Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar XI Vaststelling van de begroting van de uitgaven en van de ontvangsten van hoofdstuk XI (Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) voor het jaar 1993 Nr. 74 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSHUISVESTING, RUIMTELIJKE ORDENING EN MILIEUBEHEER Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 's-gravenhage, 15juli 1993 De Nederlandse woningvoorraad blijkt inmiddels in het algemeen gesproken op een goed kwaliteitsniveau te zijn gebracht. Het verbeter tempo ligt op schema met de in de Nota Volkshuisvesting aangekon digde ontwikkelingen. Voor de doelgroep van beleid zijn er in de bestaande woningvoorraad voldoende betaalbare en goede woningen te vinden. Deze gunstige kwaliteitsontwikkeling ondersteunt het lopende proces van de decentralisatie en verzelfstandiging. Dit zijn de belangrijkste algemene conclusies die getrokken kunnen worden naar aanleiding van de thans voorliggende eindrapportage van de Kwalitatieve Woningregistratie zoals die is uitgevoerd in de periode De laatste keer dat dit periodieke landelijke onderzoek naar de bouw en woontechnische kwaliteit van de Nederlandse woning voorraad werd uitgevoerd, was in de periode (KWR 1984). Het belangrijkste deel van de uitkomsten van het onderzoek is reeds gebruikt bij de «Nota Beleid voor de Stadsvernieuwing in de toekomst» (BELSTATO), die inmiddels in de Tweede Kamer is besproken. Dit deel van het KWR-onderzoek had betrekking op het bestaand stedelijk gebied. De uitkomsten hiervan zijn gepubliceerd in het rapport «De kwaliteit van de woningvoorraad in het bestaand stedelijk gebied per 1990» (VROM, DGVH/DOK, nr.92/28). Het voorstel voor de nieuwe verdeling van de WSDV-middelen over de gemeenten, zoals neergelegd in de «Verdeelnota BELSTATO», die recentelijk is behandeld in de Tweede Kamer, maakt eveneens gebruik van de uitkomsten van het KWR-onderzoek in bestaand stedelijk gebied. In bijgaande KWR-rapportage wordt inzicht gegeven in de kwaliteit van de totale landelijke woningvoorraad. Naast de technische kwaliteitsop namen door deskundigen is tevens aandacht besteed aan het oordeel van de bewoners over de kwaliteit van de woning en woonomgeving F ISSN Sdu Uitgevenj Plantijnstraat s Gravenhage 1993

2 De belangrijkste onderzoeksuitkomsten De Nederlandse woningvoorraad staat er in het algemeen goed voor zo blijkt uit de resultaten van de KWR. Tachtig procent van de woning voorraad is van goede kwaliteit, 16% is redelijk tot matig en 4% is slecht. Totaal staan in Nederland volgens de KWR 1992 nog 252 duizend woningen van (zeer) slechte bouwtechnische kwaliteit. Het merendeel hiervan is van voor de oorlog (212 duizend). De grootste kwaliteitsach terstand bezitten de vooroorlogse huurwoningen in het bezit van particu liere eigenaren en de door gemeenten aangekochte woningen. Hoewel de particuliere huurwoningen en het aangekocht bezit slechts 17% van de voorraad uitmaken omvatten zij bijna 60% van alle (zeer)slechte woningen. De kwaliteit van de vooroorlogse sociale huurwoningen en eigen woningen is beduidend beter. Het tempo van de kwaliteitsontwikkeling verschilt per financieringsca tegorie. De kwaliteit van de eigen woningen was over het algemeen goed te noemen en is sinds de vorige KWR-opname verder verbeterd. In de vooroorlogse huurwoningenvoorraad is het aantal slechte en zeer slechte woningen gehalveerd. Deze kwalitatieve vooruitgang heeft zich het sterkst voorgedaan bij de vooroorlogse sociale huurwoningen. Het kwaliteitsbeeld van de vooroorlogse particuliere huurwoningen (inclusief de door gemeenten en toegelaten instellingen aangekochte particuliere woningen) is eveneens aanmerkelijk verbeterd. Niettemin is bij deze categorie huurwoningen de relatieve achterstand het grootst. Wanneer de verbeterprogramma's zijn gerealiseerd zoals opgenomen in de begrotingen, voor de jaren na de KWR-opname, en de niet-gesubsidi eerde investeringen op hetzelfde niveau blijven, zal het beeld nog positiever blijken te zijn. Van de naoorlogse huurwoningen (tot 1968) is het aantal (zeer)slechte woningen tussen de beide KWR opnamen teruggebracht van woningen tot in totaal nog circa woningen. Over het algemeen zijn de verschillen tussen het particuliere en sociale bezit gering. In beide sectoren is in deze bouwjaarklasse een aanzienlijke verbeterinspanning geleverd. Ook de kwaliteit van de woningen gebouwd na 1968 welke doorgaans al goed was, is in kwalitatieve zin