Zelfredzaamheid bij brand

Transcriptie

1 Zelfredzaamheid bij brand Margrethe Kobes Onderzoeker NIFV Promovenda VU, Crisislab

2 Inhoud Conclusies uit literatuuronderzoek Meer dan 300 wetenschappelijke publicaties incidentanalyses Experimentanalyses Wat is zelfredzaamheid bij brand? Welke aspecten bepalen de zelfredzaamheid? Wat doen mensen in het algemeen bij brand?

3 Serious game voor gedragsonderzoek Eind mei 2008 < Jan 2009 < Jan 2010 Literatuur studie Zelfredzaamheid bij brand. Kritische factoren voor het veilig vluchten uit gebouwen ONDERZOEKS OPZET Virtueel instrument ADMS TM -BART Demo op infomarkt

4 Serious game voor gedragsonderzoek Eind mei 2008 < Jan 2009 < Jan 2010 Literatuur studie Zelfredzaamheid bij brand. Kritische factoren voor het veilig vluchten uit gebouwen ONDERZOEKS OPZET Virtueel instrument ADMS TM -BART VALIDATIE Praktijkonderzoek naar gedrag bij brand

5 Zelfredzaamheid bij brand is het menselijk vermogen om signalen van gevaar waar te nemen en te interpreteren, en om beslissingen te nemen en uit te voeren die gericht zijn op het overleven van een brandsituatie. ZELFREDZAAMHEID BIJ BRAND Menskenmerken Gebouwkenmerken Brandkenmerken

6 Mate van zelfredzaamheid psychonomie Menskenmerken Brandkenmerken Gebouwkenmerken bouwtechiek brandfysica

7 Brandkenmerken Waarneembare kenmerken Zichtbare kenmerken Voelbare kenmerken Ruikbare kenmerken Hoorbare kenmerken Snelheid van brandontwikkeling Toxiciteit (van rook) Hitte

8 Brandkenmerken Waarneembare kenmerken Zichtbare kenmerken Voelbare kenmerken Ruikbare kenmerken Hoorbare kenmerken Snelheid van brandontwikkeling Toxiciteit (van rook) Hitte Voorbeelden: Kunt vlammen of rook zien? Voelt u de temperatuur omhoog gaan? Ruikt een brandgeur of een vreemde geur? Hebt u verderop iets horen vallen / knetteren? Hoe snel breidt de brand zich uit? Welke gassen worden uitgestoten (kunststof!!)? Hoe heet is de brand?

9 Gebouwkenmerken Technische kenmerken Lay-out Installaties Materialen Compartmentering Omvang van gebouw Situatiekenmerken Focuspunt Bezettingsdichtheid Wayfinding / routekeuze Handhaving

10 Gebouwkenmerken Technische kenmerken Lay-out Installaties Materialen Compartmentering Omvang van gebouw Situatiekenmerken Focuspunt Bezettingsdichtheid Wayfinding / routekeuze Handhaving Voorbeelden: Zit er een atrium in het gebouw? Is er een brandmeldsysteem / sprinkler / etc? Zijn er kunststoffen, zoals schuimrubbers? Functioneren de zelfsluitende deuren nog? Is het een groot / hoog gebouw? Zit u in een theater / leslokaal / etc? Is het erg druk / zijn er veel mensen? Is het plattegrond een doolhof? Lijkt het noodtrappenhuis op een opslagruimte?

11 Menskenmerken Persoonskenmerken Karakter Kennis en ervaring Waarnemingsvermogen Beoordelingsvermogen Verplaatsingsvermogen Sociale kenmerken Onderlinge sociale relatie Taakcommitment Rol/verantwoordelijkheid Situatiekenmerken Opmerkzaamheid Fysieke positie Bekendheid met lay-out

12 Menskenmerken Persoonskenmerken Karakter Kennis en ervaring Waarnemingsvermogen Beoordelingsvermogen Verplaatsingsvermogen Sociale kenmerken Onderlinge sociale relatie Taakcommitment Rol/verantwoordelijkheid Situatiekenmerken Opmerkzaamheid Fysieke positie Bekendheid met lay-out Voorbeelden: Bent u eerder een leider of een volger? Heeft u eerder een brand meegemaakt? Kunt u goed zien, ruiken, horen of voelen? Kunt u het gevaar van brand goed inschatten? Kunt u zelfstandig vluchten of heeft u hulp nodig? Bent u alleen of met anderen, bijv. met familie? Bent u bezig en durft u af te wijken van de norm? Bent u dienstverlener, manager of BHV-er? Bent u wakker / nuchter of slapend / onder invloed? Staat u en bent u in beweging of zit u / ligt u? Weet u waar de dichtstbijzijnde uitgang is?

