1. volksbuurt. onderwerpen
|
|
|
- Nathalie Bauwens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Joop en Jopie! Leven in een volksbuurt rond 1900 onderwerpen 1. volksbuurt Joop en Jopie leefden rond 1900 in Wijk C in Utrecht. Hoe lang geleden is dat? Reken het maar eens uit. Leefden jouw opa en oma toen? Of je overgrootopa en -oma? In 1900 is Joop twaalf en Jopie tien jaar oud. Ze wonen samen met hun broertjes en zusjes, vader en moeder in een klein huisje in een smalle straat. Wijk C was een volksbuurt. Daar woonden mensen die niet rijk of deftig waren. De ouders van Joop en Jopie hadden ook niet veel geld. Hun vader moest hard werken om te zorgen dat ze iedere dag te eten hadden en dat ze heel af en toe nieuwe kleren of schoenen konden kopen. In die tijd was ongeveer de helft van de bevolking van Nederland zo arm. De mensen leefden vaak bij elkaar in een buurt. Je had rijke en arme buurten. De gewone mensen werden het volk genoemd. Vandaar de naam volksbuurt! Dit soort buurten waren niet alleen in Utrecht te vinden, maar ook in andere Nederlandse en Europese steden.
2 Joop en Jopie! Leven in een volksbuurt rond Volksbuurt
3 1. Volksbuurt
4 2. geld De meeste mensen verdienden rond de zes gulden per week. Eén gulden is ongeveer vijftig eurocent waard. Van zes gulden (dus ongeveer drie euro) kon een gezin met zes kinderen net leven. Vergelijk dat eens met jouw zakgeld. Hoeveel euro krijg jij per week? Zouden jullie van drie euro per week kunnen leven? Natuurlijk niet. Maar dat komt vooral, doordat de prijzen toen veel lager waren dan nu. Kijk maar eens waar een gezin per week zijn geld aan besteedde (ƒ is het teken voor gulden): huishuur (1 kamer en een kleine bergplaats) ƒ 1,25 brood ƒ 1,40 aardappelen (voor 4 dagen) ƒ 0,80 rijst (voor 3 dagen, in water gekookt) ƒ 0,35 vet ƒ 0,35 zout ƒ 0,03 petroleum (een halve liter per dag) ƒ 0,21 kleren, schoenen of klompen, reparatie ƒ 0,40 kolen, turf (brandstof) ƒ 0,40 melk (2 cent per liter) ƒ 0,14 1 pond zeep ƒ 0,07 1 pond soda (schoonmaakmiddel) ƒ 0,02 2 ons koffie ƒ 0,22 kapper, tabak en diverse andere kleinigheden ƒ 0,30 garen, band en onvoorzien ƒ 0,06 totaal ƒ 6,00
5 2. geld
6 3. hygiëne De wc De straat waar Joop en Jopie woonden, was erg smal. Niemand had stromend water of een wc die je kon doortrekken. De huizen in de buurt waren niet aangesloten op de waterleiding of het riool. Joop en Jopie gingen daarom naar de poepdoos. Dat was een ton met een houten deksel erop met een gat erin. Een beetje zoals een wc-bril. Als de ton vol zat, werd hij geleegd. Dat kon in een speciale kar die langs de deuren reed, de Boldootkar. De verzamelde poep werd door boeren gebruikt als mest op het platteland. Sommige mensen hadden geen eigen poepdoos, maar moesten naar buiten, naar een wc die ze met meerdere mensen deelden. Dat noemden ze het secreet. Niet iedereen gooide zijn uitwerpselen en afval netjes in een ton. Vaak kwamen poep en afval in de gracht terecht. Het water in de grachten was daardoor ongelooflijk smerig. Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw werden er riolen aangelegd, te beginnen in grote steden. De rijke buurten en nieuwbouwwijken waren als eerste aan de beurt. De volksbuurten kregen meestal pas een eeuw later een aansluiting op het riool.
7 3. hygiëne
8 Joop en Jopie! Leven in een volksbuurt rond wassen (persoonlijke hygiëne) Een douche kenden Joop en Jopie nog niet. Wassen ging in de tobbe. Elke zaterdag ging het hele gezin in bad. Eerst vader, daarna moeder en daarna de kinderen. Je kunt je wel voorstellen hoe vies en koud het water was als de laatste erin ging. Het water werd gehaald bij de pomp. In Wijk C waren negen pompen. Dit water was heel schoon. Het water van de pomp bij de Jacobikerk werd in 1871 zelfs het schoonste water van heel Utrecht genoemd. Maar het was natuurlijk wel koud. Warm water moest worden gekocht bij een heetwaterstoker, die met een kar vol tonnen heet water langs de deuren ging.
9 4. wassen (persoonlijke hygiëne)
10 4. wassen (persoonlijke hygiëne)
11 Joop en Jopie! Leven in een volksbuurt rond huishouden Ook zonder stofzuiger, stromend water en wasmachine kun je het huishouden doen! Het is alleen wel veel meer werk. De vrouwen deden hun best hun huis en de straat zo schoon mogelijk te houden. Er waren vaste dagen voor de schoonmaak. Op maandag deden de vrouwen de was. Met het overgebleven sop werd aan het eind van de dag de straat geschrobd. Op vrijdag werd het huis schoongemaakt. De bedden werden verschoond en de dekens geklopt. De stoelen en de tafel stonden dan buiten, zodat de vloer kon worden geschrobd en geveegd. De moeder van Joop en Jopie gebruikte hiervoor verschillende soorten schoonmaakmiddelen, zoals groene zeep en soda.
