verhalen om in te schuilen Een literatuurproject voor groep 3 en 4 van het primair onderwijs

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "verhalen om in te schuilen Een literatuurproject voor groep 3 en 4 van het primair onderwijs"

Transcriptie

1 Hutten en kuilen verhalen om in te schuilen Een literatuurproject voor groep 3 en 4 van het primair onderwijs 1

2 KunstSelect: werken aan competenties cultuureducatie Kunstbalie ontwikkelde met De Cultuur Loper handvatten ter ondersteuning van het cultuureducatieve programma op school. Een van deze handvatten wordt gevormd door de competenties voor cultuureducatie: reflecterend, onderzoekend en creërend vermogen. In de handleiding ziet u bij de opdrachten met een icoontje aangegeven aan welke competentie de leerlingen hier vooral werken. Deze competentie staat bovenaan de driehoek. Meer informatie hierover vindt u achterin de handleiding en op de website van De Cultuur Loper: Legenda reflecterend vermogen creërend vermogen onderzoekend vermogen 2

3 Inhoud Over Bart Moeyaert 4 Het project 5 Het online spel Huttentocht 6 Les 1. Een kuil om in te wonen 45 min. 7 Les 2. Die steeg van ons 45 min. 10 Les 3. Op huttentocht min. 30 min. Les 4. Tot slot 20 min. 14 Legenda = klassikaal = individueel = tijd

4 Over Bart Moeyaert Op 1 oktober 1989 debuteerde de toen 19-jarige Bart Moeyaert met zijn boek Duet met valse noten. Precies 30 jaar en een flinke stapel - veelal bekroonde - boeken later verscheen de verzamelbundel Jij en ik en alle andere kinderen. In deze bundel zijn 30 verhalen en evenveel gedichten opgenomen die Bart Moeyaert tijdens zijn schrijversloopbaan voor verschillende uitgeverijen schreef. Wat meteen opvalt is Moeyaerts precieze, op het oog eenvoudige maar ook poëtische manier van schrijven. Ook inhoudelijk zijn de verhalen en gedichten familie van elkaar. Ze spelen zich stuk voor stuk af in de alledaagse omgeving van kinderen: in of bij huis, op school of op bezoek bij oma s of tantes. De personages van de verhalen zijn kinderen die je in elke klas tegen kunt komen en die dingen meemaken die elk kind kent of herkent. De kinderen bouwen hutten, spelen of ruziën samen, zijn boos op hun ouders of jaloers op een buurjongen. Kleine maar vaak schrijnende, schurende avonturen. Bart Moeyaert is een meester in het verwoorden van gedachten en gevoelens van kinderen, waarbij kinderen even vaak slachtoffer als dader zijn van de gebeurtenissen. 4

5 Het project Het werk van Bart Moeyaert is door zijn herkenbaarheid bij uitstek geschikt om met kinderen te lezen en denken over wat verhalen voor het kind zelf betekenen. De verhalen van Moeyaert laten veel ruimte om door kinderen ingevuld te worden met hun gedachten, ideeën en fantasieën. Ze kunnen zich bijna letterlijk verschuilen in de hutten en kuilen die Bart bouwt en graaft met zijn verhalen. In het project Hutten en kuilen maken uw leerlingen kennis met Bart Moeyaert en zijn werk en ze lezen of beluisteren een aantal van zijn verhalen. Aan de hand van gesprekken en opdrachten onderzoeken ze wat voor soort lezers ze zijn. Lezen ze graag zelf of laten ze zich liever voorlezen? Wat vinden ze een fijne leesplek? Wat voor verhalen lezen ze graag? Zo komen ze niet alleen achter hun eigen leesvoorkeuren, maar leren ze ook hoe persoonlijk die voorkeuren vaak zijn. Het project bestaat uit 3 lessen en een korte afsluitende les. In de eerste les maken de leerlingen kennis met de schrijver en het boek en bouwen ze een eigen hut. In les 2 sluiten ze al dan niet vriendschap met een personage uit een verhaal. In de derde les gaan ze met een online spel op zoek naar hun eigen leesvoorkeuren. Het project wordt afgerond met een gesprek over de tijdens de huttentocht gevonden verhalen. 5

6 Het online spel Huttentocht Op de website Klunky vindt u de filmpjes met Bart Moeyaert en het digitale spel Huttentocht. Ga naar > hutten en kuilen. Ook deze handleiding staat er online. Log in met de button voor leraren rechtsboven op de Klunkypagina. Onder aan het leerlingendeel ziet u dan verdere informatie voor de leerkracht. Inloggen gaat zo: login: leerkracht wachtwoord: kunstbalie Na afloop van het project blijft één exemplaar van Jij en ik en alle andere kinderen bij u op school. Het online spel Huttentocht blijft via Klunky beschikbaar om vaker te spelen. 6

7 Les 1 Een kuil om in te wonen 45 min. De les in het kort De leskist wordt in het lokaal gezet. U bekijkt de kist samen met de groep en praat met de leerlingen over hun ervaringen met hutten bouwen en kuilen graven. Vervolgens haalt u het boek uit de kist. Met de groep onderzoekt u het boek. Daarna kijkt u gezamenlijk het filmpje over Bart Moeyaert en het filmpje waarin hij het verhaal Een kuil om in te wonen voorleest. U praat met de leerlingen over het verhaal en vervolgens maken zij een eigen hut. Tot slot bespreekt u met hen de mogelijkheid om een hut in het klaslokaal te maken met het kleed uit de kist als basis. Benodigdheden de leskist het boek Jij en ik en alle andere kinderen (p ) de ansichtkaart van de vorige groep digibord voor de filmpjes op Klunky ( > Hutten en kuilen) per leerling 1 bouwplaat per leerling 1 schaar lijm en (kleur)potloden het kleed uit de leskist Voorbereiding 1. Bekijk voor aanvang van de les zelf de filmpjes over en met Bart Moeyaert op Klunky 2. Plaats de leskist met daarin het boek op een centrale plek in het lokaal (bijvoorbeeld op uw bureau), zodat alle leerlingen hem goed kunnen zien. In deze les plaatst u de hut met de voorkant naar de leerlingen toe. De les begint] Als uw leerlingen het lokaal binnenkomen zien ze er een houten hut staan. Wat is dat? U prikkelt de nieuwsgierigheid en de voorkennis van de kinderen door het stellen van vragen als: - Van wie zou deze hut kunnen zijn? Waaraan zie je dat? (Hé, er zit iemand in de hut!) - Wie van jullie heeft wel eens een hut gebouwd? 7

