een pluspunt voor de natuur Vleermuizen in bunkers
|
|
- Nora Lemmens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 een pluspunt voor de natuur Vleermuizen in bunkers
2 Ontstaan van de Belgische bunker De loopgraven van de Eerste Wereldoorlog maakten de manschappen kwetsbaar. Daarom ontwierp men overdekte schuilplaatsen in beton. Bunkers waren eenvoudig te construeren, goed bestand tegen beperkte vuurkracht van infanterie en veldartillerie, en klein genoeg om niet op te vallen. Er werden daarom al snel duizenden bunkers gebouwd, waardoor de zware artillerie geen mogelijkheid meer had om ze efficiënt te bestrijden. Net zoals loopgraven samen een volledig systeem vormden, werden er ook bunkerstellingen ontworpen. Dat gebeurde zowel door het Duitse leger tijdens de bezetting, als door het Belgische leger tijdens het interbellum. De stellingen kwamen op militaire verdedigingslinies. De belangrijkste zijn de Stelling Kust, de Hollandstellung, het Bruggenhoofd Gent, de Dekkingstelling Albertkanaal, de Stelling Grens (Antwerpen - Noord-Kempische kanalen - Maas - tot het zuiden van Luik), de Dekkingstelling Luik-Namen, een versterking van de Hoofdweerstandstelling rond Antwerpen (Koningshooikt tot Waver), en de Stelling Ninove-Waver Deze brochure is een gezamenlijke uitgave van Natuurpunt Beheer vzw en het Agentschap voor Natuur en Bos van de Vlaamse overheid. Het initiatief is één van de actiepunten binnen het LIFE-project BatAction, en wordt gesteund door het LIFE-fonds van de Europese Gemeenschap. Verantwoordelijke uitgever: Chris Steenwegen Coxiestraat Mechelen. Foto s: Wout Willems, Diederik Willems, Vilda Rollin Verlinde/Yves Adams 2
3 REDUIT Gent Antwerpen PFA Turnhout STELLING Koningshooikt Ninove HOOFD- KW WEERSTAND- STELLING Brussel Leuven Maastricht Legende Nieuw fort Halle Waterloo Wavre Namur PFN Liège PFL Lansival Beusdaal Gemoderniseerd fort Omgebouwd fort Antitankhindernis Schuilplaatsen PFA: Versterkte Stelling Antwerpen PFL: Versterte Stelling Luik PFN: Versterkte StellingNamen Forrières Recogne Libramont Neufchâteau Habbay- la-neuve Bastogne TPG: Bruggenhoofd Gent KW: Koningshooikt - Wavre Vance Arlon Groepje franjestaarten in winterslaap. Foto: Vilda/Yves Adams 3
4 Bouw Er werden talloze verschillende bunkertypes ontwikkeld, telkens afhankelijk van de ligging en het militaire doel. Het ontwerp werd op voorhand uitgetekend en ze konden snel gebouwd worden. Meestal bestaan ze uit een kleine toegangsruimte met daarachter één of twee grotere kamers. 4
5 Vleermuizen in de bunkers Vleermuizen zijn kleine zoogdiertjes. Afhankelijk van de soort, meten zij tussen 5 en 10cm. De dieren vliegen s avonds uit om te jagen en eten uitsluitend insecten. Zij vinden die gemakkelijk onder het licht van lantaarnpalen, in het bos of boven waterplassen. In Vlaanderen leven nog maar 17 soorten vleermuizen van de 21 die er voorkwamen. De meeste daarvan zijn minder algemeen tot bijna verdwenen. Alle Europese vleermuizen houden s winters een winterslaap. Dat is hun manier om de winter goed door te komen, wanneer het koud is en er bovendien bijna geen insecten rondvliegen. De overwintering is heel belangrijk. Een vleermuis stelt dan ook strenge eisen en gaat op zoek naar een overwinteringsplaats met een echt grotklimaat : het vriest er niet, is er rustig en vochtig. Soms kan zij dat vinden in de talloze kleine hotelletjes die Vlaanderen rijk is... bunkers! 5
6 Voor zeven soorten vleermuizen is de bescherming van de overwinteringsplaatsen zoals forten, ijskelders en bunkers ronduit cruciaal voor hun voortbestaan in Vlaanderen. Een goede winterslaapplaats moet aan drie belangrijke voorwaarden voldoen: 1. Een hoge luchtvochtigheid, om tijdens de overwintering niet uit te drogen. Een luchtvochtigheidsgraad hoger dan 90% is ideaal voor vleermuizen; 80% is een absolute minimumgrens. 2. Een constante temperatuur die boven het vriespunt blijft. 0 tot 5 C is ideaal. 3. Voldoende rust. Vleermuizen gaan tijdens hun winterslaap in lethargie. Hun lichaamstemperatuur daalt tot enkele graden boven de omgevingstemperatuur. Hun hartslag daalt van enkele honderden tot nauwelijks enkele slagen per minuut. Ademhalen doen ze nog maar één keer per minuut. Als vleermuizen tijdens de winter verstoord worden, begint hun hart sneller te slaan en stijgen de lichaamstemperatuur en de ademhaling... en dat verbruikt heel veel energie. Omdat de dieren al hun vetreserves nodig hebben om de winter door te komen, kan verstoring al snel de dood tot gevolg hebben. 6
7 Soorten Grootoorvleermuis (1) Deze vleermuis is gemakkelijk te herkennen aan zijn uitzonderlijke grote oren. In de winter plooit zij ze onder haar vleugels. Grootoorvleermuizen overwinteren in de nabijheid van de buitenlucht en kan je daarom terugvinden in kleinere objecten zoals bunkers, maar overwinteren vermoedelijk even goed in holle bomen en gebouwen. Watervleermuis (2) Het roze snuitje is één van haar kenmerken. De soort jaagt in de zomer laag boven waterplassen. In het najaar zoekt ze haar overwinteringsplaats in kleine gaatjes en spleten in de forten, groeven, ijskelders en bunkers. 1 2 Baardvleermuis (3) en Brandts vleermuis Deze twee vleermuizen hebben beide een donker snuitje. Met het blote oog zijn de soorten moeilijk van elkaar te onderscheiden. Ze jagen allebei graag in vochtige bossen. Ze kunnen een iets koudere temperatuur verdragen in de forten, groeven, ijskelders en bunkers zolang die maar constant is. 3 7
