Mariëlle Jonkman Mei 2006 Afstudeerbegeleider Henk Koetsveld Hogeschool Rotterdam Maatschappelijk Werk en Dienstverlening

Transcriptie

1 Vlinder Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag Mariëlle Jonkman Mei 2006 Afstudeerbegeleider Henk Koetsveld Hogeschool Rotterdam Maatschappelijk Werk en Dienstverlening

2 Eerst was je een zielig rupsje Je zag wat groen en grauw Je kroop in je coconnetje, En oh wat ben je nou? Je werd een prachtige vlinder Met kleuren zo mooi en teer Wat heeft je zo mooi gemaakt Ik kijk naar je keer op keer Je zweeft zo sierlijk door de lucht Je vleugeltjes wijd gespreid Je rust op een kleurig bloemetje Dan stijg je weer op in volle vlucht En je zweeft vrolijk door de lucht Anonieme bron internet

3 Samenvatting Per 1 maart 2006 is de tippelzone op de Waldorpstraat in Den Haag gesloten. In samenwerking met de Gemeente heeft Stichting Hulpverlening Opvang Prostituees (SHOP) een alternatief zorgaanbod ontwikkeld. Per 1 september 2005 is de 24-uurs opvangvoorziening geopend op de Zamenhofstraat. Deze opvangvoorziening biedt zorg op maat voor de groep gebruikende prostituees. Hier is echter geen plaats voor de grote groep transseksuele prostituees. Voor hen dient een alternatief hulpverleningsaanbod ontwikkeld te worden. Deze Verhandeling is geschreven in het kader van het afstuderen binnen de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening aan de Hogeschool Rotterdam en beschrijft een nieuwe opvang en een nieuwe methodiek voor de genoemde doelgroep. Het creëren van een passend hulpverleningsaanbod voor deze doelgroep kan alleen geschieden als duidelijk is wat de hulpvragen zijn, aan welke externe hulpverleningsinstanties behoefte is en waar eventueel knelpunten zitten. Om hier achter te komen is middels een enquête onder de doelgroep in kaart gebracht waar er behoefte aan is binnen de nieuwe opvang. De vragen waren gericht op drie facetten: Achtergrond, Type Opvang en Hulpverlening. Deze onderzoeksresultaten zijn omgezet in een adequaat hulpverleningsaanbod voor de nieuwe opvang. Binnen dit aanbod is een methodiek ontwikkeld gericht op de drie pijlers: Laagdrempelige opvang, Presentiebenadering en Casemanagement. De maatschappelijk werker is de aangewezen beroepskracht om deze methodiek in de praktijk toe te passen. Het realiseren van deze opvang voor transseksuelen is een uniek concept in Nederland. Uit onderzoek blijkt dat er slechts beperkte hulpverlening bestaat voor transseksuelen bijvoorbeeld in de vorm van praatgroepen en voorlichtingsbijeenkomsten. De hulpverlening aan transseksuele prostituees brengt ook andere problematiek met zich mee waarvoor weinig parate kennis in de hulpverlening aanwezig is. De te realiseren opvang stoelt op de gedachte dat de behoefte van de cliënt ten alle tijden voorop moet staan en wordt daarmee de eerste in zijn vorm voor deze doelgroep. Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 3

4 Voorwoord Een wens voor mij was om voor mijn afstuderen een onderwerp te kunnen kiezen dat een vernieuwend karakter zou hebben. Niet wetende dat ik zou gaan meewerken aan een compleet nieuw innovatief project binnen Stichting Hulpverlening Opvang Prostituees (SHOP) te Den Haag waar ik werkzaam ben. Deze wens is hierdoor in vervulling gegaan. Door het sluiten van de tippelzone per 1 maart 2006 was er voor een doelgroep van SHOP namelijk de transseksuelen, transgenders en travestieten geen opvang mogelijkheid na de sluiting. Deze doelgroep prostitueert zichzelf voornamelijk om aan geld te komen om hun doelstelling, transformatie te realiseren. In oktober 2005 is door de Gemeente Den Haag toegezegd dat ook voor deze doelgroep een opvangvoorziening gerealiseerd mag worden. Er is geld beschikbaar gesteld om dit plan uit te voeren [Bezemer, 2006]. Nu was het een kwestie van de hulpvraag in kaart brengen en daarop een passend hulpaanbod samen te stellen. Dit was bij uitstek voor mij de gelegenheid om hierover mijn Verhandeling te gaan schrijven. Ik schatte in dat de taken tijdens het onderzoek en het opzetten van het hulpverleningsaanbod genoeg maatschappelijk werk taken met zich mee zou brengen. Kortom een dusdanig innovatief karakter dat dit het uitgangspunt is geworden van deze Verhandeling. De titel die ik zocht moest weergeven hoe de doelgroep is. De doelgroep heeft te maken met transformatie van uiterlijk. Een symbolisch voorbeeld hiervoor is de vlinder. Waar ik hierna bij toeval achter kwam en mijn keuze voor deze titel alleen maar kon bevestigen was dat vlinder in het Portugees Borboleta betekent en met name in Zuid-Amerikaanse landen waar veel transseksuelen vandaan komen wordt Borboleta gebruikt als koosnaampje om de dames van lichte zeden aan te roepen. Zo begreep ik ook dat een kupu-kupu malam een nachtvlinder is in het Indonesisch en ook gebruikt wordt als omschrijving voor een prostituee. Dit alles maakt de titel doeltreffend. Graag wil ik ook een dankwoord uitspreken aan de mensen die mij enorm gesteund hebben tijdens het afgelopen studiejaar en bij het maken van deze Verhandeling. Op de eerste plaats gaat mijn dank uit naar Paula Bezemer, directeur SHOP, voor haar kritische begeleiding, haar adviezen en de snelheid waarmee ze altijd antwoord gaf op mijn vragen, Henk Koetsveld, afstudeerbegeleider, voor zijn duidelijke adviezen over inhoudelijke aspecten, mijn collega s van SHOP die op diverse manieren hebben bijgedragen aan deze Verhandeling door stukken te vertalen, het meedenken over een passend hulpverleningsaanbod en voor hun altijd aanwezige steun. De belangrijkste persoon is zonder enige twijfel Fulco. Jij helpt mij te laten zijn wie ik wil zijn, jij maakt mij sterk en houdt mij in balans. Deze woorden heb ik onlangs op een ander belangrijk moment tegen hem gezegd en dit is ook absoluut weer van toepassing in deze situatie. Dank voor de onvoorwaardelijke steun die je mij hebt gegeven en voor je kritische analyses. Achteraf gesproken zijn deze zeer door mij gewaardeerd! Tot slot wil ik natuurlijk alle vrouwen die hebben meegewerkt aan het onderzoek bedanken. Door hun medewerking is het mogelijk geweest om een passend hulpverleningsaanbod te formuleren. Ook de sleutelfiguren wil ik hiervoor mijn dank toezeggen. Ik hoop dat een ieder die deze Verhandeling leest het kan waarderen maar bovenal hoop ik dat het als richtingaanwijzer gebruikt wordt in de opvang bij SHOP en dat het een aanzet kan zijn voor een adequate opvang voor transseksuelen, al dan niet prostituee, in Nederland. Mariëlle Jonkman Delft, 24 mei 2006 Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 4

