Integraal jaarverslag 2010

Transcriptie

1 Integraal jaarverslag 2010 Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen vzw koepel van 140 Vlaamse milieuverenigingen VERSLAG VOORGELEGD AAN DE ALGEMENE VERGADERING VAN DINSDAG 29 MAART 2010 Disclosure on economic, environmental, and social performance according to GRI / self declared C-level / G3 Guidelines for NGOs

2 Inhoudstafel Colofon en contactgegevens Inleiding Identiteitskaart: BBL, koepel van 140 natuur- en milieuverenigingen in Vlaanderen De missie van BBL De drie kerntaken van BBL Tot stand komen, opvolging, evaluatie en bijsturing van onze werking Vijfjaarlijkse beleidsplanningscyclus met tussentijdse bijsturing Jaarlijkse activiteitenprogramma s, opgemaakt en geëvalueerd met betrokkenheid van onze stakeholders Integratie van gender en diversiteit in onze programma s Organigram BBL en externe vertegenwoordiging Kerntaak Bewegingswerking, gericht op het ondersteunen van onze lidverenigingen Identiteitskaart bewegingswerking Algemene context Strategische beleidslijnen van de bewegingswerking in Prioriteiten / bijzondere accenten Hoogtepunten Minder geslaagd Vooruitblik op Kerntaak Beleidswerking, gericht op het beïnvloeden van het beleid van overheden en bedrijfsleven Identiteitskaart beleidswerking Algemene context Strategische beleidslijnen van de beleidswerking in Prioriteiten / bijzondere accenten gelegd in Hoogtepunten Minder geslaagd Vooruitblik op Kerntaak Projecten en campagnes, gericht op het verduurzamen van het gedrag van het grote publiek en doelgroepen Algemene context Strategische beleidslijnen in Prioriteiten / bijzondere accenten gelegd in Hoogtepunten Minder geslaagd Vooruitblik op BBL intern Bestuurlijk: samenstelling, manier van werken en prioriteiten voor de komende twee jaren Algemene Vergadering Raad van Bestuur Orgaan van Vertegenwoordiging Verbeterprojecten kwaliteitszorg BBL Communicatie HRM Financiële resultaten

3 5.4.1 Krachtlijnen van het financieel beleid Samenvatting balans Samenvatting jaarrekening Sociaal beleid: krachtlijnen personeelsbeleid planning-, functionering- en evaluatiegesprekken Inspraak en informatie Vrijwilligersbeleid en stages Vormingsbeleid Milieubeleid aankoopbeleid: woon-werkverkeer en dienstverplaatsingen: papierverbruik Energieverbruik Waterverbruik gebouwen (CO² en water) GRI-inhoudsopgave Een gedetailleerde omschrijving van alle BBL-activiteiten treft u aan in het activiteitenverslag 2010, een annex van het integraal jaarverslag 2010 van Bond Beter Leefmilieu. Beide documenten kunnen elektronisch afgehaald worden op > over ons > jaarverslagen > 2010 Colofon en contactgegevens Voor vragen en opmerkingen bij dit verslag kan u altijd terecht bij: Danny Jacobs Algemeen directeur danny.jacobs@bblv.be 02/ Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen Tweekerkenstraat Brussel info@bblv.be tel 02/ fax 02/

4 Het Global Reporting Initiative: BBL past supplement voor NGO s voor de eerste maal toe Global Reporting Initiative of kortweg GRI ontstond als een netwerk van ngo s, bedrijven en overheden. Het opzet was om in de eerste plaats bedrijven aan te zetten om te rapporteren over hun volledige maatschappelijke impact en dus informatie te verschaffen niet enkel over hun financiële resultaten maar ook over hun milieu-impact en hun sociale impact. De G3-richtlijnen worden aldus door organisaties gebruikt voor het meten van en rapporteren over de economische, ecologische, sociale en governance aspecten van hun activiteiten, producten en diensten. Daarvoor werkte GRI een raamwerk voor verslaggeving uit. Dat bevat ten eerste een aantal sleutelprincipes voor goede rapportering (relevantie, betrouwbaarheid, vergelijkbaarheid, leesbaarheid ) en ten tweede geeft het een aantal elementen aan waarover het rapport informatie moet verschaffen. Achteraan dit verslag staat een overzicht van de GRI-elementen in dit verslag en waar ze terug te vinden zijn. GRI is een uitgebreid raamwerk gericht op grotere organisaties. Maar het kan toegepast worden op 3 niveaus A, B en het instapniveau C. BBL kiest voor het C-niveau. Door deze internationale standaard te gebruiken verhoogt BBL de transparantie, vergroot de vergelijkbaarheid van het verslag en geven we het goede voorbeeld voor onze stakeholders. In 2010 verscheen het GRI NGO-supplement. Nieuw is dat BBL deze nu ook voor de eerste maal zal integreren in zijn duurzaamheidsverslag. Het NGO-supplement bevat naast de bestaande prestatie-indicatoren voor het ontsluiten van de economische, ecologische en sociale informatie aanvullende prestatie-indicatoren, die ervoor zorgen dat NGO s als BBL verantwoording afleggen over de realisatie van hun maatschappelijke doelstellingen. Het NGO-supplement omvat alle van de volgende kernpunten voor NGO's, uitgebreid van de G3-richtlijnen: * hoe we ons stakeholder engagement realiseren * programmadoeltreffendheid * gender en diversiteit * publieke bewustwording en belangenbehartiging * coördinatie * toewijzing van middelen * ethische fondsenwerving * arbeid/management Relations, inclusief vrijwilligers Disclosure on economic, environmental, and social performance according to GRI / self declared C-level / G3 Guidelines for NGOs 4