8 Franjestaart (4) Deze soort heeft heel lange, haast doorschijnende oren. De Franjestaart is een vrij zeldzame soort die zeker ten zuiden van het Albertkanaal maar weinig voorkomt. Zij verkiest een niet te koude, constante temperatuur. Meervleermuis (5) Eén van onze grootste vleermuizen: 6 à 7 cm lang, en een zeldzame soort. Ze jaagt boven ruime open waterplassen. Ze kruipt tijdens de winter ver weg in forten en groeven, en is te kieskeurig voor bunkers. 4 Ingekorven vleermuis (6) Ze dankt haar naam aan het ingekerfde oortje. Deze zeldzame soort is de enige in Vlaanderen die steeds vrij aan het plafond hangt, en daardoor extra kwetsbaar. De ingekorven vleermuis slaapt heel lang (van september tot half mei) en is heel verstoringsgevoelig. Ze zoekt een warm, zeer stabiel plaatsje heel diep in fortgangen en steengroeven. Je vindt ze om die reden niet in bunkers
9 Wetgeving/bescherming Vleermuizen en hun verblijfplaatsen zijn op het hele Vlaamse grondgebied beschermd door de Vlaamse en Europese wetgeving. Dat betekent dat het verboden is om vleermuizen te bejagen, te vangen, in gevangenschap te houden of te doden, de woon- of schuilplaatsen van vleermuizen te beschadigen of te verstoren, de dieren te vervoeren, te verhandelen of kosteloos af te staan. Toch is het moeilijk om die bescherming werkelijkheid te maken. De leefwereld van de diertjes is meestal onbekend, verstoring wordt vaak onderschat en vaak weet men zelfs niet dat er vleermuizen verblijven onder een dak, in een holle boom, of in een kelder of bunker. Deze folder wil eigenaars en beheerders van bunkers aanmoedigen om vleermuizen een hart onder de riem te steken. Want meestal volstaan een paar eenvoudige maatregelen om een bunker geschikt(er) te maken voor vleermuizen. Zo werken we samen actief aan meer biodiversiteit, ook in jouw buurt! Naast bunkers zijn er nog plaatsen waar vleermuizen graag verblijven. In oude, vervallen gebouwen kunnen kelders voldoen, in oude kasteeldomeinen zijn er ijskelders, enz. Die plaatsen zijn even waardevol als bunkers, en je kan er dus dezelfde tips toepassen om de vleermuizen in jouw omgeving een handje te helpen! 9
10 Een bunker inrichten voor vleermuizen Een bunker succesvol inrichten voor vleermuizen is meestal eenvoudig en goedkoop. Toch is het soms moeilijk om te weten wát je moet doen. We zetten hier enkele zaken op een rijtje, zodat je een goed beeld kan vormen van de mogelijkheden. Vooraleer werkelijk aan de slag te gaan, kan je een vrijwilliger van de Vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt in jouw buurt contacteren! Hij/zij neemt graag bij jou een kijkje, schat de verwachtingen in en geeft je praktische tips. Mogelijk is er ook lokale financiële steun voor de aankoop van het inrichtingsmateriaal. Stap 1: verstoring vermijden Het is belangrijk dat vleermuizen ongestoord kunnen overwinteren. Een van de meest ingrijpende maatregelen is dan ook het afsluiten van de verblijfplaats met een vandalismebestendige deur. Hoe kleiner de deur, hoe stevig en warmer voor de vleermuizen. Overtollige deuropening kan je dichtmetsen. Voor vleermuizen blijft bovenaan de deur een smalle invliegopening behouden, die minimum 40cm breed en 7cm hoog is maar ook gewoon een uitsparing kan zijn bovenaan (je plaatst dus een deur die te kort is). Maak de invliegopening niet hoger dan 15cm, want dan kunnen kinderen binnenkruipen. Stap 2: vochtigheid Vleermuizen hebben nood aan een hoge luchtvochtigheid, liefst tot 90%. In veel gevallen is de bunker uit zichzelf vochtig, of wordt hij vochtig wanneer de luchtcirculatie beperkt wordt door het plaatsen van de toegangsdeur (condensatievocht). 10
11 Is dat niet het geval, dan zijn er verschillende mogelijkheden om de vochtigheid toch te verhogen (regenwater tot binnen geleiden of zelfs waterdichting aanbrengen). Producten die je gebruikt voor waterdichting mogen in geen geval toxische stoffen bevatten. Stap 3: temperatuurbuffering Een bunker blijft een goed geïsoleerd, maar klein overwinteringsobject. Zonder een goede buffering, kan de binnentemperatuur bij vrieskou al snel mee zakken. Door het plaatsen van een 2de afscheiding (een tussendeur ), voorkom je dat de warme lucht snel uit de bunker ontsnapt. Zo n binnendeur plaats je best na het inkomlokaal, en kan bestaan uit een eenvoudige houten plaat (vb. betonplex.), met een schuifgrendel. Ook hier voorzie je een invliegopening voor vleermuizen, maar ongeveer 40 à 50 cm van het plafond. De opening is dus lager dan in de eerste deur, waardoor een warme luchtbel tegen het plafond kan blijven hangen. Een uitgespaarde deur in de plaat voorkomt dat je bij het openen