Verslag van het verhandelde in de vergadering van. 14 september 1998

Transcriptie

1 Verslag van het verhandelde in de vergadering van 14 september 1998

2 Voorzitter: dr J.A. van Kemenade Griffier: drs C.J.N. Versteden 1.Opening. In de vergadering zijn tegenwoordig de volgende leden, te weten: drs J. van den Assem, mw drs B.M. van Beijmavan Dam, mw A.C. van den Berg-Voets, ir F.W. van den Berg, H.W. Berkhout, mw J.E.M. Berman, drs H.S. de Boer, A.J.L. Bongers, drs C. Bozelie, drs C.H.J. ten Broek, J.L. Broeren, mw A.W.J. Bruins-Brugman, P.J. Bruystens, S.W.M. Commandeur, G. Franke, mw E.P. van Gaalen-Haanstra, D. Gök, mw A.A.E. Goijert, mw mr N.A. Griffioen-Smit, C. de Groot, B.J.A. Hakvoort, A. Hassink, mw drs H.J. Heemskerk-Nusselder, M.A. de Jong, C. Kilinç, mw mr N. Klijn, dr C.H. Koetsier, mw M.D. Koning-Zijp, mw ir M. Koopman-Krijt, mr F.H.J. Koster, drs C. Kruijmer, drs F.J.M. Lagas, J.P.J. Lagrand, drs ing Ph.G. de Lange, A.H.M. Lauxtermann, mw M.A.J. van Maastricht-Thijssen, mr H.M. Meijdam, J.R.A. Nawijn, E. Neef, drs J.C. Nolthenius, mw drs J.C.M. Onstenk, drs ir P.J. Overakker, W.F.H. van der Paard, ir H. Pluckel, P.J.M. Poelmann, C.F. Poulie, drs J.R.A. Raasveld, G. Roos, dr H. van Ruller, mw drs M.J. Sanders-ten Holte, mw drs A.R. Sastromedjo, mw dr M.C. van Schendelen, J.J. Schipper, mw M.M. Sluiter, drs A.J. Smit, mw J.J. Smit- Boerma, bc., F. Tielrooij, drs J.H.J. Verburg, K. Vroegindeweij, mw P.M. op de Weegh, J.P.M. van Wijk, drs R. van Wijk, mw drs M.A. Wildekamp, mw L.P. de Wit-de Rooij en P.A. Zoon. Van de leden drs J. Achterstraat, ing M.J.C.J. Ambags, G.J.M.A. Le Belle, mw E.L. Declercq, mw A.M. Dekker, W. Elsthout, mw mr M.B. Tamis, mw J.M.M. van der Veenvan de Vliet en J.Th.G. van der Wardt is bericht ontvangen, dat zij niet aanwezig kunnen zijn. Voorts zijn afwezig gebleven de leden H.B. Bruijn, mw drs M.J.C. Heeremans, R.H. Hofwijks, mw M.H.A. Smeele-de Kok en drs J.H.J. Zegering Hadders. 2.Aan de orde is de vaststelling van de notulen van de vergadering van 15 juni De notulen worden ongewijzigd vastgesteld. 3.Regeling van werkzaamheden. De voorzitter: Aangezien geen der leden hierover het woord wenst te voeren, stel ik voor om dit punt van de agenda af te voeren. Daartoe wordt besloten. 4.Vragenhalfuur. De voorzitter: Aangezien geen verzoeken tot het stellen van mondelinge vragen aan gedeputeerde staten zijn binnengekomen, stel ik voor om dit punt van de agenda af te voeren. Daartoe wordt besloten. 5.Aan de orde zijn de algemene en financiële beschouwingen over het beleidsplan en de ontwerpbegroting voor 1999 (zie bijlage 55; eerste termijn provinciale staten). De voorzitter: Zoals bekend, zal de behandeling in de commissies plaatsvinden van 16 t/m 25 september. In de desbetreffende vergaderingen kan vooraankondiging worden gedaan van in te dienen moties en/of amendementen, zodat hierop kan worden ingegaan in de memorie van antwoord. Dit laat uiteraard de mogelijkheid onverlet om in de statenvergadering van 12 november aanstaande niet tevoren aangekondigde moties en/of amendementen in te dienen. Naar aanleiding van de evaluatie van de procedure van de begrotingsbehandeling van vorig jaar is afgesproken dat de eerste termijn van de staten niet schriftelijk wordt gehouden maar mondeling. GS zullen hierop in eerste instantie schriftelijk reageren en wel in de memorie van antwoord. Op 12 november zal het full dressed debat in tweede termijn worden gevoerd. De heer Poelmann (D66): Mijnheer de voorzitter! Vandaag worden de laatste algemene beschouwingen van deze bestuursperiode gehouden. Reden voor de fractie van D66 om terug te kijken op de voorbije jaren en een blik vooruit te werpen op de toekomst. Wij doen dat vanuit de oppositie op een wijze zoals u dat van ons gewend bent: kritisch en constructief. In het beleidsplan is een evaluatie van het collegeprogramma opgenomen. Goed nieuws allemaal. De terugblik van het college op zijn programma is echter niet compleet als het gaat om de voornemens die niet tot resultaat hebben geleid. Ik noem vier voorbeelden. Wij betreuren het dat van het daadkrachtig stimuleren van het actualiseren van bestemmingsplannen buitengebied en de handhaving daarvan niet zoveel terecht is gekomen. Dat moet in de komende vier jaar daadwerkelijk veranderen. Waar wij niet rouwig om zijn, maar wat ons wel verwondert, is dat de door het college zo bepleite totstandkoming van de Westfrisiaweg geen stap verder is gekomen. Omdat voor de aanleg van deze 1 14 september 1998

3 weg slechts het in het collegeprogramma aangeduide criterium "bereikbaarheid economische centra" van toepassing is, hebben wij op 18 april 1995 al gevraagd, een economische effectrapportage op te stellen; nooit meer iets van gehoord. Nu heeft het college het zelfs niet meer over deze weg. Dat is misschien ook maar het beste ook. Vier jaar geleden wisten wij toch al ongeveer wat wij met de N201 wilden, namelijk het verleggen van de weg rond de kernen van Aalsmeer en Uithoorn. Het college is in die vier jaar niet verder gekomen dan een masterplan voor de bevordering van de samenhang en het voornemen om een projectorganisatie in te richten. Dat is voor zo'n prangend probleem in dit deel van de provincie toch wel bijzonder mager. Het college had een goede regionale omroep, radio en televisie, aangekondigd. Daartoe had het ons aanvullende inkomsten voorgehouden die uit reclame of samenwerking met uitgevers kunnen worden verkregen. Dat is dus tot op heden jammerlijk mislukt. Met als resultaat dat Noord-Holland het nog altijd zonder provinciale televisie moet stellen. Dat moet echt veranderen in de komende bestuursperiode. Voorzitter! Er waren ook bloopers en incidenten. Ik noem de geflopte Groenfondsloterij, het debacle met de stadsverwarming in Purmerend, het failliet van het door mijn fractie nimmer omarmde Parton, het mislukte, door Parton ondersteunde zandwinavontuur in het Amstelmeer en het, overigens door mijn fractie betreurde, afblazen van de realisering van een biomassavergasser in Noord-Holland. Tot slot wijs ik op de terechte terechtwijzing van het Rijk over het niet behalen van de windenergiedoelstellingen, die natuurlijk binnen enkele jaren ruimschoots te halen zullen blijken te zijn. De heer Tielrooij (lid van gedeputeerde staten): Ik begrijp dat u bij ons het zonnetje in huis bent. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Die is niet van uzelf, mijnheer Tielrooij. De heer Poelmann (D66): Van wie dan wel? Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Van de heer Melkert. De heer Tielrooij (lid van gedeputeerde staten): Dat wist ik echt niet, maar ik ben blij dat u het zegt! Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Zo'n grap kan maar één keer. De heer Poelmann (D66): Voorzitter! Al die missers hebben de provincie niet de das omgedaan. Daarvoor moet je het in Noord-Holland ook wel heel bont maken. Dan is er nog een onderwerp dat de status van blooper nog niet heeft gehaald: de fel omstreden overname van Rutte. Naar de uiteindelijke financiële gevolgen van die overname - waar mijn fractie geen voorstander van was - voor onze NV Afvalzorg zijn wij zeer benieuwd. Het kopen van een in feite failliet bedrijf om stank weg te halen, is een dure vorm van handhaving. Een beetje bedrijf presenteert zijn jaarcijfers in het eerste kwartaal van het nieuwe jaar. Die cijfers van NV Afvalzorg en Rutte hadden wij dus allang moeten hebben! Waar blijven zij? En dan hebben wij nog de mislukte fusie tussen Afvalzorg en PROAV. Misschien is die mislukking helemaal niet erg, maar dat is voor mijn fractie thans niet te beoordelen vanwege het ontbreken van informatie over de huidige stand van zaken. Het college heeft de staten die fusie met veel tamtam verkocht. Als er dan wat misgaat, moeten de staten dat ook weten om de rol van het college te kunnen beoordelen. Terugblikkend op het functioneren van het college zelf in deze laatste politieke beschouwingen van de bestuursperiode breng ik het volgende naar voren. Je zou van de oppositie de gehaktmolen mogen verwachten, maar daar hebben wij geen aanleiding toe. Natuurlijk zijn wij niet in alle opzichten tevreden over hetgeen tot stand is gebracht, natuurlijk waren er incidenten, natuurlijk komt het regelmatig voor dat onze fractie anders denkt over voorstellen en te nemen besluiten dan het college, maar wij vinden niet dat de vertegenwoordigers van de collegepartijen in het college nu zo verschrikkelijk boven of onder de maat waren, dat stilstaan bij het individuele presteren hier aan de orde hoeft te zijn. Wat onszelf betreft, D66 heeft het college kritisch gevolgd. Wij hebben ons actief opgesteld, zowel met betrekking tot de inhoud - Amstelmeer, FINH, vaarwegen, afvalbeleid, Schiphol, windenergie, beleidsevaluatie - als met betrekking tot het functioneren van de staten. Ik wijs op voorzitterschappen, hoor- en adviescommissies, de werkgroep "enthousiasme", ad hoc-commissies en de debatten van de toekomst. Mijn fractie vond en vindt dit allemaal belangrijk en zij heeft er ook plezier in. D66 vindt dat de rol en de ambities van de provincie een serieuze inspanning rechtvaardigen. De financiële positie van Noord-Holland is bijzonder goed. Het ministerie van Binnenlandse Zaken berichtte onlangs dat de provincie Noord-Holland met een algemene reserve van 576 mln. met kop en schouders boven de andere provincies uitsteekt. Andere provincies houden er reserves op na van tussen de 14 en 59 mln. Hoe het ministerie dat berekent, weet ik niet. De reserves zijn nog groter wanneer het provinciale belang in Afvalzorg, UNA en ENW niet tegen nominale waarde maar in "marktwaarde" wordt uitgedrukt. Ook in een ander opzicht is het perspectief gunstig vanwege de effecten voor onze provincie van de herverdeling van de uitkering uit het Provinciefonds en de groeiende opbrengst van de opcenten motorrijtuigenbelasting. Dat is een politiek probleem op zichzelf. D66 is van mening dat het niet aangaat dat een publiek orgaan als de provincie er financiële reserves op nahoudt die 2 14 september 1998

