OPENBARE SAMENVATTING
|
|
- Jelle Bosman
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 OPENBARE SAMENVATTING Project Gebruikersgroep energiemanagement RVO Datum 17 juli 2015 Onderwerp Openbare samenvatting NRK/mix gebruikersgroep implementatie energiemanagement in context van Europese EED-wetgeving Auteur de heer G.J. Lenselink de heer G.J. Lenselink In deze eindrapportage wordt teruggekeken op het 2014 project NRK/mix gebruikersgroep implementatie energiemanagement in en worden eventuele verbeteringen aangegeven voor toekomstige projecten. Ook zijn de bereikte en nog te bereiken resultaten in kaart gebracht. Via de NRK/mix gebruikersgroep implementatie energiemanagement in context van Europese EEDwetgeving hebben de deelnemende bedrijven in relatief korte doorlooptijd (ca. een half jaar) een EnergieManagementSysteem (EnMS) opgezet en dat mogelijk wordt gecertificeerd conform ISO Gebleken is dat een EnMS methodiek in principe bij elk bedrijf toepasbaar is, maar moet wel passen bij de cultuur, grootte en eisen van het bedrijf. Door deelname aan deze gebruikersgroep zijn de benefits op het gebied van innovatie, energie management en duurzaamheid verbetert met 1,0 punten op een schaal van 10 (bron evaluatie deelnemers). Dit wordt vooral veroorzaakt doordat de volgende punten zijn verbeterd: Een projectmatige aanpak is in mijn bedrijf vanzelfsprekend; Ik weet hoe mijn collega s van andere afdelingen betrokken zijn bij het nemen van besluiten over energiebesparende maatregelen en investeringsprojecten; In mijn bedrijf kunnen energiebesparingsmaatregelen slechts zeer beperkt uit onderhoudsbudget gefinancierd worden; EEI heeft deze werkgroep volgens mij goed voorbereid mede op basis van verkenning van de wensen en behoeftes van mijn bedrijf. Meting van het besparingspotentieel dat door EnMS is gerealiseerd heeft niet plaatsgevonden Belangrijk is het implementatietraject dat gevolgd wordt. De volgorde kan veranderen, maar alle volgende stappen zijn nodig: 1. Draagvlak verkrijgen bij de directie voor EnMS 2. Samenstellen energy management team 3. Promoot EnMS in de organisatie 4. Uitvoeren van een nulmeting 5. Ontwikkelen implementatieplan 6. Draagvlak krijgen voor het implementatieplan 7. Implementeren implementatieplan 8. Beoordelen van een werkend energiemanagement systeem 9. Continue verbetering 10. Certificering 14548LMOE / 6
2 Bij 7 bedrijven is de nulmeting uitgevoerd en gerapporteerd. Tijdens de startbijeenkomst is dit inzichtelijk gemaakt en teruggekoppeld aan de bedrijven middels een rapportage Nulmeting per deelnemer. In deze rapportage zijn de belangrijkste bevindingen weergegeven met sterke en zwakke punten van de huidige EnMS en conclusies en aanbevelingen met betrekking tot verbeterpunten ten aanzien van energiemanagement. Sterke punten zijn o.a. er is een EnMS, een EEP en een milieuvergunning en men neemt deel aan MJA3 en/of er is al een ander ISO systeem (kwaliteitszorg en /of milieuzorg). Zwakke punten zijn het ontbreken nog veel documenten, plannen moeten nog worden vertaald naar uitvoering, het gebruik van KPI s is nog onvoldoende aanwezig en er worden geen audits en directiebeoordeling uitgevoerd. Verbeterpunten variëren per bedrijf. De verbeterpunten vormde de uitgangssituatie voor implementatie van EnMS. Verbeterpunten die vaak terugkomen zijn: het ontbreken van een handboek energiemanagement, missen van energiebeleid, monitoring verbeteren, KPI s zijn onduidelijk, beheersing van documenten en werkzaamheden en uitvoeren van energieaudits en directie beoordeling. Tijdens de workshop implementatieplan zijn een training normkennis en het opstellen van het implementatieplan (stap 1,2,3,5 en 6) behandeld. De implementatie is begeleid in drie workshops op locatie. In de presentaties is de voortgang van het project gemonitord, inhoudelijke toelichting gegeven op energiemanagement en zijn voorbeelden weergegeven van procedures, documenten en registraties. De deelnemers zijn na iedere workshop aan de slag gegaan met het huiswerk en hebben zoveel als mogelijk conform het implementatieplan EnMS verder ingevoerd. Tijdens het functioneren en balans opmaken (3e implementatie workshop) is de status van de verbeterpunten uit de nulmeting nogmaals belicht en zijn de noodzakelijk acties besproken. Per bedrijf is dit inzichtelijk gemaakt. De praktijk heeft geleerd dat er vaak verschuivingen optreden van prioriteiten, waardoor soms werkzaamheden naar voren schuiven en soms naar achteren. Belangrijkste leermomenten uit de workshops waren: Sluit aan bij lopende managementsystemen en procedures Maak een TOP 3 van activiteiten die prioriteit hebben en begin daarmee; STOP op tijd en evalueer het resultaat; Realiseer een handboek; De implementeerperiode van Energiemanagement is langer dan een half jaar; Overweeg implementatie van ISO De volgende stap die bedrijven gaan zetten is het realiseren van het handboek EnMS en het uitvoeren van energieaudits en managementreviews. In het implementatietraject is al wel aandacht gegeven aan deze aspecten, maar concreet invulling moet er vaak nog aan worden gegeven. Deze stap is ook nodig als input voor een pre-audit t.b.v. certificering ISO De verwachting is dat 2 van de bedrijven uiteindelijk een certificeringstraject ISO in zullen gaan. De pre-audits, die voorafgaan aan de certificering, moeten aangeven welke onvolkomenheden nog weggewerkt dienen te worden. Een energiemanagementsysteem wordt door de bedrijven gezien als aanjager voor het realiseren van energiebesparende maatregelen. Met het T.O.I. model kan op een pragmatische manier invulling worden gegeven aan energiemanagement en ISO / LMOE