vleermuizen plet die tegen de hoek van de deurstijl hangen. Een bijkomende buffering kan je realiseren door extra aarde tegen de bunker te leggen, of met vegetatie rond de bunker die de wind breekt. Stap 4: Hanggelegenheid Vleermuizen kruipen graag diep weg in spleten en kieren. Door extra kleine plaatsjes te creëren, maak je het aantrekkelijker voor hen! Dat kan door holle bakstenen op te hangen waar ze in of achter kunnen kruipen, of zelfs door kleine cementpropjes tegen de muren aan te brengen! Bevestig holle bakstenen stevig genoeg: ze mogen niet schommelen als je er per abuis tegen stoot. Hang ze horizontaal of met de muurzijde iets hoger, vleermuizen kruipen niet graag omlaag. Stap 5: Omgeving Een omgeving kan je niet altijd aanpassen, maar is vaak reeds redelijk geschikt. Als je meerdere bunkers hebt, kan je best eerst degene inrichten die best gelegen zijn. 11
12 Bomen en struiken Vleermuizen vinden hun weg door punten en lijnen in hun omgeving: bomen, struiken of weipaaltjes, een beekje, enz. Een vrijstaande bunker (meer dan 30m) in het veld is voor het diertje moeilijk te bereiken. Bovendien vliegen tussen struiken en bomen veel insecten die als voedsel dienen voor vleermuizen, en zorgt vegetatie nabij de bunker voor een warmere verblijfplaats. 12
13 Waterpartijen Zuiver water staat garant voor een rijk insectenleven. Een vijver, riviertje of kanaal in de omgeving is erg geliefd. Dikwijls staan bunkers langs waterlopen, wat het voor de vleermuizen eenvoudig maakt om te jagen of zich te verplaatsen. Duisternis Enkele vleermuizen durven jagen op de insecten die rond lantaarnpalen vliegen, maar de meeste soorten vleermuizen hebben een grondige hekel aan licht. Tegenwoordig is er s nachts bijna overal verlichting, zodat er nog maar weinig echt donkere plekjes overblijven om rustig te jagen. Sommige vleermuizen vliegen zelfs kilometers ver om via een donkere tunnel een bos aan de overkant van een felverlichte autosnelweg te bereiken. Ook wij kunnen helpen, door overbodige buitenverlichting te doven! Water in de buurt van bunkers is ideaal voor vleermuizen. Hier de antitankgracht te Kapellen. Vleermuizenwerkgroep 13
14 Zitten er vleermuizen in je bunker? Proficiat! Nadat je bunker is ingericht, neemt de Vleermuizenwerkgroep graag samen met jou één maal per winterperiode een kort kijkje. Het is belangrijk om na te gaan hoe het vleermuizenaantal in jouw streek evolueert. De gegevens worden nauwgezet bijgehouden en je krijgt zelf ook een overzicht. 14
15 Contact Vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt Coxiestraat Mechelen
16 Word lid van Natuurpunt Natuurpunt telt gezinnen als lid en beheert ha natuur, verspreid over ruim 500 gebieden in heel Vlaanderen. Word ook lid! Om je steun te betuigen. Als lid van Natuurpunt ontvang je 4 keer per jaar Natuur.blad, ons ledenblad boordevol informatie over de natuur. De plaatselijke afdeling in je gemeente houdt je op de hoogte van de lokale activiteiten via een eigen nieuwsbrief of tijdschrift. Als lid kan je met het hele gezin gratis deelnemen aan duizenden geleide wandelingen en andere activiteiten van Natuurpunt. Bovendien krijg je 10% korting op boeken, verrekijkers en andere producten in de Natuurpunt-winkel. Je ontvangt ook een aantrekkelijk welkomstpakket. Daarin vind je onder meer een CD met vogelgeluiden en een Natuur.gids met 66 uitgestippelde een pluspunt voor de natuur wandelingen en fietstochten in de mooiste natuurgebieden van België. Het lidgeld bedraagt 24 euro per gezin. Lid worden kan door overschrijving op rekeningnr met vermelding nieuw lid via bataction of schrijf in via de website
Een (t)huis voor vleermuizen. Waar kunnen ze zich verschuilen
Een (t)huis voor vleermuizen Waar kunnen ze zich verschuilen Aantal soorten Vlaanderen kent zo n 21 soorten vleermuizen waarvan slechts enkelen geregeld in gebouwen voorkomen. Meestal gaat dit om de gewone
Nadere informatieInformatieles Vleermuizen
Informatieles Vleermuizen De les is bedoeld voor groep 5 t/m 8 van het primair onderwijs en leerjaar 1 en 2 van het voortgezet onderwijs. Er komen verschillende facetten over het leven van de vleermuis
Nadere informatieInleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat?
Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat? Je valt in een diepe slaap en wordt in maart pas weer
Nadere informatieWinterslaap. Met filmpjes, werkblad en puzzels. groep 5/6. uitgave januari 2013
uitgave januari 2013 Winterslaap Met filmpjes, werkblad en puzzels groep 5/6 inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een winterslaap? 4 2. Lage hartslag 5 3. Lage temperatuur 6 4. Winterrust 7 5. Winterslapers
Nadere informatieWinterslaap. groep 5/6
Winterslaap groep 5/6 inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een winterslaap? 4 2. Lage hartslag 5 3. Lage temperatuur 6 4. Winterrust 7 5. Winterslapers 8 Werkblad winterslaap 15 Schrijf je eigen e-boek 16
Nadere informatieVleermuizen: ecologie, functie van laanbomen, wettelijke bescherming. Natuurbescherming is toch tijdloos?
