ORGANISATIE SECRETARIAAT COLOFON. ORGANISATIE Dr. Korrie van Helvert. Uitgave. Ontwerp Attak, Druk Drukkerij Vaes, Overpelt, België

Transcriptie

1

2 ORGANISATIE ORGANISATIE Dr. Korrie van Helvert Martine van den Boogert Sabine van den Dries-Kraft Jan Hijna Directeur Bureaumanager Bureaumedewerker Cursusbegeleider (15V15) SECRETARIAAT Postadres: Bezoekadres: Universiteit van Tilburg Universiteit van Tilburg, kamer C 16 Postbus Warandelaan LE TILBURG 5037 AB TILBURG Telefoon: info@hovobrabant.nl Website: Ons kantoor is telefonisch bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van uur. Daarbuiten kunt u ons antwoordapparaat inspreken. U kunt ons uiteraard ook altijd mailen. Tijdens de feestdagen is ons kantoor gesloten van 25 december tot en met 2 januari. In verband met de carnavalsvakantie is ons kantoor gesloten van 16 februari tot en met 20 februari. COLOFON Uitgave Ontwerp Attak, Druk Drukkerij Vaes, Overpelt, België Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van verveelvoudigd en / of openbaar gemaakt worden door middel van druk, offset, fotokopie of microfilm of in enige digitale, elektronische, optische of in andere vorm of (en dit geldt zonodig in aanvulling op het auteursrecht) het reproduceren ten behoeve van een onderneming, organisatie of instelling of voor eigen oefening, studie of gebruik welk(e) niet strikt privé van aard is of voor het overnemen in enig dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift (al of niet in digitale vorm of online). copyright

3 WOORD VOORAF Niets duurt voort behalve verandering Heraclitus ( v.c.) Het afgelopen jaar is er veel veranderd bij HOVO Brabant. Er zijn nogal wat personele wisselingen geweest en ons hele administratieve systeem ging op de schop. Dat hebben we geweten! Er is keihard gewerkt en langzaamaan begint de rust weer terug te keren. Was die verandering nu echt nodig? Is het wel een verbetering? Jazeker. Niet alleen voor ons, we kunnen u zo met een relatief kleine staf toch goed van dienst blijven. Maar ook voor u. Eenmaal gewend aan de nieuwe wijze van inschrijven, kunt u snel en gemakkelijk uw inschrijving regelen, ook vanaf uw tablet of telefoon. U heeft een beter inzicht in uw cursusinformatie, uw betalingen en uw persoonlijke gegevens, online altijd en overal. U kunt direct via ideal veilig betalen op ieder door u gewenst moment of gewoon het factuurbedrag overmaken zoals u dat gewend bent. Wij danken al onze studenten dat ze afgelopen zomer en najaar weer in grote getalen hebben ingeschreven voor onze cursussen. Het gaat goed met HOVO Brabant en dat motiveert ons om op volle kracht vooruit te gaan en ook in de Winteracademie 2015 en Voorjaar 2015 u een breed scala aan boeiende en unieke cursussen te bieden van ervaren en deskundige docenten. Korrie van Helvert Directeur 3