3 Met een energiemanagementsysteem geeft een bedrijf ook invulling aan de EED. Bij een ISO systeem voldoet men zelfs voor 100% aan de eisen van de EED. De bedrijven die kiezen voor een IS met energieparagraaf of een niet gecertificeerd energiemanagementsysteem dienen artikel 8 en bijlage VI van de EED in hun EnMS op te nemen. Daarmee voldoen die bedrijven ook aan de EED. De resultaten van de workshop begeleiding zijn vertaald in een openbare generieke instructie, die bruikbaar is voor andere (niet aan deze workshops deelnemende) MJA bedrijven: hoe met energiemanagement (ISO 50001) energiewinst blijvend kan worden verzilverd. Uit de evaluatie blijkt dat energiemanagement een continu ongoing proces is en dat er altijd verbetermogelijkheden blijven. Ook blijkt dat bedrijven graag samenwerken met externe en interne personen om het EnMS te implementeren en te onderhouden. In deze groep was een vijftal bedrijven actief bezig met de implementatie van EnMS, waardoor tijdens de workshops sessies goede interactie mogelijk was. Met deze resultaten heeft het project invulling gegeven aan de doelstellingen: Branches zijn voorbereid op internationale normen en marktwensen; Bedrijven voldoen aan Europese regelgeving (EED) en de wettelijke verplichtingen; Project geeft input voor een generiek implementatietraject in de vorm van een generieke instructie voor alle MJA-deelnemende bedrijven. Via een kosteneffectieve aanpak (sociale innovatie en TOI insteek) energiewinst blijvend verzilveren m.b.v. structureel verbeterd energiemanagement; Komen tot gecertificeerde ISO bedrijven. EnMS lijkt simpel, maar in de praktijk worden vaak verkeerde of geen keuzes gemaakt. Door volgens de generieke instructie te werken kan men als bedrijf gestructureerd vervolgstappen overwegen bij het ontbreken van kennis en/of informatie. Het raadplegen van kennishouders zoals collega bedrijven die al gecertificeerd zijn, RVO, adviseurs en certificeringsinstanties is raadzaam om het EnMS (ISO 50001) te implementeren, inhoud te geven en uiteindelijk te onderhouden. De gebruikersgroep is een methode om te komen tot implementatie van een EnMS door interactie tussen deelnemers, ervaringen van derden en inbreng van de adviseur, maar bovenal moeten de bedrijven zelf aan de slag met hun EnMS. Dit is een ongoing proces, ook na de implementatie. In het vertrouwelijke rapport is het project uitgebreid toegelicht en zijn alle presentaties toegevoegd LMOE / 6
4 Openbare generieke instructie: hoe met ISO energiewinst blijvend wordt verzilverd. Voor vrijwel alle MJA3 bedrijven kan een EnergieManagementSysteem (ISO 50001) een haalbaar systeem zijn. Voor een bedrijf met jaarlijkse energiekosten vanaf ca ,= is een ISO te overwegen. Waarom EnMS (ISO 50001) belangrijk zijn voor uw organisatie: Een EnMS (ISO 50001) systeem kan uw organisatie ontlasten, geeft inzicht in energiestromen, verantwoordelijkheden en besparingsmogelijkheden; Een EnMS (ISO 50001) leidt tot besparingen (2% tot 5%) en kan het zelfs uit marketing overwegingen voordeel opleveren (2e orde: verdienen); Een EnMS (ISO 50001) sluit aan bij andere zorgsystemen in uw bedrijf (MVO, ISO 9001, 14001, etc.); EnMS (ISO 50001) weerspiegelt een wereldwijde consensus over hoe je praktisch en verantwoord energieverbruik kunt managen. Veel bedrijven hebben een vorm van EnMS, maar dit leidt niet altijd tot zichtbare resultaten. Een EnMS (ISO 50001) helpt de organisatie/bedrijf een systematische benadering te volgen. Onderstaand is het principeschema weergegeven van EnMS. Deze norm is gebaseerd op het Plan-Do-Check-Act systeem (PDCA) voor continue verbetering van de energieprestaties. Hiermee wordt energiemanagement geïntegreerd in de dagelijkse processen van uw organisatie. Figuur: model van een energiemanagementsysteem conform NEN-EN ISO (bron: NEN) Om te komen tot implementatie en uiteindelijk certificering van een dergelijk systeem is het goed om u in te lezen. Informatie is onder andere beschikbaar op website zoals en Maar ook een Europees project zoals kan u verder helpen. Daarnaast kunnen adviseurs en certificatie instellingen u informeren. Er zijn in Nederland inmiddels een tiental bedrijven ISO gecertificeerd. De meesten daarvan staan gemeld op de SCCM website en het is altijd raadzaam deze te raadplegen. Er zijn ook trainingen speciaal voor EnMS. 4 / LMOE
5 Implementatietrajecten zijn er in de vorm van individuele trajecten, maar ook trajecten met meerdere bedrijven zijn mogelijk (workshopmethodiek). Dit laatste is interessant wanneer er behoefte is om kennis onderling te delen. Ook voor bedrijven die onder een holding vallen kan een workshop aanpak interessant zijn om kennis te delen. Belangrijk is het implementatietraject dat gevolgd wordt. De volgorde in onderstaand stappenplan kan veranderen, maar alle volgende stappen moeten worden gezet: 1. Draagvlak verkrijgen bij de directie voor EnMS 2. Samenstellen energy management team 3. Promoot EnMS in de organisatie 4. Uitvoeren van een nulmeting EnMS (ISO 50001) 5. Ontwikkelen implementatieplan 6. Draagvlak krijgen voor het implementatieplan 7. Implementeren implementatieplan EnMS (ISO 50001) 8. Beoordelen van een werkend EnMS (ISO 50001) 9. Continue verbetering 10. Certificering ISO In de praktijk kunnen stappen vaak worden gecombineerd en samengevoegd. Tot en met onderdeel 9 kunt u kiezen om dit zelfstandig te doen of u te laten ondersteunen door een adviseur. De certificering (onderdeel 10) dient door een certificatie instelling te worden uitgevoerd. Het certificaat is niet het einde, het is een belangrijke en waardevolle mijlpaal. Belangrijk is dat daarna het systeem moet worden onderhouden en continue worden verbeterd. Uit implementatie pilots, die in samenwerking met RVO zijn uitgevoerd bij MJA3 bedrijven, zijn de volgende praktijkervaringen naar voren gekomen: Opstellen van een handboek energiemanagement is vaak een struikelblok. Het handboek is niet compleet. Het is nog een kleine stap om het handboek gereed te maken; combinatie met andere zorgsystemen (ISO 9001 en 14001) is hierbij gebruikelijk; Grenzen van het EnMS zijn wel vastgesteld, maar moeten nog worden vastgelegd; Procedures en documenten, zoals energiebeleid, communicatieplannen, monitoringsplannen, auditplannen, inkoopprocedures zijn veelal aanwezig, maar niet specifiek voor energie. Het omzetten en/of aanvullen van deze documenten is raadzaam; Werkinstructies verdienen extra aandacht, omdat hiermee de beheersing van werkzaamheden op de werkvloer invulling wordt gegeven; Monitoring en KPI s zijn essentiële onderdelen van het managementsysteem. Bedrijven denken dat dit goed voor elkaar is, maar vaak blijkt de informatie niet bruikbaar of wordt niet gebruikt; Er worden bij veel bedrijven geen EnMS-audits uitgevoerd; Er worden bij veel bedrijven geen EnMS directie beoordelingen uitgevoerd; 14548LMOE / 6
6 De looptijd van een ½ jaar is relatief kort om tot een volledige implementatie te komen van een EnMS In de praktijk blijkt dat de stap die bedrijven als laatste zetten is het realiseren van het handboek EnMS en het uitvoeren van energieaudits en managementreviews. Raadzaam is om dit in een vroeg stadium van het implementatietraject aandacht te geven. Deze stap is nodig als input voor een preassessment t.b.v. certificering ISO / 6 Op al onze diensten en mededelingen is DNR 2011 van toepassing LMOE
De volgende stap naar certificering!
