TeraKnowledge. Onderzoeksverslag Veiligheid op het water in Nederland (versie 1.0) Opdrachtgever: ANWB Waterkampioen

Transcriptie

1 TeraKnowledge Onderzoeksverslag Veiligheid op het water in Nederland (versie 1.0) Opdrachtgever: Ter attentie van: Dhr. J. Briek Bijlagen: De frequentieanalyses en gemiddelden De antwoorden op de open vragen Auteur: Drs. P.A.M. van der Meer bc. (Hons)

2 Veiligheid op het water in Nederland Het onderzoek over de veiligheid van de Nederlandse varende watersport is gehouden in de maand december Dataverzameling heeft plaatsgevonden via online interviews. De respondenten zijn geworven via een oproep in het decembernummer van de Waterkampioen, via de website ( via de Waterkampioennieuwsbrief en via andere watersportwebsites zoals en social media van de Waterkampioen (Facebook, Twitter en LinkedIn). In totaal hebben Nederlandse bootbezitters de enquête in zijn geheel ingevuld. De opdrachtgever heeft als primair doel bij dit onderzoek het in kaart brengen van de verschillende aspecten van veiligheid op het water. Meer specifiek worden de volgende onderwerpen besproken. 1. Het profiel van de bootbezitter 2. Het profiel van de boot 3. Het profiel van de watersporter zonder eigen boot 4. Het eigen reddingvest en de keuring 5. Kinderen en reddingvesten 6. Gevaarlijke situaties aan boord 7. Onderhoud en kennis scheepsmotor 8. Alcoholgebruik 9. Overige veiligheidsmiddelen 10. Het vaarbewijs 11. Diefstal 12. Ergernissen Het secundaire doel van dit onderzoek is meer actiegericht. Indien de resultaten duiden op ongewenste situaties of gevaarlijke ontwikkelingen, overweegt de Waterkampioen de bevindingen uit dit onderzoek te gebruiken voor gerichte acties teneinde de veiligheid op het water te vergroten. Hieronder wordt na de managementsamenvatting een korte opsomming gegeven van de belangrijkste resultaten pér afzonderlijk onderzoeksonderwerp. Daarna wordt een beschrijving gegeven van de steekproef. Aan het eind van dit rapport is de onderzoeksverantwoording opgenomen. De onderdelen frequentieanalyses berekend over de gesloten meerkeuzevragen en de centrummaten (gemiddelde en standaarddeviatie) die zijn berekend over de numerieke items uit de enquête, alsmede alle reacties op de open vragen uit dit onderzoek zijn opgenomen in twee separate bijlagen. Onderzoeksverslag Veiligheid op het water in Nederland Pagina 2 van 11

3 Managementsamenvatting Het onderzoek dat in opdracht van de redactie van de Waterkampioen van de ANWB is uitgevoerd onder Nederlanders die een of meer boten bezitten, brengt een aantal opmerkelijke zaken aan het licht. Acht van de tien watersporters hebben een brandblusser aan boord, maar bijna de helft van alle brandblussers is niet gekeurd binnen de wettelijke termijn van twee jaar. Terwijl er bij een op de twintig watersporters wel eens brand is uitgebroken aan boord. Tijdens de vaart dragen zeven van de tien schippers vrijwel nooit of zo nu en dan een reddingvest. Slechts 30% draagt het reddingvest vrijwel altijd tijdens de vaart. Reddingvesten worden het minst gedragen in motorboten (kajuit en open). Bijna de helft van de automatische vesten wordt niet jaarlijks gekeurd. Van de kinderen onder de 16 jaar dragen zes van tien vrijwel nooit of zo nu en dan hun reddingvest tijdens de vaart. Tijdens het stilliggen en in de haven zijn dit er zeven van de tien. En van de kinderen die nog niet kunnen zwemmen, draagt ruim een op de tien hun reddingvest vrijwel nooit of zo nu en dan tijdens de vaart en twee van de tien dragen het vrijwel nooit of zo nu en dan tijdens het stilliggen en tijdens het verblijf in de haven. Twee van de tien watersporters hebben wel eens een man-overboordsituatie (MOB) of andere levensgevaarlijke situatie meegemaakt. Noodsituaties komen het meest voor bij de open zeilboten (36%) en het minst bij de kajuitmotorboten (14%). Ruim vier van de tien schippers gaan wel eens varen nadat ze alcohol hebben gedronken. De meesten houden zich hierbij aan de limiet van twee standaardglazen alcohol. Maar 5% van alle schippers drinkt wel eens drie of meer glazen wanneer ze nog moeten varen. Onderzoeksverslag Veiligheid op het water in Nederland Pagina 3 van 11