Vleermuizen: ecologie, functie van laanbomen, wettelijke bescherming Peter Twisk Natuurbescherming is toch tijdloos? Foto: Erik Korsten In Europa komen zo n 40 soorten voor, in Nederland 17 soorten. Ze
Nadere informatiejanuari 1 dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag 31 Nieuwjaar 1 2 3 4 5 Kerstvakantie 2013
Kalender 2014 januari 1 COVER: Wouter Pattyn Naturalight.be Kleine Hoofdgracht - Netevallei BOVEN: Wouter Pattyn Naturalight.be Latemse Meersen maandag 30 Kerstvakantie 2013 dinsdag woensdag donderdag
Nadere informatieVleermuizen in winterslaap determineren
Vleermuizen in winterslaap determineren Daan Dekeukeleire Herwerking: Lieselot De Vos VleermuizenWerkgroep Oost-Vlaanderen - JNM ZWG Opbouw Winterslaap en verstoring Leren tellen Leren determineren Verschillen
Nadere informatieVleermuiswinterobjecten: ingang, microklimaat en vleermuizen. Anne-Jifke Haarsma
Vleermuiswinterobjecten: ingang, microklimaat en vleermuizen Anne-Jifke Haarsma Inleiding In de winter slapen vleermuizen Meestal in ondergrondse objecten, zoals een fort, ijskelder, bunker of mergelgroeve
Nadere informatieEen netwerk voor vleermuizen
Een netwerk voor vleermuizen Herman Limpens Foto: Erik Korsten mmv Eric Jansen & Marcel Schillemans Een netwerk van leefgebieden met verschillende functies verblijfplaatsen + vliegroutes + jachtgebieden
Nadere informatieVleermuizen. in forten
Vleermuizen in forten Voorwoord Dat de fortengordels rond Antwerpen een grote historische waarde hebben staat buiten kijf. Tegenwoordig vervullen ze echter ook een andere grote functie, die vaak onderschat
Nadere informatieGeachte burgemeester Casteur, beste schepenen, 2010 was met het Internationaal Jaar van de Biodiversiteit al een
Dinsdag 19 april 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Onthulling 100ste vleermuisvriendelijk schildje Outer (Ninove) Geachte burgemeester Casteur, beste
Nadere informatieLifeproject BatAction. Actieplan voor 3 bedreigde vleermuissoorten
Lifeproject BatAction Actieplan voor 3 bedreigde vleermuissoorten LIFE project! Lifeproject BatAction Samenwerking Steun van het financieringsfonds LIFE van de Europese Gemeenschap 946.136 augustus 2006
Nadere informatieSlapen in de winter. Grote Hoefijzerneus
Slapen in de winter 1 Vleermuizen houden een winterslaap. Hierbij verlaagt hun metabolisme en zijn ze niet in staat snel te reageren bij veranderende omstandigheden (1). Ze hebben dus een zeer stabiele
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b
Bijlage VMBO-KB 2011 tijdvak 1 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b Vleermuizen - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 50. Bij
Nadere informatieGevlederde Vrienden. Vleermuizen in en om het huis
Gevlederde Vrienden Vleermuizen in en om het huis Nu de zomer in aantocht is en het terrasjesweer begint, zal je op mooie zomeravonden tegen valavond thuis de acrobatische toeren kunnen bewonderen van
Nadere informatieHet verloop van het aantal vleermuizen in een winterverblijf
Het verloop van het aantal vleermuizen in een winterverblijf Anne-Jifke Haarsma (ahaarsma@dds.nl) Wanneer arriveren vleermuizen eigenlijk in hun winterverblijf? Is dit moment gekoppeld aan bijvoorbeeld
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2011 tijdvak 1 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. GT-0191-a-11-1-b Vleermuizen - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 41 tot en
Nadere informatieVademecum voor het tellen van uitvliegers
Vademecum voor het tellen van uitvliegers Vleermuizenwerkgroep Oost-Vlaanderen 2014 1 Telperiode Het tellen wordt best uitgevoerd eind mei/juni, vóór het spenen van de jongen. Daardoor kan het aantal volwassen
Nadere informatieVan: Verzonden: Aan: Onderwerp:
Van: Erik Korsten [mailto:a.j.h.m.korsten@buwa.nl] Verzonden: vrijdag 21 september 2012 15:22 Aan: Beers, Erik van; Assema, Renée van Onderwerp: Vleermuizen in Belgenmonument! Dag Erik en Renée, bij deze
Nadere informatiegrazers helpen de natuur.
grazers helpen de natuur. Begrazing vroeger en nu Lang geleden kwamen in Vlaanderen allerlei soorten grazers voor: mammoeten, wisenten, oerrunderen, elanden... Die grazers zorgden ervoor dat Vlaanderen
Nadere informatieDe vleermuis. Colin ziet ze vliegen, jij ook? 2016 Colin Beekman Gebaseerd op presentatie 2013 van Harrie Pelgrim
Colin ziet ze vliegen, jij ook? 2016 Colin Beekman Gebaseerd op presentatie 2013 van Harrie Pelgrim ! Programma Algemene info Soorten Onderzoek aan vleermuizen Video-opname(s) 2 Algemeen zoogdier zeer
Nadere informatieOele de uil vertelt over hoe de verschillende dieren de winter doorkomen
Hier zien jullie alweer de derde uitgave van ons jeugdblad. Ook nu heeft de Oele weer heel wat te vertellen. Lees maar gauw. Oele de uil vertelt over hoe de verschillende dieren de winter doorkomen Zoogdieren
Nadere informatiewww.natuurindewijk.nl
OPHANG- EN PLAATSINGSINSTRUCTIE Gefeliciteerd met Uw nestkast verblijfkast bijenhotel! Fijn dat U mee wilt werken aan het project. In de stad zijn er voor gebouw bewonende dieren steeds minder mogelijkheden
Nadere informatieZoogdieren in het Bos
Zoogdieren in het Bos Nederland Bos Bosrand Slaapplaats Kraamkolonies Totaal Percentage Rode Lijst Paarplaats 1994 inheems grondgebonden 41 9 16-25 61% 5 vleermuis 19 10 1 2 13 68% 6 verdwenen grondgebonden
Nadere informatieVerslag fortentelweekend 1-2-3 februari 2013
Verslag fortentelweekend 1-2-3 februari 2013 Organisatie: Filip Borms, Kris Boers, Ben Van der Wijden, Sven Verkem en Wout Willems Verslag: Kris Boers Foto s: Sven Verkem en Lobke Thijsssen 1 oktober 2012
Nadere informatieBeheer van bomen en bos i.r.t. vleermuizen
Beheer van bomen en bos i.r.t. vleermuizen Als je niets doet. krijg je bos, bos en Als je niets doet met bos. krijg je chaos.? Bos of. plantage? We hebben een uitgebreide cultuur van omgaan met bomen Bomen
Nadere informatieHet begin van de winter
WINTER 21 december WINTER 2 Het begin van de winter Vanaf 21 juni worden de dagen weer langzaam korter. De zomer duurt tot 22 of 23 september. Dan zijn de dag en de nacht overal even lang. Met andere woorden:
Nadere informatieEen vleermuis in huis
Een vleermuis in huis Een vleermuis vliegt rond in huis. Wat kan U zelf doen? Een vleermuis meestal een jong, onervaren dier - zal soms via een open deur of raam binnenvliegen in een huis, garage of een
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b
Bijlage VMBO-KB 2011 tijdvak 1 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-11-1-b Vleermuizen - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 50. Bij
Nadere informatieVleermuizen. in onze omgeving
Vleermuizen in onze omgeving De meeste mensen komen nooit in aanraking met vleermuizen Toch kan het gebeuren dat een vleermuis uw huis als tijdelijke verblijfplaats kiest of per ongeluk in uw kamer terechtkomt.