12 5. huishouden
13 6. gezondheid Het vele schoonmaken hielp helaas niet tegen besmettelijke ziektes. Zulke ziektes worden veroorzaakt door bacteriën en virussen. Omdat de mensen dicht op elkaar woonden, konden bacteriën en virussen zich makkelijk verspreiden. Bovendien aten de mensen niet erg gezond. Ze hadden niet genoeg geld voor verse groenten en fruit, of voor vlees. Ze kregen daardoor te weinig vitamines binnen. Een bekende en zeer dodelijke ziekte uit die tijd is de cholera. Dit komt nu niet meer voor in Nederland. Cholera wordt veroorzaakt door bacteriën die in poep zitten. De poeptonnen werden soms gewoon in de grachten geleegd. Als je dan weet dat veel mensen het vieze water uit de grachten gebruikten om mee te wassen of te koken, dan kun je je wel voorstellen hoe gemakkelijk je besmet kon raken. Van cholera ga je vreselijk overgeven en je krijgt er diarree van. Tegen het eind van de negentiende eeuw was de cholera wel zo n beetje uitgewoed. Maar het gevaar bleef bestaan. Daarom werden er maatregelen genomen om de hygiëne te verbeteren (zie ook: betere huizen ). In 1901 werd de Gezondheidswet aangenomen door de regering. De staat houdt sindsdien toezicht op de volksgezondheid, waaronder de voedselveiligheid. Deze wet bestaat nog steeds, al is die wel veel uitgebreider dan toen.
14 6. gezondheid
15 7. op straat Joop en Jopie woonden in een steeg. Dat is een heel smal straatje, zoals je die in alle volksbuurten vindt. Dat komt doordat dit soort buurten is ontstaan als gevolg van de snelle groei van de steden in de negentiende eeuw. Door de industrialisatie en de bouw van vele fabrieken, was de vraag naar arbeiders groot. De mensen verhuisden naar de stad, omdat ze dichtbij de fabrieken moesten wonen. Maar er waren lang niet genoeg huizen. Daarom werden veel bestaande huizen in kleine kamers opgedeeld. Van alles werd een huis gemaakt: kelders, zolders, schuren achter in een tuin. Maar volksbuurten bestaan niet alleen maar uit stegen. Er zijn ook bredere straten en pleinen. Omdat de huizen zo klein waren, zaten de mensen zo veel mogelijk buiten. Op straat, want een tuin had bijna niemand. De was doen, de was drogen, aardappels schillen, kletsen, spelen: als het even kon, deed men dat op de stoep voor het huis. Het was dan ook erg gezellig in de straten, vooral als het mooi weer was!
16 7. op straat
17 8. in huis In het huis van Joop en Jopie waren twee kamers en een bedstee. Dat is een soort kast waarin een matras ligt. Hier sliepen de ouders van Joop en Jopie. Onder de bedstee was een kleine ruimte die als voorraadkast werd gebruikt, bijvoorbeeld om aardappels te bewaren. De bedstee was in de grootste kamer. In deze kamer stonden een tafel en een paar stoelen. Veel meer paste er niet in. In de andere kamer stond een kast met daarop een petroleumstelletje. Dat was de keuken. Een petroleumstelletje is een kooktoestel voor één pan dat niet op gas of elektriciteit werkt, maar op petroleum (een soort van benzine). De huizen waren vaak donker. In de smalle straatjes kon de zon niet komen. Bovendien was het vaak vochtig in de huizen. Dit kwam onder andere doordat mensen de was in huis moesten drogen als het slecht weer was.
18 8. in huis
19 Joop en Jopie! Leven in een volksbuurt rond betere huizen In Wijk C, waar Joop en Jopie woonden, was ook een groot park: het Oranjepark. Het park bestaat nu niet meer. Ook zijn veel huizen gesloopt. Dat zijn vooral de kleine huisjes in de smalle straten en steegjes. Deze huizen werden eerst onbewoonbaar verklaard. Ze waren te slecht om nog in te kunnen wonen. Maar omdat er zoveel armen waren, bleven zelfs de onbewoonbaar verklaarde huizen meestal toch in gebruik. De enige oplossing daarvoor was, de woningen te slopen. En dat gebeurde dan ook. Pas in 1901 werd een speciale wet opgesteld die eisen stelde aan woningen en konden ook de armste mensen in iets betere huizen wonen. Deze Woningwet bestaat nog steeds. Vanaf 1930 is ongeveer de helft van de huizen vervangen door nieuwe, grotere huizen.
20 9. betere huizen
21 Joop en Jopie! Leven in een volksbuurt rond de markt Op de pleinen werden markten gehouden, zoals de Varkensmarkt naast de Jacobikerk. Langs de Oudegracht was de Vismarkt en ook op het Vredenburg was er elke week een markt. In Wijk C waren ook winkeltjes, cafés, fabrieken, kerken en een school. Vooral rondom de waterpompen waren veel winkels en kroegen te vinden. Op die plaats hadden ze het meeste kans op klanten, want iedereen moest wel eens naar de pomp. De pompen waren de middelpunten van de wijk, waar mensen bij elkaar kwamen om een praatje te maken en te roddelen.
