ANALYSE LENTE-AKKOORD Gevolgen voor de gemeente Deventer

Transcriptie

1 ANALYSE LENTE-AKKOORD Gevolgen voor de gemeente Deventer Inleiding Met het document getiteld Verantwoordelijkheid nemen in crisistijd heeft het kabinet op vrijdag 25 mei jl. het begrotingsakkoord van VVD, CDA, D66, GroenLinks en ChristenUnie openbaar gemaakt. Het plan bevat 12,4 miljard aan maatregelen om volgend jaar op een begrotingstekort van 3 procent uit te komen. Ook bevat het akkoord een aantal hervormingen en wordt een aantal bezuinigingsmaatregelen teruggedraaid. Team Programmering en Strategie (PS) heeft vanuit de beleidsagenda s een analyse gemaakt van de maatregelen die in het Lente-akkoord staan vermeld en er is gekeken naar de gevolgen van deze maatregelen voor onze gemeente en haar inwoners. De houdbaarheid van het Lente-akkoord kan echter van beperkte duur zijn. In september 2012 vinden er verkiezingen plaats en na de formatie van het kabinet zal pas duidelijk worden in hoeverre de genoemde maatregelen daadwerkelijk doorgang vinden danwel gemuteerd worden. Een ander ijkmoment vormt op 18 september a.s. Prinsjesdag, waarbij de Miljoenennota wordt aangeboden en duidelijk wordt welke departementale begrotingen worden ingediend. Op dat moment komt vanuit team PS weer een analyse die dan breder zal zijn dan van het Lente-akkoord, dat zich immers beperkt tot lastenverzwaring en ombuigingen. Sociale Agenda 1. Maatregel: Intrekken wet Huishoudinkomenstoets. Er is een wetsvoorstel aan de Tweede Kamer aangeboden waarin de huishoudinkomenstoets ongedaan wordt gemaakt. Omdat de wet met terugwerkende kracht per wordt ingetrokken dient waar nodig en mogelijk bezien te worden wat gevolgen voor individuele burgers zijn voor wat betreft recht en hoogte van een eventuele voorziening WWB. Het ministerie komt met ondersteunend en uniform voorlichtingsmateriaal om dat te bewerkstelligen. Deventer heeft de invoering van de nu ingetrokken wet al in een eerder stadium opgeschort. Door ons gemaakte kosten voor invoering van de wet huishoudinkomenstoets worden niet door het rijk vergoed. De kosten van herstel vanwege afschaffing komen evenmin voor vergoeding in aanmerking. 2. Maatregel: De invoering van de Wet werken naar vermogen is van de baan in Nu is het onduidelijk hoe de toekomst van de Sociale Werkplaatsen er uit komt te zien en hoe gemeenten aan de onderkant van de arbeidsmarkt kunnen opereren. Dit leidt tot besparingsverliezen. De besparingsverliezen worden beperkt door de vrijval van: de gereserveerde BUD-middelen, de herstructureringsfaciliteit WSW en een deel van de mobiliteitsbonussen door het niet uitbreiden van de doelgroep. De herziening van het arbeidsmarktbeleid en de arbeidstoeleiding is niet alleen afhankelijk van de invoering van de Wwnv. Het oprichten van het GUO en andere projecten gaan door. De door Deventer aangevraagde herstructureringsmiddelen ad 4.4 miljoen zullen niet ter beschikking komen. Gemeenten gaan in 2013 niet beschikken over een gebundeld participatiebudget en het instrument loondispensatie. Deventer beschikt als pilotgemeente over het instrument loondispensatie en mogelijk wordt de pilot verlengd tot en met Memo Analyse lente Akkoord gemeente Deventer, juni 2012 Team PS, Pagina 1