8 - Waarvan bouwde je die? En waar bouwde je die? - Hoe voelt het om in een hut te zitten? - Wat deed je in de hut? - Waarom bouwde je een hut? - Bouwen grote mensen ook wel eens een hut? - Wat doet de man in deze hut? Het boek Pak nu het boek uit de kist/hut en vertel dat de man die de leerlingen in de hut zien de schrijver Bart Moeyaert is. Hij heeft dit boek geschreven. Laat het boek door de klas gaan en onderzoek met de groep wat voor soort boek het zou kunnen zijn. Het omslag, de titel en de illustraties geven tips over het boek. Laat de leerlingen aan de hand hiervan nadenken over de inhoud van het boek. Laat ze vervolgens ook door het boek bladeren om te ontdekken dat het boek uit meerdere verhalen en gedichten bestaat. Wat is hun eerste indruk? Post! In de kist zit ook een ansichtkaart. Die is gestuurd door de vorige groep die dit project heeft gedaan. Lees de kaart voor. Wat schrijven de leerlingen uit die groep? De kaart wordt opgehangen in de klas. De schrijver Kijk op Klunky met de leerlingen naar het filmpje over Bart Moeyaert. Hij vertelt wie hij is, welke boeken hij heeft geschreven en wat hij belangrijk vindt in zijn verhalen. Geef de leerlingen hierna kort de tijd om een eerste reactie te geven. Wat weten ze nu over de schrijver? En over het boek? Het verhaal Draai de hut een kwartslag zodat de tekeningen van het verhaal Een kuil om in te wonen voor iedereen in het lokaal zichtbaar zijn. Kijk vervolgens met de leerlingen naar het filmpje waarin Bart Moeyaert het verhaal Een kuil om in te wonen voorleest. Praat klassikaal na over het verhaal: - Toms moeder is boos op hem. Maar Tom is ook boos op zijn moeder. Ben jij ook wel eens boos op je moeder? Wanneer bijvoorbeeld en waarom? - Tom loopt weg. Hij wil in een kuil gaan wonen. Wat denk je: wil hij dat echt? En voor altijd? Ben jij ook wel eens weggelopen? Hoe was dat? - Tom graaft een kuil. Hij houdt van bewegen. Bas heeft een boomhut. Wat denk je: is Bas net zo n beweegkind als Tom? - Bas leest een boek in zijn hut, want daar is het lekker stil. Wat vind jij een fijne plek om te lezen? En lees je het liefst zelf, in je eentje, of laat je je liever voorlezen (en wie doet dat het fijnst)? - In het verhaal wordt niet verteld welk boek Bas leest. Welk boek ken jij dat Bas zou kunnen lezen in zijn hut? En waar las je dat? Van wat voor soort boeken hou jij? 8

9 Moeten ze mooi, leuk, grappig of spannend zijn? Over welke dingen lees je graag? - Dit project heet Hutten en kuilen, verhalen om in te schuilen. Hoe doe je dat, schuilen in een verhaal of in een boek? Een hut voor jezelf - Deel de bouwplaten uit. - De leerlingen knippen de hut uit. - Voor ze de hut in elkaar zetten, verzinnen ze een naam voor hun hut en schrijven die op de voorkant. Achter het raam aan de voorkant tekenen ze zichzelf. Wat doen ze in de hut? - In het raam van een zijkant tekenen ze de gebeurtenis uit het verhaal Een kuil om in te wonen die zij het belangrijkste of mooiste vinden. Op de andere kanten van de hut mogen ze tekenen wie of wat in hun eigen hut mag (vriendjes, huisdieren, speelgoed). - Vervolgens vouwen en plakken ze de hut in elkaar. Een hut voor de hele klas Op een ander tijdstip op de dag of in de week bouwen de leerlingen in het klaslokaal een hut met het kleed uit de leskist als basis. Laat hen zo veel mogelijk vrij in hun ideeën hierover, bijvoorbeeld wat betreft materialen, constructie en plek. In de hut kunnen ze (eventueel met een zaklamp) verhalen lezen of met een mp3-speler uit de leskist naar verhalen luisteren. 9

10 Les 2 Die steeg van ons 45 min. De les in het kort U leest het verhaal Die steeg van ons (p. 289) voor en voert er met de groep een gesprek over, waarna de steeg door de leerlingen wordt nagebouwd. Vervolgens schrijven de leerlingen een briefje aan de hoofdpersoon van het verhaal. De briefjes worden aan een waslijn gehangen. Op de hut tekenen de leerlingen vervolgens zichzelf op visite in de steeg. Benodigdheden de leskist het boek Jij en ik en alle andere kinderen (p ) de papieren hutten uit les 1 enkele memostickers schrijfpapier potloden of pennen eventueel: kaders voor de striptekeningen (zie bijlage) een waslijn met voldoende wasknijpers Voorbereiding 1. Lees het verhaal Die steeg van ons een keer door. 2. Hang de waslijn op een handige plek in het lokaal, bij voorkeur dicht bij de hut. 3. Plaats de leskist op een centrale plaats in het lokaal, met de illustraties uit Die steeg van ons zichtbaar voor de leerlingen. 10

11 De les begint] Vraag de leerlingen wat ze de vorige les gedaan en geleerd hebben. De leerlingen halen hun papieren hutten tevoorschijn en zetten die voor zich op tafel. Laat enkele leerlingen vertellen hoe ze hun hut genoemd hebben, hoe ze zichzelf getekend hebben en wat ze op de zijkant tekenden. Het verhaal en de steeg Lees het verhaal Die steeg van ons voor. Laat hierna de leerlingen de steeg uit het verhaal bouwen met hun hutten. Ook de andere twee straten (de Dijk en de Boonstraat) worden gemaakt. Wie woont op welk nummer? Plak op de huizen die in het verhaal genoemd worden een memosticker met het huisnummer en de naam van de bewoners. Praat met de klas na over het verhaal: - Leek dit verhaal op het eerste verhaal? Wat was hetzelfde? Wat was anders? - Wie vertelde dit verhaal? - En aan wie werd het verteld? - Lees het laatste hoofdstuk (p. 308) nog een keer voor. Marte nodigt de leerlingen uit om langs te komen. Waarom zal Marte dat willen? En willen de leerlingen dat ook? Waarom wel of niet? Wat zouden ze dan willen doen? Beste Marte De kinderen schrijven een briefje aan Marte waarin ze haar vertellen of ze langs willen komen en waarom ze dat (niet) willen. Degenen die langs willen gaan, kunnen haar ook schrijven wat ze dan willen doen. De brieven worden aan de waslijn in het lokaal gehangen. Is schrijven voor sommige leerlingen nog te lastig? Dan kunnen andere leerlingen wellicht helpen, of ze kunnen hun boodschap aan Marte verwoorden in een strip van 3 tekeningen. Gebruik voor de striptekeningen de kaders die u in de bijlage van deze handleiding vindt. 11

12 Les 3 Op huttentocht 20 min. 30 min. De les in het kort In het klassikale deel van de les laat u zien hoe het online spel Huttentocht werkt en vertelt u wie wanneer aan de beurt is om het te spelen. Vervolgens gaan de leerlingen er individueel of in tweetallen mee aan de slag op een computer of tablet. Tot besluit van het spel kiezen ze een verhaal. Ze lezen dat zelf of het wordt aan hen voorgelezen. Vervolgens tekenen en schrijven ze hierover een ansichtkaart aan de groep. Benodigdheden de leskist de papieren hutten uit les 1 de waslijn met de brieven uit les 2 een digibord om het online spel Huttentocht te laten zien computers of tablets om het spel op te spelen voldoende ansichtkaarten voldoende mp3-spelers en koptelefoons Voorbereiding Zorg ervoor dat de leerlingen weten wanneer, met wie en waar ze het spel gaan spelen. Zet de leskist op tafel. Dit keer is de kant van de hut met de brievenbus naar de leerlingen gericht. Zorg voor voldoende koptelefoons bij de computers/tablets. Voor het beluisteren van de verhalen kunnen ook de mp3-spelers uit de leskist gebruikt worden. Zorg ervoor dat ze opgeladen zijn. Berg de mp3-spelers na gebruik direct weg. Laat ze niet onbeheerd achter! 12

