1. Doel

Nadere informatie

De Groningen weg van Broem naar Zoem

De Groningen weg van Broem naar Zoem NVRD Noord Nederland 14 maart 2019, Resato, Assen De Groningen weg van Broem naar Zoem Gerrit Griffioen Hoofd Materieel gemeente Groningen 1 Brandstof gerelateerd equipment Gemeente Groningen heeft ongeveer

Nadere informatie

Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van. Post. Versie 8 april 2015

Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van. Post. Versie 8 april 2015 Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Post 1. Scope/afbakening De productgroep Post omvat de uitbesteding van postdiensten voor verspreiding van drukwerk (schriftelijk berichtenverkeer)

Nadere informatie

Derde voortgangsrapportage CO2-emissiereductie.

Derde voortgangsrapportage CO2-emissiereductie. Derde voortgangsrapportage CO2-emissiereductie. Graag informeren wij u over de uitkomsten van onze Carbon Footprint en de derde CO 2 Emissie-inventarisatie, dit alles over 2014. Hierin zijn de hoeveelheden

Nadere informatie

CO2 Emissies & voortgang van doelstellingen Nieuwsbrief 2 van 2017

CO2 Emissies & voortgang van doelstellingen Nieuwsbrief 2 van 2017 Inleiding CO 2 prestatieladder Sinds 2013 is Gebr. Beentjes gecertificeerd voor de CO2 prestatieladder. Een van de onderdelen van het CO2 beleid is het periodiek communiceren over de CO2 uitstoot alsmede

Nadere informatie

Energietransitie bij Mobiliteit

Energietransitie bij Mobiliteit Energietransitie bij Mobiliteit Aanpak openbaar vervoer in Zuid-Holland Jan Ploeger Presentatie voor Inspiratiedag KPVV 15 oktober 2015 In Zuid-Holland is pas 2,2 % van het energieverbruik duurzaam. Nationale

Nadere informatie

Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën

Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën What s in it for my company? Praktijkavond Nieuwe Mobiliteit - Brugge - 11 september 2012 Overview Mobimix.be? Duurzaam vlootbeheer? Technologie Milieuprestaties

Nadere informatie

Voortgangsrapportage 5 CO 2 -Prestatieladder

Voortgangsrapportage 5 CO 2 -Prestatieladder CO 2 -Prestatieladder Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. BRANDSTOF... 4 REDUCTIEDOELSTELLING... 4 RESULTATEN... 4 3. ELEKTRICITEIT... 5 4. GROENAFVAL... 6 KETENANALYSE... 6 REDUCTIEDOELSTELLING... 6 HOEVEELHEID

Nadere informatie

Wie vooruit wil, rijdt duurzaam!

Wie vooruit wil, rijdt duurzaam! Wie vooruit wil, rijdt duurzaam! Noord-Nederland is een prachtig deel van Nederland. Prachtig vanwege de natuur, de mentaliteit van de mensen en de ruimte. Een plek waar duurzaamheid steeds meer ruimte

Nadere informatie

Voortgangsrapportage

Voortgangsrapportage Projectomschrijving : Voortgangsrapportage Voortgangsrapportage Opdrachtgever Auteur : Remmits Groep : R. van Eummelen Voor akkoord versie: 1.0 d.d.: 12-01-2019 Autorisatie: Auteur: Projectleider: Directeur:

Nadere informatie

De doelstellingen luidt: 4% reductie veroorzaakt door elektraverbruik door het geheel over te stappen naar groene stroom in 2017.

De doelstellingen luidt: 4% reductie veroorzaakt door elektraverbruik door het geheel over te stappen naar groene stroom in 2017. Twee maal per jaar voert Rail Partner Holland een review uit m.b.t. de stand van zaken aangaande CO2- reductiedoelstellingen. Tijdens deze halfjaarlijkse evaluatie worden alle genoemde maatregelen gecheckt.

