De impact van de feminisering op het zorgberoep: over de kwantitatieve en kwalitatieve aspecten.

Transcriptie

1 De impact van de feminisering op het zorgberoep: over de kwantitatieve en kwalitatieve aspecten. Prof. Dr. Lieve Peremans Departement Eerstelijns en Interdisciplinaire Zorg Universiteit Antwerpen Departement Maatschappelijke Gezondheidszorg Vrije Universiteit Brussel

2 Inhoud Een kort historisch overzicht Kwantitatief Arts worden, minder aantrekkelijk voor mannen? Feminisering: een andere geneeskunde? De academische wereld volgt niet 2

3 Oudheid: vrouwen in de kijker Egypte Isis, de godin van geneeskunde Griekenland: Hygeia 3

4 Middeleeuwen: de vervolging! Middeleeuwen (13-18 eeuw) - Vervolgingen van vrouwen die geneeskunde uitoefenden - Geen vrouwelijke studenten aan de universiteit - Zelfs alleen mannelijke vroedvrouwen Kentering in de 19 eeuw: Victorian debate (Mill: geen beperking op het potentieel) 4

5 Pionier in België Isala Van Diest ( ) Eerste vrouwelijke arts in België 5

6 "Ik koos voor geneeskunde omdat ik goed besefte welke grote morele invloed je als arts kan uitoefenen op de vrouw. Terwijl je hun lichamelijk lijden verzacht, openen die vrouwen hun hart voor je. Ik zie de geneeskunde als een manier om vrouwen uit hun doffe berusting te halen, hen elkaar te laten helpen en hen sterker te maken opdat ze eisen waar ze recht op hebben". Isala Van Diest 6

7 Inhoud Een kort historisch overzicht Feminisering in cijfers Arts worden, minder aantrekkelijk voor mannen? Feminisering: een andere geneeskunde? De academische wereld volgt (nog) niet 7

8 Feminisering in cijfers N (2010) % Vrouwen Huisartsen Specialisten Tandartsen Apothekers Verpleegkundigen Kinesitherapeuten Bron RIZIV rapport

9 Huisartsen 9

10 10

11 11

12 Bij de buren Vrouwelijke HA % Vrouwelijke SP % Frankrijk 39.9 (2006) 38.5 (2006) Nederland 34.0 (2006) 22.0 (2001) Oostenrijk 39.8 (2004) voor alle artsen Duitsland 39.5 (2006) 34.7 (2006) Australië (2004) 12

13 Studenten KCE rapport 90A

14 Verpleging: verdeling volgens leeftijd leeftijdscategorie tot >=56 Totaal geslacht man vrouw Total ,5% 87,5% ,8% 85,2% ,9% 85,1% ,1% 82,9% ,8% 79,2% ,3% 84,7% Bron:Prof. M Elseviers masteropleiding Verpleegkunde en Vroedkunde 14

15 Verpleging: verdeling volgens functie functie zorgkundige verpleegkundige vroedvrouw hoofd VK/VV geslacht man vrouw Total ,3% 91,7% ,3% 83,7% ,3% 98,7% ,0% 65,0% Prof. M Elseviers masteropleiding Verpleegkunde en Vroedkunde 15

16 Verpleging: Verdeling volgens plaats van tewerkstelling Plaats tewerkstelling Ziekenhuis Woon-zorg centrum Geestelijke gezondheidszorg Thuiszorg geslacht man vrouw Totaal ,8% 84,2% ,6% 89,4% ,1% 73,9% ,0% 100,0% Prof. M Elseviers masteropleiding Verpleegkunde en Vroedkunde 16

17 Verpleging: conclusies Oververtegenwoordiging van vrouwen in het verpleegkundige beroep - neemt af met de leeftijd - vrouwen verlaten meer vroegtijdig de job Meer mannen in de hogere functies behalve bij vroedvrouwen Mannelijke verpleegkundigen werken vooral in GGZ en op technische afdelingen van ziekenhuizen 17

18 Inhoud Een kort historisch overzicht Feminisering in cijfers Arts worden, minder aantrekkelijk voor mannen? Feminisering: een andere geneeskunde? De academische wereld volgt (nog) niet 18

19 Arts: minder aantrekkelijk voor mannen? Geneeskunde: een imagoprobleem door de vervrouwelijking? Verminderde status ( the old boy network ) Minder invloedrijk Algemeen maatschappelijke tendens bij beroepskeuze jongeren 19

20 Gaat dit beeld verdwijnen? 20

21 Arts: minder aantrekkelijk voor mannen? NEEN! er is een kentering Meer mannen kiezen terug voor huisartsgeneeskunde Nieuwe inschrijvingen: 50/50 21

22 Inhoud Een kort historisch overzicht Feminisering in cijfers Arts worden, minder aantrekkelijk voor mannen? Feminisering: een andere geneeskunde? De academische wereld volgt (nog) niet 22

23 Veranderde werkomstandigheden Belangrijkste maatregel kwam van buitenuit onder druk van de Europese wetgeving werd het aantal uur dat men mocht werken binnen een stage sterk gereduceerd Vooral gevolgen voor de opleiding 23

24 Veranderde werkomstandigheden Feminisering leidt ook tot een ander praktijkmodel - Reductie van het aantal werkuren - Groepspraktijken - Privé/werk combineren - Flexibele werktijden Maar: niet alleen een vrouwenkwestie 24

25 Veranderde werkomstandigheden? Parce que j avais, j ai toujours les deux enfants. C est vrai qu en tant que femme, ce n est pas facile On n est jamais tranquille.. On ne peut mettre son répondeur qu à partir du soir, donc quand je revenais avant de partir, par exemple, je les récupérais vers 17H. Je revenais, il y avait encore des appels, il fallait ressortir, c était vraiment difficile. Jeune MF francophone Bron KCE Rapport 90A

26 Feminisering of generatieconflict? Problemen bij associatie - Slechte afspraken over part-time - Verwachtingspatroon ligt anders Problemen als solo-arts Et cela, dans la région, avec les anciens médecins, il n y a pas de solidarité Il n y a pas de volonté de collaboration. (MG7) 26

27 Capaciteit Minder capaciteit - part-time werken - een andere visie over full-time - uitstroom jonge artsen - Één derde: na 5 jaar geen huisarts meer - UK 90% van de mannen blijft full-time werken, max. 60 % van de vrouwen 27

28 Een andere arts-patiënt relatie? Vrouwelijke artsen zien meer jonge vrouwelijke patiënten zien meer vrouw gerelateerde gezondheidsproblemen voelen noden van vrouwelijke patiënten beter aan 28

29 Een andere arts-patiënt relatie? Vrouwen zijn meer patiënt-gericht (patientcentred) Groter empathisch vermogen Zien hun patiënten meer als gelijken en nodigen uit tot participatie Hebben langere consultaties met meer psycho-sociale problemen Zaharias G, et al. Acad Med. 2004;79:

30 Een andere arts-patiënt relatie? Maar Geslacht patiënt is net zo belangrijk Meer rust in de consultatie als beiden van hetzelfde geslacht zijn Verschillen in de agenda van de patiënt Consultatie stijl en duur van de consultatie Non-verbale consultatie Machtsverhouding in de consultatie» Harbinder S et al. Pat Edu and couns

31 Medische aspecten Weinig goed uitgevoerde studies - vrouwelijke artsen focussen meer op preventie en hebben een betere outcome 31

32 Gevaar? Gebrek aan diversiteit! 32

33 Inhoud Een kort historisch overzicht Feminisering in cijfers Arts worden, minder aantrekkelijk voor mannen? Feminisering: een andere geneeskunde? De academische wereld volgt (nog) niet 33

34 Opleiding en Research Rolmodellen zijn cruciaal - opleiding: stages, voorbeelden van artsen die werk en gezin goed combineren (samenwerking, part-time werk ) 34

35 Rolmodel Realiteit op het werkveld is vaak anders. de huisarts die ons gezin opvolgde is dan gescheiden en had problemen met haar kinderen.door dat haar carrière zo zwaar doorwoog en haar privéleven daaronder leed. Ik denk dat dat een heel negatieve indruk op mij heeft nagelaten. Arts, SF7 Bron KCE Rapport 90A

36 Opleiding en Research Rolmodellen zijn cruciaal opleiding: stages, voorbeelden van artsen die werk en gezin goed combineren (samenwerking, part-time werk ) meer vrouwen in opleiding en research - Aanmoediging, samenwerking - Carrière op latere leeftijd mannen bieden meer technische ondersteuning (statistiek ) 36

37 Besluiten Veranderde werkomstandigheden: positief voor de hele hulpverlening Meer patient-centred care Oppassen voor voldoende diversiteit en capaciteit Blijvende inspanning voor goede rolmodellen en mogelijkheden voor doorstroming in de academische wereld 37