2 3. Maatregel: De Wajong wordt niet beperkt tot mensen die geen duurzaam arbeidsverleden hebben en er vindt geen aanscherping van de WSW-indicatiestelling plaats. De maatregel beperken tot doelgroep AWBZ ( IQ-maatregel ) wordt ingetrokken. Gezamenlijk betreft dit acties die de verworvenheden van zwakkere groepen op dit moment niet aantasten. Verwachting echter is wel dat delen van de aangekondigde maar nu weer ingetrokken maatregelen kunnen terugkomen bij een volgend kabinet. Afbouw van voorzieningen voor zwakke groepen wordt tenminste getemporiseerd. Wel lijkt het zinvol nader uit te werken wat deze wijzigingen voor Deventer inhouden en welke kansen dit biedt. 4. Maatregel: De overheveling van de individuele begeleiding en dagbesteding uit de Awbz naar de Wmo wordt niet in 2013 ingevoerd. De mogelijke invoering in 2014 is nog open gelaten. De invoering zal niet per 2013 plaats vinden. Met het advies om de transitie controversieel te verklaren, is het nog niet duidelijk of uitstel ook afstel zal betekenen. Na de verkiezingen in september zal meer duidelijkheid gegeven worden over of, hoe en wanneer de transitie wel plaats gaat vinden. Het draagvlak in de politiek is nog steeds kamerbreed en hierdoor bestaat er nog steeds een reële kans dat de functie begeleiding uiteindelijk gedecentraliseerd wordt. Deventer heeft de afgelopen tijd sterk ingezet op de decentralisatie begeleiding. We hebben gezien dat we in staat zijn om verbindingen te leggen tussen verschillende terreinen en met lokale partners. De opgedane kennis hoeft niet verloren te gaan omdat deze toegepast kan worden in de huidige Wmo. Jeugdagenda 5. Maatregel: De bezuinigingen op het passend onderwijs zijn van tafel en schoolbesturen krijgen een jaar langer de tijd om de stelselwijziging van het passend onderwijs door te voeren. Ondanks het vervallen van de bezuiniging kan de stelselwijziging wel financiële nadelige gevolgen hebben voor het onderwijs in Deventer. Een aangekondigde landelijke herverdeling van de passend onderwijsgelden kan nadelige financiële gevolgen voor Deventer hebben mede gezien het relatief hoge aantal kinderen met een beperking in het autistisch spectrum in de regio Deventer. Doorgaan met de voorbereidende werkzaamheden transitie passend onderwijs. 6. Maatregel: De 15 euro extra bijdrage die ouders vanaf 2013 zouden moeten gaan betalen voor kinderopvang vervalt. In plaats daarvan krijgen ouders vanaf 2013 bij hun eerste kind te maken met een inkomensafhankelijke kinderopvangsubsidie. Het akkoord is opgestuurd naar het Centraal Plan Bureau (CPB). Pas als zij de plannen hebben doorberekend, wordt de inkomensafhankelijke kinderopvangsubsidie bekend gemaakt. Ook nieuw is dat gezinnen met een verzamelinkomen van Memo Analyse lente Akkoord gemeente Deventer, juni 2012 Team PS, Pagina 2

3 euro geen kinderopvangtoeslag meer krijgen. Daarnaast wordt de kinderopvangtoeslag in 2013 en 2014 bevroren. Consequentie Deventer: Nog niet helder aan te geven welke lastenverzwaring dit met zich mee gaat brengen voor de verschillende oudergroepen. Niet voor toeslag voor ouders, ook niet voor gevolgen van keuzen van ouders voor verschillende vormen van kinderopvang. Sociale en Jeugdagenda 7. Maatregel: Er waren vier voorgenomen transities. De Wet Werken naar vermogen is ingetrokken, de AWBZ begeleiding gaat voorlopig niet naar de WMO, de stelselwijziging Passend onderwijs is met een jaar uitgesteld en de transitie jeugdzorg is vooralsnog niet besproken qua al dan niet controversieel zijn. Er bestaat een gedeelde behoefte om het lokale sociale domein te veranderen. Ook de professional in het veld ziet dat het anders moet en kan. Gemeenten spelen daarbij nu en in de toekomst een cruciale rol en kunnen zich daar alvast op voorbereiden. Denk daarbij aan integrale multiprobleem aanpakken, zelfsturing en het inzetten van de eigen kracht van burgers en werkgevers veel actiever betrekken bij het verbinden van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Het verdient aanbeveling door te gaan met de intenties van de transities in het sociale domein. Weliswaar valt een gedeelte van de nationale wettelijke aansturing weg, maar het besef van benodigde vernieuwing is daar niet minder