22 10. de markt
23 Joop en Jopie! Leven in een volksbuurt rond werk De inwoners van de volksbuurten hadden verschillende soorten beroepen. Veel mensen werkten in fabrieken. Daar kregen ze heel weinig loon en moesten hard werken. Veel andere mensen werkten thuis. Vaak waren dat vrouwen die kleding wasten, streken of naaiden. In Wijk C werkten veel mensen als verkoper. Soms hadden ze een eigen winkel, maar meestal verkochten ze spullen langs de deur. Zoals de vader van Joop en Jopie. Hij verkocht seizoensproducten en wat er verder voorhanden was, de ene dag haring, dan weer aardbeien. Hiervoor huurde hij voor tien cent een kar bij de wagenmaker. Daarmee ging hij langs de deuren. Of hij riep op straat. Sommige mensen hadden hele liedjes bedacht om hun spullen mee aan te prijzen. Die straatverkoop heet venten. Er waren fruitventers, visventers, groente-, petroleumen zelfs heetwaterventers. Daarnaast waren er mensen die spullen aan huis ophaalden, bijvoorbeeld schillen of oude kleren (vodden). Dat gebeurde vaak in het voorjaar als de kledingkasten werden opgeruimd in de wat rijkere buurten. De thuiswerkers, venters en voddenboeren verdienden niet altijd even veel. Het lag eraan hoeveel ze werkten of hoeveel ze verkochten. Niet alleen mannen liepen met karren. Veel karren werden door honden getrokken. De hondenkar was een vertrouwd gezicht in de straten.
24 11. werk
25 11. werk
26 12. kinderarbeid Honderdvijftig jaar geleden was het heel normaal dat kinderen werkten. In fabrieken, op het land of in de winkel. De familie had het geld nodig. Alleen de heel rijke kinderen konden naar school. Rond 1870 kwam er steeds meer kritiek op kinderarbeid. Kinderen werkten wel veertien uur per dag en sliepen veel te weinig. Dokters en onderwijzers legden uit dat het harde werken ongezond was. De kinderen groeiden krom en bleven klein. Bovendien moesten ze leren lezen en schrijven. Ook steeds meer ouders begrepen dat goede scholing belangrijk was voor de toekomst van hun kinderen. In 1874 kwam er een speciale wet: het Kinderwetje van Van Houten. Die verbood dat kinderen tot twaalf jaar in werkplaatsen en fabrieken werkten. Maar er was weinig controle en het kwam toch nog vaak voor dat kinderen onder de twaalf jaar uit venten gingen. Joop en Jopie werkten niet, zij gingen naar school, zoals bijna alle kinderen uit hun tijd. Want in het jaar 1900 is de Leerplichtwet ingevoerd door de Nederlandse regering. Daarin staat dat alle kinderen tot hun veertiende jaar verplicht naar school moeten. Deze wet maakte eindelijk echt een einde aan kinderarbeid.
27 12. kinderarbeid
28 Paddemoes Joop en Jopie! Leven in een volksbuurt rond 1900 plattegrondopdracht Nieuwe Kade Nieuwe Kade Weerdsingel WestZijde Nieuwe Kade Kroonstraat Nieuwe Kade OranjestraatOranjestraat Koningstraat Jacobssteeg Oranjestraat Oranjehof Oude Gracht (weerdzijde) Jan Meijenstraat Oranjepark Groenesteeg Jan Meijenhof Catharijnesingel Paardenveld Catharijnekade Catharijnekade Achterstraat Waterstraat Zandstraat Kroonhof Kroonstraat Kroonstraat Zuilensteeg Waterstraat Koningstraat Hooipoort Willemstraat Hooipoort Lange Hamstraat Korte Hamstraat Waterstraat Spiegelpoort Florastraat Waterstraat Jacobikerkhof Rozenstraat Waterstraat Jacobikerksteeg Oude Gracht (weerdzijde) Varkenmarkt Oude Gracht (weerdzijde) Bergstraat Bergstraat Varkenmarkt Catharijnekade Viestraat Willemstraat Waterpoort Lange Koestraat Lange Koestraat Catharijnesingel Korte Korte Koestraat Viestraat Vleutenseweg Vredenburg Rijnkade Leidseweg Zakkendragersteeg
29 plattegrondopdracht Varkenmarkt Kroonstraat Oostzijde van de straat met uiterst rechts een stukje Westerkerk. Datering: tussen en Koningstraat, Oude Zicht op de oostzijde van de straat, vanuit het zuiden. (op de achtergrond de Weerdsingel). Datering: tussen en Vredenburg Vredenburg gezien vanaf de Viestraat met rechts C.en A. Vooraan op de foto links, een handkar. Datering: tussen en Oranjepark Jacobikerk Jacobikerk met rechts op de voorgrond nog huizen van de Waterstraat. Linksonder: man met handkar, non. De toren staat in de steigers; er werd een klein onderzoekje gedaan naar de staat van de toren. Datering: tussen en Koestraat, Lange Zicht in straat vanuit nummer 51. Richting Willemstraat. Datering: tussen en
30 Joop en Jopie! Leven in een volksbuurt rond 1900 advertentieopdracht Teken zelf een advertentie voor producten uit de tijd van rond Schrijf ook de prijzen erbij.
Les 1: Kinderarbeid. Bedelende jongen
Les 1: Kinderarbeid Les 1: Kinderarbeid Het fenomeen kinderarbeid Kinderarbeid bestaat al net zolang als de mensheid bestaat. In de prehistorie gingen kinderen vaak mee op jacht of hielpen ze bij het verzamelen
Les 5: De leefomstandigheden van de Maastrichtse arbeiders
Les 5: De leefomstandigheden van de Maastrichtse arbeiders Les 5: Leefomstandigheden De kloof tussen arm en rijk De afstand tussen arm en rijk was in de negentiende eeuw veel groter dan nu. Door de toenemende
Tegenwoordig werken jonge kinderen niet. Tot 1874 is dat anders. Kinderen. Waarom vinden mensen het goed dat kinderen werken?
Werkblad Ω Een halve eeuw vooruitgang Werkblad Ω Les : Kinderarbeid Tegenwoordig werken jonge kinderen niet. Tot 874 is dat anders. Kinderen Kinderarbeid moeten hun ouders helpen om geld te verdienen.
