Economische en financiële vooruitzichten. Anton Brender en Florence Pisani December 2013

Transcriptie

1 Economische en financiële vooruitzichten Anton Brender en Florence Pisani December

2 Wereldwijde groei Uitdagende vooruitzichten

3 De wereldwijde groei zal de komende jaren waarschijnlijk licht versnellen, maar nog bijna % onder het niveau van vóór de crisis blijven IMF groeiprognoses BBP (%, jaar op jaar) 9 Opkomende landen,%,% 9 Ontwikkelende landen Azië,%,7% 9 Latijns-Amerika % Wereld,% Centraal- en Oost-Europa & GOS* 9 Midden-Oosten,%,9% 9 Afrika Bronnen: IMF, Dexia-AM (*) Gemenebest van Onafhankelijke Staten

4 De opkomende economieën zullen aanzienlijk blijven bijdragen, maar we verwachten een sterke groeivertraging in bepaalde landen Groei BBP (%, jaar op jaar) Ontwikkelde -,,9, Opkomende, -,, Bronnen: Thomson Datastream, IMF, Dexia-AM Aandeel in wereldwijd BBP 7 Ontwikkelde (%) Opkomende 9 7 Bijdrage aan de wereldwijde groei (%),,7,,,,9-7 - Ontwikkelde Opkomende IMF-herzieningen in geprojecteerde BBPniveaus tussen april en oktober (%) 9 7 Brazilië China India Rusland Rusland Brazilië China India Herzieningen van het IMF groei BBP middellange termijn (%) 9, 7,,,7 IMF april IMF oktober

5 BBP-groei per capita over de komende jaar (% jaarlijkse groei) - - BBP-groei per capita over de komende jaar (% jaarlijkse groei) De groeivertraging in een aantal opkomende landen is niet echt een verrassing "Grens" BBP-groei per capita Totale bevolking Bevolkingsgroei (% jaarlijkse groei) Bevolking op arbeidsleeftijd China India Turkije Korea - India Turkije Brazilië China Rusland - India Turkije Brazilië Rusland China - Brazilië Reëel BBP per capita (KKP dollar) China en -,% Groei BBP (% jaarlijkse groei) BBP per capita (IMF voorspellingen) Bevolking Grens BBP Reëel BBP per capita Bronnen: IMF, Dexia-AM (KKP dollar) Korea Brazilië Turkije India China

6 China kon zijn economie dicht bij de "grens" houden, maar ten koste van toenemende reële onevenwichten Aandeel in het BBP (%) Investeringen Netto buitenlandse handel Sinds 7 wordt het spaaroverschot van China steeds minder geabsorbeerd door de rest van de wereld en steeds meer door binnenlandse investeringen. 9 Binnenlandse vraag Consumptie Overheid Bron: NBS

7 en financiële onevenwichten Totaal kredieten aan de economie 7 (niveau, % BBP) Totaal Banken leningen Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM Shadow banking Begrotingssaldo China (% BBP) Officieel saldo Door het IMF herberekend saldo Staatschuld China (% BBP) Door het IMF herberekende staatsschuld Algemene staatsschuld Begrotingssaldo (% BBP) Geavanceerd Memo: China Opkomende 7 Staatsschuld (% BBP) Geavanceerd Memo: China Opkomende 7

8 De impact van de Chinese groeivertraging op de groei van de ontwikkelde economieën mag niet worden overschat De Chinese import wordt steeds belangrijker voor de rest van de wereld, maar hij bestaat grotendeels uit intermediaire goederen die worden geassembleerd en dan opnieuw geëxporteerd. De uiteindelijke vraag naar import is dus minder belangrijk dan het lijkt en meer dan de helft bestaat uit grondstoffen. Aandeel import in wereld-bbp (%) Aandeel uiteindelijke import in totale import (%) Aandeel uiteindelijke import in wereld-bbp (%) Verenigde Staten China Japan Korea Verenigde Staten China EU7 Verenigde Staten China EU7 EU7 waarvan grondstoffen Bronnen: IMF, OESO, Dexia-AM

9 Landen die grondstoffen exporteren worden meer direct getroffen 9 Koper Verenigde Staten Japan India 7 9 Wereldwijde metaalconsumptie (miljoen ton, op jaarbasis) 7 China Europa Staal Verenigde Staten Japan India 7 9 Bronnen: Thomson Datastream, IMF, Bloomberg, Dexia-AM Aluminium Europa Verenigde Staten Japan India 7 9 Europa China China 9 Grondstoffenprijzen en groei opkomende economieën GSCI grondstoffenprijzen (% jaar op jaar) [R.S.] Groei opkomende economieën Grondstoffenprijzen (Goldman Sachs Indexen, 7 = ) Energie Landbouw Veeteelt Industriële metalen 7 9

10 De oliemarkt evolueert op basis van de vraag en het aanbod! (Miljoen vaten per dag) OESO Niet-OESO waarvan China Olieverbruik (Miljoen vaten per dag, op jaarbasis) OESO Niet-OESO Wereld 9 9 OPEC reservecapaciteit (Miljoen vaten per dag) Gecorrigeerd met productieverliezen Effectief Bronnen: EIA, Dexia-AM Productiecapaciteit OPEC en Noord-Amerika (Miljoen vaten per dag) Noord-Amerika [R.S.] OPEC Ongeplande productieverliezen OPEC (Miljoen vaten per dag) Irak Nigeria Libië Iran

11 India Brazilië Turkije Indonesië Zuid-Afrika Mexico Polen Chili Oekraïne Colombia Peru Ondanks de groeivertraging worden sommige opkomende landen nu geconfronteerd met een toenemend extern onevenwicht India Directe investering Lopende rekening Indonesië Portefeuille Lopende rekening Directe investering Overige Overige Betalingsbalans (miljard USD) Portefeuille Reserves Reserves Turkije - Lopende rekening Portefeuille Overige Reserves Overige Brazilië Portefeuille Directe investering Reserves - Lopende rekening - Directe investering Reserves Reële groei BBP (%, jaar op jaar, voortschrijding op jaar) Brazilië Turkije India Zuid-Afrika 7 9 Belangrijkste opkomende landen met tekort op de lopende rekening (miljard USD, ) Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM

12 Dit weerspiegelt gedeeltelijk de financiële herschikking in de eurozone China + Japan Per land Saldo's lopende rekening (miljard USD) Voorspellingen IMF oktober Eurozone + Verenigd Koninkrijk Midden-Oosten + GOS Verschil wereld Verenigde Staten Brazilië, India, Indonesië, Turkije en Zuid-Afrika Verenigde Staten 7 9 Centraal- en Oost-Europa Ontwikkelende landen Azië Afrika en Midden-Oosten eurozone Latijns-Amerika Japan GOS Overige ontwikkelde landen Bronnen: Thomson Datastream, IMF, Dexia-AM

13 Het toenemende externe onevenwicht maakt deze opkomende landen - en hun wisselkoersen - kwetsbaar voor veranderingen in de internationale financiële situatie Opkomende valuta's t.o. de USD (Januari =, lokale valuta's = e $) Nettokapitaalinstromen in opkomende markten (miljard USD, maandelijkse stromen) Braziliaanse Real Indonesische Roepia Turkse Lira 9 Indiase Roepie Aandelen Obligaties Zuid-Afrikaanse Rand Amerikaanse -jaarsrente (%) [R.S.] 9 Bronnen: IMF, Thomson Datastream, Dexia-AM 7

14 De recente depreciatie van veel opkomende valuta's kan de spanningen in de wereldeconomie verhogen 9 Ontwikkelde landen eurozone Reële effectieve wisselkoers Verenigde Staten ( = ) Opkomende Aziatische landen China Maleisië Korea Thailand 7 Verenigd Koninkrijk Japan 7 9 India 7 9 Zuid-Amerika en Zuid-Afrika Brazilië Opkomende Europese landen Rusland Mexico Argentinië Zuid-Afrika Tsjechische Republiek Polen Hongarije Turkije Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM

15 Verenigde Staten Minder strakke begroting meer groei!

16 De meest recente indicatoren blijven positief Autoverkoop (miljoen eenheden, op jaarbasis) Gemiddelde ISM-indexen (componenten nieuwe bestellingen) Diensten Productie Detailhandelsverkoop (%, nominaal) Consumentenvertrouwen en werkloosheidsgraad (Conference Board, huidige situatie) Werkloosheidsgraad (%) [R.S.] Vertrouwen op jaarbasis Bron: Thomson Datastream wijziging -maand, jaarbasis 7 9

17 9 7 Ondanks de recente stijging van de hypotheekrente, zullen de residentiële investeringen waarschijnlijk blijven stijgen Schuld gezinnen (% BBP) 9 9 Aandeel bij de ouders inwonende jongeren (-) (%), miljoen volwassenen Woningverkoop (duizend, jaarbasis) Bestaande woningen [R.S.] Nieuwe woningen 7, Leningen met grote achterstand (miljoen woningen) Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM meer dan 9 dagen achterstand Aantal hypotheekexecuties Aantal woningen beschikbaar voor verkoop (duizend) Nieuwe woningen Bestaande woningen [R.S.] NAHB enquête (verkoop nieuwe eengezinswoningen) Verkoop in de komende maanden Mening over huidige verkoop 7 9

18 New York Washington San Francisco San Diego Los Angeles Charlotte Jacksonville Saint Louis Las Vegas Atlanta en zullen de woningprijzen waarschijnlijk verder herstellen (maar aan een redelijker ritme) Vastgoedprijzen per grote agglomeratie (% jaar op jaar) Dec. Woningprijzen (bestaande woningen) S&P/CS (% jaar op jaar) FHFA (Alleen aankoop, % kwartaal op kwartaal, jaarlijkse groei) S&P/CS - (% kwartaal op kwartaal, geannualiseerd) Dec. Aug. Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM Aankoop woningen door institutionele beleggers % aankopen institutionele beleggers (Sept. ) - - Evolutie vastgoedprijzen (Augustus / Augustus, %) [R.S.] Vastgoedprijzen per grote agglomeratie (Januari = ) Zeepbel gebieden Washington New York Phoenix Las Vegas Los Angeles San Diego San Francisco Miami Tampa Chicago Minneapolis Nationale trend Zonder Zeepbel zones Seattle Boston Charlotte Portland Nationale trend Denver Cleveland Atlanta Detroit

19 Het begrotingsbeleid zal de groei nu minder afremmen Begrotingsbeperking (verschil structureel saldo, overheid, % BBP) beperking Begrotingsbalans van de staten en de lokale entiteiten,, -, -, -, -, -, (% BBP),,, -, -, Bijdrage aan groei BBP (%) Lager tekort Stabiel tekort stimulering Bronnen: CBO, Thomson Datastream, Dexia-AM -, , Tewerkstelling overheid (verschil op een jaar, duizend) 7 9 Lokale entiteiten Staten Federaal* Totaal (*) Gecorrigeerd met de volkstelling

20 Lonen en supplementen Inkomsten uit activa Sociale voordelen min bijdrage Belastingen Beschikbaar inkomen Het beschikbare inkomen zal minder lijden onder belastingverhogingen en helpt de groei van de consumptie versnellen Privétewerkstelling (verandering over mnd, maandelijkse groei, duizend) Gemiddeld aantal gewerkte uren per week,,,, Inkomsten per uur (% over mnd, jaarlijkse groei) 7,,% Bijdrage aan groei privéloonmassa (% jaar op jaar) Berekende lonen Gewerkte uren Privétewerkstelling Inkomsten per uur Lonen ambtenaren t.o. totaal lonen (% jaar op jaar) Totaal lonen en supplementen Lonen ambtenaren Beschikbaar inkomen gezinnen (bijdrage, %) Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM

21 Spaarquote gezinnen Welvaartseffect zal spaarquote waarschijnlijk verlagen Herzieningen nationale inkomensen productiestatistieken Spaarquote gezinnen (% van het beschikbaar inkomen) Nieuwe serie Oude serie Evolutie financiële rijkdom gezinnen (% van het beschikbaar inkomen) Bijkomende rijkdom gezinnen S&P (% besch. ink., 9 = ) [R.S.] Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM Welvaart gezinnen (% van het beschikbaar inkomen) Netto financiële rijkdom Rijkdom onroerende goederen Met de S&P op 9 tegen Q Met een stijging van de vastgoedprijzen met 7% in Welvaart en spaarquote gezinnen (% van het beschikbaar inkomen) K K K K K Wijziging in de spaarquote: -% 7 Welvaart gezinnen

22 Dat vereist echter gunstige financiële voorwaarden - - Leningen en spaarquote gezinnen (% van het beschikbaar inkomen) Netto spaarquote [R.S.] Netto financiële spaarquote [R.S.] Leningen kredietmarkt - Overige Hypotheken - Consumentenkrediet ? Netto leningsgraad Revolving Non revolving Consumentenkrediet (% van het beschikbaar inkomen) Totaal consumentenkrediet Totaal 'non revolving' - Auto's Andere privé Overheid en non profit Memo: uitstaand bedrag studentenleningen (% van het beschikbaar inkomen) Private Non-profit Federale overheid Juni Bron: Thomson Datastream

23 In die omstandigheden zal de Fed het soepele beleid waarschijnlijk handhaven, Plannen aankoop woning en totale woningverkoop Netto-aankopen agencies (miljard USD, voortschrijdend gemiddelde Q),,, zone gemakkelijk krediet zone "moeilijk krediet Financiële voorwaarden Deposito-instellingen, beleggingsfondsen verzekeringen en pensioenfondsen Alternatief banksysteem (incl. geldmarktfondsen),,,,,,, 9 9 Woningverkoop per capita (%) Plannen om een woning te kopen binnen maanden (% gezinnen) [R.S.] Financiële voorwaarden* zone gemakkelijk krediet zone moeilijk krediet, 9 9,,,,, Hypotheekspread (hypotheekrente jaar min -jaarsrente Treasuries, %), Rest van de wereld Geldmarktfondsen Overige Federal reserve (*) Verhouding woningverkoop per capita t.o. gezinnen die een woning willen aankopen Bronnen: Thomson Datastream, Federal Reserve, Dexia-AM

24 Na een vertraging verwachten we een aanhoudende stijging van de bedrijfsinvesteringen maar aan een gematigd ritme De nieuwe NIPA-meting van bedrijfsinvesteringen en kapitaal in de VS Privé-investering (excl. structuren, % op jaarbasis) Software Uitrusting R&D 7 Levering kernkapitaalgoederen en nieuwe orders (niet-defensie bv vliegtuigen, miljard USD) Nieuwe orders Verzendingen - - Levering kernkapitaalgoederen en investeringen in uitrusting (% qoq, jaarbasis, nominaal) Kernkapitaalgoederen Investeringen - - Ontspanning, literatuur en originele kunstwerken Totaal Stock productief kapitaal (excl. structuren, triljoen courante dollars) Ontspanning, literatuur en originele kunstwerken Software R&D Uitrusting Stock productief kapitaal (privésector excl. structuren, % jaarbasis) Kapitaalvoorraad Bedrijfsinvesteringen (excl. structuren, % jaarbasis) % % Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM BBP (% over jaar, jaarbasis) [R.S.] - 7 9

25 De recente stijging van de USD zal het herstel van de export niet aantasten, maar de externe steun voor groei zal zwak blijven Effectieve wisselkoers Reële EWK Exportorders (ISM enquête) [R.S.] Exportorders Export en externe vraag VS (% jaar op jaar) Externe vraag 9 9 Nominale EWK Export (% jaar op jaar, -M) 7 9 Bijdrage buitenlandse handel aan groei BBP (% jaar op jaar) - Export VS Export [R.S.] Import (-) [R.S.] - Buitenlandse handel Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM Buitenlandse handel

26 Na een groeivertraging in, verwachten we een versnelling tot,% in Groei BBP in de VS Groei BBP (%, jaar op jaar) K/K jaarlijkse groei (%) K K K K 9 Consumptie,7,,, -,,,,,9,7 Investeringen - Residentieel - Uitrusting & originele kunstwerken - Structuren Voorraadaanpassingen (bijdrage), -, 7,7 9,,, 7,,, 7, -,7 7, -,,9,,, -,,, -,7 7,,, -, -,,,9 -, 9, 9,,9 -,9 -,,,7 -,, -,,, 7,,,,,, 9,9, -, Werkloosheidsgraad (%) Overheid Externe balans (bijdrage) - Export -, -,,, -, -,, -,,,,,,, -, -,, -,,, -9,, 7,, -, -,9, -,,, - Import -,,,9, -,7,,9,,7, BBP,,,, -,,,,,7, Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM

27 Het begrotingsdebat is nog niet voorbij maar het leidt de aandacht af van begrotingsproblemen op langere termijn Federale begroting: Prognoses CBO (% BBP) Begrotingssaldo Inkomsten en uitgaven Uitgaven Inkomsten 9 9 Sociale zekerheid + gezondheid Uitgaven 7 Sociale zekerheid Discretionair Andere verplichte uitgaven Medicare Netto-intrest 9 +% Medicaid & exchange subsidies 9 Overheidsschuld 9 7 Bronnen: CBO, Dexia-AM

28 > De werkloosheidsgraad daalt snel, maar reëel Werkloosheidsgraad (WG) en groei BBP Werkloosheidsgraad (wijziging op jaar) (-) - BBP - (% jaar op jaar) [R.S.] Tewerkstellings- en werkloosheidsgraad (%) Tewerkstellingsgraad (tewerkstelling / bevolking ouder dan jaar) [omgekeerd R.S.] Werkloosheidsgraad Bronnen: Thomson Datastream, BLS, Dexia-AM De WG is sinds sneller gedaald dan verwacht. 7 Participatiegraad (%) Vergrijzings effect cyclisch effect? Leeftijdsstructuur bevolking (%) - - > Tewerkstelling (% over jaar, jaarbasis) [R.S.] - jaar participatiegraad (%) Participatiegraad - jarigen en banengroei Participatiegraad per leeftijd (%) De toename van de invaliditeitsgraad verklaart procentpunt van de participatiegraad van de - jarigen. Er is geen verklaring voor de daling van de participatiegraad in deze leeftijdsgroep met %. Als dit verschil zou verdwijnen, zou de werkloosheidsgraad met,% stijgen. De daling van de werkloosheidsgraad is grotendeels reëel.