5 Inhoudsopgave 1 INLEIDING DE OPDRACHT Opdrachtgever Probleembeschrijving Probleemstelling TRANSSEKSUELEN Geschiedenis maatschappelijk werk transseksuelen Welzijnsperspectief transseksuele prostituees Hulpverlening voor de sluiting van SHOP-Huiskamer Hulpverlening na de sluiting van SHOP-Huiskamer ONDERZOEK Opzet onderzoek Resultaten Enquête: Achtergrond Resultaten Enquête: Type Opvang Resultaten Enquête: Hulpverlening Resultaten interviews NIEUWE OPVANG TRANSSEKSUELEN Laagdrempelige opvang Presentiebenadering Casemanagement Hulpverleningsaanbod De rol van de Maatschappelijk Werker CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN LITERATUURLIJST BIJLAGE A: PROJECTPLAN SHOP INLOOPVOORZIENING TRANSGENDERS BIJLAGE B: ENQUÊTE CLIËNTEN Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 5

6 1 INLEIDING Per 1 maart 2006 is de tippelzone op de Waldorpstraat in Den Haag gesloten. In samenwerking met de Gemeente heeft Stichting Hulpverlening Opvang Prostituees (SHOP) een alternatief zorgaanbod ontwikkeld. Per 1 september 2005 is de 24-uurs opvangvoorziening geopend op de Zamenhofstraat [Bezemer, 2005]. Deze opvangvoorziening biedt zorg op maat voor de groep gebruikende prostituees. Een deel van de Waldorp populatie wordt door deze opvangvoorziening niet bereikt. De huidige locatie heeft onvoldoende capaciteit en de huidige doelgroep van de Zamenhofstraat is niet toegerust op vermenging met de groep transseksuelen. Deze groep bestaat uit transseksuelen, transgenders en travestieten waarvoor geen opvangmogelijkheden zijn. De transseksuelen prostitueerden zichzelf als vrouw op de tippelzone en konden voor hulp en ondersteuning in SHOP-Huiskamer terecht. Maar worden door de hierboven genoemde redenen niet toegelaten in SHOP-Opvang. De enige plek waar ze dan nog terecht kunnen is SHOP- Hulpverlening waar alleen hulpverleningsgesprekken gevoerd worden en geen mogelijkheid is tot opvang, activiteiten en geen faciliteiten. Met het sluiten van de tippelzone is SHOP-Huiskamer verdwenen. De transseksuelen dreigen tussen wal en schip te vallen. Om deze redenen is besloten een nieuwe opvang voor Transseksuelen op te zetten [Bezemer, 2006]. SHOP heeft inmiddels de kennis in huis om te weten wat binnen de huidige setting voor hulpverlening geboden kan worden aan de doelgroep, maar om een passend aanbod te creëren binnen een nieuwe opvang is nader onderzoek noodzakelijk [SHOP]. Er is aan mij gevraagd dit onderzoek uit te voeren. De belangrijkste taak is het in kaart brengen van de hulpvraag van de doelgroep. Dit gebeurt door middel van interviews/enquêtes met de doelgroep maar ook door contact met externe instanties die expertise hebben op het gebied van werken met de doelgroep. De resultaten hiervan worden gebruikt om de vorm van een nieuwe opvang te bepalen. Voor zover bekend is er binnen Nederland geen andere opvang voor de doelgroep transseksuelen, transgenders en travestieten in deze vorm. Er zijn wel diverse werkgroepen actief maar niet binnen een opvang [Werkgroep Transseksualiteit en Genderdysforie]. Kort gezegd heeft mijn afstudeeropdracht in al zijn facetten een innovatief karakter. Er zijn bij het maken van deze Verhandeling drie bekwaamheden waar het accent op ligt. Het betreffen de bekwaamheden [Studiegids]: 1. Meerzijdige contacten 2. Coördinatie 3. Bescherming Meerzijdige contacten: Voordat de nieuwe opvangvoorziening voor de transseksuelen gerealiseerd kan worden zal ik allereerst gaan inventariseren welke hulpvragen er liggen bij de transseksuelen en wat de behoefte is aan externe hulpverleningsinstanties. Ook zal ik in kaart brengen of er een samenwerking moet komen tussen de externe partijen. Coördinatie: Nadat de hulpvraag in kaart is gebracht zal ik binnen deze Verhandeling de hulpvraag omzetten naar een hulpaanbod. Oftewel er rolt een ontwerp voor een zorg- en hulptraject voor de Opvangvoorziening transseksuelen uit. Bescherming: Binnen deze Verhandeling gaat het er vooral om de transseksuele prostituees binnen Den Haag een alternatief te gaan bieden zodra SHOP-Huiskamer is gesloten. Hierbij wordt aan het maatschappelijk perspectief van deze doelgroep gewerkt en worden duidelijk de belangen van deze groep behartigd. De bekwaamheden die hiervoor benoemd zijn, meerzijdige contacten, coördinatie en bescherming geven zijn handelingsbekwaamheden. Het gaat hier om handelen in een context. De context waar deze bekwaamheden in thuishoren zijn Ecologisch perspectief en Maatschappelijk perspectief. De Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 6

7 genoemde bekwaamheden richten zich op de sociale integratie en sociale zekerheid van de cliënt en participatie door de cliënt. In deze Verhandeling wordt het hulpverleningsaanbod van de nieuwe opvang voor de Transseksuelen beschreven. In hoofdstuk 2 van wordt de achtergrond van het probleem gegeven door achtereenvolgens de opdrachtgever, het probleem zelf en een aantal concrete probleemstellingen neer te zetten. De doelgroep, de transseksuele prostituees, wordt beschreven in hoofdstuk 3. Ten eerste wordt er een paragraaf aan de geschiedenis van het maatschappelijk werk aan de transseksuelen gewijd en vervolgens wordt er ingegaan op het welzijnsperspectief van deze doelgroep. Ik sluit het hoofdstuk af met een beschrijving van de hulpverlening voor en na de sluiting van de tippelzone. Naast de in hoofdstuk 3 aangegeven behoeften van de doelgroep onderzoek ik in hoofdstuk 4 via een enquête en een analyse van de resultaten de actuele hulpvraag van de doelgroep. Hierbij wordt ook gebruik gemaakt van interviews met externe partijen die intensief contact hebben met transseksuelen. In hoofdstuk 5 beschrijf ik de structuur van de nieuwe opvang voor de transseksuele prostituees. Voor het hulpverleningsaanbod wordt een nieuwe methodiek ontwikkeld waarbij gebruik gemaakt wordt van laagdrempelige opvang, presentiebenadering en casemanagement. Tevens wordt de rol van de Maatschappelijk Werker in de nieuwe opvang uitgewerkt. Hoofdstuk 6 bevat de conclusies en aanbevelingen voor de opzet van de nieuw te realiseren opvang. Een literatuurlijst van de geraadpleegde bronnen is opgenomen en deze Verhandeling wordt afgesloten met een aantal bijlagen waarin opgenomen zijn de afgenomen enquête en het projectplan van de nieuwe opvang. Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 7