5 0. Inleiding Beste lezer, Voor u ligt het derde integrale jaarverslag van Bond Beter Leefmilieu (BBL), de koepel van Vlaamse milieu- en natuurverenigingen. Het verslag staan toe snel een beeld te vormen van wie BBL is en wat we afgelopen jaar hebben verwezenlijkt. Tegelijk hebben we er naar gestreefd om een globaal beeld te geven van de werking. Dit verslag combineert de sleutelaspecten van ons inhoudelijk werkingsverslag, de sociale balans en de financiële resultaten. Door de gegevens beknopt samen te brengen willen we in de eerste plaats onze achterban, de leden van de Algemene Vergadering goed informeren zodat ze BBL optimaal mee kunnen vorm geven. Vandaar ook dat er tamelijk uitgebreid aandacht wordt besteed aan de interne werking. Daarnaast is het verslag natuurlijk ook bedoeld om onze stakeholders (overheid, sociaaleconomische middens, verenigingsleven, ) een duidelijk, globaal beeld te geven van onze werking. Dit verslag past in de traditie van BBL om transparant te communiceren over werking, organisatie en financiën. Waarom we dat doen? Openheid is een basisvereiste voor geloofwaardigheid. En laat geloofwaardigheid nu net één van de grote troeven van BBL zijn. Belangrijk is dat we ook de balans opmaken van onze inspanningen inzake personeelsbeleid en de milieu-impact van onze eigen werking. Voor een milieuvereniging ligt het voor de hand om de impact te bepalen van ons eigen energieverbruik, transportbehoeften en materiaalgebruik. Alhoewel we in al onze beslissingen milieufactoren een belangrijke rol toebedelen, was er tot nu toe geen globaal beeld over de milieu-impact van onze eigen werking. Nu is er dat wel. Voor dit rapport hebben we gebruik gemaakt van het GRI (Global Reporting Initiative)- raamwerk voor verslaggeving (zie eindcolofon). Dit is een internationale standaard, die meteen ook de vergelijking met andere organisaties mogelijk maakt. Net als vorig jaar draagt dit rapport het zelf-toegekende C-label. We hebben nu ook voor de eerste maal het GRI NGO-supplement heeft geïntegreerd. We zijn wat dat betreft pioneer binnen onze sector in Vlaanderen. Feedback op deze integrale editie is zeer welkom. Op die manier kunnen we onze verslaggeving verbeteren de komende jaren. Danny Jacobs Algemeen directeur Hans Bruyninckx Voorzitter Namens de Raad van Bestuur van BBL, 10 maart

6 1. Identiteitskaart: BBL, koepel van 140 natuuren milieuverenigingen in Vlaanderen Identiteitskaart Naam: Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen, koepel van Vlaamse milieuverenigingen Rechtsvorm: vzw Personeel: 38,5 VTE (in 2010), met een gemiddelde van 40 tewerkgestelde personen. De omzet 2010 bedroeg Het balanstotaal einde 2010 bedroeg , waarvan eigen vermogen, schulden op meer dan 1 jaar en schulden op minder dan 1 jaar Leden: 140 natuur- en milieuverenigingen 1.1. De missie van BBL Bond Beter Leefmilieu is de pluralistische en onafhankelijke federatie van meer dan 140 landelijke tot lokale natuur- en milieuverenigingen in Vlaanderen. Wij zetten ons vanuit het middenveld in voor een rijke natuur en een divers landschap, een groene en gezonde woonomgeving op het platteland en in de stad, productie- en consumptiepatronen die de draagkracht van onze aarde respecteren. BBL werkt vanuit een visie op duurzame ontwikkeling: eerlijk delen van welvaart en milieugebruiksruimte, in Vlaanderen en elders, nu en later. Onze werking richt zich op het met raad en daad ondersteunen van onze verenigingen, het beïnvloeden van het beleid van overheden en maatschappelijke organisaties en het verduurzamen van het gedrag van het grote publiek en doelgroepen De drie kerntaken van BBL De werking van Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen vzw bestaat uit drie kerntaken: ondersteunen van lidverenigingen, beïnvloeden van het beleid van overheden en bedrijfsleven, en het verduurzamen van het gedrag van het grote publiek en doelgroepen. 1. Het ondersteunen van de aangesloten verenigingen via de koepelwerking. - De aangesloten verenigingen inhoudelijk bijstaan. - De bewegingsfunctie van de aangesloten verenigingen versterken. - De aangesloten verenigingen als werkgever aansterken. - De financiële basis van de aangesloten verenigingen verbreden. - Ervoor zorgen dat de verenigingen in orde zijn met hun wettelijke verplichtingen. - Verhogen van de kwaliteit van de werking van de verenigingen. 6

7 2. Het beïnvloeden van het beleid van overheden en maatschappelijke organisaties via onze beleidswerking. - Werken op een breed inhoudelijk terrein en actief zijn op diverse niveaus. - Kiezen voor beleidsbeïnvloeding, overleg en advisering. - Afsluiten van coalities om de doelen te realiseren. - Opzetten van juridische acties om de uitvoering van wetgeving af te dwingen. - De media bereiken om het maatschappelijk en politiek debat te kunnen beïnvloeden. 3. Het verduurzamen van het gedrag van het grote publiek en doelgroepen via de werking inzake projecten en campagnes. - Streven naar gedrags- en houdingverandering van het beleid en van bevolkingsgroepen via campagnes en projecten. Deze gedragsveranderingen via doelgroepgerichte acties en campagnes van Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen ook tot stand brengen bij actoren en het beleid. - Vanuit deze acties en campagnes indien mogelijk het publieke of politieke debat prikkelen. 1.3 Tot stand komen, opvolging, evaluatie en bijsturing van onze werking Vijfjaarlijkse beleidsplanningscyclus met tussentijdse bijsturing BBL volgt sinds 2008 een beleidsplanningscyclus van vijf jaar. BBL zette toen de strategische oriëntaties uit voor de komende jaren en implementeerde een vernieuwde aanpak van beleidsplanning: - Deze strategische oriëntaties zijn geen samenvatting van alle strategische en operationele doelen van BBL. Het beleid van BBL is immers gestoeld op continuïteit. Via de techniek van tweejarenprogramma s tracht BBL deze continuïteit om te zetten in concrete activiteiten. - De strategische oriëntaties zijn wel extra accenten die BBL voor een periode van een vijftal jaren wenst te leggen in zijn interne en externe werking. In die zin moeten de strategische oriëntaties bovenop het rollend tweejarenprogramma worden gelezen. - In 2008 formuleerden we 10 strategische oriëntaties voor de komende 5 jaar ( ). In 2012 formuleren we strategische oriëntaties voor Deze oriëntaties worden tijdens een tussentijdse evaluatie in 2010 geëvalueerd. - In 2008, 2010 en 2012 formuleren we aldus concrete oriëntaties voor de volgende twee jaar. Tijdens het eerste semester van 2010 werden de 10 strategische oriëntaties getoetst door de teams bewegingswerking, beleidswerking en projecten en campagnes. Sedert 2008 is de omgevingscontext waar binnen onze werking zich situeert gevoelig veranderd. We ondervinden op diverse terreinen de gevolgen van de wereldwijde 7