ISO 50001 CERTIFICERING De volgende stap naar certificering! 2 - Kader, bureau voor kwaliteitszorg b.v. Inleiding Hartelijk dank voor uw interesse in de begeleiding naar ISO 50001 certificering. Met ISO
Nadere informatieDe volgende stap naar certificering!
ISO 14001 CERTIFICERING De volgende stap naar certificering! Laat u ondersteunen en vergroot het draagvlak binnen uw organisatie. Draag zorg voor een continue verbetering van processen, producten en diensten.
Nadere informatieLearnshop. EN16001: Het kader voor uw energiemanagementsysteem? Nimaris b.v. Paul van Wezel Hertog van Brabantweg 15 5175 EA Loon op Zand
Learnshop EN16001: Het kader voor uw energiemanagementsysteem? Nimaris b.v. Paul van Wezel Hertog van Brabantweg 15 5175 EA Loon op Zand tel: 0416-543060 Fax: 0416-543098 email: Web: paul.van.wezel@nimaris.nl
Nadere informatieEnergiemanagementprogramma HEVO B.V.
Energiemanagementprogramma HEVO B.V. Opdrachtgever HEVO B.V. Project CO2 prestatieladder Datum 7 december 2010 Referentie 1000110-0154.3.0 Auteur mevrouw ir. C.D. Koolen Niets uit deze uitgave mag zonder
Nadere informatieIN ZES STAPPEN MVO IMPLEMENTEREN IN UW KWALITEITSSYSTEEM
IN ZES STAPPEN MVO IMPLEMENTEREN IN UW KWALITEITSSYSTEEM De tijd dat MVO was voorbehouden aan idealisten ligt achter ons. Inmiddels wordt erkend dat MVO geen hype is, maar van strategisch belang voor ieder
Nadere informatieEnergiemanagement actieplan. Baggerbedrijf West Friesland
Baggerbedrijf West Friesland Gebruikte handelsnamen: Baggerbedrijf West Friesland Grond & Cultuurtechniek West Friesland Andijk, februari-mei 2014 Auteurs: M. Komen C. Kiewiet Geaccordeerd door: K. Kiewiet
Nadere informatieEnergie Management Actieplan
Tijssens Electrotechniek B.V. De Boelakkers 25 5591 RA Heeze Energie Management Actieplan 2015 Status: definitief versie 1.0 Datum: november 2015 Datum gewijzigd: n.v.t. Auteur: U.Dorstijn Pagina 1 Inhoud
Nadere informatieEnergiemanagementsysteem. Van de Kreeke Beheer BV en Habets-van de Kreeke Holding BV
Van de Kreeke Beheer BV en Habets-van de Kreeke Holding BV Nuth,20augustus 2015 Auteur(s): Tom Kitzen Theo Beckers Geaccordeerd door: Serge Vreuls Financieel Directeur C O L O F O N Het format voor dit
Nadere informatieEnergiemanagementsysteem
Energiemanagementsysteem BVR Groep B.V. Roosendaal, 20-06-2014. Auteur(s): H. Schrauwen, Energie & Technisch adviseur. Geaccordeerd door: M. Soenessardien,Manager KAM, Personeel & Organisatie Pagina 1
Nadere informatieBeschrijving Energie Management Systeem
Beschrijving Energie Management Systeem 11 maart 2014 Dit document beschrijft het Energie Management Systeem en het reductieplan voor realisatie van de energiereductie doelstellingen van Bepacom B.V. StenVi
Nadere informatieEnergiemanagement actieplan. Van Schoonhoven Infra BV
BV Leusden, oktober 2013 Auteurs: G.J. van Schoonhoven D.J. van Boven Geaccordeerd door: D.J. van Boven Directeur eigenaar INLEIDING Ons bedrijf heeft een energiemanagement actieplan conform NEN-ISO 50001.
Nadere informatieDe volgende stap naar certificering!