29 De communicatie van de Fed is belangrijker dan ooit om een te sterke stijging van de -jaarsrente te voorkomen,,,,,, Verwachte kortetermijnrentevoeten (%, Fed funds contracts) December December Jan Jul Jan Jul December Uitsplitsing van de Amerikaanse -jaarsrente (%) -jaarsrente Verwachte gemiddelde Fed funds rentevoeten Termijnpremie 7 9 Medio mei Eind Eind (I) -jaarsrente,%,%,% (II) -jaarsrente binnen jaar,%,%,% (III) -jaarsrente binnen jaar Verwachte gemiddelde Fed funds rentevoet binnen jaar,%,%,9%,%,%,% Termijnpremie -,7%,%,% -,% -jaarsrente,9%,%,% 9 Bronnen: Thomson Datastream, Federal Reserve, Dexia-AM

30 Conclusies De Amerikaanse economie heeft de begrotingsbeperkingen grotendeels geabsorbeerd: vanaf nu zou de groei moeten versnellen. Een totaalakkoord over de begroting lijkt nog niet voor morgen, maar er zullen wel oplossingen worden gevonden voor de huidige problemen (nl. optrekken van het schuldplafond en stemming van de begroting voor ). De verzwakking van de Tea Party en van president Obama maken het resultaat echter onzeker. Als de groei meevalt, kan de obligatierente onder druk komen te staan. Het soepele monetaire beleid zal waarschijnlijk worden gehandhaafd.

31 Addenda: Balans van de Federal Reserve en markt van de Treasuries Balans Federal Reserve (triljoen USD) Netto-aankopen Treasuries (miljard USD, voortschrijdend gemiddelde K) Activa Totaal Effecten op termijnbasis Deposito-instellingen, beleggingsfondsen verzekeringen en pensioenfondsen Alternatief banksysteem (incl. geldmarktfondsen) Totaal Effecten op termijnbasis Liquiditeits programma's FX swap centrale banken 7 9 Passiva T Bonds MBS T Bills Federal agency 7 9 Totaal Rest van de wereld - Geldmarktfondsen Overige Federal reserve Reserves Bronnen: Federal Reserve, Dexia-AM Reverse repos Treasury deposit 7 9 Valuta in omloop

32 Eigenaars equivalent Huur Brandstof Overige Addenda: inflatie in de VS Inflatie per sector (% jaar op jaar) Kerndiensten Gezondheidszorg (% jaar op jaar) Inflatie (%, jaarlijks gemiddelde, CPI)...7 Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM - - Kern CPI Kerngoederen Onderwijs & Overige communicatie (%) (7%) Ontspanning (%) Gezondheidszorg (7%) Transport (7%) Kleding (%) Aandeel in totale CPI (Juli ) Voeding en dranken (%) Vastgoed (%) Huur Huur (% jaar op jaar) Huur Eigenaarsequivalent huur - 9 7

33 Eurozone: De markten zijn rustiger maar veel problemen blijven onopgelost

34 Sinds medio stagneert het herstel in de eurozone: de regeringen hebben het ritme van de begrotingsbeperkingen niet tijdig aangepast Cumulatieve begrotingsbeperking sinds (% potentieel BBP regio's) BBP en binnenlandse vraag (7 = ) Griekenland, Ierland, Portugal 9 9 BBP Verenigde Staten eurozone Binnenlandse vraag Verenigde Staten 7 9 Kern landen eurozone 7 - euro zone Perifere landen Verenigde Staten Perifere landen Griekenland, Ierland, Portugal Bronnen: Thomson Datastream, Europese Commissie, Dexia-AM

35 aan het veranderde uitgavengedrag van de bedrijven Financieel sparen privésector * (% BBP) eurozone België Schuld gezinnen (% van het beschikbaar inkomen) Ierland Nederland Portugal Griekenland 9 eurozone Verenigde Staten (*) gecorrigeerd voor herkapitalisaties banken Bronnen: Thomson Datastream, Eurostat, Dexia-AM

36 Sinds de lente krimpt de activiteit niet meer eurozone % jaar op jaar % kwartaal op kwartaal op jaarbasis Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM BBP in de eurozone %, op jaarbasis Perifere landen Kernlanden % kwartaal op kwartaal op jaarbasis Perifere landen Kernlanden Componenten binnenlandse vraag per land Binnenlandse vraag Bestedingen gezinnen Residentiële investeringen Investering uitrusting 9 9 ( = ) eurozone 9 Nederland Nederland eurozone eurozone Nederland Nederland eurozone

37 eurozone en zijn de vooruitlopende indicatoren sterk verbeterd, vooral in de perifere landen Index economisch sentiment per land 9 Nederland Oostenrijk België Evolutie economisch sentiment index over een jaar (november, voortschrijdend gemiddelde maanden) Groei BBP en index economisch sentiment BBP (% jaar op jaar) 7 9 eurozone 7 9 eurozone FI FR NL ES AT DE BE GR IT PT - Index economisch sentiment (EC enquête) [R.S.] Griekenland Portugal Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM

38 De verbetering in de perifere landen is deels te danken aan de toenemende export Bijdrage buitenlandse handel aan de groei (% op jaarbasis, reëel) Export Externe balans Externe balans Externe balans Import Export Import Export Import 9 Dalende import (positieve bijdrage) Import Externe balans Export Portugal Externe balans Export Stijgende import (negatieve bijdrage) Import Bron: Thomson Datastream - 9-9