4 INHOUDSOPGAVE & CURSUSOVERZICHT Leeswijzer 01 Organisatie & colofon 02 woord vooraf 03 inhoudsopgave 04 Algemene InformATIE 06 BLZ. Avondacademie 15A01 Beeldende kunsten van de renaissance in Italië Ir Erik Mulder MA 10 15A02 Biotechnologie Dr. Ruud Licht 11 15A03 Het karakter van China Ya Ping (Amy) Hsiao 12 15A04 Kunst en het kwaad Dr. Rob van Gerwen 13 WinteracademIE 14 KERSTDINER 15 Themadagen 15T01 De wereldgeschiedenis in vogelvlucht Drs. Evert Jan Ouweneel 16 15T02 Levenskunst in de 21e eeuw Dr. Miriam van Reijen 17 15T03 O Haupt voll Blut und Wunden Drs. Frans Jansen 18 15T04 Carthago Janko Duinker MA. 19 Leergangen 20 Tilburg 15V01 Globalisering: vloek of zegen? Prof. dr. Paul van Seters 23 15V02 Oud-Egyptische Kunst Janko Duinker MA 24 15V03 Wat maakte ons moreel? Dr. Pouwel Slurink 25 15V04 Genereert kapitalisme ongelijkheid Prof. Theo van de Klundert 26 van inkomen en vermogen? 15V05 Vincent van Gogh en de zoektocht naar de ware kunst Ko van Dun 27 15V06 Leergang Architectuur Deel VII Drs. Joris van Sleeuwen 28 15V07 Recente ontwikkelingen in de strafrechtspleging Prof. Theo de Roos 29 15V08 Het brein van farao tot fmri Prof. Kees Brunia 30 15V09 Het Verhaal van de Aarde Marcel van Schoor 31 15V10 Leergang Nederlandse Architectuur Deel V Drs. Joris van Sleeuwen 32 15V11 Kijken naar kunst en cultuur Drs. Jana Waarts 33 15V12 Melkwegen, sterren en planeten Drs. Heinz Wanders 34 15V13 De opera van de 20ste eeuw Drs. Leo den Oudsten 35 15V14 Geschiedenis van Nederland en België Deel 1 Drs. Feico Houweling 36 15V15 Rusland, van Lenin tot Poetin Diverse docenten 37 15V16 Indonesië en Nederland door de eeuwen heen Drs. Tom van der Geugten 38 15V17 Het verloren paradijs: zegen of vloek? Prof. Donald Loose 39 4

5 Blz. 15V18 Germanen: van bedreigers tot vormgevers van Europa Drs. Johan Hendriks 40 15V19 Gezondheidspsychologie Dr. Andreas Wismeijer 41 15V20 Rome, stad met veel gezichten Dr. Stef Bugter 42 BLZ. s-hertogenbosch 15V21 De Gouden Eeuw in Teksten Eva van Hooijdonk MA V22 Humanisme Dr. Ton Vink 44 15V23 Een nieuwe relatie tussen mens, techniek en natuur? Dr. Sanne van der Hout 45 Eindhoven 15V24 De God van Spinoza Ir. Wim Lintsen 46 15V25 Griekse mythologie Drs. Lucette Meijer-van Gorp 47 15V26 De mens in de filosofie. Mens en mensbeelden Drs. Harry Willemsen 48 15V27 Oog in oog met de kunst Drs. Jenneke Lambert 49 15V28 La belle epoque Ko van Dun 50 15V29 Onrustig ons hart: Augustinus Belijdenissen Peter J.I. Flaton MA 51 15V30 Hoe eigen-aardig is de menselijke soort? Prof. Jan van Hooff 52 15V31 Alain Finkielkraut Drs. Nelleke Canters 53 Breda 15V32 De wondere wereld van de wiskunde Drs. Erik Heijerman 54 15V33 Kijken naar kunst en cultuur Drs. Jana Waarts 55 15V34 Wat is waarheid en betekenis? Drs. Tonny Lansdaal 56 NIEUWE INSCHRIJFPROCEDURE 57 INSCHRIJFVOORWAARDEN 58 SED VITAE / STUDIEFONDS 60 5

