Cursusaanbod najaar 2014

Transcriptie

1 Cursusaanbod najaar : WO I De Habsburgers Het IJzeren Gordijn

2 : De onbekende oorlog De Eerste Wereldoorlog als beeldbepalende periode in de twintigste eeuw De Eerste Wereldoorlog is in Nederland een vrij onbekend onderdeel van de twintigste eeuw, en dat terwijl de Eerste Wereldoorlog een van de meest bepalende gebeurtenissen van die eeuw is geweest. Deze cursus behandelt de Eerste Wereldoorlog in al zijn facetten: van oorzaken en aanleidingen, de nieuwe moderne manier van oorlogsvoering tot de langetermijngevolgen van de oorlog. Honderd jaar geleden, op 28 juni 1914, werd de Oostenrijks-Hongaarse troonopvolger Frans Ferdinand in Sarajevo vermoord door de Servische nationalist Gavrilo Princip. Een maand later verklaarde Oostenrijk-Hongarije met Duitse rugdekking de oorlog aan Servië. In een heus sneeuwbaleffect verkeerde het hele Europese continent na een paar weken in een continentbrede Europese oorlog die zelfs zou uitgroeien tot een heuse wereldoorlog. Deze Eerste Wereldoorlog behoort samen met de Tweede wereldoorlog tot de meest beeldbepalende episodes van de twintigste eeuw: de schaal van de Eerste Wereldoorlog was tot zijn tijd ongekend en wijze van oorlogvoering, waarbij gebruik werd gemaakt van technische innovaties als tanks, vliegtuigen en gifgas, maken dat de Eerste Wereldoorlog de eerste moderne oorlog is. Tevens moet worden opgemerkt dat aan het einde van de Eerste Wereldoorlog de bestaande orde op het Europese continent volledig op zijn kop stond: de vier grote continentale Europese rijken Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Rusland en het Ottomaanse rijk bestonden niet meer. Toch weten wij in Nederland relatief te weinig over deze oorlog, omdat wij ons afzijdig hebben weten te houden. Juist omdat de Eerste Wereldoorlog zo belangrijk is geweest voor de Europese geschiedenis verdient deze 100 jaar na dato een emancipatie. In deze 10-delige cursus wordt de Eerste Wereldoorlog in al zijn facetten behandeld. Zo komt u te weten hoe een moordaanslag in Sarajevo kon uitgroeien tot een wereldoorlog en hoe deze al snel verzandde in een uitputtende loopgravenoorlog die miljoenen doden tot gevolg had. Ook zal er aandacht zijn voor de technische innovaties die door de generaals werden gebruikt om de impasse op het slagveld te doorbreken en natuurlijk ook voor de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog op de lange termijn. Als laatste wordt kort aandacht besteedt aan de positie van Nederland in de Eerste Wereldoorlog: hoewel Nederland afzijdig bleef kan het niet anders dan dat het toch op diverse manieren in aanraking is gekomen met het elders in Europa woedende oorlogsgeweld. College 1 College 2 College 3 College 4 College 5 College 6 College 7 College 8 College 9 College : Langetermijn aanloop naar de Eerste Wereldoorlog: het Europese statenstelsel, conflicterende ideologieën: nationalisme en imperialisme en historische animositeit. 1914: Kortetermijn aanloop naar de Eerste Wereldoorlog: hoe de moord op Frans Ferdinand van Oostenrijk kon leiden tot een Europese Oorlog : Het begin van de Oorlog: Hoe een geplande korte oorlog een langdurige uitputtingsoorlog werd : Van impasse naar wereldoorlog: Hoe de impasse werd doorbroken en de oorlog uit kon groeien tot een wereldoorlog : het eindspel. De laatste krijgshandelingen van de Eerste Wereldoorlog : Het uiteenvallen van het Russische en Ottomaanse rijk 1918: Het uiteenvallen van het Duitse keizerrijk & Oostenrijk Hongarije : Het lange zoeken naar vrede: de diplomatieke geschiedenis van de vrede De moderne oorlog: Tanks, vliegtuigen, onderzeeboten, gifgas en genocides Hoe moet Nederland worden gezien binnen de context van de Eerste Wereldoorlog? Algemene reflectie over de Eerste Wereldoorlog Docent: Nicolaas A. Kraft van Ermel, MA Data: 10 colleges, donderdag 25 september t/m 4 december (16 oktober vervalt) 11:00-13:00 192,00 voor HOVO-cursisten en overige belangstellenden 275,00 excl. BTW voor tolken en vertalers in het kader van de verplichte bijscholing (17 PE-punten, categorie A t/m D) Deze cursus wordt georganiseerd in samenwerking met:

3 De Habsburgers Van Hausmacht tot Europese eenwording De Habsburgers zijn ontegenzeggelijk het meest invloedrijke en verreweg het meest belangrijke Europese vorstenhuis geweest. Toch zijn zij heden ten dage niet meer terug te vinden op de kaart van Europa. Hoe heeft deze familie kunnen uitgroeien tot een van de machtigste van Europa en hoe kan het dat er nu weinig meer van deze familiemacht over is? Geen andere familie heeft zo n grote rol gespeeld in de Europese geschiedenis als het geslacht Habsburg. Het geslacht dat zijn naam ontleend aan een kleine burcht in het Zwitserse kanton Aargau bestierde ooit een rijk waarin de zon nooit onderging. Het huis is vooral bekend omdat zij zich eeuwenlang hebben ontfermd over de keizerskroon van het Heilige Roomse Rijk. Nadat dit rijk ter ziele was geholpen door Napoleon, hebben de Habsburgers zich uit laten roepen tot Keizers van Oostenrijk. De geschiedenis van de Habsburgers is echter niet alleen beperkt tot het Duitstalige Sprachraum: Zo is een Habsburger, zij het heel kort, koning van Engeland geweest, weer een andere Habsburger is gedurende een periode van 3 jaar keizer geweest van Mexico. Onder de Habsburgers bevinden zich ook iconen van de Europese geschiedenis, onder wie Keizer Frans Jozef van Oostenrijk-Hongarije en zijn vrouw Elisabeth, beter bekend als Sisi. Maar ook dichter bij huis hebben de Habsburgers een belangrijke rol gespeeld: de Spaanse koning Filips II, wiens rechtmatige heerschappij over de Nederlanden in 1581 vervallen werd verklaard door de Staten-Generaal was een Habsburger. De Zuidelijke Nederlanden bleven bovendien nog eeuwen onder Habsburgs bestuur staan. Aan het imperium van de Habsburgers kwam een einde in 1918 met het uiteenvallen van de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie. Daarmee was de rol van de Habsburgers nog niet uitgespeeld: de zoon van de laatste keizer, Otto von Habsburg, wordt door vriend en vijand geroemd voor zijn inzet voor de Europese Eenwording. De geschiedenis van Europa en Habsburg zijn dermate met elkaar verweven dat deze er zonder de Habsburgers heel anders had uitgezien. Daarom verdient de geschiedenis van de Habsburgers een uitvoerige behandeling in deze 10-delige cursus. College1: Het ontstaan van de Habsburger heerschappij: hoe een familie van Zwitserse graven konden uitgroeien tot Rooms Koning (Rudolf I); De Habsburgers als keizersfamilie: Frederik III College 2: De Habsburgse expansie: De Lage landen & Spanje: Maximiliaan I en Karel V College 3: De verdeling van het huis: De Spaanse tak (Filips II) en de Oostenrijkse tak (Ferdinand I); Het verlies van de Nederlanden College 4: De Spaanse successieoorlog: het uitsterven van de Spaanse Habsburgers door de Habsburgse ziekte College 5: De Oostenrijkse successieoorlog: Het einde van de dynastie van Habsburg. College 6: De Habsburgse verlichting: Maria Theresia en Jozef II College 7: De Napoleontische tijd: het einde van het Heilige Roomse rijk in 1806; het Oostenrijkse keizerrijk College 8: : Metternichs restauratie: Oostenrijk als behoeder van het traditionele Europa; de driekeizerbond College 9: Oostenrijk-Hongarije als volkenkerker of multi-etnisch imperium? Revolutiejaar 1848 en de Ausgleich van 1867; het Mexicaanse fiasco: hoe een Habsburger faalde als keizer van Mexico College 10: Het einde van Oostenrijk-Hongarije en het einde aan de heerschappij van de Habsburgers; Otto von Habsburg als voorvechter voor één Europa Docent: prof. dr. J.S.A.M. van Koningsbrugge Data: 10 colleges, donderdag 25 september t/m 4 december (16 oktober vervalt) 14:00-16:00 192,00 voor HOVO-cursisten en overige belangstellenden 275,00 excl. BTW voor tolken en vertalers in het kader van de verplichte bijscholing (17 PE-punten, categorie A t/m D) Deze cursus wordt georganiseerd in samenwerking met:

4 Het IJzeren Gordijn Hoe Stalin het Oostblok smeedde De Koude Oorlog overheerste de tweede helft van de twintigste eeuw. De kern van het conflict waren de ideologische twisten tussen het kapitalistische westen en het communistische oosten. Het communistische oosten was de creatie van Jozef Stalin. In deze cursus staat de creatie van het Oostblok centraal: hoe heeft Stalin van een zeer veelzijdige regio een sterk totalitaristisch blok kunnen smeden? From Stettin in the Baltic to Trieste in the Adriatic, an iron curtain has descended across the Continent. Met deze gevleugelde woorden verklaarde Winston Churchill in 1946 dat volgens hem een nieuwe tweedeling op het Europese continent was ontstaan: een oostelijke kant dat onder de invloed van de Sovjet-Unie stond en een kant die volgens Churchill vrij was zijn eigen toekomst te bepalen. De Koude Oorlog was begonnen! De hoofdlijnen van de Koude Oorlog zijn eenieder bekend, maar hoe is het IJzeren Gordijn nu eigenlijk ontstaan? Hoe heeft Stalin zich kunnen verzekeren van zijn nieuwe invloedssfeer in Midden- en Oost-Europa? Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is hier steeds meer duidelijk over geworden: de archieven zijn geopend en het is voor onderzoekers mogelijk geworden om interviews af te nemen met zowel leden van het communistische regime als voormalige dissidenten. Tijdens de cursus zal blijken dat Stalin voor het onder controle krijgen van zijn nieuwe invloedsfeer onder meer de lokale communistische partijen, het politieapparaat en de lokale jeugdbewegingen en in enkele gevallen moest zelfs een etnische zuivering worden gebruikt om Stalins nieuwe bufferzone in Oost-Europa stabiel te maken. Uiteraard zal in de cursus ook worden stilgestaan bij de dilemma s waarvoor mensen in het toekomstige Oostblok kwamen te staan; werk je mee aan het nieuwe regime, of werk je het bewust tegen? En is niet actief tegenwerken van het regime niet hetzelfde als collaboreren met het regime? Aan het einde van de cursus bent u dichter bij de sleutel tot het probleem: hoe heeft Stalin uit een gebied dat gekenmerkt wordt door een grote onderlinge verscheidenheid één totalitaristisch blok kunnen smeden? Hiervoor was niets anders nodig dan een complete transformatie van een regio. College 1: College 2: College 3: College 4: College 5: Inleiding cursus, Midden- & Oost-Europa aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, De overwinnaars: De Sovjet-Unie & Verenigde Staten, Communisten in Midden & Oost Europa Lokale politiekorpsen, het gebruik van geweld en etnische zuivering Jeugdbewegingen, de radio, het politieke speelveld en economie Vijandsbeelden, de homo sovieticus, socialistisch realisme & de ideale stad Over collaborateurs en tegenstanders, de Hongaarse opstand & conclusie Docent: Nicolaas A. Kraft van Ermel, MA Data: 5 colleges, 1 oktober t/m 12 november (15 & 22 oktober vervallen) 19:30-21:30 90,00 voor HOVO-cursisten en overige belangstellenden 140,00 excl. BTW voor tolken en vertalers in het kader van de verplichte bijscholing (8 PE-punten, categorie A t/m D)

5 Onze Docenten Nicolaas A. Kraft van Ermel, MA is historicus gespecialiseerd in contemporaine geschiedenis van Rusland, Oekraïne en Polen. In 2011 studeerde hij af aan de Research Master Modern History and International Relations met een scriptie over politiek gebruik van religie en geschiedenis in Oekraïne na de onafhankelijkheid in Voor het Nederland-Rusland Centrum is hij als redacteur actief voor de uitgeverij van het Nederland-Rusland Centrum en geeft hij colleges in het kader van het cursusaanbod. prof. dr. J.S.A.M. (Hans) van Koningsbrugge is hoogleraar Russische geschiedenis en politiek. Hij is directeur van het Nederland-Rusland Centrum én van het evenzeer aan de Rijksuniversiteit Groningen verbonden Centre for Russian Studies. In het kader van zijn betrokkenheid bij de minor- en masteropleiding Midden- en Oost-Europastudies en als specialist in de Europese geschiedenis van de 18e eeuw is hij als geen ander bekend met de geschiedenis van de Habsburgers. Inschrijving Inschrijving is t/m 7 september 2014 mogelijk via het formulier op onze website: Na de sluiting van de inschrijvingstermijn ontvangt u van ons een bevestiging van uw deelname, locatie en een factuur met betalingsinformatie. Meer informatie Deze colleges worden verzorgt door het Nederland-Rusland Centrum in samenwerking met het Centre for Russian Studies. Beide maken onderdeel uit van de Rijksuniversiteit Groningen. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Nederland-Rusland Centrum Antonius Deusinglaan AW GRONINGEN info@nrce.nl (0)