13 De les begint[] De papieren hutjes van de leerlingen worden weer op de tafels gezet. Wat hebben we de vorige les gedaan? Enkele brieven van de leerlingen worden voorgelezen. Wie wil er bij Marte op bezoek? Wat willen ze bij haar doen? Zijn er ook kinderen die niet bij haar langs willen? Voor de kinderen die niet geschreven maar getekend hebben wordt hetzelfde besproken aan de hand van de striptekening op hun hut. Het spel Huttentocht U toont op het digibord het online spel Huttentocht. Leg uit dat met dit spel iedereen het verhaal kan kiezen dat het beste bij hem of haar past. Omdat elk kind anders is, zal niet iedereen bij hetzelfde verhaal uitkomen. Laat op het digibord zien hoe het spel wordt gespeeld. Elke leerling kiest een personage en beantwoordt dan de vragen in het spel. Het spel is klaar als de leerling een verhaal gekozen en gelezen heeft. De leerlingen gaan vervolgens individueel of in tweetallen met het spel aan de slag op een computer of tablet. De leerlingen die klaar zijn met het spel, lezen het verhaal dat ze gekozen hebben. Afhankelijk van het verhaal kunnen ze dat zelf lezen (digitaal, als pdf in het spel, of in het boek) of het verhaal beluisteren (via de audio in het spel of op een mp3-speler). Een andere mogelijkheid is de pdf te printen zodat de leerling het verhaal thuis kan laten voorlezen. Een kaart voor de klas Iedere leerling die het spel heeft gespeeld, krijgt een onbeschreven ansichtkaart. Op de voorkant tekenen de leerlingen een gebeurtenis uit het verhaal. Op de achterkant vertellen ze aan de klas wat ze in het verhaal beleefd hebben en hoe ze het verhaal vonden. Als de ansichtkaarten klaar zijn, worden ze gepost in de brievenbus van de houten hut. 13

14 Les 4 tot slot 30 min. De les in het kort Met behulp van de door de leerlingen gemaakte ansichtkaarten en hutten praat u na over de verhalen die de groep gelezen heeft. U bepaalt samen met de groep welk verhaal het volgens iedereen waard is om tot besluit van dit project nog een keer te lezen. Aangezien na het project één boek op school blijft, kunt u overigens ook besluiten de komende tijd meerdere verhalen uit de bundel (nogmaals) voor te lezen. Benodigdheden de leskist de papieren hutten uit de voorgaande lessen de waslijn met brieven de beschreven ansichtkaarten (in de leskist) 1 onbeschreven ansichtkaart Voorbereiding - Bekijk en lees de kaarten die de leerlingen gemaakt hebben. Komt u interessante overeenkomsten of verschillen tegen? Noteer die dan en bespreek ze tijdens het klassengesprek. - Zorg voor een lege ansichtkaart. - Plaats de leskist op een centrale plek in het lokaal, met de brievenbus zichtbaar voor de leerlingen. 14

15 De les begint] De papieren hutjes van de leerlingen worden weer op de tafels gezet. Vertel dat de brievenbus van de houten hut helemaal vol zit met kaarten. In deze les wordt de bus geleegd en worden de kaarten gelezen en besproken. Een brievenbus vol - Vraag enkele leerlingen om hun hut te laten zien. Welke naam kreeg hun hut? Wat tekenden ze op de muren? - Vraag nu hoe de leerlingen het vonden om het spel te spelen. Waren de tweetallen het altijd eens over de keuzes die gemaakt moesten worden? Weten ze nog een paar vragen uit het spel en het antwoord dat ze kozen? Hebben de leerlingen het verhaal zelf gelezen of hebben ze naar het verhaal geluisterd? Zijn er verschillen? Zijn er verhalen die je liever zelf leest? - Open nu de houten hut en haal de stapel ansichtkaarten eruit. Laat een willekeurige kaart zien en lees hem voor (of laat hem voorlezen door een leerling). Vraag vervolgens aan de leerlingen wie hetzelfde verhaal gelezen heeft. Maakten zij daar dezelfde ansichtkaart bij of was hun kaart heel anders? - Bespreek aan de hand van de kaarten ook de andere verhalen die in de klas gelezen zijn. Een kaart voor de volgende groep Vertel de leerlingen dat de houten hut nu naar een andere groep of school gaat. De leerlingen daar gaan het project ook doen. Vertel dat de groep de kinderen van die andere groep of school een kaart gaan sturen. Wat willen de leerlingen daarop vertellen? Schrijf de kaart samen met de leerlingen en post die in de brievenbus van de leskist. Nog een verhaal! Laat de leerlingen kiezen welk verhaal ze graag (nog) een keer zouden willen horen. Hebben klasgenoten hen enthousiast of nieuwsgierig gemaakt naar een van de verhalen? Lees dat verhaal nogmaals voor. Na afloop van dit project blijft één exemplaar van Jij en ik en alle andere kinderen achter op school. Ook het spel Huttentocht blijft via Klunky online beschikbaar om vaker te spelen. Kijk: mijn hut! Stel de papieren hutten die de leerlingen hebben gemaakt tentoon op een mooie plek op school of in het klaslokaal. Laat de leerlingen op een maandsluiting aan de hand van de hutten en ansichtkaarten vertellen over het project. 15

16

17 Colofon Een uitgave van Kunstbalie 2014 Concept, samenstelling en tekst: Linda Vogelesang Tekstredactie: Laura van Campenhout Vormgeving handleiding en bouwplaat/ansichtkaart: Marieke Nelissen, le petit studio Ontwerp leskist: Huub van Deijck Verhalen en gedichten: Uitgeverij Querido en Bart Moeyaert Foto s: Uitgeverij Querido en Bart Moeyaert Illustraties: Uitgeverij Querido en Rotraut Susanne Berner, Gerda Dendooven, Korneel Detailleur, Wolf Erlbruch, André Sollie, Marije Tolman Film: Beeldpraat, Online game: Studio Tween en Play! Interaction Design, playid.nl Met speciale dank aan Bart Moeyaert

