Voel je Vrij! Roken...moet je ze dat ook nog afnemen? Vrijdag 7 november 2014 Amersfoort

Transcriptie

1 Roken...moet je ze dat ook nog afnemen? Voel je Vrij! Vrijdag 7 november 2014 Amersfoort Dr. Jorge Moctezuma, psychiater The Busy People Tim Kreuger, ervaringswerker GGz ingeest en Ronald van Gool, Verpleegkundig specialist GGz ingeest

2 Programma Workshop Roken moet je ze dat ook nog afnemen? uur uur Ronald van Gool Somatische comorbiditeit, roken en vroegsterfte in de GGz Tim Kreuger Ervaringsverhaal Jorge Moctezuma Farmacologische aspecten stoppen met roken

3 Agenda Inleiding Het probleem Oorzaak en gevolgen Wat staat ons te doen? Resultaten van de pilot interventie

4 Kenmerken Schizofrenie Complexe hersen- en ontwikkelingsziekte Prevalentie 0.6 %, in Nederland mensen Suïcide 7-10 % Oorzaak: genetische- en omgevingsfactoren (geboortecomplicatie, virale infecties, migratie/exclusie, cannabisgebruik en emotionele trauma/stress) Behandeling: farmacotherapie en psychosociale interventies Mogelijk invaliderende gevolgen op (gehele) functioneren, herstel mogelijk (Chronisch) fluctuerend karakter Validiteit schizofrenieconcept ter discussie

5 Schizofrenie: beloop Go ed Function eren Slec ht Progressiev e fase Prodromal e fase PreMorbide fase Leeftijd (Jaren) Stabiele fase met relapses Lieberman,

6 Schizofrenie Positieve symptomen Cognitieve symptomen Sociaa l Arbei d Lichamelijke gezondheid Negatieve symptomen Intieme relaties Affectieve symptomen Zelfzorg

7 Burden of disease World Health Report, WHO 2001

8 De multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie (MRS) Vergroten van patiëntenparticipatie; CAN, actueel behandel- en begeleidingsplan 2. Verbeteren van somatische gezondheidstoestand; (vroeg)signalering, behandeling en preventie van somatische gezondheidsproblemen incl. bijwerkingen 3. Beschikbaar krijgen van effectieve interventies uit de richtlijn schizofrenie; CGT, Psychoeducatie, Lotgenotencontact, screening negatieve symptomen 4. Routinematig monitoren van uitkomsten; kwaliteit van leven, tevredenheid, symptomen en functioneren

9 Veel voorkomende somatische aandoeningen bij schizofrenie Obesitas Diabetes mellitus type 2 Metabool syndroom Hart- en vaatziekten Bewegingsstoornissen Seksuele functiestoornissen Marder et al, (2004) Physical health monitoring of patients with Schizophrenia.Am.J.Psychiatry

10

11 Het probleem Mensen met schizofrenie en SMI leven 20 tot 25 jaar korter dan de algemene populatie (30%)

12

13 Mortaliteits onderzoek Tiihonen et al. (2009) Schizofrenie patiënten sterven 22,5 jaar eerder Gemiddelde levensverwachting algemene bevolking is 80 jaar. Voor patiënten met schizofrenie is dat 57 jaar

14 Mortaliteits onderzoek Tiihonen et al. (2009) Schizofrenie-patiënten sterven 22,5 jaar eerder In 2006 was de levensverwachting van schizofreniepatiënten die antipsychotica slikken 22,5 jaar lager dan die van de totale bevolking. In 1996 was het verschil 25 jaar. Dat blijkt uit een groot Fins bevolkingsonderzoek naar de mortaliteit van niet opgenomen patiënten die antipsychotica slikken. Het onderzoek strekt zich over elf jaar uit en is onlangs gepubliceerd in The Lancet.

15 Het probleem Mensen met schizofrenie en SMI leven 20 tot 25 jaar korter dan de algemene populatie (30%) Oorzaken: Ongezonde leefstijl, mogelijk genetische overlap, bijwerkingen AP, suïcide en ongelukken

16 Het probleem Mensen met schizofrenie en SMI leven 20 tot 25 jaar korter dan de algemene populatie (30%) Oorzaken: Ongezonde leefstijl, mogelijk genetische overlap, bijwerkingen AP, suicide en ongelukken 2/3 van vroegsterfte veroorzaakt door cardio-vasculaire aandoeningen

17 Het probleem Mensen met schizofrenie en SMI leven 20 tot 25 jaar korter dan de algemene populatie (30%) Oorzaken: Ongezonde leefstijl, mogelijk genetische overlap, bijwerkingen AP, suïcide en ongelukken 2/3 van vroegsterfte veroorzaakt door cardio-vasculaire aandoeningen Roken is de grootste enkelvoudige risicofactor voor CV aandoeningen en dus vroegsterfte