8 2 DE OPDRACHT Door de sluiting van de tippelzone is het noodzakelijk geworden om een nieuwe opvang voor de Transseksuele prostituees op te zetten. Deze opvang zal vallen onder de Stichting Hulpverlening Opvang Prostituees. Naast de beschrijving van de problematiek zal via een casus geïllustreerd worden met welke problemen de doelgroep te maken krijgt. 2.1 Opdrachtgever De Stichting Hulpverlening Opvang Prostituees (SHOP) biedt allerlei vormen van hulp en ondersteuning aan (ex)prostituees en betrokkenen in de regio Den Haag ongeacht leeftijd, nationaliteit, sekse of religie. SHOP bestaat sinds 29 mei SHOP is het resultaat van de fusie van het HAJ en het SPP. SHOP bestaat momenteel uit drie onderdelen: SHOP-Opvang: 24-uurs opvang is voor vrouwen, met een al dan niet actuele prostitutiecarrière en/of verslavingsproblematiek, afkomstig uit de Haagse regio. Voor het gebruik van de slaapplekken geldt tevens dat je dak- en/of thuisloos moet zijn. Gevestigd op de Zamenhofstraat te Den Haag. SHOP-Hulpverlening: maatschappelijk werk voor prostituees, ex-prostituees en direct betrokkenen. Gevestigd op de Herengracht te Den Haag. SHOP-ORW: Het Outreachend Werk zoekt actief contact met de prostituees op straat en draagt bij tot het zoeken naar een oplossing voor de vragen en problemen van de prostituees. SHOP-Huiskamer: een basisvoorziening voor iedereen die zich als vrouw prostitueert en werkzaam is op de tippelzone in Den Haag. Was gevestigd op de Waldorpstraat te Den Haag en per 1 maart 2006 gesloten wegens sluiten van de tippelzone op de Waldorpstraat. 2.2 Probleembeschrijving Doelgroep De doelgroep waar ik mij tijdens deze Verhandeling op richt zijn de transseksuele prostituees in Den Haag. Hieronder vallen transseksuelen, transgenders en travestieten. Deze groep prostitueerde zich op de tippelzone als vrouw. In deze Verhandeling wordt verder gesproken over transseksuelen, hier worden dan ook de transgenders en travestieten mee bedoeld. Na de sluiting per 1 maart 2006 van de tippelzone op de Waldorpstraat en SHOP-Huiskamer is er een deel van de Waldorp populatie waar geen passend zorgaanbod voor ontwikkeld is. De groep gebruikende vrouwen [Bezemer, 2005] kan per 1 september terecht in de opvangvoorziening aan de Zamenhofstraat. De huidige locatie en de huidige doelgroep van de Zamenhofstraat biedt geen ruimte voor vermenging met de groep transseksuelen en er is onvoldoende capaciteit. Hierdoor wordt deze groep prostituees buitengesloten en moet er een ander passend alternatief gevonden worden. De laatste registratie van de transseksuelen is gemaakt in SHOP-Huiskamer in de periode van 2 januari 2005 tot en met 28 november De cijfers zijn als volgt tot stand gekomen. In de Huiskamer werden de vrouwen geregistreerd op naam. Vervolgens vulden zij een intakeformulier in samen met een medewerker van SHOP. Hierin werd de vrijheid gegeven die gegevens te melden die de vrouwen zelf wilden doorgeven. Er is dan ook niet aan te geven hoeveel van deze vrouwen legaal of illegaal in Nederland verblijven. Men diende aan te geven in welke categorie prostituees men zichzelf schaarde. Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 8

9 Hieronder is een grafische weergave van deze registratie neergezet Registratie Transseksuelen in 2005 Nederland Zuid-Amerika Europa Azië Opvallend is de piek bij de groep Zuid-Amerikaanse transseksuelen en het geringe aantal Nederlandse transseksuelen. Een voorlopige conclusie die getrokken kan worden is dat in de illegaliteit in de prostitutie toch redelijk geld verdient kan worden. Een deel van dit geld wordt gebruikt om de transformatie te bekostigen en een deel wordt gestuurd naar familie in het land van herkomst. Psychosociale problematiek van de doelgroep Een transseksueel is een genderdysfore persoon die de wens heeft lichamelijk van het andere geslacht te zijn dan waarin hij of zij geboren is en daartoe een transformatieproces doormaakt of doorgemaakt heeft. Er zijn ook vormen van genderdysforie waarin deze wens niet of slechts gedeeltelijk aanwezig is. Deze personen worden transgender genoemd. Genderdysforie, van het Engelse gender dysphoria (gender betekent geslacht en dysphoria betekent onvrede of onbehagen) is het zeer ernstige onbehagen over de beleving van het eigen geslacht, de sekse. Genderdysforische mensen hebben onvrede met hun huidige geslachtsrol. Het komt voor dat iemand twijfels heeft over zijn of haar genderidentiteit. Er is bij deze mensen nog geen duidelijkheid of medische en cosmetische ingrepen gewenst zijn. Deze mensen 'gebruiken' soms travestie om uit te zoeken of zij van geslacht willen veranderen. Dan zijn er nog de genderdysforische mensen die maatschappelijk of geestelijk niet in staat zijn zich te laten opereren, maar wel ervaren dat zij feitelijk tot het andere geslacht behoren. Zij vinden in de travestie een compromis voor hun gender -gevoelens. Gepaard gaande aan dat compromis kunnen deze mensen wel besluiten tot bijvoorbeeld epilatie van de baard/snor of het hebben van borsten [Landelijke Kontaktgroep Transseksuelen]. In [DSM-IV-TR] staat deze problematiek beschreven als een stoornis: de genderidentiteitsstoornis. De doelgroep waar ik mij met name op richt zijn de man-naar-vrouw transseksuelen. Dit zijn mensen die in een mannenlichaam zijn geboren, maar een vrouwelijke identiteit hebben. Dit omdat SHOP zich richt op vrouwelijke prostituees die al dan niet als vrouw geboren zijn en zich als vrouw prostitueren. Er zijn diverse gevolgen van deze genderdysforie te beschrijven. Allereerst voor de doelgroep zelf. Een veel voorkomend probleem voor deze doelgroep is de stigmatisering of de angst hiervoor. Dit maakt dat een groot deel van de doelgroep hierdoor, naast de genderdysforie, ook andere psychische problemen krijgt. Ten tweede zijn veel hulpverleningsinstanties niet geschoold op deze problematiek. Hierdoor ontstaat er onbegrip en men is onwetend over de complexiteit van de begeleiding van deze doelgroep. Een praktisch probleem is dat binnen diverse maatschappelijke opvangmogelijkheden geen plaats is voor deze doelgroep. Omdat er mannenafdelingen of vrouwenafdelingen zijn [Forum voor Transseksuelen]. Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 9