4 De belangrijkste bevindingen uit het onderzoek De belangrijkste resultaten van het onderzoek worden hieronder per onderzoeksonderwerp gerapporteerd. In volgorde: Het profiel van de bootbezitter, Het profiel van de boot, Het profiel van de watersporter zonder eigen boot, Het eigen reddingvest en de keuring, Kinderen en reddingvesten, Gevaarlijke situaties aan boord, Onderhoud en kennis scheepsmotor, Alcoholgebruik, Overige veiligheidsmiddelen, Het vaarbewijs, Diefstal en tot slot Ergernissen. Voor alle details wordt verwezen naar de twee separate bijlagen, de Reacties op de open vragen en de Frequentieanalyses en gemiddelden. 1. Het profiel van de bootbezitter De Nederlandse bootbezitter is gemiddeld 58 jaar en 94% is man. De meesten (92%) hebben een relatie en van degenen met een relatie is 84% getrouwd, 12% samenwonend en 4% heeft een latrelatie. Bijna zes van de tien bootbezitters (57%) hebben betaald werk, gemiddeld 39 uur per week. Het opleidingsniveau is hoog, 9% heeft een lager opleidingsniveau, 27% een middenniveau en de rest (64%) heeft een hoger opleidingsniveau. 73% heeft een vaarbewijs en 17% heeft kinderen jonger dan 16 jaar. Er zijn grote verschillen op te tekenen tussen de profielen van de vier boottypes. Boottype Gemiddelde leeftijd Betaald werk Hoger opl. niveau Kind onder 16 Relatie Vaar bewijs Kajuitzeilboot 58 60% 72% 15% 94% 77% Kajuitmotorboot 62 42% 52% 6% 95% 83% Open zeilboot 56 64% 71% 25% 85% 58% Open motorboot 57 58% 59% 19% 92% 72% Zo is de gemiddelde leeftijd van de kajuit motorbootbezitter het hoogst en hebben de open-zeilbootbezitters de meeste jonge kinderen. 2. Het profiel van de boot De verschillende typen boot laten zich als volgt onderscheiden. Boottype Bootlengte gemiddeld Bouwjaar gemiddeld Jaar aanschaf gemiddeld Vaarbewijs verplicht (volgens eigenaar) Kajuitzeilboot 9, % Kajuitmotorboot 10, % Onderzoeksverslag Veiligheid op het water in Nederland Pagina 4 van 11