verbeterd. Was in 1984 «slechts» 88% kwalitatief goed, nu is dit 96%. Naast onderhoud en verbetering speelt hier ook de toevoeging van nieuwe woningen aan de voorraad een rol. Het oordeel van de deskundigen over de woning wordt in grote lijnen bevestigd door het oordeel van de bewoners. Van alle woningen wordt het merendeel (82%) door de bewoners aantrekkelijk gevonden. Aan 6% van de woningen wordt een onvoldoende gegeven (rapportcijfer 1 tot en met 5). Ook bij de bewonersoordelen over de kwaliteit van de woning scoren de vooroorlogse particuliere huurwoningen en het aangekocht bezit het laagst. Bijna de helft van de bewoners vindt deze woningen niet aantrekkelijk. Opvallend is dat een aanzienlijk deel van de bewoners (39%) woningen als goed beoordelen die door de deskundige opnemers (bouwtechnisch) zeer slecht worden bevonden. Wordt de kwaliteit van de woning gerelateerd aan de kwaliteit van de woonomgeving dan blijkt dat driekwart van de woningen aantrekkelijk is en in een aantrekkelijke woonomgeving ligt. Voor een relatief klein deel (5%) van de woningen geldt dat zowel de woning als de woonomgeving

3 niet aantrekkelijk is. Opvallend is het hoge percentage van de woonom geving dat als niet aantrekkelijk wordt beoordeeld bij het aangekocht bezit. Van alle bewoners beoordeelt bijna de helft deze woningen als matig of onvoldoende Blijkbaar zijn de door de gemeenten aangekochte woningen niet alleen van slechte bouwtechnische kwaliteit, maar laat ook de woonomgeving te wensen over. De kwaliteit van de woonomgeving van vooroorlogse particuliere huurwoningen wordt door de bewoners juist positiever beoordeeld dan de woning. Beleidsreactie op de onderzoek uitkomsten Vergelijking van dit onderzoek met het vorige KWR geeft de kwaliteits ontwikkelmg in de tussenliggende jaren tussen 1984 en 1992 aan. De belangrijkste conclusie van dit KWR-onderzoek is dat de kwaliteit van de gehele woningvoorraad sterk is verbeterd ten opzichte van de vorige meting. (zie bijlage) Het vorige KWR-onderzoek (1984) kwam uit op een totale herstelbehoefte van f 53 miljard (prijspeil 1992), terwijl dat in de KWR (1992) uitkomt op f 40 miljard Het totale landelijke kwaliteits tekort is niet alleen teruggebracht met 25%, gelijktijdig is ook de autonome veroudering van de gehele voorraad bijgehouden. Bovendien heeft de aanzienlijke uitbreiding van de woningvoorraad, tot inmiddels ruim 6 miljoen woningen, bijgedragen aan de gemiddelde kwaliteitsver betering. Deze kwaliteitsontwikkeling geeft aan dat de sector in overwegende mate in staat is geweest het woningbestand goed te beheren. Met deze ontwikkelmg komt op vrij afzienbare termijn de situatie in zicht dat de noodzakelijke inhaal van niet-acceptabele kwaliteitstekorten voldoende heeft plaatsgevonden, overeenkomstig de uitgangspunten uit de Nota Volkshuisvesting in de jaren negentig, namelijk de inhaal van honderd procent van het kwaliteitstekort uitgedrukt in meer dan normale achter stand per 1984 van vooroorlogse huurwoningen en de helft van de inhaal van het kwaliteitstekort van naoorlogse huurwoningen gebouwd tot 1968, inclusief het bijhouden van de helft van de optredende verou dering. Ik ben van mening dat deze omstandigheid het lopende proces van decentralisatie en verzelfstandiging ondersteunt. De «KWR-herstelkosten-guldens» behoeven enige relativering. Ter bepaling van deze kosten is een afzonderlijke analyse uitgevoerd op de KWR-uitkomsten. In deze analyse wordt op technisch-wetenschappelijke wijze getracht een onderscheid te maken binnen de totale KWR-herstel kosten naar acceptabele en niet-acceptabele gebreken. In de KWR-herstelkosten raming wordt uitgegaan van kosten van herstel en vervanging tot op het niveau van nieuwbouwkwaliteit van de betreffende woning dan wel het betreffende bouwdeel. In de praktijk zal het zo zijn dat niet ieder gebrek tot op het niveau van kwaliteit van een nieuwe woning zal worden aangepast. Daartoe is in deze analyse rekening gehouden met het accepteren van gebreken met het ouder worden van de woning. Daarnaast is er sprake van zogenaamde «pakket-vorming». Onderhoud heeft betrekking op ingrepen die regelmatig dienen te worden herhaald. Bij een systematische onderhoudsaanpak worden onderhoudsactiviteiten doorgaans gebundeld tot een pakket van maatregelen, met de daarbij behorende schaalvoordelen. Het is derhalve normaal dat bij een kwali teitsopname altijd een bepaald niveau van gebreken met daarbij behorende herstelkosten aanwezig is.