10 Ten derde is er een groep naasten. Naasten zijn partners, kinderen, ouders, verdere familieleden en vrienden. Ook voor deze groep is het belangrijk uit te leggen wat genderdysforie inhoudt en hoe de persoon zelf maar ook de naasten met de complexe materie kunnen omgaan. Daarnaast kan eventuele verdere begeleiding noodzakelijk zijn (Landelijke Kontaktgroep Transseksuelen). De casus hieronder beschreven is bedoeld om de complexiteit van de genderdysforie inzichtelijk te maken. Casus Rosanne is 27 jaar oud. Zij - zij omdat Rosanne zich volledig vrouw voelt - is geboren in Roemenië. Zij is geboren als man en voor de wet is zij officieel ook nog steeds man. Zij prostitueerde zichzelf op de Waldorpstraat en kwam regelmatig in de huiskamer. Rosanne haar casus is als uitgangspunt gekozen omdat zij representatief is voor de doelgroep. Daarnaast is zij ook actief voor de doelgroep transseksuelen en heeft onlangs het TACW opgericht, het Transseksueel Actie Comité Waldorpstraat. Haar moeder is Roemeens en haar vader Indisch/Surinaams. Van haar 8 e levensjaar constateert Rosanne al vrouwelijke gevoelens bij zichzelf doordat zij vind dat zij anders is dan andere jongetjes uit haar klas. Vanaf haar 13 e levensjaar is zij met haar moeder naar Nederland gekomen. Vanaf dit moment wordt het duidelijker voor haar dat zij anders is. Zij ontwikkelt geen baardgroei, heeft geen adamsappel. Haar moeder denkt dat het allemaal wel goed komt en negeert Rosanne haar gevoelens hierover. Op het moment dat zij 14 jaar wordt ontmoet ze voor het eerst een transseksueel. In dit geval iemand die het proces van vrouw naar man heeft doorgemaakt. Rosanne wordt rond haar 14 e a 15 e levensjaar ook ernstig depressief en agressief. Zij komt via een psycholoog in het ziekenhuis terecht voor een medische controle daar blijkt dat Rosanne geboren is met meer vrouwelijke hormonen (oestrogeen) en bijna geen mannelijke hormonen (testosteron). Ook wordt bevestigd dat zij inderdaad geen baardgroei en geen adamsappel heeft. De internist kan verder niet veel voor haar betekenen. Ook Rosanne haar moeder raakt in de war. Heeft zij nu een dochter of een zoon? Rosanne heeft in deze periode regelmatig gesprekken met een psycholoog. In de tussen tijd maakt ze wel haar school af, eerst de mavo en aansluitend gaat ze de Hotelschool volgen. Op haar 14 e jaar heeft zij ook haar eerste vriendje. Rosanne heeft zich nooit tot meisjes aangetrokken gevoeld. Rosanne is ook al op jonge leeftijd seksueel actief. Tijdens haar 16 e jaar wordt Rosanne verlaten door haar moeder. Vanaf die leeftijd gaat zij werken in de prostitutie. Zij begint met zichzelf te prostitueren als man / jongen. Zij leert vanaf dat moment ook meer transseksuelen kennen. Op haar 17 e jaar is Rosanne getrouwd met een Marokkaanse man. Zij heeft een aantal jaren in Marokko gewoond. Op een gegeven moment is haar oma ernstig ziek geworden en dat was de reden om weer terug te keren naar Nederland. Rosanne is in Nederland weer gaan werken. Als man heeft zij een baan gekregen bij een hotel. Zij werkte overdag in het hotel als man en in de nachtelijke uren prostitueerde zij zichzelf als vrouw. Deze situatie wordt te ingewikkeld voor Rosanne en zij wordt hierdoor ernstig depressief. Rosanne is op dit moment ongeveer 23 jaar. Zij is toen bij een psychiater bij Parnassia terechtgekomen. De psychiater heeft haar uitgelegd dat Rosanne een keuze moet maken of ze verder wil leven als man of als vrouw. In deze periode is Rosanne ook regelmatig naar de Huiskamer van SHOP gaan komen. Dit was een rustpunt voor haar. Hier kon zij volledig zichzelf zijn. Zij heeft zich ook aangemeld bij het maatschappelijk werk van SHOP. Rosanne is in deze periode ook een gebruikster van drugs, cocaïne. Zij kickt hiervan af op eigen kracht. Uiteindelijk heeft Rosanne samen met haar maatschappelijk werker de knoop doorgehakt en gekozen voor de weg naar volledig vrouw worden. Direct heeft zij het VU medisch centrum in Amsterdam gebeld om een afspraak te maken met Jos Meegens, werkzaam op de poli andrologie. Uit de psychologische test, die hoort bij het onderzoek in het VU medisch centrum, blijkt dat Rosanne een borderline persoonlijkheidsstoornis heeft. Hierdoor mag Rosanne niet verder met de behandeling. Rosanne komt hierdoor in een diep dal terecht. Ze raakt haar werk in het hotel kwijt Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 10

11 en ook haar uitkering verliest ze. Dit is de reden dat Rosanne in de straatprostitutie terecht komt. Rosanne verhuist naar Amsterdam en gaat samenwonen met een Roemeense man. Deze relatie loopt uit de hand. Rosanne wordt mishandeld. Rosanne heeft op een gegeven moment uit blinde woede geprobeerd de man om te brengen middels messteken. Zij geeft zichzelf na het gevecht aan bij de politie. Rosanne wordt poging tot doodslag ten laste gelegd. Zij is hiervoor ook veroordeeld en heeft een werkstraf gekregen, een geldboete en een contactverbod van beide kanten. Rosanne is daarop terug naar Den Haag gegaan. Zij wil een stabiel leven gaan leiden om in aanmerking te kunnen komen voor de behandeling in het VU medisch centrum. Zij heeft gesprekken met een psychiater en een seksuoloog. In de afgelopen twee jaar heeft Rosanne tweemaal geprobeerd haar polsen door te snijden. Door haar psychiater is een diagnose opgesteld dat zij een gender-identiteitsstoornis heeft in combinatie met een borderline persoonlijkheidsstoornis. In deze situatie zal Rosanne niet in aanmerking komen voor een behandeling naar vrouwzijn. Rosanne blijft een she-male totdat zij bewezen heeft dat zij een geruime tijd een psychisch stabiel leven heeft geleid. Rosanne legt zich bij de situatie neer. Momenteel woont zij samen met een heel aardige man. Zij is nog steeds onder behandeling bij Parnassia en kwam bijna iedere dag in SHOP-Huiskamer. Rosanne neemt actief het voortouw voor de groep transseksuelen in Den Haag. Zij maakt zich hard voor deze groep en wil dat er een opvangvoorziening komt na het sluiten van de tippelzone per 1 maart Zij zegt nu de Huiskamer dicht is de transen hun plek zijn kwijt geraakt voor hun praatje, voor bezoek aan de GGD, ingang naar hulpverlening, en gewoon de plek om zichzelf te zijn. Ze hoopt op een spoedige opening van de nieuwe inloopvoorziening. 2.3 Probleemstelling Hoofdvraag In een nieuw te realiseren opvangvoorziening gaan de transseksuele prostituees terecht kunnen met hun hulpvragen. Op welke wijze kan een maatschappelijk werker bijdragen aan het vervullen van deze hulpvragen in de nieuwe opvangvoorziening en welke vorm moet de nieuwe opvang krijgen? Naast het in kaart brengen van deze behoeften en het vinden van een adequaat aanbod wil ik duidelijk naar voren laten komen dat het gaat om artikel 1 van de Beroepscode van de maatschappelijk werker. De maatschappelijk werker bevordert primair het optimaal tot zijn recht komen van de persoon in de wisselwerking met zijn omgeving [Beroepscode]. Deelvragen Wat is de huidige hulpvraag van transseksuele prostituees in Den Haag? Hier wil ik in kaart brengen wat de hulpvraag op maatschappelijk werk gebied is. Zijn er hulpvragen waarmee de transseksuelen momenteel nergens terecht kunnen? Indien ik signaleer dat er behoeften zijn van de transseksuelen waarmee ze nergens terecht kunnen dan kunnen die mogelijk in de nieuwe opvangvoorziening wel behandeld worden. Hiervoor moeten de hulpvragen concreet zijn. Ook moet in kaart gebracht met welke hulpverleningsinstanties er samen gewerkt gaat worden, zodat er eventueel doorverwijzing kan plaatsvinden. Wat vormen de verschillen tussen een transseksueel, transgender en een travestiet? Om een duidelijk beeld van deze doelgroep te krijgen en om als maatschappelijk werker met doelgroep te gaan werken is er achtergrondinformatie nodig. Wie zijn de transseksuelen, waar komen ze vandaan en waarom zijn ze juist hier? Bij deze vraag gaat het om de statistische gegevens. Dit aan de hand van de registraties die de instelling maakt. Waar mogelijk moet rekening gehouden worden met de gesproken taal, geloofsaspecten, leefomstandigheden, etc. Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 11