18 KunstSelect: werken aan competenties cultuureducatie Kunstbalie ontwikkelde met De Cultuur Loper handvatten ter ondersteuning van het cultuureducatieve programma op school. Deze geven onder meer zicht op de rol die kunst van professionele, autonome makers kan spelen in het totale programma cultuureducatie. Drie domeinen van cultuureducatie Een breed en evenwichtig cultuureducatief programma over acht schooljaren bestaat uit een grote verscheidenheid aan activiteiten op het gebied van erfgoed en de verschillende kunstdisciplines. Om lijn aan te brengen in het cultuuraanbod onderscheiden we drie domeinen van cultuureducatie. Elk domein levert een specifieke, belangrijke bijdrage aan de culturele ontwikkeling van de leerling. Een volwaardig programma omvat daarom activiteiten uit alle drie de domeinen die afwisselend en waar mogelijk in samenhang worden aangeboden. Domein 1 - IN HUIS Wat de school zelf in huis heeft op het gebied van cultuureducatie, zoals een dramales uit de methode of een presentatie bij de weekafsluiting. Domein 2 - MET DE CULTURELE OMGEVING Wat de culturele omgeving van de school de leerlingen te bieden heeft, zoals een muurschildering maken samen met een kunstenaar of een kunstvakdocent in de klas. Domein 3 - UIT DE GROTE WERELD Wat de grote wereld van kunst en cultuur de leerlingen te bieden heeft, zoals een concert met een workshop door de musici of een tentoonstelling in de school met werk van een bekende kunstenaar. 18

19 De educatieprojecten die Kunstbalie bemiddelt, krijgen het label KunstSelect. In deze projecten staat kunst uit het derde domein centraal: voorstellingen en werk uit de wereld van de autonome kunsten. Competenties cultuureducatie Kunstbalie gaat uit van drie competenties voor cultuureducatie: reflecterend, onderzoekend en creërend vermogen. Deze drie competenties zijn in de praktijk altijd met elkaar verbonden: wie bijvoorbeeld werkt aan onderzoekend vermogen, zal daarbij ook zijn reflectieve vaardigheden inzetten. Evenzo kan reflecteren op een onderzoekende manier, bijvoorbeeld door te zoeken naar een beweging die past bij een kunstwerk, of op een meer creërende manier, zoals wanneer er na een tentoonstellingsbezoek met klei een object gemaakt wordt dat een aspect uit de tentoonstelling verbeeldt. Om de samenhang tussen de competenties aan te geven, worden ze in de handleiding als icoon weergegeven in een driehoek. De competentie waarop bij de betreffende opdracht de nadruk ligt, staat bovenaan. In de educatie die Kunstbalie ontwikkelt zal doorgaans de nadruk liggen op onderzoekende (O) en reflectieve (R) vaardigheden die leerlingen ontwikkelen: de leerling kan vanuit een vraag zichzelf en zijn omgeving leren kennen (O) en hij kan terugkijken op eigen ervaringen, deze interpreteren en er betekenis aan geven (R). Wat ziet u concreet bij de leerling? Wilt u meer weten over de competenties voor cultuureducatie en welke gedragsindicatoren daarbij horen? Lees dan verder op de website van De Cultuur Loper. 19

20

Een dans- en muziekvoorstelling van Gaia Gonnelli en Wiebe Gotink voor groep 1 en 2 van het primair onderwijs. Handleiding

Een dans- en muziekvoorstelling van Gaia Gonnelli en Wiebe Gotink voor groep 1 en 2 van het primair onderwijs. Handleiding Ondersteboven Een dans- en muziekvoorstelling van Gaia Gonnelli en Wiebe Gotink voor groep 1 en 2 van het primair onderwijs Handleiding KunstSelect: werken aan competenties cultuureducatie Kunstbalie ontwikkelde

Nadere informatie

lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs

lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs Wordle van respect Duur Materialen een computer met internetverbinding Introductie Op 8 november is het de Dag van Respect. Deze

Nadere informatie

Een tentoonstelling over de hedendaagse kunstenaar Demiak schilder, beeldhouwer, fotograaf en tekenaar

Een tentoonstelling over de hedendaagse kunstenaar Demiak schilder, beeldhouwer, fotograaf en tekenaar Een tentoonstelling over de hedendaagse kunstenaar Demiak schilder, beeldhouwer, fotograaf en tekenaar voor groep 5 t/m 8 van het primair onderwijs handleiding (On)bewoonbaar Een tentoonstelling over

Nadere informatie

lesmateriaal Taalkrant

lesmateriaal Taalkrant lesmateriaal Taalkrant Toelichting Navolgend vindt u een plan van aanpak en 12 werkbladen voor het maken van de Taalkrant in de klas, behorende bij het project Taalplezier van Stichting Wereldleren. De

Nadere informatie

Werkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht

Werkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht Les 8: Verliefd Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten dat gevoelens van verliefdheid leuk maar ook lastig kunnen zijn; Kinderen zijn zich ervan bewust dat je op verschillende types mensen verliefd kunt

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie

De leerlingen leren omgaan met gevoelens van zichzelf en anderen, met name gevoelens die horen bij hun leeftijd.

De leerlingen leren omgaan met gevoelens van zichzelf en anderen, met name gevoelens die horen bij hun leeftijd. Les 24 Ik hou van.. Doel blok 4: De leerlingen leren omgaan met gevoelens van zichzelf en anderen, met name gevoelens die horen bij hun leeftijd. Leskern: De leerlingen onderzoeken het begrip houden van

Nadere informatie

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens. Tuin van Heden 1 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekreclame

Uitleg boekverslag en boekreclame Uitleg boekverslag en boekreclame groep 7 schooljaar 2015-2016 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave Stap 4: Inhoud boekverslag

Nadere informatie

Dag van Respect & Twinning

Dag van Respect & Twinning Dag van Respect & Twinning In contact met een klas aan de andere kant van de wereld De Dag van Respect heeft in samenwerking met Cordaid Kinderstem, een lesprogramma ontwikkeld om vorm en inhoud te geven

Nadere informatie

Thuis films kijken. Acteurs spelen het verhaal na. de acteur = iemand die voor zijn beroep toneelspeelt of in een film speelt

Thuis films kijken. Acteurs spelen het verhaal na. de acteur = iemand die voor zijn beroep toneelspeelt of in een film speelt Speciale les over auteursrecht tekst niveau AA Thuis films kijken 1 Jij kijkt vast wel eens naar een film. 2 Dat kan in de bioscoop. 3 Maar je kunt films ook thuis bekijken. Op internet. 4 Dat is lekker

Nadere informatie

Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4. Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2:

Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4. Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2: Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4 Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2: Leerlingen raken vertrouwd met het presenteren voor een groep Leerlingen raken vertrouwd

Nadere informatie

Opname hulp. Stap voor stap uitleg over het opnemen van een Babbel - voor kinderen. Videoverhalen over kinderboeken, voor en door kinderen, 8+

Opname hulp. Stap voor stap uitleg over het opnemen van een Babbel - voor kinderen. Videoverhalen over kinderboeken, voor en door kinderen, 8+ Opname hulp Stap voor stap uitleg over het opnemen van een Babbel - voor kinderen B B Videoverhalen over kinderboeken, voor en door kinderen, 8+ BoekenBabbels DOEL Door het opnemen en plaatsen van korte

Nadere informatie

Kop. Romp. Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3

Kop. Romp. Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Tijd: 50 minuten Voorbereiding: op www.meerdanliefde.nl is veel informatie te vinden in redelijk eenvoudige taal. Ook in het App Note Mouse draaiboek staan