39 Die steun verzwakte in Q maar we verwachten een - matig - herstel van de export! Bijdrage van export aan groei (% jaar op jaar) Export eurozone, exportorders en externe vraag (% jaar op jaar) Extra Intra Intra Totaal Totaal Extra Intra Intra Totaal Extra Portugal Totaal Extra Export (% op jaarbasis, reëel) Exportorders (% nettosaldo) [R.S.] 7 9 Externe vraag Export (% op jaarbasis, reëel) Effectieve wisselkoers euro (januari = ) Nominaal Reëel 9 Bronnen: Europese Commissie, Thomson Datastream, Dexia-AM

40 Het consumentenvertrouwen is onlangs verbeterd en de kleinhandelsverkoop lijkt te herstellen (I) Financiële situatie volgende maanden België 7 9 Nederland Finland 7 9 Oostenrijk Portugal Griekenland 7 9 Financiële situatie volgende maanden Bron: Thomson Datastream Memo : eurozone

41 Het consumentenvertrouwen is onlangs verbeterd en de kleinhandelsverkoop lijkt te herstellen (II) Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM Financiële situatie, retailverkoop en consumptie in de eurozone Consumptie (% jaar op jaar) [R.S.] Financiële situatie volgende maanden Consumptie (% jaar op jaar) [R.S.] Retailverkoop (% jaar op jaar) Verkoop nieuwe auto's ( = voortschrijdend gemiddelde maanden) 9 7 Retailverkoop ( = ) 7 9 Portugal eurozone 9 eurozone Portugal

42 Nu de arbeidsmarkt stilaan verbetert, zou het beschikbaar inkomen - en de consumentenbestedingen - in licht moeten toenemen Compensaties (% jaar op jaar) - Tewerkstellings- en index economisch sentiment EC Tewerkstelling (% kwartaal, jaarbasis) 9 Compensatie per werknemer totaal privé Compensatie per werknemer private diensten 7 9 Reële consumptie en beschikbaar inkomen (%, jaar op jaar, op jaarbasis) Consumptie - - Index economisch sentiment [R.S.] - 7 Totaal compensatie Compensatie per werknemer Beschikbaar inkomen Tewerkstelling Bron: Thomson Datastream

43 9 7 De bedrijfsinvesteringen zullen waarschijnlijk niet meer krimpen, maar we verwachten geen sterke heropleving zolang de capaciteitsbenutting ondermaats blijft Binnenlandse orders kapitaalgoederen ( = ) Buitenland niet-eurozone Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM 7 9 Duitse orders kapitaalgoederen (7 =, mma) Binnenlandse Buitenland eurozone Capaciteitsbenutting (%) 7 9 Portugal Nederland eurozone België 7 9 eurozone Griekenland - - : verwachte jaarlijkse groei investeringen (%, INSEE enquête investeringen in de industrie) oktober vorig jaar april dit jaar oktober dit jaar

44 en de vraag zwak blijft Investering en vraag - eurozone Investering uitrusting (% jaar op jaar) Enquête EC * [R.S.] (*) Samenstelling enquête:, x trend industriële productie +,7 x recente evolutie vraag diensten Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM

45 Het ritme van de begrotingsbeperking is duidelijk afgenomen vooral in de perifere landen! Begrotingsbeperking (Stabiliteits- en Convergentieprogramma's, variatie structureel primair saldo, % BBP) Griekenland Ierland Portugal Bron: Europese Commissie België Nederland Eurozone excl. : structureel primair saldo in Stabiliteits- en Convergentieprogramma's (eurozone excl., % BBP) * 9 Begrotingsbeperking in de eurozone excl. (*) Voorlopige versie

46 In deze omgeving verwachten we een licht herstel van de activiteit in BBP-groei in de eurozone BBP (% jaar op jaar) Wijziging over het kwartaal op jaarbasis(%) K K K K Consumptie Investeringen - Residentieel - Uitrusting - Structuren Wijziging voorraden (bijdrage) Overheid Buitenlandse handel (bijdrage) - Export - Import BBP -, -, -,,,, -, -,7, -,7 -,9 -,9,7 -,,7 -, -,,7 -,7 -, -,, -,, -, -,, -, -, -,7,,,7 -, -, -, -,7 -,9 -, -, -, -,7 -, -,, -, -,, -,7,, -,,, -,,,,, -, -,,,7,,,,,7,9,,,,7 -,9 -,,,,7,7,,, -, -,,7 9,, -,,, -, -, -,9,,9, -, -,, Werkloosheidsgraad (%) Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM

47 Na jaar van forse besparingen zijn de "globale onevenwichten" in de eurozone spectaculair afgenomen Lopende rekeningen (nominaal, % BBP) Ierland eurozone Portugal Griekenland Luxemburg Nederland eurozone Dispersie lopende rekeningen (% BBP, standaardafwijking) België Finland Oostenrijk eurozone Bron: Thomson Datastream

48 Externe balans (ten opzichte van de eurozone, gecumuleerd sinds K % BBP) De verschillen in de reële wisselkoersen aan deflatie onderworpen door arbeidskost per eenheid (ULC) zijn sterk verminderd Twee metingen van reële effectieve wisselkoersen (999 = ) 9 CPI gedeflateerd Duitse REWK ULC gedeflateerd ULC gedeflateerd CPI gedeflateerd Duitse REWK CPI gedeflateerd Duitse REWK 7 (ULC gedeflateerd) Portugal CPI gedeflateerd Duitse REWK ULC gedeflateerd ULC gedeflateerd CPI gedeflateerd Duitse REWK Reële effectieve wisselkoersen en extern saldo (K tot K) België Portugal Nederland REWK (ULC gedeflateerd) (%, ten opzichte van de eurozone, gecumuleerd sinds K) Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM Ierland

49 Externe balans (ten opzichte van de eurozone, Gecumuleerd sinds K, % BBP) De belangrijkste reden voor de correctie in de begrotingsonevenwichten is echter de evolutie van de binnenlandse vraag - - Verschil binnenlandse vraag en extern saldo (K tot K) Portugal Nederland Ierland België eurozone Griekenland 9 Binnenlandse vraag ( = ) Ierland eurozone Portugal Verschil binnenlandse vraag met de eurozone (%, gecumuleerd sinds K) 9 Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM 9 België eurozone Nederland