CO₂ PRESTATIELADDER EN CO₂ FOOTPRINT De volgende stap naar certificering! Laat u ondersteunen en vergroot het draagvlak binnen uw organisatie. Draag zorg voor een continue verbetering van processen, producten
Nadere informatieISO9001:2015, in vogelvlucht. Door Tjarko Vrugt
ISO9001:2015, in vogelvlucht Door Tjarko Vrugt 18-11-2015 - Qemc - Tjarko Vrugt Bron: NEN - Delft 2 DE NIEUWE NEN EN ISO 9001 : 2015 Deze presentatie beperkt zich tot de essentie Sktb besteed in 2016
Nadere informatie1.1 Resultaten van Audits, Interne controle en Energiebeoordeling
Verslag Directiebeoordeling CO2 reductiesysteem Datum: 09-12-2015 Aanwezig: CO 2 verantwoordelijke, Directie Afwezig: - Notulist: CO 2 verantwoordelijke Onderwerp: Directiebeoordeling Onderstaand verslag
Nadere informatieCO 2 -Prestatieladder
CO 2 -Prestatieladder Energiemanagement actieplan Schilderwerken De Boer Obdam B.V. 2015 Op basis van de internationale norm ISO 50001 4.4.3, 4.4.4, 4.4.5, 4.4.6, 4.6.1 en 4.6.4 Auteur(s): R. de Boer (Schilderwerken
Nadere informatieEnergiezorgplan Van Dorp installaties bv 2011 2015. Versie 3.0 (Summary)
Energiezorgplan Van Dorp installaties bv 2011 2015 Versie 3.0 (Summary) Auteurs: Van Dorp Dienstencentrum Datum: Update: Augustus 2013 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Energiebeleid... 3 2.1 Continue
Nadere informatieAANTOONBAAR. MVO norm. Stichting MVO Aantoonbaar. Door Gerben Bekooy
VO norm Stichting VO Aantoonbaar Door Gerben Bekooy Inhoud presentatie 1. aanleiding 2. doel 3. toelichting 4. relatie met andere VO initiatieven 5. status van de norm 6. vragen Door Gerben Bekooy Aanleiding
Nadere informatieEnergie management Actieplan
Energie management Actieplan Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 2.2 Auteur: Mariëlle de Gans - Hekman Datum: 30 september 2015 Versie: 1.0 Status: Concept Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 Doelstellingen...
Nadere informatieIn 10 stappen naar een managementsysteem
In 10 stappen naar een managementsysteem Luc Bortels Publisher HSE 9/2/2017 Luc Bortels Publisher Health, Safety & Environment bij Wolters Kluwer meer dan 25 jaar ervaring in het opzetten van systemen
Nadere informatieHANDBOEK ENERGIE- EN CO 2 - MANAGEMENTSYSTEEM EN16001 ISO 14064
HANDBOEK ENERGIE- EN CO 2 - MANAGEMENTSYSTEEM EN16001 ISO 14064 VAN AANNEMINGSBEDRIJF GEBR. DE KONING B.V. Naam Functie Datum Paraaf Opstelling: A.P. Kleiberg KAM-coördinator 12-03-2010 Autorisatie: M.
Nadere informatieSamenvatting rapportage Masterclass Energiebesparing op de werkvloer. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat
Samenvatting rapportage Masterclass Energiebesparing op de werkvloer 2016 In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat Samenvatting rapportage Masterclass Energiebesparing op de werkvloer
Nadere informatieENERGIEMANAGEMENTPROGRAMMA VDM-GROEP
ENERGIEMANAGEMENTPROGRAMMA VDM-GROEP F.G. van Dijk (Directie) C.S. Hogenes (Directie & lid MVO groep) Opdrachtgever : Van Dijk Maasland Groep Project : CO2 Prestatieladder Datum : Maart 2011 Datum herzien
Nadere informatieInhoudsopgave: 1. Inleiding 3. 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Algemeen 2.2 Per scope
Energie management actieplan Conform 3.B.2 Op basis van de internationale norm ISO 50001 4.4.3, 4.4.4, 4.4.5, 4.4.6, 4.6.1 en 4.6.4 CO 2 -prestatieladder Niveau 3 Auteur(s): F. Reijm () A.T. Zweers (A.T.
Nadere informatieISO Zorg en Welzijn ISO-9001/EN-15224
ISO Zorg en Welzijn ISO-9001/EN-15224 ISO 9001:2008 Moeder alle kwaliteitsnormen. Internationaal erkende kwaliteitsnorm. Prima basis als kwaliteitsnorm. Algemeen erkend, bekend en meerwaarde bewezen. Norm
Nadere informatieOpzet werksessies Energiebesparing in de Zorg
Opzet werksessies Energiebesparing in de Zorg Uitgangspunten: 6 sessies gedurende een jaar. De werksessies zullen in overleg bij de deelnemende organisaties plaatsvinden. Doel van de werksessies is het
Nadere informatieDe energieprestatiekeur EPK
De energieprestatiekeur EPK Ron Ongenae Michiel Steerneman Van EEI naar IEE Energy Experts International B.V. POWERS SUSTAINABILITY Michiel Steerneman Opleidingen Milieukunde Onafh. warmtewetdeskundige
Nadere informatieDe nieuwe ISO norm 2015 Wat nu?!
De nieuwe ISO norm 2015 Wat nu?! Stichting QualityMasters Nieuwland Parc 157 3351 LJ Papendrecht 078-3030060 info@qualitymasters.com www.qualitymasters.com 02-2015 Inhoud Inleiding pagina 3 Van Oud naar
Nadere informatieSpecialist in certificatiebegeleiding. KAM Consultants. ISO Asset Management. Telefoon:
KAM Consultants ISO 55001 Asset Management 1 Brochurewijzer 1. 3. Welkom bij bij KAM KAM Consultants 2. 4. Werkwijze 3. 5. ISO ISO 55001 55001 4. 6. ISO ISO 55001 certificatiebegeleiding 5. 7. QuickScan
Nadere informatie1. FORMAT PLAN VAN AANPAK
INHOUDSOPGAVE 1. FORMAT PLAN VAN AANPAK 1.1. Op weg naar een kwaliteitsmanagementsysteem 1.2. Besluit tot realisatie van een kwaliteitsmanagementsysteem (KMS) 1.3. Vaststellen van meerjarenbeleid en SMART
Nadere informatieImplementatie ISO op de Universiteit Twente
Implementatie ISO 50001 op de Universiteit Twente Algemeen Energiemanagement heeft tot doel het energieverbruik van de universiteit te verlagen door het vermijden van verbruik, het zo veel mogelijk verduurzamen
Nadere informatieHoezo dé nieuwe ISO-normen?