18 Risicofactoren 1+1=3 Odds ratios Wilson et al. Circulation. 1998;97:1837. BMI = body mass index; TC = total cholesterol; DM = diabetes mellitus; HTN = hypertension Multiple Risk Factors Single Risk Factors BMI >27 Smoking TC >220 DM HTN Smoking Smoking Smoking Smoking + BMI + BMI + BMI + BMI + TC >220 + TC >220 + TC >220 + DM + DM + HTN

19 Wat is de omvang van het probleem? Prevalentie roken bij schizofrenie is ruim 3x verhoogd vergeleken met normale bevolking (25%) Onder patiënten met schizofrenie rookt 60% tot 90% Onder klinische verblijvende patiënten 80% tot 90% Patiënten roken meer sigaretten en inhaleren dieper

20 Nicotine afhankelijkheid Ambulante patiënten FACT (2009) n= 113 Overgewicht/ obesitas Roken GGZinGeest 67% 64% Metabool syndroom 52% MetS (ATPIII): Buikomvang (88/102) Bloeddruk (130/80) HDL (1,0/1,3) Triglyceriden (1,7) Glucose (6,1) 80% 40% 65% 41% 16%

21 People with Mental Illness Are More Likely to Smoke MMWR 2011; Office for National Statistics (UK) 2012; WHO Europe Tob. Control Database Pratt & Brody, 2010 ; Himelhoch, 2004; Margolese, 2004; Poirier, 2002; Gurpegui, 2005; Uzun, 2003; Zhang, 2012; Kreinin, 2012

22 Waarom rookt men zoveel? Vele hypothesen Verveling Omgaan met stress en negatieve emoties Zelfmedicatie Compensatie cognitief functioneren Vermindering negatieve symptomen/depressie Reductie van bijwerkingen Genetische aanleg

23 Wat zijn de gevolgen? Afname van de levensverwachting met 5-15 jaar (roken belangrijkste enkelvoudige risicofactor voor CVZ, longaandoeningen en vroegsterfte) Verminderd de werkzaamheid van AP waardoor doseringen onnodig hoog zijn Negatieve beïnvloeding van gezondheid niet-rokers Hoge kosten. Armoede draagt belangrijk bij aan sociale exclusie, onwelbevinden en afname kwaliteit van leven

24 Wat hebben wij (GGZ) bijgedragen aan het probleem? Niet gesignaleerd als verslaving en problematiek Bagatelliseren van probleem medeleven conflictvermijding Slecht voorbeeld geven door zelf veel en vaak te roken Sigaretten als beloning voor gewenst gedrag of behandeltrouw Geen aanbod ontwikkeld door behandelpessimisme Gebrek aan dagactiviteiten; Dagstructuur is opgebouwd uit aaneenschakeling van rookmomenten en verveling

25 Vooronderzoek (Roozen & van Gool, 2011) 23 patiënten en 16 medewerkers Patiënten: Alle patiënten roken. Ruim 60% is gestart met roken voor 20e levensjaar en rookt al meer dan 20 jaar 80 % rookt meer dan 40 sigaretten per dag 70% van is al eens eerder gestopt 52% denkt erover om te stoppen en 65% om te minderen 52% heeft interesse in de cursus maar laag vertrouwen in succes Medewerkers: De helft van de medewerkers rookt en 70% daarvan rookt op werk 87% van de medewerkers geeft aan te willen stoppen met roken 60 % van de patiënten en 75% van de medewerkers is voor een rookverbod in de nieuwbouw indien er een alternatieve ruimte wordt geboden

26 Beliefs Mental Health Nurses 35% - 42 % of the Mental Health nurses have nicotine dependency Smoking is of value in creating therapeutic relationship (42% nonsmokers and 70% smokers) Removing access to cigarettes leads to less calm patients en condition worsen (92%). Only 8% don t expect a change in situation Nurses have a important role to suppport patients to quit (87%) Mental Health Nurses beliefs about smoking. M. Connelly et al, 2013, Int. Journal of Mental Health Nursing

27 Wat kunnen en moeten we doen? Roken als verslaving erkennen en behandelen Ontmoedigen van roken door beperkende maatregelen Ontwikkelen en aanbieden van ondersteuning stoppen met roken in samenhang met andere leefstijlinterventies (bewegen en voeding) Motiveren van patiënten en medewerkers Niet-rokers vrijwaren van meeroken Onderzoek naar effectiviteit van interventies

28 CBO Richtlijn behandeling van tabaksverslaving 2009 Intensieve interventies verdienen de voorkeur Interventie afgestemd op situatie en wensen van de patiënt Voor rokers die niet in een keer kunnen/willen stoppen, is minderen een manier om naar stoppen toe te werken (geleidelijk gecontroleerde reductie door systematisch rookpatroon te doorbreken) Bij > 10 sig. p.d. combinatie van gedragsmatige en farmacologische ondersteuning gewenst Voel je Vrij! groepstraining is ontwikkeld door Momentum conform de meest recente wetenschappelijke kennis over effectieve strategieën bij stoppen met roken en voldoet aan de CBO Richtlijn behandeling van tabaksverslaving.