Nadere informatie

Voortgangsrapportage 4 CO 2 -Prestatieladder

Voortgangsrapportage 4 CO 2 -Prestatieladder CO 2 -Prestatieladder Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. BRANDSTOF... 4 REDUCTIEDOELSTELLING... 4 RESULTATEN... 4 3. GROENAFVAL... 5 KETENANALYSE... 5 REDUCTIEDOELSTELLING... 5 HOEVEELHEID GROENAFVAL...

Nadere informatie

3.A.1 Carbon Footprint Rapportage Allinq Group 2017

3.A.1 Carbon Footprint Rapportage Allinq Group 2017 3.A.1 Carbon Footprint Rapportage Allinq Group 2017 Eigenaar: Wim Beukers Versie: 3.0 Classificatie: Openbaar Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 Afbakening... 3 2.1 Organisatiegrenzen... 3 2.2 Korte beschrijving

Nadere informatie

W & M de Kuiper Holding

W & M de Kuiper Holding 2 januari t/m juni 2018 2 Pagina 2 van 6 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Overzicht -emissie gegevens 3 Vergelijking met voorgaande jaren 4 3 -gerelateerd gunningsvoordeel 5 4 Doelstellingen 5 Reductiedoelstellingen

Nadere informatie

Energiemanagement actieplan

Energiemanagement actieplan Energiemanagement actieplan Versie 2018.1 Datum: 11-01-2019 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Reductiemogelijkheden 4 2.1 Brandstof 4 2.2 Electra en warmte 4 2.3 Projecten 5 3. CO2 reductie a.d.h.v. maatregelen

Nadere informatie

Met de betrachting de vergroeningseffecten van de hervormde BIV te monitoren, wens ik volgende vragen te stellen.

Met de betrachting de vergroeningseffecten van de hervormde BIV te monitoren, wens ik volgende vragen te stellen. SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 319 van JORIS VANDENBROUCKE datum: 17 juni 2016 aan BART TOMMELEIN VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN BEGROTING, FINANCIËN EN ENERGIE Hervorming

Nadere informatie

Activiteiten van leveranciers van biobrandstoffen, ontwikkelingen en toekomstverwachtingen

Activiteiten van leveranciers van biobrandstoffen, ontwikkelingen en toekomstverwachtingen Activiteiten van leveranciers van biobrandstoffen, ontwikkelingen en toekomstverwachtingen Eric van den Heuvel 18 maart 2015 Presentatie tijdens het Truck van de Toekomst evenement - Hardenberg Inpakken

Nadere informatie

Footprint Totaal scope 1 en 2. Scope 1 en 2 emissies Pilkes 2016 (totaal = 518,44 ton CO 2 )

Footprint Totaal scope 1 en 2. Scope 1 en 2 emissies Pilkes 2016 (totaal = 518,44 ton CO 2 ) Juli 2017 Extern Sinds november 2013 beschikt Pilkes over een CO2-bewust certificaat. In eerste instantie op niveau 3 van de ladder en vanaf januari 2015 is Pilkes gecertificeerd voor niveau 5 van de CO2-Prestatieladder.

Nadere informatie

Ga vooruit naar een duurzame toekomst.

Ga vooruit naar een duurzame toekomst. Ga vooruit naar een duurzame toekomst. Rijden op OGO CNG is schoner, goedkoper en makkelijk. Verder vooruit Inhoudsopgave Duurzame en betaalbare mobiliteit binnen handbereik 4 Groeiende behoefte naar duurzaamheid

Nadere informatie

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen.

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen. De noodzaak van waterstof InnoTeP 2017 Jochem Huygen. Story line Korte introductie HyMove Uitdagingen energietransitie Wat wordt de elektriciteitsvraag? Hoe kan het net het aan? Rol van waterstof HyMove

Nadere informatie

Presentatie nieuwe concepten

Presentatie nieuwe concepten Zero-emission voertuigen vragen andere aanpak, Gertjan Koornneef, Robin Vermeulen, Sam van Goethem, Robert Koffrie 2 Uitbreiding steekproefprogramma ZE bussen. Sluiten prestaties van nieuwe productaanbod

