NIEUWS 108 RUIMTE VOOR RECLAME

Transcriptie

1 NIEUWS 108 N O V E M B E R / D E C E M B E R Reclame-uiting Foto: Megamedium Nederland. ARCHITECT OP DE PLANKEN 2 Francine Houben van Mecanoo Architecten en Matthijs Bouw van One Architecture te gast in de Brakke Grond. MUSEUMN8 BIJ ARCAM 2 De Museumnacht op 4 november staat bij ARCAM in het teken van het oprichtingsjaar Met onder meer Cees Dam, die zijn kant van het verhaal vertelt over de totstandkoming van de Stopera. RUIMTE VOOR RECLAME ARCAM wijdt een expositie aan het fenomeen reclame in het stadsbeeld. De tentoonstelling prikkelt tot het stellen van vragen: wat doet reclame met de stad en wat doet de stad met reclame? Bedrijven, overheden en culturele instellingen worden steeds creatiever in het benutten van de openbare ruimte voor het aanprijzen van hun producten en diensten. Affiches, zuilen, borden, steigerdoeken, trams en bussen schreeuwen om de aandacht van de consument. Grote bedragen gaan om in de verhuur van gevelruimte op toplocaties en de aandacht voor artvertising is groot. Wat betekent dit voor de stad, visueel en financieel? Waar wordt welk reclamebeleid gehanteerd en waar vloeien de inkomsten naar toe? Waar liggen kansen voor verantwoorde toepassing van nieuwe ontwikkelingen in de reclame? En wat kan dit betekenen voor de openbare ruimte? ARCAM beoogt een gesprek op gang te brengen tussen bewoners, bezoekers en professionals. In de tentoonstelling geven gerenommeerde media- en reclamebureaus hun visie op de (gewenste) rol van reclame in de stad. Welstand licht de spelregels toe. De expositie staat niet op zichzelf. Tijdens de tentoonstelling vinden aanverwante initiatieven plaats die voor een deel op elkaar inspelen, zoals een door het Sandberg Instituut georganiseerd symposium over de toekomst van de omgeving als informatiedrager (zie p.2) en een onderzoek van DRO naar het beleid inzake megareclame in Amsterdam. De expositie bij ARCAM is te zien van 24 november 2006 tot en met 27 januari ARCAM, Prins Hendrikkade 600, di.-za u. T (zaterdag 30 december gesloten) DERTIG JAAR ALMERE 3 Dertig jaar geleden werden de eerste woningen in Almere opgeleverd. Daarom wordt op 30 november een prijs uitgereikt voor het meest aansprekende gebouw uit dertig jaar polderarchitectuur. KALENDER / CALENDAR 4/5 FOTO S KIJKEN 6 In het Van Gogh Museum, FOAM, Huis Marseille en café De IJsbreker zijn foto's te zien van veranderende straatbeelden, een havenstad aan de Zwarte Zee, steden in Australië en verdwijnende interieurs. VOLG DE PADDESTOEL 7 In het kader van het project OMZWERVIN- GEN duiken opmerkelijke wegwijzerpaddestoelen op in de stad en verscheen een kaart met twee verschillende zwerfroutes. OP VLINDERVISITE 8 ARCAM NIEUWS tipt deze maand onder meer het nieuwe vlinderpaviljoen in Artis. REDACTIONEEL In een tijd waarin waarin overal ter wereld oorlog wordt gevoerd, nieuwe kernoorlogen worden geannonceerd en Al Gore de ondergang van Nederland voorspelt, is het goed om een keer The New York Times te lezen. In de laatste selectie van artikelen uit die krant, zoals die wekelijks wordt gemaakt voor Le Monde, worden meer hoopvolle signalen afgegeven. Een biotech bedrijf in Californië blijkt poezen te kunnen fabriceren waarvoor niemand meer bang hoeft te zijn ('No-Sneeze Kitties For Cat Lovers With Allergies') en nooit eerder hadden mensen die een ledemaat moeten missen zo weinig reden om zich zorgen te maken, want wetenschappers slagen er steeds beter in om 'intelligente' prothesen te maken ('An Artificial Foot That Does Everything but Itch'). In de rubriek 'Arts & Styles' vallen meeslepende verhalen op over respectievelijk de uitvoering van een 'Concertino for Cellular Phones and Symphony Orchestra' en een icoon waarop de baby van Angelina Jolie en Brad Pitt is afgebeeld als een griezel van een verlosser. Hoe zou de wereld eruit zien wanneer dit enthousiasme meer algemeen verbreid zou zijn? Laten we als voorbeeld nemen de advertentie voor een senior beleidsadviseur voor de Dienst Wonen (De Volkskrant van 14 oktober jl.): 'Bij de afdeling Stedelijke Vernieuwing en Woonbeleid wordt centraal-stedelijk beleid ontwikkeld met betrekking tot de omvang en samenstelling van de woningvoorraad en de woonruimteverdeling. Medewerkers van de afdeling werken aan een diversiteit van producten, variërend van beleidsnota's tot onderzoeksrapporten en van brieven aan burgers tot aan de voorbereiding van bestuurlijke besluitvorming. Wij zoeken een initiatief- en ideeënrijke collega die met gezag kan opereren.' Een alternatief zou kunnen zijn: Luister! De Afdeling Stedelijke Vernieuwing & Woonbeleid Ontwikkelt Centraal-Stedelijk Beleid. Je weet wel: Samen Op Weg Naar Een Nieuwe Samenstelling Van De Woningvoorraad en Een Betere Woonruimteverdeling. Helpen met De Editing Van Fantastische Producten. Beleidsnota's, Onderzoeksrapporten. Chatten met Amsterdammers, Echt Bijdragen Aan Besluiten. Ben Jij Die Te Gekke, Creatieve Nieuwe Collega? Maarten Kloos

