Basisboek Duurzame Ontwikkeling, 2e editie overzicht van wijzigingen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Basisboek Duurzame Ontwikkeling, 2e editie overzicht van wijzigingen"

Transcriptie

1 Basisboek Duurzame Ontwikkeling, 2e editie overzicht van wijzigingen Niko Roorda, maart Van twee boeken naar één De eerste editie van het Basisboek Duurzame Ontwikkeling (BBDO, verschenen in 2006) bestond uit vijf hoofdstukken, en bevatte eigenlijk maar een deel van het verhaal. De rest was weergegeven in het vervolgboek Werken aan duurzame ontwikkeling (WADO, verschenen in 2007), dat uit zes hoofdstukken bestond. De tweede editie van het Basisboek vervangt beide eerdere boeken. Het omvat alle stof van het oude BBDO, met daaraan toegevoegd de belangrijkste delen van het vervolgboek WADO. 2 Indeling van het boek De stof van de vijf hoofdstukken van het oude BBDO is nu verdeeld over zes hoofdstukken, omdat het oude hoofdstuk 2 in twee delen opgeknipt is. De reden is dat delen van WADO aan de hoofdstukken van BBDO zijn toegevoegd, en het meeste daarvan is in het voormalige hoofdstuk 2 terechtgekomen. Daarnaast zijn twee hoofdstukken van WADO vrijwel in hun geheel toegevoegd aan het Basisboek, als hoofdstuk 7 en 8. De tweede editie bestaat dus uit acht hoofdstukken in één boek, verdeeld over twee gedeelten: Deel 1: SWOT-analyse 1 Kennismaking met duurzame ontwikkeling 2 Weeffouten: mens en natuur 3 Weeffouten: mens en samenleving 4 Krachtbronnen Deel 2: Oplossingsrichtingen 5 Hier en Daar 6 Nu en Later 7 Klimaat en energie 8 Duurzaam ondernemen 3 Twee delen: probleemanalyse en oplossingsroutes In het eerste deel ligt de nadruk op de analyse van de problematiek. Na een eerste oriëntatie op duurzame ontwikkeling in hoofdstuk 1, waarbij begrippen zoals de Triple P en de dimensies plaats en tijd worden Basisboek Duurzame Ontwikkeling, 2e editie overzicht van wijzigingen 1

2 geïntroduceerd, volgt een onderzoek naar de voornaamste weeffouten, dat wil zeggen de zwakten en bedreigingen, in hoofdstuk 2 en 3. Complementerend daaraan worden in hoofdstuk 4 de krachtbronnen besproken, dat wil zeggen de sterkten en de kansen, waarover we beschikken ten behoeve van duurzame ontwikkeling. Samen vormen de eerste vier hoofdstukken een SWOT-analyse. In het tweede deel worden oplossingen verkend. Hoofdstuk 5 bespreekt, net als in de eerste editie (waar het toen nog hoofdstuk 4 was) vier regio s van de wereld: China, India, de Europese Unie en de ECOWAS, een groep landen in Afrika. Elk van deze regio s heeft gekozen voor bepaalde oplossingsrichtingen van de daar aanwezige onduurzaamheidsproblematiek; de voor- en nadelen ervan worden besproken. Vervolgens wordt het belang van gedeelde verantwoordelijkheid belicht. Waar hoofdstuk 5 de plaats -dimensie behandelt, doet hoofdstuk 6 dat met de tijd -dimensie, aan de hand van lessen uit het verleden en de bespreking van toekomstmodellen en - scenario s, waaronder dat van de Club van Rome en het Millennium Ecosystem Assessment. Hoofdstuk 7, toegevoegd vanuit WADO, gaat in op het klimaatprobleem en onderzoekt niet alleen de (mogelijke) gevolgen maar ook de diverse oplossingsrichtingen. Hoofdstuk 8 gaat in op de bijdragen die het bedrijfsleven kan geven aan duurzame ontwikkeling. 4 Informatie up-to-date Vanzelfsprekend is in het gehele boek de informatie geüpdatet. Voor tabellen, landkaarten en grafieken is de meest recente informatie gezocht, wat in de meeste gevallen leidde tot circa vijf jaren nieuwere gegevens. Teksten zijn overeenkomstig aangepast. Waar nieuwe wetenschappelijke, economische of maatschappelijke inzichten zijn ontstaan leidde dat tot ingrijpender aanpassingen. Voorbeelden zijn: de bespreking van de beursinstabiliteit, waarover sinds 2007 veel nieuws te melden is, de uitkomsten van Kopenhagen, en de mate van succes van de EU emissierechten van CO2, een systeem dat momenteel meer veelbelovend is dan 5 jaar geleden het geval leek. 5 Wijzigingen per hoofdstuk Hoofdstuk 1 (voorheen: BBDO hoofdstuk 1) - Kennismaking met duurzame ontwikkeling Het gedeelte over GM-gewassen is wat uitgebreid, onder meer met informatie over het Germplasm Enhancement for Maize (GEM) Project en een case over Bollgard (Bt-katoen), waarvan de effectiviteit in India afneemt. Basisboek Duurzame Ontwikkeling, 2e editie overzicht van wijzigingen 2