Tegenwoordig werken jonge kinderen niet. Tot 1874 is dat anders. Kinderen. Waarom vinden mensen het goed dat kinderen werken?
Werkblad Ω Een halve eeuw vooruitgang Werkblad Ω Les : Kinderarbeid Tegenwoordig werken jonge kinderen niet. Tot 874 is dat anders. Kinderen Kinderarbeid moeten hun ouders helpen om geld te verdienen.
Wat een vreemde bromfiets!
Wat een vreemde bromfiets! Waarom rijden er nu geen paarden meer met karren? Reed er vroeger een tram in ons dorp?! Met die bus zou ik ook wel eens willen rijden! 1. Voetgangers baas! Opdracht Lees het
onen Wonen Wonen Wonen Won Wonen Wonen met een kind Wonen n Wonen Wonen Wonen Wonen W onen Wone onen Wonen Wo Wonen Wonen Wonen Wonen Wonen Wone
met een kind Belangrijke informatie W Won nen Won n Wo onen Won onen W nen en Won onen W nen Wo en Wo W Wo onen Wo n W Won en Won onen Wo onen n nen W nen Wo nen Won W Wo Hoe kun je het beste wonen met
Wat weet jij over wonen? Dat ga je met je groepje opschrijven in een woordspin.
Opdracht 1 Deze opdracht maak je in een groepje van vier. Nodig: 1 vel A3-papier, zwarte en een rode stift Wat weet jij over wonen? Dat ga je met je groepje opschrijven in een woordspin. Je doet het zo:
Lei en griffel: Kinderen schreven met een griffel op een lei. Soms leerden ze lezen met een ABC-boekje.
Onderwijs Schooltje Lhee in het Openluchtmuseum Het schoolgebouwtje dat in het Openluchtmuseum staat, is een dorpsschooltje uit Lhee (Drenthe). De inwoners van Lhee hadden die speciaal gebouwd in de 18e
Bijlage I Lesopzet voor leerlingen groep 7 en 8. welkom
Bijlage I Lesopzet voor leerlingen groep 7 en 8 welkom t r u u b s k in de voulgblik n oud nieuws en ee ter welkom in de volksbuurt oud nieuws en een terugblik Introductie Eerst bekijken jullie de animatiefilm
B R O N N E N B O E K. Arm en Rijk
B R O N N E N B O E K Arm en Rijk Hoeden en Petten Den Haag wordt ook wel de stad van de HOEDEN EN PETTEN genoemd. Vergeleken met andere steden wonen hier veel rijke mensen en veel arme mensen. Dat was
Opdracht 1 Deze week ga je precies bijhouden wat je allemaal eet en drinkt. Dat kun je noteren in je weekmenu, dat je van je juf of meester krijgt.
Opdracht 1 Deze week ga je precies bijhouden wat je allemaal eet en drinkt. Dat kun je noteren in je weekmenu, dat je van je juf of meester krijgt. Opdracht 2 Aten de mensen vroeger hetzelfde als wij nu?
Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 1 Les 1
Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 1 Les 1 een hark Een lange steel met een soort kam van ijzer eraan. de fontein Een bak waaruit water spuit. Het is voor de sier. Een wasbak in de badkamer wordt ook
Inleiding VOOR JE HET WEET, MAAK JE DE LEKKERSTE MAALTIJDEN IN EEN SCHONE EN OPGERUIMDE KEUKEN!
Inleiding Of je nu een goede kok bent, of nog geen ei kunt bakken, de is een belangrijke plek in je huis. Dit boek vertelt de belangrijkste dingen over thuis koken. Zodat je veilig en gezond eten kunt
Leesboekje het huis. Leesboekje Het Huis Pagina 1
Leesboekje het huis Leesboekje Het Huis Pagina 1 Dit is het huis. Dit is de tuin. Dit is de woonkamer. Dit is de keuken. Dit is de slaapkamer. Dit is de zolder. Dit is het dak. Dit is de trap. Dit is de
Spreekbeurtinformatie Millenniumdoelen
Spreekbeurtinformatie Millenniumdoelen Informatie voor basisschoolleerlingen uit groep 5 t/m 8 Wat kun je hier vinden? 1. Jouw spreekbeurt over de Millenniumdoelen 2. Waarom zijn er Millenniumdoelen 3.
Geelzucht. Toen pakte een vrouw mijn arm. Ze nam me mee naar de binnenplaats van het huis. Naast de deur van de binnenplaats was een kraan.
Geelzucht Toen ik 15 was, kreeg ik geelzucht. De ziekte begon in de herfst en duurde tot het voorjaar. Ik voelde me eerst steeds ellendiger worden. Maar in januari ging het beter. Mijn moeder zette een
MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1
MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden
Lieve vrienden van El Manguaré,
Lieve vrienden van El Manguaré, Vanuit een overstroomd Iquitos de tweede tamtam van 2012. Twee dagen geleden schreef ik onderstaand stukje: Manguaré kampt met wateroverlast! Zoals Yolanthe in de vorige
inhoud blz. Oude foto s 1. De scharensliep 2. De melkboer 3. De kruidenier 4. De tonnenman 5. De kolenboer 6. De putjesschepper
Het fotoboek: inhoud blz. Oude foto s 3. De scharensliep 4. De melkboer 5 3. De kruidenier 6 4. De tonnenman 7 5. De kolenboer 8 6. De putjesschepper 9 7. De lantaarnopsteker 0 8. De schillenboer 9. De
Naam: INDIA EN ARMOEDE
Naam: INDIA EN ARMOEDE In India is het verschil tussen arme en rijke mensen erg groot. Een klein deel van de Indiërs is heel rijk. Maar de meeste mensen zijn er erg arm. Ze werken hard voor weinig geld
Wat zijn de oorzaken en gevolgen van het afschaffen van de kinderarbeid in Nederland?