8 financieel-economische crisis. Overheden van Europa tot in Vlaanderen moeten hun begrotingskas terug in evenwicht krijgen en milderen hun ambities op tal van beleidsdomeinen. Bedrijven zetten meer dan ooit in op hun economische kernactiviteiten, wat druk zet op de sociale en ecologische aspecten van hun werking. Burgers zijn op zoek naar houvast in deze turbulente en onzekere tijden. Binnen onze kerntaak beweging willen we inzetten op een vijftal nieuwe uitdagingen zich voordoen: - Inspelen op toenemende eco-activiteit los van de natuur- en milieuverenigingen, - organiseren van eigentijds en kortstondig vrijwilligersengagement - Aanboren van alternatieve financiële middelen - Mobiliseren van mensen voor beleidsbeïnvloeding - aansluiting vinden bij nog niet bereikten Binnen onze kerntaak beleid willen we de komende jaren meer inzetten economische processen. We wensen maatschappelijke dynamiek te creëren door samenwerking met het bedrijfsleven. Binnen onze kerntaak projecten en campagnes achten we de tijd niet geschikt voor experimenten allerhande. We zetten binnen onze clusters klimaat en energie, duurzaam bouwen, mobiliteit en duurzame consumptie en productie meer dan ooit in op het consolideren van onze werking: we kiezen zowel voor doelgroep- als publieksgerichte activiteiten met een stevig bereik. Rekening houdende met deze nieuwe oriëntaties ging BBL in oktober 2010 over tot een bijstelling van de strategische oriëntaties voor de periode Dit geeft aldus volgende 10 interne en externe strategische oriëntaties voor de periode : INTERNE ORIËNTATIES (GERICHT OP ONZE 145 AANGESLOTEN VERENIGINGEN) 1. We zetten verder in op een sterke koepelservice voor onze verenigingen. We ondersteunen al onze lidverenigingen en verdedigen hun belangen m.b.t. hun wettelijke verplichtingen en subsidies. Onze werking rond kwaliteitszorg en organisatieontwikkeling uit zich in een volwaardig aanbod dat alle belangrijke aspecten van de interne organisatie van verenigingen afdekt. BBL is en blijft dé helpdesk, ondersteuner en belangenbehartiger voor lidverenigingen rond werkgeversaangelegenheden, vrijwilligers- en vzw-wetgeving en MINA-subsidies. BBL bereikt zo jaarlijks 3 op de 4 gewestelijke en regionale lidverenigingen met haar initiatieven. Die worden ingevuld op basis van regelmatige bevraging en onderzoek. (kerntaak bewegingswerking ) 2. We investeren in de aanpak van 5 nieuwe, relevante sectoruitdagingen: inspelen op toenemende eco-activiteit los van de natuur- en milieuverenigingen, organiseren van eigentijds en kortstondig vrijwilligersengagement, aanboren van alternatieve financiële middelen, mobiliseren van mensen voor beleidsbeïnvloeding en aansluiting vinden bij nog niet bereikten. De uitdagingen worden in samenwerking met vertegenwoordigers uit de sector verkend en uitgewerkt (kerntaak bewegingswerking ism beleid en projecten/campagnes ) 8

9 3. We doen inspanningen opdat onze natuur- en milieuverenigingen inhoudelijk sterke spelers kunnen blijven op hun werkingsveld. We voeden het beleidswerk waar dat een meerwaarde is voor beide partijen. We leggen verder onze klemtoon op het inhoudelijk versterken van onze de verenigingen, met als thematische insteek ruimtelijke ordening en grote infrastructuurwerken. Daarnaast zorgt BBL voor een gestructureerd inhoudelijk aanbod voor de lidverenigingen. (kerntaken bewegingswerking en beleid ) 4. We beschouwen lidverenigingen als partners in onze campagnes/projecten. We zien vooral concrete mogelijkheden binnen de clusters energie en klimaat, duurzaam bouwen en mobiliteit-milieu). (kerntaken beleid en projecten/campagnes ) EXTERNE ORIËNTATIES (gericht op beleid, maatschappelijke actoren en burgers) 5. We willen naast kritische commentator vooral ook gezien en erkend worden als een gerespecteerde en constructieve medespeler in de maatschappelijke arena. We kiezen voor overleg waar mogelijk. We participeren actief aan de beleidsprocessen (VIA Pact 2020), die Vlaanderen moeten toelaten om binnen een decennium significante vooruitgang te boeken op tal van beleidsdomeinen (kerntaak beleid ) 6. We zetten meer in op economische processen en wensen maatschappelijke dynamiek te creëren door interactie met sociaaleconomische actoren. We formuleren en delen een consistente visie op economie, duurzame economische ontwikkelingen en transitie. We kiezen voor een domeinoverschrijdende aanpak binnen de beleidswerking. (kerntaken beleid ) 7. We voeden en beïnvloeden het maatschappelijk debat door een permanente dialoog met de publieke opinie. We hanteren een proactieve communicatiestrategie, zetten in op een sterkere communicatiewerking en zorgen voor een grotere aanwezigheid in de media. (kerntaak beleid ) 8. We kiezen prioritair voor een beperkt aantal project- en campagnethema s. We mikken op een vijftal campagnes met een breed bereik en met een concreet milieuresultaat op korte en lange termijn. Onze thema s zijn energie en klimaat, duurzaam bouwen, mobiliteit en milieu en duurzame productie en consumptie. Het breed bereik en concreet resultaat bereiken we met campagnes als Ecobouwers, Belgerinkel naar de winkel, Energiejacht en Ik Kyoto. (kerntaak projecten/campagnes ) 9. Om de campagnes zo effectief en zo breed als mogelijk te maken, werken we samen met intermediaire organisaties en blijven we actief partnerships aangaan. (kerntaak projecten/campagnes ) 10. We bieden burgers via enkele van onze campagnes de mogelijkheid van een structureel engagement aan. We besteden hier vooral aandacht aan binnen de campagnes Energiejacht en Ik Kyoto. (kerntaak projecten/campagnes ) 9