3 Hoofdstuk 2 (voorheen: BBDO hoofdstuk 2, 1e deel) - Weeffouten: mens en natuur De bespreking van de instabiliteit van het beurssysteem is vanzelfsprekend aangepast naar aanleiding van de recente huizen-, financiële en economische crisis. Een paragraaf over het gebruik en de schaarste van schoon water is ingevoegd, Aan het eind is een paragraaf toegevoegd over de gevolgen voor de natuur, eveneens Hoofdstuk 3 (voorheen: BBDO hoofdstuk 2, 2e deel) - Weeffouten: mens en samenleving De paragraaf over ongelijke verdeling van welvaart is uitgebreid met een gedeelte, ontleend aan WADO, over de armoedeval en de (nog altijd groeiende) kloof tussen arm en rijk. Een gedeelte over afwenteling is toegevoegd, overgebracht vanuit hoofdstuk 4 van BBDO, 1e editie. Een paragraaf over ontmenselijking en sociale uitsluiting is ingevoegd, Dat geldt ook voor een paragraaf over onveiligheid, terreur, oorlog en dictatuur. Het hoofdstuk eindigt met een nieuwe paragraaf, waarin de relaties tussen de onduurzaamheidsproblemen worden getoond, leidend tot een totaalbeeld van alles in hoofdstuk 2 en 3. De sleutelrol van duurzame ontwikkeling wordt belicht. Hoofdstuk 4 (voorheen: BBDO hoofdstuk 3) - Krachtbronnen Een paragraaf is ingevoegd over denkbeelden en inspiratiebronnen. Delen daarvan (over participerende democratie, mensenrechten, emancipatie) zijn De paragraaf over mensen is uitgebreid met een stuk over diversiteit, Een paragraaf is toegevoegd, ontleend aan WADO, over studenten als krachtbron voor duurzame ontwikkeling. Daarin worden als illustratie drie afstudeerprojecten van studenten getoond (waarvan de volledige rapporten op de website beschikbaar zijn). De SWOT-analyse wordt voltooid door een paragraaf over samenwerking van diverse aard, waaronder interdisciplinaire samenwerking, publiekprivate partnerschappen en de driehoek overheden, bedrijfsleven en civil society. Deze paragraaf eindigt met een overzicht van de via duurzame ontwikkeling te realiseren doelen. Hoofdstuk 5 (voorheen: BBDO hoofdstuk 4) - Hier en Daar De inleidende paragraaf, over afwenteling, is verplaatst naar hoofdstuk 3. Vier paragrafen gaan, net als voorheen, over vier regio s. Maar in het slotdeel van elk, over het vooruitzicht, is meer dan voorheen een beschouwing geplaatst over de mogelijke effectiviteit van de in de betreffende regio gekozen oplossingsrichting. In de laatste paragraaf wordt na het prisoner s dilemma ook de tragedy of the commons besproken, Vervolgens wordt, na het Basisboek Duurzame Ontwikkeling, 2e editie overzicht van wijzigingen 3

4 consequentiebereik, ook de consequentieperiode besproken, eveneens Hoofdstuk 6 (voorheen: BBDO hoofdstuk 5) - Nu en Later In hoofdstuk 6 zijn afgezien van het up-to-date brengen van de actuele feiten geen grote wijzigingen aangebracht. Wel is, als illustratie van het na-ijleffect, een grafiek toegevoegd waarin de daling van het gebruik van Cfk s (naar aanleiding van het Montreal Protocol) wordt vergeleken met de omvang van het gat in de ozonlaag boven de Zuidpool. Hoofdstuk 7 (voorheen: WADO hoofdstuk 1) - Klimaat en energie Toegevoegd is een gedeelte over de carbon footprint. Het gedeelte over het voorzorgbeginsel is wat uitgebreid. In de paragraaf over technische oplossingen is het gedeelte over de vooren nadelen van biobrandstoffen uitgebreid, en er wordt ingegaan op tweede en derde generatie biomassa. Een gedeelte over de plannen van TREC (Trans-Mediterranean Renewable Energy Cooperation) over de energievoorziening van Europa, Midden-Oosten en Afrika inclusief irrigatie van de Sahara is ingevoegd. De meest recente politieke en economische ontwikkelingen rond broeikasgassen zijn toegevoegd. Hoofdstuk 8 (voorheen: WADO hoofdstuk 6) - Duurzaam ondernemen Een paragraaf over duurzaam productontwerp is ingevoegd, ontleend aan een eerder hoofdstuk van WADO. Aan deze paragraaf, die nu als titel en thema heeft duurzame producten en diensten, is een gedeelte toegevoegd over integrale dienstverlening, met als voorbeeld integrale gezondheidszorg. Net als voorheen is de laatste paragraaf gewijd aan beroepscompetenties. Daarin is het VESTIA+D-model vereenvoudigd van 6x4 naar 6x3 deelcompetenties, waardoor het model helderder en meer eenduidig is geworden. 6 Extra stof Voor ieder hoofdstuk is een bestand te downloaden met daarin extra stof. Daarin wordt een onderwerp uit het betreffende hoofdstuk verder uitgediept. Aan iedere extra stof is minimaal één opdracht gekoppeld. 7 Overige wijzigingen De naam van de uitgever is gewijzigd van Wolters-Noordhoff in Noordhoff Uitgevers. Het boek wordt in zijn tweede editie in full color gedrukt, dankzij het feit dat de verkoop van de eerste editie de uitgever daarvoor voldoende vertrouwen bood. Het aantal foto s is uitgebreid. Basisboek Duurzame Ontwikkeling, 2e editie overzicht van wijzigingen 4

5 De literatuurbronnen stonden in de eerste editie gegroepeerd aan het eind van ieder hoofdstuk. Ze zijn in de tweede editie direct geplaatst waar ze gebruikt worden, dus bij elke grafiek, tabel enzovoort. Ieder hoofdstuk bevat aan het eind alleen nog maar een summiere samenvatting. De uitgebreidere samenvattingen, die in de eerste editie aan het eind van elk hoofdstuk stonden, zijn verplaatst naar de website, die nu heet. Ook alle opdrachten zijn vanuit het boek verplaatst naar de website. Dat geldt ook voor de begrippenlijst: alle kernbegrippen zijn, net als bij de eerste editie, van een formele definitie voorzien. Die staan alleen niet meer in het boek aan het eind van de hoofdstukken, maar voor alle hoofdstukken samengevoegd op de website. Op de website zijn de leerdoelen per hoofdstuk verplaatst van het afgeschermde docentengedeelte naar het studentendeel. Basisboek Duurzame Ontwikkeling, 2e editie overzicht van wijzigingen 5

Duurzame ontwikkeling: allemaal spaghetti

Duurzame ontwikkeling: allemaal spaghetti Duurzame ontwikkeling: allemaal spaghetti Sociale uitsluiting van mensen en mondiale uitsluiting van landen en volken lijken op elkaar. Ze hebben vergelijkbare oorzaken, en ook de gevolgen zijn vergelijkbaar.