50 meer dan de evolutie van de relatieve prijsniveaus Gecumuleerde variatie lopende rekening sinds K België Portugal Onverklaarbaar residu voor en - Verlies marktaandeel export [R.S.] Residueel Residueel Exportmarkt verlies marktaandeel [R.S.] Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM Effect binnenlandse vraag Effect REWK (ULC gedeflateerd) Geraamd Waargenomen

51 Deze vermindering in de onevenwichten binnen de eurozone, gecombineerd met de gedurfde interventies van de ECB, heeft tail risks voor de staatsobligaties in de eurozone afgewend -jaarsrente (%) Waarschijnlijkheid wanbetaling (%, afgeleid CDS) België 7 Ierland Portugal Portugal Nederland 7 9 België 7 9 Ierland 9 Bron: Thomson Datastream

52 Bank CDS spreads ( jaar, basispunten) Door de risico's voor de staatsobligaties onder controle te houden heeft de ECB een bron van kwetsbaarheid voor de banken weggenomen Staats- en bank-cds (November, dagelijkse observaties, basispunten) Na LTRO's en OMT Verenigde Staten eurozone Voor LTROs en OMT Staats-CDS spreads ( jaar, basispunten) Bronnen: Thomson Datastream, Bloomberg, ECB, Dexia-AM

53 en tegen november zou de grondige evaluatie van de ECB de risico's in de banksector verder moeten terugdringen De drie pijlers van de grondige evaluatie zijn: een prudentiële evaluatie van de risico's om de belangrijkste risico's, inclusief liquiditeit, hefboomeffect en financiering, kwantitatief en kwalitatief te beoordelen; een onderzoek van de kwaliteit van de activa (asset quality review - AQR) om de transparantie van de bankexposures te verhogen door de kwaliteit van de activa van de banken te controleren, inclusief de adequatie van de waardering van activa en waarborgen en de bijbehorende voorzieningen een stresstest om na te gaan of de balans van de banken bestand is tegen crisissen. Deze drie elementen zijn nauw met elkaar verbonden. De evaluatie is gebaseerd op een kapitaalbenchmark van % Common Equity Tier. Na de grondige evaluatie worden de resultaten, per land en per bank en eventuele aanbevelingen voor controlemaatregelen gezamenlijk voorgesteld. Die uitgebreide resultaten zullen worden gepubliceerd voor de ECB haar functie als toezichthouder opneem in november en zullen de resultaten van de drie pijlers van de uitgebreide evaluatie bevatten. Euribor min swap OIS ( maanden, basispunten) LTRO's OMT 7 9 Bron: ECB

54 De eurozone staat voor nieuwe uitdagingen: de productiecapaciteit kan nog lange tijd zwak blijven Investering uitrusting IMF-herzieningen in geprojecteerde BBP-niveaus tussen oktober en oktober (%) Verenigde Staten België Ierland Portugal Nederland 9 7 ( = ) Verenigde Staten eurozone 7 9 (% BBP) Verenigde Staten eurozone Uitrustingsvoorraad in de VS en in de eurozone ( = ) Verenigde Staten eurozone Kloof van 7% in slechts jaar Griekenland 9 Bronnen: Thomson Datastream, IMF, Dexia-AM

55 Ierland België euro Portugal Nederland Nederland België euro Portugal Ierland en de evolutie van de bevolking op arbeidsleeftijd is niet echt gunstig,,,, -, -, -, Natuurlijk Immigratie Totaal Bevolkingsgroei (bijdrage in %, jaarbasis),,, Immigratie Totaal Natuurlijk 7 7 Verhouding tewerkstelling bevolking (- jaar, %) Nederland België -,,7,,,, -, -, Groei bevolking in de eurozone Bevolking op arbeidsleeftijd Totaal , -, Bevolking op arbeidsleeftijd groei per land - (% jaarlijkse groei), -,, Juni (% jaar op jaar) -, -, 7 7 Ierland 7 9 Portugal Griekenland 7 9 Bronnen: Thomson Datastream, Eurostat, Dexia-AM

56 9 7 Bovendien zal de neerwaartse druk op de lonen in sommige landen aanhouden,,,,,,,,, Uurlonen en werkloosheidsgraad Uurlonen (% joj, mvg) Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM Werkloosheidsgraad (%) [R.S.] 7 9 eurozone Werkloosheidsgraad (%) België 9 7 Griekenland eurozone Portugal Ierland - - (% op jaarbasis, mvg) België en Uurlonen Nederland België Portugal -

57 en kan de inflatie nog verder verzwakken,, Kerninflatie ex belastingeffecten (% op jaarbasis, mma) Inflatie eurozone (% jaar op jaar),,,,, eurozone, -, eurozone Portugal - 7 Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM - Griekenland

58 en deflatie blijft een ernstig risico op middellange termijn Gemiddelde nominale groei BBP over jaar (%) Verenigde Staten >,%? eurozone Ratio bruto overheidsschuld t.o. BBP (%) Japan (+ jaar) - Japan (+ jaar) - 9 Verenigde Staten? eurozone - - Japan (+ jaar) 9 Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM 9

59 Lagere groei en zwakke inflatie bemoeilijken de sanering van de overheidsfinanciën nog meer Trajectorie staatsschuld met SCP* begrotingsinspanningen en twee nominale groeiverwachtingen (% BBP) Portugal Ierland België Nederland Bronnen: Europese Commissie, Dexia-AM Nominale groei SCP % minder nominale groei (*) Stabiliteits- en Convergentieprogramma

60 temeer daar het recente 'begrotingspact' veel landen ertoe zal verplichten om een aanzienlijk primair overschot aan te houden gedurende vele jaren! Voorbij Gepland Begroting in evenwicht brengen: voorbij, gepland en resterend (variatie primair saldo, % BBP) GR ES IE PT FR IT NL BE FI AT DE 9- Exit EDP* tot einde SCP Bronnen: Europese Commissie, Dexia-AM Resterend tot exit EDP* (*) Excessive Deficit Procedure Terug naar % Primair saldo nodig om ratio schuld t.o.v. BBP terug te brengen tot % in België (% BBP) Portugal Ierland