10 1.3.2 Jaarlijkse activiteitenprogramma s, opgemaakt en geëvalueerd met betrokkenheid van onze stakeholders De raad van bestuur en het secretariaat behartigen de verdere invulling van onze strategische oriëntaties naar concrete werkingsprogramma s. Betrokkenheid van onze stakeholders in de ontwikkeling, implementatie en evaluatie van onze doelstellingen in de concrete werking staat centraal. Bij dit alles waakt BBL erover geen stand alone positie in te nemen Onze kerntaak bewegingswerking wordt mee vorm gegeven en trimestrieel opgevolgd door een begeleidingscomité, dat handelt in opdracht van de Raad van Bestuur en waarin mensen vanuit verschillende types lidverenigingen vertegenwoordigd zijn. De stakeholders van deze werking zijn in de eerste plaats onze 140 lidverenigingen, maar bijvoorbeeld ook subsidiërende overheden en de partners die we betrekken bij het uitvoeren van onze ondersteunende taak. Het aanbod voor onze lidverenigingen wordt afgestemd op de noden en vragen vanuit de sector. Dit gebeurt zowel ad hoc als structureel, onder meer door bezoeken aan verenigingen en een jaarlijkse schriftelijke bevraging in de zomerperiode. Het aanbod wordt geëvalueerd op twee momenten: onmiddellijk na de vorming en een tweetal maanden nadien. We organiseren bovendien regelmatig bijeenkomsten met de verenigingen die deelnemen aan onze beleidscampagnes en bewegingsevenementen. We beschikken ook over een vaste procedure voor evaluaties van bewegingsevenementen. We werken samen als partners met grotere lidverenigingen die een bewegingswerking hebben in functie van gezamenlijke initiatieven rond organisatieontwikkeling en versterking van de natuur- en milieubeweging. Ook organiseren we een aantal vormingen in samenwerking met lidverenigingen. Binnen deze kerntaak beschikken we over geen specifieke mechanismen voor klachtenbehandeling Onze kerntaak beleidswerking komt tot stand op diverse wijzen, aangezien BBL activiteiten ontplooit op Europees, federaal, Vlaamse en (boven)lokaal niveau. BBL volgt daartoe een brede waaier aan thema s op en bekleedt mandaten in tientallen raden en commissies. BBL werkt dagelijks samen met stakeholders met een zeer uiteenlopende achtergrond. Voor het beleidswerk richten we ons voornamelijk op beleidsmakers. We onderhouden hiertoe op permanente basis structurele contacten met diverse politieke partijen uit meerderheid en oppositie en hun parlementaire vertegenwoordigers die openstaan voor overleg. We hebben ook frequente en rechtstreekse contacten met de Vlaamse en federale ministers bevoegd voor ons werkingsdomein. 10

11 Bij dit beleidswerk werken we waar mogelijk in constructieve interactie met andere maatschappelijke organisaties als de vakbeweging, werkgeversorganisaties, ontwikkelingsorganisaties en het bredere middenveld. We werken bijvoorbeeld structureel samen met de drie vakbonden binnen vzw Arbeid en Milieu. Het beleidswerk richt zich ook op bedrijven. In domeinen waar meer mogelijk is denk maar aan voorlopers in de bedrijfswereld sluiten we tijdelijke of structurele samenwerkingsverbanden af. Zo ontwikkelden we samen met vertegenwoordigers van de bouwsector beleidsvoorstellen inzake duurzaam bouwen en wonen. BBL is actief in tientallen advies- en overlegorganen en dito commissies ingesteld door diverse overheden, onder meer in de Milieu- en Natuurraad Vlaanderen en de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling. Hier gaan we in interactie met sociaaleconomische actoren en andere spelers uit het maatschappelijk middenveld. Met dit beleidswerk streven we er naar een ervaren en invloedrijke belangenorganisatie te zijn op het gebied van ecologische duurzaamheid. In de terugkoppeling met de stakeholders ligt de nadruk op afstemming, het opzetten van complementaire activiteiten en de zorg om te komen tot gedragen standpunten en dito inhoudelijke posities. Binnen de sector van de milieuverenigingen is er maandelijks een overleg tussen de vier gewestelijke milieukoepels (BBL, IEW, IEB en BRAL) samen met WWF, Greenpeace, Natuurpunt, Natagora. De inhoudelijke medewerkers van deze verenigingen hebben bovendien een permanent contactpatroon uitgebouwd. Dit laat een onderlinge afstemming toe van onze activiteiten op Europees en federaal niveau. Deze activiteiten worden op jaarbasis in een werkingsprogramma neergeschreven en opgevolgd. Onze activiteiten in Vlaanderen worden permanent afgestemd met en complementair ingevuld t.a.v. Natuurpunt, onze enige partner, die in Vlaanderen een brede beleidswerking ontplooid. Met onze thematische lidverenigingen is er een systematische terugkoppeling rond specifieke thema s: voeding en landbouw (bv. Velt), energie en duurzaam bouwen (bv. Dialoog en Vibe), bos (bv. VBV), mobiliteit (bv. Komimo). Onze beleidsgerichte activiteiten op (boven)lokaal worden afgestemd met de groep van 25 regionale natuur- en milieuverenigingen in Vlaanderen. Daarvoor kunnen we rekenen op een vlot contactpatroon en periodieke bijeenkomsten van onder meer het Regionaal Beraad. Vooral onze posities inzake ruimtelijke ordening en gebiedsgericht milieubeleid worden hier gevoed en afgetoetst. BBL hecht bovendien heel veel belang aan afstemming buiten de sector van natuur- en milieuverenigingen. Enkele voorbeelden Via Arbeid en Milieu vzw stemmen we themagewijs af met de drie grote vakbonden ACV, ABVV en ACLVB. We zijn heel erg actief in de Verenigde Verenigingen, het overleg van alle middenveldkoepels in Vlaanderen, van waaruit we onze leefmilieuthema s op een ruimere beleidsagenda kunnen positioneren. We participeren aan de commissie duurzame ontwikkeling van het ACW. En we gaan regelmatig in overleg met werkgevers (Bv; Boerenbond) en sectororganisaties uit de voedingsindustrie, chemische nijverheid, auto-industrie, 11

12 Binnen deze kerntaak beschikken we geen specifieke mechanismen voor klachtenbehandeling. BBL is wel statutair gemachtigd om op treden ingeval van belangenconflicten tussen verenigingen onderling. Feedback wordt in hoofdzaak georganiseerd bij gezamenlijke beleidsacties. Dan vraagt BBL input aan zijn lidverenigingen voor een gecoördineerd standpunt (bijv. gecoördineerde actie voor het openbaar onderzoek bij RSVI bis waarbij lidverenigingen mee elementen aanbrachten voor een sectorstandpunt bij dit openbaar onderzoek Onze projecten en campagnes zijn gericht op het brede publiek of bepaalde doelgroepen. We werken hiervoor doorgaans samen met intermediairen. Dat gaat van voor de hand liggende verenigingen zoals lidverenigingen en belangenorganisaties, over lokale en provinciale overheden, tot bijvoorbeeld mutualiteiten en netbeheerders. Onze kerntaak projecten en campagnes wordt ook grotendeels ingevuld in aftoetsing, afstemming en samenwerking met stakeholders. Dit volgt uit de basisopstelling van BBL, die de steeds de voorkeur geeft aan samenwerking met derden, dan enkel op eigen kracht activiteiten te gaan ontplooien. BBL heeft een en ander hier zelf procedureel vastgelegd: bij het opstellen van nieuwe projectvoorstellen vormt samenwerking met partners een vast uitgangspunt. In de interne handleiding voor BBL-projectmedewerkers is het aftoetsen van nieuwe projectideeën bij potentiële partners en stakeholders (bvb. sectororganisaties van de beoogde doelgroep) een vaste stap in de procedure. BBL nodigt jaarlijks al zijn lidverenigingen uit om ideeën/voorstellen rond campagnes, projecten, acties en goede voorbeelden verenigingswerking met mekaar uit te wisselen voor het komende werkingsprogramma en zo samenwerking in het volgende werkjaar in de milieusector te bevorderen. Verder coördineert BBL de opmaak van de Tandemactiviteitenkalender die alle milieu- en natuurcampagnes en evenementen bundelt. Dit bevordert ook het overleg over en goede spreiding van deze evenementen van onze lidverenigingen. BBL beheert naast de eigen website een 16-tal campagnewebsites. Op de meeste sites is feedback mogelijk via een contactpagina. BBL overweegt om expliciet feedback te vragen over zowel de websites als de campagnes zelf via deze contactpagina s. De meest bezochte campagnewebsite van BBL is met een zeer actief forum inzake duurzaam en energiezuinig bouwen. Deze website voorziet in een meldingsprocedure voor klachten over berichten op het forum ( Bij het opstellen van deze procedure hebben we ons gebaseerd op de Aanbeveling gebruikersinhoud van de raad voor de journalistiek. Deze procedure is reeds 14 keer opgestart sinds de website online ging in