4 de grenzen van het redelijke overstijgen. Als dat vermogen, al dan niet vrij beschikbaar, er is, mogen de staten eraan gehouden worden, ervoor te zorgen dat die middelen zodanig worden ingezet dat er voor de samenleving het maximale rendement uit wordt gehaald. Dat valt niet mee. Het was tot op heden vallen en opstaan met dat Fonds investeringen Noord-Holland. Verkokering blijkt toe te slaan en moeilijk te doorbreken. Ook met de besluiten over het FINH van begin dit jaar zijn wij er nog niet. Afstoting van provinciaal bezit in UNA en ENW wordt, gezien onze afbrokkelende zeggenschap, een reëler perspectief dan ooit. Het onderwerp FINH verdient dan ook veel aandacht. Ik kom daar op terug. Uit de aan de orde zijnde begroting wordt duidelijk dat de provincie worstelt met een probleem. In de paragraaf over de begrotingsruimte wordt uitgelegd dat er sprake is van een forse meevaller door de hogere raming van de opbrengst van de motorrijtuigenbelasting van 4,3 mln. D66 is van mening dat belastingen moeten worden aangepast aan gewenst beleid. Dat kan verhoging of verlaging betekenen. De stelling van het college dat de 4,3 mln. wel zullen worden gebruikt op een manier waarin "wijzigingen op grond van uw algemene beschouwingen en adviezen statencommissies kunnen worden verwerkt" is een vrijbrief om links en rechts maar geld uit te gaan geven. Het lijkt op het vrij besteedbare bedrag van 2 mln. van twee jaar geleden. Daar is mijn fractie niet voor. Als wij geld overhouden, behoort dat toe aan de belastingbetaler, zoals wij ook in eerdere jaren hebben betoogd! Nu dat overschot voornamelijk komt door de opcenten ligt het voor de hand daar ook te zoeken naar compensatie. Daarom stellen wij vandaag voor, inwoners en bedrijfsleven van de provincie 2,6 mln. terug te geven door de opcenten motorrijtuigenbelasting met een cent te verlagen. Dat komt toe aan alle huishoudens in Noord-Holland. Ik zal een amendement van die strekking indienen. Dat bedrag komt overeen met de 2,6 mln. die het college nu boven onze eigen normen aan de saldireserve wil toevoegen, omdat er toch geen plannen voor zijn. De heer Van der Paard (PvdA): Ik had van u een substantiëler voorstel verwacht. Dit is toch een beetje afgezaagd. De heer Poelmann (D66): Ik weet dat u er niet van houdt, maar onze opstelling is wel zeer consequent. Als het niet nodig is om belasting te heffen, moeten wij dat ook niet doen. Dat is consequent beleid. Als de provincie Noord-Holland de fondsen hard nodig heeft om gewenst beleid uit te voeren, zullen wij zeker niet nalaten, voor te stellen om de opcenten te verhogen. Voor dit jaar komen wij echter absoluut uit op een verlaging. De heer Bozelie (GroenLinks): De saldireserves blijken ruimschoots toereikend om de plannen van de provincie te dekken. Als je uitgaat van de norm van 10% van de structurele dekkingsmiddelen, zijn de saldireserves ongeveer 6 mln. te hoog. Het is dan consequent om dat bedrag te gebruiken voor verlaging van de opcenten. De heer Poelmann (D66): Dat moet dan nog eens goed nagerekend worden. Ik dacht dat wij met een verlaging van de opcenten met één cent en met het besteden van het bedrag waarvan het college voorstelt om dat extra aan de saldireserves toe te voegen, precies op de norm van 10% uitkomen. De provincie is weer terug op de bestuurlijke kaart. Een belangrijk en in onze ogen ook positief effect van de uitslag van het referendum inzake de stadsprovincie Amsterdam is dat de provincie Noord-Holland niet in drie stukken uiteen is gevallen. De stadsprovincie was bedoeld om de grootstedelijke problematiek aan te pakken, een taak die door de provincie in de jaren tachtig niet goed is opgepakt, anders hadden wij die hele discussie niet gehad. Die problematiek wordt de laatste jaren onderkend. De provincie handelt er nu ook naar, gelet op de VINEX-akkoorden, het regelen van de Afrikahaven, de betrokkenheid bij het masterplan ANZKG en zo meer. D66 constateert dat de verhoudingen tussen provinciebestuur en het bestuur van de hoofdstad sinds die tijd zijn verbeterd. Dat geeft hoop voor de toekomst en verdient onze waardering. Tegelijk stellen wij vast dat de stedelijke problematiek ook speelt rond andere grotere gemeenten in onze provincie. Het gaat goed met Nederland, maar niet met iedereen, niet in iedere wijk. Stedelijke problemen, zoals onveilige buurten, achterstandswijken, niet vlottende integratie van allochtonen en verouderde bedrijfsterreinen, komen ook voor in Haarlem, Alkmaar, Zaanstad, Den Helder, Hilversum en Hoorn. Daar hoort de provincie oog voor te hebben. D66 vindt dat wij nu onze rol als coördinerende, stimulerende, knopen doorhakkende bestuurslaag gericht op de Noord- Hollandse gemeenten met voortvarendheid en elan moeten uitbouwen. Daartoe doen wij vandaag een suggestie. In het regeerakkoord is aangegeven dat het grotestedenbeleid met kracht wordt voortgezet. Daartoe zijn middelen vrijgemaakt en daarvoor is zelfs een speciale minister benoemd. Het kabinet wil op korte termijn afspraken maken over de inzet van middelen van Rijk en gemeenten, gericht op versterking van de sociale en de economische infrastructuur. In hetzelfde hoofdstuk kunnen wij lezen dat met het oog op de gewenste versterking van de regionale regie, de integrerende en arbitrerende rol van de provincies verstevigd moet worden, zo nodig door middel van wettelijke voorzieningen. De statenfractie van D66 is van mening dat onze provincie die ambitie waar moet willen maken en ook waar kan maken. Dat betekent niet dat de provincie op de stoel van gemeentebesturen moet gaan zitten. D66 vindt 3 14 september 1998

5 dat de provincie samen met het Rijk en met genoemde gemeenten een complementaire aanpak van de stedelijke problemen moet bewerkstelligen. De definitiediscussie over wat nu precies behoort tot de grote steden lijkt voorbij. Het gaat het kabinet en de minister erom dat er aandacht is voor de sociale component; geen armoedebeleid, maar een beleid dat "vergeten gebieden" betrekt bij de welvaartsontwikkeling, een beleid dat uitnodigt tot integreren van allochtonen in de samenleving. Met inzet van hetgeen de provincie te bieden heeft - bestuurlijke kwaliteit, instrumenten, kennis van de regio's en middelen - kan worden aangehaakt bij de contracten die het Rijk met de steden sluit en kan worden bevorderd dat er ook contracten komen met de steden die nu nog niet op de lijstjes van Binnenlandse Zaken voorkomen. Momenteel wordt druk overlegd tussen Amsterdam en het Rijk. Prima, laten zij snel tot afspraken komen die betekenen dat de problemen van de hoofdstad worden aangepakt. De provincie moet de bereidheid tonen, zelf te investeren in sociale kwaliteit en met die bereidheid het Rijk medeverantwoordelijk maken voor de aanpak van de vergeten gebieden in Haarlem, Zaandam, Hilversum, Den Helder en Hoorn, inclusief de daartoe noodzakelijke aanvullende financiering. Wij vragen het college om het voortouw te nemen door samen met de bestuurders van de steden in onze provincie en de minister voor het grotesteden- en integratiebeleid te bezien op welke wijze Rijk, de provincie Noord-Holland en betrokken Noord-Hollandse gemeenten samen een pakket van maatregelen overeen kunnen komen dat leidt tot een integrale aanpak van de stedelijke problematiek in Noord-Holland. Met het FINH beschikken wij over een instrument waarmee dit proces een stevige impuls kan worden gegeven. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Het is begrijpelijk dat D66, nu de minister voor het grotestedenbeleid uit de eigen gelederen afkomstig is, het licht ziet op het punt van de sociale achterstelling. GroenLinks heeft vorig jaar bij de algemene beschouwingen via een motie geprobeerd, steun te krijgen voor de uitgebreid door de heer Poelmann geschetste rol van de provincie. Deze motie heeft niet de steun van D66 gekregen. De heer Poelmann (D66): Van mijnheer Van Kemenade heb ik geleerd dat de oppositie vaak voorstellen doet waarvan de echo pas later doorklinkt. Ik doe nu geen algemene oproep maar ik nodig met nadruk uit om op basis van goede ideeën goede contracten te sluiten. Voorzitter! De provincie zelf is als instituut weer op de kaart gekomen in Nederland. Naar mijn gevoel is daar hard aan getrokken, zowel door onze voorzitter en het college als door leden van de afzonderlijke fracties. De rol van de provincie zoals omschreven in het regeerakkoord van PvdA, VVD en D66 is daarvan een bevestiging. De politieke vernieuwingsdrang van deze staten beschouwt mijn fractie als een verfrissende ontwikkeling. Langzaam maar zeker komen er veranderingen tot stand. Dat is wel eens anders geweest in deze zaal. Al merk je zo hier en daar nog wel eens de nodige tegenwerpingen als de staten weer een stapje hebben gezet, zoals de reactie van het college die vanmorgen in het Seniorenconvent is besproken op het besluit van de vorige vergadering om vanaf 1999 de plenaire vergadering om uur 's middags te laten beginnen. Natuurlijk heeft dat besluit het oogmerk, een deel van onze werkzaamheden voor de staten naar de avond te verschuiven, zodat wij op maandagochtend naar ons dagelijkse werk kunnen. De heer Van der Paard (PvdA): Dit gaat mij te ver. Wij hebben vanmorgen hierover een zindelijke discussie gevoerd. Daarin heb ik de hand van het college niet gemist. De fractievoorzitters kunnen het zich aantrekken dat zij er een janboel van hebben gemaakt, maar dat verwijt valt de voorzitter beslist niet te maken. De heer Poelmann (D66): Dank u wel, mijnheer Van der Paard, maar ik meen wat ik zeg. Natuurlijk is het niet de bedoeling om twee middagen te gaan vergaderen. Met het compromis om vanaf 1999 de statenvergadering om uur te laten aanvangen, kan ik leven, maar ik vind het niet fraai. Dat bedoel ik met stapjes. De heer Van der Paard (PvdA): Het is toch een besluit van de staten! Wij bepalen wanneer wij vergaderen. De heer Poelmann (D66): Ik heb het ook tegen u. De heer Van der Paard (PvdA): Ik heb enkele handreikingen gedaan, maar u blijft maar vasthouden aan twee middagen. De heer Poelmann (D66): Dit is een mooie samenvatting van de vergadering van het Seniorenconvent. De voorzitter: Om misverstanden te voorkomen: besloten is om vanaf uur te vergaderen tot uur en, zo nodig, de middag van de uitloopdag te gebruiken. De heer Poelmann (D66): Voorzitter! Ik kom nu te spreken over de speerpunten van D66. In onze vorige algemene beschouwingen heb ik namens de fractie van D66 een lans gebroken voor een andere benadering van het Fonds investeringen Noord-Holland. Bij de behandeling van de nieuwe voordracht over het FINH, waarin ook ons initiatiefvoorstel ter zake is behandeld, heeft D66 nog eens onderstreept dat het FINH niet moet worden gebruikt om wat leuke dingen te doen in de provincie waarbij alle traditionele kokers aan hun trekken 4 14 september 1998

6 komen. Neen, wij hebben gezegd dat het FINH ons de mogelijkheid geeft om het creatief en praktisch vermogen van de gemeenten te ondersteunen, in het bijzonder wanneer het gaat om het genereren van middelen voor projecten die het lokale belang overstijgen. Wij moeten het FINH gebruiken om onze nieuwe rol als intermediaire bestuurslaag goed in te vullen. Het doet ons goed dat het college deze gedachtegang tot de zijne heeft gemaakt. Het stelt namelijk in het beleidsplan dat "wij onze taak als regionale gebiedsautoriteit waar kunnen maken en met gerichte geldelijke impulsen kracht bij kunnen zetten". Daar moeten wij nu het FINH ook nader op toesnijden. Wij hebben op zichzelf geen slecht gevoel bij de verschillende projecten die door het college op de FINH-lijst voor 1999 zijn opgenomen, maar wel bij de wijze waarop de projecten op de lijst zijn gekomen. Ik heb echt geen idee waarom bijvoorbeeld De Pieterman in Volendam, het Stedelijk Museum in Alkmaar en de haven van Huizen op de lijst staan, en enig ander project niet. D66 pleit ervoor om alle fondsen samen te voegen in een groot fonds dat grofmazig wordt gecompartimenteerd. De beschikbare middelen van het huidige FINH worden opgesplitst in een deel dat puur wordt besteed aan infrastructuur, een deel dat wordt aangewend voor afspraken met Rijk en Noord-Hollandse steden en een deel dat beschikbaar wordt gesteld voor initiatieven vanuit de andere lokale overheden. De heer Van der Paard (PvdA): Het wordt nu interessant. Waarom stelt u niet voor om alle fondsen op te heffen en om daarvoor in de plaats een begrotingspost investeringen in het leven te roepen? Waarom is er eigenlijk een fonds nodig? De heer Poelmann (D66): Omdat het om zo ontzettend veel geld gaat. Wij hebben dat fonds nu eenmaal. Ik realiseer mij dat fondsen voor D66 nooit een favoriet middel zijn geweest. Ik vind de wijze waarop het college er nu mee omgaat al een grote stap vooruit. Er moeten schommelingen mogelijk zijn, dus daarom pleit ik voor een grofmazige verdeling. Het is de bedoeling om door de inzet van het FINH investeringen los te maken. Ons doel moet zijn, dat het Rijk ten behoeve van de infrastructuur investeringen naar voren haalt. Als dit onvoldoende uit de verf komt, dan moeten wij het accent nog meer leggen op de inzet ten behoeve van het stedenbeleid en op samenwerking met lokale overheden. De heer Bozelie (GroenLinks): Er is afgesproken dat de staten een duidelijke invloed krijgen op de verdeling van de FINH-gelden. Partijen hebben altijd de mogelijkheid om investeringen aan de orde te stellen. Voor deze algemene beschouwingen had D66 het college al voorstellen inzake het FINH kunnen doen. Dat is kennelijk niet gebeurd. De heer Poelmann (D66): Er staan nu projecten op de lijst waaruit blijkt dat er door de coalitie beter dan ooit naar de oppositie is geluisterd. D66 heeft daar wel degelijk invloed op gehad. Ik had het alleen over de wijze waarop naar onze mening met het FINH moet worden omgegaan. Voor het deel dat beschikbaar wordt gesteld via lokale overheden zijn criteria nodig waaraan projecten worden getoetst. Een voorstel daarvoor hebben wij in januari op tafel gelegd: brede doelstelling, investeringen genereren, geen structurele lasten, geen strijdigheid met provinciaal beleid, bovenlokale uitstraling, aantoonbaar creëren van werkgelegenheid en duurzaamheid. Vervolgens worden gemeenten uitgenodigd om op basis van minimaal 50% cofinanciering projecten in te dienen. Het college toetst de projecten op kwaliteit en uitvoeringsgereedheid en legt provinciale staten jaarlijks bij de begroting de volledige lijst met aanvragen voor, alsmede een voorstel welke projecten het komende jaar worden toegekend, inclusief een reservelijst. Vervolgens krijgen de gemeenten drie maanden de tijd om een solide financieringsvoorstel op tafel te leggen voor de cofinanciering, met een besluit van de gemeenteraad dat men het risico daarvoor volledig draagt. Lukt dat niet, of niet op tijd, dan valt het project voor dat jaar af en wordt het eerste project op de reservelijst toegekend. Op die manier wordt de creativiteit van onderop bevorderd. Dit is beter dan dat de provincie allerlei projecten aandraagt. De heer Tielrooij (lid van gedeputeerde staten): U suggereert nu dat in deze zaal en in commissiekamertjes allerlei wilde wensen van statenleden ineens worden verheven tot FINHprojecten. Wij kunnen het oneens zijn over de procedure - het kan misschien ook wel anders - maar het is volstrekt helder dat gedachten over FINHprojecten vanaf het lokale niveau worden ontwikkeld. De heer Poelmann (D66): De procedure is niet goed gestructureerd. Ik heb geen kritiek op de projecten die zijn opgenomen. Wij zullen geen voorstel doen om projecten niet door te laten gaan. Het gaat mij om de methodiek. Er is sprake van een zekere toevalligheid. De heer Tielrooij (lid van gedeputeerde staten): Dat is niet waar. De heer Bozelie (GroenLinks): In januari hebben wij de regels voor FINH-projecten vastgesteld. Ik ben het af en toe ook niet eens met de wijze waarop een en ander verloopt, maar dat is een kwestie van politieke opstelling. De heer Poelmann geeft niet duidelijk aan wat er mis is. Hij zegt alleen dat de afspraken van januari/februari niet deugen. Ik wil graag weten wat er precies aan mankeert. De heer Poelmann (D66): Het gaat mij erom dat de gemeenten in Noord-Holland precies weten hoe de provincie met het FINH omgaat. Wij willen dat vier 5 14 september 1998