Werkstuk door een scholier 2392 woorden 16 februari 2010 6,5 63 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Werkstuk Wij hebben voor het onderwerp kinderarbeid en de parlementaire samenleving gekozen omdat dit onderwerp
De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters.
Over dit boek De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters. Dit boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel gaat over een man die vlucht naar Europa.
De zolder van opa Groepen 3-4-5
De zolder van opa Groepen 3-4-53 Inhoud 1 Kinderboekenweek 3 2 Op de zolder 4 3 De stoof 5 4 Het leesplankje 6 5 De Keulse pot 7 6 De tol 8 7 De foto 9 8 De koffiemolen 10 9 De schaatsen 11 10 Nog een
De jeugd van je opa en oma
De jeugd van je opa en oma Welvaart na de Tweede Wereldoorlog Lesduur: 50 minuten Werkvorm: solo Lesvorm: vragen beantwoorden Opdracht Beantwoord de vragen zo goed mogelijk. Neem ze later mee naar je opa
De tijd die ik nooit meer
De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.
Lesbrief Hygiene op het werk
Lesbrief Hygiene op het werk [bij pagina 5] Wat betekent hygiëne? Waarom is hygiëne op het werk belangrijk? Waarom is het belangrijk dat je schoon bent? Waarom is het belangrijk dat jij en je collega s
= een rij struiken of planten die dichtbij elkaar staan. = een hoge lamp die langs de weg staat.
Woordenschat blok 1 gr4 Les 1 De heg De lantaarn De plant Het tuinhek Het terras De garage Het dorp De stad De zwerver De stoep De woonwijk = een rij struiken of planten die dichtbij elkaar staan. = een
:DDURPJLQJHQJURHQWHNZHNHUVZHORYHUWRWGHWHHOWYDQEORHPEROOHQ"
'(%2//(1.:(.(5,QGH%ROOHQVWUHHNWXVVHQ+DDUOHPHQ/HLGHQZDUHQRRUVSURQNHOLMNJHPHQJGH ODQGERXZEHGULMYHQPHWYHHWHHOWDNNHUERXZHQZDWJURHQWHWHHOW 'HNZHNHULMHQZDUHQRRNQLHW]RJURRW1DDVWGHEDDVZHUNWHQHUHHQDDQWDO NQHFKWHQ
Uitzicht op de heuvels 10 km van Kabaya Uitzicht op de heuvels ten noorden van Kabaya. Ongeveer 7 km van het dorp.
Verblijf van Tautvydas Rindzevicius in Kabaya/RWANDA in het kader van het bezoek aan wezen en kwetsbare kinderen gesponsord door de Jyambere stichting. Inleiding Tijdens de periode van juli-augustus 2015,
1. De zolder van opa 3 2. Spullen van vroeger 4 3. De stoof 5 4. Het leesplankje 6 5. De Keulse pot 7 6. De tol 8 7. De foto 9 8.
Dingen van vroeger Inhoud 1. De zolder van opa 3 2. Spullen van vroeger 4 3. De stoof 5 4. Het leesplankje 6 5. De Keulse pot 7 6. De tol 8 7. De foto 9 8. De koffiemolen 10 9. De schaatsen 11 10. Nog
Voorleesverhaal. Het leven in een kasteel. Voorleesverhaal voor groep 1 t/m 4 van het basisonderwijs
Voorleesverhaal Het leven in een kasteel Voorleesverhaal voor groep 1 t/m 4 van het basisonderwijs Beste leerkracht, Kinderen vinden kastelen vaak heel spannend. En terecht, want een kasteel is meestal
Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel
Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl
REGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin.
61 61 REGELS 1 Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 1 Ik woon met mijn gezin in een rijtjeshuis met vier slaapkamers. 2 De vijf appartementen in deze flat zijn heel klein. 3 Hij heeft een groot huis
Informatie over Kinderarbeid.
Informatie over Kinderarbeid. (bron: lesbrief Per dag wijzer). Wat is kinderarbeid? Kinderen hebben recht op vrije tijd. Die kunnen ze gebruiken om te spelen, naar een museum of een popconcert te gaan,
Lesbrief Iedereen betaalt belasting
Lesbrief Iedereen betaalt belasting inleiding Iedereen betaalt belasting» waar komt het geld vandaan?» waar gaat het geld naar toe?» nederland, europa en de wereld» Iedereen betaalt belasting 1 Iedereen
Te huur HOOFDSTUK 4 WOORDEN. Kies het goede woord. 1 Ik woon in een flat op de vierde... a verdieping b appartement
51 51 HOOFDSTUK 4 Te huur WOORDEN 1 1 Ik woon in een flat op de vierde.... a verdieping b appartement 2 Het is een rijtjeshuis met een grote woonkamer en drie.... a tuinen b slaapkamers 3 Mijn woonkamer
Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!
inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt
Werkblad 1 Vroeger en nu
Werken en school. Lees en vul in: Werkblad 1 Vroeger en nu Vroeger werkten de kinderen mee op het land of thuis (helpen met thuisweven of thuisspinnen bijvoorbeeld), de meisjes hielpen ook nog in het huishouden.
Brieven van Ama welpen
Introductie Shanti heeft heel veel vriendinnetjes in de jungle. Ze heeft ook een vriendinnetje in een land heel ver weg. Het meisje heet Ama. Ama woont in een land dat Ghana heet. Weten jullie waar dat
Wat doet een haar met een glas water?