Nadere informatie

en zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht

en zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht I Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen worden zich meer bewust van eigen talenten en eigenschappen en ontwikkelen een positief zelfbeeld. Kinderen kunnen

Nadere informatie

Handleiding bij de digitale les voor de Nederlandse Kinderjury 2012

Handleiding bij de digitale les voor de Nederlandse Kinderjury 2012 Handleiding bij de digitale les voor de Nederlandse Kinderjury 2012 Ieder jaar stemmen duizenden basisschoolleerlingen op hun favoriete boeken van het afgelopen jaar. Om zo veel mogelijk kinderen enthousiast

Nadere informatie

Voorbereidend gesprek Vragen die de leerkracht kan stellen: Introductielessen Primair Onderwijs. 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein

Voorbereidend gesprek Vragen die de leerkracht kan stellen: Introductielessen Primair Onderwijs. 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein Introductielessen Primair Onderwijs 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein - De leerlingen worden met kunst geconfronteerd - De leerlingen ontdekken dat kunst niet altijd in een museum staat

Nadere informatie

Doel. Doelgroep. Een film in je hoofd

Doel. Doelgroep. Een film in je hoofd Doel Het op gang brengen of houden van leesplezier! Van wat voor soort boeken houden de kinderen en waarom? Zouden ze zelf graag de hoofdpersoon zijn in één van hun lievelingsboeken? Welke omslagen spreken

Nadere informatie

FIONA REMPT - KINDERBOEKEN - WORKSHOPS - GROEP 1 T/M 8

FIONA REMPT - KINDERBOEKEN - WORKSHOPS - GROEP 1 T/M 8 FIONA REMPT - KINDERBOEKEN - WORKSHOPS - GROEP 1 T/M 8 Kinderboeken schrijven is een prachtig vak. Verhalen bedenken en die in stilte uitwerken staat in schril contrast met het ontmoeten van lezers en

Nadere informatie

Sociaal netwerk. Handleiding voor begeleiders

Sociaal netwerk. Handleiding voor begeleiders Sociaal netwerk Handleiding voor begeleiders Algemene tips voor begeleider Het beste uit jezelf! Philadelphia vindt het belangrijk dat cliënten zich net als ieder ander mens kunnen ontwikkelen. Hierbij

Nadere informatie

Het project In de wolken richt zich op de

Het project In de wolken richt zich op de LERARENHANDLEIDING KunstSelect: werken aan competenties cultuureducatie Inleiding Kunstbalie ontwikkelde met www.decultuurloper.nl handvatten ter ondersteuning van het cultuureducatieve programma op school.

Nadere informatie

TUSSEN de REGELS literatuurproject voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs. handleiding

TUSSEN de REGELS literatuurproject voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs. handleiding TUSSEN de EGELS literatuurproject voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs handleiding 1 KunstSelect werken aan competenties cultuureducatie Kunstbalie ontwikkelde met De ultuur Loper handvatten ter

Nadere informatie

Lesbrief thema: Identiteit

Lesbrief thema: Identiteit Lesbrief na Loser! Lesbrief thema: Identiteit Deze lesbrief is onderdeel van het na programma van de voorstelling Loser! van Theaterhart. Deze begeleidende brief is voor het thema: identiteit en hoort

Nadere informatie

Benodigdheden: A. Inleiding: kringgesprek 15 minuten.

Benodigdheden: A. Inleiding: kringgesprek 15 minuten. Handleiding Groep Les Thema Wat zie je en wat vind je ervan? Weet wat je ziet Welkom bij de eerste les van het Nationaal Media paspoort voor uw groep! De kinderen (en u als leerkracht) worden zich in deze

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 7. Eindverslag 86. Extra opdrachten 90. Tips voor op school 94

Inhoud. Inleiding 7. Eindverslag 86. Extra opdrachten 90. Tips voor op school 94 Inhoud Inleiding 7 deel 1 lees- en kijkbio Hoofdstuk 1 Verhalen vertellen 10 Hoofdstuk 2 Zelf verhalen vertellen 12 Hoofdstuk 3 Voorlezen 16 Hoofdstuk 4 Verhalen lezen 18 Hoofdstuk 5 Verhalen in boeken

Nadere informatie

Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting

Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Zwijsen Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Inhoud Inleiding 3 Materialen 3 Voor het eerst naar school 4 Doelstelling 4 Opbouw prentenboek en plakboek 4 Werkwijze 5 Ouders 5 2 Inleiding Voor

Nadere informatie

Vincent-stripverhaal MAKEN VOELEN SAMENWERKEN KIJKEN. Expertisecentrum Kunsttheorie Primair Onderwijs www.expertisecentrum-kunsttheorie-po.

Vincent-stripverhaal MAKEN VOELEN SAMENWERKEN KIJKEN. Expertisecentrum Kunsttheorie Primair Onderwijs www.expertisecentrum-kunsttheorie-po. Vincent-stripverhaal Expertisecentrum Kunsttheorie Primair Onderwijs Vincent-stripverhaal Een opdracht voor groep 5 of 6 gericht op inleven en maken. Leerlingen maken samen een stripverhaal, gebaseerd

Nadere informatie

China Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? -

China Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? - China Pagina 1 Colofon Uitnodiging voor maaltijd in Chinees Les voor groep 6-8 150-180 minuten Handvaardigheid Let op! In deze les opzet werken leerlingen in tweetallen, en maken samen 1 werkstuk, maar

Nadere informatie

in de klas Opzet lesbrief

in de klas Opzet lesbrief in de klas lesbrief Opzet lesbrief De lesbrief Alleen op de wereld sluit aan bij de voorstelling van Maas theater en dans en nummer #92 van het BoekieBoekietijdschrift. Alle lessen zijn ook geschikt voor

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 Inleiding In groep 7 of 8 komen leerlingen vaak voor de tweede keer met hun klas naar het van Abbemuseum. Bij het eerste bezoek, in groep 5 of 6, hebben ze

Nadere informatie

2.1 FaVoriete leestips

2.1 FaVoriete leestips Verhalend 2.1 FaVoriete leestips Van klasgenoten heb ik de volgende tips gekregen van boeken/tijdschriften die mij leuk lijken: 1.... 2.... 3.... Van de leraar heb ik de volgende tips gekregen van boeken/tijdschriften

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

Dit stappenplan is ingevuld door:

Dit stappenplan is ingevuld door: STAPPENPLAN Dit stappenplan is ingevuld door: Dit is jullie opdracht: Bekijk de kranten en/of nieuwssites die je toegewezen krijgt. Ga op zoek naar een nieuwsartikel waarin techniek een belangrijke rol

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

Lekker belangrijk. Handleiding voor leerkrachten en ouders. - Samen in de klas -

Lekker belangrijk. Handleiding voor leerkrachten en ouders. - Samen in de klas - Lekker belangrijk Lekker belangrijk, samen in de klas is een initiatief van de Kleine Ambassade. Met het boek en lesmateriaal willen wij kinderen (en volwassenen) meer kennis geven over zichzelf en elkaar.

Nadere informatie

Films kijken op internet: verboden of niet?