7 jaar lang een beleid wordt gevoerd waarbij jaarlijks 40 mln. beschikbaar komt voor projecten uit de lokale sfeer. Iedereen moet precies weten wat de regels zijn. Men moet op tijd aanvragen indienen en vervolgens maken de staten een keuze. Nu is het mij te rommelig. De heer Van der Paard (PvdA): U gaat daarbij voorbij aan het feit dat er politieke keuzen gemaakt moeten worden. Als gemeenten ideeën hebben en zij slagen erin om de financiering voor 50% rond te krijgen, wordt het project toegekend. Dan gaat het niet meer om het oplossen van bepaalde problemen. D66 wil toch ook bepaalde doelstellingen realiseren? Het toekennen van projecten mag niet tot een automatisme verworden. Ik hoopte dat u zou ingaan op de ongewenste juridisering van het FINH. De heer Poelmann (D66): Ik heb het niet over het gehele FINH, maar over een bedrag van 40 mln. per jaar. Iedere gemeente in Noord-Holland weet dan dat de provincie dit bedrag elk jaar inzet voor projecten waarin de provincie samenwerkt met lokale overheden. Door gemeenten die zekerheid te geven, weet bijvoorbeeld een ambtenaar van de gemeente Den Helder dat de aanvragen tijdig ingediend moeten worden en dat aan bepaalde voorwaarden moet worden voldaan. De heer Van der Paard (PvdA): Dit lijkt sterk op het voorstel dat D66 vorig jaar heeft gedaan. De heer Poelmann (D66): Ik heb altijd geleerd dat je vol moet houden. Wij zijn consistent en consequent. Voorzitter! Mijn volgende thema heb ik genoemd "Schiphol uit zee". D66 voelt vooralsnog niets voor de plannen om een aanvang te maken met de realisering van een luchthaven in zee. Wij zijn en blijven ongelukkig met het statenbesluit om de provincie zonder meer op het lobbypad te zetten voor de aanleg van zo'n eiland. Daarbij gaat het ons niet zozeer om de vele onzekerheden die de aanleg van zo'n eiland omgeven en waarvoor nader onderzoek nodig is. Waar het ons vooral om gaat is het volgende. D66 is van mening dat groei van Schiphol binnen de vastgestelde milieugrenzen mogelijk kan worden gemaakt door de passagiersgrens los te laten en door te investeren in een andere configuratie van het huidige banenstelsel, bijvoorbeeld door aanleg van een zesde baan, de parallelle-kaagbaan, onder gelijktijdige sluiting van de Buitenveldertbaan, de Aalsmeerbaan en de nog altijd veel hinder opleverende Schiphol-Oost-baan. En voor D66 is het bespreekbaar om het grootste knelpunt in de relatie tussen Schiphol en de omgeving, Zwanenburg, aan te pakken door bewoners uit te kopen en een reële andere woonplaats te bieden. Deze maatregelen vergen enkele miljarden, maar dat zal nog altijd veel en veel minder zijn dan de tientallen miljarden - 30 à 60 miljard, wat een bandbreedte! - die dat eiland in zee zal gaan kosten. De heer Van der Paard (PvdA): Bij mijn weten wordt het plan voor uitbreiding op een locatie in zee statenbreed onderschreven. Ik dacht dat D66 daar ook voor was. De heer Poelmann (D66): Dan heeft u niet goed opgelet. U heeft kennelijk in het debat van 17 juni van vorig jaar het gloedvolle betoog van mevrouw Berman gemist. De heer De Jong (PvdA): Wat betekent een en ander voor de positie van Schiphol? Mevrouw Berman heeft gepleit voor het handhaven van de milieugrenzen en nu spreekt u over 60 tot 80 miljoen passagiers. Er is in de staten uitvoerig over gediscussieerd, waarbij de conclusie was dat op de lange termijn herconfiguratie een doodlopende weg is. Die conclusie heeft u niet weersproken. Wilt u een rem zetten op de uitbreiding of komt u met een geheel nieuwe variant? De heer Poelmann (D66): Met de huidige vier banen komen wij er niet uit. Daarom wordt er een vijfde baan aangelegd en daarom stellen wij voor, een zesde baan aan te leggen onder gelijktijdige sluiting van veel overlast gevende banen. Wij hebben er overigens geen bezwaar tegen dat wordt onderzocht of een groei van Schiphol boven de 60 à 80 miljoen passagiers per jaar nodig is. Mijn fractie zegt echter op voorhand dat zij ernstig betwijfelt of een groei tot in het oneindige noodzakelijk is. Als er iets onzeker is dan is het wel het reisgedrag van mensen. Als vliegen straks duurder wordt omdat op een normale manier accijnzen en BTW worden geheven of als de economische crisis het Westen bereikt, dan is het zeer de vraag of de groei in het tempo van de afgelopen jaren doorgaat. De groei is mede veroorzaakt door een inhaalslag op grond van het slimme vluchtenplan van de KLM. Wij gaan ervan uit dat Schiphol erin slaagt, een sterke positie als mainport te verwerven. Dan kunnen er ook langzamerhand eisen worden gesteld. Dan kunnen er nachtvluchten geweigerd worden, zoals in Frankfurt, en kunnen vliegtuigen die te veel lawaai maken, geweerd worden. Nu reeds kiezen voor een uitbreidingslocatie in zee is een vrijbrief voor groei en daar kiest D66 niet voor. D66 is niet tegen groei, maar binnen bepaalde grenzen. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Stel dat het kabinet, inclusief D66, besluit om de groei te faciliteren met een tweede luchthaven in zee en stel dat D66 - je kan nooit weten - zich bij de statenverkiezingen van volgend jaar zodanig herstelt dat zij een aantrekkelijke coalitiepartner wordt, is dan het met verve uitgedragen standpunt dat D66 niet akkoord kan gaan met een luchthaven in zee een breekpunt in de onderhandelingen? De heer Poelmann (D66): Het standpunt dat ik hier uitdraag is ook het standpunt van mijn partijgenoten 6 14 september 1998

8 in Den Haag. Ik ga er niet van uit dat men landelijk niet tot een goed vergelijk kan komen over dit onderwerp. Wij denken dat wij goede argumenten hebben en wel zo goed dat wij er in ieder geval in geslaagd zijn, te voorkomen dat het regeerakkoord dwingende uitspraken op dit punt bevat. D66 heeft daar bijzonder sterk in geïnvesteerd en dat zal zij de komende tijd ook blijven doen. Het heeft geen zin, in te gaan op deze als-dan-vraag. Ik heb duidelijk gemaakt wat het standpunt van mijn fractie is. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Het is een verhaal voor de vaak als dit alleen maar geldt als je in de oppositie zit. De heer Poelmann (D66): In Den Haag bestuurt mijn partij mee en daar wordt hetzelfde gezegd. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Het is van belang, de kiezer duidelijk te maken waar D66 in de provincie voor staat. De heer Poelmann (D66): Ik heb GroenLinks in de statenzaal en in de gemeenteraad van Amsterdam wel eens een verschillend oordeel over de stadsprovincie horen geven. Dat kan gebeuren. Daarvan is bij D66 op dit moment echter geen sprake. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Wij zullen dit goed in de gaten houden. De heer Pluckel (VVD): Begrijp ik het goed dat D66 verlangend uitkijkt naar het moment waarop de economische groei terugloopt? Dat er nu een behoorlijke werkgelegenheid is, komt mede door de inspanningen van het kabinet waaraan D66 ook deelgenomen heeft. Ik kan mij dan ook niet voorstellen dat u zo negatief over Schiphol denkt. De staten hebben een voorkeur voor een luchthaven in zee uitgesproken. Er zijn echter ook andere opties, die niet zeker zijn uitgesloten. De heer Poelmann (D66): Nog maar twee jaar geleden heb ik de lijsttrekker van uw partij horen roepen: 40 miljoen en geen passagier meer! U kunt mij moeilijk verwijten dat ik negatief ben over de mogelijkheden van Schiphol. Ik heb gezegd dat er door een andere configuratie van banen ruimte is om Schiphol te accommoderen tot 60 à 80 miljoen passagiers per jaar. Dat is zeer positief. Schiphol is een belangrijke economische motor van onze provincie en dat moet ook vooral zo blijven. Dat gebeurt echter niet in zee, maar op Schiphol zelf. De heer Pluckel (VVD): Het is negatief als u zich aan één oplossing vastklampt, terwijl het nog niet duidelijk is of die ook te realiseren is. Dat laatste is bij de afweging in de staten een belangrijk punt geweest. De heer Poelmann (D66): Het woord "vastklampen" spreekt mij wel aan. Het lijkt erop dat een meerderheid in deze zaal zich vastklampt aan een fantoom in zee. Die mogelijkheid kent ongelooflijk veel onzekerheden. Wellicht is de wind daar wel zo sterk dat het vliegveld veel te vaak gesloten moet worden. De heer Van der Paard (PvdA): Wij moeten vroeg beginnen met de planologische voorbereidingen. De geraamde groei wordt steeds weer door de werkelijkheid achterhaald. Waar haalt u het optimisme vandaan dat de groei op een gegeven moment zal ophouden? Is daar één aanwijzing voor? De heer De Jong (PvdA): In het regeerakkoord staat dat, als de groei verder doorzet, het kabinet op termijn een vliegveld in zee in de beschouwingen zal betrekken. Het regeerakkoord is mede door D66 ondertekend. GS en PS hebben zich ook voor selectieve groei van Schiphol uitgesproken. Alleen als de groei een bepaalde grens overschrijdt, wordt voor een duurzame oplossing gekozen die ook voor omwonenden aanvaardbaar is. Dat is de conclusie van het statendebat en nu pleit u weer voor een nieuw onderzoek. De heer Poelmann (D66): Ik pleit niet voor een nieuw onderzoek. U bent bezig de mogelijkheden van een eiland in zee te onderzoeken. Wij willen een ander banenstelsel. Wij moeten ervoor zorgen dat er minder hinder is voor omwonenden. Er moeten stillere vliegtuigen gebruikt worden en nachtvluchten moeten voorkomen worden. Het sterk maken van Schiphol hoeft niet per se gepaard te gaan met nachtvluchten. Wij moeten ervoor zorgen dat Schiphol op een goede en voor het milieu acceptabele manier kan functioneren. Onder die voorwaarde moet ook groei mogelijk zijn. Wij weten dat groei belangrijk is. Voorzitter! Tot slot ga ik in op de regionale benadering. Noord-Holland als een entiteit van Texel tot Hilversum bestaat niet. In die zin verschilt onze provincie sterk van bijvoorbeeld Friesland en Drenthe. Dat in Noord-Holland wordt nagedacht over een gebiedsgerichte aanpak is niet verwonderlijk. De aandacht die het college in de aanhef van het beleidsplan besteedt aan de rol van de provincie als regionale gebiedsautoriteit is in onze fractie bijzonder goed gevallen. D66 vraagt het college om in toenemende mate per regio zichtbaar te maken hoe de verdeling van budgetten over de verschillende beleidsterreinen is. Die informatie is nodig om als regionale gebiedsautoriteit een adequate integrale aanpak van het bestuur tot stand te brengen. Voorts pleit D66 voor een verdergaand experiment in deze richting in de volgende bestuursperiode, zoals voorgesteld door de werkgroep indeling statencommissies. Dat betekent dat voor de regio West-Friesland een gedeputeerde en een statencommissie worden aangewezen die integraal alle beleidsterreinen behandelen die betrekking hebben op 7 14 september 1998