Simavi werkt in kwetsbare gemeenschappen aan schoon drinkwater, wc s en hygiëne en aan geplande, gezonde zwangerschappen. Gezondheid is namelijk een voorwaarde om uit armoede te komen. Dit doen wij niet
een zee van tijd een zee van tijd Werkblad 1 Ω Steden Ω Les 1: De middeleeuwse steden Naam:
Werkblad Ω Steden Ω Les : De middeleeuwse steden De middeleeuwse steden Aan het eind van de middeleeuwen is de adel de baas. De adel is rijk en heeft alle grond. De kasteelheer woont met zijn vrouw, kinderen
Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen
www.edusom.nl Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen Het is belangrijk om veel woorden te leren. In deze extra les vindt u extra woorden bij de Opstartlessen 1 t/m 5. Kijk ook eens naar
Cursistenboek Taalklas.nl Hoofdstuk 1 Het huis
Cursistenboek Taalklas.nl Hoofdstuk 1 Het huis 1 Woorden 1 de badkamer 2 het bed 3 de deur 4 de doek 5 de doos 6 de douche 7 het huis 8 de huiskamer 9 de kapstok 1 10 de keuken 11 de muis 12 de muur 13
Afval vroeger en nu. Naam: Vroeger was alles anders. De mensen leefden heel primitief. Dat heb je gezien in het filmpje van Schooltv.
Afval vroeger en nu Naam: Vroeger was alles anders. De mensen leefden heel primitief. Dat heb je gezien in het filmpje van Schooltv. 1. Wat betekent primitief? 3 antwoorden zijn goed. eenvoudig simpel
DE MIDDELEEUWEN. Gemaakt Door: Amy van der Linden Leonardo Middenbouw groep 6
DE MIDDELEEUWEN Gemaakt Door: Amy van der Linden Leonardo Middenbouw groep 6 INHOUDSOPGAVE Middeleeuwen. Karel de Grote. Middeleeuwse straffen. De pest. Dokters in de Middeleeuwen. Beroepen in de Middeleeuwen.
Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken
Poep Ik ga mijn spreekbeurt houden over poep.. Als je dat zo voor het eerst hoort, klinkt dat een beetje raar, maar als je er over nadenkt is dat eigenlijk heel gewoon. Iedereen poept Hoe denken we meestal
werkt voor en met bewoners in wijken en buurten
werkt voor en met bewoners in wijken en buurten Oma Geertje vertelt. 2 Welbions: we werken er allemaal. Wij zijn dé woningcorporatie van Hengelo en verhuren meer dan 13.000 woningen aan in totaal 25.000
Wie betaalt wat? Lunet zorg, februari 2018
Wie betaalt wat? Lunet zorg, februari 2018 Uitleg folder Als je bij Lunet zorg woont heb je recht op bepaalde zaken. Sommige dingen worden betaald door Lunet zorg. Lunet zorg krijgt daarvoor geld vanuit
Lees Zoek op Om over na te denken
Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in
Plannen van het huishouden.
Dit document is onderdeel van de site www.huishoudeninhokjes.nl Plannen van het huishouden. In de laatste kolom kun je invullen wanneer je de taak hebt gedaan. Vul in hoelang (in tijd) je over deze taak
GESCHIEDENIS VOOR VMBO BOVENBOUW 3 VMBO KGT-EDITIE WERKBOEK
GESCHIEDENIS VOOR VMBO BOVENBOUW 3 VMBO KGT-EDITIE WERKBOEK Inhoudsopgave 8 Nederland 1900-191 Module 1 Nederland en Indonesië HET CULTUURSTELSEL NEDERLAND BREIDT ZIJN INVLOED UIT HET NATIONALISME 6 50
Het leven van vroeger
Dit schooljaar gingen we samen met het vijfde leerjaar een hele dag naar Bokrijk. Hieronder lees je de verslagjes door de leerlingen geschreven. Het leven van vroeger Ze aten vaak stroop op hun brood en
Plannen van het huishouden.
Dit document is onderdeel van de site www.huishoudeninhokjes.nl Plannen van het huishouden. In de laatste kolom kun je invullen wanneer je de taak hebt gedaan. Vul in hoelang (in tijd) je over deze taak
GESCHIEDENIS LES 2 STAP VOOR STAP VOORUIT
GESCHIEDENIS LES 2 STAP VOOR STAP VOORUIT Wie zei: Het is mijn taak om dit land goed te besturen. Maar al die ministers moeten zich er niet mee bemoeien. 1. koning Willem I 2. koning Willem II 3. koning
Uitgebreide versie. Wie betaalt wat? Financile regeling bij wonen
Uitgebreide versie betaalt wat? Financile regeling bij wonen moet betalen? In de volgende voorbeelden staat in kleur aangegeven wie moet betalen: zorgt voor eten. Heb je zin om lekker uit eten te gaan?
Kikkertje en de geheime schatkistjes
Kikkertje en de geheime schatkistjes VOORWOORD Fibromyalgie informatie brochure Elske Gijbels-Schaap (2015 ) 0 Voorwoord : Deze brochure is onderdeel van een reeks brochures die omtrent Fibromyalgie zijn
Fossiele brandstoffen? De zon is de bron!
Energie 5 en 6 3 Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Filmpjes werkblad Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat fossiele brandstoffen hele oude resten van planten zijn. kunnen een
Kastelen. Dit werkboekje is van: www.lesidee.web-log.nl
Kastelen Dit werkboekje is van: Naam: Hoi! Super leuk dat je dit boekje hebt open gedaan. Wanneer je dit boekje helemaal hebt uitgewerkt weet je een heleboel over kastelen! Lees straks eerst de teksten
Inhoud. Mijn leven. mijn huishouden
Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Keuken... 4 Hoofdstuk 2 Woonkamer... 6 Hoofdstuk 3 Slaapkamer... 8 Hoofdstuk 4 Badkamer... 10 Hoofdstuk 5 Berging... 12 Hoofdstuk 6 Opruimen... 14 Hoofdstuk 7 Afval...