Nadere informatie

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem

Nadere informatie

Werkvel opdracht 16 (Wat hebben politieke partijen met Europa en het klimaat?)

Werkvel opdracht 16 (Wat hebben politieke partijen met Europa en het klimaat?) Werkvel opdracht 16 (Wat hebben politieke partijen met Europa en het klimaat?) Toelichting op de opdracht In deze opdracht gaan jullie onderzoeken hoe de Nederlandse politieke partijen over de Europese

Nadere informatie

Introductie. 1. Uw persoonlijke situatie. Voorbeeldvragenlijst COB-kwartaalenquête 2011

Introductie. 1. Uw persoonlijke situatie. Voorbeeldvragenlijst COB-kwartaalenquête 2011 Introductie Dit onderzoek vindt plaats in opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Met de resultaten wil het bureau het kabinet en de politiek in het algemeen informeren over zorgen en wensen

Nadere informatie

Naam leerlingen. Groep BBL1 Mens & Maatschappij. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment

Naam leerlingen. Groep BBL1 Mens & Maatschappij. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment Groep BBL1 Mens & Maatschappij Leertijd; 3 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. - 3 keer per week 45 minuten basisdoelen toepassen in verdiepende contexten. Verdieping op de basisdoelen

Nadere informatie

Hoe hieraan exact wordt vormgegeven binnen onze school, wordt duidelijk in dit document.

Hoe hieraan exact wordt vormgegeven binnen onze school, wordt duidelijk in dit document. SOCIALE COHESIE EN BURGERSCHAP Inleiding Een school maakt deel uit van de maatschappij en bouwt mee aan de vorming van jonge burgers. Een groot deel van de dag, brengen jongeren door op school. Zij krijgen

Nadere informatie

Voorwoord 9. Inleiding 11

Voorwoord 9. Inleiding 11 inhoud Voorwoord 9 Inleiding 11 deel 1 theorie en geschiedenis 15 1. Een omstreden begrip 1.1 Inleiding 17 1.2 Het probleem van de definitie 18 1.3 Kenmerken van de representatieve democratie 20 1.4 Dilemma

Nadere informatie

GETAL& RUIMTE. Verbeteringen havo A 10e editie (2011) t.o.v. editie 2007

GETAL& RUIMTE. Verbeteringen havo A 10e editie (2011) t.o.v. editie 2007 Verbeteringen havo A 10e editie (2011) t.o.v. editie 2007 Havo A deel 1 begint met het niet-examenonderwerp Statistiek (was hoofdstuk 4). Al snel wordt de grafische rekenmachine ingezet en ook bij de andere

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 1 paragraaf 2,3,4,7,8

Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 1 paragraaf 2,3,4,7,8 Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 1 paragraaf 2,3,4,7,8 Samenvatting door V. 1226 woorden 30 oktober 2016 7,1 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Par. 1.2 Er zijn 2 manieren om

Nadere informatie

Docentenhandleiding De Europese Unie en de Syrische vluchtelingencrisis

Docentenhandleiding De Europese Unie en de Syrische vluchtelingencrisis Docentenhandleiding De Europese Unie en de Syrische vluchtelingencrisis Inleiding Het simulatiespel De Europese Unie en de Syrische vluchtelingencrisis draait om een van de grote uitdagingen waar de Europese

Nadere informatie

Blok P2 Managen. Overeenkomstenrecht en ondernemingsrecht

Blok P2 Managen. Overeenkomstenrecht en ondernemingsrecht Blok P2 Managen Overeenkomstenrecht en ondernemingsrecht - Nederlands recht begrepen, 3 e druk, mr Lydia Janssen - Recht voor organisaties, 1e druk, mr R. Westra (gepubliceerd op blackboard) - Wettenbundel

Nadere informatie

Programma van Toetsing en Afsluiting

Programma van Toetsing en Afsluiting Leerweg: BB Klas: 3 Vak: Maatschappijleer Methode: Thema s Maatschappijleer Periodenr Rapportnr Toetsnr 3.1.1 Wat moet je voor de toetsing doen? H1 Wat is maatschappijleer? kunt beschrijven wat je bij

Nadere informatie

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030 IP/3/661 Brussel, 12 mei 23 Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 23 In 23 zal het wereldenergieverbruik verdubbeld zijn; fossiele brandstoffen, voornamelijk

Nadere informatie

DNB voor de klas. VWO-HAVO-MBO Lessen over actuele thema s. VWO-HAVO-MBO-VMBO De wereld van DNB

DNB voor de klas. VWO-HAVO-MBO Lessen over actuele thema s. VWO-HAVO-MBO-VMBO De wereld van DNB DNB voor de klas DNB voor de klas Kennis overdragen, daar gaat het om in uw werk als docent. De Nederlandsche Bank (DNB) helpt u graag hierbij. Wij bieden lesmateralen voor verschillende schooltypen en

Nadere informatie

Utrecht Monitor

Utrecht Monitor Bestuurs en Concerndienst Utrecht Monitor 2008 www.onderzoek.utrecht.nl Utrecht Monitor 2008 2 Utrecht Monitor 2008 Inhoud Samenvatting 9 Samenvatting 11 Puntsgewijze samenvatting 14 A. Bevolking, bestuur,

Nadere informatie

obs Jaarfke Torum 15 9679 CL Scheemda Postbus 60 9679 ZH Scheemda 0597 592524 jaarfke@planet.nl

obs Jaarfke Torum 15 9679 CL Scheemda Postbus 60 9679 ZH Scheemda 0597 592524 jaarfke@planet.nl obs Jaarfke Torum 15 9679 CL Scheemda Postbus 60 9679 ZH Scheemda 0597 592524 jaarfke@planet.nl 1 Actief burgerschap en sociale integratie: Door de toenemende individualisering in onze samenleving is goed

Nadere informatie

2016D05361 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

2016D05361 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG 2016D05361 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Binnen de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken bestond bij enkele fracties de behoefte de Minister van Buitenlandse Zaken enkele vragen en opmerkingen

Nadere informatie

Keurmerk: Duurzame school

Keurmerk: Duurzame school Keurmerk: Duurzame school Doorlopende leerlijn voor duurzame ontwikkeling van basisonderwijs (PO) t/m voortgezet onderwijs (VO) PO-1 Kennis en inzicht (weten) Vaardigheden (kunnen) Houding (willen) Begrippen

Nadere informatie

NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen

NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen NIVE masterclass Kansen van duurzaam ondernemen Felix Gruijters Nuon Amsterdam ArenA 12 oktober 2011 1 A convenient truth 44 triljard dollar staat op het spel Die waarde biedt kansen A convenient truth

Nadere informatie

Hoeveel manieren worden er gebruikt bij aardrijkskunde om de welvaart in een land te meten?