9 die regio. De uitslag van de jongste Tweede- Kamerverkiezingen in Noord-Holland en ons aandeel in het nieuwe kabinet maken dat wij met een optimistisch gemoed uitkijken naar de statenverkiezingen van volgend jaar. Wij zijn er binnen D66 klaar voor. Dat betekent een scherp maar fair debat in de komende maanden, waarin de kiezers duidelijk wordt gemaakt waar D66 voor staat, waar wij andere nuances leggen dan de partijen van onze collega's hier in de staten. Zo hoort het ook. Wij gaan dat debat graag met u aan, nu, in de campagne en in onderhandelingen na de verkiezingen. Door het lid Poelmann worden het volgende amendement en de volgende motie voorgesteld: Amendement 55-1 Provinciale Staten van Noord-Holland; gehoord de discussie bij de algemene beschouwingen ter gelegenheid van de begroting 1999 van de provincie Noord-Holland; besluiten: de opcenten voor de motorrijtuigenbelasting per 1 april 1999 te verlagen met een cent tot 51,8. Motie 55-1 Provinciale Staten van Noord-Holland; gehoord de discussie bij de algemene beschouwingen ter gelegenheid van de begroting 1999 van de provincie Noord-Holland; verzoeken het college van GS, samen met de bestuurders van de steden Haarlem, Alkmaar, Zaanstad, Den Helder, Hilversum en Hoorn en de minister voor het grotesteden- en integratiebeleid te bezien op welke wijze Rijk, de provincie Noord-Holland en betrokken Noord-Hollandse gemeenten samen een pakket van maatregelen overeen kunnen komen dat leidt tot een integrale aanpak van de stedelijke problematiek in Noord-Holland, en gaan over tot de orde van de dag. De voorzitter: Naar mij blijkt, worden dit amendement en deze motie voldoende ondersteund. Mitsdien maken zij onderwerp van beraadslaging uit. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Mijnheer de voorzitter! De fractie van GroenLinks is zeer te spreken over de opzet van het beleidsplan. De inbreng van de staten tijdens het beleidsdebat van mei jongstleden is daar goed in verwerkt. Wellicht is ook van belang dat al vorig jaar de doelstellingen uit het collegeprogramma zijn gerealiseerd. De input van de staten is goed te gebruiken om het laatste collegejaar te "vullen". Dit compliment wordt evenwel geneutraliseerd door kritiek op het feit dat GS met hun voorstellen zelf het grootste deel van de financiële ruimte opsouperen en staten voorhouden, hun voorstellen te dekken met het schrappen van andere maatregelen. Omdat dit de laatste begroting van dit college is, wil ook GroenLinks stilstaan bij de verrichtingen van GS over de gehele periode. Het is een college van hardwerkende mensen; hier en daar wat regentesk, maar met grote inzet. Daar hebben wij veel waardering voor. Wat politieke kleurstelling betreft, gaat het om een paars college met een CDA-groen randje. Gelet op de milieuprestatie valt het groene randje echter tegen: een gedecimeerde bijdrage aan de biologische landbouw, tegenvallende groenaankopen en een floppende biomassavergasser. Op het gebied van windenergie bestuurt dit college op de pof. Met het realiseren van de doelstelling mikt men vrijwel geheel op het toekomstige Afsluitdijkproject zonder garantie voor een happy end. GroenLinks wil dat GS op meer dan een paradepaard wedden. Wij vragen dan ook om een voorstel voor een tweede groot windenergieproject. Het echec van de biomassavergasser willen wij voorleggen aan de commissie Beleidsevaluatie voor een grondig onderzoek. Ook zien wij graag dat wordt nagegaan of, en zo ja, op welke wijze de opgedane kennis kan worden ingebracht in een ander energieproject. Wij overwegen, op dit punt een motie in te dienen. Het college schetst een beeld van Noord- Holland als een zelfbewuste bestuurslaag; een middenbestuur dat weer terug is op de kaart, een investerende provincie. Nu valt met het afblazen van de stadsprovincie het oog vanzelf weer meer op de provincie Noord-Holland. Als eigen verdiensten van dit college zien wij evenwel de actieve deelname aan bestuurlijke exercities en het vermogen om creatief op veranderde perspectieven in te spelen. GroenLinks maakt op ruimtelijk en economisch vlak en op het gebied van milieu en verkeer vaak andere keuzen, maar wij kunnen GS moeilijk een gebrek aan daadkracht op deze gebieden verwijten. Veel "smoel" dankt de provincie ook aan de commissaris van de Koningin met zijn vele activiteiten in IPO-verband en op landelijke gebied. Dat smoel hebben wij ook hard nodig. De provincie mag dan voor bestuurders en organisaties terug op de kaart zijn, maar onder de bevolking leeft de provincie maar matig. Ook in de krant lees je weinig over de provincie Noord-Holland. De heer Van der Paard (PvdA): Voorzitter! Mevrouw Onstenk zegt dat de provincie het van de landelijke activiteiten van de voorzitter en van zijn optreden in IPO-verband moet hebben. Als de staten niet in staat zijn om de provincie smoel te geven, kunnen wij beter naar huis gaan. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Wij doen het 8 14 september 1998

10 uiteraard met z'n allen. Ik heb eerst GS een compliment gegeven voor daadkracht en inzet. Vervolgens vraag ik apart aandacht voor de commissaris van de Koningin. Voorzitter! Wij vinden overigens dat de portefeuille openbaar bestuur niet thuishoort in de taken van de commissaris. In de volgende periode zal een gedeputeerde daarmee belast moeten worden. Het glimmend gepoetste zelfbeeld vertoont hier en daar wat doffe plekken. De provincie pakt sommige taken wat minder voortvarend op dan verwacht. Zo was de provincie niet goed berekend op haar nieuwe taken ten aanzien van het streekvervoer, ondanks dat de decentralisatie een jaar is uitgesteld en GroenLinks verschillende malen heeft gewaarschuwd. Evenmin reageerden GS alert toen uit onderzoek bleek dat een groot aantal stortplaatsen vervuild bleek. Weinig reden tot zelfvoldaanheid is er ook wat de reorganisatie van het ambtelijk apparaat betreft. Bij de omvangrijke operatie heeft men steken laten vallen. Dat heeft zowel voor personeelsleden als voor het reilen en zeilen van het provinciaal bestuur nadelige gevolgen gehad. GroenLinks vraagt zich af of met de reorganisatie het beoogde doel is bereikt. Wij vragen ook op dit punt om een grondige evaluatie. Soms is de daadkracht van dit college niet meer dan verbale krachtpatserij. Onze opvattingen over de milieugrenzen van Schiphol zijn duidelijk, maar ook de belofte om aantasting van de natuur te compenseren, is omgezet in een afwachtende houding ten aanzien van de activiteiten van het Rijk. Als je zegt dat je de hartslag van het volk wilt voelen, moet je ook burgers uitnodigen voor het debat van de toekomst en dat gebeurt niet altijd. Van integraal werken komt te weinig terecht. Bij de lofzang op de investerende provincie willen wij een andere kanttekening plaatsen dan de voorgaande spreker. GroenLinks heeft er bezwaar tegen dat de provincie zo fors uit de ruif van de gelden van de EU mee-eet. Wij kunnen met onze enorme reserves en rijk gevulde FINH veel investeringen best zelf bekostigen. In plaats van de opcenten terug te geven aan de burgers - hoewel, de cent is uit de roulatie genomen, dus dat wordt nog moeilijk, mijnheer Poelmann - kan de provincie zich beter terughoudend opstellen bij het aanvragen van EU-subsidies. Wij kunnen ons geheel vinden in de oriëntatie op de EU, maar een rijke provincie moet zelf haar boontjes doppen. De heer Van der Paard (PvdA): Denkt u dat gebieden in Noord-Holland in aanmerking komen voor EU-subsidie omdat het daar zo goed gaat? Denkt u dat de provincie alleen in staat is om de problemen op te lossen? Mevrouw Onstenk (GroenLinks): De regio's kunnen het geld goed gebruiken. Ik vind alleen dat de provincie het vooralsnog zelf kan betalen. De heer Van der Paard (PvdA): U weet niet wat u zegt. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Dat weet ik heel goed. De Europese structuurfondsen zijn oorspronkelijk bedoeld om de sociaal-economische verschillen tussen de lidstaten te verminderen met het oog op verdere economische en monetaire eenwording. De heer Lagrand (lid van gedeputeerde staten): U spreekt tot vervelens toe over de werkloosheid. Hoe wilt u die dan oplossen? Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Ik zeg alleen dat, zolang de provincie goed in haar slappe was zit, zij de investeringen zelf kan dragen. Ik houd geen pleidooi om noodzakelijke investeringen achterwege te laten. De heer Poelmann (D66): Dan is het geld gauw op. De bedoeling van het FINH is om middelen zodanig in te zetten dat particulieren, het Rijk, gemeenten en EU ook geld voor de investeringen op tafel willen leggen. Het doel is, een investeringsprogramma te realiseren waarbij het FINH werkt als een multiplier. U kunt dan ook wel zeggen dat wij niet bij het Rijk moeten aankloppen. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Wij maken een andere keuze. Wij willen het geld niet aan de burger teruggeven, maar via het FINH nuttig besteden. Het multipliereffect bereik je ook door bedrijven en instellingen mee te laten betalen. Wij hoeven niet onze hand bij de EU op te houden als wij ook geld aan de burgers terug kunnen geven. De heer Meijdam (lid van gedeputeerde staten): Het is goed dat u die keuze maakt. Voor de kiezer is het helder. U zegt: besteed wat er is en verder moet je maar in de kou staan. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): De provincie zegt ook tegen lagere overheden dat subsidies worden afgebouwd en dat de activiteiten op een andere manier moeten worden gefinancierd. De heer Van der Paard (PvdA): De provincie heeft jaarlijks een budget van 700 mln., evenveel als de begroting van een gemeente zoals Haarlem of Zaanstad. Amsterdam heeft een begroting van meer dan 10 mld. Zo liggen de verhoudingen. U kunt niet volhouden dat het FINH voldoende is. Ik wens het de burger niet toe dat uw woorden realiteit worden. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): In de commissievergadering werd ik gesteund door de woordvoerder van de PvdA. Ik begrijp dat fractieberaad inmiddels tot een andere opvatting heeft geleid. Ik heb het over een bedrag van 100 mln. en Noord-Holland is een rijke provincie. De heer 9 14 september 1998

11 Poelmann heeft al aangegeven hoe groot de reserves zijn. Via de UNA komt er alleen nog maar meer geld bij. Ik blijf bij mijn standpunt dat wij de EUsubsidies zelf kunnen bekostigen. Het is opvallend dat GroenLinks zich hier en daar ook kan herkennen in het collegebeleid. Of liever gezegd: de voorstellen van GroenLinks zijn vaak zo gek nog niet en daarom vinden wij ze terug in het collegebeleid. De door ons ingebrachte Stimuleringsregeling ouderenhuisvesting gaat nu al haar vijfde jaar in. Wat GroenLinks betreft, mag die regeling structureel worden. De projecten in het kader van wonen-plus moeten apart gefinancierd worden. Mede op ons verzoek is er volop aandacht voor het feit dat de NS station Hilversum de intercitystatus ontnomen hebben. De arbeidsmarkt staat mede en misschien zelfs vooral door ons aandringen prominent op de provinciale agenda. De heer Berkhout (D66): Voorzitter! Ik maak bezwaar tegen de geschiedschrijving van GroenLinks. Gedeputeerde De Boer zal kunnen bevestigen dat D66 bij het beleidsdebat aandacht heeft gevraagd voor het herstel van de intercityfunctie van station Hilversum. Wij hebben voorgesteld door voorfinanciering mede te investeren in de aanleg van de noodzakelijke perrons. Daar was geen woord van de fractie van de GroenLinks bij. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Het is niet netjes om de geschiedenis bij jezelf te laten beginnen, maar ik wijs erop dat wij bij de algemene beschouwingen in 1995 via een motie de aandacht hierop hebben gevestigd. Deze motie is overigens ook aangenomen. Voorzitter! De behandeling van door ons ingediende nota's over allochtone ouderen en het participatiebeleid laat te lang op zich wachten, maar zal zeker tot actie leiden. Zo zijn er meer zaken te noemen. Wij zijn overigens van mening dat het preadvies van GS op door statenleden ingediende voorstellen in het vervolg binnen zes maanden moet verschijnen. De termijn van twee jaar is te lang. Voorzitter! Het sociale gezicht van dit college is te bleek geweest. Naast de steun van de PvdAfractie dachten wij ook op instemming van de fracties van het CDA en van D66 te kunnen rekenen met ons voorstel om te bezien wat de provinciale mogelijkheden zijn om de armoede te bestrijden. Waar was je toen Aranka? Anders dan praten over het bouwen van villa's in natuurgebieden hadden wij graag een boom opgezet over het groeiend aantal daken thuislozen; een problematiek die naar onze overtuiging in samenwerking met hulpverleningsinstanties en gemeenten moet worden aangepakt. Wij zijn verheugd dat GS inmiddels ook het licht hebben gezien op dit vlak en zich opmaken voor een extra provinciale taak in de bestrijding van sociale achterstanden. GroenLinks vraagt opnieuw om een notitie voor mogelijke provinciale activiteiten tegen maatschappelijke tweedeling. Wij zijn verheugd dat wij alvast op de steun van D66 kunnen rekenen. GS kunnen hierbij ook een voorbeeld nemen aan de provincie Zuid-Holland die, overigens op initiatief van het CDA aldaar, een uitmuntend plan heeft ontwikkeld en volop bezig is, vanuit de eigen verantwoordelijkheid de armoede aan te pakken. Op milieugebied kunnen wij zelfs met de VVD een heel eind komen. In de belangstelling voor zeppelins zijn wij tegenwoordig bondgenoten. Maar om sociale politiek te bedrijven, heb je toch - om met Thijs Wöltgens te spreken - een bestuur nodig van PvdA, GroenLinks, CDA en, als men wil, ook D66. Wij dagen vooral PvdA en D66 uit om waar en wanneer het maar mogelijk is, ook nu al voor progressieve politiek te kiezen. Voor GroenLinks is het dragen van bestuursverantwoordelijkheid in een volgende periode niet uitgesloten. De heer Poelmann (D66): U zult dan wel blij geweest zijn met mijn bijdrage. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Vooral met het eerste deel, later werd het wat minder. Voorzitter! Verrassend en verheugend vinden wij de keuze van de beleidshoofdpunten voor Ook hieruit blijkt de bereidheid van het college om zaken te doen met de oppositie. Het is echter vreemd om bij het eerste onderwerp, namelijk de duurzame economische ontwikkeling, uitgerekend de luchtvaart aan te treffen. Bij het thema leefbaarheid is niets te lezen over de overlast die Schiphol veroorzaakt. In het zoeken naar een balans tussen de belangen van het milieu en de economie slaat de weegschaal steevast door naar de economiekant. In de meters stukken over Schiphol die ik de afgelopen periode heb ontvangen, zit niet één stuk over de mogelijke gevolgen voor de gezondheid van omwonenden. Terwijl men op landelijk niveau discussieert over de veiligheid en verschillende gemeenten de luchthaven de wacht aanzeggen als opnieuw schending van de afspraken over de geluidhinder dreigt, blijft het akelig stil aan de Dreef. Het lijkt alsof de zelfbewuste provincie nog op vakantie is. De zwanen van de KLM komen hier heel wat beter weg dan de knobbelzwanen. De luchtvaartsector kent natuurlijk de zwakke knieën van de politiek en loopt brutaal vooruit op het gedogen van overschrijdingen van milieugrenzen. Wat hebben wij de heer Tielrooij weer een stoere taal zien bezigen over het handhaven van milieuwetten. Boeren en boerinnen werd in de Schager Courant te verstaan gegeven: "Boerenbedrijven moeten doodgewoon worden getoetst aan milieunormen. Zoals elke moderne ondernemer" (...) "om als het 'fout' zit te worden aangepakt. Net als Hoogovens in de kuif wordt gepikt, als men daar milieuregels overtreedt. Gelijke monniken, gelijke kappen." Dat vindt GroenLinks nu ook als het om Schiphol gaat. De gedachte moet worden verlaten dat er op Schiphol nu en de komende jaren een mouw aan kan worden gepast, wat geluid, veiligheid en gezondheid betreft, omdat er in de toekomst ruimte september 1998