0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1
Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht
Inhoud. Mijn leven. ik ga verhuizen
Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Plannen... 4 Hoofdstuk 2 Meubels enzo... 6 Hoofdstuk 3 Geld... 8 Hoofdstuk 4 Winkelen... 10 Hoofdstuk 5 Adreswijziging... 12 Hoofdstuk 6 De sleutel!... 14 Hoofdstuk 7 Voorbereiden...
Weg met dat vieze water! Alles wat je moet weten over afvalwater
Weg met dat vieze water! Alles wat je moet weten over afvalwater Nederland is een land van water. Met veel beken, sloten en rivieren. Het water dat door deze beken, sloten en rivieren stroomt noemen we
Wie betaalt wat? Lunet zorg, februari 2016
Wie betaalt wat? Lunet zorg, februari 2016 Uitleg folder Als je bij Lunet zorg woont heb je recht op bepaalde zaken. Sommige zaken worden betaald door Lunet zorg. Lunet zorg krijgt daarvoor geld vanuit
Getsie...bedorven! Bederf. Micro-organismen en hygiëne. Kies de juiste namen bij de tekeningen
Getsie...bedorven! Bederf Laat enkele producten bederven. Dit zijn: vochtig sneetje brood op een schoteltje onder een bekerglas een beetje melk in een open bekertje in het lokaal een stukje vlees op een
FAIRTRADE. Een beter leven. Wat is Fairtrade
Wat is Fairtrade EERLIJKE HANDEL STAAT VOOROP KEURMERK INTERNATIONALE SAMENWERKING HANDEL GEMEENTE DUURZAAMHEID Een beter leven Veel boeren en arbeiders in arme landen (ook wel ontwikkelingslanden ) hebben
Naam: Waar woon jij? Vraag 1b. Waarom wonen veel mensen in Kenia in een hut? Vraag 1a. In wat voor soort huis woon jij?
Naam: Waar woon jij? Wonen over de hele wereld Heb jij wel eens in een tent gewoond? Waarschijnlijk niet. In de vakantie is het leuk. Maar voor altijd? Toch zijn er mensen op de wereld die altijd in een
Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten
Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten Kofi is op het werk. De chef geeft opdrachten: zij zegt wat Kofi moet doen. De eerste opdracht is de rommel opruimen. Kofi moet de vloer vegen. Het is weer netjes
Bladzijde 2 - In het magazijn
Bladzijde 2 - In het magazijn 1. Wat is een supermarkt? dat is een super leuke winkel dat is een grote winkel waar je veel eten kunt kopen 2. Hoe komt het eten en drinken in de supermarkt? met een vracht-wagen
inhoud blz. Inleiding 1. De afvalberg 2. Soorten afval 3. Vier belangrijke stappen 4. Voorkomen 5. Opnieuw gebruiken 6. Afval als bran dstof
Afval inhoud blz. Inleiding 3 1. De afvalberg 4 2. Soorten afval 5 3. Vier belangrijke stappen 7 4. Voorkomen 8 5. Opnieuw gebruiken 9 6. Afval als bran dstof 11 7. Naar de stortplaats 12 8. Filmpjes 14
Inhoud. Voorwoord 5. Een collage maken 6
Inhoud Voorwoord 5 Een collage maken 6 1 Gezond en veilig voedsel maken en bewaren 11 1.1 Eten koken en bewaren 11 1.2 Schoon en veilig werken in de keuken 17 1.3 Machines in de keuken 24 1.4 Langer houdbaar
KNF Zwolle. Afdeling KNF Zwolle. Alles over het EEG-Onderzoek
KNF Zwolle Afdeling KNF Zwolle Alles over het EEG-Onderzoek 1. Welkom op de afdeling KNF afdeling knf Binnenkort kom je samen met je vader of je moeder een nachtje slapen bij het epilepsiecentrum in Zwolle.
Bert staat op een ladder. En trekt aan de planten die groeien in de dakgoot. Hij verstopt de luidspreker en het stopcontact achter de planten.
Helaas Wanneer besloot Bert om Lizzy te vermoorden? Vreemd. Hij herinnert zich het niet precies. Het was in ieder geval toen Lizzy dat wijf leerde kennen. Dat idiote wijf met haar rare verhalen. Bert staat
De wereld op zijn kop! Kan de wereld op zijn kop staan? Met gym heb je het vast wel eens geprobeerd Op je kop staan, bedoel ik, soms lukt het
De wereld op zijn kop! Kan de wereld op zijn kop staan? Met gym heb je het vast wel eens geprobeerd Op je kop staan, bedoel ik, soms lukt het Maar het duurt maar heel even dat op de kop staan De wereld
Verdienen zelf centen
Verdienen zelf centen Oud verhaal Dit is een oud verhaal van meer dan 100 jaar geleden. Het verhaal is uit 1910 en gaat over de tweeling Joop en Jopie. Ze zijn beiden 10 jaar. Joop en Jopie wonen in de
ALFA A ANTWOORDEN STER IN LEZEN
STER IN LEZEN ALFA A LES 1: NAAR SCHOOL 1 Ziek 1 b 2 3 b 4 a a B maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag C Dit is een vraag Hoe gaat het? Het gaat wel. En met jou? Waarom kom je niet?