Nadere informatie

De Staatsecretaris van Infrastructuur en Milieu, Handelende in overeenstemming met de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie;

De Staatsecretaris van Infrastructuur en Milieu, Handelende in overeenstemming met de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie; Regeling van de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu van 2011, nr. HBJZ, houdende regels ter bevordering van de aanschaf van schone en energiezuinige wegvoertuigen (Regeling bevordering aankoop

Nadere informatie

Emissies van het wegverkeer in België 1990-2030

Emissies van het wegverkeer in België 1990-2030 TRANSPORT & MOBILITY LEUVEN VITAL DECOSTERSTRAAT 67A BUS 1 3 LEUVEN BELGIË http://www.tmleuven.be TEL +32 (16) 31.77.3 FAX +32 (16) 31.77.39 Transport & Mobility Leuven is een gezamenlijke onderneming

Nadere informatie

Clean fuel. LNG Facts & Figures

Clean fuel. LNG Facts & Figures 1 LNG Facts & Figures Waarom LNG Schoon Zonder nabehandeling voldoen aan emissie standaarden Veilig Lichter dan lucht als het verdampt Moeilijk ontsteekbaar Enorme voorraden Past in Europese doelstelling

Nadere informatie

Erdi Holding B.V. Voortgangsrapportage 2017

Erdi Holding B.V. Voortgangsrapportage 2017 01-01-017 t/m 31-1-017 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding. CO-voetafdruk.1. Rapportageperiode 017 3. Historische vergelijking 4. Relatieve uitstoot 5. Directe en indirecte emissies 6. Klimaatcompensatie

Nadere informatie

3.A.1 Carbon Footprint Rapportage Allinq Group 2018

3.A.1 Carbon Footprint Rapportage Allinq Group 2018 3.A.1 Carbon Footprint Rapportage Allinq Group 2018 Eigenaar: Wim Beukers Versie: 1.0 Classificatie: Openbaar Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 Afbakening... 3 2.1 Organisatiegrenzen... 3 2.2 Korte beschrijving

Nadere informatie

Verbruikte diesel Verbruikte benzine. Gasverbruik (M3) Elektraverbruik (kwh)

Verbruikte diesel Verbruikte benzine. Gasverbruik (M3) Elektraverbruik (kwh) Twee maal per jaar voert Rail Partner Holland een review uit m.b.t. de stand van zaken aangaande CO2- reductiedoelstellingen. Tijdens deze halfjaarlijkse evaluatie worden alle genoemde maatregelen gecheckt.

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9372 31 mei 2011 Regeling van de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu van 23 mei 2011, nr. BJZ2011046373, houdende

Nadere informatie

EEN NIEUWE KIJK OP DIESELAUTO S

EEN NIEUWE KIJK OP DIESELAUTO S WHITEPAPER DIESELFEITEN EEN NIEUWE KIJK OP DIESELAUTO S DIESEL, BENZINE OF KIES IK VOOR EEN ALTERNATIEVE BRANDSTOF? Diesel maakt heel lang de dienst uit binnen het wagenpark van bedrijven. Dieselbrandstof

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 6 juni 2008 (09.06) (OR. en) 10257/08 Interinstitutioneel dossier: 2005/0283 (COD)

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 6 juni 2008 (09.06) (OR. en) 10257/08 Interinstitutioneel dossier: 2005/0283 (COD) RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 6 juni 2008 (09.06) (OR. en) 10257/08 Interinstitutioneel dossier: 2005/0283 (COD) TRANS 187 ENT 118 ENV 347 MAP 15 CODEC 710 VERSLAG van: het voorzitterschap aan: de

Nadere informatie

CO2 reductiedoelstellingen niveau 5

CO2 reductiedoelstellingen niveau 5 CO2 reductiedoelstellingen niveau 5 Aannemingsbedrijf van der Meer B.V. Benthuizen 19 november 2014 J. van der Meer. Afdeling KAM Akkoord directie: Datum: Handtekening: 0.0 Inhoudsopgave 0.0 Inhoud 1.0