5 Open zeilboot 5, % Open motorboot 6, % 3. Het profiel van de watersporter zonder eigen boot Het profiel van de watersporter zonder eigen boot, verschilt niet significant van het algemene profiel van de bootbezitter. Watersporter zonder boot Gemiddelde leeftijd Betaald werk Hoger opl. niveau Kinderen onder 16 Relatie Vaar bewijs 59 59% 69% 20% 95% 65% 93% van de watersporters die nu geen eigen boot heeft, had er vroeger wél een, gemiddeld 18 jaar geleden. 4. Het eigen reddingvest en de keuring De grootste groep schippers (41%) draagt vrijwel nooit een reddingvest wanneer ze achter het roer staat. 30% draagt het vrijwel altijd en 29% draagt het zo nu en dan. De verschillen per boottype zijn groot. De reddingvesten worden het minst gedragen tijdens vaart in de motorboten (kajuit en open). Boottype Vrijwel altijd/meestal tijdens vaart Zo nu en dan tijdens vaart Vrijwel nooit tijdens vaart Kajuitzeilboot 45% 44% 11% Kajuitmotorboot 9% 29% 62% Open zeilboot 50% 31% 19% Open motorboot 20% 18% 62% De watersporters die het vest meestal of zo nu en dan dragen, trekken het aan wanneer ze op zee of op groot water varen zoals het IJsselmeer, bij harde wind vanaf 4 Beaufort, bij het solo varen en bij wedstrijden. Het type vest dat het meest wordt gedragen tijdens het varen, is het 150N (32%), gevolgd door het 275N (27%), het 100N (12%) en het 190N (10%). Acht op de tien boten zijn uitgerust met extra reddingvesten voor opstappers, gemiddeld vier. 39% heeft alleen schuimvesten aan boord of alleen automatische vesten (26%) en 35% heeft beide typen. Onderzoeksverslag Veiligheid op het water in Nederland Pagina 5 van 11

6 53% van de automatische vesten wordt jaarlijks gekeurd. 38% van de bezitters voert die keuring zélf uit en de rest (15%) laat dit doen. 47% van de watersporters met een automatisch reddingvest keurt dit dus niet jaarlijks. De meest genoemde redenen zijn omdat het (nog) niet nodig is (bij nieuwe vesten), vanwege de kosten, vergeten, luiheid, gemakzucht, ik wist niet dat dit moest, ik vaar alleen op binnenwater, nonchalance, zinloos, laksheid, komt er niet van, geen idee, ik gebruik ze niet zo vaak, ziet er nog goed uit die zouttabletten en ze hangen in een speciale kast. 4. Kinderen en reddingvesten 17% van de bootbezitters heeft een of meer kinderen van 15 jaar en jonger en precies een kwart van deze kinderen kan nog niet zwemmen. De gemiddelde leeftijd van de kinderen die nog niet kunnen zwemmen is 2,3 jaar. De jongste niet-zwemmer is 0 jaar en de oudste niet- zwemmers is zes jaar. Van de gehele groep kinderen tot en met 15 jaar is draaggedrag van het reddingvest als volgt: Situatie Vrijwel Zo nu en Vrijwel nooit altijd/meestal dan Tijdens vaart 59% 22% 19% Tijdens stilliggen 37% 7% 56% In de haven of aanlegplek 31% 8% 61% En het draaggedrag van de kinderen die nog niet kunnen zwemmen is als volgt: Situatie Vrijwel Zo nu en Vrijwel nooit altijd/meestal dan Tijdens vaart 86% 0% 14% Tijdens stilliggen 80% 5% 15% In de haven of aanlegplek 81% 4% 15% Onderzoeksverslag Veiligheid op het water in Nederland Pagina 6 van 11