13 Kloof tussen beleid en praktijk Uitgangspunten van beleid (voorbeelden): Start ontvluchting bij horen van brandalarm Vluchten via route met vluchtrouteaanduiding Vluchten via normale en nooduitgangen Vluchten via kortste route Vluchten via rookvrije ruimte BHV-organisatie op basis van RI&E Doorstroomsnelheid: 135 pers/m/min

14 Werkelijk gedrag bij brand Drie basis activiteiten en procesfasen [O'Connor, 2005; Frantzich, 1994; Purser & Bensilum, 2001] Periode van bewustwording Herkennen van signalen van gevaar Periode van besluitvorming Beoordelen van de signalen en de eerste reacties Periode van ontvluchting Verplaatsing naar een veilige plaatst

15 Periode van bewustwording Het zien en ruiken van brand en rook zijn de duidelijkste signalen van gevaar Mensen houden vast aan een rolpatroon en wachten op anderen voordat zij zelf reageren [Cornwell, 2003; SFPE, 2002; Purser & Bensilum, 2001; Galea et al., 2007b] Mensen negeren een brandalarm, zoals een 'slow whoop' signaal [Proulx & Richardson, 2002; Proulx, 2003] Een alarm met een gesproken bericht wordt wel serieus genomen [SFPE, 2002; Proulx & Richardson, 2002] 2.43 &

16 Periode van besluitvorming Mensen lopen door rook [Gwynne et al., 2001; Frantzich, 1994] Rook heeft een negatieve invloed op het vinden van de vluchtroute [Gwynne et al. 2001; Frantzich, 1994] Mensen keren terug of wijzigen van route [Gwynne et al. 2001; Frantzich, 1994; SFPE, 2002] Reactietijd belangrijker dan loopsnelheid [Bryan, 2002; Proulx, 2003] BHV-organisatie heeft positieve invloed op reactiesnelheid [Sandberg, 1997; Fahy & Proulx, 2001; Purser & Bensilum, 2001]

17 18 april

18 Periode van ontvluchting Mensen vluchten via een bekende route [Graham & Roberts, 2000; Sandberg, 1997] Vergrendelde nooduitgangen worden ook bij brand NIET gebruikt [Benthorn & Frantzich, 1996] Werkelijke loopafstand niet bepalend voor routekeuze [Sandberg, 1997; Graham & Roberts, 2000; Gwynne et al., 2001] De groene nooduitgang bordjes worden niet gezien (92% bij 400 branden) [Ouellette, 1993] BHV-organisatie heeft waarschijnlijk positieve invloed op gebruik van nooduitgang [Benthorn & Frantzich, 1996]

19 noodtrap ingang Bron: Your Captain Luchtfotografie uit Utrecht

20 Als je terugkijkt, wat zijn de belangrijkste punten die je zijn bijgebleven? Joost Polak persvoorlichter brandweer Utrecht

21 Als je terugkijkt, wat zijn de belangrijkste punten die je zijn bijgebleven? Joost Polak persvoorlichter brandweer Utrecht Willem Bakker & Beau BHV Kidzcity

22 Hoe zelfredzaam zijn we eigenlijk? Niet-zelfredzaamheid wordt geassocieerd met kinderen, ouderen, gehandicapten, ingesloten en bedlegerige personen

23 Hoe zelfredzaam zijn we eigenlijk? Niet-zelfredzaamheid wordt geassocieerd met kinderen, ouderen, gehandicapten, ingesloten en bedlegerige personen meer mensen bij evacuatie tijdelijk beperkt beperkingen leiden tot langere reactietijd en verplaatsingstijd

24 Hoe zelfredzaam zijn we eigenlijk? 22 mei 1967, Warenhuis lnnovation te Brussel 323 doden, 150 gewonden Klant / gast Personeel / BHV-er

25 Belangrijkste conclusies uit incidenten Reactietijd belangrijker dan loopsnelheid Gesproken woord beter dan slow-whoop Lay-out belangrijker dan groene bordjes Via bekende route i.p.v. nooduitgangen Mobiliteit bij brand minder dan aangenomen BHV positief effect op reactietijd en routekeuze

26 Bedankt voor uw aandacht

27 Infopunt Veiligheid Hebt u een specifieke vraag over zelfredzaamheid of Fire Safety Engineering? Wilt u meer informatie over zelfredzaamheid of Fire Safety Engineering? Bezoek en bekijk onze dossiers Zelfredzaamheid Fire Safety Engineering