Nadere informatie

aardgas tank ik bij DATS 24 www.dats24.be CNG aardgas voor voertuigen De slimme ecomobiele toekomst is vandaag Transitiebrandstof

aardgas tank ik bij DATS 24 www.dats24.be CNG aardgas voor voertuigen De slimme ecomobiele toekomst is vandaag Transitiebrandstof aardgas voor voertuigen betekent letterlijk samengeperst natuurlijk gas en is eenvoudigweg de samengeperste variant van het aardgas dat we kennen voor huishoudelijk gebruik. is al een tijdje populair als

Nadere informatie

Instrumenten voor de aankoop van milieuvriendelijke voertuigen. Infosessie Aankoop duurzame mobiliteit 15 maart 2012 Annemie Wynands

Instrumenten voor de aankoop van milieuvriendelijke voertuigen. Infosessie Aankoop duurzame mobiliteit 15 maart 2012 Annemie Wynands Instrumenten voor de aankoop van milieuvriendelijke voertuigen Infosessie Aankoop duurzame mobiliteit 15 maart 2012 Annemie Wynands Bestek aankoop MVV 1. Personenwagen en lichte vrachtwagen Technische

Nadere informatie

MANAGEMENTSAMENVATTING

MANAGEMENTSAMENVATTING MANAGEMENTSAMENVATTING Zware dieselvoertuigen hebben relatief hoge NOx- en PM-emissies. De verstrenging van de Europese emissiereglementering moet leiden tot een vermindering van deze emissies voor nieuwe

Nadere informatie

Jansma Drachten B.V. ENERGIE ACTIEPLAN Datum: CO2 -Prestatieladder ENERGIE ACTIEPLAN. Conform NEN Versie / Juni 2016

Jansma Drachten B.V. ENERGIE ACTIEPLAN Datum: CO2 -Prestatieladder ENERGIE ACTIEPLAN. Conform NEN Versie / Juni 2016 ENERGIE ACTIEPLAN Conform NEN 50001 Versie -1 / Juni Algemeen Ten minste jaarlijks, na afloop van een boekjaar, wordt dit document beoordeeld en aangepast. De vertegenwoordiger CO2 Prestatieladder is verantwoordelijk

Nadere informatie

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2017

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2017 Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2017 CO 2 Prestatieladder - Niveau 3 Datum: 13 september 2017 Versie: 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 2. Basisgegevens... 2 2.1 Beschrijving van de organisatie...

Nadere informatie

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2014

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2014 Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2014 CO 2 Prestatieladder - Niveau 3 Datum: 1 november 2014 Versie: 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 2. Basisgegevens... 2 2.1 Beschrijving van de organisatie...

Nadere informatie

Half jaarlijkse rapportage Carbon Footprint 2014

Half jaarlijkse rapportage Carbon Footprint 2014 Het overzicht van de totale CO 2 uitstoot van Alphabet Nederland B.V. per 3-6-214 Scope Bron / Soort CO2 uitstoot (ton) Subtotaal Gasverbruik Hoofdkantoor 25 Overige locaties (11) 47 72 Directe emissies

Nadere informatie

Praktijkemissies zware bedrijfswagens

Praktijkemissies zware bedrijfswagens Praktijkemissies zware bedrijfswagens Steekproefcontroleprogramma heavy-duty voor het Ministerie van Infrastructuur & Milieu Nationale stakeholderbijeenkomst, 3 februari 2014, Helmond Robin Vermeulen 2

Nadere informatie

Exemplarité des pouvoirs publics en matière de transport. Voorbeeldgedrag publieke overheden inzake transport. 5 novembre/er 2014

Exemplarité des pouvoirs publics en matière de transport. Voorbeeldgedrag publieke overheden inzake transport. 5 novembre/er 2014 Exemplarité des pouvoirs publics en matière de transport Voorbeeldgedrag publieke overheden inzake transport 5 novembre/er 2014 Bruxelles Environnement Département stationnement et déplacements Leefmilieu

Nadere informatie

De emissie inventaris van: 2016 Dit document is opgesteld volgens ISO

De emissie inventaris van: 2016 Dit document is opgesteld volgens ISO De emissie inventaris van: 2016 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Opgesteld door: Stef Jonker Datum: 20 juli 2017 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 De organisatie... 4 2.1 Verantwoordelijke...