12 komt met een vijfde baan of met een twee nationale luchthaven. De heer Poelmann (D66): Wat bedoelt u met "een mouw"? Een parallelle Kaagbaan? Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Ik doel daarmee op het op voorhand gedogen van overschrijdingen. Zonder te weten op welke wijze de veiligheidsnormen voor een dermate groot aantal vliegbewegingen gegarandeerd kunnen worden, gaat men op dezelfde voet door. Ook de HSL moet ruimte scheppen op Schiphol. GroenLinks en de VVD zijn daar beide voor. Hoeveel kracht schuilt er nog in dit argument als blijkt dat de HSL voor 70% bestemd is voor binnenlands vervoer? Voorzitter! Wij vragen GS, bij het herstructureren van bedrijfsterreinen en het ondersteunen van de ontwikkeling van duurzame terreinen de verkeersontsluiting over water en spoor als vast onderdeel van beleid op te nemen. De economische herontwikkeling van de Noordkop en de IJmond is wat ons betreft te eenzijdig op de auto gericht. GS hebben al hun voorstellen voor het gemak in de paragraaf "duurzame ontwikkeling" ondergebracht. De voorstellen moeten dan wel aan de eisen van duurzame ontwikkeling voldoen. Als er in dit kader 5 mln. wordt besteed aan de haven van Huizen, moet dit wel betekenen dat het autoverkeer van en naar Almere afneemt. GroenLinks dringt aan op een veel grotere inzet om innovatieve vervoerssystemen op de rails te zetten of aan de kabel te hangen, zoals in Nijmegen. Eén van de grootste toekomstige verkeersknelpunten ligt op de A4 ten zuiden van Schiphol. Wij zouden graag met Rijk en regio een masterplan A4 ontwikkelen waarin zeer doelgericht plannen worden voorgelegd om het verkeersaanbod aldaar drastisch terug te brengen door een combinatie van openbaar vervoer, rekeningrijden, carpoolen en dergelijke. Wij willen daarbij onze stelling kracht bijzetten dat hetgeen nu flankerend beleid wordt genoemd, hoofdstroom wordt en aanpassingen ten behoeve van het autoverkeer marginaal worden. Met de herstructurering en de verplaatsing van kassen van de land- en tuinbouw en de bollenteelt is nu het moment daar om de sector eisen van duurzaamheid op te leggen. Het jaar 2010 is te laat. Het streven moet op z'n minst zijn dat in 2005 massaal rendabele en duurzame kassen kunnen worden neergezet. Wij vragen speciale aandacht voor de leefbaarheid van het platteland. Wij willen niet alle aandacht op de grote steden richten. Investeren in de Noordkop mag zich niet beperken tot de economie. Aandacht voor de bereikbaarheid, ook per openbaar vervoer in afgelegen gebieden, het peil van voorzieningen op sociaal en cultureel gebied en de huisvestingsmogelijkheden, moet de leefbaarheid behouden en vergroten. Wij begrijpen dat GS met het oog op de plannen met de Wijkermeerpolder de cultuurhistorie willen kunnen betrekken bij de ruimtelijke ontwikkeling, maar of dat spoort met het koesterend beleid dat de staten met de Stelling van Amsterdam voor hebben, betwijfelen wij. Het succesvolle veelzijdig personeelsbeleid mag van GroenLinks worden voortgezet. Het mag ook worden uitgebreid met activiteiten gericht op herintredende WAO'ers; mensen die gedeeltelijk arbeidsgeschikt zijn. Op ons verzoek om meer inzet ter verbetering van het functioneren van de arbeidsmarkt zijn GS in de praktijk wel ingegaan maar in het beleidsplan niet. Op het gebied van de volkshuisvesting is men tot het inzicht gekomen dat het woningvraagstuk van een voornamelijk kwantitatief probleem is gewijzigd in een vraagstuk dat in de eerste plaats kwalitatief sturend beleid vereist. Met arbeid is iets dergelijks aan de hand. Op dit moment is de werkgelegenheid meer een verdelingsvraagstuk dan een louter kwantitatieve opgave. Maatwerk op de arbeidsmarkt snijdt meer hout dan het in het wilde weg creëren van tienduizenden extra arbeidsplaatsen. Het mes snijdt bovendien aan twee kanten: een betere afstemming van het aanbod op de vraag moet ook het niet meer te verstouwen woonwerkverkeer terugdringen. Als Schiphol of de bouwondernemers die werken aan de Zuidas in Amsterdam of een ziekenhuis in Noord- Holland hun personeel uit alle hoeken van Nederland en zelfs uit België moeten laten komen, terwijl er hier in de steden hardnekkige en langdurige werkloosheid is, dan moet geconstateerd worden dat er sprake is van een afstemmingsprobleem en van een mobiliteitsprobleem. De grootste congestieproblemen in de noordelijke Randstad hangen immers samen met woonwerkverkeer. De provincie moet zich dus met een goede werking van de arbeidsmarkt bezighouden, ook vanwege de samenhang met thema's zoals bereikbaarheid. Wij vragen GS, voor deze taak extra formatie vrij te maken. Met het aantreden van de minister voor de grote steden en de extra middelen voor het verbeteren van de sociale infrastructuur zien wij ook graag nieuwe initiatieven tegemoet ter bestrijding van de langdurige werkloosheid. Herhaaldelijk tegen GroenLinks zeggen dat het functioneren van de arbeidsmarkt geen provinciale taak is, terwijl GS dit beleid vervolgens toch hebben opgepakt - overigens tot ons genoegen - was niet meer dan een oprisping van politieke kleinzieligheid. Het grootste verschil tussen een sociaal/liberaal bestuur en een rood/groene coalitie is dat er in het ene geval wordt doorgegaan met meer van hetzelfde en dat er in het andere geval andere keuzen worden gemaakt. De door dit bestuur ontwikkelde visie op de toekomst betekent meer welvaartsgroei, die de sociale segregatie vergroot en natuur en milieu verder aantast. Een progressief bestuur zal staan voor een eerlijke en verstandige verdeling van werk, van huisvesting, van zorg, van inkomen en van schaarse ruimte. Ook een brede toegang tot welzijnsvoorzieningen en cultuur moet als een belangrijke opgave worden beschouwd september 1998

13 De heer Poelmann (D66): U gebruikt nogal ouderwetse begrippen. U wilt kennelijk een stempeltje op bepaalde ontwikkelingen drukken. Ik dacht juist dat wij bezig waren om ons aan dat denken te ontworstelen. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Ik probeer duidelijk te maken dat een progressief college ook een sociaal college is. In de afgelopen periode is er te weinig aandacht voor het sociale aspect geweest. Afhankelijk van de verkiezingsuitslag is het wellicht mogelijk om een socialer college samen te stellen. Voorzitter! Voor GroenLinks is een uitdaging voor de toekomst het maken van een omslag naar het investeren in de kwaliteit van het bestaan. Wij willen de leefbaarheid, de diversiteit en het welzijn bevorderen. De heer Tielrooij heeft dit tijdens de debatten over de toekomst een idylle genoemd. Wij toeven liever in een idylle - zelf spreken wij overigens van een ideaal - dan in een overspannen wereld, verblind door beursnoteringen en cabriolets. De economie, de ruimtelijke inrichting en de infrastructuur staan ten dienste van de mensen en niet andersom. GroenLinks zet in op verandering. De heer Bozelie (GroenLinks): Mijnheer de voorzitter! Ik ga kort in op enkele financiële punten. Bij interruptie heb ik al aangegeven dat mijn fractie het niet eens is met de wijze waarop de saldireserves zijn berekend. Een en ander leidt ertoe dat de vrij besteedbare ruimte ongeveer 6 mln. wordt. In commissieverband zal ik hierop terugkomen. De heer Poelmann (D66): Wilt u de opcenten op de motorrijtuigenbelasting verlagen? De heer Bozelie (GroenLinks): Dat is in het geheel niet aan de orde. Voorzitter! Wij zijn het er niet mee eens dat er geen rente wordt toegevoegd aan het infrastructuurfonds ter dekking van de toekomstige kapitaallasten. Er dient te worden nagegaan of er wel goed is geraamd. Misschien dreigt er wel een capaciteitsprobleem. Wij zijn ervan overtuigd dat de provinciale infrastructuurplannen geëvalueerd moeten worden en, zo nodig, opgeschoond. De afschaffing van de milieuleges levert een voordeel van 2 mln. op. Hierbij moeten echter ook de ambtelijke consequenties worden aangegeven en welke besparingen op dat terrein worden geboekt. In het kader van de efficiency-operatie wordt 10 mln. ingeboekt. Gelet op de ervaringen van vorig jaar, wijs ik erop dat er nu geen forse overschrijding van het budget voor het aantrekken van uitzendkrachten en dergelijke mag plaatsvinden. Wij zijn teleurgesteld over het besluit van het college met betrekking tot herstructurering van NV Afvalzorg, de terugbetaling van de 35 en de 14,9 mln. van het gestorte aandelenkapitaal en het storten van extra dividend uit de vrij uitkeerbare reserves in de algemene reserve. In lijn met het instellingsbesluit van het FINH dient een vermogensuitname bij deelneming aan het FINH te worden toegevoegd. Onze verwachting was dat die correctie zou plaatsvinden. Wij overwegen, op dit punt een motie in te dienen. Ten aanzien van de financiële risicoparagraaf wordt gesteld dat het financiële weerstandsvermogen van de provincie meer dan voldoende is. Wij wijzen erop dat, wanneer een claim geëffectueerd wordt - bijvoorbeeld die van Hoogovens van ruim 70 mln. - het FINH daarvoor aangesproken zal moeten worden of de opcenten verhoogd moeten worden. De heer Van der Paard (PvdA): Mijnheer Bozelie, u moet ons niet bang maken. U moet ook nagaan wat het risico van de provincie is bij de claim van 70 mln. De heer Bozelie (GroenLinks): Het risico van de provincie is zeer hoog. De claim van Hoogovens kan zeker reëel genoemd worden. De heer Poelmann (D66): Hoe komt u daarbij? De heer Bozelie (GroenLinks): De provincie zal daar terdege rekening mee moeten houden. De heer Poelmann (D66): Zo heb ik het niet begrepen. In de stukken staat dat er een claim ligt en dat die wordt afgewezen. Er moet volgens de comptabiliteitsvoorschriften melding van dergelijke claims worden gemaakt. De heer Bozelie (GroenLinks): Ik zal dit nagaan, maar naar mijn idee is er een goede kans dat de claim wordt toegewezen. De heer Tielrooij (lid van gedeputeerde staten): Wellicht hebben wij dan toch de Brusselse fondsen nodig waar mevrouw Onstenk over sprak. De heer Bozelie (GroenLinks): Voorzitter! Afsluitend kan ik het college feliciteren met deze knappe begroting. Ik doe een oproep om die weelde te gebruiken om Noord-Holland de komende vier jaar tot een innovatieve en sociaal denkende provincie te maken. De heer De Lange (AOV/OU55+): Mijnheer de voorzitter! De nieuwe opzet van de algemene beschouwingen maakt het mij mogelijk, vandaag slechts op hoofdlijnen in te gaan op hetgeen wij onder de aandacht van de staten willen brengen. Wij zullen u een uitvoerige schriftelijke versie van onze algemene beschouwingen overhandigen, aangezien de ons toegemeten spreektijd daarvoor te beperkt is. In onze algemene beschouwingen staan het nieuwe beleid en de regiovisie centraal. De voorzitter: De staten hebben besloten, in eerste september 1998