Films kijken op internet: verboden of niet? Les over auteursrecht tekst niveau A Films kijken op internet: verboden of niet? Veel mensen kijken graag naar films. Jij ook? Als je zin hebt om een film te zien, kun je natuurlijk naar de bioscoop gaan.

Nadere informatie

Tijdrovers. Inleiding. Opzet van deze lesbrief. Door Caroline Wisse-Weldam

Tijdrovers. Inleiding. Opzet van deze lesbrief. Door Caroline Wisse-Weldam Door Caroline Wisse-Weldam Inleiding Tijdrovers Na een mooie lange zomer is de school weer begonnen. Misschien ben je met een beetje tegenzin gestart, maar hopelijk heb je er zin in. Je ziet van welke

Nadere informatie

Voordoen (modelen, hardop denken)

Voordoen (modelen, hardop denken) week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.

Nadere informatie

Beoordeling power-point groep 5

Beoordeling power-point groep 5 Beoordeling power-point groep 5 Leerkracht: Leerling: Onderdeel 2 4 6 8 10 Opmerkingen Titeldia: Duidelijke titel met onderwerp/naam/groep Inhoudsopgave: Puntsgewijs wat ga je behandelen. Plaatjes: Functioneel

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks

Nadere informatie

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens. Tuin van Heden 2 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

- Duploblokjes en legoblokjes (nodig bij het oplossen van de rekenvraag)

- Duploblokjes en legoblokjes (nodig bij het oplossen van de rekenvraag) Handleiding en opgaven niveau A1 Thema: Tentoonstelling met lego Een uitgebreide uitgeschreven aanpak vindt u in de Instapmodules: www.nieuwsbegrip.nl Download & prints Instapmodules Nieuwsrekenen. materiaal

Nadere informatie

Boekverslag & presentatie

Boekverslag & presentatie Boekverslag & presentatie groep 8 schooljaar 2015-2016 Inhoudsopgave: Blz. 1 Blz. 2 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 + 5 Blz. 6 Voorbeeld kaft Inhoudsopgave Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina

Nadere informatie

IK ZIE, IK ZIE... BENNER

IK ZIE, IK ZIE... BENNER IK ZIE, IK ZIE... BENNER onderwijsprogramma primair onderwijs groep 5 t/m 8 INLEIDING Gerrit Benner vond de gewone wereld lang niet altijd even leuk, dus die schilderde hij ook niet. Maar achter die gewone

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Sinterklaas en Kerstmis. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Sinterklaas en Kerstmis. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Sinterklaas en Kerstmis wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Welk materiaal kun je het best gebruiken? Welk

Nadere informatie

Opdracht: de kinderen gaan zelf een verhaal bedenken, prenten bij het verhaal ontwerpen en het verhaal presenteren.

Opdracht: de kinderen gaan zelf een verhaal bedenken, prenten bij het verhaal ontwerpen en het verhaal presenteren. Gruwelijk eng! Vertellen in De Kinderboekenweek Opdracht: de kinderen gaan zelf een verhaal bedenken, prenten bij het verhaal ontwerpen en het verhaal presenteren. Duur: 2 lessen van respectievelijk 50

Nadere informatie

Inhoud Voor de leerling Voor de leraar Algemeen

Inhoud Voor de leerling Voor de leraar Algemeen Vogel ABC Inhoud Voor de leerling... 2 Inleiding... 2 Aanpak... 2 Opdracht... 3 Evaluatie-formulier (groep 3-4)... 4 Voor de leraar... 5 Instructie en feedback... 5 Verbinding met hele groep... 5 Beoordeling...

Nadere informatie

In je kracht. Werkboek voor deelnemers

In je kracht. Werkboek voor deelnemers In je kracht Werkboek voor deelnemers Uitleg Mijn toekomst! Benodigdheden: Werkblad Mijn toekomst! (je kunt het Werkblad meegeven om thuis na te lezen, maar dit is niet noodzakelijk) Voor iedere deelnemers

Nadere informatie

Week 1 twee weken voorafgaand aan het Voorleesontbijt. Bijeenkomst 1. Materiaal

Week 1 twee weken voorafgaand aan het Voorleesontbijt. Bijeenkomst 1. Materiaal Introductie Deze lesmodule is geschreven voor een project van 5 bijeenkomsten van elk 60 minuten, waarvan de laatste bijeenkomst het werkelijke Voorleesontbijt is. Het aantal, de duur en inhoud van de

Nadere informatie

Wat ga je schrijven: een verhaal over een held die een uitdaging aangaat

Wat ga je schrijven: een verhaal over een held die een uitdaging aangaat Les 1: De uitdaging Wat ga je schrijven: een verhaal over een held die een uitdaging aangaat In deze les ga je een verhaal verzinnen. Je bent zelf de held van het verhaal. In het verhaal ga je als held

Nadere informatie

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les 8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil

Nadere informatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten

Nadere informatie

Teken een architect. Lees het volgende verhaal:

Teken een architect. Lees het volgende verhaal: Teken een architect Lees het volgende verhaal: Een architect heeft een hele dag nagedacht over een nieuwe brug die gebouwd moet worden. Via de brug moet het verkeer, ook zware vrachtwagens, over een brede

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau B, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

*Ook met het programma Paint van Windows kunnen foto s bewerkt worden

*Ook met het programma Paint van Windows kunnen foto s bewerkt worden Lesbrief Online pesten Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Tijd: 50 55 minuten Voorbereiding: op http://mediawijsheid.nl/onlinepesten staan allerlei filmpjes, informatie en artikelen over online pesten, bruikbaar

Nadere informatie

Vormen van een raket Raketten

Vormen van een raket Raketten Vormen van een raket Raketten Vgroep 1-2 17 tijdsduur 65 minuten kerndoelen 1, 23, 32, 44, 45 en 54 lesdoelen De leerling: herkent een aantal wiskundige vormen: een cirkel, een driehoek, een rechthoek

Nadere informatie

Inhoudelijk draaiboek voor leerkrachten basisonderwijs

Inhoudelijk draaiboek voor leerkrachten basisonderwijs Inhoudelijk draaiboek voor leerkrachten basisonderwijs Een collega of bijvoorbeeld de bibliothecaris heeft via De Schrijverscentrale geregeld dat er een schrijver op uw school komt. U bent gevraagd om

Nadere informatie

Basisschool de Triangel. Het houden van een spreekbeurt.

Basisschool de Triangel. Het houden van een spreekbeurt. Basisschool de Triangel Het houden van een spreekbeurt. 1 INHOUDSOPGAVE SPREEKBEURT GROEP 5 1 GROEP 6 5 GROEP 7 EN 8 9 2 HOE BEREID IK MIJN SPREEKBEURT VOOR? SPREEKBEURT IN GROEP 5 Wat is een spreekbeurt?

Nadere informatie

Een kunstproject voor groep 5 t/m 8 van het primair onderwijs. Als Jeroen Bosch nu zou leven, hoe zou zijn werk er dan uitzien?