Nadere informatie

Vebruikte diesel Verbruikte benzine. Gasverbruik (M3) Elektraverbruik (kwh)

Vebruikte diesel Verbruikte benzine. Gasverbruik (M3) Elektraverbruik (kwh) Twee maal per jaar voert Rail Partner Holland een review uit m.b.t. de stand van zaken aangaande CO2- reductiedoelstellingen. Tijdens deze halfjaarlijkse evaluatie worden alle genoemde maatregelen gecheckt.

Nadere informatie

VR DOC.0977/2BIS

VR DOC.0977/2BIS VR 2017 0610 DOC.0977/2BIS Besluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van artikel 32bis van het koninklijk besluit van 15 maart 1968 houdende algemeen reglement op de technische eisen waaraan de auto

Nadere informatie

EMISSIE INVENTARIS Axent Groen BV

EMISSIE INVENTARIS Axent Groen BV EMISSIE INVENTARIS 2018-2 Tel 053 480 74 90 Vanekerbeekweg 65 www.axentgroen.nl E-mail info@axentgroen.nl 7524 PE, Enschede Directie Wietse Wes INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING... 3 2 ORGANISATIE... 4 2.1 ORGANISATIEBESCHRIJVING...

Nadere informatie

Ontwikkelingen in aandrijftechniek en de rol van biobrandstoffen. Jaap Tuinstra, Manager Public Affairs, Pon

Ontwikkelingen in aandrijftechniek en de rol van biobrandstoffen. Jaap Tuinstra, Manager Public Affairs, Pon Ontwikkelingen in aandrijftechniek en de rol van biobrandstoffen Jaap Tuinstra, Manager Public Affairs, Pon ONZE 4 BUSINESS CLUSTERS AUTOMOTIVE BIKE EQUIPMENT & POWER SYSTEMS INDUSTRIAL MOBILITY PON WERELDWIJD

Nadere informatie

Opnemen van milieuclausules Met welke criteria rekening houden? Hoe deze vertalen in een lastenboek? Wat laat de wetgeving toe?

Opnemen van milieuclausules Met welke criteria rekening houden? Hoe deze vertalen in een lastenboek? Wat laat de wetgeving toe? Opnemen van milieuclausules Met welke criteria rekening houden? Hoe deze vertalen in een lastenboek? Wat laat de wetgeving toe? Catherine MARECHAL Project Manager écoconso De mogelijkheden om ermee rekening

Nadere informatie

Energiemanagement plan

Energiemanagement plan Energiemanagement plan Overzicht energiestromen / -verbruikers en CO2-emissie inventarisatie 2014 Aannemingsbedrijf B.V. 1 Inleiding Het inventariseren en analyseren van de energiestromen binnen het bedrijf,

Nadere informatie

CO 2 en energiereductiedoelstellingen

CO 2 en energiereductiedoelstellingen CO 2 en energiereductiedoelstellingen t/m 2012 N.G. Geelkerken Site Manager International Paint (Nederland) bv Januari 2011 Inhoud 1 Introductie 3 2 Co2-reductie scope 4 2.1. Wagenpark 4 3 Co2-reductie

Nadere informatie

Kwantitatieve doelstellingen en energiemanagementplan

Kwantitatieve doelstellingen en energiemanagementplan Kwantitatieve doelstellingen en energiemanagementplan Documentatie Ko Hartog Verkeerstechniek B.V. Invalshoek B: Reductie Opgesteld door: Milo Arens Datum: 23-4-19 Inhoud Kwantitatieve doelstellingen en