Hoeveel manieren worden er gebruikt bij aardrijkskunde om de welvaart in een land te meten? Samenvatting door L. 815 woorden 10 december 2013 4,7 74 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Hoeveel manieren worden er gebruikt bij aardrijkskunde om de welvaart in een land te meten?

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Hierin wil GroenLinks in ieder geval de volgende vragen beantwoord hebben.

gemeente Eindhoven Hierin wil GroenLinks in ieder geval de volgende vragen beantwoord hebben. gemeente Eindhoven Inboeknummer 15bst00959 Beslisdatum B&W 14 juli 2015 Dossiernummer 15.29.103 (2.3.1) Raadsvragen Van het raadslid dhr. R. Thijs (GroenLinks) over klimaatambities Eindhoven na gerechtelijke

Nadere informatie

Majesteit, Koninklijke Hoogheid, excellenties, dames en heren,

Majesteit, Koninklijke Hoogheid, excellenties, dames en heren, Toespraak van de minister-president, mr. dr. Jan Peter Balkenende, bijeenkomst ter ere van de 50 ste verjaardag van de Verdragen van Rome, Ridderzaal, Den Haag, 22 maart 2007 Majesteit, Koninklijke Hoogheid,

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 15 januari 2002 (OR. en) 14759/01 JEUN 67 SOC 510

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 15 januari 2002 (OR. en) 14759/01 JEUN 67 SOC 510 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 15 januari 2002 (OR. en) 14759/01 JEUN 67 SOC 510 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: Resolutie van de Raad en de vertegenwoordigers van de regeringen

Nadere informatie

A. LEER EN TOETSPLAN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 3 Onderwerp: De Eerste en Tweede Wereldoorlog (H1 en 2) Kerndoel(en):

A. LEER EN TOETSPLAN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 3 Onderwerp: De Eerste en Tweede Wereldoorlog (H1 en 2) Kerndoel(en): A. LEER EN TOETSPLAN Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: De Eerste en Tweede Wereldoorlog (H1 en ) Kerndoel(en): 7. De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen

Nadere informatie

De Europeanisering van ruimtelijk beleid in Nederland

De Europeanisering van ruimtelijk beleid in Nederland De Europeanisering van ruimtelijk beleid in Nederland Bas Waterhout 5-10-2010 Onderzoeksinstituut OTB Technische Universiteit Delft b.waterhout@tudelft.nl +31 (0)15 2787950 Delft University of Technology

Nadere informatie

DCTF Jaarcongres, 23 juni 2010, Amrâth Hotel Lapershoek te Hilversum Rapport over deelsessie II: Risico management in klinisch onderzoek

DCTF Jaarcongres, 23 juni 2010, Amrâth Hotel Lapershoek te Hilversum Rapport over deelsessie II: Risico management in klinisch onderzoek DCTF Jaarcongres, 23 juni 2010, Amrâth Hotel Lapershoek te Hilversum Rapport over deelsessie II: Risico management in klinisch onderzoek Nellie Kraaijeveld, Rikard Juttmann, Henk Kamsteeg, Willem Verweij,

Nadere informatie

Voor wie? Omschrijving

Voor wie? Omschrijving Minor MOES Voor wie? Een opleidingsgebonden minor voor studenten Geschiedenis en tevens toegankelijk voor andere BA-studenten (bijvoorbeeld van de opleiding Internationale Betrekkingen en Internationale

Nadere informatie

Een instrument om onze samenleving echt te veranderen, zo noemt hij het vurig gewenste lidmaatschap.

Een instrument om onze samenleving echt te veranderen, zo noemt hij het vurig gewenste lidmaatschap. Speech voor de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, Ingrid van Engelshoven, bij onthulling Erfgoedlabel Verdrag van Maastricht, op 9 mei 2018 Beste mensen, Pak je hier vanmiddag in Maastricht

Nadere informatie

SETIS VOOR EEN KOOLSTOFARME TOEKOMST

SETIS VOOR EEN KOOLSTOFARME TOEKOMST E u r o p e s e Commissie INFORMATIESYSTEEM VOOR STRATEGISCHE ENERGIETECHNOLOGIEËN SETIS VOOR EEN KOOLSTOFARME TOEKOMST http://setis.ec.europa.eu Europese Commissie Informatiesysteem voor strategische

Nadere informatie

2. Wat zijn per sector/doelgroep de algemene inzichten ten aanzien van de inhoud van de continuïteitsplannen?

2. Wat zijn per sector/doelgroep de algemene inzichten ten aanzien van de inhoud van de continuïteitsplannen? Samenvatting Aanleiding en onderzoeksvragen ICT en elektriciteit spelen een steeds grotere rol bij het dagelijks functioneren van de maatschappij. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie (hierna: Ministerie

Nadere informatie

Op weg naar een duurzame energievoorziening in Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging

Op weg naar een duurzame energievoorziening in Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging Op weg naar een duurzame energievoorziening in 2050 Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging Inhoudsopgave I. Mondiale ontwikkelingen II. Europese kaders III. Nationale inzet 2 I.