Een kunstproject voor groep 5 t/m 8 van het primair onderwijs. Als Jeroen Bosch nu zou leven, hoe zou zijn werk er dan uitzien? Een kunstproject voor groep 5 t/m 8 van het primair onderwijs Als Jeroen Bosch nu zou leven, hoe zou zijn werk er dan uitzien? We like Bosch 2016 is hét jaar van een van de creatiefste kunstenaars ooit.

Nadere informatie

Lesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo

Lesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo Lesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo Bespreek met vakdocenten mogelijkheden om leerlingen in de vaklessen feedback over zichzelf te laten vergaren. Deel Vaardigheid:

Nadere informatie

Dit stappenplan is ingevuld door:

Dit stappenplan is ingevuld door: STAPPENPLAN Dit stappenplan is ingevuld door: Dit is jullie opdracht: Bekijk de kranten en/of nieuwssites die je toegewezen krijgt. Ga op zoek naar een nieuwsartikel waarin techniek een belangrijke rol

Nadere informatie

Gravin Elisabeth en de dieren

Gravin Elisabeth en de dieren 2017-2018 School en Cultuur Gravin Elisabeth en de dieren Erfgoed project voor groep 4 Ontwikkeling van het project: De Werkhoven Geschiedenis voor u Maart 2017. Copyright: Dit materiaal is bedoeld voor

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

HEARTBEAT HANDLEIDING

HEARTBEAT HANDLEIDING HEARTBEAT HANDLEIDING Een muziek- en dansvoorstelling voor groep 7 en 8 van het primair onderwijs van philharmonie zuidnederland en Project Sally Maastricht KunstSelect: werken aan competenties cultuureducatie

Nadere informatie

LESBRIEF NR 2 OPDRACHT 1 ANDERS? VOOR GROEP 7 + 8 +

LESBRIEF NR 2 OPDRACHT 1 ANDERS? VOOR GROEP 7 + 8 + LESBRIEF NR 2 VOOR GROEP 7 + 8 + GROEP 7 + 8 DOWNLOAD DEZE LESBRIEF OOK OP SAMSAM.NET SAMSAM MIDDEN IN DE WERELD De wheelie van Robert uit Zambia ANDERS? NOU EN! Een slangenbeet veranderde Christabels

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Voorlezen is leuk en nuttig. Maar hoe doe je dat eigenlijk, goed voorlezen? Hieronder vindt u de belangrijkste tips en trucs.

Voorlezen is leuk en nuttig. Maar hoe doe je dat eigenlijk, goed voorlezen? Hieronder vindt u de belangrijkste tips en trucs. R.K. Basisschool Anselderlaan 10 6471 GL Eygelshoven Tel: 045-5351434 De fijne kneepjes van het voorlezen Voorlezen is leuk en nuttig. Maar hoe doe je dat eigenlijk, goed voorlezen? Hieronder vindt u de

Nadere informatie

ZET JEZELF OP DE FOTO

ZET JEZELF OP DE FOTO ZET JEZELF OP DE FOTO Een fotografieproject Digitale media onderbouw primair onderwijs Colofon Deze lesbrief hoort bij de leskist Zet jezelf op de foto. Ontwikkeling en tekst: Vormgeving en Lay-out: i.o.v.

Nadere informatie

Wat is evenwicht? Kan dat een bewegend kunstwerk zijn? Wat is een mobile?

Wat is evenwicht? Kan dat een bewegend kunstwerk zijn? Wat is een mobile? TITEL: Kunst wip-wap voorbereidende les Leerjaar PO groep 5 / 6. Type les Een voorbereidende les in aansluiting op: Kunst wip-wap, workshop. Lesduur 45 minuten. Omschrijving van de les Een les waarin de

Nadere informatie

Randvoorwaarden In les 2 hebben leerlingen individueel een computer met internet nodig. Alternatief: leerling voert les 2 thuis uit.

Randvoorwaarden In les 2 hebben leerlingen individueel een computer met internet nodig. Alternatief: leerling voert les 2 thuis uit. Brief over Annie M.G. Schmidt Schrijf een overtuigende brief aan een basisschool Korte lesomschrijving De lessen Advies over Annie M.G. Schmidt gaan over Nederlands bekendste kinderboekenschrijfster. Leerlingen

Nadere informatie

Het circus komt 3+ Clair de Lune Théâtre (België)

Het circus komt 3+ Clair de Lune Théâtre (België) lesbrief Het circus komt 3+ Clair de Lune Théâtre (België) onderbouw (groep 1 t/m 4) bezoekadres Markendaalseweg 75a Het doek gaat op. Er komt een schaduwcircus aan en alles is ineens mogelijk! Schaduwen

Nadere informatie

Praten over boeken in de klas Het vragenspel van Aidan Chambers

Praten over boeken in de klas Het vragenspel van Aidan Chambers Praten over boeken in de klas Het vragenspel van idan hambers We weten pas wat we denken als we het onszelf horen zeggen. (idan hambers). Elk individu, kind en volwassene, beleeft een tekst op geheel eigen

Nadere informatie

lezen veilig leren Kinderboekenweek 2010 Tips voor regio zuid Zinnen maken met woorden én beeldtaal zijn Les 1

lezen veilig leren Kinderboekenweek 2010 Tips voor regio zuid Zinnen maken met woorden én beeldtaal zijn Les 1 veilig leren lezen Kinderboekenweek 2010 Tips voor regio zuid Auteur: Josée Warnaar Zinnen maken met woorden én beeldtaal Regio noord en midden hebben kern 2 behandeld als de Kinderboekenweek begint. Regio

Nadere informatie

8-10-2015. Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Modelen. Contactgegevens

8-10-2015. Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Modelen. Contactgegevens Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Modelen WWW.CPS.NL Contactgegevens Willem Rosier w.rosier@cps.nl 06 55 898 653 Hoe ziet het modelen er in de 21 ste eeuw uit? Is flipping the classroom dan

Nadere informatie

DOCENT. Thema: natuur BOMEN BIJ MIJN SCHOOL. groep 3 en 4. Stadshagen

DOCENT. Thema: natuur BOMEN BIJ MIJN SCHOOL. groep 3 en 4. Stadshagen In groep 1 en 2 hebben de leerlingen binnen dit thema geleerd dat er in de natuur verschillende kleuren, vormen en texturen te vinden zijn. De leerlingen in groep 3 en 4 richten zich in dit thema op bomen.