De nieuwe ISO-normen Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl 1 Hoezo dé nieuwe ISO-normen? 2 1 De cijfers voor Nederland (eind 2013) Norm Aantal
Nadere informatieCO2 managementplan. Max Bögl
CO2 managementplan Max Bögl Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Energie meetplan... 4 2.1 Planning meetmomenten... 4 2.2 Vergelijking met vergelijkbare organisaties... 5 3 Energiemanagement actieplan... 6 4 Stuurcyclus...
Nadere informatieCO 2 managementplan. Jan Knijnenburg B.V. Auteur: Adviseur MVO Consultants. Versie: 1.0. Handtekening autoriserend verantwoordelijk manager
CO 2 managementplan Jan Knijnenburg B.V. Auteur: Adviseur MVO Consultants Versie: 1.0 Datum: xx-xx-2015 Handtekening autoriserend verantwoordelijk manager Authorisatiedatum: Naam:.. Inhoud 1 Inleiding...
Nadere informatieBeschrijving Energie Management Systeem
Beschrijving Energie Management Systeem Januari 2018 Dit document beschrijft het Energie Management Systeem en het reductieplan voor realisatie van de energiereductie doelstellingen van V&M Elektrotechniek
Nadere informatieEnergiemanagement actieplan Klaver Giant Groep B.V. Op basis van de internationale norm ISO , 4.4.4, 4.4.5, 4.4.6, en 4.6.
CO2-Prestatieladder Energiemanagement actieplan Klaver Giant Groep B.V. Op basis van de internationale norm ISO 50001 4.4.3, 4.4.4, 4.4.5, 4.4.6, 4.6.1 en 4.6.4 Auteur(s): A.C.A. Ham (Klaver Giant Groep
Nadere informatieEnergiemanagement Actieplan
1 van 8 Energiemanagement Actieplan Datum 18 04 2013 Rapportnr Opgesteld door Gedistribueerd aan A. van de Wetering & H. Buuts 1x Directie 1x KAM Coördinator 1x Handboek CO₂ Prestatieladder 1 2 van 8 INHOUDSOPGAVE
Nadere informatieENERGIEMANAGEMENTPROGRAMMA VDM-GROEP
ENERGIEMANAGEMENTPROGRAMMA VDM-GROEP F.G. van Dijk (Directie) C.S. Hogenes (Directie & lid MVO groep) Opdrachtgever : Van Dijk Maasland Groep Project : CO 2 Prestatieladder Datum : Maart 2011 Auteur :
Nadere informatieDe volgende stap naar certificering!
ISO 9001 CERTIFICERING De volgende stap naar certificering! 2 - Kader, bureau voor kwaliteitszorg b.v. Inleiding Fijn dat u geïnteresseerd bent in ISO 9001 certificering. Naast het voldoen aan de eisen
Nadere informatieNTA 8620 versus ISO-systemen. Mareille Konijn 20 april 2015
NTA 8620 versus ISO-systemen Mareille Konijn Voorstellen Mareille Konijn Lid van de NEN-werkgroep Senior HSE consultant Industry, Energy & Mining T: 088 348 21 95 M: 06 50 21 34 27 mareille.konijn@rhdhv.com
Nadere informatie3.B.2 Energie Management Actieplan
Inleiding B.V. is in 2012 gecertificeerd voor niveau 3 van de CO 2 -prestatieladder. Op basis van de uitkomsten uit de interne audits van 2012 en de vragen vanuit de markt, is een vervolgtraject gestart
Nadere informatieCO2 managementplan VAN DER GRIFT EN VALKENBURG ONDERHOUD BV. Auteur: Margriet de Jong. Versie: 1.0. Handtekening autoriserend verantwoordelijk manager
CO2 managementplan VAN DER GRIFT EN VALKENBURG ONDERHOUD BV Auteur: Margriet de Jong Versie: 1.0 Datum: 14-04-2015 Handtekening autoriserend verantwoordelijk manager Authorisatiedatum: Naam:.. Inhoud 1
Nadere informatieGoed energiemanagement volgens NEN-EN-ISO 50001 loont! www.nen.nl/energy. Normalisatie: de wereld op één lijn
Goed energiemanagement volgens NEN-EN-ISO 50001 loont! www.nen.nl/energy Normalisatie: de wereld op één lijn Goed energiemanagement volgens NEN-EN-ISO 50001 loont! Goed energiemanagement leidt tot hoge
Nadere informatieEnergie Management Plan 2015
Energie Management Plan 2015 Bijlage bij het KAM jaarplan 2015 Voorlopig Versie 1.0 VBG 2015-09 22 Energie Management Plan 2015 Pagina 1 van 5 Inhoudsopgave Energie Management Plan 2015 1 Veiligheid 2
Nadere informatieHandboek EnergieManagementSysteem
Handboek EnergieManagementSysteem Bedrijfsgegevens: Naam ALFEN bv Adres Hefbrugweg 28 Plaats 1332AP Almere Tel 036 549 3400 website www.alfen.com KvK nr. 3903 7364 Pagina 1 van 6 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING...
Nadere informatieFUGRO NL LAND B.V. CO2 Prestatieladder - Energiemanagement Aktieplan. Bijlage D - Participatie. Datum: 3 mei Versie 1.0. Versie 1.
FUGRO NL LAND B.V. CO2 Prestatieladder - Energiemanagement Aktieplan Bijlage D - Participatie Datum: 3 mei 2019 Versie 1.0 Versie 1.0 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING... 3 2. BEHEERSMAATREGELEN... 4 2.1. Samenwerking
Nadere informatiePlan van Aanpak CO 2 -reductieprogramma A. Hak Neutraal 2020
Plan van Aanpak CO 2 -reductieprogramma A. Hak Neutraal 2020 Looptijd: 2016 t/m 2019 Opgesteld op 31 mei 2016 Auteurs Rianne van der Veen, adviseur duurzaam ondernemen, Stichting Stimular Jacqueline den
Nadere informatieZet de stap naar certificering!