12 3 TRANSSEKSUELEN Transseksualiteit vormt een complex probleem en in de maatschappelijke opvang is weinig kennis van hoe om te gaan met deze doelgroep. De geschiedenis van het maatschappelijk voor transseksuelen gaat terug tot de jaren zeventig. De hulpverlening is zich aan het ontwikkelen op het gebied van de genderidentiteitsproblematiek. SHOP vervulde en vervult een belangrijke rol hierin. 3.1 Geschiedenis maatschappelijk werk transseksuelen Wat betreft de geschiedenis kunnen we teruggaan tot de jaren zeventig. Hiervoor bestond de problematiek nauwelijks en werd niet erkend. In de zeventiger jaren kwam er binnen de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming (NVSH) aandacht voor travestie en transseksualiteit. In 1984 werd het eerste informatieblad uitgegeven, met als naam Transformatie. In 1985 vloeide uit de NVSH de Landelijke Kontaktgroep voor travestie en transseksualiteit (LKG T&T ). De LKG T&T is een vereniging van en voor alle betrokkenen op het gebied van travestie, transgender en transseksualiteit. Binnen deze vereniging zijn dus met name ervaringsdeskundigen actief [Landelijke Kontaktgroep]. Een andere belangrijke organisatie die zich in Nederland al geruime tijd bezig houdt met deze doelgroep is De Werkgroep Transseksualiteit en Genderdysforie. Zij verleent hulp aan transseksuele en genderdysfore personen en hun familie. De Werkgroep is sinds 1984 een onderdeel van de Vereniging Humanitas. De werkgroep is gebaseerd op zelfhulp. Dat betekent dat de vrijwilligers van Humanitas zelf te maken hebben met transseksualteit en genderdysforie; zij zijn (ex-) transseksueel, ouder of partner van een genderdysfore volwassene of hebben een genderdysfoor kind. Er zijn bij de Werkgroep zo n dertig vrijwilligers werkzaam, gecoördineerd door een beroepskracht. In een afspraak met deze beroepskracht is geïnventariseerd wat de werkwijze is van deze werkgroep. Deze informatie is gebruikt voor het op te zetten hulpaanbod van de te realiseren opvang voor deze doelgroep binnen SHOP. Daarnaast is er een maatschappelijk werker actief binnen de werkgroep en deze richt zich met name op materiele zaken als huisvesting en juridische vraagstukken [Werkgroep Transseksualiteit]. SHOP Hulpverlening (maatschappelijk werk) is actief met de begeleiding van deze doelgroep. Bij navraag bij de collega s van SHOP Hulpverlening zijn het de volgende problemen waar SHOP Hulpverlening hulp bij biedt: gezondheidsproblemen (SOA S / HIV en niet erg geslaagde illegale operaties), geen rechten, geen verzekering, geen papieren (paspoort, verblijfsvergunning), tweeledig afhankelijkheid van partner (enerzijds voor papieren en rechten in NL, anderzijds graag een partner willen omdat dat hoort bij een geslaagde vrouw zijn/erkenning van vrouw zijn) en uitstoting door familie en ontkenning van de familie van het transgender zijn. SHOP-Huiskamer was in 1984 weliswaar opgezet voor gebruikende vrouwen, maar toen begin jaren 90 de doelgroep transseksuelen kwam is deze naadloos ingestroomd en ook direct als vrouw opgenomen en geaccepteerd. Deze bijzondere attitude van SHOP heeft gezorgd dat SHOP- Huiskamer het voorportaal is geworden voor verdere begeleiding. Met de sluiting van SHOP- Huiskamer valt er dus een groot gat. De opvang die SHOP gerealiseerd wil zien zal in die zin een vernieuwend karakter hebben dat er nog geen opvang voor deze doelgroep bestaat en dat een opvang met slaapvoorziening uniek is. Er zijn diverse werkgroepen actief. Het karakter van de te realiseren opvang zal anders zijn. Naast de samenwerking met de werkgroepen zullen er voor een maatschappelijk werker in de nieuwe opvang de taken zijn zoals reeds door SHOP Huiskamer uitgevoerd werd. Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 12