4 Ter verduidelijking is een vergelijking te maken met een auto Bij de kwaliteitsopname van de auto wordt geconstateerd dat de autobanden enigszins zijn versleten en worden de kosten geraamd van nieuwe autobanden. In werkelijkheid voldoen de banden nog goed (ook aan de wettelijke normen) en zal er in de praktijk (nog) geen vervanging plaats vinden. Een van de belangrijkste conclusies die uit deze nadere analyse getrokken kunnen worden is dat de totale landelijke herstelkosten op deze wijze worden teruggebracht van f 40 miljard tot f 12 miljard voor niet-acceptabele gebreken (zie bijlage). Bij de begrotingsvoorbereiding voor 1994 en latere jaren zullen de consequenties van de onderzoeksuitkomsten voor de programma's en de subsidiëring van de verbetering van de slechte en zeer slechte vooroor logse sociale en particuliere huurwoningen worden aangegeven Met ingang van 1 januari 1992 worden geen subsidies meer verstrekt voor het verbeteren van naoorlogse woningen. De sociale en particuliere verhuurders dienen zelf hun voorraad op peil te houden met behulp van de extra financiële middelen als gevolg van de hogere huurtrend en de bestaande reserves. Eerst in de tweede helft van de jaren negentig kan worden bezien of verhuurders deze middelen daadwerkelijk inzetten ten behoeve van de verbetering van de kwaliteit van de woning en welke invloed dit heeft op ontwikkeling van de kwaliteit van de naoorlogse voorraad. Het is de bedoeling dat dit onderdeel aparte aandacht krijgt bij een volgend KWR. Vooralsnog wordt ervan uitgegaan dat de verhuurders het woningbezit op peil zullen houden en hun verantwoordelijkheid in deze nakomen. De verbeterinspanningen aan de woning (en met name bij de vooroor logse (ex)particuliere voorraad) zullen gepaard moeten gaan met investe ringen die ertoe bij dragen dat ook de kwaliteit van de woonomgeving wordt verbeterd. Zoals reeds gesteld in Belstato vormt de verbetering van de woonomgeving het noodzakelijk complement van een eindige sprongsgewijze woningverbetering. Een kwalitatief goede woonomgeving draagt er mede toe bij dat de (huidige) kwaliteit van de verbeterde woningvoorraad langer stand zal houden («duurzame ontwikkeling»). Doorredenerend kan dit betekenen dat een lokaal beleid dat zich primair richt op het actief beheer en onderhoud van de woonomgeving tot gevolg zal kunnen hebben dat de investeringsbereidheid van verhuurders in positieve zin wordt beïnvloed en dat daarmee de verschuiving van «matige» woningen (zowel voor als naoorlogs) naar «slecht of zeer slecht» kan worden vertraagd en mogelijk zelfs worden voorkomen. Slotconclusie De uitkomsten van het KWR onderzoek geven aan dat de kwaliteit van de woningvoorraad aanmerkelijk is verbeterd en geven mij geen aanleiding tot nadere beleidsvoorstellen anders dan die welke hierboven worden aangekondigd ten aanzien van de verbetering van de vooroor logse particuliere en sociale huurwoningen. Deze beleidsaanpassingen zullen worden verwerkt in de begrotingsvoorstellen voor Daarnaast zal worden gevolgd welke nieuwe ontwikkelingen zich voor doen waardoor in het beleid mogelijk nieuwe accenten zullen worden gelegd. De Staatssecretaris van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, E. Heerma

5 BIJLAGE Tabel 1. Totale bouwtechnische herstelkosten KWR 1984 en KWR 1992 (miljarden guldens, prijspeil 1992). KWR 1984 KWR 1992 Verschil Vooroorlogs (tot 1945) Naoorlogs ( ) Gebouwd na Totaal Nederland 31,3 16,9 5,1 53,3 22,7 10,1 7,3 40,1-22% -40% + 43% -25% Tabel 2. Herstelkosten acceptabele en niet-acceptabele gabreken (miljarden guldens, prijspeil 1992). Vooroorlogs (tot 1 945) Naoorlogs ( ) Gebouwd na 1968 Totaal Nederland KWR 1992 miljarden 22,7 10,1 7,3 40,1 Kosten niet-accep tabele gebreken 4,7 3,2 4,1 12,0