Nadere informatieCursus Vleermuizen. Zoogdieren : Evolutie. Bewerking: Joeri Cortens
Cursus Vleermuizen Bewerking: Joeri Cortens Zoogdieren : Evolutie Innovaties: * endotherm - haar * jongen zogen * voedselspecialisatie - tanden - kauwspieren 2 1 De Mythe voorbij Vleermuizen vliegen niet
Nadere informatieA bat friendly colour spectrum? Effecten van klimaatverandering op vleermuizen
A bat friendly colour spectrum? Effecten van klimaatverandering op vleermuizen Herman Limpens en Jasja Dekker Effecten van klimaatverandering op vleermuizen?? Vooral: analyserende speculerende verhalen
Nadere informatieONDERZOEK NAAR DE WATERVLEERMUIS IN DE OPSTALLEN VAN HET: SIEGERPARK. Projectnummer : 30.06.03 Datum : 07 juni 2010
ONDERZOEK NAAR DE WATERVLEERMUIS IN DE OPSTALLEN VAN HET: SIEGERPARK Projectnummer : 30.06.03 Datum : 07 juni 2010 Onderzoek naar de Watervleermuis 1 Inhoudsopgave 1 ALGEMEEN 1.1 Watervleermuis algemeen
Nadere informatieAANVULLEND ONDERZOEK WINTERVERBLIJFPLAATSEN VLEERMUIZEN LOCATIE OORDT, VRIEZENVEEN
AANVULLEND ONDERZOEK WINTERVERBLIJFPLAATSEN VLEERMUIZEN LOCATIE OORDT, VRIEZENVEEN GEMEENTE TWENTERAND 25 januari 2010 B01035/OF0/002/700613/jbp Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding 3 1.2 Plangebied 3 1.3
Nadere informatieWinterslaapplaatsen van vleermuizen
Winterslaapplaatsen van vleermuizen Leidraad bij de bouw, de inrichting en het beheer van vleermuiswinterverblijven Vleermuiswerkgroep Noord-Brabant Tekst: Peter Twisk, Fons Aelberts Voorplaat: Voltooide
Nadere informatieVleermuizen DEN HAAG EN OMGEVING KAARTBIJLAGE. Kees Mostert, Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland
Vleermuizen in DEN HAAG EN OMGEVING 2009-2011 KAARTBIJLAGE Kees Mostert, Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland SAMENVATTEND RAPPORT VLEERMUIZEN ONDERZOEK DEN HAAG 2009 t/m 2011 K. Mostert Stichting Zoogdierenwerkgroep
Nadere informatieVleermuizen in het bosbeheer: aantal verwijzingen per hoofdstuk in het referentiewerk uit 2010
Vleermuizen en (oude) bossen in West-Vlaanderen: van bijna crash via strongholds naar herstel? Vleermuizen in het bosbeheer: aantal verwijzingen per hoofdstuk in het referentiewerk uit 2010-34, faunabeheer:
Nadere informatieDieren in de winter. Kids for Animals winter spreekbeurt. Brrr. Honden
Dieren in de winter Brrr In de winter kun jij een lekkere warme trui aantrekken. Bij dieren werkt dit anders. Sommige kunnen heel goed tegen de kou, andere minder. Het ene dier krijgt een dikke vacht,
Nadere informatie6+ 10 WAT MAAKT EEN BOS TOT EEN BOS? 3+ 8 + Opdracht EDUKIT 3
WAT MAAKT EEN BOS TOT EEN BOS? 6+ 10 + Wanneer is een bos een bos? Een paar bomen samen vormen pas een bos als ze een oppervlakte van 1/2 hectare beslaan. Je zou dit kunnen vergelijken met een voetbalvel
Nadere informatieinhoud blz. Inleiding 1. Twee hoofdsoorten 2. Echo 3. Huid en vleugels 4. Jonge vleermuizen 5. Vleermuizen in Nederland
Vleermuizen inhoud blz. Inleiding 3 1. Twee hoofdsoorten 4 2. Echo 6 3. Huid en vleugels 7 4. Jonge vleermuizen 8 5. Vleermuizen in Nederland 9 6. Andere soorten vleermuizen 11 7. Vleermuisweetjes 13 8.
Nadere informatieRode bosmier SOORTEN MIEREN
Rode bosmier De rode bosmier ontdek je soms al snel. Als je bijvoorbeeld in het bos loopt en dan ergens gaat zitten. Opeens zitten ze overal. In je broekspijpen, op je arm, tot in je sokken aan toe! En
Nadere informatieVoorbereiding post 4. Nachtbrakers Groep
Voorbereiding post 4 Nachtbrakers Groep 5-6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard Dit is de Powerpointserie als voorbereiding op post 4: Nachtbrakers, voor groep 5, 6, 7 en 8. Inhoud: Algemeen Verhaal over de
Nadere informatieDieren in de winter 3
Dieren in de winter 3 inhoud blz. 1. Winter 3 2. De egel 4 3. De vleermuis 5 4. De eekhoorn 6 5. De merel 7 6. De ree 8 7. De pad 9 8. Het lieveheersbeestje 10 9. Filmpjes 11 Bronnen en foto s 12 Colofon
Nadere informatie1 ZOMERVERBLIJF. 1.1 Achtergrond. 1.1.1 Doelsoorten
1 ZOMERVERBLIJF 1.1 Achtergrond Onder de noemer zomerverblijfplaatsen vallen hier alle locaties waar vleermuizen, buiten de lethargische periode van de winterslaap, gebruik van maken om te slapen, te paren,
Nadere informatie"Dé manier om zelf zilvervisjes te bestrijden"
"Dé manier om zelf zilvervisjes te bestrijden" Zilvervisjes kunne ongelofelijk vervelend zijn. Vooral in nieuwbouwhuizen komen deze insecten veel voor. Gelukkig kun je zelf de strijd aangaan met deze onaangename
Nadere informatieTrend van vleermuizen,
Indicator 14 oktober 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Lange tijd zijn vleermuizen
Nadere informatieNaam:_ KIKKERS. pagina 1 van 6
Naam:_ KIKKERS _ De kikker is een amfibie. Er zijn veel soorten kikkers op de wereld. In Nederland zie je de bruine en de groene kikker het meest. De groene kikkers zijn graag veel in het water, de bruine
Nadere informatieThemawandeling Herfst
Themawandeling Herfst Leerdoelen: De leerlingen tonen respect voor de natuur De leerlingen kunnen enkele typische herfstverschijnselen uit het bos verklaren De leerlingen kunnen op een aangepaste manier
Nadere informatieLimburgs Landschap. natuurboekje van
Limburgs Landschap natuurboekje van zomer 2011 Hoi! Ze heet vleermuis maar ze is geen muis. Ze vliegt als de beste maar ze is geen vogel. Ze heeft ogen maar ze kijkt vooral met haar oren. Ze maakt geluiden
Nadere informatieBOSSEN WERELDWIJD EDUKIT 4
3 8 6 10 BOSSEN WERELDWIJD Verschillende soorten bossen In devorige edukit hebben we het gehad over de 2 grote categorieën in bomen, loofbomen en naaldbomen. Nu wordt het uitzicht van een bos niet enkel
Nadere informatiePrioriteiten voor vleermuisonderzoek. Anne-Jifke Haarsma
Prioriteiten voor vleermuisonderzoek Anne-Jifke Haarsma Gebied of soortgericht onderzoek? Vanwege subsidie regelingen vaak soortgericht onderzoek Vleermuissoorten in Nld (16x) Dwaalgasten, verdwenen of
Nadere informatieinh oud 1. Dieren in de winter 2. De egel 3. De vleermuis 4. De eekhoorn 5. De merel 6. De ree 7. De pad 8. Het lieveheersbeestje 9.