6 ORGANISATIE Wie zijn wij? De vier grote instellingen voor hoger onderwijs in Brabant, Avans Hogeschool, Fontys Hogescholen, Technische Universiteit Eindhoven en de Universiteit van Tilburg, hebben hun krachten gebundeld in de stichting. Met deze stichting zetten zij zich in om een leven lang leren op hoger onderwijsniveau in Brabant mogelijk te maken. De stichting heeft als doel: gelegenheid bieden om een leven lang hoger onderwijs te volgen in diverse wetenschapsgebieden en thema s. Onze hoofdactiviteit is HOVO, hoger onderwijs primair gericht op 50+ers maar wij zijn gastvrij voor iedere serieus geïnteresseerde. We doen dat in de vorm van dagcursussen en intensieve winter- of zomercursussen van enkele dagen. De cursusplaatsen zijn Tilburg, Eindhoven, s-hertogenbosch en Breda. Het beleid van HOVO Brabant wordt vastgesteld door de directeur samen met het Bestuur van de Stichting bestaande uit: mw. drs. M.M.J. Kamsma, MBA / MBI, vice-voorzitter College van Bestuur Avans Hogeschool (voorzitter); Dr. J. Welmers, Lid College van Bestuur Fontys Hogescholen (penningmeester); F.A.J.M. van den Broek, voorzitter Sed Vitae (Vrienden van Seniorenacademie Brabant); prof. dr. ir. C.J. van Duijn, Rector Magnificus Technische Universiteit Eindhoven; prof. dr. Ph. Eijlander, Rector Magnificus Universiteit van Tilburg. Tijdens de bestuursvergaderingen vervangt Mr.drs. B.C.Donders de rector van de TU/e. HOVO Brabant is aangesloten bij de landelijke koepel HOVO-Nederland en verzorgt sinds februari 1990 hoger onderwijs voor ouderen (HOVO) in verschillende lesplaatsen in Brabant. Afgelopen jaar namen bijna 2250 belangstellenden aan de cursussen deel, waarvan er ruim 450 een intensieve zomer- of wintercursus volgden. Voor wie is hovo bestemd? HOVO richt zich primair op personen van 50 jaar en ouder. Het samen studeren met andere deelnemers in dezelfde levensfase heeft een toegevoegde waarde. De cursussen worden gegeven op academisch niveau, uiteenlopend van inleidend tot verdiepend in leergangen. Een formele vooropleiding wordt niet vereist, u wordt wel verondersteld op dit niveau onderwijs te kunnen volgen. Vrijwel alle deelnemers hebben reeds een studie in het hoger onderwijs afgerond. Van de cursisten wordt ten minste verwacht dat zij zelfstandig Nederlandse en Engelse vakliteratuur kunnen en willen bestuderen en dat zij waar gewenst actief inbreng hebben. Wanneer er een zekere voorkennis is gewenst of vereist, staat dit bij de betreffende cursussen vermeld. WAT BIEDEN WIJ? De cursussen worden gegeven op academisch niveau. De kwaliteit van ons onderwijs staat of valt bij de kwaliteit van de docenten die zorgvuldig worden gekozen. Behalve een uitstekende docent, is ook een goede organisatie van belang voor de kwaliteit van ons onderwijs. Met een kleine staf doen wij al het mogelijke u goed van dienst te zijn en om alles tijdens de cursussen probleemloos te laten verlopen. De werkvormen en cursusduur zijn gevarieerd. Er worden hoorcolleges gegeven in grotere groepen met de mogelijkheid tot discussie c.q. het stellen van vragen naast werkcolleges voor kleinere groepen met intensieve samenwerking met de docent en medecursisten. KWALITEITSZORG Via twee wegen wordt de kwaliteit van ons onderwijs systematisch bewaakt. Allereerst adviseert een Programmaraad bestaande uit 8 leden met ruime ervaring in het hoger onderwijs de directeur over de breedte van het cursusprogramma (uiteenlopende thema s en vakgebieden) en het niveau ervan (hedendaagse inzichten, ervaren en deskundige docenten, literatuur). 6