14 termijn geen schriftelijke inbreng meer te geven maar een mondelinge. De heer De Lange (AOV/OU55+): Voorzitter! Dan zal ik mij beperken tot de korte versie. In de commissiebehandeling zullen dan de overige punten naar voren komen. De regiovisie wordt door onze fractie gesteund. In dat kader kan een overlegorgaan worden gevormd teneinde de gewenste ontwikkelingen in de desbetreffende regio te bevorderen. Per regio hebben wij gepleit voor een opvanghuis voor terminale patiënten. GS hebben hierop afwijzend gereageerd, daarmee voorbijgaand aan het feit dat men door de hoge werkdruk in verpleeg- en ziekenhuizen onvoldoende aandacht aan deze patiënten kan schenken. Volgens een kostenraming, gebaseerd op een kostenraming van het Hospice Tehuis in Haarlem, bedragen de exploitatiekosten per jaar circa ,-- verhoogd met de huurkosten van het pand ( ,--) De eenmalige inrichtings- en verbouwingskosten van een nieuw opvangtehuis worden geschat op ,--. Dit bedrag staat in geen enkele verhouding tot de miljoenen die geïnvesteerd worden in schouwburgen, jachthavens en forten. Wij zijn overigens niet tegen deze investeringen, maar zij getuigen van weinig sociaal beleid. Volgens de inspectie voor de volksgezondheid worden de wachtlijsten voor demente patiënten in verzorgingshuizen steeds langer. Zijn GS hiervan op de hoogte en, zo ja, wat kunnen en willen zij hieraan doen? Ook zullen wij steeds meer aandacht vragen voor de zorg ten behoeve van gehandicapten. Reeds voor de aanname van de regiovisie kwamen uit diverse delen van Noord-Holland alarmerende berichten dat met name voor de regionale thuiszorg onvoldoende financiële middelen beschikbaar zijn gesteld ten behoeve van dagverzorging van geïndiceerde ouderen die vanwege ruimtegebrek nog niet zijn opgenomen in een woonzorgcentrum. Dit vindt de fractie AOV/OU55+ een zorgelijke en ongewenste ontwikkeling. Er wordt een steeds groter beroep gedaan op mantelzorg en op vrijwilligers. De fractie AOV/OU55+ vindt dat de prioriteit in eerste instantie bij de professionele zorghulp moet liggen. De vraag doet zich voor in hoeverre de participatie van de patiëntenplatforms wordt aangetast door het ontwikkelen van een zorgvisie door de VNG en de zorgverzekeraars. Op diverse onderdelen van dit probleem zullen wij in commissieverband terugkomen. Het behoeft geen betoog dat de autokosten voor ouderen onevenredig zwaar door wegen. Bij een voortdurend zwaardere belasting van de auto spelen factoren een rol zoals belasting van het milieu, fileproblemen en woonwerkverkeer. De oudere automobilist neemt niet deel aan het woonwerkverkeer en zal ook niet - of althans in geringe mate - aan het spitsverkeer deelnemen. Doordat zijn inkomen nauwelijks of geen gelijke tred houdt met de vele prijsstijgingen en hij bij de verdeling van het nationale inkomen achter is gebleven, kan de oudere en/of gehandicapte automobilist zijn auto niet meer betalen. Het gevolg is dat betrokkenen geremd worden in hun sociale contacten en in een isolement terechtkomen. In de Welzijnsnota wordt juist gepleit voor het onderhouden van sociale contacten. De extra randstedelijke wegenbelasting, het rekeningrijden, hoeft voor onze fractie niet. Mochten de staten hier toch toe besluiten, dan zal de uitvoering van rekeningrijden betaalbaar, uitvoerbaar en acceptabel moeten zijn. De automobilist moet een keuze kunnen maken. De AOV/OU55+ zal ervoor pleiten dat ouderen en gehandicapten daarvan worden vrijgesteld. Daartoe moet een speciaal vignet of een speciale chip worden ontwikkeld, uiteraard onder voorwaarden om fraude te voorkomen. Het openbaar vervoer zal een algemene nutsvoorziening moeten blijven. De provincie moet dit als een maatschappelijke plicht beschouwen. De treintaxi, de belbus en de ketenkaart voor gehandicapten hebben onze aandacht. Zolang de minister van Verkeer en Waterstaat onnodig blijft investeren in het opstarten van internationale prestigeprojecten zoals de HSL en de Betuwelijn en gelden blijft reserveren voor tegenvallers, zal bij ongewijzigd beleid een aantal goede, al jaren om uitwerking vragende plannen in Noord-Holland onaanvaardbaar lang uitgesteld of niet uitgevoerd worden. Onze fractie vindt voortzetting van een dergelijk beleid onaanvaardbaar. De fractie AOV/OU55+ is een groot voorstander van het verbeteren en betaalbaar houden van woningen in de binnensteden. De zogenaamde stadsverdichting mag echter niet leiden tot verpaupering en gettovorming door het achteruitgaan van leefomstandigheden. Onze fractie streeft naar behoud van leefbaarheid in de kleine kernen. Bij het ontwikkelen van nieuwe ruimtelijke plannen moet een "oudereneffectrapportage" verplicht worden gesteld. Onze fractie herziet haar standpunt ten aanzien van de locatie voor een overslaghaven in de havenmond van IJmuiden. Deze bevindt zich aan de rand van een recreatiegebied. Geluid- en stofoverlast maken dit niet tot een ideale keuze. Gevoegd bij de ongunstige infrastructuur, die dwars door IJmuiden gaat, is dit voor ons reden om dit gedeelte van het masterplan af te wijzen. De fractie AOV/OU55+ accepteert niet meer dat de economie ongebreideld groeit ten koste van het milieu. Ook over Schiphol kan ik kort zijn. Het beleid op dit punt is ontspoord met alle gevolgen van dien. Alle ontwikkelingen op en rondom Schiphol mogen het milieu en het woon-, werk- en leefklimaat van de inwoners van Noord-Holland niet aantasten. De geluidsnormen mogen niet overschreden worden en de veiligheid van de bewoners mag niet in het geding komen. Het provinciaal bestuur zal bij de september 1998

15 controle op de naleving van de te nemen maatregelen het voortouw moeten nemen. De fractie AOV/OU55+ is van mening dat het IJsselmeer niet verder ingepolderd mag worden voor welke doeleinden dan ook. De recreatieve functie van dit meer en de bufferopslag van water dienen tot in lengte van jaren gewaarborgd te blijven. Alleen haven- en watergebonden activiteiten mogen aan het IJsselmeer plaatsvinden. De recente wateroverlast in Noord-Holland vergt grote aandacht voor de waterhuishouding in onze provincie. Voor de verdere ontwikkeling van recreatie en toerisme is een veilig, regiodekkend fietspadenstelsel van groot belang. Recreatieterreinen moeten goed toegankelijk zijn voor ouderen en gehandicapten. Tevens dienen er voldoende sanitaire voorzieningen te zijn. Voor ouderen en gehandicapten dient een gereduceerde toegangsprijs te gelden. Bij de invoering van toeristenbelasting moet eerst gekeken worden naar de inkomsten die de recreant toch al opbrengt. De fractie AOV/OU55+ geeft hoge prioriteit aan werkgelegenheid. Het wegtrekken van hoger opgeleiden door het ontbreken van acceptabele werkgelegenheid in de Kop van Noord-Holland is een slechte ontwikkeling. Het afstoten van taken bij de Koninklijke Marine in Den Helder verergert deze problemen. Onduidelijk is nog welke bezuinigingen de marine onder het net aangetreden kabinet te wachten staan. Welke compenserende maatregelen denken GS te nemen? Het actieplan "Kop of munt" is niet voldoende om de nieuwe ontwikkelingen het hoofd te bieden. De vergrijzing van de bemanning van de vissersvloot van Den Helder en van Texel - buiten de marine de grootste werkgever aldaar - en onvoldoende aanmeldingen op de visserijschool in Den Helder om leegloop bij de visserijsector te compenseren, baren de fractie AOV/OU55+ grote zorgen. Gaarne een reactie van GS hierop. Over de landbouw kan ik kort zijn. Wij hebben de afgelopen jaren op positieve wijze de voorstellen om op termijn te komen tot een duurzame land- en tuinbouw ondersteund. Aan de ongebreidelde groei van de gemeentelijke belastingtarieven moet op zeer korte termijn een halt worden toegeroepen. Dit is een zaak van gemeenten, maar wij willen de provincie vragen, hierop invloed uit te oefenen. Voorzitter: Tielrooij De heer Lauxtermann (fractie Lauxtermann c.s.): Mijnheer de voorzitter! Onze fractie wil graag reageren op het beleidsplan en de begroting voor Wij zullen onze reactie hoofdstuksgewijs presenteren. Wij onderscheiden de volgende onderwerpen: a. het algemeen financiële gedeelte; b. het analyseren van het al dan niet door het college honoreren van door ons voorgestelde speerpunten; c. het doen van aanbevelingen en voorstellen voor de definitieve begroting van volgend jaar. Ten aanzien van het algemeen financiële gedeelte merken wij op dat de begroting een goed inzicht geeft in de voorgenomen uitgaven en de verwachte inkomsten. Hetzelfde kan gezegd worden van de vermogenspositie die nog steeds - op z'n zachtst gezegd - stevig te noemen is. Er is ruimte ter grootte van 29 mln. voor nieuw beleid opgebouwd. De posterioriteiten bedragen ongeveer 2,2 mln. Van de beschikbare ruimte wordt 2,6 mln. niet besteed en derhalve aan de saldireserve toegevoegd. Ervan afgezien dat onze fractie dat een beetje gekunsteld vindt, stijgt daardoor de saldireserve ons inziens wel tamelijk fors boven het streefpercentage van 10% van de algemene dekkingsmiddelen ad 41,4 mln. Het valt daarbij op dat de toevoeging aan de saldireserve vrijwel overeenkomt met de geraamde posterioriteiten. Wij vinden deze toevoeging mede daardoor niet nodig. De opbrengsten van de posterioriteiten zijn immers bedoeld om ruimte voor nieuw beleid te scheppen en niet om de saldireserve en dus de vermogenspositie van de provincie via een omweg onnodig te versterken. Voorzitter! In het debat van 11 mei jongstleden hebben wij een aantal speerpunten voor het beleid aangegeven. Zoals zal zijn opgevallen, hebben wij ons bij deze speerpunten niet beperkt tot alleen het ouderenbeleid. Wij zullen ze overigens niet allemaal opsommen. In bijlage 1 van de reactie op onze inbreng tijdens dat debat gaat het college min of meer uitvoerig op de volgende zaken in: zorg, ouderenhuisvesting en wonen-plus, stedelijke vernieuwing, bereikbaarheid Schiphol, armoedebestrijding en ten slotte - via het antwoord aan de PvdA - uitbreiding Stimuleringsregeling ouderenhuisvesting tot gehandicapten. In die reactie wordt echter voorbijgegaan aan door ons belangrijk geachte onderwerpen zoals dak- en thuislozenopvang, vernieuwing ten behoeve van leefbaarheid en bereikbaarheid van voorzieningen op het platteland en ten slotte jeugdaccommodaties. In hoofdstuk 2, de daden, wordt evenmin ingegaan op de onderwerpen opvang van dak- en thuislozen en vernieuwing inzake leefbaarheid en bereikbaarheid van voorzieningen op het platteland, maar wel op jeugdaccommodaties, namelijk onder het hoofdstuk huisvesting bureaus jeugdzorg. Het college neemt zich voor, hiervoor structureel 1 mln. per jaar ter beschikking te stellen. Dat heeft onze volledige steun. Voorts worden in genoemd hoofdstuk onze speerpunten stimulering ouderenhuisvesting en wonen-plus, zorgvernieuwing en verkeer en vervoer verder uitgewerkt. Voor de eerste twee punten zijn ook gelden gevoteerd, respectievelijk eenmalig 3 mln. en ruim 2 mln. Voor verkeer en vervoer werden geen gelden gevoteerd omdat een aantal activiteiten op dit gebied nog in voorbereiding is en aansluiting gezocht zal september 1998

