Centrum voor slaap- en waakstoornissen

Transcriptie

1 Centrum voor slaap- en waakstoornissen Informatie voor patiënten F april 2011 Medisch Centrum Haaglanden MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam MCH Westeinde, Lijnbaan 32, Postbus 432, 2501 CK Den Haag

2 U heeft zich bij ons centrum gemeld met slaap- en/of waakproblemen. In deze folder geven wij u algemene informatie over: - De soorten slaapproblemen - De verschillende onderzoeksmethoden Slaapprobleem Waarschijnlijk heeft 20 tot 25 procent van alle volwassenen slaap/ waakklachten. We spreken meestal pas van echte (chronische) slaap/ waakproblemen indien deze langer dan 3 weken en ten minste drie keer per week voorkomen. Slaap/waakstoornissen kan men in 4 groepen indelen: 1. slecht slapen s nachts (insomnia) 2. overmatig slapen overdag (hypersomnia) 3. verstoring van het dag/ nachtritme (circadiane slaap/waakstoornis) 4. stoornissen tijdens de slaap (parasomnia) 1. Slecht slapen s nachts Hoe komt het dat mensen slecht slapen? Er zijn tal van oorzaken te noemen. De volgende voorbeelden kent u misschien uit eigen ervaring: verdriet (in perioden van rouw), zorgen (bij werkloosheid of ziekte), stress (bij een te zware baan), ruzie (met uw partner) of opwinding (bij examen of sollicitatie). Er zijn ook lichamelijke kwalen die het slapen kunnen belemmeren, zoals: pijnlijke gewrichten, onregelmatige hartslag, brandend maagzuur of overmatig transpireren. Soms komen de oorzaken van buiten, zoals straatlawaai of vliegtuigverkeer. Ook een oud of slecht bed, een te benauwde slaapkamer, huilende kinderen of een snurkende partner kunnen u uit een rustige slaap houden en maken dat u s morgens niet fit bent. Er zijn dus allerlei kleine tot grote oorzaken te noemen. Soms weet u zelf wat er aan te doen is. In veel gevallen zal het echter niet lukken om zonder gespecialiseerde hulp uw goede slaap van vroeger weer terug te krijgen. Centrum voor slaap- en waakstoornissen F april

3 2. Overmatig slapen overdag Er zijn nogal wat mensen die de grootste moeite hebben om overdag wakker te blijven. Daardoor kunnen zij niet goed meer functioneren. Zij zouden na het ontbijt zo wel weer naar bed kunnen omdat ze nog steeds moe en gedeprimeerd zijn en vaak hoofdpijn hebben. Overdag kan de overmatige slaapzucht tot vervelende situaties leiden, zoals in slaap vallen tijdens het werk of bij feestjes. Autorijden kan onmogelijk worden door de overmatige slaapdrang. Er zijn vele oorzaken voor deze slaapzucht overdag. De oorzaak ligt vaak in slecht slapen s nachts. Bijvoorbeeld bij het slaap-apneu syndroom (periodiek niet-ademen dat bij heftige snurkers vaak voorkomt, ook wel ademstops genoemd) of het hebben van rusteloze benen s nachts. Goed onderzoek is hierbij vereist omdat deze slaapstoornissen de gezondheid kunnen bedreigen. Over het algemeen zijn zij goed te behandelen. Soms is de overmatige slaperigheid het gevolg van narcolepsie, een slaapziekte die reeds bij tieners kan optreden en het leven lang kan blijven bestaan. Wanneer de juiste diagnose wordt gesteld, is aan deze vorm van overmatige slaperigheid veel te verhelpen. 3. Verstoring van het dag-/nachtritme (circadiane slaap-/waakstoornis) Naast problemen met te weinig en te veel slapen zijn er nog tal van andere slaapstoornissen, waarvan er hier een aantal wordt genoemd. U heeft waarschijnlijk wel gehoord van jet lag, een slaapstoornis die bij het toenemen van het intercontinentale vliegverkeer steeds meer voorkomt. Goede adviezen kunnen uw reizen en de periode daarna duidelijk veraangenamen. Ook mensen die in wissel- of ploegendiensten moeten werken (ziekenhuispersoneel, politiefunctionarissen, werkers bij continubedrijven) lijden vaak aan dit soort slaapstoornissen. Centrum voor slaap- en waakstoornissen F april

4 4. Stoornissen tijdens de slaap Andere belangrijke oorzaken van slecht slapen zijn nachtelijke gebeurtenissen die de slaap verstoren. Veel kinderen lijden hieraan. Wij noemen een paar voorbeelden: bedplassen, nachtmerries, slaapwandelen, nachtelijke verwardheid, beenkrampen, tandenknarsen, brandend maagzuur, maar ook nachtelijke epileptische aanvallen. Uw afspraak bij ons in het centrum U bent door de huisarts of specialist naar ons slaapcentrum verwezen. Een afspraak met een van de deskundigen van het Slaapcentrum heeft u telefonisch reeds gemaakt. De gang van zaken is als volgt: - U ontvangt van ons een slaap/ waak-dagboekje. Het is belangrijk dat u in de week voorafgaand aan uw afspraak op de polikliniek Slaap- en waakstoornissen, uw slaappatroon nog eens precies noteert in het weekoverzicht. - Uw eerste afspraak: denk eraan het weekoverzicht mee te nemen. De deskundige van het Slaapcentrum heeft deze tijdens het gesprek met u nodig. - Indien nodig volgt lichamelijk onderzoek met betrekking tot uw slaap klachten. - De deskundige van het slaapcentrum bespreekt de gegevens van het intake gesprek en de resultaten van de testen met de neuroloog. De neuroloog beslist welke vervolgonderzoek bij u zal plaatsvinden. - Voor dit vervolgonderzoek zult u van ons een oproepbrief krijgen. Centrum voor slaap- en waakstoornissen F april