7 Deze Programmaraad bestaat uit: Prof. dr. P.M.E. De Bra, Technische Universiteit Eindhoven; (voorzitter) C.M.L.M. Creemers, Fontys Hogescholen; Prof. dr. H. Lintsen, Technische Universiteit Eindhoven; Drs. A.M.J. Merks, Avans Hogeschool; Dr. O.J.A.M. Severijnen, Fontys Hogescholen; Prof. mr. I.J.F.A. van Vijfeijken, Tilburg University Prof. dr. W.J.C. Weren, Tilburg University en J.C.M. van Wijk, Avans Hogeschool. Daarnaast worden alle cursussen geëvalueerd. Alle deelnemers kunnen via een evaluatieformulier hun waardering kenbaar maken over de cursus die zij gevolgd hebben. Deze gegevens worden verwerkt en besproken met het bestuur van Sed Vitae en de betreffende docenten. GEVARIEERD CURSUSAANBOD Een cursus omvat tussen 4 en 11 bijeenkomsten van 2 x 45 minuten college en 15 minuten pauze per week, afwijkingen hiervan staan expliciet aangegeven bij een cursus. Door langere tijd met één thema bezig te zijn, beklijft de informatie beter en wordt de diepgang verhoogd. Vrijwel alle cursussen zijn dagcursussen die in de regel plaatsvinden tussen en uur. Voor mensen die liever kort maar krachtig in enkele dagen veel willen leren, bieden wij in het gehele jaar intensieve één- of meerdaagse cursussen aan in onze Zomeracademie, Winteracademie en Themadagen.. Geniet dubbel van de zomer in de HOVO Zomeracademie. Deze biedt in de maanden juni, juli en augustus een- of meerdaagse cursussen, met of zonder excursie. De zomercursussen kenmerken zich door een afwisselend programma en een goede sfeer omdat de deelnemers samen met de docent intensief en actief met een onderwerp bezig zijn. Ook is er volop ruimte voor ontmoeting, bijvoorbeeld bij de gezamenlijke lunch en afsluitende borrel. Begin het jaar goed met de HOVO Winteracademie. Deze biedt in de maand januari een- of meerdaagse cursussen, met of zonder excursie. De wintercursussen kenmerken zich door een afwisselend programma en een goede sfeer omdat de deelnemers samen met de docent intensief en actief met een onderwerp bezig zijn. Ook is er volop ruimte voor ontmoeting, bijvoorbeeld bij de afsluitende borrel. Het gehele jaar door bieden wij themadagen aan met zeer uiteenlopend onderwerpen, gerelateerd aan bijvoorbeeld de kerkelijke- of andere feestdagen, boekverschijningen, herdenkingen, tentoonstellingen en actuele ontwikkelingen. U wordt in één dag bijgepraat in een afwisselend programma. Na(ast) uw werk aangenaam geprikkeld worden met kennis en nieuwe inzichten die uw kijk op het leven veranderen, dat kan in de HOVO Avondacademie. Boeiende en verdiepende cursussen voor werkende en niet werkende senioren in de avonduren. Vanaf het voorjaar 2013 is de de Avondacademie van HOVO Brabant van start gegaan. Te beginnen in Tilburg, en bij voldoende belangstelling breiden we graag uit naar al onze lesplaatsen. De colleges zijn van uur. LESPLAATSEN EN LOKALEN HOVO Brabant verzorgt haar onderwijs in principe binnen de aangesloten instellingen voor Hoger Onderwijs in Brabant: TiU, Fontys, Avans en TU/e. Door de enorme groei die deze instellingen doormaken is het steeds weer zoeken naar goede locaties op de door ons gewenste maar ook in de instellingen zeer drukke tijden en periodes. De cursuslocatie kan afwijken van onderstaande informatie, de lesplaats blijft wel gelijk. Wanneer u specifieke behoeftes of vragen heeft, neem dan altijd even contact op met ons kantoor. Over de precieze locatie van een cursus (gebouw en lokaal) ontvangt u uiterlijk één week voor aanvang van de cursus bericht via de mail. Op kunt u terecht voor een routebeschrijving. 7