13 Binnen het huidige projectplan [Bezemer, 2006] en gezien de hulpverlening zoals die in het verleden door SHOP is uitgevoerd ziet het hulpaanbod er als volgt uit: medische- en psychische (transgender) zorg door SHOP, GGD en Parnassia; maatschappelijke dienstverlening gericht op uitkering, schuldsanering, ziektekosten, justitie, politie e.d. vanuit SHOP; uittreedopties, vormen van activering/dagbesteding, nachtopvang en begeleid wonen door SHOP Bij veel van deze taken zal de maatschappelijk werker een essentiële rol moeten vervullen. Naast het vervullen van deze taken is het met name belangrijk om de cliënt te benaderen en te behandelen binnen haar genderidentiteit. Dit komt duidelijk naar voren in de verplichting die de maatschappelijk werker heeft volgens artikel 1 van de Beroepscode van de maatschappelijk werker De maatschappelijk werker bevordert primair het optimaal tot zijn recht komen van de persoon in de wisselwerking met zijn omgeving [Beroepscode]. 3.2 Welzijnsperspectief transseksuele prostituees Per 1 maart 2006 is de tippelzone op de Waldorpstraat in Den Haag gesloten. Dit houdt concreet in dat de Huiskamer met ingang van die datum ook is verdwenen. Het moment dat er sprake was van sluiting van de zone was bekend dat de transseksuelen tussen wal en schip zouden gaan vallen. Er is hier begin oktober 2005 een verandering in gekomen. Er is tijdens de Raadsvergadering van 13 oktober 2005 toegezegd dat er naar mogelijkheden gezocht gaat worden om transseksuele prostituees eveneens zorg aan te bieden. In 2006 moet er een opvangvoorziening gerealiseerd gaan worden voor transseksuele prostituees. Hierdoor komen de eerder geconstateerde problemen die verwacht werden na sluiting van de zone in een ander daglicht te staan. De doelgroep is angstig dat ze het contact met instanties gaan kwijt raken, hun vraagbaak met betrekking tot SOA s (seksueel overdraagbare aandoeningen), het gewone praatje van vrouw tot vrouw en tot andere transseksuelen. En simpelweg dat ze bij SHOP echt kunnen zijn wie ze willen zijn en die plek kwijt dreigen te raken. De te realiseren opvangvoorziening zal in ieder geval op deze punten een oplossing moeten bieden. De piramide van Maslow geeft goed weer in hoeverre er momenteel in de behoeften van de transseksuele prostituees voorzien wordt en wat dan wegvalt na sluiting van de tippelzone. Piramide van Maslow 1 SHOP-Huiskamer droeg bij aan het voorzien in fysiologische behoeften. Voor de basisbehoeften eten en drinken kan gezorgd worden. Binnen SHOP-Huiskamer was er bovendien veiligheid en zekerheid. De Huiskamer was neutraal terrein, waar externen zoals bijvoorbeeld het politiebureau Laak en Commerciële Zeden beperkte toegang hebben. 1 Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 13

14 De derde laag, de behoefte aan sociaal contact en liefde werd ook gerealiseerd binnen de Huiskamer. De transseksuelen zocht elkaar hier juist op. Ze maakten hier deel uit van een groep. Ze deelden iets met elkaar. Er was ook tijdens het werk op de straat sociale controle naar elkaar. Ze waarschuwden elkaar als er een verkeerde klant bij zit. In de Huiskamer respecteerde iedereen elkaar en werden dergelijke sociale contacten gestimuleerd. In de Huiskamer kregen de transseksuelen erkenning voor wie ze zijn, hiermee komen we dan in laag vier van de piramide. Men bevond zich hier in een groep van gelijken (zowel qua transseksuelen als prostituees) zodat een bepaalde mate van aanzien en waardering binnen deze groep gevonden kon worden. Buiten deze groep is het voor een transseksueel heel moeilijk bijvoorbeeld waardering te krijgen voor wie zij is. Als in alle behoeften die in de onderliggende lagen beschreven staan voorzien wordt dan komen we op het punt van de zelfactualisatie. Hier krijgt men evenwicht in het vervullen van haar behoeften. Dit is een heel proces om hier te komen, zeker voor transseksuelen. Maar door de rust en hulp die er toen bestond kunnen ze stappen ondernemen op weg naar zelfactualisatie. Belangrijk is dus om bij het opzetten van het hulpaanbod in de nieuwe voorziening deze aspecten mee te nemen. En duidelijk in kaart te brengen wat de concrete behoeften bij de transseksuele prostituees zijn om daarmee de door SHOP-Huiskamer ingeslagen weg voort te kunnen zetten. 3.3 Hulpverlening voor de sluiting van SHOP-Huiskamer De hulpverlening zoals deze nu plaatsvindt voor de transseksuele prostituees bestaat uit begeleiding bij materiële hulp zoals aanvragen van een uitkering, van een verblijfsvergunning of het verkrijgen van een woning. SHOP-Hulpverlening richt zich hier op. Ook psychosociale hulpverlening is een wezenlijk onderdeel bij het maatschappelijk werk. SHOP-Huiskamer was de plek waar ook externe hulpverleners hun spreekuren houden zoals de GGD, Parnassia- Verslavingszorg en een veel bezocht huisartsenspreekuur. De transseksuelen kunnen als vrouw contact hebben met deze instanties terwijl ze officieel man zijn. Zij worden in hun waarde gelaten. SHOP-Huiskamer had ook als functie dat de transseksuelen in contact komen met andere transseksuelen en ervaringen kunnen uitwisselen. De cliënten en de instelling SHOP in zijn geheel waren het niet eens met de sluiting van de tippelzone. De cliënten en hulpverlening voorzagen een hoop problemen want de nieuwe opvangvoorziening zal geen passend alternatief zijn voor een tippelzone en geen bron van inkomstenwerving voor de doelgroep kunnen worden. Mogelijk te verwachte effecten van het gemeentebesluit zijn volgens de hulpverlening: 1. Uitwaaiering; Bij het beperken in uren en uiteindelijk verdwijnen van het domein tippelzone is de verwachting dat een groot deel van de vrouwen opschuift richting de raamstraten. Niet achter de ramen maar de straatprostitutie zal zich in de omgeving van de raamstraten manifesteren. Ook zal een deel elders in de stad gaan tippelen. Straatprostitutie zal zowel tijdens de dag als nachturen gaan plaatsvinden. 2. Criminalisering; De vrouwen zullen overgaan tot andere (criminele) vormen van inkomstenverwerving zoals diefstal met daarmee vermoedelijk meer overlast. 3. Achteruitgang in gezondheid; Een deel van de vrouwen zal buiten bereik van de hulpverlening komen met gevolgen voor de individuele en algemene volksgezondheid. Hierbij gaat het over ernstige vormen van overlast en een hogere prevalentie van infectieziekten als HIV, hepatitis en TBC. De vrouwen blijven verstoken van voorlichting met betrekking tot safe sex en safe use. Buiten bereik van de hulpverlening betekent een algemene verslechtering van de leef en werksituatie. 4. Toename geweldsdelicten; De vrouwen zullen grotere risico s nemen met betrekking tot eigen fysieke veiligheid. De afhankelijkheid en uitbuiting situaties met pooiers, vriendjes, dealers en klanten zal toenemen wat uiteindelijk fataal kan aflopen. Er zal sprake zijn van een toename van lichamelijke en geestelijk geweldsdelicten ten opzichte van de vrouwen. Het sociale netwerk, waarbij de prostituees o.a. elkaar informeren over risicoklanten, verdwijnt grotendeels. De controle en het zicht op deze gecompliceerde groep zal Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 14