13 1.3.3 Integratie van gender en diversiteit in onze programma s BBL is een witte organisatie die een in hoofdzaak witte beweging overkoepelt. We ontwikkelen geen eigen activiteiten rond diversiteit, maar roepen wel op voor initiatieven (van externe organisaties) die de diversiteit binnen de verenigingswerking bevorderen. Zo riepen we in het internationale jaar van de biodiversiteit op om ook aan die andere diversiteit aandacht te besteden met de Ik ga vreemd -campagne van VAKA/Hand in Hand om oude Vlamingen in contact te brengen met vluchtelingen, asielzoekers en nieuwkomers. Daarnaast verkennen we in het kader van de sectoruitdaging aansluiting vinden bij de nog niet bereikten of en hoe we in te toekomst lidverenigingen kunnen stimuleren en ondersteunen bij het aanspreken van kansengroepen. Via onze activiteiten in de Verenigde Verenigingen ondersteunen we wel actief de capaciteitsopbouw van organisaties als het Minderhedenforum. Gender is een belangrijk aspect in het instroombeleid van de vereniging. Binnen het HRbeleid is het genderaspect als een onderdeel van onze HR-missie opgenomen. De voorbije jaren zijn er grote inspanningen geweest om het genderevenwicht van op de werkvloer tot op management te versterken. Ook in de bestuursorganen van BBL werkt dit door. BBL streeft naar een derde vertegenwoordiging van vrouwen in zijn raad van bestuur en zet hiertoe actief stappen in aanloop van de periodieke hersamenstelling van de bestuursorganen Organigram Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen vzw overkoepelt ruim 140 natuurverenigingen en milieuorganisaties in Vlaanderen: van Greenpeace België en WWF Vlaanderen over Natuurpunt tot vele tientallen regionale en lokale verenigingen (overzicht: zie achterflap). De verenigingen kunnen rekenen op een achterban van ruim leden. De natuur- en milieubeweging is een sector in groei, zowel qua ledenaantal, professionele krachten als in te zetten middelen. Deze verenigingen vormen de AV van BBL. De interne operationele structuur van BBL is het secretariaat, dat instaat voor drie kerntaken, telkens geleid door een coördinator: 1. Bewegingswerking/Koepelwerking: bewegingsgerichte ondersteuning en ondersteuning/managementversterking van de aangesloten lidverenigingen. Deze werking wordt aangestuurd door de directeur en de zakelijk coördinator. 2. Beleidswerking. Deze werking wordt aangestuurd door de beleidscoördinator. 3. Project- en campagnewerking. Deze werking wordt aangestuurd door de projectcoördinator. 4. Bovendien is er de interne coördinatie. 13

14 o o Coördinatie interne zaken: Werking inzake human resources, IT, financiën, logistiek. Deze werking wordt aangestuurd door de zakelijk coördinator. Coördinatie Communicatie toegevoegd. Hieronder ressorteren alle communicatiemedewerkers. Deze werking wordt aangestuurd door de directeur. De drie coördinatoren vormen, samen met de directeur, het directiecomité. Het bestond in 2010 uit volgende personen: o Danny Jacobs, directeur o Lode Conings, zakelijk coördinator o Stefaan Claeys, coördinator projecten en campagnes o Jan Turf, beleidscoördinator Verder zijn er ook ondersteunende diensten: administratie, financiën, IT, communicatie en sponsor- en fondsenwerving. Het organigram ziet er als volgt uit: Organigram Bond Beter Leefmilieu (mei 2009) Algemene Vergadering 65 leden / 75 toegetreden leden Raad van Bestuur 20 leden, waarvan 5 onafhankelijke Comités raad van bestuur: adviserend, voorbereidend, uitvoerend en controlerend Adviesraden raad van bestuur: enkel adviserend Paritair overlegcomité (50% werknemers en 50% werkgevers) Begeleidingscomité sectorwerking kwaliteitszorg Managementcomité Tandem Managementcomité FEE o.a. Regionaal beraad: overleg met de regionale milieuverenigingen Orgaan van vertegenwoordiging Directeur Coördinatie interne zaken Coördinatie communicatie human resources, IT, financiën, logistiek Pers, communicatie, informatiebemiddeling Coördinatie bewegingsteam Coördinatie beleidsteam Coördinatie Projecten- en campagneteam Werking inzake belangenbehartiging werkgevers en subsidies, kwaliteitszorg, vrijwilligers Werking inzake beïnvloeden beleid maatschappelijke organisaties en overheden Werking inzake gedragscampagnes grote publiek en maatschappelijke doelgroepen Bond Beter Leefmilieu werkt samen met organisaties binnen en buiten de milieusector. Een aantal samenwerkingsverbanden zijn structureel van aard en kennen een formeel karakter, anderen zijn ad hoc, tijdelijk en informeel. BBL neemt deel aan volgende samenwerkingsverbanden binnen het verenigingsleven: Verenigde Verenigingen (en 14