Nadere informatie

Lesbrief bij Ik weet je te vinden van Netty van Kaathoven voor groep 6, 7 en 8

Lesbrief bij Ik weet je te vinden van Netty van Kaathoven voor groep 6, 7 en 8 Lesbrief bij Ik weet je te vinden van Netty van Kaathoven voor groep 6, 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief - Thema s in het boek - Lesopzet - Doel van de les - Uitwerking - Bijlage: opdrachtenblad Thema s

Nadere informatie

Wie ben jij? HANDLEIDING

Wie ben jij? HANDLEIDING HANDLEIDING Wie ben jij? Korte omschrijving lesactiviteit Iedereen legt vijf vingers op tafel. Om de beurt vertel je iets over jezelf, waarvan je denkt dat het uniek is. Als het inderdaad uniek is, dan

Nadere informatie

Lesbrief bij Een caravan in de winter van Louisa van der Pol

Lesbrief bij Een caravan in de winter van Louisa van der Pol Lesbrief bij Een caravan in de winter van Louisa van der Pol Voor groep 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief Thema s in het boek Lesopzet Doel van de les Uitwerking Bijlage: opdrachtenblad Thema s in het boek

Nadere informatie

Leerjaar 3: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Thema 1: Communiceren en sociaal contact onderhouden

Leerjaar 3: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Thema 1: Communiceren en sociaal contact onderhouden Leerjaar 3: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Thema 1: : Thema 1 1. Introductieles De leerling vertelt waarom het belangrijk is om goed te presenteren. Arbeidsvoorbereidend

Nadere informatie

HANDLEIDING Leerkracht

HANDLEIDING Leerkracht Actuele leskaart Onderwerp: cyberpesten 17 november 2017 HANDLEIDING Leerkracht Tijd Groep Doelen 60 minuten 6, 7 en 8 - Uw leerlingen leren wat cyberpesten is; - Uw leerlingen onderzoeken hun eigen rol

Nadere informatie

Naar het gelijknamige boek van Milja Praagman. : STT-produkties, aanbieder van jeugd- & jongerentheater Bewerking tekst : Peter van Dijk

Naar het gelijknamige boek van Milja Praagman. : STT-produkties, aanbieder van jeugd- & jongerentheater Bewerking tekst : Peter van Dijk Lesbrief Colofon Voorstelling : Nog 100 nachtjes slapen Naar het gelijknamige boek van Milja Praagman Productie : Peter van Dijk Producent : STT-produkties, aanbieder van jeugd- & jongerentheater Bewerking

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 Inleiding De museumles is onderdeel van een lessenreeks met receptieve, reflectieve en actieve onderdelen: - 2 voorbereidende lessen op school door eigen leerkracht

Nadere informatie

Lesbrief. Fatale liefde Carry Slee

Lesbrief. Fatale liefde Carry Slee Lesbrief Fatale liefde Carry Slee Doe meer met Leeslicht! Bij een aantal boeken in de serie Leeslicht kunt u een gratis lesbrief downloaden van www.eenvoudigcommuniceren.nl. In deze lesbrief staan vragen,

Nadere informatie

Cultuureducatie met Kwaliteit

Cultuureducatie met Kwaliteit ontwerp fourpack Cultuureducatie met Kwaliteit Onze ambities 1 2 3 Stappenplan Het kwadrant Drie domeinen 1 Intake 5 Scholingsactiviteiten VERBREDEN 2 Assessment 6 Meerjarenvisie In huis 3 Ambitiegesprek

Nadere informatie

Handleiding les 1: Een verhaal schrijven over jouw dag in 2034 voor een toekomsttentoonstelling

Handleiding les 1: Een verhaal schrijven over jouw dag in 2034 voor een toekomsttentoonstelling Handleiding les 1: Een verhaal schrijven over jouw dag in 2034 voor een toekomsttentoonstelling Deze schrijfles sluit aan bij het Nieuwsbegriponderwerp van deze week: Vuurwerk bij Oud en Nieuw. De schrijftaak

Nadere informatie

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie Werkbladen 2 Voorbereidende

Nadere informatie

Cultuureducatie met Kwaliteit

Cultuureducatie met Kwaliteit Cultuureducatie met Kwaliteit Doorlopende leerlijn literatuur Groep 7 Lessenreeks basis Deze leerlijn is ontwikkeld door Bibliotheek Zoetermeer. Schrijversbezoek Informatie over Schrijversbezoek Groep

Nadere informatie

GROEP 3 GROEP 4 GROEP 5 GROEP 6 GROEP 7 GROEP 8. limme Taal. Kranten en tijdschriften

GROEP 3 GROEP 4 GROEP 5 GROEP 6 GROEP 7 GROEP 8. limme Taal. Kranten en tijdschriften GROEP 3 GROEP 4 GROEP 5 GROEP 6 GROEP 7 GROEP 8 limme Taal Kranten en tijdschriften Een 'Acta Diurna ' voor de klas Wat ga je leren? Je leert hoe je een muurkrant kunt maken die interessant is voor kinderen.

Nadere informatie

Docentenhandleiding. Het leven in een kasteel. Voor leerkrachten van groep 1 t/m 8 van het basisonderwijs

Docentenhandleiding. Het leven in een kasteel. Voor leerkrachten van groep 1 t/m 8 van het basisonderwijs Docentenhandleiding Het leven in een kasteel Het leven in een kasteel Voor leerkrachten van groep 1 t/m 8 van het basisonderwijs Voorwoord este leerkracht, Een kasteel is meestal heel oud en er heeft zich

Nadere informatie

Sta in je recht. Lessen over (kinder)rechten voor PO

Sta in je recht. Lessen over (kinder)rechten voor PO Sta in je recht Lessen over (kinder)rechten voor Speed-date Wij hebben een rechtsysteem waar iedereen zich aan moet houden. Maar welke rechten zijn dat dan? Welke ken je en welke rechten lijken jou vanzelfsprekend?

Nadere informatie

MOERASBOS IN STADSHAGEN. Thema: natuur

MOERASBOS IN STADSHAGEN. Thema: natuur DOCENT In het thema Natuur ontdekken de leerlingen van groep 7 en 8 dat er rond de jaartelling een bijzonder bos op de plek stond waar zij nu wonen. Dit moerasbos is in 2000 opgegraven door archeologen.

Nadere informatie

De kijkwijzer lezen: een alternatief voor het beoordelen van de leesvaardigheden van de kinderen

De kijkwijzer lezen: een alternatief voor het beoordelen van de leesvaardigheden van de kinderen Kijkwijzer voor taal De kijkwijzer lezen: een alternatief voor het beoordelen van de leesvaardigheden van de kinderen Evaluatie van (begrijpende)leesvaardigheden van kinderen is zo moeilijk omdat de prestaties

Nadere informatie

Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst

Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst Groep 5 Les 1 Ik en mijn selfie Les 1 Ik en mijn selfie Samenvatting van de les De kinderen kijken naar een selectie portretten waaronder selfies. Ze analyseren

Nadere informatie

LEREN LEREN LEREN. een overzicht met leerhulpjes voor de diverse vakgebieden. Hieronder kun je lezen over het leren/maken van:

LEREN LEREN LEREN. een overzicht met leerhulpjes voor de diverse vakgebieden. Hieronder kun je lezen over het leren/maken van: LEREN LEREN LEREN een overzicht met leerhulpjes voor de diverse vakgebieden Hieronder kun je lezen over het leren/maken van: 1. DICTEE 2. TAFELS 3. VRAGEN EN OPDRACHTEN 4. STUKKEN TEKST (bijv. hoofdstuk

Nadere informatie

Winkelen in het bos?

Winkelen in het bos? Winkelen in het bos? Natuur, tweede graad Doelstellingen Kinderen ervaren dat het bos uit verschillende delen en bewoners bestaat. Kinderen ontdekken verbanden tussen alle delen en bewoners van het bos.

Nadere informatie