61 In deze omgeving zal de ECB de rente voor langere tijd laag houden (I) Reporente ECB en output gap (%) - Reporente (%) [R.S.] - Europese Commissie - Uitgaande van % - potentiële groei BBP 99 Europese Commissie potentieel BBP - eurozone (% jaar op jaar) -,,,, Rentevoeten (%) Marginale leningscapaciteit Repo -maand Euribor Marginale, depositofaciliteit Jan Juni Jan Juni -maand EONIA swap index O/N EONIA Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM

62 Overnight EONIA rente min marginale depositofaciliteit ECB (%) In deze omgeving zal de ECB de rente voor langere tijd laag houden (II) - Vereiste reserves (-) Herfinancieringsoperaties (miljard euro) Main & LTRO Totale netto liquiditeitsinjecties in het systeem Andere netto-operaties (o.w. ELA) - Overschot reserves (-) 7 9 Overschot reserves en overnight EONIA rente,,,, Begin november,, Overschot reserves Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM (miljard euro)

63 Haar communicatiebeleid zal essentieel blijven om de euro los te koppelen van de Amerikaanse langetermijnrente.9.7 Verwachte kortetermijnrente voor september (%) Einde van we engageren ons nooit vooraf" September verrassende no tapering jaarsrente (%) Verenigde Staten maand euribor Fed funds contract [R.S.] JAN FEB MAR APR MAY JUN JUL AUG SEP OCT NOV DEC Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM

64 Conclusies Vorig jaar was de OMT een keerpunt en sinds begin is de aanpak van het begrotingsevenwicht iets minder strak geworden. Als de groei in de rest van de wereld aantrekt, zou het BBP van de eurozone met % moeten groeien in. In sommige landen zullen de activiteit en de inflatie gevaarlijk zwak blijven en is er duidelijk deflatiedruk. Toch blijft het deflatierisico nog veraf voor de eurozone in haar geheel. De ECB heeft gedurfde maatregelen genomen en zal blijven doen wat nodig is om de euro te steunen... maar ze kan niet veel meer doen om de activiteit te stimuleren!

65 Addenda

66 Inflatie in de eurozone CPI voeding CPI voeding (% jaar op jaar) PPI voeding [R.S.] CPI energie (% jaar op jaar) CPI energie Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM Olieprijs (in ) [R.S.] Kern CPI excl. belastingeffecten,,,,, (% jaar op jaar) Kern CPI excl. belastingeffecten Werkloosheidsgraad [R.S.],,,,,,,, Belastingeffect op inflatie (% jaar op jaar) -, 9 7 CPI in de eurozone (% jaar op jaar) CPI Kern CPI excl. belastingeffecten Belasting effect (jaargemiddelde), - Inflatie

67 Financieel spaargedrag van de privésector per land (I) eurozone Nederland Financiële spaarquote per sector en per land (% BBP) Gezinnen Financiële bedrijven Lopende rekening Niet-financiële bedrijven Overheid Lopende rekening Gezinnen Niet-financiële bedrijven Financiële bedrijven Overheid Niet-financiële bedrijven Lopende rekening Financiële bedrijven Gezinnen Overheid België - Gezinnen Financiële bedrijven Lopende rekening Niet-financiële bedrijven Overheid Gezinnen Bedrijven Lopende rekening Overheid 7 - Bronnen: Eurostat, nationale centrale banken

68 Financieel spaargedrag van de privésector per land (II) Portugal Financiële spaarquote per sector en per land (% BBP) Financiële bedrijven Gezinnen Lopende rekening Niet-financiële bedrijven Overheid Niet-financiële bedrijven Financiële bedrijven Gezinnen Lopende rekening Overheid Gezinnen Financiële bedrijven Lopende rekening Niet-financiële bedrijven Overheid Ierland Griekenland - Bronnen: Eurostat, nationale centrale banken Niet-financiële bedrijven Lopende rekening Financiële bedrijven Gezinnen Overheid Niet-financiële bedrijven Financiële bedrijven Lopende rekening Overheid Gezinnen

69 Arbeidskost per eenheid in de eurozone Arbeidskost per eenheid (totaal economie, = ) Nederland Finland Oostenrijk België eurozone Ierland Griekenland Portugal eurozone Bron: Thomson Datastream

70 Twee metingen van reële effectieve wisselkoersen Duitse REWK Duitse REWK (ULC gedeflateerd) Ierland Nederland 9 9 Oostenrijk Duitse REWK België Duitse REWK Portugal Finland ULC gedeflateerd ULC gedeflateerd ULC gedeflateerd ULC gedeflateerd CPI CPI 9 gedeflateerd CPI gedeflateerd gedeflateerd 9 9 Duitse REWK Duitse REWK Duitse REWK Bron: Thomson Datastream Twee metingen van reële effectieve wisselkoersen (999 = ) CPI gedeflateerd ULC gedeflateerd CPI gedeflateerd 9 Duitse REWK ULC gedeflateerd CPI gedeflateerd ULC gedeflateerd CPI gedeflateerd 9 Duitse REWK CPI gedeflateerd ULC gedeflateerd CPI gedeflateerd Duitse REWK CPI gedeflateerd ULC gedeflateerd

71 K K K K Bijdrage van export en import aan sanering lopende rekening Goederen en diensten handelsbalans (% BBP) NL DE AT BE FI FR - Bijdragen aan sanering lopende rekening (K K ) (% BBP) (K K ) IT IE ES PT GR 7 - IE GR ES PT BE NL FR DE IT AT FI Totaal Bronnen: Europese Commissie, Dexia-AM Export - PT GR IE IT ES NL FR AT DE FI BE Import