Nadere informatie

Wijzigingen Nevid, Psychiatrie, een inleiding, 9e editie ten opzichte van de vorige (8 e ) editie

Wijzigingen Nevid, Psychiatrie, een inleiding, 9e editie ten opzichte van de vorige (8 e ) editie Wijzigingen Nevid, Psychiatrie, een inleiding, 9e editie ten opzichte van de vorige (8 e ) editie Algemeen Door de gewijzigde classificatie van psychische stoornissen in de DSM-5 heeft ook de volgorde

Nadere informatie

Basisboek Duurzame ontwikkeling Dr. Niko Roorda

Basisboek Duurzame ontwikkeling Dr. Niko Roorda Basisboek Duurzame ontwikkeling Dr. Niko Roorda Derde druk Noordhoff Uitgevers bv Basisboek Duurzame ontwikkeling Dr. N. Roorda Wetenschappelijke adviesraad: Prof. dr. Th.A.M. Beckers Prof. dr. J. Grin

Nadere informatie

Examen VWO. Nederlands. tijdvak 1 woensdag 16 mei 9.00-12.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Examen VWO. Nederlands. tijdvak 1 woensdag 16 mei 9.00-12.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Examen VWO 2007 tijdvak 1 woensdag 16 mei 9.00-12.00 uur Nederlands Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 20 vragen en een samenvattingsopdracht. Voor dit examen zijn maximaal 50 punten

Nadere informatie

Datum 09 september 2014 Betreft Aanbieding OESO-rapport Education at a Glance 2014 Onze referentie 659029

Datum 09 september 2014 Betreft Aanbieding OESO-rapport Education at a Glance 2014 Onze referentie 659029 >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag.. Kennis IPC 5200 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag

Nadere informatie

Migratieachtergrond van werknemers in Nederland naar beroep en regio, pilot Barometer culturele diversiteit

Migratieachtergrond van werknemers in Nederland naar beroep en regio, pilot Barometer culturele diversiteit Migratieachtergrond van werknemers in Nederland naar beroep en regio, 2015-2017 pilot Barometer culturele diversiteit CBS Januari 2019 Vragen over deze publicatie kunnen gestuurd worden aan het CBS onder

Nadere informatie

Scherminstructie. Studielink Management Informatie App

Scherminstructie. Studielink Management Informatie App Scherminstructie Studielink Management Informatie App Eigenaar: Contactpersoon: Stichting Studielink managementinformatie@studielink.nl Versie: 2.0 Datum: 01-04-2013 Inhoud 1 INLEIDING... 3 2 GENERIEKE

Nadere informatie

Steeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs

Steeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs Steeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs Esther van Kralingen Tussen studiejaar 1995/ 96 en 21/ 2 is het aandeel van de niet-westerse allochtonen dat in het hoger onderwijs

Nadere informatie

NL In verscheidenheid verenigd NL. Amendement. Julia Reid namens de EFDD-Fractie

NL In verscheidenheid verenigd NL. Amendement. Julia Reid namens de EFDD-Fractie 13.6.2017 A8-0208/50 50 Overweging 1 (1) Wat de reductie van de in de EU uitgestoten broeikasgassen betreft, schaarde de Europese Raad zich in zijn conclusies van 23-24 oktober 2014 over het kader voor

Nadere informatie

LEOZ Generiek competentieprofiel leraar Passend Onderwijs: de ontwikkelscan

LEOZ Generiek competentieprofiel leraar Passend Onderwijs: de ontwikkelscan LEOZ Generiek competentieprofiel leraar Passend Onderwijs: de ontwikkelscan Juni 2013 Erica de Bruïne (Hogeschool Windesheim) Hans van Huijgevoort (Fontys OSO) Hettie Siemons (Hogeschool Utrecht, Seminarium

Nadere informatie

aardrijkskunde voor vmbo bovenbouw vmbo-kgt zakboek samenvattingen begrippen

aardrijkskunde voor vmbo bovenbouw vmbo-kgt zakboek samenvattingen begrippen aardrijkskunde voor vmbo bovenbouw 3 + 4 vmbo-kgt zakboek samenvattingen begrippen Inhoud 3 vmbo-kgt MODULE 1 Arm en rijk Hoofdstuk 1 Arme en rijke Nederlanders 5 Hoofdstuk 2 Arm en rijk in Nederland en

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 33 750 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2014 Nr. 120 BRIEF

Nadere informatie

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van

Nadere informatie

Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst)

Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst) Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst) Kerndoelen 36. De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een

Nadere informatie

Toelichting bij _Arbeidsmarktaanbod_studierichting_onderwijssoort_regio.csv

Toelichting bij _Arbeidsmarktaanbod_studierichting_onderwijssoort_regio.csv Migratieachtergrond van uitgestroomde studenten naar regio, onderwijssoort en studierichting Uitstroom na studiejaar 2016/ 17 pilot Barometer culturele diversiteit CBS Januari 2019 Vragen over deze publicatie

Nadere informatie

Loopbaan & Burgerschap VERANTWOORDINGSDOCUMENT

Loopbaan & Burgerschap VERANTWOORDINGSDOCUMENT Loopbaan & Burgerschap VERANTWOORDINGSDOCUMENT Methode Schokland 3.0 van Deviant. De methode is ontwikkeld conform het vernieuwde brondocument 'Loopbaan en burgerschap in het mbo'. 2013-2014 team Horeca

Nadere informatie

DOCENTENDAG MAATSCHAPPIJLEER

DOCENTENDAG MAATSCHAPPIJLEER DOCENTENDAG MAATSCHAPPIJLEER 2018 The Spirit Level Een authentieke toetstaak in de praktijk Niels Hoendervanger Stedelijk Gymnasium Nijmegen The Spirit Level Wat gaan we doen? Korte introductie op de taak

Nadere informatie

De groei van de wereldbevolking: Demografische vloek of zegen?