8 WILT U CONTACTPERSOON ZIJN? Voor al onze cursussen zoeken wij mensen die bereid zijn als contactpersoon op te treden. Zij zijn onmisbaar, immers vanwege het grote spreidingsgebied van ons onderwijs, zijn zij de oren en ogen van HOVO Brabant op locatie. Hij of zij stuurt de presentielijst rond en speelt een signalerende rol bij de kwaliteitszorg van het onderwijs. Wanneer u al eerder een HOVO-cursus bij ons heeft gevolgd, kunt u op het digitale inschrijfformulier aangeven of u beschikbaar bent om als contactpersoon op te treden in uw cursus. Wij stellen uw bereidheid daartoe enorm op prijs en als blijk daarvan ontvangt u van ons na afloop van de cursus een kleine attentie. AANSCHAF LITERATUUR Bij iedere cursus staat vermeld of en welke literatuur wordt gebruikt. Wanneer dit gebeurt in de vorm van een of meer boektitels, dan wordt u geacht deze boeken zelf aan te schaffen, tenzij anders vermeld. Wacht u daarmee tot één week ná de uiterste inschrijfdatum, zodat u zeker weet dat uw cursus doorgaat. In geval van aanbevolen literatuur is aanschaf niet noodzakelijk. Regelmatig stellen de docenten zelf een reader of syllabus samen. Er wordt door de docenten in principe gebruik gemaakt van Nederlandstalige maar steeds vaker ook Engelstalige teksten.daarnaast komen incidenteel Franse of Duitse teksten voor in de readers. De kosten voor papieren lesmateriaal dat uitgedeeld wordt in de cursus, is bij de cursusprijs inbegrepen (zie ook de toelichting bij de prijs van de cursus) en wordt door uw docent tijdens de cursus beschikking gesteld. EXCURSIES EN STUDIEREIZEN Enkele cursussen omvatten naast een aantal bijeenkomsten in de lesbanken ook een college op locatie, bezoek aan een voorstelling of museum, een (cultuur)landschap of andere bezienswaardigheden. In die cursussen vormt de excursie of voorstelling een onderdeel van de cursus en wordt dit ook als zodanig aangegeven. Soms wordt er bij een cursus vermeld dat de betreffende docent(en) u erop willen wijzen dat er de mogelijkheid bestaat in het verlengde van die cursus aan een excursie/ studiereis deel te nemen. Dat is echter nooit verplicht. De organisatie en afwikkeling van een dergelijke studiereis of excursie valt niet onder de verantwoordelijkheid van HOVO Brabant en de betaling is altijd rechtstreeks aan de docent. HOVO NEDERLAND HOVO Brabant is lid van de landelijke koepelvereniging HOVO Nederland. HOVO-Nederland heeft tot doel: ondersteuning van de HOVO-instellingen en landelijk bekendheid geven aan HOVO. Aan dit lidmaatschap zijn ook kwaliteitsnormen verbonden die door de HOVO-instellingen in Nederland gezamenlijk zijn ontwikkeld en onderling worden bewaakt. HOVO is een beschermde aanduiding uitsluitend voorbehouden aan instellingen die lid zijn van HOVO Nederland. Contact HOVO Nederland Voor algemene vragen kunt u contact opnemen met het secretariaat van HOVO Nederland: HOVO Nederland Secretariaat Postbus BB Leiden Mail: info@hovonederland.nl Website 8