15 Samen vzw), Arbeid en Milieu vzw, Trage Wegen vzw, Komimo vzw, Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling, Netwerk Bewust Verbruiken (NBV), Binnen de operationele interne structuur verleent BBL rechtspersoonlijkheid aan het samenwerkingsverband Tandem, waarbij lidorganisaties van BBL een dienstverlening voor lokale verenigingen en besturen opzetten inzake duurzaam lokaal milieubeleid. Een elftal professionele krachten in negen verenigingen worden vanuit deze werking gefinancierd. Bond Beter Leefmilieu is tevens mede-initiatiefnemer van het Steunpunt Duurzaam Bouwen Limburg, een samenwerkingsinitiatief met de Provincie Limburg en het Centrum Duurzaam Bouwen. 1.5 BBL en externe vertegenwoordiging Bond Beter Leefmilieu maakt deel uit van volgende landelijke belangenorganisaties: - Sociare, werkgeversfederatie sector Sociaal Cultureel Werk. Aan Vlaamse kant is Sociare de enige werkgeversorganisatie in het Paritair Comité 329. Daar onderhandelt ze namens haar leden met de vakbonden over de arbeids- en loonsvoorwaarden. De akkoorden daarover gelden voor de hele sector doordat ze kracht van wet hebben. Enkel vzw's die vallen onder de bevoegdheidsomschrijving van het PC 329 kunnen aansluiten bij Sociare. - Verenigde Verenigingen, dat het middenveld in Vlaanderen vertegenwoordigt bij het vervullen van haar maatschappelijke taken. Bond Beter Leefmilieu maakt onder meer deel uit van volgende internationale belangenorganisaties: - Climate Action Network Europe, Europese koepelvereniging inzake klimaat en energie. - Transport and Environment (T&E), Europese koepelvereniging inzake Europees transportbeleid. - European Environmental Bureau (EEB), Europese koepelvereniging inzake opvolging en beïnvloeding van het globale Europese leefmilieubeleid. - European environmental citizens organisation in standardisation (ECOS). - Pesticides action network Europe (PAN Europe). - Seas At Risk, internationale vereniging ter bescherming van zeeën en oceanen. 15

16 2. Kerntaak Bewegingswerking, gericht op het ondersteunen van onze lidverenigingen 2.0 Identiteitskaart bewegingswerking Doelgroep 32 gewestelijke verenigingen (actief in gans Vlaanderen) 34 regionale verenigingen (actief in minstens 5 gemeenten) 70 lokale verenigingen (actief in 1 of enkele gemeenten) Thema s: Organisatieontwikkeling en kwaliteitszorg zelfevaluatie, herstructurering & vernieuwing, personeelsbeleid, strategiebepaling, proces- & projectmanagement, verslaggeving, communicatie, vrijwilligersbeleid, beheer van middelen Inhoudelijke ondersteuning OpenRuimte AdemRuimte Budget: ca euro (MINA-subsidies) Personeel: ca. 3 VTE 2.1 Algemene context De bewegingswerking ontplooit haar activiteiten met het oog op de missie van de BBL bewegingswerking. BBL wil een sterke milieubeweging in Vlaanderen, die bestaat uit goed draaiende verenigingen die complementair en in synergie hun visie en maatschappelijke doelen optimaal kunnen realiseren. De koepelwerking van BBL volgt een tweesporenbeleid. Ten eerste wil BBL via haar koepelwerking de milieusector inhoudelijk en organisatorisch op verenigingsniveau aansterken. We gaan voor een sterke sector van verenigingen met elk op hun niveau een strategische visie en een doordacht beleid, bekwame mensen in het bestuur, een deskundig personeelskader en een solide vrijwilligersbasis, een gezonde financiële basis en ingebed in een ruim maatschappelijk netwerk, en die met sterke activiteiten mooie resultaten kunnen boeken. Ten tweede wil BBL via haar koepelwerking de milieubeweging versterken vanuit de visie dat de milieubeweging pas sterk staat als lidverenigingen, actiegroepen en burgers onderling en met elkaar samenwerken. We zetten in op thematische frontvorming rond beleidswerk en milieubeleidsthema s en projecten en campagnes die op maat zijn van onze lidverenigingen en concreet inspelen op de milieu-interesse en engagement van (burger)groepen. De bewegingswerking is de voorbije zes jaren sterk uitgebouwd. Het tweesporenbeleid van de koepelwerking wordt weerspiegeld in vijf groepen activiteiten: overleg, vorming en begeleiding, door de beweging gedragen campagnes, kennis en communicatie, en belangenbehartiging. De bewegingswerking wordt gedragen door het bewegingsteam en 16

17 van nabij opgevolgd en aangestuurd door een begeleidingscomité dat handelt in opdracht van de Raad van Bestuur van BBL. 2.2 Strategische beleidslijnen van de bewegingswerking in Op basis van de 6 kernactiviteiten van de koepelwerking en in functie van de strategische keuzes en concrete doelen van BBL voor , werden de volgende beleidslijnen en prioriteiten uitgezet: - Beweging maken rond inhoud met de lidverenigingen (concreet doel 3 en 1) - Lidverenigingen ondersteunen inzake kwaliteitsontwikkeling (concreet doel 7) - Inspelen op nieuwe vormen van beweging (concreet doel 4) - Bestendigen van de helpdesk functie, belangenbehartiging, ledencommunicatie en samenwerking met koepels en netwerken in de sector (concreet doel 6) - Versterking van de bewegingswerking van BBL 2.3 Prioriteiten / bijzondere accenten Beweging maken rond inhoud met de lidverenigingen BBL streeft ernaar de brug te versterken tussen de lidverenigingen en het BBLbeleidswerk, en tussen de lidverenigingen en de campagnes en projecten van BBL. Ten eerste maken we beweging rond beleidsthema s die leven bij onze lokale achterban en actiegroepen. Ten tweede willen we als koepel beweging maken om op lokaal gebied verenigingen, gemeenten en burgers aan te zetten om nog actiever te zijn rond milieu en natuur. Dit doen we door bewegingsevenementen op te zetten en projecten op maat van onze lidverenigingen te brengen. We hebben in 2010 vooral geïnvesteerd in het versterken van de pijlers van deze brug met de lidverenigingen door: 1. het verder investeren in de netwerking en kennisopbouw van lidverenigingen en leden van OpenRuimte AdemRuimte rond de thema s ruimtelijke ordening, infrastructuur en logistiek. 2. het opstarten van een inhoudelijk vormingsbeleid rond milieuthema s en acties (ruimtelijke ordening, milieuvergunningen, biodiversiteit en integraal waterbeleid, ) en de vormingsformule waarbij regionale verenigingen samen met ons vormingen kunnen organiseren. 3. het betrekken van onze achterban bij de discussie over de sectoruitdagingen en de rol van BBL hierin op onze jaarlijkse Focusdag. 4. het aanbieden van een divers menu aan lokale bewegingsevenementen (Dag van de Aarde, Big Jump en Nacht van de Duisternis) met actie- en projectmodellen, subsidies, promo- en communicatiemateriaal, waaraan onze achterban massaal deelnam in het stimuleren van samenwerking tussen verenigingen en gemeenten door hen via Tandem aan te spreken en te ondersteunen rond concrete samenwerkingsinitiatieven (in 2010 voornamelijk rond biodiversiteit). 17