om. Ruimtelijke Agenda 8. Maatregel: Rente aftrek nieuwe hypotheken alleen bij aflossing Vanaf 1 januari 2013 kan bij nieuwe hypotheken alleen nog renteaftrek worden verkregen ingeval van aflossing van de hypotheek. Hypotheken met aflossing leiden tot hogere kosten voor bewoners dan aflossingsvrije hypotheken. Dit zal het aantal hypotheken laten afnemen. Voor nieuwe hypotheken (starters, doorstoom) betekent dat een groter deel van het inkomen aan wonen besteed zal worden dan wel dat een goedkopere woning wordt gezocht. De maatregel leidt niet direct tot aantrekken van de vraag naar koopwoningen (starters dan wel doorstroom). 9. Maatregel: Geleidelijke afbouw omvang hypotheek t.o.v. woningwaarde, in stappen van 106% naar 100% Vanaf 1 januari 2013, de maatregel wordt opgenomen in pakket Belastingplan De maatregel leidt tot een beperkter budget van de starter en de doorstromer (die een hypotheek wil verhogen). Meer goedkopere woningen zullen voor starters gewenst zijn. 10. Maatregel: Overdrachtsbelasting blijft 2% voor woningen Memo Analyse lente Akkoord gemeente Deventer, juni 2012 Team PS, Pagina 3

4 Beleidsbesluit betreft een verlenging per 1 juli Een verhoging van de overdrachtsbelasting is geen belemmering voor de verkoop van woningen. Gelet op de ervaringen uit de achterliggende periode spelen meer factoren mee voor het vlottrekken van de woningmarkt dan alleen de lagere overdrachtsbelasting. De woningmarkt zal niet meteen vlot komen. 11. Maatregel: Verhuurdersbelasting De vervroegde invoering van de verhuurdersbelasting (voorziene heffing van BZK) per 1 januari Verhuurderbelasting beperkt de investeringsruimte van corporaties. Dit kan consequenties hebben voor de vastgoedontwikkeling in Deventer. 12. Maatregel: Differentiatie huren Met ingang van 2013 kunnen verhuurders van gereguleerde woningen de huur met 1% bovenop de inflatie verhogen. Oogmerk is om scheefwonen tegen te gaan. Dit was al opgenomen in het CDA-VVD regeerakkoord, maar wordt nu uitgebreid naar inkomens tussen en (Pakket Belasting plan 2013.) Huurders van een corporatiewoning die een hoger inkomen hebben zijn meer geld kwijt voor wonen. Dit zou kunnen leiden tot verhuizingen waardoor er bestaande en nieuwgebouwde sociale woningen vrijkomen voor de doelgroep. Het effect is lastig in te schatten, gelet op de relatie met de maatregelen inzake de hypotheek. 13. Maatregel: Afschaffen fiscale vrijstelling woon-werk verkeer. Dit geldt voor alle vervoerswijzen zoals auto, openbaar vervoer en fiets. De fiscaal gunstige behandeling van de fiets in de werkkostenregeling blijft gehandhaafd. (Pakket Belasting plan 2013.) Mogelijke direct effect: meer fietsgebruik en meer thuiswerken. In ieder geval bewuster reizen. Mogelijk indirect effect: verhuisbewegingen (wonen bij werk, werken bij woning). Duurzaamheidsagenda 14. Maatregel: Heffingskorting groen beleggen 0,7% en schrappen overige heffingskortingen en vrijstelling box 3 Voortzetting bestaande belastingmaatregelen. Nvt. Maatregelen in de sfeer van rijksbelastingen. Memo Analyse lente Akkoord gemeente Deventer, juni 2012 Team PS, Pagina 4

5 15. Maatregel: Subsidieregelingen zonnepanelen (15% subsidie bij aanschaf, urgentie vanaf 1 juli 2012) Er komt per 1 juli 2012 al een budget voor een tijdelijke subsidieregeling voor investeringen in zonnepanelen voor kleinverbruikers (20 mln.). Kleinverbruikers kunnen een subsidie van 15% van de aanschafprijs ontvangen. Met deze regeling wordt het belang van opwekking duurzame energie dicht bij de mensen benadrukt. De subsidie eindigt in Toepasbaar voor burgers van Deventer. Deze maatregel past in de uitvoeringsagenda duurzaamheid. Daarom bekend maken bij de Deventer energiecoöperatie, diverse lopende initiatieven, maar