De groei van de wereldbevolking: Demografische vloek of zegen? De groei van de wereldbevolking: Demografische vloek of zegen? Leo van Wissen Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut NIDI, Den Haag Rijksuniversiteit Groningen Bijdrage aan De Rode Hoed, 8

Nadere informatie

VOETAFDRUKKEN VAN NEDERLANDSE CONSUMPTIE

VOETAFDRUKKEN VAN NEDERLANDSE CONSUMPTIE VOETAFDRUKKEN VAN NEDERLANDSE CONSUMPTIE De ecologische effecten van Nederlandse consumptie in het buitenland PBL-Notitie Trudy Rood, Harry Wilting en Aldert Hanemaaijer 22 januari 2016 Colofon Voetafdrukken

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Management in Zorg deeltijd

Bijlage cursusomschrijvingen. Management in Zorg deeltijd Bijlage cursusomschrijvingen Management in Zorg deeltijd 2016-2017 Titel Startopdracht 1 Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2016-2017 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode GZO-1.D-STRT1-14 1.2

Nadere informatie

1 Achtergronden van problematische schulden 15

1 Achtergronden van problematische schulden 15 Inhoud Studiewijzer 11 1 Achtergronden van problematische schulden 15 1.1 Schulden en de huidige samenleving 16 1.2 Trends en tendensen in de samenleving 22 1.3 Disfunctionerende (overheids)instanties

Nadere informatie

Maak uw leerlingen enthousiast voor het nieuwe vmbo examenprogramma door: Martin de Wolf, eindredacteur Wereldwijs

Maak uw leerlingen enthousiast voor het nieuwe vmbo examenprogramma door: Martin de Wolf, eindredacteur Wereldwijs Maak uw leerlingen enthousiast voor het nieuwe vmbo examenprogramma door: Martin de Wolf, eindredacteur Wereldwijs Opzet workshop Het nieuwe examenprogramma in vogelvlucht Didactische uitgangspunten van

Nadere informatie

De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018

De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018 De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018 Ridzert van der Zee Aan welke CO 2 gerelateerde financiële risico s is uw beleggingsportefeuille blootgesteld? Impact van energietransitie

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Profiel Leidenaar

Hoofdstuk 2. Profiel Leidenaar Hoofdstuk 2. Profiel Leidenaar Samenvatting Leiden heeft op 1 januari 2010 117.145 inwoners. Hoofdstuk 2 geeft een profiel van de inwoners van Leiden en is gebaseerd op kerncijfers uit de Gemeentelijke

Nadere informatie

Algemene beschouwing

Algemene beschouwing Algemene beschouwing Arbeidsmigratiebeleid begint bij Nederlands arbeidsmarktbeleid Voor de Nederlandse economie en dus voor bedrijven en werknemers is het van belang om de juiste mensen op de juiste arbeidsplek

Nadere informatie

Naam : Klas : Datum :

Naam : Klas : Datum : Duurzame ontwikkeling Over duurzame ontwikkeling circuleren inmiddels honderden definities. Vaak wordt de internationaal aanvaarde definitie uit het rapport "Our Common Future" (Brundtland-rapport, 1987)

Nadere informatie

Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie

Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie Vragen Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: 31-1-2017 Tijd: 11:10 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19,

Nadere informatie

ONDERZOEK VOOR DE COMMISSIE CULT - MINDERHEIDSTALEN EN ONDERWIJS: BESTE PRAKTIJKEN EN VALKUILEN

ONDERZOEK VOOR DE COMMISSIE CULT - MINDERHEIDSTALEN EN ONDERWIJS: BESTE PRAKTIJKEN EN VALKUILEN DIRECTORAAT-GENERAAL INTERN BELEID BELEIDSONDERSTEUNENDE AFDELING B: STRUCTUUR- EN COHESIEBELEID CULTUUR EN ONDERWIJS ONDERZOEK VOOR DE COMMISSIE CULT - MINDERHEIDSTALEN EN ONDERWIJS: BESTE PRAKTIJKEN

Nadere informatie

MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM

MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM De maatschappelijke discussie over klimaatverandering wordt onvoldoende scherp gevoerd. Er wordt nauwelijks nagedacht over de ernst van de problematiek

Nadere informatie

Sustainable development goals

Sustainable development goals Sustainable development goals The road to dignity by 2030 Ending Poverty, Transforming all Lives and Protecting the Planet = De weg naar waardigheid, Armoede beëindigen, alle levens veranderen en de aarde

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2016 (Som)

Milieubarometerrapport 2016 (Som) Milieubarometerrapport 2016 (Som) Totaal NBB Groep Milieubarometer - 2016 (Som) Totaal NBB Groep Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken

Nadere informatie

Basisboek Duurzame ontwikkeling

Basisboek Duurzame ontwikkeling Basisboek Duurzame ontwikkeling Dr. N. Roorda Wetenschappelijke adviesraad: Prof. dr. Th.A.M. Beckers Prof. dr. J. Grin Prof. dr. ir. J.L.A. Jansen Prof. dr. P. Martens Prof. dr. ir. R. Rabbinge Dr. ir.

Nadere informatie

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale

Nadere informatie

Koopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn.

Koopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn. Koopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn. 1. De Wereldbank berichtte onlangs dat de Chinese economie binnen afzienbare tijd de grootste economie van

Nadere informatie

College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel. Ontwerp-besluit pag. 4. Toelichting: pag. 5

College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel. Ontwerp-besluit pag. 4. Toelichting: pag. 5 2017MME151 College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel DATUM 26 september 2017 NUMMER PS AFDELING Managementondersteuning COMMISSIE Alle STELLER Alex van der Weij DOORKIESNUMMER 3992 DOCUMENTUMNUMMER

Nadere informatie

Programma van Toetsing en Afsluiting vmbo aardrijkskunde

Programma van Toetsing en Afsluiting vmbo aardrijkskunde aardrijkskunde voor het vmbo aardrijkskunde voor het vmbo aardrijkskunde voor het vmbo arm en rijk bronnen van energie grenzen en identiteit 3 vmbo-kgt handboek water bevolking en ruimte weer en klimaat

Nadere informatie

Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken

Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken De Nederlandse bancaire vorderingen 1 op het buitenland zijn onder invloed van de economische crisis en het uiteenvallen van ABN AMRO tussen