2 Ontwerp stadskantoor en station Delft. Beeld: Mecanoo Architecten. ARCHITECTEN OP DE BUHNE Op 7 november treedt Francine Houben (Mecanoo Architecten) op in de Brakke Grond. Houben studeerde in Delft en richtte in 1984 Mecanoo Architecten op. Het bureau heeft talloze projecten gerealiseerd en is werkzaam in een groot aantal landen. Recentelijk won Mecanoo de competitie voor een theater- en congrescentrum in Spanje. In Amsterdam zijn onlangs het Marnixbad, wooncomplex Oeverpad III en het finishgebouw aan de Bosbaan opgeleverd. Francine Houben introduceerde begrippen als mobiliteitsesthetiek en 'A Room with a View' om de ruimtelijke ordening van de Randstad aan de orde te stellen. Op 11 december geeft Matthijs Bouw van One Architecture een lezing. Bouw (1967) studeerde in Delft. Al tijdens zijn studie was hij actief in het onderwijs en schreef hij voor diverse tijdschriften (o.m. De Architect en Wiederhall). In 1995 richtte hij het architectenbureau One Architecture op, dat zich bezighoudt met een breed scala aan opgaven. Recent deed One Architecture mee aan de competitie voor de Hallen in Parijs (i.s.m. OMA, XDGA). Het bureau staat een integrale ontwerphouding voor en werkt bijna altijd samen met andere bureaus en externe deskundigen. Naast zijn werkzaamheden als directeur geeft Matthijs Bouw les aan diverse onderwijsinstituten. Momenteel werkt Bouw aan de publicatie How to be an Architect in North Pacific America or Anywhere Around the World. De lezingen starten om uur. Kaarten à 10,- (studenten 7,50) zijn verkrijgbaar op de avond zelf (indien voorradig!) vanaf uur aan de kassa van de Brakke Grond, of in de voorverkoop bij ARCAM, tijdens kantooruren en op zaterdag tussen en uur. Reserveren of telefonisch bestellen van kaarten is niet mogelijk. CASLa organiseert op 28 november om uur onder de titel 'Scherp Zicht' een filmavond over Francine Houben, ingeleid door Allard Joffers van Mecanoo Architecten. Na afloop is er gelegenheid voor discussie. Lokatie is de filmzaal van de dienst Stadscentrum, Bleekerstraat 4 te Almere Stad. Toegangsprijs 5,-. ARCAM in de Brakke Grond, Nes 45, T , CASLa, Markt 110, Almere Haven, T LIJF EN GEBOUW De choreografe Krisztina de Châtel is voor de periode aangesteld als artist in residence aan de Academie van Bouwkunst. In die positie zal zij aandacht vragen voor de samenhang tussen lichaam, ruimte en architectuur, onder meer in de capita selecta lezingenreeks van dit najaar. De eerste spreker in deze reeks is kunsthistoricus Johan Deumens, die op 9 november een lezing geeft over het werk van De Châtel. Op 16 november spreekt architect Herman Hertzberger over de afwezigheid van het lichaam in de architectuur en op 23 november geeft kunsthistoricus Edwin Beckers een lezing getiteld 'Art's escape in space'. De Hongaarse landschapsarchitect Kinga Szilágyi spreekt op 30 november over de esthetische en politieke betekenissen van pleinen in Boedapest, op 7 december gevolgd door een lezing van Petra Blaisse getiteld 'Playing on space'. Filosoof Fons Elders sluit de reeks op 14 december met een lezing getiteld 'Fluid thinking', waarin hij probeert te ontsnappen aan het dualisme van lichaam en geest. Alle lezingen zijn Engelstalig en beginnen om uur. De toegang is gratis, reserveren is niet mogelijk. Van 3 november tot en met 2 december is in de Zuiderkerk actueel afstudeerwerk te zien van studenten van de Academie van Bouwkunst. Modellen, maquettes en informatiepanelen met tekst en beeld tonen eindprojecten uit de studierichtingen architectuur, stedebouw en landschapsarchitectuur. Op 3 november wordt bekend gemaakt welke van de getoonde projecten worden genomineerd voor de jaarlijkse Archiprix, een prijs voor de beste afstudeerprojecten van de Nederlandse ontwerpopleidingen (uitreiking medio 2007). Academie van Bouwkunst, tijdelijke lokatie: Reinwardt Academie, Dapperstraat 315, T ; Zuiderkerk, Zuiderkerkhof 72, ma.-vr. 9-16u., za u., T ISTANBUL AAN DE DAM Van 16 december 2006 tot en met 15 april 2007 is in de Nieuwe Kerk de tentoonstelling 'Istanbul. De stad en de sultan' te zien, met bijna driehonderd schatten van de Ottomaanse sultans, afkomstig uit vele musea in Istanbul. De tentoonstelling is ingericht als een wandeling langs een tiental oosterse gebouwen (onder meer een koffiehuis, hamam, tekke, yali, bazaar, harem en moskee), die door architectenbureau Kossman & De Jong in de middeleeuwse kerk zijn geplaatst. Yali's zijn houten villa's met botenhuis en aanlegsteiger, die in de Ottomaanse tijd buiten de muren van de uitdijende en voller wordende stad werden gebouwd in opdracht van de stedelijke elite. Van buiten onopvallend, van binnen weelderig, werden ze gebruikt als zomerhuis, voor feestelijke bijeenkomsten, huwelijken en jachtpartijen. Onder invloed van de westerse mode veranderde in de 19e eeuw ook het uiterlijk van deze villa's. Vele van deze yali's zijn nu nog te bewonderen langs de Bosporus. De Nieuwe Kerk, Dam, ma.-zo u., do u., T GEBOUW TE GRABBEL Op 2 december wordt vanaf uur bij het Sandberg Instituut het project Artvertising onthuld. De gevels van het gebouw waarin het instituut is gehuisvest, zijn voor dit project als reclameoppervlak in de verkoop gedaan. Het gebouw wordt bekleed met tegels die zijn voorzien van boodschappen, aangebracht op kosten van adverteerders. Artvertising thematiseert verbanden tussen kunst, commercie en architectuur. Op 14 december organiseert het Sandberg Instituut in verband met Artvertising een symposium over de toekomst van onze omgeving als informatiedrager. Als deelnemer aan het debat zal onder anderen ARCAM-directeur Maarten Kloos aanwezig zijn; bij ARCAM is op dat moment de tentoonstelling Reclame voor de stad te zien (zie p.1). Bij het ter perse gaan van ARCAM NIEUWS was het volledige programma nog niet bekend. Het symposium vindt plaats in het gebouw van de Rietveld Academie, en begint om uur (deuren open uur). Sandberg Instituut, Fred. Roeskestraat 98, T ; Rietveld Academie, Fred. Roeskestraat 96, T ARCAM PANORAMA De Museumnacht op 4 november staat bij ARCAM in het teken van het voelbaar maken van de realiteit, dromen en trauma s van het jaar 1986 het oprichtingsjaar van ARCAM. De deur gaat open om uur en het programma begint om uur, met architect Cees Dam 2

3 die zijn kant van het verhaal vertelt over de totstandkoming van de Stopera. Om uur leest Martin Bril voor uit de debuutroman waaraan hij in die tijd de laatste hand legde. Oldskool breakdancer Master-break vertelt rond uur over de achtergronden van de muziek en dans van de jaren tachtig en leert het publiek vette moves van twintig jaar geleden. Rond uur presenteert Jord den Hollander 'De Grote 1986 Quiz, waaraan het publiek kan meedoen. Daarna kan er worden gedanst op typische jaren tachtig-muziek. De evenementen bij ARCAM zijn onderdeel van de Amsterdamse Museumnacht. Entree is alleen mogelijk op vertoon van een passe-partout, te verkrijgen bij Amsterdams Historisch Museum, Amsterdams Uit Buro, Scheepvaartmuseum, Artis, Rederij Lovers, Rijksmuseum, Theatermuseum en Tropenmuseum. Zie voor meer informatie. 'Bouwjaar '86', de jubileumtentoonstelling bij ARCAM, is verlengd en loopt nog tot en met 11 november.vanaf begin november is bij ARCAM het ARCAM PANORAMA te zien, een theatrale en informatieve collage die met veel foto's en kaartmateriaal een beeld geeft van de stedebouwkundige en architectonische geschiedenis van Amsterdam. Het geheel bestrijkt een wand van bijna 26mÇ op de onderste verdieping van het ARCAM-gebouw. ARCAM, Prins Hendrikkade 600, 1011 VX, di.-za u., T ARCAM is gesloten op 30 december. AUTONOMIE EN DIENSTBAARHEID Op 2 november zal dr. Koos Bosma zijn ambt van hoogleraar Erfgoedstudies / Architectuurgeschiedenis aan de Vrije Universiteit van Amsterdam aanvaarden met de oratie De verbeelding van tent en piramide. Architectuurgeschiedenis tussen autonomie en dienstbaarheid. Bosma gaat hierbij in op de grote verschillen tussen de stand van het vak in het begin van de jaren zeventig en de situatie nu. De oratie vindt plaats om uur precies, in zaal 14A-00 op de veertiende verdieping van het universiteitsgebouw aan de Boelelaan DERTIG JAAR ALMERE Op 30 november vanaf uur wordt in de Burgerzaal van het Stadhuis van Almere aan het Stadhuisplein 1 de Architectuurprijs 30 jaar Almere uitgereikt. De Architectuurprijs Almere is een tweejaarlijkse prijs; omdat het dit jaar dertig jaar geleden is dat de eerste woningen in Almere Haven werden opgeleverd, wordt nu een prijs uitgereikt voor het meest aansprekende gebouw uit dertig jaar Almeerse polderarchitectuur. Na een voorselectie door een commissie van deskundige liefhebbers zal een vakjury onder voorzitterschap van architectuurhistoricus Jaap Huisman een winnaar aanwijzen. De prijs bestaat uit een kunstobject voor architect en opdrachtgever. Daarnaast is er een publieksprijs in de vorm van een gevelplaquette. Op 19 december om uur organiseert CASLa een filmavond rond Fritz Langs 'Metropolis' uit De film wordt ingeleid door een deskundige en na afloop is er gelegenheid voor discussie. De lokatie is Cinescope, Schrijverstraat 2 te Almere, de toegang kost 5,-. CASLa, Markt 110, Almere Haven, T INTERACTIEF SPOORZOEKEN IN HAARLEM Op 19 oktober opende de burgermeester van Haarlem de permanente educatieve presentatie in het ABC Architectuurcentrum in Haarlem. Deze interactieve presentatie geeft inzicht in de geschiedenis van de bebouwde omgeving in Haarlem. De bezoeker kan gebeurtenissen uit het verleden opvragen, maar ook toekomstige ontwikkelingen die het stadsgezicht kunnen gaan bepalen. Het accent ligt op architectuur, stedebouw en landschap. Met speciale 3D-animatietechnieken komen platte foto s en afbeeldingen op een kijkdoosachtige manier tot leven. Op 4 november openen de exposities Ontwerpen. Nu en een expositie van Ivo Vrouwe. Meubelontwerpers laten zien hoe zij ontwerpen: niet op het platte vlak van het beeldscherm maar met tastbaar materiaal. Ivo Vrouwe ontwerpt gevels die veranderen en daardoor meer zijn dan platte vlakken. Beide exposities zijn te zien tot en met 17 december. Van 3 december tot en met 30 januari 2007 zijn de exposities Het verander(en)de landschap en Autarkie van Atelier Park te zien. Gastconservator MEMAR DUTCH richt van 10 december tot eind januari 2007 een expositie in over wonen in woonwagens. ABC Architectuurcentrum, Groot Heiligland 47, Haarlem, di.-za u., zo.13-17u., T HAANSTRA EN HOLLAND Tijdens het symposium 'Haanstra en Holland' op 17 november in het Filmmuseum, wordt vanuit verschillende invalshoeken het beeld van Nederland in de films van regisseur Bert Haanstra ( ) bezien. Sprekers Rob van Ginkel (antropoloog), Hans Schoots (biograaf van Bert Haanstra), Kees Schuyt (hoogleraar sociologie) en Ed Taverne (emeritus hoogleraar geschiedenis van het landschap) plaatsen Haanstra's werk in een historische context. Dagvoorzitter en leider van het slotdebat is Frank van Vree, hoogleraar media en cultuur aan de Universiteit van Amsterdam. Als onderdeel van het symposium wordt een uitgebreid filmprogramma vertoond. Te zien zijn 'Spiegel van Holland' (1950), 'Dijkbouw' (1950), 'En de zee was niet meer...' (1956), 'Delta Phase 1' (1962) en een fragment uit 'Alleman' (1963). Deelname kost 10,-, aanmelden via hschoots@wxs.nl. Filmmuseum, Vondelpark 3, ma.-vr u., za.-zo. vanaf een uur voor de eerste voorstelling tot 22.15u., T Instituut voor Beeld en Geluid, Hilversum. Foto: Jan Derwig. HILVERSUMS BEELD EN GELUID Eind oktober opende de nieuwe huisvesting van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid van Neutelings Riedijk architecten en Jaap Drupsteen, die de gevel ontwierp, haar deuren. Reden voor museum Hilversum om in de nieuwe tentoonstelling Over Beeld en Geluid aandacht te besteden aan de ontwikkeling van dit gebouw, aan de hand van diverse schetsontwerpen, maquettes, foto s en films. Ook een keuze uit het recente oeuvre van de ontwerpers wordt getoond. Van Neutelings Riedijk Architecten zijn vijftien maquettes te zien, van onder meer de Y-toren op Borneo Sporenburg in Amsterdam en het Scheepvaart en Transport College in Rotterdam, die de visie van deze architecten weerspiegelen. De expositie is te zien van 25 november tot en met 6 mei Tot en met 5 november is in Museum Hilversum nog de expositie Het Geluk van de Tuin, over tuinarchitectuur, te zien. Hierbij zijn in november diverse activiteiten georganiseerd. Op 1 november geeft tuindeskundige drs. Carla Oldenburger om uur een lezing over de ontwikkeling van de Nederlandse tuinarchitectuur en op 5 november is er een slotmanifestatie van tot uur, waarbij gratis tuinadvies gegeven wordt en diverse workshops en lezingen te volgen zijn. De activiteiten in december staan in het teken van de nieuwe expositie maar waren bij het ter perse gaan van ARCAM NIEUWS nog niet bekend. Zie voor meer informatie. Het programma is ook op te vragen via T Museum Hilversum, Kerkbrink 6, di.-za u., zo u.,T

4 NIEUWS 108 KALENDER / CALENDAR NOVEMBER/DECEMBER 2006 TENTOONSTELLINGEN / EXHIBITIONS HET GELUK VAN DE TUIN Gardens explored t/m 05/11 Museum Hilversum, Kerkbrink 6, Hilversum, di.-za u., zo u., T A I R W O R L D - V O R M G E V I N G I N D E V L I E G - T U I G W E R E L D Design in Airworld t/m 05/11 Stedelijk Museum, Oosterdokseiland 5, dag u., T FLY ME TO THE MOON Around a moonstone t/m 19/11 Rijksmuseum, Jan Luijkenstraat 1, ma.-zo u., vr u., T DOCKING STATION Art of Daria Martin t/m 26/11 Stedelijk Museum, Oosterdokseiland 5, dag u., T O D E S S A Photography by Jeroen Lok t/m 26/11 Café de IJsbreker, Weesperzijde 23, dag. 9-1 u., T D E S T R A AT Streetphotography t/m 03/12 Van Gogh Museum, Paulus Potterstraat 7, ma.-zo u., T T R E N T PA R K E Streetphotography t/m 10/12 Foam, Fotografiemuseum Amsterdam, Keizersgracht 609, ma.-zo u., do., vr u., T W E R K VA N J O N G E F R A N S E O N T W E R P E R S Work by young French designers t/m 10/12 droog@home, Staalstraat 7a/b, di.-zo u., DE SCHREEUW Monument for Theo van Gogh t/m 10/12 Rijksmuseum, aanwinstenzaal, Jan Luijkenstraat 1, ma.-zo u., vr u., T WOONWAGENWONEN Living in trailers t/m 17/12 ABC Architectuurcentrum, Groot Heiligland 47, Haarlem, di.-za u., zo u., T BOUWEN BOVEN HET SPOOR Building above the railroad t/m 31/12 Informatiecentrum voor de Noord/Zuidlijn en het Stationseiland, Stationsplein 7, di.-vr u., zo u., T BROERSMA & VISSER, EVERS PARTNERS 50 years Stadsherstel t/m 31/12 Amstelkerk, Amstelveld 10, ma.-vr u., T B A R C E L O N A 1900 t/m 20/01 Van Gogh Museum, Paulus Potterstraat 7, ma.-zo u., T INTRANSIT Transition space 12/ t/m 12/11 Arti et Amicitiae, Rokin 112, di.-zo u., T AFSTUDEERWERK ACADEMIE VAN BOUWKUNST Graduation projects 03/11-02/12 Zuiderkerk, Zuiderkerkhof 72, ma u., di., wo. en vr u., do u., za u., T TRANSFORMATORHUIZEN Transformation of a neighbourhood 03/11-16/12 66 East - Centre for Urban Culture, Sumatrastraat 66, vr u., za u., T ONTWERPEN.NU Design methods 04/11-17/12 ABC Architectuurcentrum, Groot Heiligland 47, Haarlem, di.-za u., zo u., T GEVELS VAN IVO VROUWE Façades by Ivo Vrouwe 04/11-17/12 ABC Architectuurcentrum, Groot Heiligland 47, Haarlem, di.-za u., zo u., T KRIJN DE KONING An artist about space 10/11-03/12 Platform 21, Prinses Irenestraat 19-A, do.-zo u., T DETOX Photography by David Blackmore 11/11-09/12 Gallery Vassie, Eerste Tuindwarsstraat 16, di.-za u., T WORLDWIDE AIRPORTS Architecture and growth of airports 20/11-17/12 locatie nog onbekend, Luchthaven Schiphol, T (Podium voor Architectuur Haarlemmermeer) RUIMTE VOOR RECLAME Advertisement in the city 24/11-27/01 ARCAM, Prins Hendrikkade 600, di.-za u., T OVER BEELD EN GELUID Building for the media 25/11-06/05 Museum Hilversum, Kerkbrink 6, Hilversum, di.-za u., zo u., T AUGUST SANDER People of the 20th century 12-21/03 Foam, Fotografiemuseum Amsterdam, Keizersgracht 609, ma.-zo u., do., vr u., T J U S T I N T I M E. G E M E E N T E L I J K E K U N S T - AANKOPEN New art bought by the government 01/12-11/03 Stedelijk Museum, Oosterdokseiland 5, dag u., T DOMESTIC LANDSCAPES Photography by Bert Theunissen 02/12-04/03 Huis Marseille, Keizersgracht 401, di.-zo u., T H E T V E R A N D E R ( E N ) D E L A N D S C H A P Landscape changed and changing 03/12-30/01 ABC Architectuurcentrum, Groot Heiligland 47, Haarlem, di.-za u., zo u., T AUTARCHIE DOOR ATELIER PARK Autarchy 03/12-30/01 ABC Architectuurcentrum, Groot Heiligland 47, Haarlem, di.-za u., zo u., T SCHRAAL Photography on hidden poverty by Geert van Kesteren 09/12-25/02 Huis Marseille, Keizersgracht 401, di.-zo u., T ISTA N B U L. D E S TA D E N D E S U LTAN Treasures from Istanbul 16/12-15/04 Nieuwe Kerk, Dam, ma.-zo u., do u., T LEZINGEN / LECTURES In general lectures are held in Dutch, but there are exceptions (*) C A R L A O L D E N B U R G E R O V E R T U I N A R C H I - TECTUUR 01/11, 20:00 u. Museum Hilversum, Kerkbrink 6, Hilversum, T KOOS BOSMA ORATIE 02/11, 15:45 u. Vrije Universiteit zaal 14A-00, De Boelelaan 1105, Amsterdam, T C E E S D A M O V E R D E S T O P E R A Museumnacht 04/11, 20:00 u. ARCAM, Prins Hendrikkade 600, T FRANCINE HOUBEN 07/11, 20:15 u. ARCAM in de Brakke Grond, Nes 45, T J O H A N D E U M E N S * Capita Selecta 09/11, 20:00 u. Academie van Bouwkunst, tijdelijke locatie Dapperstraat 315, T H E R M A N H E R T Z B E R G E R * Capita Selecta 16/11, 20:00 u. Academie van Bouwkunst, tijdelijke locatie Dapperstraat 315, T O P E N I N G S L E Z I N G W O R L D W I D E A I R P O R TS Architectuur en groei van vliegvelden 20/11, 20:00 u. Theater Het Oude Raadhuis, Hoofdweg 675, Hoofddorp, T (Podium voor Architectuur Haarlemmermeer) ROME 21/11, 19:30 u. Volksuniversiteit, Rapenburgerstraat 73, T E D W I N B E C K E R S * Capita Selecta 23/11, 20:00 u. Academie van Bouwkunst, tijdelijke locatie Dapperstraat 315, T A N T O I N E T T E VA N D O R S E N O V E R E E N COLLECTIE VERHUIZEN 26/11, 15:00 u. Infocentrum Rijksmuseum, Jan Luijkenstraat 1, T FLORENCE 28/11, 19:30 u. Volksuniversiteit, Rapenburgerstraat 73, T K I N G A S Z I L Á G Y I * Capita Selecta 30/11, 20:00 u. Academie van Bouwkunst, tijdelijke locatie Dapperstraat 315, T

5 P E T R A B L A I S S E * Capita Selecta 07/12, 20:00 u. Academie van Bouwkunst, tijdelijke locatie Dapperstraat 315, T MATTHIJS BOUW 11/12, 20:15 u. ARCAM in de Brakke Grond, Nes 45, T VENETIË 12/12, 19:30 u. Volksuniversiteit, Rapenburgerstraat 73, T F O N S E L D E R S * Capita Selecta 14/12, 20:00 u. Academie van Bouwkunst, tijdelijke locatie Dapperstraat 315, T E L L I N O O R B E R G V E LT O V E R M O D E R N E MUSEA 17/12, 15:00 u. Infocentrum Rijksmuseum, Jan Luijkenstraat 1, T OVERWINTEREN IN HET ZUIDEN Kerstlezing 18/12, 20:00 u. Theater Het Oude Raadhuis, Hoofdweg 675, Hoofddorp, T (Podium voor Architectuur Haarlemmermeer) NAPELS 19/12, 19:30 u. Volksuniversiteit, Rapenburgerstraat 73, T DISCUSSIES, SYMPOSIA / DISCUSSIONS, SYMPOSIA In general discussions are held in Dutch, but there are exceptions (*) N E G E N T I G J A A R S C H I P H O L 02/11, 20:00 u. Stedelijk Museum, 11e verdieping, Oosterdokseiland 5, T HAANSTRA EN HOLLAND 17/11 Filmmuseum, Vondelpark 3, T ARTVERTISING 14/12, 20:00 u. Rietveld Academie, Fred. Roeskestraat 96, T D A G VA N H E T O N D E R G R O N D S B O U W E N 14/12 via Centrum Ondergronds Bouwen, adres nog onbekend, CURSUSSEN / COURSES In general courses are held in Dutch, but there are exceptions (*) B E G E L E I D I N G U I T V O E R I N G R E S TA U R AT I E S 06/11-20/11 NRC (Nationaal Restauratie Centrum), T M E T S E L - E N V O E G W E R K 14/11-28/11 NRC (Nationaal Restauratie Centrum), T RONDLEIDINGEN / GUIDED TOURS VOORMALIGE GVB-WERKPLAATS DE HALLEN 02/11 Projectsecretariaat De Hallen, T F I E T S T O C H T J U G E N D S T I L 04/11 Volksuniversiteit, T DUDOK OP EEN RIJTJE 05/11 NRC (Nationaal Restauratie Centrum), T STAATSLIEDENBUURT 05/11 Welgemoed op Stap, T KLASSIEKE OUDHEID 05/11 Amsterdam City Walks, T FIETSTOCHT AMSTERDAMSE SCHOOL 11/11 Volksuniversiteit, T SOETERS VAN ELDONK PONEC 11/11 Artifex, T VAN DAM NAAR MUNT 12/11 Welgemoed op Stap, T I N G - B A N K ( V O O R H E E N N M B ) I N Z U I D O O S T 17/11 Archivisie, T FIETSTOCHT NIEUWE ZAKELIJKHEID 18/11 Volksuniversiteit, T VA N O U D E K E R K N A A R N O O R D E R K E R K 19/11 Welgemoed op Stap, T D E J O R D A A N 26/11 Welgemoed op Stap, T VAREN OP DE OOST + AHM 26/11 Amsterdam City Walks, T S I N T N I C O L A A S 03/12 Amsterdam City Walks, T KERKEN, KLOOSTER EN KAPELLEN 17/12 Amsterdam City Walks, T KOPSTUKKEN + AHM 31/12 Amsterdam City Walks, T DIVERSEN / MISCELLANEOUS S L O T M A N I F E S TAT I E H E T G E L U K VA N D E T U I N Workshops and lectures about gardens 05/11 Museum Hilversum, Kerkbrink 6, Hilversum, T S C H E R P Z I C H T C A S La-filmavond over Francine Houben 28/11, 19:30 u. Filmzaal Dienst Stadscentrum, Bleekerstraat 4, Almere-Stad, T (CASLa) OMZWERVINGEN Two rambles in Amsterdam t/m 30/11 66 East - Centre for Urban Culture, Sumatrastraat 66, T WE GAAN DE DIEPTE IN Thema-avond 27/12, 17:30 u. Informatiecentrum voor de Noord/Zuidlijn en het Stationseiland, Stationsplein 7, T BAUC IN DE METRO Art in the metro t/m 02/02 Metrohalte Waterlooplein IDFA International Documentary Festival Amsterdam 23/11-03/12 Diverse locaties, OPEN DAGEN RIJKSACADEMIE Open ateliers of young artists 25/11-26/11 Rijksacademie, Sarphatistraat 470, RONDLEIDINGEN OP AAN- VRAAG / GUIDED TOURS ON DEMAND ZIE / SEE: Vlinderpaviljoen Artis. Zie TIPS, achterpagina. 5

6 DE STRAAT, EEN STAD Tot en met 3 december is de expositie 'De straat. Pioniers van de 20ste-eeuwse fotografie' te zien in het Van Gogh Museum. Het is de tweede expositie in een reeks die wordt georganiseerd door het verbouwende Rijksmuseum - een goede buur van het Van Gogh. Dit jaar is het thema straatfotografie. Hoe keken fotografen in de late negentiende eeuw naar het leven en de mensen op straat en hoe veranderde deze visie in de loop van de twintigste eeuw? Veel grote namen uit de fotocollectie van het Rijksmuseum komen in de tentoonstelling voorbij: Thomas Annan, John Thomson, George Breitner, Andre Kertész, Henri Cartier-Bresson, Diane Arbus, William Klein, Weegee en Emmy Andriesse. In het Van Gogh Museum is tot en met 20 januari 2008 de tentoonstelling 'Barcelona 1900' te zien, die onder meer de fysieke verandering van de stad tussen 1880 en 1909 tot thema heeft. Op basis van een ontwerp van civiel ingenieur Ildefonso Cerdà vond een ingrijpende stadsuitbreiding plaats, die geldt als één van de meest vooruitstrevende stedebouwkundige vernieuwingen van destijds en ook nu nog steeds een belangrijke referentie is voor architecten en stedebouwers. De fantastische architectuur van Antoni Gaudí en Lluís Domènech i Montaner gaf Barcelona nieuwe beeldbepalende gebouwen. Van Gogh Museum, Paulus Potterstraat 7, ma.-zo u., vr u., T en herfst aan de Seine. Foto: Cas Oorthuys, ca. 1951, collectie Rijksmuseum. MEER FOTO S Van 2 december 2006 tot en met 4 maart 2007 is in Huis Marseille de tentoonstelling 'Domestic Landscapes' te zien, met foto's van Bert Theunissen. Theunissen fotografeerde in verschillende Europese landen interieurs waarin de sfeer en het gebruik nog overwegend door daglicht worden bepaald. Hij bezocht woningen van lang voor de introductie van het electrische licht en documenteerde een manier van leven die verdwijnt onder druk van modernisering en Europese regelgeving. Ook in Huis Marseille zijn vanaf 9 december 2006 tot en met 25 februari 2007 in de tentoonstelling 'Schraal' foto's te zien die Geert van Kesteren maakte in het kader van de jaarlijkse opdracht Document Nederland. De foto's tonen een beeld van verborgen armoede in Nederland, door Van Kesteren onder meer vastgelegd in Amsterdam Zuidoost en andere wijken van grote steden. Tot 26 november exposeert fotograaf Jeroen Lok in café De IJsbreker met Odessa : hedendaagse foto s van de legendarische havenstad aan de Zwarte Zee. In het fotografiemuseum FOAM is tot en met 10 december werk te zien van de Australische fotograaf Trent Parke uit de series Coming Soon en Minutes to Midnight. De thematiek wordt onder meer gevormd door de stedelijke omgeving van Australië. Van 22 december 2006 tot en met 21 maart 2007 presenteert FOAM een selectie vintage prints uit het project Mensen van de 20ste eeuw van August Sander, die in deze portretserie ook de categorie De Grote Stad hanteert. Van 11 november tot en met 9 december toont gallery Vassie onder de titel 'Detox' fotowerk van de Ier David Blackmore. Blackmore fotografeert semi-openbare ruimtes die, om drugsgebruik tegen te gaan, blauw zijn verlicht. Er ontstaat een vreemde spanning tussen de schoonheid van het blauwe licht en de thematiek van onze omgang met drugsverslaafden. Huis Marseille, Keizersgracht 401, di.-zo u., T ; Café De IJsbreker, Weesperzijde 23, dag. 9-1u., T ; FOAM, Keizersgracht 609, ma.-zo u., do u, T , Gallery Vassie, Eerste Tuindwarsstraat 16, ma. op afspraak, di.-za u., T JONG TALENT OPENT DEUREN De Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam is een onderzoeks-en productieplatform voor jong internationaal kunsttalent. Vijftig jonge, professionele kunstenaars werken maximaal twee jaar in een eigen atelier aan onderzoek, experiment, projecten en productie. Op 25 en 26 november, van tot uur, opent dit internationale toptalent zijn ateliers voor publiek. Niet alleen een jaarlijks terugkerende gelegenheid om kennis te maken met nieuw werk maar ook om een kijkje te nemen in het gebouw van de Rijksacademie. De toegangsprijs bedraagt? 3,- per persoon, inclusief een publicatie met werk van de deelnemende kunstenaars. Zie voor meer informatie. Bij droog@home is nog tot en met 10 december een tentoonstelling met werk van jonge Franse ontwerpers te zien (zie ARCAM NIEUWS 107). Rijksacademie van Beeldende Kunsten, Sarphatistraat 470, T ; droog@home, Staalstraat 7a/b, di.-zo u., DE RUIMTE ANDERS Van 10 november tot en met 3 december is bij Platform 21 een tentoonstelling geprogrammeerd van beeldend kunstenaar Krijn de Koning. De Koning heeft in de ronde bovenzaal van de nieuwe Amsterdamse tentoonstellingsruimte een installatie gebouwd die de architectonische beleving volledig verandert. Het Virtueel Museum Zuidas heeft aan De Koning ook opdracht gegeven om als kunstenaar mee te denken met de stedenbouwkundige ontwikkeling van Vivaldi, een deelgebied tussen de buitenring A10 en de Boelelaan. Op de tentoonstelling worden tevens De Konings plannen, tekeningen en maquettes voor dit gebied gepresenteerd. In Arti et Amicitiae is tot en met 12 november InTransit te zien, een tentoonstelling waarvoor kunstenaars expositieruimte hebben omge- 6

7 bouwd tot tussenruimte. Reizigers komen onderweg terecht in toevallige ruimtes, zoals wachtruimtes op vliegvelden, stationshallen en hotellobby s, waarin zij noodgedwongen enige tijd moeten verblijven. Deze transitruimtes vormen het uitgangspunt voor de betrokken kunstenaars. DOCKING STATION is een nieuwe expositieruimte op de derde verdieping van Stedelijk Museum CS. Tot en met 26 november zijn daar twee werken te zien van de in Londen woonachtige Californische kunstenaar Daria Martin. Martins meest recente film 'Wintergarden' (dertien minuten) werd in 2005 opgenomen in het De La Warr Pavillion, een pas gerestaureerd modernistisch bouwwerk aan de Engelse kust. Metroreizigers die in metrostation Waterlooplein met de trap het perron verlaten, worden tot en met 2 februari 2007 verrast door een kunstwerk van veertien meter breed en ruim twee meter hoog. De installatie van Baukje Spaltro laat de bouwhekken van de Noord/Zuidlijn zien en is een ode aan de voortdurend veranderende stad. Platform 21, Prinses Irenestraat 19A, do.- zo u., T ; Arti et Amicitiae, Rokin 112, di.-zo u., T ; Stedelijk Museum CS, Oosterdokskade 5 II-III, ma.-zo u., do u., T LUCHTHAVENS Nog tot en met 5 november presenteert het Stedelijk Museum CS de expositie Airworld. Design en Architectuur voor de Luchtvaart. In deze expositie wordt het thema luchtvaart vanuit een design- en architectuurperspectief bekeken. In verband met de tentoonstelling vindt op 2 november om uur in SMCS op 11 (op de elfde verdieping van het gebouw waarin ook het Stedelijk Museum CS is gehuisvest) een symposium plaats getiteld 'Negentig jaar Schiphol: architectuur, inrichting, bewegwijzering'. Deelnemer Michael Güller van het bureau Güller Güller Architecture Urbanism, zal in een voordracht de recente ontwikkelingen op en rond Schiphol in een internationale context plaatsen. Güller doet al jaren onderzoek naar de ontwikkeling van luchthavens tot airport cities. Architect Hubert- Jan Henket, die sinds 1996 als supervisor van Schiphol de uitgangspunten van het luchthavenontwerp bewaakt, gaat in op de toenemende spanning tussen de belangen van de passagier en die van de luchthaven. Bewegwijzeringsspecialist Paul Mijksenaar spreekt over zijn streven naar een gestandaardiseerde bewegwijzering zonder ongewenste eenvormigheid. De voertalen zijn Nederlands en Engels (de lezing van Michael Güller is Engelstalig). Deelname aan het symposium is gratis. Reserveren is gewenst, mail naar smcsop11@stedelijk.nl. Het Podium voor Architectuur Haarlemmermeer organiseert een tentoonstelling getiteld Worldwide Airports, waarin twaalf vliegvelden worden geportretteerd. Speciale aandacht is er voor de architectuur en de wijze van groei van de luchthavens. De tentoonstelling is te zien van 20 november tot en met 17 december. De precieze locatie was bij het ter perse gaan van ARCAM NIEUWS nog niet bekend. Op 20 november wordt ter gelegenheid van de opening van de tentoonstelling Worldwide Airports om uur een openingslezing uitgesproken in theater Het Oude Raadhuis, Hoofdweg 675 te Hoofddorp. Meer informatie over tentoonstelling en lezing via het Podium voor Architectuur Haarlemmermeer, T Stedelijk Museum CS, Oosterdokskade 5 II-III, ma.-zo u., do u., T OOST WIJST DE WEG In Amsterdam zijn op verschillende locaties ANWB Paddestoelaanwijzers verrezen, die een locatie duiden, de weg wijzen en voorzien zijn van opvallende uitspraken. In het kader van de manifestatie Groepsportretten 06, met het thema STAD-SPEEL-RUIMTE, die deze zomer te zien was in 66 East, presenteerde één van de drie deelnemende groepen, bestaande uit Sander Bos, René van Engelenburg, Petra Hulst en Marte Kappert, het project OMZWERVINGEN. Hiertoe zijn een groot aantal hypermobielen - de postmoderne zwervers die met koffer, laptop en mobiele telefoon over de wereld reizen - en klassieke zwervers geïnterviewd. Uit hun verhalen zijn locaties en anekdotes gedestilleerd die verwerkt zijn tot twee bijzondere zwerftochten door Amsterdam. De routekaarten hiervoor zijn gratis verkrijgbaar bij het ATCB, de plekken op de route of via De paddestoelen zijn nog tot en met 30 november in de stad te vinden. Van 3 november tot en met 16 december presenteert 66 East in de tentoonstellingsruimte aan de Sumatrastraat en verspreid over de Indische Buurt de resultaten van het project 'Transformatorhuizen, stedelijke vernieuwingen in de Indische Buurt'. De Indische Buurt in Amsterdam ondergaat de komende jaren een ingrijpende vernieuwing. Huizen worden gerenoveerd, bedrijfsruimtes voor de creatieve sector gerealiseerd, nieuwe voorzieningen toegevoegd en de openbare ruimte opgeknapt. Het idee achter het project Transformatorhuizen is het stimuleren van het debat over de manier waarop de stedelijke vernieuwing in Nederland en die in de Indische Buurt in het bijzonder tot stand komt. Doel is om dat op onafhankelijke, interdisciplinaire en onconventionele wijze te doen en alternatieve vormen van stedelijke vernieuwing uit te vinden. In het project Transformatorhuizen combineert 66 East nadrukkelijk onderzoek en ontwerp. De ontwerpers en kunstenaars Matthijs de Bruijne, de Architekten Cie., Bik van der Pol, Wim Cuyvers, 12PM-Architecture en Dennis Kaspori (i.s.m. Jeanne van Heeswijk) zullen in de laatste twee maanden van het jaar hun suggesties voor en gedachten over de ontwikkelingen in de Indische Buurt delen met het publiek. 66 East, Sumatrastraat 66, vr.-zo u., T , Paddestoel aan de zwerf. Foto: East 66. 7

8 TIPS In het desolate niemandsland langs de A10 bij Amsterdam-Westpoort bevindt zich een elementair kunstenaarsverblijf dat onderdeel is van het project 'Militant Bourgeois: An existentialist retreat' van de Britse kunstenaar Chris Evans. De maatschappelijke context van de kunstproductie staat in dit project centraal. De portacabin biedt kunstenaars een uitweg uit de overgereguleerde Nederlandse kunstwereld. Meer informatie via Op het terrein van woonzorgcomplex De Drie Hoven (Herman Hertzberger, ) aan de Louis Bouwmeesterstraat 377 staat 'de slimste woning van Nederland'. Deze modelwoning op het gebied van woningautomatisering, gebouwd op initiatief van de stichting Smart Homes, is op afspraak te bezoeken. Aanmelden via In Artis is een nieuw paviljoen voor vlinders geopend. Het overdekte Vlinderpaviljoen is de nieuwe thuishaven van meer dan duizend vlinders van twintig verschillende soorten, waaronder de spectaculaire Blauwe Morpho en de razendsnelle Pijlstaartvlinder. Het 1000 m 2 grote paviljoen, ontworpen door architect Helmut Sprenger, is overdekt met een transparant dak dat bestaat uit drie lagen folie gevuld met lucht. De steigers hebben plaatsgemaakt voor volle glorie: de Agnietenkapel van de Universiteit van Amsterdam aan de Oudezijds Voorburgwal 231 is in ere hersteld. Yske Braaksma van het Haagse bureau Braaksma en Roos tekende voor het ontwerp, waarbij de oorspronkelijke stedenbouwkundige situatie en de ruimtelijke gebouwstructuur hersteld werden en glazen kappen zijn toegevoegd. Bij het Anton de Komplein in Amsterdam Zuidoost zijn een enorm brede trap en een fietsenstalling in gebruik genomen naar ontwerp van Verburg Hoogendijk Architekten. De trap is 's nachts verlicht met lampen die door de stalen roosters schijnen waarmee grote delen van de trap zijn gebouwd. In de wijk Liebergen in Hilversum zijn veel originele Dudokwoningen verdwenen. Hans Venhuizen tekende een aantal woningplattegronden van de oorspronkelijke woning uit op het Van t Hoffplein. Het resulterende speelplein is overdag open voor ouders met kinderen tot acht jaar. Trappartij Anton de Komplein. Ontwerp: Verburg Hoogendijk. TV EN FILM De Amsterdamse televisiezender AT5 zendt het architectuur- en stedebouwprogramma Aanbouw uit, met om de week bij toerbeurt een nieuw programma en een herhaling. Op 11 november wordt een nieuwe aflevering uitgezonden over verschillende manieren om vorm te geven aan nieuwbouw in een historische context. Historiserende nieuwbouw lijkt soms minder te harmoniëren met gebouwen in de omgeving dan een modernistisch geïnspireerde oplossing. Het programma van 25 november toont enkele nieuw opgeleverde gebouwen met huurwoningen voor de middeninkomens, en gaat in op de manieren waarop in Amsterdam wordt geprobeerd om het tekort aan zulke woningen te bestrijden. In de maand december worden alleen herhalingen