16 worden bij het nationaal verkeers- en vervoersplan. Voorzitter! Zo komen wij ten slotte op onze aanbevelingen en voorstellen. Wij vinden dat er 1 mln. extra gevoteerd moet worden voor de Stimuleringsregeling ouderenhuisvesting en wonenplus, zeker gezien de voortschrijdende reductie van plaatsen in de verzorgingshuizen. Wij zullen de ontwikkelingen op het terrein van de zorgvernieuwing kritisch volgen in de desbetreffende adviescommissie en voor de tweede termijn in november aanstaande ons standpunt nader bepalen. Wij zullen eventueel via de commissie aanvullende voorstellen doen. In de desbetreffende commissie zullen wij de nadere uitwerking van het verkeers- en vervoersbeleid en de aanpassing aan het nationale verkeers- en vervoersplan met interesse volgen. Ten aanzien van de opvang van dak- en thuislozen zien wij gaarne alsnog in de commissie Zorg een nota van het college tegemoet, waarin het zijn visie op dat gebied van zorg nader uiteenzet. Voorzitter! Wij hebben begrepen dat eventuele moties en amendementen via de adviescommissie kunnen worden aangekondigd. Indien nodig, zullen wij die weg volgen. Vooralsnog laten wij u weten dat naar onze mening de benodigde gelden in verband met honorering van nadere wensen - direct naar aanleiding van dit debat, dan wel indirect via de te verwachten moties en amendementen - ten laste dienen te komen van de ons inziens te ruime saldireserve en/of de reserve onvoorzien. Wij zien met belangstelling de reactie van het college tegemoet. Voorzitter: Van Kemenade De heer Kruijmer (RPF/GPV): Mijnheer de voorzitter! Met waardering hebben wij weer kennis genomen van uw begroting. Ook de manier waarop het college is ingegaan op de inbreng van de RPF/GPV bij de voorbeschouwingen in mei jongstleden stemt ons tevreden. Over de concrete antwoorden zou zeker nog iets te zeggen zijn, echter in deze algemene beschouwingen zal ik dit achterwege laten. De behandeling van de begroting in de commissies geeft daar nog alle ruimte toe. In deze algemene beschouwingen zal ik nu zeker niet streven naar volledigheid, maar mij beperken tot enkele onderwerpen van de begroting. Ik begin met een enkele opmerking over de provincie nieuwe stijl. Wanneer ik de beleidsbegroting van 1998 vergelijk met die van 1999, dan valt op dat het college zich nog meer wil richten op de regio. Er wordt ook een concretere invulling aan gegeven. Het is wel een bewijs dat zich tussen de gemeente en de provincie veel afspeelt. Alom leeft in de provincies de wens om de relatie met de regio te verstevigen. Dit streven is uiteraard gediend met een goede regionale samenwerking van de betrokken gemeentes. Er vindt daar echter toch een vervelende ontwikkeling plaats. De ene na de andere centrumgemeente breekt de regionale samenwerking af of zet die op een zeer laag pitje. Voor ons is een centrumgemeente pas een echte centrumgemeente wanneer zij voorop gaat in de regionale samenwerking. Een hertaxatie van de rol van de centrumgemeenten door de provincie lijkt ons onvermijdelijk. Verder komen wij in de begroting een nieuwe bestuurlijke constructie tussen gemeente en provincie tegen: de coördinatiecommissie, de COCO. Dit is echter een commissie die niet democratisch gekozen is; een commissie met een onduidelijke democratische controle. Voor de RPF/GPV-fractie is het zeker dat dit ten koste gaat van een goed functioneren van de democratie, maar misschien heeft dat niet meer de hoogste prioriteit. Het is zeer duidelijk dat het werken in het drielagenmodel van Thorbecke - gemeente, provincie en Rijk - zeker op het regionale aspect tekortschiet. Voorzitter! Hoe anders is het met de regie van de verwijdering van het afval in Nederland, die op dit moment bij de provincie ligt. Er is sprake van een schaalvergroting aan de marktzijde. Het Rijk reageert daar flexibel op: dan ook schaalvergroting aan de bestuurskant en de regie gaat van de provincie naar het Rijk. Het bestuur volgt de schaalgrootte van het maatschappelijke onderwerp. Dat is modern bestuur waarmee recht wordt gedaan aan het hoofdcriterium voor de bestuurlijke organisaties, dat wil zeggen: maximale dekking van de schaal van het maatschappelijk onderwerp en door het bijbehorend bestuur. Ik vraag even aandacht voor een maatschappelijk probleem dat zich afspeelt tussen de gemeentelijke en provinciale laag en dan doel ik op het probleem van de verwijdering van een twaalftal woonschepen uit de Haarlemmermeerse Ringvaart in het Amsterdamse bos. Is dit nu niet bij uitstek een gelegenheid voor de provincie om, nu woonbootbewoners, het gemeentebestuur en de -raden het oneens zijn over de oplossing, zich te laten gelden en het voortouw te nemen om deze zaak tot een oplossing te brengen? Dit kan bijvoorbeeld door de aangedragen locaties aan een grondig nautisch onderzoek te onderwerpen en daaruit de meest geschikte te kiezen. Het is bijzonder jammer - terwijl de jaarrekening 1997 toch goed op tijd was - dat wij net op het nippertje het antwoord hebben gekregen op de vragen van de Rekeningencommissie. Eigenlijk is dit te laat. Wij gaan ervan uit dat die antwoorden volgend jaar wel ruim op tijd zijn. Voorzitter! Bij de voorbeschouwingen in mei ben ik uitgebreid op de financiën ingegaan. Ik zal dat niet allemaal herhalen, maar volstaan met enkele hoofdzaken. Op financieel gebied zien wij bij de provincie het volgende: - structurele overschotten op de begroting, deze keer oplopend tot 32 mln. in 2003; - een netto saldireserve van 40 mln. en dat is wederom boven de 10%-norm; de accountant zegt dat september 1998

17 het tijd wordt om hier een maximum voor af te spreken, mede in relatie met de eigen inkomsten, te weten de opcenten van de wegenbelasting; - een totaal van alle reserves van 1378 mln., ongeveer twee keer het totale begrotingsbedrag van 700 mln.; - een totale investering voor nieuw beleid van 70 mln., 10% van de begroting, is ook uitzonderlijk hoog. Als de provincie een bedrijf was, zou haar financiële positie ijzersterk zijn, maar de aandeelhouders zouden er in dat geval zeker niet zoveel geld in laten zitten. Is dit de norm voor alle provincies in Nederland? De begroting van de provincie Gelderland - overigens met een uitstekende productbegroting - bevat op een totaal van 800 mln. reserves tot een bedrag van 224 mln. Op een begroting die 100 mln. lager is heeft Noord-Holland ruim 1 mld. meer aan reserves. In Gelderland is er een saldireserve van bijna 3 mln. en in Noord- Holland 40 mln. Overigens kent Gelderland ook oplopende begrotingsoverschotten tot het jaar Uit de knipselkrant van vorige week blijkt dat deze vergelijking ook geldt voor alle andere provincies. Het is goed om dit punt op de agenda van de commissie Middelen te plaatsen. Nogmaals, als bedrijf is de financiële positie van de provincie ijzersterk, maar als overheid werkend met geld van de burger vinden wij dit ongewenst. Het kan echt wel wat minder. De RPF/GPV-fractie zal een motie indienen om de belastingdruk van de burgers te verminderen door middel van het verlagen van de opcenten op de wegenbelasting. Wij zijn ervan overtuigd dat dit mogelijk is met behoud van het aantrekkelijke etiket van de investerende overheid. Nog één opmerking over de begroting van Gelderland. Kijkend naar de subsidiestromen in die begroting valt het op dat de regionalisatie daar veel verder is doorgedrongen: geen subsidies aan enkele grote welzijnsinstellingen, maar vele kleinere subsidies aan meer regionale instellingen en instellingen werkzaam op bepaalde maatschappelijke terreinen. Daaronder vinden wij ook subsidie aan identiteitsgebonden maatschappelijke werk. Voorzitter! Ik kan kort zijn over de reorganisatie, de formatiereductie en de structurele bezuiniging door alleen weer te geven wat ik waarneem. Ik zet een drietal jaren op een rij. Voor 1997 baseer ik mij op de rekening en voor de jaren 1998 en 1999 op de begroting. Er is een duidelijke afname van de formatie, namelijk van 1483 fte's naar 1423 fte's. Daar staat tegenover dat de salarislasten toenemen van 120 mln. tot 130 mln., terwijl afgesproken was dat de salarislasten met 10 mln. zouden afnemen. Uiteraard zijn wij nieuwsgierig naar de verklaring van het college. Wederom worden in de begroting de benodigde gelden gevoteerd voor de infrastructuur. Uit de jaarrekeningen blijkt echter dat in de voorgaande jaren de werkelijke investeringen ver achtergebleven zijn bij de begroting. In 1996 en 1997 werd maar ongeveer de helft uitgevoerd. Het zal duidelijk zijn dat wij met enige vragen naar dit onderdeel van de begroting kijken. Voorzitter! Mobiliteit, economie en solidariteit hangen nauw met elkaar samen. Eén van de oorzaken van de voortdurende toename van de mobiliteit is ontegenzeggelijk de toename van de bedrijvigheid. Die leidt tot meer woonwerkverkeer, vrachtvervoer enzovoorts, ondanks alle maatregelen op het terrein van het openbaar vervoer. Ik noem ook de bedrijvigheid waar de provincie geen invloed op heeft, zoals de ontwikkelingen in Amsterdam met betrekking tot de Zuidas. De provincie heeft wel te maken met de bijbehorende mobiliteit. Wij vinden het met het oog op de maatschappelijke overlast van de mobiliteit om twee redenen niet gewenst, te streven naar een maximale toename van de bedrijvigheid in onze provincie. Wij kunnen dit de burgers niet aandoen. Ik wijs ook op de noodzakelijke solidariteit met de noordelijke en oostelijke provincies. Juist deze provincies hebben bedrijvigheid nodig en zij hebben daar ook de ruimte voor. Praktisch wil dit voor de RPF/GPV-fractie zeggen dat zij zeer kritisch zal kijken naar de verdere ontwikkeling van het masterplan Noordzeekanaal en ook naar de snelheid waarmee dit wordt uitgevoerd. Over Schiphol het volgende: voorstanders van de Noordzee-optie maken soms de opmerking dat Schiphol dan onbeperkt kan groeien zonder daarbij te noemen dat dit dan ook geldt voor de bijbehorende mobiliteit in de provincie Noord-Holland. Dit zal naar onze opvatting op onoplosbare problemen stuiten. Voorzitter! Ik zou veel kunnen vragen over de debatten van de toekomst, maar ik laat dat aan anderen over. Het statenlidmaatschap wordt vrijwel een fulltime job als je dit allemaal wilt volgen. Dit geldt zeker voor een eenmansfractie. Ik maak een enkele opmerking over het toekomstige debat over de maatschappelijke dynamiek. Een ieder zal het met mij eens zijn dat dit onderwerp op vele manieren in discussie gebracht kan worden. Ook de RPF/GPVfractie heeft haar voorkeur. Wanneer wij het over onze samenleving, onze cultuur hebben, is het goed, even naar de fundamenten van onze samenleving, onze cultuur te kijken. Bij samenleving denken wij aan de manier van leven, normen en waarden met als afgeleiden: regelgeving, Grondwet enzovoorts. Ik denk, dat gesteld kan worden dat de wortels van onze samenleving liggen in het Griekse denken, het christendom en de verlichting c.q. het humanisme. Eeuwenlang is het denken in Europa beheerst door vragen over gerechtigheid, waarheid, barmhartigheid, eerlijkheid, schoonheid enzovoorts. Dit waren de innerlijke motivaties voor ons handelen. Wanneer deze innerlijke motivaties verdwijnen, dan raakt ook de samenleving op drift. Ik geloof zeker dat wij momenteel in deze fase leven. Uniek in de geschiedenis is in Nederland, maar ook in andere landen van Europa, de ontmoeting met de andere grote wereldculturen door de aanwezigheid van september 1998

18 de minderheidsgroeperingen. Hoewel die andere culturen ook eeuwenlang de mogelijkheid gehad hebben, zich te ontwikkelen, moeten wij constateren dat vele bewoners hun vaderland verlaten om het in onze westerse samenleving beter te krijgen. In plaats dat gekozen is voor integratie van deze culturen, is gekozen voor relativering van de culturen. Het zijn allemaal culturen en ze hebben allemaal wel iets goeds. Door al het goede uit de verschillende culturen bijeen te voegen, zou een nieuwe, nog betere cultuur te construeren zijn. Naar onze mening is dit een enorme misvatting over het wezen van een cultuur en het doet zeker geen recht aan de eigen cultuur. De indruk wordt weleens gewekt dat onze samenleving los gemaakt moet worden van haar wortels. Gedogen kan dan een hogere prioriteit krijgen dan gerechtigheid, waarheid en verantwoordelijkheid. Deugden zoals bescheidenheid, eerlijkheid, zelfbeheersing enzovoorts raken op de achtergrond... Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Voorzitter! Wat bedoelt de heer Kruijmer met het doorsnijden van de wortels van onze samenleving? Zijn deugden zoals eerlijkheid niet aanwezig in andere culturen? De heer Kruijmer (RPF/GPV): Zoals ik heb gezegd, liggen de wortels van onze cultuur in het Griekse denken, het humanisme en het christendom. Daar liggen de diepere motivaties voor ons handelen. Wanneer het contact met die wortels verdwijnt, raakt de samenleving op drift. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Waarom zou het contact met die wortels verdwijnen als er nieuwe wortels bijkomen? De heer Kruijmer (RPF/GPV): Het lijkt mij beter dat ik eerst mijn betoog op dit punt afrond. De voorzitter: U bedoelt toch niet te zeggen dat deugden zoals bescheidenheid, eerlijkheid en solidariteit exclusieve waarden zijn van de westerse cultuur? De heer Kruijmer (RPF/GPV): Dat zeg ik niet. Ik zie een bepaalde ontwikkeling in onze cultuur. Mevrouw Van Gaalen-Haanstra (VVD): U geeft geen antwoord op de vraag van de voorzitter! Ik stel er prijs op dat u dit wel doet. De heer Kruijmer (RPF/GPV): Ik heb zojuist aangegeven dat ik dat niet gezegd heb. De voorzitter: Uw tekst wekte de indruk dat bepaalde waarden die u opsomde, verloren zouden gaan ten gevolge van het feit dat ook andere culturen een rol spelen. De heer Kruijmer (RPF/GPV): Het is absoluut niet mijn bedoeling, die indruk te wekken. De heer Meijdam (lid van gedeputeerde staten): U beschouwt ze meer als een versterking. De heer Kruijmer (RPF/GPV): Deugden zoals bescheidenheid, eerlijkheid en zelfbeheersing raken op de achtergrond. De grote deugd wordt tolerantie. Voorzitter! Waar de innerlijke motivaties van weleer wegvallen - dat heeft te maken met het wezen van de mens - wordt die plaats ingenomen door anderen zaken, andere motivaties zoals materiële groei, geld, genot, verregaande individualisering. Iets wordt goed omdat het geld opbrengt; iets wordt goed omdat het economische groei oplevert. De oorspronkelijke betekenis van concurrentie - een sportieve wedijver om het beste product te leveren - verwordt tot het elkaar economisch naar het leven staan, elkaar economisch van het leven beroven. Wij zien dan ook een afnemende zorg voor goede deugden, normen en waarden. De geëigende plaats om deze zaken te onderhouden en door te geven, is naar onze opvatting het gezin. Dat kost inspanning van de ouders maar zij leveren op die manier de beste bijdrage aan een goede samenleving. Dit gebeurt nu in afnemende mate en dat heeft een zekere negatieve invloed op de samenleving. De heer Meijdam (lid van gedeputeerde staten): Kunt u ten behoeve van een correcte beantwoording door het college aangeven uit welke feiten u afleidt dat die normen en waarden een steeds ondergeschiktere plaats innemen in de samenleving? De heer Kruijmer (RPF/GPV): Daar kom ik gelijk op. Degene die enigszins de ontwikkelingen volgt in het onderwijs ziet dat er een groeiende groep kinderen het onderwijs binnentreedt met nauwelijks nog notie van een aantal goede normen. De achteruitgang van de functie van het gezin wreekt zich ook hier. Klassenverkleining lost dit vraagstuk niet op. En ook de oproep van het tweede paarse kabinet voor meer saamhorigheid en het meer delen van verantwoordelijkheid schiet hiervoor tekort. Willen wij iets aan deze ontwikkeling doen - de overheid kan en moet daar ook een rol in spelen - dan moeten wij dieper graven en een discussie opstarten die in een richting gaat zoals ik heb aangegeven. Ik hoop dat dit punt in het debat over onze toekomstige samenleving een plaats kan krijgen. Ik sluit af met nog een paar opmerkingen over een enkel woord dat ik tegenkwam in de begroting. Ik verwijs naar de overzichten en meerjarenplanning op blz. 46. Het gaat mij om het woordje "vervalt" en iets links daarvan staat een bedrag van 20 mln. In feite wil dit zeggen: een meevaller van 20 mln. Ik heb nauwgezet de begroting nagezocht of er iets met deze enorme meevaller is gedaan, maar ik heb het niet kunnen vinden. Het zal duidelijk zijn dat ik het over de biomassavergasser heb. Dit bedrag was bedoeld voor de bevordering van milieuvriendelijke september 1998