NEN 7510 CERTIFICERING Zet de stap naar certificering! Laat u ondersteunen en vergroot het draagvlak binnen uw organisatie. Draag zorg voor continue verbetering van uw organisatie en zekerheid en vertrouwen
Nadere informatieWel of niet certificatie? K. de Jongh
K. de Jongh Tijdsduur: 30 minuten Certificatie; ondermeer status 2015 versies De nieuwe norm; HLS en 2015 versies Voorbeelden uit de praktijk HLS en 2015 versies in de praktijk Conclusies? 9-3-2015 2 Certificatie:
Nadere informatieDe essentie van de nieuwe ISO s. Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij
De essentie van de nieuwe ISO s Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij 1 Waar ik het over ga hebben De uitdaging en de oplossing De HLS voor iedereen De HLS voor wie het wil Waar we staan en wat er
Nadere informatieCO 2 Communicatieplan
CO 2 Communicatieplan Januari 2018 CO 2 communicatieplan 2018 Pagina 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Communicatiedoelstellingen 4 3. Doelgroepen 5 4. Communicatiemiddelen 7 5. Planning 8 6. Organisatie
Nadere informatie3.B.2. Energiemanagementprogramma. Gebr. Swinkels Grondwerken b.v. Speltdijk RJ Helmond Tel
2017 Energiemanagementprogramma 3.B.2 Gebr. Swinkels Grondwerken b.v. Speltdijk 2 5704 RJ Helmond Tel. 0492-539798 Rapportdatum: 21 maart 2018 Begeleiding: Conformiso, Annette Willems 3.B.2 Energiemanagementprogramma
Nadere informatieISO 9000:2000 en ISO 9001:2000. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V.
ISO 9000:2000 en ISO 9001:2000 Een introductie Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V. Organisatie SYSQA B.V. Pagina 2 van 11 Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 1.1 ALGEMEEN... 3 1.2 VERSIEBEHEER...
Nadere informatieZet de stap naar certificering!
ISO 13485:2016 CERTIFICERING Zet de stap naar certificering! Maak aantoonbaar dat u in staat bent een veilig en effectief medisch hulpmiddel of In Vitro Diagnostics (IVD) op de markt te brengen met ISO
Nadere informatieVolkerWessels Bouw & Vastgoedontwikkeling. Energiemanagementplan
VolkerWessels Bouw & Vastgoedontwikkeling Energiemanagementplan Datum: 25-03-2015 Opgesteld: Thomas Heye Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 Beleid en doelstellingen... 3 3 Planning... 4 3.1 Identificatie
Nadere informatieCO 2 Managementplan. Ruigrok Nederland. Autorisatiedatum: Versie: 1.1. Handtekening autoriserend verantwoordelijke manager:
CO 2 Managementplan Ruigrok Nederland Auteur: J.P.Hesp Autorisatiedatum: 30-11-2018 Versie: 1.1 Handtekening autoriserend verantwoordelijke manager: CO 2 Managementplan 2.C.2 & 3.B.2 Inhoud INHOUD... 2
Nadere informatieSpecialist in certificatiebegeleiding. KAM Consultants. ISO Milieunorm. Telefoon:
KAM Consultants ISO 14001 Milieunorm 1 Brochurewijzer 1. 3. Welkom bij bij KAM KAM Consultants 2. 4. Werkwijze 3. 5. ISO ISO 14001 4. 6. ISO ISO 14001 certificatiebegeleiding 5. 7. QuickScan 6. 8. Coaching
Nadere informatieISO Asset Management
ISO 55001 Asset Management 1. Welkom bij KAM Consultants 2. Werkwijze 3. ISO 55001 4. Advies diensten 5. Trainingen 6. Quick Scan 7. Coaching 8. Intensieve begeleiding 9. Onderhoud 10. Contactgegevens
Nadere informatieCO2-Prestatieladder. Energiemanagement actieplan. Rapportdatum 29 mei Autorisatie Naam Paraaf Datum. Auteur Wilma Melchers 29 mei 2015
CO2-Prestatieladder Energiemanagement actieplan Opdrachtgever Rapportnummer Status Nebest Adviesgroep B.V. P0010 009 r04 v06 Definitief Rapportdatum 29 mei 2015 Autorisatie Naam Paraaf Datum Auteur Wilma
Nadere informatieEnergiemanagement Actieplan
1 van 8 Energiemanagement Actieplan Datum Rapportnr Opgesteld door Gedistribueerd aan A. van de Wetering & H. Buuts 1x Directie 1x KAM Coördinator 1x Handboek CO₂ Prestatieladder 1 2 van 8 INHOUDSOPGAVE
Nadere informatieISO norm voor milieumanagement
ISO 14001- norm voor milieumanagement 1. Welkom bij KAM Consultants 2. Werkwijze 3. ISO 14001 4. Advies diensten 5. Trainingen 6. Quick Scan 7. Coaching 8. Intensieve begeleiding 9. Onderhoudstrajecten
Nadere informatieKwaliteitsmanagement Plan
Kwaliteitsmanagement Plan Naam Functie Datum Handtekening voor akkoord D.R. van den Berg / M.H.A. Brugman Auteur 18-01-2016 B. Safari Verantwoordelijk directielid 18-01-2016 Inhoudsopgave Inhoudsopgave...
Nadere informatieISO norm gericht op medische hulpmiddelen
ISO 13485 norm gericht op medische hulpmiddelen 1. Welkom bij KAM Consultants 2. Werkwijze 3. ISO 13485 4. Advies diensten 5. Trainingen 6. Quick Scan 7. Coaching 8. Intensieve begeleiding 9. Onderhoudstrajecten
Nadere informatieEnergie management actieplan (3.B.2.)
Energie management actieplan (3.B.2.) 2016-2018 Opgesteld door: Gerda de Raad - Will2Sustain Datum: 3 oktober 2016 Versie: Concept Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 2. CO 2 reductiedoelstellingen... 3 3.
Nadere informatieEnergie management actieplan
Energie management actieplan Conform 3.B.2 Op basis van de internationale norm ISO 50001 4.4.3, 4.4.4, 4.4.5, 4.4.6, 4.6.1 en 4.6.4 Zwatra B.V. Auteur(s): R. Egas, directie & CO2-functionaris, Zwatra B.V.