Nadere informatie

milieu impact mobiele werktuigen Factsheet voor een duurzame keuze

milieu impact mobiele werktuigen Factsheet voor een duurzame keuze milieu impact mobiele werktuigen Factsheet voor een duurzame keuze natuur & Milieu milieu impact mobiele werktuigen 2 milieu impact mobiele werktuigen Factsheet voor een duurzame keuze U wilt mobiele werktuigen

Nadere informatie

Plan van Aanpak CO 2 reductiedoelstellingen

Plan van Aanpak CO 2 reductiedoelstellingen Plan van Aanpak CO 2 reductiedoelstellingen 2016-2020 Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 3.0 Spitzke Spoorbouw BV Versie Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 2 1 Reductiedoelstellingen...

Nadere informatie

Overleg CO2 normering voertuigen

Overleg CO2 normering voertuigen VERSLAG Overleg CO2 normering voertuigen In dit verslag staan de gezichtspunten van de deelnemers aan het Overleg CO2 normering voertuigen. De voorzitter van het overleg biedt dit verslag aan de staatssecretaris

Nadere informatie

Biomassa: brood of brandstof?

Biomassa: brood of brandstof? RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply

Nadere informatie

38,6. CO 2 (ton/jr) 2014

38,6. CO 2 (ton/jr) 2014 Carbon footprint Op basis van de diverse soorten CO 2 -emissies is de totale CO 2 -emissie van Den Ouden Groep berekend. 9,8 38,6 51,6 Diesel personenwagens Diesel combo's en busjes Hybride personen wagens

Nadere informatie

P. DE BOORDER & ZOON B.V.

P. DE BOORDER & ZOON B.V. Footprint 2013 Wapeningscentrale P. DE BOORDER & ZOON B.V. Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum Versie Opsteller Gezien 31 maart 2014 Definitief Dhr. S.G. Jonker Dhr. K. De Boorder 2 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen

Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen M. van der Spek Hoveniers BV Benthuizen 30-10-2015 Hendrik-Jan Konijn Akkoord directie: Datum: Handtekening: 0.0 Inhoudsopgave 0.0 Inhoud 1.0 Inleiding 2.0 Referentie

Nadere informatie

De emissie inventaris van: Holstein BV Dit document is opgesteld volgens ISO

De emissie inventaris van: Holstein BV Dit document is opgesteld volgens ISO De emissie inventaris van: Holstein 2016 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Holstein Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 De organisatie... 4 2.1 Energiebeleid... 4 2.2 Verantwoordelijke... 4 3

Nadere informatie

Duurzaamheid. Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018

Duurzaamheid. Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018 Duurzaamheid Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018 Duurzaamheid Duurzaamheid Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige

Nadere informatie

De verschillende duurzaamheidsaspecten van voertuigtechnologieën doorgelicht

De verschillende duurzaamheidsaspecten van voertuigtechnologieën doorgelicht De verschillende duurzaamheidsaspecten van voertuigtechnologieën doorgelicht Mobility, Logistics and Automotive Technology Research Centre Dr. Nils Hooftman Klimaatswijziging = NU 2 Broeikasgassen door

Nadere informatie

Halfjaarlijkse rapportage footprint, doelstellingen en maatregelen

Halfjaarlijkse rapportage footprint, doelstellingen en maatregelen A. Hak Infranet - CO 2-emissies scope 1 en 2 - eerste helft 2018 Inleiding A. Hak Infranet was gecertificeerd op niveau 5 van de CO 2-Prestatieladder, en is in 2017 terug naar niveau 3. Onze nulmeting

Nadere informatie

HELPT DE LOKALE LUCHTKWALITEIT TE VERBETEREN

HELPT DE LOKALE LUCHTKWALITEIT TE VERBETEREN HELPT DE LOKALE LUCHTKWALITEIT TE VERBETEREN GAS IS EEN SCHONERE ENERGIE OPTIE IN VERGELIJKING TOT CONVENTIONELE VLOEIBARE BRANDSTOFFEN...MAAR MOEILIJKER TOE TE PASSEN IN DIESELMOTOREN BESTAAT ER EEN OPLOSSING

Nadere informatie