Dieren in de winter inhoud 1. Dieren in de winter 3 2. De egel 4 3. De vleermuis 5 4. De eekhoorn 6 5. De merel 7 6. De ree 8 7. De pad 9 8. Het lieveheersbeestje 10 9. De koe 11 10. Filmpjes 12 Pluskaarten
Nadere informatieVleermuizen in de Vesting Naarden
Vleermuizen in de Vesting Naarden WJR de Wijs, september 1999 Hier wordt beknopt verslag gedaan van de resultaten van tellingen van overwinterende vleermuizen in de Vesting Naarden. Er wordt ingegaan op
Nadere informatieVleermuizen MOB Ulicoten Onderzoek naar het gebruik van MOB complex Ulicoten door vleermuizen
Onderzoek naar het gebruik van MOB complex Ulicoten door vleermuizen H.J. Huitema 13 oktober 2009 Rapport van de In opdracht van Dienst Landelijk Gebied regio Zuid Onderzoek naar het gebruik van MOB complex
Nadere informatieVERENIGING VOOR ZOOGDIERKUNDE EN ZOOGDIERBESCHERMING Oude Kraan 8, 6811 LJ Arnhem, tel. 026-3705318, fax 026-3704038, email: zoogdier@vzz.
VERENIGING VOOR ZOOGDIERKUNDE EN ZOOGDIERBESCHERMING Oude Kraan 8, 6811 LJ Arnhem, tel. 026-3705318, fax 026-3704038, email: zoogdier@vzz.nl >> Concept januari 2005
Nadere informatieHet monitoren van (meer)vleermuizen in de winter
ahaarsma@dds.nl Het monitoren van (meer)vleermuizen in de winter Yves Adams A-J Haarsma Universiteit Leiden (IBL) en VZZ Wintermonitoring Het met een vaste methodiek tellen van winterslapende vleermuizen,
Nadere informatieWelke vleermuis is dat?
. Welke vleermuis is dat? Een succesmodel 4 Hoefijzerneuzen 24 Gladneuzen 32 Bulvleermuizen 74 Afkortingen in het determinatiegedeelte L = lengte; VS = vleugelspanwijdte; G = gewicht Links: watervleermuis;
Nadere informatiememo datum: 22 juli 2011
memo aan: van: Buro SRO Laneco datum: 22 juli 2011 betreft: 1 Inleiding Aan de Koterweg te Barneveld is de sloop van een voormalig kruisgebouw voorgenomen. In de plaats hiervan worden 17 zorgappartementen
Nadere informatieOutback Australië. Je kunt een auto huren of kopen. Dat kan op veel plaatsen.
Outback Australië Voor mij is Australië een heel bijzondere plek. Waarom? Dat zal ik uitleggen. Het begon al toen ik voor het eerst in Australië kwam. Ik stapte uit het vliegtuig. Meteen merkte ik dat
Nadere informatieLeerpad Holle Wegen Halen. Opdrachten. Holle_Wegen_OPDRACHT.indd 1 20/04/10 14:04
Leerpad Holle Wegen Halen Opdrachten 1 Holle_Wegen_OPDRACHT.indd 1 20/04/10 14:04 OPDRACHT 1 Temperatuur in de holle weg Bovenaan de Kluis ligt het driesterrenplekje. Neem hier de thermometer uit het koffertje.
Nadere informatieVleermuis in huis? Wat voor dieren zijn vleermuizen?
Vleermuis in huis? Vleermuizen duiken met enige regelmaat op in huizen en andere gebouwen. Dat leidt soms tot problemen. Bovendien zijn het wettelijk beschermde dieren, die niet zomaar verjaagd mogen worden.
Nadere informatieOverwinterende vleermuizen op Lunetten 2. Voortgangsrapport 2014
Overwinterende vleermuizen op Lunetten 2 Voortgangsrapport 2014 E.A. Jansen April 2014 Notitie van de Zoogdiervereniging In opdracht van de gemeente Utrecht Overwinterende vleermuizen op Lunetten 2 Voortgangsrapport
Nadere informatieDe kleine beestjesclub
Thema: mini Biologie Dieren Insecten en spinnen Moeilijkheid: * Tijdsduur: ** Juf Nelly De kleine beestjesclub Doel: Na deze opdracht weet je meer over verschillende insecten Uitleg opdracht Je luistert
Nadere informatiet.0 Is de keuze afhankelijk van de groepsgrootte (een gebouw zou wel eens veel meer dieren kunnen
Watervleermuizen in gebouwen in Nederland en Belgie door Anne-Jifke Haarsma (ahaarsma@dds.nl) Aanleiding In Nederland werd de zomerpopulatie watervleermuizen over de periode 1987-1994 geschat op 10.000
Nadere informatieNationaal Park Hoge Kempen
!! Nationaal Park Hoge Kempen Wat is een vogel? Wat is het verschil tussen roofvogels en uilen? Zijn er grote verschillen tussen roofvogels? Hoe kan ik roofvogels herkennen? Wat is de grootste roofvogel?