Nadere informatieVolkerWessels Bouw & Vastgoedontwikkeling. Energiemanagementplan
VolkerWessels Bouw & Vastgoedontwikkeling Energiemanagementplan Datum: 12-03-2018 Opgesteld: Thomas Heye Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 Beleid en doelstellingen... 3 3 Planning... 4 3.1 Identificatie
Nadere informatieEED Factsheet keurmerk: CO2-reductiemanagement met ISO In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat
EED Factsheet keurmerk: CO2-reductiemanagement met ISO 14001 In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat Versie 9 april 2018. EED Factsheet keurmerk: CO 2 -reductiemanagement met ISO
Nadere informatieIntroductie OHSAS 18001
Introductie OHSAS 18001 OHSAS 18001 -in het kort OHSAS 18001 is een norm voor een managementsysteem die de veiligheid en gezondheid in en rondom de organisatie waarborgt. OHSAS staat voor Occupational
Nadere informatieTer certificering van de CO 2 -Prestatieladder. Status: Definitief versie 1.5 Datum opgesteld: 23 februari 2016 Auteur: M. Hoefsloot Handtekening:
Ter certificering van de CO 2 -Prestatieladder Status: Definitief versie 1.5 Datum opgesteld: 23 februari 2016 Auteur: M. Hoefsloot Handtekening: Inhoudsopgave: 1 Introductie... 3 1.1 Doel CO 2 -prestatieladder...
Nadere informatieCO 2 Managementplan. Eti BV. Autorisatiedatum: 25-02-2016 Versie: 1.0. Handtekening autoriserend verantwoordelijke manager:
CO 2 Managementplan Eti BV Auteur: John Nannings Autorisatiedatum: 25-02-2016 Versie: 1.0 Handtekening autoriserend verantwoordelijke manager: CO 2 Managementplan 2.C.2 & 3.B.2 Inhoud 1 INLEIDING... 3
Nadere informatieCO 2 Managementplan. Den Breejen. Auteur Martin van Andel Autorisatiedatum Versie 2.0
CO 2 Managementplan Den Breejen Auteur Martin van Andel Autorisatiedatum 19-01-2018 Versie 2.0 Inhoud 1 INLEIDING... 3 2 ENERGIE MEETPLAN... 4 2.1 PLANNING MEETMOMENTEN... 4 2.2 VESTIGINGEN... 4 SCOPE
Nadere informatieISO ARBO-Management
ISO 45001 ARBO-Management 1. Welkom bij KAM Consultants 2. Werkwijze 3. ISO 45001 4. Advies diensten 5. Trainingen 6. Quick Scan 7. Coaching 8. Intensieve begeleiding 9. Onderhoud 10. Contactgegevens Welkom
Nadere informatieInformatieblad. N180802, versie 4 september ISO voor toezichthouders milieuwet- en regelgeving
Informatieblad ISO 14001 voor toezichthouders milieuwet- en regelgeving 1 De overtuiging -en ervaring- van SCCM is dat elke organisatie (hoe klein ook) betere milieuprestaties behaalt door het gebruik
Nadere informatieKwaliteitsmanagementplan CO2-inventaris Energiemanagementsysteem Raedthuys Holding BV
Kwaliteitsmanagementplan CO2-inventaris Energiemanagementsysteem Raedthuys Holding BV Naam opdrachtgever: Raedthuys Holding B.V. Adres: Hengelosestraat 585 Plaats: Enschede Uitgevoerd door: Raedthuys Groep
Nadere informatieenergiemanagement & kwaliteitsmanagement
Energiemanagement Programma & managementsysteem Het beschrijven van het energiemanagement en kwaliteitsmanagementplan (zoals vermeld in de norm, voor ons managementsysteem). 1 Inleiding Maatschappelijk
Nadere informatieCO 2 management plan. Daallin B.V. CO 2 management plan 2.C.2 & 3.B.2 & 4.A.2 1
CO 2 management plan Daallin B.V. Auteur: A.J. IJzelenberg - van der Linden Autorisatiedatum: 02-05-2018 Versie: 1.0 Handtekening autoriserend verantwoordelijke manager: CO 2 management plan 2.C.2 & 3.B.2
Nadere informatieCERTIFICERING NEN 7510
CERTIFICERING NEN 7510 Henry Dwars Account manager DEKRA Certification B.V. Standards and Regulations 1 Onderwerpen Intro DEKRA De weg naar certificering Certificatietraject Standards and Regulations 2
Nadere informatiedatum status naam Functie paraaf 15 maart 2013 gecontroleerd G.T. Plaggenmars KAM-coördinator
projectnaam CO 2-prestatieladder Van Spijker Infrabouw B.V. projectonderdeel T.b.v. het CO 2 beleid status Definitief datum 15 maart 2013 P. Mastebroekweg 4 7942 JZ Meppel Postbus 247 7940 AE Meppel T
Nadere informatieCO2- communicatieplan
CO2- communicatieplan Remmits Beheer Opgesteld : Gecontroleerd: Status : E. Luiken F. Pesch Definitief Augustus 2015-1 - Inhoudsopgave: 1.0 Inleiding 1.1 Voorwoord 1.2 Marktontwikkelingen 1.3 Doelstellingen
Nadere informatieEnergiezorgplan 2011-2015 Van Dorp CO 2 Prestatieladder. Versie 4.0
Energiezorgplan 2011-2015 Van Dorp CO 2 Prestatieladder Versie 4.0 Auteurs: Van Dorp Dienstencentrum Datum: Update: oktober 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Energiebeleid... 3 2.1 Continue verbetering...
Nadere informatieEnergiezorgplan Van Dorp Installaties bv 2011 2015. Versie 2.0 (summary)
Energiezorgplan Van Dorp Installaties bv 2011 2015 Versie 2.0 (summary) Auteurs: Van Dorp Dienstencentrum Datum: Februari 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Energiebeleid... 3 2.1 Continue verbetering...