18 2.3.2 Lidverenigingen ondersteunen inzake kwaliteitsontwikkeling BBL programmeert jaarlijks een brede waaier aan initiatieven die bijdragen aan de versterking van de organisationele capaciteit en deskundigheid van de natuur- en milieuverenigingen om hun natuur-, milieu- en middenvelddoelstellingen beter te kunnen bereiken. We bieden kennis, cursussen, collegagroepen, leertrajecten en begeleiding aan voor de vrijwillige en professionele medewerkers van lidverenigingen. In 2010 maakten 64% van de gewestelijke en regionale verenigingen gebruik van het vormingsaanbod rond organisatieontwikkeling en deed ongeveer 1/5 de beroep op individuele begeleiding. Een breed scala van thema s kwam aan bod, onder meer meerjarenplanning, interactieve methodieken, personeelsbeleid, projectmatig werken, leiding geven en communicatie. De 17 vormingen organisatieontwikkeling trokken in totaal 115 deelnemers van 84 verenigingen. De kwaliteit van het aanbod werd goed tot zeer goed geëvalueerd. Voor de lokale en regionale lidverenigingen ontwikkelden we in samenwerking met Velt, Natuurpunt en JNM een instrument voor evaluatie en verbetering van de interne verenigingswerking: het Verenigingskompas ( Het vormt een mooie aanvulling op de zelfevaluatieinstrumenten waar we al over beschikten. Onderzoek en nabevraging gaf ons meer inzicht over gebruik en resultaat van vormingen op verenigingsniveau en de factoren die ertoe bijdragen. Dit helpt om het aanbod verder te verfijnen. We hebben ook geïnvesteerd in een betere communicatie van de ondersteuning die BBL aanbiedt aan zijn lidverenigingen, zodat we kunnen inspelen op concrete vragen Inspelen op nieuwe vormen van beweging Met zijn campagnes bereikt BBL jaarlijks duizenden mensen die zich tijdens de campagneperiode, maar ook daarbuiten willen engageren voor een beter leefmilieu. Dit is vaak niet in een klassiek verenigingsverband, maar eerder in losse samenwerkingsverbanden op wijkniveau of werkomgeving of rond een concreet dossier. Deze beleidslijn werd niet verder opgenomen binnen de bewegingswerking maar ingebed in de projectwerking. Zo hervormde ze de campagne Klimaatwijken tot een bredere en laagdrempelige actie, Energiejacht genaamd, waarbij naast de traditionele groepsuitdaging voor energiebesparing binnen een klimaatwijk ook zoveel mogelijk mensen én verenigingen worden aangezet tot persoonlijke energiebesparingen. Op deze manier bieden we geëngageerde burgers een concreet handelingsperspectief en milieuengagement aan Bestendigen van de helpdesk functie, belangenbehartiging, ledencommunicatie en samenwerking met koepels en netwerken in de sector De helpdesk en belangenbehartiging rond vzw- en vrijwilligerswetgeving, werkgeversaangelegenheden en MINA-subsidies bleven ook in 2010 een belangrijk deel van onze koepelfunctie. 42% van alle lidverenigingen deed beroep op de BBL helpdesk. 18

19 De verschillende activiteiten van de koepelwerking ondersteunden we zoals gebruikelijk met een gediversifieerde ledencommunicatie via de basisbabbel, kwaliteitsbabbel en de website voor lidverenigingen. Daarnaast bundelden we het ondersteuningsaanbod in een brochure en in een kalender. We werkten samen met een aantal koepels en netwerken uit de sector om onderling het bewegingswerk af te stemmen en te versterken Versterking van de bewegingswerking van BBL De bewegingswerking, die eerder uit twee aparte onderdelen bestond, werd verder geïntegreerd waardoor een coherent en breed ondersteuningsaanbod ter beschikking gesteld kan worden aan alle lidverenigingen. Tegelijkertijd maakten we de aanzet om vanaf 2011 samen met onze lidverenigingen proactief en doelgericht in te zetten op een aantal sectoruitdagingen. We zorgden er ook voor om meer zicht te krijgen op deelnamecijfers en resultaten van de bewegingswerking. Hieronder de deelnamecijfers aan de diverse bewegingsactiviteiten in 2010: Overzicht ondersteuning aan lidverenigingen 2010 openruimte ademruimte vorming milieubeleid regionaal beraad bewegingsevenementen focusdag vorming gezamelijk organisatieontwikkeling individuele begeleiding helpdesk TOTAAL alle deelname alle % deelname alle 21% 23% 6% 22% 15% 32% 9% 42% 66% gew deelname gewestelijke % deelname gewestelijke 28% 22% 3% 31% 41% 63% 22% 66% 81% reg deelname regionale % deelname regionale 38% 38% 24% 38% 24% 65% 21% 56% 79% lok deelname lokale % deelname lokale 13% 21% 0% 11% 1% 1% 0% 27% 51% andere deelname milieu als nevendoel % deelname milieu als 13 nevendoel 8% 0% 0% 15% 0% 31% 0% 31% 69% 2.4 Hoogtepunten De bewegingswerking bereikte 81% van de gewestelijke, 79% van de regionale, 51% van de lokale en 69% van de lidverenigingen met milieu als nevendoel. Recorddeelname aan Dag van de Aarde en grotere deelname aan de Big Jump campagne. Het aanbieden van inhoudelijke vormingen dichter bij de verenigingen in samenwerking met de provinciale koepels slaat aan. Met een voorjaars- en najaarskalender en een brochure wordt het ondersteuningsaanbod aan lidverenigingen beter gecommuniceerd. 19