5 Soorten onderzoek Verschillende onderzoeken zijn mogelijk: A. Het dragen van een slaap/ waakrecorder die u mee naar huis neemt. Deze registreert via elektroden die op het hoofd, naast de ogen, onder de kin en op de benen zijn geplakt, één of twee dagen en nachten de slaap- en waakstadia (1 of 2 maal 24 uur). Daarnaast wordt de ademhaling s nachts gemeten en zo nodig het snurken, het zuurstofgehalte of de lichaamstemperatuur. Dit wordt een ambulante polysomnografie genoemd. B. Het doorbrengen van een nacht in het slaapcentrum voor een klinische slaapregistratie, ook wel klinische polysomnografie genoemd. C. In sommige gevallen is een zogenaamde MSLT nodig (multiple sleep latency test). Deze vindt overdag in ons slaapcentrum plaats. U gaat vier keer overdag op gezette tijden 20 minuten in bed liggen in een van onze slaapkamers, met de bedoeling te gaan slapen. Als het slaaponderzoek bij u thuis gaat plaatsvinden, kunt u het volgende verwachten: - U krijgt een oproepbrief voor een bepaalde datum en dagdeel (ochtend of middag). Er wordt hierbij rekening gehouden met uw woonplaats en de aard van uw klachten. - U verblijft met een aantal andere patiënten in een gezamenlijke ruimte. Er wordt een informatiefilm getoond. Sommige patiënten worden verzocht hierna een aantal vragenlijsten in te vullen. Ook worden twee testen afgenomen die de concentratie en de reactiesnelheid meten. Voor de meeste patiënten geldt dat deze vragenlijsten en testen al zijn afgenomen bij het intakegesprek met de deskundige van het Slaapcentrum. - Daarnaast zal een laborant de meetapparatuur bevestigen. Zij legt precies uit waar de apparatuur voor dient en wat er gaat gebeuren. - Tijdens het dragen van de recorder houdt u een dag/nachtboekje bij zodat wij uw eigen waarnemingen kunnen vergelijken met de slaap-/ waakregistraties. Centrum voor slaap- en waakstoornissen F april

6 - De volgende ochtend of middag wordt u weer terug verwacht. Bij de patiënten die de meetapparatuur hebben meegekregen voor 24 uur worden s ochtends de elektroden verwijderd. Dit zal ongeveer een half uur duren. Het tijdstip wordt in overleg met de laborant afgesproken. Bij de patiënten die de meetapparatuur hebben meegekregen voor 2 x 24 uur wordt de apparatuur gecontroleerd, de gegevens van de eerste 24 uur worden opgeslagen en de accu s worden vervangen. Vervolgens gaat u weer naar huis. - Op de derde dag wordt alles weer verwijderd en is de registratie afgelopen. Het tijdstip wordt in overleg met de laborant afgesproken. Alle gegevens worden geanalyseerd en verwerkt. Pas na 5 weken kunt u terecht voor de uitslag bij de neuroloog. Uw afspraak wordt door de medewerkers van polikliniek gemaakt en naar u opgestuurd. De neuroloog bespreekt met u de resultaten van het slaaponderzoek op de polikliniek en doet u een voorstel voor behandeling. De verwijzende huisarts en/ of specialist krijgt hierover schriftelijk bericht en zal mogelijk de verdere behandeling overnemen. Sommige patiënten blijven echter onder controle bij een van de behandelaars (artsen, psychologen) van het slaapcentrum. Belangrijke telefoonnummers Polikliniek voor Slaap- en waakstoornissen (070) / (070) Secretariaat Slaapcentrum (070) maandag t/m vrijdag van uur en van uur. Centrum voor slaap- en waakstoornissen F april

7 Medewerkers slaapcentrum Medewerkers slaapcentrum Medisch manager Dr. R.J. Schimsheimer Zorgmanager G. Schutten Artsen V. van Kasteel E.A.J. Peeters Dr. R.M. Rijsman Dr. R.J. Schimsheimer PBS (Praktijk voor Behandeling van Slaapstoornissen) Prof.dr. G.A. Kerkhof Drs. de Boer Drs. Geuke Drs. Hendriks Drs. C. Kluft Drs. M. Sernee Laboranten G. Abramova N.C. Borchert-van t Geloof A.S. Brinkley P. van Dam M. van Dongen M. Droppert D. van Egmond F.J. van Geest R. Geurts R. de Jong J.V. Knol M. Knol-Staleman B. de Koning Centrum voor slaap- en waakstoornissen F april

8 H.M.T. van Oosten T. Ottolini S. Salverda A. Schutte-van Malegem J.W.M. Smit-van de Voort I.W. van Velzen M.J. Wesstein D. Zeeman Verpleegkundige A. Bourdime Patiëntencoördinator E.R. Claasz Coockson Doktersassistenten O. van Gilst J. Agter Secretariaat J.C. Taal-Verbaan A.N. den Heijer Technici R.S. van den Bogert Dr. Ir. B. Kemp M.J. Roessen S. Wahid Gastvrouw M.A.T. van den Bos-Damen Centrum voor slaap- en waakstoornissen F april