Nadere informatieEnergiemanagementplan Cofely Energy & Infra
Energiemanagementplan Cofely Energy & Infra MVO medewerker Naam: S. Gorter Manager QHSE Naam: B.F. Maas Datum: Datum: Handtekening: Handtekening: Cofely Energy & Infra BV Kamer van Koophandel nr. 35011527,
Nadere informatieEnergie Management Actieplan
Energie Management Actieplan Rijssen, Juli 2013 Auteur: L.J. Hoff Geaccodeerd door: M. Nijkamp Directeur Inhoudsopgave 1. Inleiding Pagina 3 2. Beleid CO₂ reductie Pagina 4 3. Borging CO₂ prestatieladder
Nadere informatieVolkerWessels Bouw & Vastgoedontwikkeling. Energiemanagementplan
VolkerWessels Bouw & Vastgoedontwikkeling Energiemanagementplan Datum: 25-03-2015 Opgesteld: Thomas Heye Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 Beleid en doelstellingen... 3 3 Planning... 4 3.1 Identificatie
Nadere informatieDe volgende stap naar certificering!
ISO 45001 CERTIFICERING De volgende stap naar certificering! Laat u ondersteunen en bewerkstellig een continue verbetering van arbo- en verzuimprestaties. 2 - Kader, bureau voor kwaliteitszorg b.v. Inleiding
Nadere informatieEnergie Management Actieplan Conform 3.B.2
Energie Management Actieplan Conform 3.B.2 Op basis van de internationale norm ISO 50001 4.4.3, 4.4.4, 4.4.5, 4.4.6, 4.6.1 en 4.6.4 Auteur(s): Mevr. Marjan Giezen, CO₂-functionaris, PUK Benelux B.V. Marcel
Nadere informatieCO2 Prestatieladder Stuurcyclus en beleidsverklaring
CO2 Prestatieladder Opgesteld door: R. Louis (Kader) Kader, bureau voor kwaliteitszorg b.v. Bedrijvenpark Twente 301 7602 KL Almelo Tel: 0546 536 800 Datum: 21-1-2019 Versie: 1.0 Status: Definitief Inhoudsopgave
Nadere informatieEnergiemeetplan Inclusief kwaliteitsmanagementplan en energiemanagement actieplan. Criteria
Energiemeetplan 2018-2022 Inclusief kwaliteitsmanagementplan en energiemanagement actieplan Criteria Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0 en ISO50001 Opgesteld door Paul Jonk en Marco Vermeulen
Nadere informatieCO2- communicatieplan
CO2- communicatieplan Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 3.0 Auteur(s) Erik Luiken Kenmerk 3.C.2 Datum 28-03-2017 Versie 6.0-1 - - 2 - Inhoudsopgave: 1.0 Inleiding 1.1 Voorwoord 1.2 Marktontwikkelingen
Nadere informatieHandboek Energiemanagementsysteem
Croon Elektrotechniek B.V. Facilitaire Diensten Hoofdkantoor Rotterdam Schiemond 20-22 3024 EE Rotterdam Postbus 6073 3002 AB Rotterdam Telefoon +31 10-448 33 44 www.croon.nl Handboek Energiemanagementsysteem
Nadere informatieCertificeren Waardevol?? KVGM B.V.
Certificeren Waardevol?? KVGM Improvement Solutions: + Specialisten in verbetermanagement + 20 jaar ervaring + 6 deskundige, gedreven en pragmatische professionals + Praktische aanpak waarbij de klantorganisatie
Nadere informatieEnergiemanagement actieplan Schilderwerken De Boer Obdam B.V. 2017
CO2-Prestatieladder Energiemanagement actieplan Schilderwerken De Boer Obdam B.V. 2017 Op basis van de internationale norm ISO 50001 4.4.3, 4.4.4, 4.4.5, 4.4.6, 4.6.1 en 4.6.4 Auteur(s): R. de Boer (Schilderwerken
Nadere informatieKWALITEIT MANAGEMENT PLAN CO2 EMISSIE INVENTARIS SOGETI
KWALITEIT MANAGEMENT PLAN CO2 EMISSIE INVENTARIS SOGETI Auteur René Speelman Versie V1.0 Plaats Vianen Kenmerk Versie informatie VERSIE INFORMATIE Versie Datum Bijzonderheden Auteur V 1.0 09-03-2015 Aangepast
Nadere informatieCO 2 managementplan. 1 Inleiding
CO 2 managementplan Inhoud 1 Inleiding... 3 1.1 Energie meetplan... 4 1.2 Planning meetmomenten... 4 1.3 Cofely Zuid Nederland... 4 Scope 1 emissies... 4 Scope 2 emissies... 4 1.4 Project Renovatie gemaal
Nadere informatieImplementatieplan interactief beleid
Implementatieplan interactief beleid (juni 2010 t/m mei 2011) Gemeente Weert, 15 juli 2010 Portefeuillehouder interactief beleid: wethouder H. Litjens Regisseur wijkgericht werken: Marianne Schreuders
Nadere informatieEnergiemanagementplan
VolkerWessels Bouw & Vastgoedontwikkeling Energiemanagementplan Datum: 25-04-2013 Opgesteld: Thomas Heye Goedgekeurd: Bert Horsthuis (energiemanager BVGO) Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 Beleid en doelstellingen...
Nadere informatieEnergie-audit: kansen voor energie efficiency met nieuwe richtlijn (EED) Teun Bolder 6 oktober 2015
Energie-audit: kansen voor energie efficiency met nieuwe richtlijn (EED) Teun Bolder 6 oktober 2015 EED: Europese energie-efficiëntie richtlijn Energie-audit is onderdeel van een breder Europees kader
Nadere informatieHANDBOEK ENERGIEZORG. Opdrachtgever K.F. Veninga. LOXIA B.V. G.H.W. Veringa Kenmerk: Handboek Energiezorg Versie 2.0. Definitief
HANDBOEK ENERGIEZORG RIGD-LOXIA Opdrachtgever K.F. Veninga LOXIA B.V. G.H.W. Veringa Kenmerk: Handboek Energiezorg Definitief Utrecht, 20 maart 2013 2013, LOXIA B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit
Nadere informatieMeer rendement uit Interne Audits
van wijzend vingertje naar toegevoegde waarde Matthijs F.A. Dierick sr Lead Auditor en Trainer CLIENT LOGO Inhoud van de presentatie Vooroordelen en misvattingen over interne audits Wat is nu het minimum
Nadere informatieDatum : energiemanagement & kwaliteitsmanagement
Energiemanagement Programma & managementsysteem Het beschrijven van het energiemanagement en kwaliteitsmanagementplan (zoals vermeld in de norm, voor ons managementsysteem). 1 Inleiding Maatschappelijk
Nadere informatie