15 verdwijnen waardoor er geen zorg geboden noch beleid gemaakt kan worden. Excessen kunnen daardoor ontstaan. 5. Ontstaan van nieuwe illegale circuits; Er zullen nieuwe, illegale domeinen ontstaan. Dit in de vorm van illegale bordelen die door loopjongens/handlangers worden voorzien van hun klandizie. De loopjongens/handlangers zullen ook ingezet worden om te verwijzen naar de plaatsen waar de illegale straatprostitutie zich manifesteert. De mobiele telefonie zal hierbij een uitstekend hulpmiddel zijn. Deze illegale concurrentie zal mogelijk effect hebben op de domeinen van particuliere clubs en escortbureaus. 6. Onvoorspelbaarheid; De nieuwe situatie zal zich ontwikkelen in een grote mate van onvoorspelbaarheid en in de context van een dynamische en complexe omgeving. Ook de wijze waarop de betrokken organisaties zullen reageren en anticiperen op de toekomstige verwachte en onverwachte ontwikkelingen is onvoorspelbaar. De wijze van handhaven en mate van repressie zal hier een grote invloed op hebben. De overheid, tevens ook de subsidiegever, heeft hoe dan ook besloten dat de tippelzone per 1 maart 2006 dicht moest. 3.4 Hulpverlening na de sluiting van SHOP-Huiskamer De gewenste aanpak van het probleem is de implementatie van het Projectplan SHOP Inloopvoorziening Transgenders [Bezemer, 2006] dat steeds door middel van voortschrijdend inzicht aangepast wordt. Doordat de tippelzone definitief is gesloten is het voorstel, middels het projectplan, gedaan om een humaan en adequaat aanbod te genereren voor deze doelgroep in de vorm van een laagdrempelige inloopvoorziening waarbij genderidentiteit en het leggen van en behouden van sociale (hulpverlenings) contacten de uitgangspunten zijn. Het aanbod bestaat uit interventies gericht op zorg- en uittreedopties. Om zorg op maat te kunnen bieden wordt door middel van inventarisatie van de hulpvraag bij de doelgroep en veldwerk bij vergelijkbare instanties een passend zorgpakket samengesteld. De overheid onderschrijft dit plan en heeft subsidiegelden ter beschikking gesteld. Er moet een passende locatie gezocht worden. De voorkeur van SHOP gaat uit om de bestaande Huiskamer om te bouwen tot een inloopvoorziening. Dit verzoek is helaas niet ingewilligd bij de gemeente omdat de locatie dan teveel gekoppeld blijft aan de voormalige tippelzone en voor overlast zou kunnen zorgen. Het oog is uiteindelijk gevallen op het pand aan de Herengracht waar momenteel ook SHOP-Hulpverlening en het hoofdkantoor is gevestigd. Er wordt bekeken hoe dit pand efficiënt verbouwd kan worden zodat zowel de medewerkers als de doelgroep transseksuelen naast elkaar kunnen verblijven op deze locatie. Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 15

16 Het doel wat betreft de hulpverlening is de hulpbehoeften, die door middel van deze Verhandeling geïnventariseerd zijn, als uitgangspunt te nemen. Hoofdstuk 3.2 geeft goed weer door middel van de piramide van Maslow aan welke behoeften ten tijde van SHOP-Huiskamer voldaan werd en welke dan ook gehandhaafd dienen te worden. De functie die SHOP-Huiskamer ook had is dat alle partijen bij elke gebracht werden, cliënten en externe hulpverleners. Daarnaast heeft deze doelgroep een complexe hulpverleningsproblematiek waardoor de kans bestaat dat de cliënten als pionnen tussen instellingen heen en weer geschoven gaan worden. Om dit alles te ondervangen is Casemanagement de goede manier om deze ontwikkelingen in goede banen te leiden. Voorop staat de cliënt met haar hulpbehoeften en door middel van casemanagement kan men tot een vorm van hulpverlening komen waarbij verschillende hulpverleners inhoudelijk met elkaar kunnen samenwerken, ieder vanuit een eigen deskundigheid, opvattingen en mogelijkheden en begeleid door een casemanager vanuit de opvangvoorziening van transseksuelen van SHOP. Hoofdstuk 5 van deze Verhandeling zal beschrijven welke vorm de opvang zal moeten krijgen om aan de beschreven behoefte te blijven voldoen. Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 16

17 4 ONDERZOEK Om de behoefte van de transseksuelen in kaart te brengen is een onderzoek uitgevoerd onder een representatieve steekproef van de doelgroep. Dit onderzoek bestond uit een afgenomen enquête met zowel open als gesloten meerkeuzevragen. Verder zijn er gesprekken met sleutelfiguren van betrokken instanties gevoerd. 4.1 Opzet onderzoek Het onderzoek dat is gehouden is een kwalitatief onderzoek onder de doelgroep. Dit betekent niet alleen gesloten meerkeuze vragen en het afnemen in interview vorm. Dit heeft als voordeel dat er doorgevraagd kan worden op de antwoorden op de open vragen [Baarda]. Een geheel kwalitatief open interview zou betekenen dat één van de voorwaarden is dat de respondenten een groot verbaal vermogen hebben, om gemakkelijk hun gedachten en gevoelens onder woorden te kunnen brengen. Gezien de grote hoeveelheid Spaans sprekende transseksuelen is er een taalbarrière en doordat deze doelgroep in eerste instantie vrij gesloten is, is de keuze gevallen op een niet geheel open interview maar zijn er meerkeuzevragen in verwerkt. Een bijkomend pluspunt is dat deze enquête daarmee ook afgenomen kan worden door de andere collega s. Het algemene doel is om de respondenten aan te laten geven wat zij na sluiting van de tippelzone en SHOP-Huiskamer terug zouden willen zien komen in de nieuwe opvang die voor hun gerealiseerd gaat worden. Hierbij is gefocust op drie kernzaken, te weten: Achtergrond van de doelgroep Type Opvang wat moet de nieuwe opvang volgens de doelgroep gaan bieden Hulpvraag wat zijn de hulpvragen op materieel en psychosociaal gebied Duidelijk is aangegeven dat de resultaten van de enquête anoniem verwerkt zullen worden. De enquêtes zijn in het Nederlands en Spaans opgesteld. In totaal zijn er 5 Nederlandse enquêtes afgenomen en 10 Spaanse. In het veld zijn ook een aantal persoonlijke gesprekken gevoerd. Er is een gesprek met Thomas Wormgoor en Laura de Loos van de Werkgroep Transseksualiteit en Genderdysforie gevoerd. Dit is een belangrijke organisatie die zich in Nederland al geruime tijd bezig houdt hulpverlenen aan transseksuele en genderdysfore personen en hun familie. De Werkgroep is sinds 1984 een onderdeel van de Vereniging Humanitas en heeft als standplaats Amsterdam [Werkgroep Transseksualiteit]. Ook is er een gesprek gevoerd met Kees van der Rhee, Parnassia / PsyQ, werkzaam als seksuoloog. De doelgroep waar Kees mee werkt zijn cliënten met een genderdysforie. Hij behandelt de cliënten met name op het psychosociale vlak. Een belangrijke reden voor dit gesprek is dat SHOP en PsyQ beiden in en rondom Den Haag werkzaam zijn. Getoetst is ook of er samenwerking mogelijk is. Uiteraard is er ook gesproken met SHOP-Hulpverlening en destijds met SHOP-Huiskamer. Hier ligt al geruime tijd visie en deskundigheid met betrekking tot deze doelgroep. De sleutelfiguren zijn ondervraagd middels een persoonlijk gesprek. Hiervoor is bewust gekozen omdat er een duidelijke interactie in moest ontstaan in een open gesprek zonder alleen maar vraag en antwoord. De reden hiervoor is dat de andere partij in de gelegenheid gesteld moest worden vragen te stellen over de te realiseren opvang en daarmee eventueel sturing en advies kon geven binnen het onderzoek. In januari 2006 is de doelgroep transseksuele prostituees uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst in SHOP-Huiskamer. Het doel van deze bijeenkomst was om de vrouwen te informeren over de laatste stand van zaken met betrekking tot de sluiting van de tippelzone maar met name om aan te geven dat SHOP druk doende is om een locatie te organiseren waar SHOP- Huiskamer door kan gaan in het voorzien van de behoeften. Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 17