Nadere informatieNotitie flora en fauna
Notitie flora en fauna Titel/locatie Projectnummer: 6306 Datum: 11-6-2013 Opgesteld: Rosalie Heins Gemeente Baarn is voornemens om op de locatie van de huidige gemeentewerf een nieuwe brede school ontwikkelen.
Nadere informatieQUIZ: HOE KOM IK DE WINTER DOOR????
QUIZ: HOE KOM IK DE WINTER DOOR???? WAAROM BEVRIEZEN ZADEN NIET? 1. Ze zitten diep onder de grond, waar het niet vriest. 2. Ze bevatten veel vet. 3. Ze bevriezen wel, maar daar kunnen ze wel tegen. WAAR
Nadere informatieBouwinstructies vleermuiskast SILVAVIR VK01
Bouwinstructies vleermuiskast SILVAVIR VK01 SILVAVIR Ecologie & ruimte In deze handleiding leggen we uit hoe je makkelijk zelf een vleermuiskast kunt maken. De kast die hier wordt beschreven is een variant
Nadere informatieMitigatie effecten op de natuur bouwplannen Kleizuwe
Mitigatie effecten op de natuur bouwplannen Kleizuwe Mitigatie effecten op de natuur bouwplan Kleizuwe Auteur Opdrachtgever Projectnummer Ingen foto omslag P.J.H. van der Linden Driessen Vreeland 11.056
Nadere informatieBetreft: Aanvullende informative quickscan Flora & Fauna Locatie: Wijbosscheweg 107, Schijndel Kenmerk: Tm2011.099QFF BRF Datum: 19 11 2012
Betreft: Aanvullende informative quickscan Flora & Fauna Locatie: Wijbosscheweg 107, Schijndel Kenmerk: Tm2011.099QFF BRF Datum: 19 11 2012 Built By Brekel T.a.v. Dhr. G. van den Brekel Sweelinckplein
Nadere informatieWandeling n 23 : La porte Aïve : Hotton Bewegwijzering :
Wandeling n 23 : La porte Aïve : Hotton Bewegwijzering : Deze wandeling, "porte Aïve" genoemd, is als het ware een speleologische uitstap : ze neemt u mee naar de rotsmeanders van de kalksteenrichel. Op
Nadere informatieIN DE KIEM GESCOORD LEVEN IN EEN BETONHOTEL
uitdaging We maken ons zorgen over de biodiversiteit, een keten van natuurlijke processen. Als er 1 schakeltje kapot gaat heeft dat gevolgen voor de hele keten. Biodiversiteit zorgt voor vruchtbare grond,
Nadere informatieGa er eens goed voor zitten. Ergonomische tips rond beeldschermwerk
Ga er eens goed voor zitten Ergonomische tips rond beeldschermwerk Neem een juiste zithouding aan Bewaar de natuurlijke krommingen van je rug De natuurlijke krommingen van je rug zijn: een lichte holte
Nadere informatieLESPAKKET ECOLOGIE. Naam. Dierenrijk is onderdeel van
LESPAKKET ECOLOGIE VMBO Naam Docent Klas LEKKER BEESTEN TUSSEN DE DIEREN Dierenrijk is onderdeel van WELKOM IN DIERENRIJK SPOREN Om ervoor te zorgen dat je een leuke en leerzame excursie hebt, volgen hier
Nadere informatieBegeleidingsboekje vocht bestrijden
Begeleidingsboekje vocht bestrijden 2017 Door Samenlevingsopbouw Antwerpen Stad VZW Begeleidingsboekje vocht bestrijden Door Samenlevingsopbouw Antwerpen Stad VZW 1 16 Inhoud 1. De praatplaten... 4 1.1.
Nadere informatieUilen. Inleiding. Zintuigen van de uil. De jonkies van een uil. Soorten uilen
Uilen Inleiding Ik wil mijn spreekbeurt houden over de uil, omdat ik het een leuk dier vind en ik vind de uil altijd heel wijs kijken. Uilen zijn nachtdieren. Daarom zie je ze zelden. Er leven 134 soorten
Nadere informatie! " # $! % & '%(#(#%) * +,,, & -, ".,,,,,!