ook bij de woningbouwcorporaties. Vanwege de korte periode is hier reeds een aanvang mee gemaakt. Tevens wordt fiscaal onderzocht in hoeverre deze regeling ook geldt voor collectieve particuliere initiatieven. De verwachting is dat dit zo is. 16. Maatregel: Groene kennis en innovatie In het nieuwe Meerjarig Europees Financieel Kader komt meer Europees budget voor groene kennis en innovatie beschikbaar (o.a. Horizon 2020) dan op dit moment gematcht kan worden met Rijksmiddelen. Met deze extra middelen kan gebruik worden gemaakt van deze Europese middelen. Hiervoor is in mln. euro beschikbaar. Dit loopt op tot 30 mln. structureel vanaf Van toepassing voor initiatieven in Deventer, maar ook in de regio. Dit sluit naadloos aan bij de lobby die vanuit de Regio Stedendriehoek momenteel wordt ingezet richting Europese subsidies. Vanuit de bestaande subsidiekaders en het Europees beleid, hier nadrukkelijk op koersen en zo mogelijk verbinden met lokale/regionale initiatieven. 17. Maatregel: Energiebesparing gebouwde omgeving, revolving fund Met energiebesparingsmaatregelen in de gebouwde omgeving kunnen de woon- en huisvestingslasten van Nederlandse huishoudens en bedrijven beter beheersbaar worden voorprijsstijgingen van energie en kunnen effecten van de hogere energiebelasting worden beperkt. Dit budget (in mln., daarna 58 mln., via begroting BZK) is beschikbaar voor cofinanciering voor zowel grootschalige projecten (o.a. woningcorporaties, zorginstellingen, scholen en zwembaden) als voor particulieren. Via een volledig revolverend fondsconstructie komt het geld terug waarna het weer beschikbaar is voor investeringen. Het geheel kan worden opgezet in samenwerking met partijen uit de bouw-, de energie- en de financiële sector. Het fonds zal zo worden vormgegeven dat fluctuaties in het fonds het EMU-saldo en EMU-schuld niet beïnvloeden. Dit is nadrukkelijk van toepassing voor Deventer. Deze mogelijkheid moet bezien worden naast lopende ontwikkelingen, vooral naast het Fonds Nieuwe Energie van de provincie. Dit zal ook een aandachtspunt zijn (is stapeling mogelijk; sluiten voorwaarden op elkaar aan). Bij de woningbouwcorporaties is hier al bekendheid aan gegeven. 18. Maatregel: Milieuvriendelijke investeringen voor verduurzaming agrosector Deze maatregel is onder meer gericht op investeringen op landbouwapparatuur (precisie landbouw e.d.) en duurzame bewaarplaatsen. De maatregelen hebben verder onder andere betrekking op de bewerking van dierlijke mest, emissiearm toedienen van meststoffen en het produceren van duurzame energie. Voor deze maatregelen is sprake van 50% EU-cofinanciering. Hiervoor is in mln. beschikbaar. Vanaf 2014 is dit 30 mln. structureel. Memo Analyse lente Akkoord gemeente Deventer, juni 2012 Team PS, Pagina 5

6 Heeft vooral binding met landelijk en regionale aanpak. Zal uiteraard wel waar van toepassing onder de aandacht gebracht worden. 19. Maatregel: Ondersteuning groene investeringen Financiers zijn bij projecten op het gebied van energiebesparing en duurzame energie soms terughoudend om financiering te verstrekken, bijvoorbeeld vanwege de onbekendheid met dergelijke projecten, de kleinschaligheid van projecten of een te hoog risicoprofiel van de individuele projecten. Daardoor komen op zichzelf rendabele opties voor energiebesparing en duurzame energie soms niet van de grond. Met deze maatregel kan de financierbaarheid worden vergroot door bijvoorbeeld de oprichting van een stichting die de veelal kleinschalige projecten bundelt, deze valideert op toegevoegde waarde en haalbaarheid en het financieringsproces ondersteunt. In 2013 is hiervoor een startsubsidie van 10 mln. beschikbaar (begroting EL&I). Na 2 jaar zal de maatregel worden geëvalueerd. Van toepassing op Deventer. De primaire rol van de gemeente is het faciliteren en verwijzen naar deze regeling. 