info@pietnowee.nl Pagina 1
"Thuis heb ik nog een ansichtkaart" Ik heb er zelfs meer dan één van het dorp waar ik geboren ben. Mijn voorouders waren tuinders en woonden voornamelijk in Den Hoorn en omgeving. Veel is er veranderd
IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ
Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr
Naam: De Romeinen. Vraag 1. De Romeinen hebben veel gebouwd. Noem vijf verschillende toepassingen. pagina 1 van 6
Naam: De Romeinen De Romeinse bouwkunst. De Romeinen behoren tot de beste bouwers uit de geschiedenis. Ze bouwden tempels, riolen, waterleidingen, wegen, kanalen, huizen, aquaducten, havens, bruggen en
LES 3 Ik leer Nederlands. TESTEN TEST 1
12/11/14 1 LES 3 Ik leer Nederlands. TESTEN TEST 1 1. (lezen) Ik.... een lange tekst. 2 Hij.... een moeilijk boek. 3. Zij.... een gemakkelijk tekstje. 4..... jullie veel? Ja, wij.... graag kinderboeken.
Basisstof 1 huishouden vroeger en nu
Antwoorden door een scholier 1384 woorden 27 februari 2006 5,8 34 keer beoordeeld Vak Methode Verzorging Verzorging voor jou Basisstof 1 huishouden vroeger en nu Opdracht 5 1. huishouden: het houden van
Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.
Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt
Werken in de fabriek
D S T R K C N T Opdracht 1 Vroeger stond er in Rijssen een jutefabriek. De fabriek was van de familie Ter Horst. Ze bouwden de fabriek in 1865. In de fabriek werd stof gemaakt. Nu is de fabriek er niet
NOORWEGEN. Vertrek: s ochtends moesten we gewoon naar school tot 12 uur. we werden 09-05-2012 13-05-2012
NOORWEGEN 09-05-2012 13-05-2012 Vertrek: s ochtends moesten we gewoon naar school tot 12 uur. we werden door onze ouders naar Schiphol gebracht. Ik zat bij Ilonka in de auto. Op Schiphol gaf meester Hendrie
Naam: WATER. pagina 1 van 8
Naam: WATER Geen leven zonder water Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te
Tomaten in de puree. dag 1. Hallo,
Tomaten in de puree dag 1 Mijn naam is Valérie en ik woon in Togo, één van de kleinste landen in Afrika. Veel mensen in mijn land zijn arm. Vroeger teelden mijn mama en papa katoen. Maar toen zij het katoen
Schokland Werelderfgoed Kijktocht basis onderwijs
Schokland Werelderfgoed Kijktocht basis onderwijs Opdracht 1 Bij de tekst Schokland Werelderfgoed op de grond. 1a. De grote foto op de grond is gemaakt in 1930. Toen was Schokland nog een eiland. Waarom
Over schulden gesproken
Over schulden gesproken Verhalen uit de praktijk Sandra van der Stege 8 Inleiding In Nederland zijn veel mensen met schulden. Ongeveer 1 op de 5 mensen heeft moeite om elke maand rond te komen. In de schulden
Energiebesparingswijzer. STIJLGIDS COMMUNICATIE VERSIE 01 _Oktober 2012. Geld besparen met handige energietips voor thuis
Energiebesparingswijzer STIJLGIDS COMMUNICATIE VERSIE 01 _Oktober 2012 Geld besparen met handige energietips voor thuis Energie besparen, snel verdiend! Ieder jaar betaal je veel geld voor een warm huis,
De jongen weet dat hij niet in slaap moet vallen. Want dan zullen dieven zijn spullen stelen. Ook al is het nog zo weinig wat hij heeft.
In Kanton, China Op de hoek van twee nauwe straatjes zit een jongen. Het is een scheepsjongen, dat zie je aan zijn kleren. Hij heeft een halflange broek aan, een wijde bloes en blote voeten. Hij leunt
Mijn mond zat vol aarde
Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.
1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.
Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA
Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Kinderen die een spreekbeurt willen geven Wat een goed idee! Je wilt je spreekbeurt houden over afval, afvalscheiding of recycling. Een super interessant onderwerp
Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA
Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Kinderen die een spreekbeurt willen geven Waar op de wereld wordt het afval nog verwerkt op de manier van vroeger? Wat een goed idee! Je wilt je spreekbeurt
Werkwoordoefeningen bij les 5
Werkwoordoefeningen bij les 5 Werkwoordoefening 1 1 Ik loop. Ik liep. 2 Ik loop naar huis. Ik liep naar huis. 3 Ik loop op straat. Ik liep op straat. 4 Ik ga naar school. Ik ging naar school. 5 Ik ga naar
droooo droooo oooom speurtocht je stad je toekomst 12 april - 3 juli oba is Paleis voor Volksvlijt
droooo oooom je stad speurtocht droooo oooom je toekomst 12 april - 3 juli oba is Paleis voor Volksvlijt Een speurtocht door de tentoonstelling Volksvlijt2056 voor jong (en oud) Ooit, heel lang geleden,
Jouw idealen in Utrecht Verkiezingsprogramma. Provinciale Staten 2015 in eenvoudige taal
Jouw idealen in Utrecht Verkiezingsprogramma Provinciale Staten 2015 in eenvoudige taal Verkiezingen in de provincie Op 18 maart 2015 zijn er verkiezingen in de provincie Utrecht. Iedereen die in Utrecht
Kastelen in Nederland
Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,
Streekproducten en eten uit de buurt
Spreekbeurt of werkstuk Streekproducten en eten uit de buurt Inhoud Stap 1. Ga zelf op onderzoek uit Stap 2. Streekproducten of gewoon producten uit de buurt Stap 3. Waarom zijn streekproducten zo bijzonder?
SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN
SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna