(Het Openbaar Ministerie t / de H. P., beklaagde)

Transcriptie

1 Corr. Gent (20 e K.), 6 maart 2002 / Corr. Gand (20 e ch.), 6 mars 2002 Not. : /99/FS2 Zet. : De H. J. Tienpont (Het Openbaar Ministerie t / de H. P., beklaagde) Vonnis op tegenspraak Consumentenkrediet Schuldsaldoverzekering Aan de consumenten opgelegd Door de kredietbemiddelaar ontvangen commissieloon Prijs van de verzekering Overdreven Door de kredietbemiddelaar zelf bepaald Een vorm van ereloon voor deze kredietbemiddelaar Artikel 65, 1, W.C.K. Schending Maximaal J.K.P. Overschrijding Artikelen 21 en 31, W.C.K. Artikelen1, 2 en 3 van het K.B. van 4 augustus 1992 betreffende de kosten, de percentages, de duur en de terugbetalingsmodaliteiten van het consumentenkrediet Schending Normale prijzen Artikel 1, 2 van de wet van 22 januari 1945 betreffende de economische reglementering en de prijzen Schending Sanctie Artikel 101, 1, lid 4 en 9, W.C.K. Artikel 9 van de wet van 22 januari 1945 betreffende de economische reglementering en de prijzen Boete. Wanneer de kredietbemiddelaar zelf het bedrag van de commissielonen bepaalt die hij ten laste van de consumenten op de schuldsaldoverzekeringscontracten ontvangt die zij verplicht moeten sluiten om het gevraagde krediet te ontvangen, en deze commissielonen overdreven zijn, ontvangt de schuldbemiddelaar van deze consumenten in feite een ereloon voor zijn tussenkomst wat krachtens de kredietwet verboden is. Crédit à la consommation Assurance solde restant dû Imposée aux consommateurs Commissions perçues par l'intermédiaire de crédit Prix de l'assurance Exagérés Déterminés par l'intermédiaire de crédit lui-même Forme de rémunération pour cet intermédiaire de crédit Article 65, 1 er, L.C.C. Violation T.A.E.G. maximum Dépassement Article 21 et 31 L.C.C. Article 1, 2 et 3 de l'a.r. du 4 août 1992 relatif aux coûts, aux pourcentages, à la durée et aux modalités de remboursement du crédit à la consommation - Violation Prix normaux Article 1, 2, de la loi du 22 janvier 1945 concernant la réglementation économique et les prix Violation Sanction Article 101, 1 er, 4 et 9, L.C.C. Article 9 de la loi du 22 janvier 1945 concernant la réglementation économique et les prix - Amende. Lorsque l'intermédiaire de crédit détermine lui-même le montant des commissions qu'il perçoit à charge des consommateurs sur les contrats d'assurance solde restant dû que ceux-ci sont obligés de souscrire pour obtenir le crédit demandé et que ces commissions sont exagérées, l'intermédiaire de crédit perçoit en fait de ces consommateurs une rémunération pour son intervention, ce qu'interdit la loi-crédit.

2 De H. P1 verdacht van : te, meermaals in de periode van 2 november 1997 tot 27 januari A. Bij inbreuk op artikel 1 2 wet van 22 januari 1945 betreffende de economische reglementering en de prijzen, zoals gesanctioneerd door artikel 9 van dezelfde wet, spijts het verbod te verkopen aan prijzen hoger dan de normale prijzen, systematisch schuldsaldoverzekeringen te hebben verkocht aan abnormaal hoge prijzen. B. Bij inbreuk op de artikelen 21 en 31 wet van 12 juni 1991 op het consumentenkrediet en op artikelen 1, 2 en 3 K.B. van 4 augustus 1992 betreffende de kosten, de percentage, de duur en de terugbetalingsmodaliteiten van het consumentenkrediet, zoals gesanctioneerd door artikel 101 1, 4 van voormelde wet op het consumentenkrediet, totale kosten te hebben gehanteerd die hoger zijn dan het maximum jaarlijkse kostenpercentage zoals door de Koning bepaald, nu aangezien de consument systematisch werd verplicht om bij het sluiten van een leningsovereenkomst tevens een schuldsaldoverzekering aan te gaan (en hem dus geen redelijke keuzevrijheid werd gelaten) de kosten van de bijkomend aan de lening verkochte verzekering overeenkomstig artikel 31 van voormelde wet en artikel 2 ( 3) van voormeld K.B. in het jaarlijks kostenpercentage (jkp) dienen te worden opgenomen terwijl het kjp van de toegekende lening reeds het door de Koning vastgestelde maximum evenaart, zodat het werkelijke jkp, bestaande dus uit de som van enerzijds de kosten van de lening en anderzijds de kosten van de verzekeringspremie, het maximaal door de Koning vastgestelde jkp overschrijdt, C. Bij inbreuk op artikel 65 1 wet van 12 juni 1991 op het consumentenkrediet zoals gesanctioneerd door artikel 101 1, 9 van dezelfde wet, spijts het verbod om als kredietbemiddelaar een vergoeding, zij het rechtstreeks zij het onrechtstreeks te ontvangen van de consument die om zijn bemiddeling heeft verzocht, systematisch aan klanten onrechtstreekse vergoedingen te hebben gevraagd in de vorm van een abnormaal op schuldsaldoverzekeringen. De rechtbank nam inzage van de stukken van de rechtspleging. De rechtbank aanhoorde : - de vordering van het Openbare Ministerie, uitgesproken ter terechtzitting van 23 januari 2002 door de Heer Yves Medaer, substituut-procureur des Konings ; - de beklaagde P. in zijn middelen van verdediging, voorgedragen door hemzelf, aanvankelijk bijgestaan door Mr. Ad., nadien in persoon ; 2

3 Vooraf : De dagvaarding moet in deze zin worden verbeterd dat onder de tenlastelegging B, 11 lijn, na de bewoordingen opgenomen terwijl moet gelezen worden jkp. De beklaagde wordt vervolgd wegens overtreding van de wet dd betreffende de economische reglementering en de prijzen door op systematische wijze schuldsaldooverzekeringen te hebben verkocht aan abnormaal hoge prijzen (feit A), wegens inbreuk op de wet van op het consumentenkrediet en het KB dd betreffende de kosten, percentages, duur en terugbetalingsmodaliteiten van het consumentenkrediet door totale kosten te hebben gehanteerd die hoger lagen dan het door de Koning bepaalde maximum (feit B) en wegens overtreding van de voormelde wet dd door als kredietbemiddelaar van de consument systematisch vergoedingen te hebben gevraagd in de vorm van abnormaal hoge commissielonen (feit C). Nopens de verweermiddelen Het door de beklaagde aangevoerde verweer komt er op neer te stellen dat : 1. Ten aanzien van de tenlastelegging A : - de prijzen niet van toepassing kan zijn ; - hijzelf niet verkocht maar enkel werkte in naam en voor rekening van de verzekeringsmaatschappijen ; - het niet is aangetoond dat abnormaal hoge prijzen werden aangerekend. 2. Ten aanzien van de tenlastelegging B : - het niet bewezen is dat het maximum kostenpercentage werd overschreden ; - het bewijs niet voorhanden is dat de consument werd verplicht tot het afsluiten van een verzekering. 3. Ten aanzien van de tenlastelegging C - het onjuist is te stellen dat een abnormaal hoge premie moet gelijksgesteld worden met de door artikel 65 van de wet op het consumentenkrediet verboden bijkomende vergoeding voor bemiddeling, daarbij verwijzend naar het feit dat het niet de kredietbemiddelaar is die verkoopt maar de maatschappij en naar de omstandigheid dat de klant in ieder geval de vrije keuze had om al dan niet en verzekering te nemen. Bespreking 1. Ten aanzien van de tenlastelegging A : 3

4 Wat de toepasselijkheid van de prijzenwet betreft kan worden verwezen naar het artikel 21 van de wet dd betreffende de controle van de verzekeringsondernemingen waar weliswaar wordt bepaald dat de tariefverhoging van een verzekering niet onderworpen is aan de verplichting tot prijsverhogingsaangifte bedoeld in de wet dd maar voor het overige moet a contrario worden aangenomen dat de overige bepalingen van de voormelde wet van wel van toepassing zijn. Het standpunt van de beklaagde dan niet hij maar de verzekeraar is als verkoper moet aanzien worden kan niet worden bijgetreden. Beklaagde P1 moet minstens aanzien worden als mededader aan de tenlastegelegde misdrijven. Weze opgemerkt dat ook lastens de verzekeringen een proces-verbaal werd opgesteld en dat de tenlastegelegde feiten werden afgehandeld middels een (administratieve) minnelijke schikking. Uit de eigen verklaring van de beklaagde dd (stuk 46) blijkt dat hijzelf vrijelijk de omvang van zijn commissieloon kon bepalen en derhalve ook de uiteindelijke kostprijs van de afgesloten verzekering. Ten aanzien van de argumentatie dat niet is aangetoond dat abnormaal hoge prijzen werden aangerekend verwijst de beklaagde o.m. naar de omstandigheid dat de meeste kredietmakelaars verzekeringspolissen aanbieden waarop ruime winstmarges zitten. Dergelijk verweer is niet relevant : dat anderen op dezelfde wijze handelen kan niet als verschoningsgrond voor zijn optreden worden aanvaard. Anderzijds stelt de beklaagde dat niet mag worden afgegaan op de door het BWO aanbevolen maxima vermits het BWO slechts de grote verzekeringsondernemingen groepeert. Ook dit argument faalt nu uit de voorliggende stukken blijkt dat ook de ZAverzekeringen lid. was van de BWO. 2. Ten aanzien van de tenlastelegging B : Wat betreft het jaarlijks kostenpercentage is de beklaagde van oordeel dat het kostenpercentage niet kan worden overschreden door de omstandigheid dat naast het krediet ook een verzekering afgesloten wordt tenzij het blijkt dat er geen keuzevrijheid bestaat omtrent het al dan niet afsluiten van dergelijke verzekering. Impliciet wordt door de beklaagde in besluiten erkend dat frequent van de consument geëist wordt (I) dat een verzekering wordt afgesloten teneinde zekerheid te krijgen dat het ontleende kapitaal zal worden terugbetaald. Het gevoerde vooronderzoek heeft afdoende aangetoond dat de beklaagde, zonder daarom daartoe expliciet de verplichting op te leggen, het overgrote deel van de kredietaanvragers die bij hem te rade kwamen door het aanwenden van listige kunstgrepen een schuldsaldoverzekering liet ondertekenen waarop dan extreem hoge commissielonen konden opgestreken worden. 4

5 Het staat dat het afsluiten van een leningsovereenkomst de kosten die aan de kredietaanvrager werden aangerekend ruim hoger waren dan het toegelaten maximum. Hierboven werd reeds gewezen op het feit dat bij de overgrote meerderheid van de gevallen op listige manier de consumenten werden opgezadeld met een schuldsaldoverzekering waarvoor ontoelaatbaar hoge commissielonen werden verkregen. 3. Ten aanzien van de tenlastelegging C. Met betrekking tot de onder de tenlastelegging C weerhouden feiten kan worden verwezen naar hetgeen hierboven reeds werd uiteengezet onder tenlastelegging A. De beklaagde kon vrij de omvang van zijn commissieloon bepalen. Hij had zelf de prijs van de verzekeringen in de hand en dient als mededader de verantwoordelijkheid te dragen voor de naleving van de desbetreffende wetgeving. De bewering van de beklaagde dat de consument een product ontving is juist maar er mag niet worden voorbijgegaan aan het feit dat, zoals hoger reeds werd aangehaald, de consument niet de vrije keuze had om al dan niet een schuldsaldoverzekering af te sluiten. De verkoop van schuldsaldoverzekeringen aan overdreven prijzen moet beschouwd worden als een bepaalde vorm van aanrekening van kosten voor kredietbemiddeling. Artikel 65 1 van de wet van is duidelijk : er mag door de kredietbemiddellaar van de consument geen enkele vergoeding, in welke vorm dan ook, worden ontvangen, hetzij rechtstreeks, hetzij onrechtstreeks. Weze tot slot opgemerkt dat uit zijn eigen verklaring (stuk 48) blijkt dat de beklaagde (kostelijke) verzekeringen moest afsluiten om te kunnen overleven ; impliciet wordt dus erkend dat de consumenten geen keuzevrijheid hadden voor het al dan niet toetreden tot een schuldsaldoverzekering. De feiten A, B, en C de beklaagde tenlastegelegd zoals hierboven omschreven en verbeterd zijn naar eis van recht bewezen en werden opgeleverd door éénzelfde strafbare gedraging zodat voor ze samen slechts één straf moet opgelegd worden, de zwaarste. Nopens de op te leggen bestraffing De beklaagde heeft nog geen zware veroordelingen opgelopen, minstens zijn er geen aanwijzingen dat hij zich reeds schuldig zou gemaakt hebben aan gelijkaardige misdrijven. Er zijn dan ook geen redenen om hem een gevangenisstraf op te leggen. Rekening houdend met de langdurige periode binnen dewelke de beklaagde zich aan de hem tenlastegelegde misdrijven schuldig maakte komt een geldboete zoals hierna is bepaald als bestraffing gepast voor en zal hopelijk voldoende zijn om hem te laten 5