9 AVONDACADEMIE VOORJAAR 2015

10 a01 NR Beeldende kunsten van de renaissance in Italië Ir Erik Mulder MA Het ontdekken van harmonie en volmaakte schoonheid T Kunst- en cultuur(geschiedenis) Tilburg Maandagavond uur 26-01, 02-02, 9-02, 23-02, 2-03, 9-03, en (30-03 reservedatum inhaalcollege) 195,- (8 colleges van 2 x 45 minuten met 15 minuten pauze) Docent stelt lesmateriaal digitaal beschikbaar via Inschrijven voor deze cursus is mogelijk tot 5 januari. De renaissance was de tijd van revolutionaire ontwikkelingen in architectuur en beeldende kunsten. Met name in Italië ontstond een ware explosie van kunstwerken, die door de eeuwen heen zijn blijven imponeren vanwege een onovertroffen monumentaliteit en schoonheid. In vele West-Europese landen worden tot de dag van vandaag deze kunstwerken beschouwd als het schoolvoorbeeld van volmaakte schoonheid. Schoonheid in beeldende kunsten is niet van alle tijden. De kunst van de 20e eeuw verwerpt zelfs schoonheid. En in de middeleeuwen dienden beeldende kunsten alleen maar om de ongeletterde het geloof bij te brengen. Het schoonheidsideaal vinden we nog wel terug bij de oude Grieken en Romeinen. Zij beheersten de techniek van natuurgetrouwe en harmonische weergave, die in de middeleeuwen verloren is gegaan. In de drie eerste colleges leert u hoe kunstenaars en opdrachtgevers zich langzaam uit het keurslijf van het christelijk geloof bevrijden. Het schoonheidsideaal van de Klassieke Oudheid wordt ontdekt. Dat nieuwe denken openbaart zich het meest prominent in de stad Florence, toen het hart van de West-Europese kunstwereld. In de 14e eeuw gaat de schilder Giotto voor het eerst sinds de Klassieke Oudheid mensen natuurgetrouw afbeelden. Een eeuw later maakt de beeldhouwer Donatello zijn St. Joris, het eerste beeld van de zelfbewuste renaissance mens. Brunelleschi, ontwerper van de fameuze koepel van de Dom van Florence, ontwikkelt een geheel nieuwe bouwstijl, gebaseerd op de architectuur van de Klassieke Oudheid. In de schilderkunst wordt de techniek van het perspectief ontdekt, nl. hoe op een plat vlak de illusie van ruimte kan worden gecreëerd. Het hoogtepunt van renaissance kunsten wordt bereikt met Leonardo da Vinci, Michelangelo en Raphael. Zij zijn in staat de werkelijkheid te idealiseren. In drie colleges gaan we uitvoerig in op hun leven en werken. Het daaropvolgende college is gewijd aan Titiaan en zijn Venetiaanse collega s. We sluiten de collegereeks af met de tuinen van de Villa d Este in Tivoli bij Rome, de nalatenschap van een van de laatste renaissance vorsten, kardinaal Hippolytus d Este. Erik Mulder is ingenieur en kunsthistoricus. Hij is in 2010 afgestudeerd aan de Universiteit Utrecht, afstudeerrichting Renaissance Kunsten. Hij is gespecialiseerd in de kunst van Italiaanse renaissance en heeft over dit onderwerp afgelopen jaren tientallen cursussen en lezingen gegeven. Daarvóór werkte hij 35 jaar in het internationale bedrijfsleven in engineering management functies, waarvan vijf jaar in Brazilië. Zijn ingenieurstitel behaalde hij aan de Technische Universiteit Delft. 10

11 a02 Biotechnologie Dr. Ruud Licht Biotechnologie is het aanpassen van leven op basis van biologische wetenschap. Dit gebeurt niet alleen met bacteriën en planten maar ook met mensen. De ontwikkelingen op dit gebied gaan snel en worden steeds ingrijpender. Er is nu al meer mogelijk dan je denkt en het is belangrijk om er iets meer van af te weten. Gelukkig is het ook weer niet zo moeilijk als het lijkt. In de colleges komt aan bod: Stamcellen en proefdieren: Welke soorten stamcellen zijn er allemaal en wat kan je daar mee. Er is aandacht voor de ethiek en voor de gevaren rond het gebruik van stamcellen. Tissue-engineering en Imaging: Om te zien of nieuw weefsel doet wat het moet doen zijn er allerlei technieken om in weefsels te kunnen kijken. DNA/RNA-technologie en synthetische biologie: Nieuwe technieken stellen ons in staat om op basis van RNA en DNA interventies te plegen op cellulair niveau met als ultieme optie om totaal nieuwe organismen te maken. Veredeling en selectie: Verandering is een essentieel onderdeel van het leven. Moderne biotechnologie kan deze selectieve veranderingen veel sneller laten verlopen. Genomics, Proteomics en individuele gezondheidszorg: Sinds het humane genoom project komen er enorme hoeveelheden data op ons af. Genomics en proteomics zorgen ervoor dat steeds meer diagnostiek en therapieën op individueel niveau kunnen worden verzorgd. Toekomst van biotech / integratie biologie en technologie: In de nabije toekomst zal technologie steeds verder geïntegreerd raken met het dagelijks leven. Technologie als telefoons zullen worden geïntegreerd met biologische functies. De oorsprong van het leven / Wat is leven eigenlijk?: Vanuit biologisch perspectief zijn er prima antwoorden te geven op de vraag wat leven is, hoe het is begonnen en wat de zin is van het leven. Tijdens het behandelen en bespreken van deze onderwerpen is er ook aandacht voor het lezen van wetenschappelijke literatuur: Waar vind ik betrouwbare informatie over wetenschappelijke bevindingen, en hoe interpreteer ik een wetenschappelijk artikel? Natuurwetenschappen Tilburg Dinsdagavond uur 27-01, 03-02, 10-02, 24-02, 3-03, 10-03, en (31-03 reservedatum inhaalcollege) 195,- (8 colleges van 2 x 45 minuten met 15 minuten pauze) De docent stelt per college de powerpoint-presentaties, artikelen en interessante links digitaal beschikbaar via Aanbevolen boek: Bill Bryson, A short history of nearly everything, Black Swan, 2004, , ISBN Deze cursus is een herhaling van de succesvolle cursus Biotechnologie in voorjaar 2014 in Eindhoven. Inschrijven voor deze cursus is mogelijk tot 5 januari. T Dr. Ruud Licht studeerde Medische biologie aan de UvA en deed onderzoek naar: medische immunologie KUN (promotieonderzoek), stamcelbiologie/ biotechnologie aan de universiteiten van Groningen, Rotterdam en Utrecht. Momenteel richt hij zich vooral op onderwijs geven. 11

12 A03 Het karakter van China Ya Ping (Amy) Hsiao Normen en waarden ontdekken van China via karakters in de taal T Taal en cultuurgeschiedenis Tilburg Dinsdagavond uur 27-1, 3-2, 10-2, 24-2, 3-3, 10-3, 17-3 en 24-3 (31-3 reservedatum inhaalcollege) 210,- (8 colleges van 2 x 45 minuten met 15 minuten pauze, inclusief lesmateriaal) Werkcollege met interactie en samenwerking De docent deelt het eerste college een reader uit. Aanbevolen literatuur: C. Lindqvist (2007). Het karakter van China. Amsterdam: Balans. ISBN13: , 40,- S. L. Hsueh (2014). Chineasy. Hilversum: Fontaine. ISBN13: , 19,95 Inschrijven voor deze cursus is mogelijk tot 5 januari. 12 De opkomst van China heeft ervoor gezorgd dat de contacten tussen China en westerse landen in de afgelopen 20 jaar steeds intensiever zijn geworden. Door die contacten komen ook de oosterse en westerse cultuur steeds meer met elkaar in aanraking. Maar terwijl China actief bezig is met het begrijpen van de westerse cultuur, krijgt de Chinese cultuur nog relatief weinig aandacht in onze samenleving. Dat is jammer, want je kunt de drijfveren van China beter begrijpen door de normen en waarden van het land te bestuderen. Een groot deel van de normen en waarden van een land kun je terugzien in de concepten en begrippen die tot uitdrukking worden gebracht in de taal. In China zijn tientallen gesproken talen, maar slechts 1 schrift, dat al duizenden jaren bestaat. De cultuur is dus voor een aanzienlijk deel vastgelegd in het schrijfsysteem: de Chinese karakters. In deze cursus nemen we een aantal Chinese karakters onder de loep die ons iets kunnen leren over de Chinese normen en waarden. Thema s zoals mens en natuur, de onderlinge relatie tussen mensen en het tijdsbesef van de Chinees komen aan bod. Elke les behandelen we één onderwerp zoals de vijf elementen ( 五 行 ), gezicht ( 面 子 ), gezin ( 家 庭 ) en sociale connecties ( 关 系 ). Binnen een thema worden een aantal karakters geïntroduceerd en leggen we uit hoe deze karakters uitdrukking geven aan de Chinese cultuur. Hoewel deze cursus focust op cultuur, leert u ook de karakters zelf te schrijven en herkennen. Daarnaast krijgt u de kans om met een echt Chinees penseel op rijstpapier deze karakters te schilderen, zoals dat in de Chinese kalligrafie wordt gedaan. Voorkennis van het Chinees is niet nodig. Deze cursus is geen taalcursus Chinees. Wie geïnteresseerd is in een taalcursus kan zich wenden tot het Language Center van Tilburg University ( edu/nl/onderwijs/taalcursussen/chinees/). Ya Ping (Amy) Hsiao werkt als docent Chinees aan het Talencentrum van de Universiteit van Tilburg. In Taiwan heeft zij Chinese Language and Literature Education gestudeerd en daarna een eenjarige masteropleiding aan de universiteit van Edinburgh in applied linguistics gevolgd. Momenteel onderzoekt Ya Ping de effecten van een creatieve methode op het leren van Chinese karakters. Om Chinees in Nederland te promoten heeft zij de website gemaakt.