! " # $! % & %(#(#%) *+,,, &-,".,,,,! 1 Inleiding Het plangebied is gelegen op de hoek van het perceel Werkensedijk 69 en de Monnikenhoef te Werkendam. Ter plaatse is in de huidige situatie een voormalig
Nadere informatieBinnenluchtkwaliteit. Infoavond 18 november 2010 - Mortsel
Binnenluchtkwaliteit Infoavond 18 november 2010 - Mortsel Logo Antwerpen vzw Borstkanker Roken Vaccinaties Ongevallen Geestelijke gezondheid Voeding & beweging Milieu & Gezondheid Goed of fout? Binnen
Nadere informatieWandelroute langs insecten en andere kleine beestjes
Wandelroute langs insecten en andere kleine beestjes Tijdens deze buitenopdracht komen jullie verschillende insecten tegen. Ook vind je andere kleine beestjes, die geen insecten zijn. De route is met een
Nadere informatieNATUURPUNT MALDEGEM-KNESSELARE nominatie Groene Pluim 2014
NATUURPUNT MALDEGEM-KNESSELARE nominatie Groene Pluim 2014 NATUURPUNT vzw Een onafhankelijke organisatie gedragen door vrijwilligers grootste natuurbeschermingsorganisate in Vlaanderen eind 2001 opgericht
Nadere informatieKNNV Zoogdierenwerkgroep Voorne
KNNV Zoogdierenwerkgroep Voorne vleermuis foto Jan Alewijn verslag 48 Wintertelling Vleermuizen Voorne januari 2011 2 e versie Jan Alewijn Dijkhuizen inleiding Sinds de winter van 1982 worden op Voorne
Nadere informatieinhoud Herfst 1. Het weer 2. Overal blad 3. Zaden 4. Paddenstoelen 5. De eekhoorn 6. De egel 7. Insecten 8. Vogels op reis 9. Filmpje Pluskaarten
Herfst inhoud Herfst 3 1. Het weer 4 2. Overal blad 5 3. Zaden 6 4. Paddenstoelen 7 5. De eekhoorn 8 6. De egel 9 7. Insecten 10 8. Vogels op reis 11 9. Filmpje 12 Pluskaarten 13 Bronnen en foto s 15 Colofon
Nadere informatieCURSUS PAARDENVERZORGING
CURSUS PAARDENVERZORGING WWW.I-LEARNING.BE HUISVESTING Paarden in het wild trekken heel hun leven rond opzoek naar voedsel. Gedomesticeerde paarden kunnen dit niet. Ze staan ofwel op stal, ofwel op een
Nadere informatieLESPAKKET ECOLOGIE. Naam. Dierenrijk is onderdeel van
LESPAKKET ECOLOGIE HAVO / VWO Naam Docent Klas LEKKER BEESTEN TUSSEN DE DIEREN Dierenrijk is onderdeel van WELKOM IN DIERENRIJK ELAND Om ervoor te zorgen dat je een leuke en leerzame excursie hebt, volgen
Nadere informatieREPORTAGE: NATUURVRIENDELIJKE SPEELTUIN ST.- PIETERSBURCHT (PUURS)
NOTA REPORTAGE: NATUURVRIENDELIJKE SPEELTUIN ST.- PIETERSBURCHT (PUURS) Datum: 1 augustus 2007 REPORTAGE: NATUURVRIENDELIJKE SPEELTUIN ST.-PIETERSBURCHT (PUURS) 1 augustus 2007 pagina 1 > 5 1 Natuurvriendelijke
Nadere informatieVleermuizen ge dreven door het landschap
Alex Lefevre, Brussel 15/12/16 Natuurpunt Studie vzw vleermuizenwerkgroep Scheuren, spleten, boomscors Hoe onderzoeken? Belang voor andere zoogdieren Beheer van dreven Holle bomen Vleermuizen ge dreven
Nadere informatieVleermuizen in de Diestse versterkingen.
Vleermuizen in de Diestse versterkingen. Rapport wintertellingen 2014 Vleermuizen in de Diestse versterkingen. Rapport wintertellingen 2014 Dit onderzoek kaderde in een ruimere studie die we uitvoeren
Nadere informatieGroene schoolpleinen
Welkomstkaarten voor Groene schoolpleinen Gaan voor groen! Jij gaat voor groen? Geweldig! Een groene omgeving heeft veel voordelen. Een groene omgeving is een gezonde omgeving en het weghalen van tegels
Nadere informatieDe Heikikker De Heikikker
De Heikikker Brabant Water beheert 2200 hectare grond waarvan 1500 hectare natuurgebied. Hiermee zijn wij een van de grootgrondbezitters in Noord-Brabant. In deze natuurgebieden liggen ook de waterwingebieden
Nadere informatieCompetentie: Leergebied: Zuid Nederland. Constructies
Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: Zuid Nederland Constructies Ontwerpen Natuur In Nederland vind je verschillende natuurgebieden. Een voorbeeld van een natuurgebied is De Biesbosch. Het gebied
Nadere informatie1. Hoe ziet voor u de ideale zomer in Nederland uit?
Zomer De laatste jaren zijn enkele warmterecords verbroken. 7 6 5 4 3 2 63% 1. Hoe ziet voor u de ideale zomer in Nederland uit? 38% (n=177) Gemiddeld tussen 20-25 graden Gemiddeld tussen 25 30 graden
Nadere informatieVuurtje in de tuin? KIES VOOR EEN GEZOND ALTERNATIEF! www.stookslim.be
Vuurtje in de tuin? KIES VOOR EEN GEZOND ALTERNATIEF! www.stookslim.be WETGEVING GEEN VUUR ZONDER ROOK Een vuurtje stoken in de tuin is nooit zonder risico s. De rook is het grootste probleem. Die is ongezond,
Nadere informatieStappenplan. voor het kiezen en plaatsen van de juiste faunakast
Stappenplan voor het kiezen en plaatsen van de juiste faunakast Over het stappenplan Dit stappenplan is opgesteld met als doel om initiatiefnemers van projecten te helpen bij het invullen van verlichte
Nadere informatieLeergebied: Zuid Nederland. Constructies
Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: Zuid Nederland Constructies Toepassen Geschiedenis Mensen bouwen al duizenden jaren huizen om in te wonen. In de prehistorie woonden de mensen in Limburg al
Nadere informatieVleermuizen in Ermelo
Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging Afdeling Noord-West Veluwe Vleermuizen in Ermelo Lex Groenewold November 2016 Inhoud Wat zijn vleermuizen Wat eten vleermuizen Waar wonen vleermuizen
Nadere informatieOPHANG- EN PLAATSINGSINSTRUCTIE
OPHANG- EN PLAATSINGSINSTRUCTIE Gefeliciteerd met uw nestkast verblijfkast bijenhotel! Een gezonde, levendige, mooie woonomgeving: best belangrijk. Daarom is Natuur in de Wijk gestart, ondersteund door
Nadere informatieBloeiend plantje Spoor van een dier
Volwassen boom Jonge boom Dode boom Hoge struik Lage struik Varen Mos Klimmende plant Bloeiend plantje Spoor van een dier Paddenstoel (op de grond) Bodemdiertje Paddenstoel (op een boom) Activiteit 3 :
Nadere informatieWelke soorten? Welk bos is geschikt? 1/5
Welke soorten? 1 Bijna alle in België voorkomende vleermuizen maken op een of andere manier gebruik van het bos. Sommige soorten zoals de gewonde dwergvleermuis en de ingekorven vleermuis hebben hun verblijfplaats
Nadere informatieDE TOEKOMST VAN DE AARDE
10 DE TOEKOMST VAN DE AARDE Het broeikaseffect Je zult in het nieuws misschien al horen spreken hebben over het broeikaseffect. Heb je er nog nooit van gehoord? Geen nood, in deze edukit leggen we op een
Nadere informatie