29 Evidence behandeling nicotineafhankelijkheid Schizofrenie (Tsoi, 2010) Cochrane review: 21 trails geincludeerd Alle beschikbare studies laten reductie nicotineafhankelijkheid zien Contigent reinforcement (CR) effectief maar effect op lage termijn onzeker Effectief is: medicamenteuze behandeling met Bupropion (Zyban) en gering bewezen effect nicotine vervangende therapie NRT en CGT. Resultaten zijn beter bij combi

30 De interventie Ontwikkeling interventie Pakje Kans met STIVORO en mede gefinancierd door Fonds Psychische gezondheid Gezamenlijk aanbod voor rokende patiënten en medewerkers Interventie is aangeboden op klinische setting in Bennebroek Niet eerder vertoonde poging met deze klinische patiëntenpopulatie i.c.m. medewerkers (gedeelde ervaring als kracht benutten) Startbijeenkomst voor patiënten en medewerkers

31 Focus op leefstijl Multidisciplinaire ondersteuning Psychiater: monitoren patiënten o.a. bloedspiegels voorgeschreven medicatie Afdelingen/team: deelnemers begeleiden, enthousiasmeren nicotinepleisters uitgifte en controle, niet roken buiten de rookruimtes Activiteitenbegeleiding: aanbieden activiteiten gezonde leefstijl (supportgroep) Dietist en bewegingsagoog: aandacht voor gezonde voeding en bewegen in het algemeen en in supportgroep

32 De deelnemers 22 deelnemers 15 patiënten 13 klinisch langdurend opgenomen 2 ambulante patiënten FACT 7 medewerkers 5 V&V 2 ondersteunende diensten Gestart met twee groepen en wekelijkse bijeenkomsten van 11/2 uur Weinig tot geen inclusiecriteria

33 De resultaten 15 patiënten 6 deelnemers zijn binnen 6 bijeenkomsten gestopt met de interventie Van de 9 completers zijn er: 2 deelnemers geheel gestopt met roken 4 deelnemers hebben hun gebruik minimaal gehalveerd 3 deelnemers hebben hun oude rookgedrag gehandhaafd

34 De resultaten 7 medewerkers 2 deelnemers zijn gestopt met de interventie 2 deelnemers zijn gestopt met roken (3 hebben terugval gehad) In kielzog zijn nog twee medewerkers gestopt met roken (waarvan 1 heeft terugval gehad)

35 Alle rokers 75% wil stoppen 27% probeert het elk jaar 5% slaagt er in zonder hulpmiddel 7-24% slaagt mét hulpmiddel

36 Alle rokers 75% wil stoppen 27% probeert het elk jaar 5% slaagt er in zonder hulpmiddel 7-24% slaagt mét hulpmiddel Totaal zijn van de 22 deelnemers er 4 geheel gestopt met roken (18%) van de patiënten (13%) en de medewerkers (28%).

37 Bijwerkingen Bewustzijn en urgentiebesef is toegenomen Vertrouwen in succes is gegroeid Verlaging van dosering AP Gezondheid als geheel meer in belangstelling Bijdrage aan de-stigmatisering Borging en verspreiding binnen GGZ ingeest en landelijk

38 Lessen geleerd Deelnemende medewerkers kunnen soms moeilijk steun geven Uitstel van interventie bij instabiele patiënten Meer investeren in alle medewerkers om een steunend klimaat te realiseren Interventie nog meer opnemen binnen integraal aanbod leefstijlinterventies i.s.m. voeding; bewegen en middelengebruik

39 Uitspraken deelnemende patiënten ik rook nu niet meer ieder kwartier een sigaret, maar het lukt me om het om het half uur te doen van niet roken voel ik me gelukkiger ik ben trots op mezelf ik rook de helft minder en heb het minder benauwd zonder de groep was het me nooit gelukt mijn koolmonoxide is gedaald

40 Aanbevelingen Organiseer je eigen support voor de interventie bij psychiater, management en team(s)! Multidisciplinaire integrale aanpak met focus op leefstijl met diëtist, sportbegeleider etc. Wees positief en verspreid hoop! Schrik niet van terugval, terugval is onderdeel van stoppen! Gun iedereen zijn/haar eigen weg van stoppen! Ontmoedig het roken met beleid! Vier succes en verspreid je initiatief!

41 Voel je Vrij! Motiveer patiënten en medewerkers om te stoppen.

42 Dank voor de aandacht!