72 Winst in marktaandeel (% over -, op jaarbasis) Winst en verlies in marktaandeel en eenheidskost arbeid Exportprestaties (OESO winst of verlies in marktaandeel, 999 = ) Nederland Oostenrijk 9 België 7 Finland Ierland Portugal 7 Griekenland Bijdragen aan de exportgroei (% over -, op jaarbasis) X totaal X markt X performance ES PT DE AY NL FR IT IE BE FI GR IE Winst of verlies in marktaandeel ES R² =.77 (excl. FI, JP, IE) VS PT DE IT NL FR JP REWK (ULC deflated) (% over 9-, op jaarbasis) FI AT BE VK 7 Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM

73 Staats- en bank-cds Verenigde Staten Staats- en bank-cds (basispunten) eurozone Nov- Sep- Jul- Mei- Nov- Sep- Jul- Mei- Nederland Nov- Sep- Jul- Mei- Nov- Sep- Jul- Mei- Nov- Sep- Jul- Mei- CDS banken Staats-CDS 7 Bronnen: Bloomberg, Thomson Datastream Nov- Sep- Jul- Mei- Nov- Sep- Jul- Mei-

74 Wisselkoers euro dollar, Rentevoeten maand geanticipeerd op een jaar (%),,, Rentedifferentieel Uitleg fout en CDS,7 Wisselkoers euro dollar Geraamd met rentedifferentieel,,,,7,,, Verenigde Staten Rentedifferentieel en wisselkoers euro dollar Kortetermijnrentedifferentieel (%, euro min VS) [R.S.] euro,, -, -, -, -, -, Fout Spaanse CDS (-) [R.S.] Dummy VS [R.S.] -,9 -, -,9 -, -,9 -, -,9 -,,,,,,, Wisselkoers euro dollar Geraamd door toevoeging van Spaanse CDS en een dummy (sinds juli ) die de begrotingsonzekerheid in de VS weerspiegelt 7 9, Fout -, Wisselkoers euro dollar -, Bronnen: Thomson Datastream, Dexia-AM -

75 Adressen Luxemburg Dexia Asset Management Luxembourg S.A., route d Arlon Luxembourg Tel.: België Dexia Asset Management Belgium NV Avenue des Arts Brussels Tel.: + Dexia Asset Management S.A., rue Washington 7 Paris Cedex Tel.: + 9 Australië Ausbil Dexia Ltd Veritas House Level 7 Kent Street Sydney NSW Tel.: Bahrein Dexia Asset Management Luxembourg S.A. Middle East Representative Office Al Moayyed Tower st Office # Bldg. Road Blk Al Seef District, PO Box 77 Tel.: Dexia Asset Management Luxembourg SA Zweigniederlassung Deutschland Grüneburgweg - Frankfurt Tel.: Dexia Asset Management Luxembourg S.A. Succursale Italiana Corso Italia Milano Tel.: + 9 Nederland Dexia Asset Management Nederlands bijkantoor Gustav Mahlerplein, th floor MS Amsterdam Tel.: Dexia Asset Management Luxembourg S.A. Sucursal en España Calle Ortega y Gasset, Madrid Tel.: Verenigde Arabische Emiraten Dexia Asset Management Luxembourg S.A. MENA Representative Office Dubai International Financial Center Office, The Gate Village, Building Dubai Tel.: Verenigd Koninkrijk Dexia Asset Management Luxembourg S.A. UK Establishment Aldersgate th Floor ECA HD London Tel.: Zwitserland Dexia Asset Management Luxembourg S.A., succursale de Genève, rue de Jargonnant 7 Genève Tel.:

76 Disclaimer Dit document heeft een louter informatief karakter. Het bevat geen aanbod tot aan- of verkoop van financiële instrumenten en houdt geen beleggingsadvies in. Het vormt evenmin de bevestiging van enige transactie tenzij uitdrukkelijk anders overeengekomen. De informatie in dit document is afkomstig van verschillende bronnen. Dexia Asset Management legt de grootst mogelijke zorg aan de dag bij het kiezen van zijn informatiebronnen en het doorgeven van de informatie. Fouten of weglatingen in deze bronnen of processen kunnen echter niet van tevoren worden uitgesloten. Dexia Asset Management kan niet aansprakelijk worden gesteld voor rechtstreekse of onrechtstreekse schade die voortvloeit uit het gebruik van dit document. De inhoud van dit document mag niet worden overgenomen zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Dexia Asset Management. De intellectuele eigendomsrechten van Dexia Asset Management moeten te allen tijde worden gerespecteerd. Opgelet : Als dit document melding maakt van resultaten behaald in het verleden van een financieel instrument, een financiële index of een beleggingsdienst, verwijst naar simulaties van zulke resultaten of gegevens bevat met betrekking tot toekomstige resultaten, is de cliënt zich ervan bewust dat de in het verleden behaalde resultaten en/of prognoses geen betrouwbare indicator vormen voor toekomstige resultaten. Meer nog, Dexia Asset Management preciseert dat: indien het gaat om brutoresultaten, het resultaat kan worden beïnvloed door provisies, bijdragen en andere lasten. indien het resultaat in een andere valuta luidt dan die van het land waar de cliënt verblijft, de vermelde winsten kunnen stijgen of dalen, afhankelijk van de valutaschommelingen. Indien dit document verwijst naar een bepaalde fiscale behandeling, is de belegger zich ervan bewust dat zulke informatie afhangt van de individuele omstandigheden van elke belegger en in de toekomst aan wijzigingen onderhevig kan zijn. Dit document bevat geen onderzoek op beleggingsgebied zoals gedefinieerd in artikel van de richtlijn /7/EG van augustus tot uitvoering van de richtlijn /9/EG van het Europees Parlement en de Raad. Indien deze informatie een publicitaire mededeling is, wenst Dexia AM te verduidelijken dat deze niet werd opgesteld overeenkomstig de wettelijke voorschriften ter bevordering van de onafhankelijkheid van het onderzoek op beleggingsgebied en niet onderworpen is aan een verbod om te handelen reeds vóór de verspreiding van onderzoek op beleggingsgebied. Dexia AM nodigt de belegger uit om steeds het prospectus te raadplegen vooraleer in één van haar fondsen te beleggen. Het prospectus en andere informatiebronnen die betrekking hebben op fondsen zijn beschikbaar op Money does not perform. People do. 7