Nadere informatie

Common ground, het doel

Common ground, het doel Common ground, het doel Op zoek naar een strategie voor aanleg, beheer en onderhoud van kabels en leidingen Kunnen we gezamenlijk kansen pakken? Hoe zorgen we voor minder hinder en lagere kosten bij aanleg,

Nadere informatie

samen sterker Samenvatting verkiezingsprogramma Samen sterker - kansen voor iedereen

samen sterker Samenvatting verkiezingsprogramma Samen sterker - kansen voor iedereen samen sterker Samenvatting verkiezingsprogramma Samen sterker - kansen voor iedereen Voorwoord Alexander Pechtold 1 Het gaat goed met Nederland. In ons land wonen de gelukkigste, gezondste en best opgeleide

Nadere informatie

Praktijkgericht Lezen 2

Praktijkgericht Lezen 2 Praktijkgericht Lezen 2 Muiswerk Praktijkgericht Lezen 2 is gericht op het aanleren van de vaardigheden die nodig zijn informatie van alledag te begrijpen. Doelgroep Praktijkgericht Lezen 2 Het programma

Nadere informatie

Moeilijke besluiten voor de Europese Raad

Moeilijke besluiten voor de Europese Raad Moeilijke besluiten voor de Europese Raad Korte omschrijving: Leerlingen gaan aan de slag met actuele Europese dilemma s. Er zijn vijf dilemma s. U kunt zelf kiezen welke dilemma s u aan de orde stelt.

Nadere informatie

Nederland hoort bij de wereldtop

Nederland hoort bij de wereldtop Globalistische politiek vereist draagvlak in de provincie Sibolt.Mulder@tns-nipo.com Duurzaamheidsdialoog 19/01/2012 Nederland hoort bij de wereldtop 1 Macro-economisch doen we het prima! Werkeloosheid

Nadere informatie

Onderwijssociologie & Diversiteit

Onderwijssociologie & Diversiteit Onderwijssociologie & Diversiteit Hoorcollege 1: inleiding sociologie en burgerschap IVL Leike van der Leun Om deze presentatie te kunnen volgen op je mobiele telefoon, tablet of laptom, ga je naar: www.presentain.com

Nadere informatie

Programma van toetsing en afsluiting Schooljaar 2015-2016 B HAVO 5. Solyvius College, locatie Haarlemmermeer Lyceum BdC

Programma van toetsing en afsluiting Schooljaar 2015-2016 B HAVO 5. Solyvius College, locatie Haarlemmermeer Lyceum BdC Schooljaar - 16 B HAVO 5 Solyvius College, locatie Haarlemmermeer Lyceum BdC Vak:Nederlands en tm SE 1 min Mondeling 40 11 boeken + gedichtenbundel + literatuurtheorie tm SE 2 5 havo 1 lesuur Mondeling

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2018

Milieubarometerrapport 2018 Milieubarometerrapport 2018 Aannemingsbedrijf Dubbink Vriezenveen B.V. Samengesteld op 16 november 2018 Milieubarometer - 2018 Aannemingsbedrijf Dubbink Vriezenveen B.V. Inhoud De Milieubarometer vertaalt

Nadere informatie

LES 1: De wereld in verandering

LES 1: De wereld in verandering LES 1: De wereld in verandering 1 Les 1: De wereld in verandering Vakken Zedenleer/godsdienst, economie, geschiedenis, aardrijkskunde, PAV Eindtermen Sociale vaardigheden, burgerzin, ICT, vakoverschrijdend,

Nadere informatie

Studiehadleiding. Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging

Studiehadleiding. Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging Studiehadleiding Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging Naam onderwijseenheid: Methoden en vaardigheden voor praktijkonderzoek Code onderwijseenheid: HBOMIGV015MV Jaar: Onderwijsperiode:

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2017

Milieubarometerrapport 2017 Milieubarometerrapport 2017 Barometer VanderHelm Milieubarometer - 2017 Barometer VanderHelm Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2016

Milieubarometerrapport 2016 Milieubarometerrapport Verheij Infra b.v Milieubarometer - Verheij Infra b.v Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen die de

Nadere informatie

De Onderwijsraad heeft in deze zes kerndoelen geformuleerd waar het primair onderwijs aan moet voldoen inzake Actief Burgerschap:

De Onderwijsraad heeft in deze zes kerndoelen geformuleerd waar het primair onderwijs aan moet voldoen inzake Actief Burgerschap: Actief Burgerschap Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Actief Burgerschap: een nadere kennismaking 3 3. Actief Burgerschap: een doel en een middel 4 4. Actief Burgerschap: Hoe leren we dit aan? 5 5. Actief

Nadere informatie

Analyse NVM openhuizendag

Analyse NVM openhuizendag Analyse NVM openhuizendag Gemaakt door: NVM Data & Research Datum: 1 juli 2011 Resultaten analyse Openhuizenbestand 26 maart 2011 Er doen steeds meer woningen mee aan de NVM-openhuizendag. Op 26 maart

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2014

Milieubarometerrapport 2014 Milieubarometerrapport 2014 Staro Natuur en Buitengebied Milieubarometer - 2014 Staro Natuur en Buitengebied Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar

Nadere informatie

Operationaliseren van variabelen (abstracte begrippen)

Operationaliseren van variabelen (abstracte begrippen) Operationaliseren van variabelen (abstracte begrippen) Tabel 1, schematisch overzicht van abstracte begrippen, variabelen, dimensies, indicatoren en items. (Voorbeeld is ontleend aan de masterscriptie

Nadere informatie

FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE. Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek mei 2016

FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE. Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek mei 2016 ARBEIDSMARKTPLATFORM PO. Van en voor werkgevers en werknemers FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek 2014 mei 2016 1 Arbeidsmarktplatform