uitgezonden. Van 23 november tot en met 3 december vindt het jaarlijks terugkerende International Documentary Festival Amsterdam, de IDFA, plaats. Zie voor alle details over het programma. AT5 Aanbouw, uitzendtijden za u. (premières), zo u., do u., T PUBLICATIES In Bouwmeesters met draagvlak beschrijft auteur Eisse Kalk meer dan twintig gebouwen of gebouwencomplexen die het architectenbureau Van Stigt en Van Rossum Raadgevende ingenieurs in de afgelopen 25 jaar restaureerde of geschikt maakte voor hergebruik. Bekende Amsterdamse voorbeelden zijn het Entrepotdok, de Oranje Nassaukazerne, de Graansilo s en het Olympisch Stadion. Het boek belicht de oorspronkelijke kwaliteiten van deze gebouwen en verduidelijkt hoe daarmee werd omgegaan tijdens de restauratie. Ook worden voorstellen gedaan voor herwaardering van de rol van de bouwmeester bij hergebruik van bestaande gebouwen. Het boek verscheen bij stichting Agora Europa en is bij de gespecialiseerde boekhandel te koop voor 22,-. Het werk van architectenbureau Van Stigt figureert ook prominent in de eveneens door Agora Europa uitgegeven gids Nieuw leven voor oude gebouwen, die vijf wandel- en fietsroutes en drie vaarroutes bevat langs gerestaureerde en hergebruikte gebouwen in Amsterdam. De gebouwen - behalve van Van Stigt ook van vele andere restauratie-architecten - zijn zo gekozen dat een overzicht ontstaat van alle bouwstijlen die de afgelopen zeven eeuwen in Amsterdam zijn toegepast. De gids, geschreven door architectuurhistorica Annemarie Wijn, is te koop voor 7,50. De Alliantie Ontwikkeling, bouwbedrijf J.M. Deurwaarder BV en Geusebroek Stefanova Architectenbureau hebben een publicatie gemaakt over het onlangs opgeleverde nieuwbouwproject De Weerbare Man in de Govert Flinckstraat nrs Bij het ontwerp van het gebouw, dat negen woningen telt, zijn kenmerken van de naburige 19e-eeuwse bebouwing op een eigentijdse manier nieuw geïnterpreteerd. De straatdeuren zijn ontworpen door Piet Hein Eek. Geïnteresseerden kunnen het boekje schriftelijk bestellen bij Dirk Kuus, Postbus 95, 1270 AB te Huizen. COLOFON ARCAM NIEUWS, tweemaandelijks informatiebulletin over architectuur, stedebouw en vormgeving in Amsterdam en omstreken, is een uitgave van de Stichting Architectuurcentrum Amsterdam, Prins Hendrikkade 600, 1011 VX Amsterdam, T , F , arcam@arcam.nl. ARCAM NIEUWS verschijnt in een oplage van 5500 zes maal per jaar - in de eerste week van de maanden januari, maart, mei, juli, september en november. Redactie: Dave Wendt (eindredactie), Else Wissink. Ontwerp: Opera Ontwerpers, Breda; druk: Drukkerij robstolk, Amsterdam ABONNEMENT ARCAM NIEUWS kan gratis afgehaald worden op een groot aantal verspreidingspunten in Amsterdam (ARCAM, Academie van Bouwkunst, de academies voor beeldende kunst, de grote musea, gespecialiseerde boekwinkels, diverse galeries). Wie het blad thuis wil ontvangen dient minimaal 15,- (voor het buitenland minimaal 25,-) over te maken op Postbankrekening ten name van Stichting ARCAM onder vermelding van Abonnement ARCAM NIEUWS. Men ontvangt het blad dan gedurende een jaar (6 nummers). HET WERK VAN ARCAM WORDT MOGELIJK GEMAAKT DOOR: Gemeente Amsterdam: Dienst Wonen, Dienst Ruimtelijke Ordening, sector Ruimtelijke Ontwikkeling, Infrastructuur en Beheer; Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Amsterdam, afdeling Kunst en Cultuur; Amsterdams Fonds voor de Kunst; Stimuleringsfonds voor Architectuur, Rotterdam. SPONSORS 2006 A+D+P architectuur design en planning BV, Amsterdam; Aannemingsbedrijf H.J. Jurriëns, Utrecht; Algemene Woningbouwvereniging, Amsterdam; AM, Amsterdam; AMVEST, Amsterdam; ARCADIS, Hoofddorp; de Architekten Cie., Amsterdam; Architectuurcentrale Thijs Asselbergs, Haarlem; Atelier Zeinstra van der Pol, Amsterdam; b n b architecten, Amsterdam; Benthem Crouwel Architekten, Amsterdam; Boer & Croon Ruimtelijke Investeringen BV, Amsterdam; Boer Hartog Hooft, Amsterdam; Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zn BV, Warmenhuizen; Bouwfonds MAB Ontwikkeling BV, Hoevelaken; BPF Bouwinvest, Amsterdam; Claus en Kaan Architecten BNA BV, Amsterdam; Corio Nederland Retail BV, Utrecht; De Alliantie Amsterdam, Amsterdam; Delta Forte, Amsterdam; Dick van Gameren architecten BV, Amsterdam; Duinker Van der Torre, samenwerkende architecten, Amsterdam; Dura Vermeer Bouw Amsterdam BV, Amsterdam; Eigen Haard, Amsterdam; ERA Bouw BV, Zoetermeer; G&S Vastgoed, Amsterdam; Geraldine Hallie Groep, Amsterdam; Gerard W. Bakker & Partners BV, Amsterdam; Hans van Heeswijk architecten, Amsterdam; Heijmans IBC Vastgoed Ontwikkeling, Almere; Het Oosten Woningcorporatie, Amsterdam; Hillen en Roosen b.v., Amsterdam; Inbo Adviseurs Stedenbouwkundigen Architecten, Amsterdam; ING Real Estate Development, Den Haag; Ingenieursbureau Amsterdam (IBA), Amsterdam; Johan Matser Projectontwikkeling, Hilversum; Koninklijke BAM Groep NV, Bunnik; Köther & Salman Architecten, Amsterdam; Kristal BV, Amsterdam; MAB Groep BV, Den Haag; Moes Bouwgroep, Almere; Rabo Vastgoed, Utrecht; Rijnja-Repro, Amsterdam; Rodamco Europe, Amsterdam; Rudy Uytenhaak Architectenbureau BV, Amsterdam; Beverwijk; Soeters Van Eldonk Ponec Architecten, Amsterdam; Ymere, Amsterdam; SV Interieurgroep, Rotterdam; Van Gool Elburg Vastgoedspecialisten, Amsterdam; Vesteda Management BV, Maastricht; De Woonmaatschappij, Hoofddorp; Woonstichting De Key/De Principaal BV, Amsterdam; Zwarts & Jansma Architecten, Amsterdam. KOPIJ ARCAM NIEUWS 109 Het volgende nummer van ARCAM NIEUWS (nummer 109) beslaat de maanden januari en februari. Kopij kan tot uiterlijk 28 november bij de redactie worden ingeleverd. ARCAM t.a.v. redactie ARCAM NIEUWS Prins Hendrikkade VX Amsterdam T F arcam@arcam.nl 8