7 5. Gevaarlijke situaties aan boord 19% heeft wel eens een MOB of een andere levensgevaarlijke situatie meegemaakt. En een derde van hen is dat vaker overkomen, gemiddeld tussen de twee en drie keer. Noodsituaties komen het meest voor bij de open zeilboten (36%) en het minst bij de kajuitmotorboten (14%). Boottype Meer dan 1 1 keer MOB Nooit MOB keer MOB Kajuitzeilboot 4% 13% 83% Kajuitmotorboot 2% 12% 86% Open zeilboot 20% 16% 64% Open motorboot 3% 12% 85% 53% heeft wel eens een noodsituatie geoefend, zoals een MOB-situatie. Verder heeft een op de tien watersporters wel eens een aanvaring of een bijna-aanvaring gehad met de vrachtvaart. De schuld lag daarbij het meest bij de watersporters zelf. Het al dan niet hebben van een vaarbewijs heeft geen relatie met de (bijna-) aanvaringen met de vrachtvaart. Bij 5% is wel eens brand uitgebroken aan boord. De meest genoemde oorzaak van deze branden is kortsluiting, gevolgd door problemen met de spiritusbrander en frituurvet en reparatiewerkzaamheden zoals laswerk. 6. Onderhoud en kennis van de scheepsmotor 84% kent zijn scheepsmotor goed, waarvan 21% zeer goed, 27% goed en 36% redelijk goed. De rest, 16%, zegt zijn motor niet of nauwelijks te kennen. 67% heeft zelf reparaties of onderhoud gepleegd aan zijn motor zoals het zomer- en winterklaar maken, de onderhoudsbeurten (groot en klein), de vervanging van filters, V-snaar, dynamo, startmotor, pakkingen, waterpomp, koelwaterpomp, accu, impeller, bougies, drijfstang, wierpot, bobine, klepelseals, pompas, keerkoppeling, brandstofpomp, thermostaat en het stellen van de kleppen. Wanneer het onderhoud of reparaties aan de boot worden gedaan door de werf of een monteur, heeft 22% van de booteigenaren wel eens twijfels over de rekening. Het meest wordt getwijfeld aan het aantal arbeidsuren (38%), de noodzaak van vervanging (25%) en de prijs van onderdelen (18%). 5% zegt zijn boot minder goed te onderhouden in verband met de crisis. Onderzoeksverslag Veiligheid op het water in Nederland Pagina 7 van 11

8 7. Alcoholgebruik 42% van de respondenten gaat wel eens varen nadat ze alcohol hebben gedronken. 37% drinkt dan niet meer dan twee standaardglazen alcohol en 5% drinkt er drie of meer. Drinken komt het meest voor bij de open-motorboot- en sloepbezitters. 7% van hen drinkt soms drie of meer glazen alcohol. Bij de eigenaars van open zeilboten komt te veel drinken het minst voor, 1% doet dit wel eens. Boottype Nooit alcohol 2 glazen 3 en meer Kajuitzeilboot 64% 30% 6% Kajuitmotorboot 66% 31% 3% Open zeilboot 55% 44% 1% Open motorboot 51% 42% 7% Verder stapt een op de tien watersporters wel eens bij iemand anders aan boord waarvan duidelijk is dat deze te veel gedronken heeft. Zij deden dat het afgelopen jaar gemiddeld twee keer. De meest genoemde reden om bij iemand op te stappen die te veel heeft gedronken is omdat de opstapper geen gevaar zag omdat er bijvoorbeeld weinig (beroeps)verkeer was, of omdat ze toch weer terug moesten naar de opstapplaats en de schipper relatief nog het minst had gedronken. Opstappen bij een schipper die te veel alcohol heeft gedronken, komt het meest voor bij de open boten. Boottype Opstappen bij schipper die te veel heeft gedronken Nooit opgestapt bij schipper die teveel heeft gedronken Kajuitzeilboot 7% 93% Kajuitmotorboot 6% 94% Open zeilboot 10% 90% Open motorboot 10% 90% Onderzoeksverslag Veiligheid op het water in Nederland Pagina 8 van 11