Nadere informatie

stofomschrijving 2 021 po geografisch onderzoek in de eigen regio 1 3 n 4 013 tt 50 Katern Katern Systeem Aarde hoofdstuk 1 en 2 1 3 n

stofomschrijving 2 021 po geografisch onderzoek in de eigen regio 1 3 n 4 013 tt 50 Katern Katern Systeem Aarde hoofdstuk 1 en 2 1 3 n Vak: aardrijkskunde in min 0 tt 50 Katern Overleven in Europa Domein B3 en C SLU 50 3 j 2 02 po geografisch onderzoek in de eigen regio 3 n 3 02 tt 00 Katern Arm en Rijk Domein B en B2 SLU 70 3 j 4 03

Nadere informatie

Aantal huisartsen en aantal FTE van huisartsen vanaf 2007 tot en met 2016

Aantal huisartsen en aantal FTE van huisartsen vanaf 2007 tot en met 2016 Aantal huisartsen en aantal FTE van huisartsen vanaf 2007 tot en met 2016 Werken er nu meer of minder huisartsen dan 10 jaar geleden en werken zij nu meer of minder FTE? LF.J. van der Velden & R.S. Batenburg,

Nadere informatie

De verklaring van Bratislava

De verklaring van Bratislava Bratislava, 16 september 2016 De verklaring van Bratislava Wij komen vandaag in Bratislava bijeen op een kritiek moment voor ons Europese project. De top van Bratislava van 27 lidstaten was gewijd aan

Nadere informatie

Onderzoek. Diversiteit in de Tweede Kamer 2012

Onderzoek. Diversiteit in de Tweede Kamer 2012 Onderzoek Diversiteit in de Tweede Kamer 2012 Nederland heeft een stelsel met evenredige vertegenwoordiging. Op 12 september 2012 waren er vervroegde verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal:

Nadere informatie

Leidenincijfers Particuliere huishoudens en -inkomens in de Leidse regio

Leidenincijfers Particuliere huishoudens en -inkomens in de Leidse regio Leidenincijfers Beleidsonderzoek draagt bij aan de kwaliteit van beleid en besluitvorming 2015 Particuliere huishoudens en -inkomens in de Leidse regio BELEIDSONDERZOEK 071-516 5122 I info@leidenincijfers.nl

Nadere informatie

Annick de Vries Rathenau Instituut

Annick de Vries Rathenau Instituut 1 Vul hier de titel in Annick de Vries Annick de Vries Rathenau Instituut Den Haag,13 november 2013 2 Vul hier titel in Annick de Vries Agenda Samen Winnen: aanbevelingen Besluitvormingsstrategieën Lessen

Nadere informatie

Eigen omgeving en actualiteit Van bacterie soep naar plastic soep. Cultuur Water Globalisering & Arm en rijk

Eigen omgeving en actualiteit Van bacterie soep naar plastic soep. Cultuur Water Globalisering & Arm en rijk INHOUD Q-SERIES AARDRIJKSKUNDE ONDERBOUW (HV) JAAR 1 BLOK 1 BLOK 2 BLOK 3 BLOK 4 BLOK 5 BLOK 6 Systeem aarde duurzaamheid Cultuur Water Globalisering & Arm rijk Natuurramp doge Eig actualiteit Van bacterie

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20358 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20358 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20358 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Witsenburg, Tijn Title: Hybrid similarities : a method to insert relational information

Nadere informatie

VERSLAG N.A.V. DE DERDE CONSULTATIEFASE (16 OKT 14 NOV 2018) Ontwikkelteam Mens & Maatschappij

VERSLAG N.A.V. DE DERDE CONSULTATIEFASE (16 OKT 14 NOV 2018) Ontwikkelteam Mens & Maatschappij VERSLAG N.A.V. DE DERDE CONSULTATIEFASE (16 OKT 14 NOV 2018) Ontwikkelteam Mens & Maatschappij 1. Achtergrond In maart 2018 zijn negen ontwikkelteams met daarin leraren en schoolleiders uit het primair

Nadere informatie

Vilnius resolutie: betere scholen door gezondheid (better schools through health) 17 juni 2009

Vilnius resolutie: betere scholen door gezondheid (better schools through health) 17 juni 2009 Vilnius resolutie: betere scholen door gezondheid (better schools through health) 17 juni 2009 Vilnius resolutie: betere scholen door gezondheid 17 juni 2009 Inleiding Onderwijs en gezondheid hebben een

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2016

Milieubarometerrapport 2016 Milieubarometerrapport 2016 Verkuil & Moree BV Milieubarometer - 2016 Verkuil & Moree BV Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen

Nadere informatie

Persbericht. Werkloosheid daalt

Persbericht. Werkloosheid daalt Persbericht PB14-041 19 juni 09.30 uur Werkloosheid daalt - Werkloosheid is in mei gedaald - Beroepsbevolking krimpt minder snel - Aantal WW-uitkeringen in mei opnieuw afgenomen - Toename WW-uitkeringen

Nadere informatie

Nederland. EUROBAROMETER 74 De publieke opinie in de Europese Unie. Najaar 2010. Nationaal Rapport

Nederland. EUROBAROMETER 74 De publieke opinie in de Europese Unie. Najaar 2010. Nationaal Rapport Standard Eurobarometer EUROBAROMETER 74 De publieke opinie in de Europese Unie Najaar 2010 Nationaal Rapport Nederland Representation of the European Commission to Netherlands Inhoud Inleiding Context

Nadere informatie

PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN

PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN 3.1 Exploreren, verkennen en integreren van de mogelijkheden van de mens 3.2 Exploreren, verkennen en integreren van de grenzen van de mens 3.3 Ontdekken

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2017

Milieubarometerrapport 2017 Milieubarometerrapport 2017 Aannemingsbedrijf Dubbink Vriezenveen B.V. Samengesteld op 16 november 2018 Milieubarometer - 2017 Aannemingsbedrijf Dubbink Vriezenveen B.V. Inhoud De Milieubarometer vertaalt

Nadere informatie

Klimaatakkoord Rijk en UvW

Klimaatakkoord Rijk en UvW Klimaatakkoord Rijk en UvW Politieke en beleidsmatige context (klimaatbeleid) Rafaël Lazaroms 25 mei 2010 1 Inhoud presentatie Voorstellen Internationaal en nationaal klimaatbeleid Positie waterschappen

Nadere informatie