18 Op deze bijeenkomst zijn vijf personen geweest. Met deze personen is uitgebreid gediscussieerd. Aansluitend hebben zij de enquête in het bijzijn van een medewerker van SHOP ingevuld. De overige enquêtes zijn in de periode daarna afgenomen. Het totale aantal afgenomen enquêtes is 15. Dit is een derde van de totale doelgroep ten opzichte van de registratie die gemaakt is in De enquêtes zijn geturfd en deze aantallen zullen worden geanalyseerd en grafisch worden weergegeven in de volgende paragrafen. Van de open vragen is een korte samenvatting gemaakt. Opvallend is dat de antwoorden op de open vragen over de Hulpvraag een totaal ander antwoord geeft dan de meerkeuze vragen. Deze twee vragen waren oorspronkelijk bedoelt om een soort controle op elkaar te kunnen uitvoeren of de antwoorden zouden corresponderen. Er is nu extra informatie uit voort gekomen die gebruikt zal worden bij de opzet van de nieuwe opvang. Tussen januari en maart 2006 zijn de gesprekken gevoerd met de sleutelfiguren in het veld. Van de gesprekken met PsyQ en Humanitas is een kort gespreksverslag opgenomen in deze Verhandeling. De resultaten van de gesprekken met SHOP-Hulpverlening zitten door de Verhandeling heen verweven. 4.2 Resultaten Enquête: Achtergrond Achtergrond - Leeftijd Tweederde deel van de ondervraagden heeft een leeftijd onder de 30 jaar. Hiervan is de helft weer onder de 25 jaar. Een ondervraagde geeft aan boven de 41 jaar te zijn, namelijk 43 jaar jaar jaar jaar jaar 1 Achtergrond - Woonplaats Acht van de 15 ondervraagden komen uit Den Haag. Degenen die uit de plaats elders komen geven aan uit Leiden te komen. Slechts één van de ondervraagden is dak- en/of thuisloos. Den Haag 8 Rotterdam 2 Amsterdam 2 Elders 2 Dakloos / thuisloos 1 Achtergrond - Culturele achtergrond Opvallend bij dit resultaat is de grote groep uit Zuid-Amerika. Deze groep is een tweederde deel van het totale aantal ondervraagden. Dit komt overeen met de eerder genoemde registratie uit Registratie Transseksuelen Onderzoek 2006 Nederland Zuid-Amerika Europa Azië Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 18

19 Achtergrond - Prostitutie Op de vraag hoe lang de ondervraagden al in de prostitutie werken geeft onderstaande tabel de gegeven antwoorden. 0 3 jaar jaar jaar 4 Langer dan 10 jaar 2 Op de vraag of zij na sluiting van de tippelzone in de prostitutie blijven werken werd door de meerderheid volmondig Ja geantwoord. Een aantal ondervraagden hebben ook duidelijk aangegeven waar zij dan hun werkzaamheden in prostitutie voortzetten. Het grootste deel zet het werk wel voort maar kon niet aangeven waar. Nee 2 Ja, in raamprostitutie 2 Ja, in een club 1 Ja, bij een escort 0 Ja, op straat 3 Ja 6 De reden dat de ondervraagden juist in Den Haag in de prostitutie zijn gaan werken ligt uiteen. De allervoornaamste reden is geld verdienen. Waar ze het geld voor nodig hebben dat verschilt. Er is geld nodig voor de transformatie, er moet geld naar familie, er is geen inkomen vanwege illegaliteit; het is de laatste uitweg om geld bij elkaar te krijgen. Daarnaast wordt ook aangegeven dat het vlakbij de woonplaats is en dat men zich er erg veilig voelt omdat de groep transseksuelen behoorlijk vertegenwoordigt is en er dus sociale controle is. 4.3 Resultaten Enquête: Type Opvang Type Opvang - Openingstijden Op de vraag op wat voor tijden de nieuwe opvang open moet zijn waren meerdere antwoorden mogelijk. De meeste waren geven de voorkeur aan een 24-uurs opvang. De nacht en avond kwamen voor maar met een beduidend lagere score. De ochtend en van 9-17 uur werden niet één keer genoemd. Hieronder een grafisch overzicht van de wensen met betrekking tot de openingstijden. SHOP-Huiskamer was in de nachtelijke uren geopend Openingstijden nieuwe opvang 24 / 24 uur 9-17 uur Ochtend Middag Avond Nacht Weekend Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 19

20 Type Opvang - Slaapvoorziening Op de vraag of een slaapvoorziening noodzakelijk is in de nieuwe opvang werd bijna unaniem Ja gezegd. Eén ondervraagde gaf Nee als antwoord omdat ze een eigen woning heeft. De anderen gaven als reden op: Geen huis Na het sluiten van de tippelzone wordt het ons onmogelijk gemaakt om geld te verdienen om huur te betalen van een huis dan wel van een hotelkamer Er zijn voor transseksuelen geen andere opvangmogelijkheden met slaapgelegenheid in Den Haag Type Opvang - Faciliteiten De gewenste Faciliteiten voor de nieuwe opvang worden hieronder grafisch weergegeven. Bij anders is tweemaal gescoord. De antwoorden die hierbij horen zijn: sociale contacten en hulpverleners. Duidelijk is dat men veel waarde hecht aan de genoemde faciliteiten Faciliteiten nieuwe opvang Toilet Douche Kookgelegenheid Internet Televisie Kluisjes Verkoop condooms etc. Anders Type Opvang - Activiteiten De gewenste Activiteiten voor de nieuwe opvang worden hieronder grafisch weergegeven. Eén maal is anders geantwoord en wordt aangegeven dat kleding maken ook een wenselijke activiteit is. Gezien de herkomst van de doelgroep is het begrijpelijk dat de cursus Nederlands de hoogst scorende activiteit is Activiteiten nieuwe opvang Uiterlijke verzorging Creatieve expressie Dagjes uit Cursus algemeen Cursus Nederlands Cursus computeren Cursus assertiviteit Televisie kijken Anders Opvang Transseksuele Prostituees in Den Haag 20