20. Maatregel: Saldering (pilot in 2013, subsidie) In de Tweede Kamer bestaat een brede wens om te onderzoeken op welke manier saldering van de energierekening ook buiten eigen dak (o.a. flats of boerenschuur) via de uitgavenkant mogelijk is die ook houdbaar is voor overheidsfinanciën. Dit onderzoek zal op korte termijn plaatsvinden. Op basis van dit onderzoek zal in 2013 een pilot worden gestart. Structureel is voor deze maatregel 10 mln. vanaf 2014 beschikbaar. Dit is wellicht voor Deventer de belangrijkste groene maatregel. Deze mogelijkheid sluit perfect aan bij onze wens om een lobby richting het Rijk uit te voeren rondom het vraagstuk van saldering en fiscale zaken. Hiermee wordt daarvoor een mogelijkheid geboden. Daarom gaan we direct aan de slag met het verkrijgen van pilotstatus in Deventer voor saldering, toepassing van fiscale maatregelen e.d. Economische en Culturele Innovatieagenda. 21. Maatregel: Verlaging van de BTW op podiumkunsten en kunstvoorwerpen van het hoge naar het lage (6%) tarief. Het betreft het terugdraaien van de overgang laag naar hoog BTW-tarief. Er is voorzien in een overgangsregeling voor vooruit betaalde kosten. Taxatie is dat dit voor de instellingen in Deventer een gering voordeel zal bieden, aangezien de drempel op het bezoeken van theater c.s. met een dikke 10% wordt verlaagd (waar die eerder was verhoogd, dus per saldo effect 0). Memo Analyse lente Akkoord gemeente Deventer, juni 2012 Team PS, Pagina 6

7 Veiligheidsagenda 22. Maatregel: Doorberekenen kosten voetbalwedstrijden. In het regeerakkoord is besloten de kosten van politie-inzet ten behoeve van vergunningsplichtige commerciële evenementen van incidentele aard door te berekenen. Deze maatregel wordt uitgebreid naar evenementen van structurele aard. Deze uitbreiding betreft voornamelijk voetbalwedstrijden. Voor Deventer betreft het daarbij zo n uur per jaar. Die zijn nog niet helder. In Euro s bedraagt de politiebegeleiding 4 ton per jaar. Het lijkt op korte termijn niet mogelijk om dit binnen de begroting van Go Ahead Eagles, die 3 miljoen omvat, te vinden. Kwestie van Kiezen 23. Maatregel: Afnemende groei gemeentefonds Door de uitgavenverlagingen op de Rijksbegroting wordt het gemeentefonds minder gevoed vanwege de trap-op-trap-af-systematiek. De omvang van het pakket bedraagt afgerond 12,1 miljard aan saldoverbeterende maatregelen in 2013, bestaande uit 3,5 mld. netto ombuigingen op de uitgaven en 8,5 mld. netto lastenverzwaringen. De 3.5 miljard ombuigingen hebben gevolgen voor de omvang van het gemeentefonds. Lagere uitkering van het gemeentefonds, waarvan de exacte omvang nog niet te berekenen is. In de voorjaarsnota is gerekend met de aanname van 1 miljard korting op de algemene uitkering. Hetgeen een korting van 5 mln. voor de gemeente Deventer zou betekenen. Deze week wordt de junicirculaire verwacht waarin de consequenties van de maatregelen uit het lente-akkoord voor het gemeentefonds zijn doorberekend. De gevolgen daarvan worden betrokken in het begrotingsproces. 24. Maatregel: Verplicht schatkistbankieren voor medeoverheden. Er wordt voorgesteld om in 2013 verplicht schatkistbankieren zonder leenfaciliteit in te voeren voor gemeenten, provincies en waterschappen. Medeoverheden lopen door dit voorstel geen risico op hun uitzettingen. Depositotarieven en inleentarieven worden geharmoniseerd. Daarnaast leidt dit voorstel tot een verlaging van de EMU-schuld. Nog onduidelijk is of de harmonisering van depositotarieven en inleentarieven marktconform zullen zijn of niet. Memo Analyse lente Akkoord gemeente Deventer, juni 2012 Team PS, Pagina 7