20 Ontwikkeling van het Verenigingskompas Tandem organiseerde een grootscheepse enquête over de werking van de lokale milieuraden, waaraan meer dan 900 lokale milieuraadsleden van 205 milieuraden deelnamen 2.5 Minder geslaagd We waren noodgedwongen de ambities op vlak van verenigen van onze lidverenigingen voor beleidsbeïnvloeding, o.m. traject Open Ruimte Ademruimte, aan te passen omwille van de besparingen, waardoor er geen bijkomende bewegingsmedewerker aangeworven kon worden en ook de beleidsploeg het met minder moest doen. Ook bijkomende coördinatie met provinciale koepels, lidverenigingen en burgergroepen en met de medewerkers van de andere BBL-teams kon hierdoor niet verwezenlijkt worden De beslissing om Tandem stop te zetten kortwiekt de pogingen om samenwerking tussen verenigingen en gemeenten te bevorderen De opkomstcijfers voor centraal georganiseerde inhoudelijke vormingen bevestigden dat we deze vormingen dichter bij de verenigingen moeten aanbieden 2.6 Vooruitblik op 2011 Vanaf 2011 zullen we het bestaande aanbod bestendigen en versterken, en daarbinnen de focus leggen op vijf sectoruitdagingen. Zo maken we een duidelijkere koppeling tussen ondersteuning aan lidverenigingen en de noden op het terrein in functie van de milieu- en natuurdoelstellingen van de lidverenigingen. In 2011 zetten we vooral in op de volgende sectoruitdagingen: organiseren van eigentijds vrijwilligersengagement; aanboren van alternatieve financiële middelen en mobiliseren van mensen voor beleidsbeïnvloeding Andere accenten: - verder zetten van de beleidscampagne rond ruimtelijke ordening in het kader van Dag van de Aarde en de lancering van het groenboek voor het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen later op het jaar - aanbieden instrumenten voor zelfevaluatie en verbetering van de interne verenigingswerking: het Verenigingskompas en de Social & Non-profit Assessment Tool Een gedetailleerde omschrijving van al onze bewegingsactiviteiten treft u aan in het activiteitenverslag 2010, een annex van dit integraal jaarverslag 2010 van Bond Beter Leefmilieu. Beide documenten kunnen elektronisch afgehaald worden op: > over ons > jaarverslagen >

21 3. Kerntaak Beleidswerking, gericht op het beïnvloeden van het beleid van overheden en bedrijfsleven 3.0. Identiteitskaart beleidswerking Doelgroep: beleidsmakers, pers, maatschappelijke organisaties Thema s: water, energie en klimaat, ruimtelijke ordening, mobiliteit, luchtkwaliteit, landbouw, duurzame ontwikkeling, duurzaam ondernemen, materiaalbeleid, duurzame consumptie, hinder Budget: ca euro Personeel: 6,5 VTE 3.1 Algemene context De twee bepalende factoren in de afgelopen periode waren de economische crisis van enerzijds, die een verlammend effect had op de bedrijfswereld en de federale verkiezingen van juni 2010 anderzijds, die een verlammend effect had op het beleid. Terwijl de economie zich op het ogenblik dat wij dit schrijven februari 2011 herstelt, is er politiek nog steeds bijzonder weinig dynamiek te bespeuren. Niet enkel het federaal beleid lijdt hier onder, maar ook de Vlaamse regering slaagt er niet in de beloften van het Vlaams regeerakkoord uit 2009 waar te maken. Het Vlaanderen in Actie -traject, met het Pact 2020 als focus, wordt duidelijk niet door de gehele regering gedragen. Het Vlaamse beleid is meer verkaveld dan ooit. Ministers voeren een eigen beleid op het eigen domein en er is nauwelijks samenhang tussen de acties van de diverse beleidsdomeinen. Nochtans is het voor de milieudoelstellingen uit het Pact 2020 cruciaal dat ze op een geïntegreerde, beleidsoverschrijdende wijze worden gerealiseerd. Om één voorbeeld ter illustratie te geven: om de doelstelling met betrekking tot de lawaaihinder door het verkeer te realiseren, bestaan er een drietal instrumenten: de verkeersdruk doen dalen (minder gereden kilometers), het plaatsen van geluidswerende borden langs de snelwegen of bij vernieuwing van het wegdek geluidsarme materialen te gebruiken. Geen van deze instrumenten valt onder de bevoegdheid van het departement leefmilieu. Maar voor de minister van mobiliteit vormt het bestrijen van lawaaihinder geen prioriteit. De milieubeweging moet dus, in haar engagement om de milieukwaliteit in Vlaanderen te verbeteren, opboksen tegen een beleid dat maar niet op dreef komt. Dat geldt trouwens ook voor het leefmilieubeleid stricto senso. Van de uitgesproken ambitie om Vlaanderen ook op milieuvlak bij betere leerlingen van de klas te krijgen (toch wat betreft de 21

22 vergelijkbare economische topregio s) valt in het milieubeleid zelf weinig te merken. Het blijft wachten op concrete plannen over het realiseren van de ambitieuze doelstellingen inzake water en het beleid inzake fijn stof nochtans erkend als een belangrijk gezondheidsprobleem en een domein waarop de Europese druk groot is is ronduit pijnlijk te noemen (het meesterstuk, de premie voor roetfilters, is een totale flop). Toch vallen er ook een aantal positieve ontwikkelingen op: de commissies Berx en Sauwens kwamen met heldere en positieve conclusies en voorstellen naar voren inzake het versnellen van procedures, en inzake verkeersbelasting zouden de oude beslissingen (invoeren slimme kilometerheffing voor vrachtwagens en vergroening van de verkeersbelasting) dan toch worden uitgevoerd. Het klimaatbeleid stagneert dan weer. Na het mislukken van de klimaattop van Kopenhagen (december 2009) ging een jaar verloren en al was de top van Cancun een relatief succes, het wordt nog een jaar wachten eer in Durban terug een proactief internationaal kader voor de periode wordt opgezet. Wachten is dan ook wat het Vlaams klimaatbeleid doet: wachten op een internationaal kader, wachten op nationale afspraken inzake lastenverdeling en wachten op het heractiveren van het Europees beleid dat mede onder invloed van de economische crisis veel minder dynamiek vertoont dan toen de doelstellingen werden geformuleerd. Het blijft dus wachten op de beloofde Vlaamse klimaatconferentie en het activeren van het klimaatbeleid. Ondertussen gaan natuurlijk kostelijke jaren verloren. Hetzelfde kan gesteld worden inzake het energiebeleid in het algemeen en de kernuitstap in het bijzonder. Het blijft wachten op duidelijkheid ter zake. Maar die kan er pas komen als er terug een federale regering aantreedt. Ondertussen vallen de investeringen in nieuwe elektriciteitsopwekking wel stil. 3.2 Strategische beleidslijnen van de beleidswerking in Ondanks de opgelopen achterstand blijft het beleidwerk van Bond Beter Leefmilieul zich, in een eerste fase althans, richten op de realisatie van de afspraken die gemaakt werden in het Pact (zie ook ) De nadruk zal daarbij liggen op het geïntegreerd beleid, waarbij milieu-, sociale en economische doelstellingen op een geïntegreerde wijze worden bereikt. Daartoe is het noodzakelijk dat niet enkel binnen de overheid de tussenschotten worden opzij geschoven, maar is het even cruciaal dat de diverse maatschappelijke actoren economische, sociale en milieu-actoren) met elkaar in dialoog gaan. Bond Beter Leefmilieu streeft uitdrukkelijk naar een open relatie met zowel sociale als economische actoren. Meer en meer zal onze aandacht zich richten op de drijvende krachten achter milieuimpact, en dat zowel in de negatieve zin ( milieudruk ) als in de positieve zin oplossingen.. 22