19 energieopwekking. Wij zullen een motie indienen waarin wordt voorgesteld om dit bedrag geheel of gedeeltelijk een bestemming te geven ten behoeve van milieuvriendelijke energie. Het Afsluitdijkproject zal nog wel enkele jaren doorgaan en daarom denken wij vooral aan de bevordering van zonneenergie. Mevrouw Van Gaalen-Haanstra (VVD): Volgens mij heeft de heer Kruijmer nog gaan antwoord gegeven op de vraag van gedeputeerde Meijdam. De heer Meijdam (lid van gedeputeerde staten): Mijn vraag was welke feiten u leiden tot het uiten van uw opvattingen over het verval van normen en waarden. Ik heb u alleen bepaalde gevoelens horen uiten, maar die worden niet onderbouwd door feiten. Het is duidelijk dat veel dingen anders gaan dan wij willen, maar ik vind het te ver gaan en ook te pessimistisch om dan te zeggen dat er een algemene beweging in de samenleving te constateren is die ertoe leidt dat hetgeen wij waardevol achten, teloor gaat. Als u dit soort stellige uitspraken doet, moet u die met feiten staven. Anders wekt u de indruk dat uw opvattingen superieur zijn aan die van de buurman en ik weet zeker dat u dat niet heeft willen betogen. De heer Kruijmer (RPF/GPV): Dat is toch algemeen bekend? De heer Meijdam (lid van gedeputeerde staten): Dan maak ik bezwaar tegen uw opvattingen. U poneert de stelling dat algemene normen en waarden teloor gaan, maar bij de onderbouwing daarvan komt u niet verder dan de uitspraak dat dit algemeen bekend is. Dat is een armoedig verhaal en het is jammer dat u dit met zoveel stelligheid naar voren brengt. De heer Kruijmer (RPF/GPV): In het Parool van 8 augustus 1998 stond een zeer omvangrijk artikel over deze materie. In de media is dit voortdurend aan de orde. Niet voor niets geeft Paars 2 hier aandacht aan. Mevrouw Goijert (CDA): Ik wijs de heer Meijdam erop dat er onlangs in Trouw een heel aardig artikel over dit onderwerp is verschenen, overigens afkomstig van het wetenschappelijk bureau van de VVD. Ik ben het wel met hem eens dat dergelijke uitspraken beter onderbouwd moeten worden. De heer Meijdam (lid van gedeputeerde staten): Dat bedoel ik nu. Je moet dit soort opvattingen niet als postulaten naar voren brengen. Zij moeten met kracht van argumenten onderbouwd worden. Dat heb ik gemist in het betoog van de heer Kruijmer en daardoor krijgt de discussie een verkeerde lading. Er worden al te veel van dit soort discussies gevoerd op grond van onbewezen stellingen, waarbij wordt ingespeeld op gevoelens. Mevrouw Goijert (CDA): Dit gevoel leeft wel in de samenleving. De heer Meijdam (lid van gedeputeerde staten): Precies! Juist het inspelen op gevoelens in de samenleving dwingt ons als politici tot verantwoordelijk gedrag. Wij dienen opvattingen te onderbouwen met feiten. Doen wij dit niet dan worden wij geconfronteerd met ontwikkelingen die niet meer te beheersen zijn en dat is kwalijk. De heer Kruijmer (RPF/GPV): Uiteraard heb ik eraan gedacht om dit onderdeel van mijn betoog wat uitgebreider te belichten. Ik heb echter in totaal maar 15 minuten spreektijd, dus was ik gedwongen om het zo kort mogelijk te houden. De heer Meijdam kan overigens niet volhouden dat er niets aan de hand is in de samenleving. In alle politieke partijen wordt hier al jarenlang over gediscussieerd, ook in zijn eigen partij. De heer Van Wijk (Onafhankelijke): Voorzitter! Het rijksbeleid is erop gericht om de collectieve lastendruk zoveel mogelijk in evenwicht te houden. Krijgen de burgers misschien een waardebon om hun foto aan de muur te hangen? De laatste huurverhoging heeft tot stopzetting van huursubsidie geleid, waardoor duizenden gezinnen, waaronder veel ouderen, de dupe zijn geworden en letterlijk en figuurlijk op straat zijn komen te staan, omdat goedkope huurwoningen niet in voorraad zijn. Ook de verhoogde waterschapsheffingen geven daar aanleiding toe. Bezwaarschriften die zijn ingediend bij de waterschappen worden beantwoord met de mededeling dat daarvoor de Zalm-snip gebruikt moet worden. Een beschamend antwoord! Ook de komende ecotaxverhoging wordt weer een aanslag op de burger. Het is weer een lastenverhoging voor de uitkeringsgerechtigden. Het kabinet snoeit te veel in de budgetten van de vier grote steden, waardoor veel groepen in onze samenleving niet meer in staat zijn om de lasten nog op te brengen. Volgend jaar is er weer koopkrachtverlies voor de ouderen. Verkiezingsbeloften? In het jaar 2005 wil men ook de AOW halveren. De werkgevers en hun organisaties vergeten dat zij rijk zijn geworden door deze AOW'ers. De enorme overschotten van de pensioenfondsen kunnen nuttig gebruikt worden voor de verpleeg- en thuiszorg aan ouderen. Zij mogen niet teruggestort worden in de kas van de multinationals. Aan armoedebestrijding is tot op heden weinig of niets gedaan. Er zal veel veranderd en verbeterd moeten worden. Ik denk dat er op korte termijn een plan van aanpak moet komen. Het is wenselijk om in probleemwijken of -regio's welzijnswerkers aan te stellen om wrijvingen te voorkomen, probleemgezinnen te begeleiden en de veiligheid van de burger te verbeteren. Ook opvang en scholing van jongeren zullen versneld moeten worden aangepakt, voordat het werkelijk uit de hand loopt. Schiphol, een tragedie of een klucht? Zeppelins september 1998

20 bouwen om deze vliegende brandbommen op Schiphol te laten landen? Het vrachtautoverkeer is nog steeds een verkeerslast. Vrachtauto's veroorzaken te veel ongelukken op de wegen en daarmee te veel fileleed. Zijn de chauffeurs te jong, te onervaren, te roekeloos of zijn er te lange rijtijden onder druk van de werkgevers? Het is jammer dat Amsterdam de verbreding van de Coentunnel weer tegenwerkt. Gelukkig is er geen stadsprovincie! Het is wel verheugend dat het vrachtvervoer over water toeneemt; nu nog het railvervoer, dat is goed voor de werkgelegenheid. Voorzitter! Landbouw. Er moet geld komen om de biologisch geteelde gewassen en producten in Noord-Holland beter bekend te maken. Hotel De Boerenkamer moet subsidie krijgen, anders heeft het geen bestaansrecht meer. Voorzitter! De meeste boeren trekken weg uit de veenweidegebieden omdat een goede bedrijfsvoering niet meer haalbaar is. Staatsbosbeheer heeft de pachtverhogingen in 14 jaar verhoogd met 790%. De boeren hebben dan ook geen goed woord over voor staatsbosbeheer. Ik zal de gedeputeerde een tabelletje ter zake overhandigen. Voorzitter! Er wordt veel geld uitgegeven aan de toekomstvisie Alleen maar om 30 jaar te praten? Of wordt er in het jaar 2000 een begin gemaakt om de HSL en de Betuwelijn ondergronds aan te leggen? Wordt er dan ook gestart met de aanleg van lightrail- en monorailverbindingen? Telecommunicatie, nieuwe technieken enzovoorts zullen in het jaar 2000 vele ontwikkelingen te zien geven. Amerikaanse geleerden hebben voorspeld dat over 120 jaar de eerste aardbewoners op de planeet Mars kunnen leven. Een luchthaven voor de kust zal, zoals bekend, zeer zeker al drie keer zo groot moeten zijn, want het luchtverkeer zal enorm toenemen. Toch vliegende schotels? Ook zullen er enorme draagvleugelboten komen, die dan rondom deze luchthaven kunnen afmeren en de vrachten lossen en laden. De infrastructuur zal daarop aangepast moeten zijn. De financiering van al deze megaprojecten mag geen probleem zijn voor de financiers; langlopende leningen, van honderd of tweehonderd jaar, tegen de laagst mogelijke rente, moeten geen bezwaar zijn. De ontwikkelingen op het gebied van chips zullen voor onze hedendaagse begrippen onvoorstelbaar zijn. Ik denk dat er op de kortst mogelijke termijn een chip ontwikkeld wordt die geïmplanteerd kan worden bij reageerbuisbabies. Als zij volgroeid zijn, zullen zij geen onderwijs meer nodig hebben of ziektes meer krijgen en zullen zij op een bepaalde leeftijd gaan leven op Mars. Voorzitter! Volgend jaar zijn er verkiezingen. Kan ik er nog een tweede periode aan vastkoppelen? Dat is toekomstmuziek. Voorzitter! Er is vrij veel geld beschikbaar voor 1999, dat gebruikt moet worden voor de verbetering van de ouderenzorg en voor werkgelegenheidsprojecten voor jongeren. Daardoor zal ook de veiligheid op straat weer toenemen en kunnen de probleemgebieden worden aangepakt. Dit is mijn bijdrage voor Mevrouw Smit-Boerma (De Groenen): Voorzitter! "Vlak voor we deze eeuw afsluiten, sluiten we ook de huidige statenperiode af". Deze woorden citeer ik uit het beleidsplan 1999, bladzijde 5. Inderdaad, het is dan ook eigenlijk de laatste keer in deze periode dat wij nog enige opmerkingen mogen plaatsen bij een beleidsplan. Weliswaar wordt in november aanstaande het definitieve besluit genomen, maar over de daadwerkelijke wijzigingen die iedere partij nog zou willen aanbrengen, wordt voor het overgrote deel voor die datum besloten en niet alleen in de commissies waar deze begroting wordt behandeld. Nadrukkelijk verklaren GS dan ook op bladzijde 33: "ook zullen wij daarin eventuele wijzigingen" - en daarmee bedoelen ze natuurlijk de begroting - "op grond van uw algemene beschouwingen" - vandaag dus - "èn de adviezen van de commissies opnemen". En dat houdt dus automatisch in dat wellicht grote importante wijzigingen die de commissies overschrijden, nu aan de orde komen. Dat hopen wij dan maar. Voorzitter! Het beleidsplan 1999 ziet er uitnemend uit. Dat meen ik eerlijk. De indeling is voortreffelijk en er wordt ook duidelijk aangehaald welke inbreng de partijen in mei van dit jaar hadden. Tevens komt dan ook in de bijlagen nog een aparte beantwoording van diverse detailvragen. Overigens, als ik zeg dat het beleidsplan er goed uitziet, houdt dat natuurlijk niet in dat De Groenen het automatisch volledig eens zijn met de uitspraken gedaan in dit beleidsplan. Natuurlijk, als wij - De Groenen - als één van onze hoofdpunten aanhalen dat Schiphol moet worden teruggedrongen, verwachten wij enerzijds niet dat het college prompt met een opzienbarende uitspraak zal komen en verklaart dat het bij nader inzien een kleiner Schiphol wil hebben. Anderzijds vinden wij het toch jammer dat, wanneer wij hebben aangevoerd dat het noodzakelijk is om te komen tot een duurzame, kleinschalige economie, dit punt in het geheel niet terugkomt. Om even op dat laatste door te gaan, wij zijn het eens met het college dat er belangrijke investeringen moeten worden gedaan ter verdere stimulering van de economie. Zeker wanneer de redenatie van het college zou zijn dat met de stimulering van de economie met name gedacht moet worden aan bijvoorbeeld: beleidsvernieuwing bodemsanering, financiering groenprojecten, agrarisch natuurbeheer en nog zo'n tiental zaken die voornamelijk vallen onder paragraaf 2.1.3: "leefbaarheid". De Groenen zijn van mening dat, indien het college het heeft over duurzame economische ontwikkeling, daar automatisch de leefbaarheid onder valt. Wij kunnen ons nauwelijks voorstellen dat het college een duurzame economische ontwikkeling op het oog heeft waarbij geen rekening september 1998