6 aanvoelen dat zijn optreden onaanvaardbaar is en dat hij zich in de toekomst strict aan de vigerende wetgeving zal moeten houden. Geen retroactiviteit van de strengere strafwet : art lid. SW : De toepassing van de wet van 26 juni 2000 (B.S. 29 juli 2000) met ingang van 1 januari 2002 brengt een (marginale) verhoging van de geldboeten met zich mee. Aangezien de aan de beklaagde ten laste gelegde feiten dateren van vóór de inwerkingtreding van deze wet, mag de verhoging van de geldboeten niet op deze feiten toegepast worden. Het bedrag van de geldboete, verplicht uit te drukken in EUR, dient dan ook berekend te worden door de verhoging van de door 40,3399 gedeelde geldboete zoals bepaald in het strafwetboek, met de opdeciemen geldend op het ogenblik van de gepleegde feiten (dus dit is : geldboete in frankx 200 opdecimes (of andere) : ). Het hierboven vermelde geld niet : - voor de op te leggen bijdrage tot de financiering van het Fonds tot hulp aan de slachtoffers van opzettelijke gewelddaden, zoals bepaald bij art. 29 van de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere bepalingen, gewijzigd bij art. 3 van de programmawet van 24 december 1993 : deze bijdrage is immers geen straf (vaste rechtspraak van het Hof van Cassatie ; zie o.m. Cass., , Pas., 1996, 1, 363 ; Cass., , J.T. 1995, 214 ; Cass , Pas. 1993, I, 635). - voor de vergoeding opgelegd in uitvoering van art. 71 van de wet van 28 juli 1992 en het K.B. van 29 juli 1992 tot wijziging van art. 91 van et K.B. van 28 december 1950 houdende het algemeen reglement op de gerechtskosten in strafzaken, gewijzigd bij K.B. van 23 december 1993 en bij K.B. van 11 december 2001 : ook deze vergoeding is geen straf (Cass , J.T. 1995, 214). Op deze gronden, Gelet op de volgende artikelen, art. 11, 12, 14, 16, 31, 32, 34, 35 en 41 van de wet van 15 juni 1935, art. 162, 182, 184, 189, 190, 194, wetboek van strafvordering, art. 1, 2 en 3 Wet van 5 maart 1952 ; art. 36 Wet van 2 juli 1981 art. 326, programmawet van 22 december 1989, art. 48 Wet van 20 juli, art. 162 Wet van , art. 2, 2 lid. 3, 38, 40, 41, 43, 65, 100 Strafwetboek, art Wet van 1 augustus 1985, art. 58 K.B. 18 december 1986 Programmawet K.B , 6

7 art. 2, 3 en 4 van de wet van 26 juin 2000 (B.S. 29 juli 2000), K.B. van 11 december 2001, alsmede de wetsartikelen aangehaald in de dagvaarding, De rechtbank, rechtdoende op tegenspraak, Veroordeelt P1 wegens de hierboven omschreven en bewezen verklaarde misdrijven A, B, en C samen tot een geldboete van (500 BEF x 200 : 40,3399) 2.478,94 EUR.. Beveelt dat bij gebreke aan betaling binnen de termijn voorzien bij artikel 40 strafwetboek de opgelegde zal mogen vervangen worden door een gevangenisstraf van 3 maanden. Zegt dat de beklaagde verplicht is een bedrag van tien EUR, verhoogd met 40 decimes, aldus gebracht op 50 EUR, te betalen, bij wijze van bijdrage tot de financiering van het bijzonder fonds tot hulp aan de slachtoffers van opzettelijke gewelddaden. Verwijst de beklaagde tot de kosten ten bate van de Staat, tot op heden begroot op 9,84 EUR. Legt de veroordeelde een vergoeding op van 25 EUR in uitvoering van artikel 71 van de wet van 28 juli 1992 en het K.B. van 29 juli 1992 tot wijziging van art. 91 van het K.B. van houdende het algemeen reglement op gerechtskosten in strafzaken, zoals gewijzigd door het K.B. van en het K.B. van 11 december