9 7. Overige veiligheidsmiddelen 79% heeft een brandblusser aan boord, waarvan 42% binnen een termijn van twee jaar is gekeurd. Brandblussers komen het meest voor bij de kajuitmotorboot, de kajuitzeilboot en de open motorboot. Bij slechts 1 op de vier open zeilboten is er een aan boord. Boottype Brandblusser aan Geen brandblusser boord Kajuitzeilboot 98% 2% Kajuitmotorboot 100% 0% Open zeilboot 25% 75% Open motorboot 83% 17% 85% heeft een EHBO-doos aan boord en verder geeft 60% aan nog andere veiligheidsmiddelen te hebben, in volgorde van meest genoemd: de reddingsboei, noodsignalen, de marifoon, reddingslijn, reddingsvlot, veiligheidslijn, blusdeken, joon en de bijboot. 7. Het vaarbewijs 73% van de booteigenaren in Nederland heeft een vaarbewijs, het meest vaarbewijs II (43%) en vaarbewijs I (37%). En 17% van de partners heeft ook een vaarbewijs, het meest vaarbewijs I (48%). Volgens eigen opgave is voor 15% van de boten een vaarbewijs verplicht. 64% is van mening dat bij elk vaarbewijs, dus vanaf het klein vaarbewijs, een praktijkexamen zou moeten worden afgelegd. 20% is van mening dat iedereen met een vaarbewijs elke vijf jaar opnieuw examen zou moeten afleggen. 22% denkt dat wanneer hij/zij op dit moment het examen voor het hoogst behaalde vaarbewijs zou moeten afleggen, hij/zij zou zakken. Onderzoeksverslag Veiligheid op het water in Nederland Pagina 9 van 11

10 8. Diefstal Van 5% van de respondenten is wel eens een boot gestolen. En bij 16% is er wel eens ingebroken op de boot of iets gestolen van de boot. Bij 3% van deze laatste groep is dit meerdere keren gebeurd, gemiddeld 2 keer. 9. Ergernissen op het water 83% ergert zich wel eens aan andere watersporters op het water, het meest aan te hard varen, voordringen bij sluizen en bruggen, niet toepassen van de vaarregels en/of onkunde, geluidsoverlast en slecht vaarmanschap. En 17% geeft toe dat ze zichzelf ook wel eens schuldig maken aan ergerlijk vaargedrag, het meest aan te hard varen en voordringen. Verder zegt 42% zich ook nog te ergeren aan iets anders onderweg, het meest aan de brug- en sluiswachters en de lange wachttijden. Onderzoeksverslag Veiligheid op het water in Nederland Pagina 10 van 11

11 Beschrijving van de steekproef In totaal wordt gerapporteerd over Nederlanders die een of meer boten bezitten. De respondenten zijn geworven via een oproep in het decembernummer van de Waterkampioen, via de website ( via de Waterkampioennieuwsbrief en via andere watersportwebsites zoals De mediaan van de invultijd was iets meer dan 20 minuten. Ruim een op de drie respondenten heeft aan de enquête meegedaan via een mobiel apparaat, zoals hun tablet of smartphone. De incentive bij dit onderzoek was de verloting van zes veiligheidsmiddelen, variërend in prijs van 44,95 tot 244.Van alle respondenten gaf 93% aan mee te willen dingen naar een van de prijzen. 46% heeft een abonnement op de Waterkampioen. De gemiddelde leeftijd is 58 jaar, de jongste respondent is 20 en de oudste is 86 jaar en 94% van de respondenten is man. De meesten (92%) hebben een relatie en van degenen met een relatie is 84% getrouwd, 12% samenwonend en 4% heeft een latrelatie. 57% heeft betaald werk, gemiddeld 39 uur per week. Tot slot heeft 9% een lager opleidingsniveau, 27% een middenniveau en de rest (64%) heeft een hoger opleidingsniveau. De resultaten zijn statistisch teruggewogen (propensity weighting) naar de verdeling van bootbezit in Nederland (kajuitzeiljachten, kajuitmotorjachten, open motorboten en open zeilboten), volgens de opgave van de HISWA vereniging 2014 ( Onderzoeksverantwoording Dit onderzoek is uitgevoerd door bureau TeraKnowledge in de maand december Nederlanders die een of meer boten bezitten, zijn door middel van online interviews ondervraagd. Het onderzoek is uitgevoerd en het verslag is geschreven door onderzoekspsycholoog drs. P. A. M. van der Meer bc. (Hons). Onderzoeksverslag Veiligheid op het water in Nederland Pagina 11 van 11