13 a04 Kunst en het kwaad Dr. Rob van Gerwen Wat is kunst eigenlijk? Sommige mensen beschouwen kunst als een vorm van onderzoek, vergelijkbaar met wetenschap en filosofie. Anderen zien kunstwerken als een manier om een diepgaand contact te ervaren, of gewoon om op het verkeerde been gezet te worden. Waarom is kunst belangrijk? Is kunst belangrijk omdat ze ons moreel verheft? Maar wat gebeurt er dan wel met iemand die een kunstwerk beleeft? Op welke manier wordt zij er een beter mens van? Wat doet het haar, en waarom? En wat vertelt zij er de anderen over? Gaat het om de boodschap achter het werk of om de beleving van het werk zelf? En beleven we films hetzelfde als foto s of schilderijen? Luisteren we naar muziek zoals we naar beeldende kunst kijken? In deze cursus komen we tot de kern van deze belangrijke filosofische vragen door te kijken naar wat er met kunst verkeerd kan gaan. We bespreken het kwaad dat door een vervalsing wordt aangericht ik doel niet alleen op het financiële kwaad en gaan dieper in op onze ideeën over authenticiteit. We bespreken hoe het eigenlijk kan dat een kunstwerk emoties uitdrukt en wat van de kunstenaar het uitdrukt? We gaan uitgebreid in op de manier waarop we in een esthetische ervaring de kunstenaar in het kunstwerk waarnemen. Bij dat alles vergelijken we de verschillende kunstvormen met elkaar, onder meer op de manier waarop we er mensen in afbeelden, bij voorbeeld op televisie en in films en in iconische foto s. We onderzoeken hoe kunst zich ontwikkelt hoe nieuwe kunstvormen ontstaan. Als voorbeeld van nieuwe kunst bespreken we Implicatiekunst, een nieuwe kunstvorm die bestaat uit werken waar mensen vaak morele bezwaren tegen blijken te hebben (shock-art). Deelnemers krijgen op deze manier inzicht in waarin het speciale belang van kunst gelegen is. Filosofie Tilburg Donderdagavond uur 29-1, 5-2, 12-2, 26-2, 5-3, 12-3, 19-3, 26-3, 2-4 en 9-4 (16-4 reservedatum inhaalcollege) 243,- (10 colleges van 2 x 45 minuten met 15 minuten pauze, inclusief lesmateriaal) Docent deelt een papieren syllabus uit: Kunst en het kwaad. Een ingang in de filosofie van de kunsten. Inschrijven voor deze cursus is mogelijk tot 5 januari. T Dr. Rob van Gerwen, docent-onderzoeker kunstfilosofie bij Wijsbegeerte, Universiteit Utrecht, ook University College. Is/was verbonden aan Koninklijk Conservatorium en Koninklijke Akademie voor Beeldende Kunsten in Den Haag en de Hogeschool der Kunsten in Utrecht. Directeur van Consilium Philosophicum en vicevoorzitter van het Nederlands Genootschap voor Esthetica ( 13

14 WINTERACADEMIE W01 Macedonië, een drie-eenheid Drs. Argyris Angelou Hans van Drunen 15W04 Denken over vreemde overtuigingen Dr. Herman de Regt Dr. Hans Dooremalen 12 en 13 januari en 16 januari W02 De psychologie van ons lichaam: twee handen op een buik? Dr. Andreas Wismeijer 15W05 HET VERNIEUWDE MAURITSHUIS Drs. Jana Waarts 13 januari W03 Het Midden-Oosten: honderd jaar brandhaard van de wereldpolitiek Dr. Jan van Oudheusden 19 januari W06 De bezielde kunst van Mark Rothko Drs. Jana Waarts 20 januari januari W07 Tussen Oriënt en Avondland - de ontembare Kaukasus Dr. Peter van Nunen KIJK VOOR MEER CURSUSINFORMATIE EN INSCHRIJVEN OP 21 en 22 januari 2015

15 HOVO KERSTDINER 2014 Meestal strelen wij de geest maar nu ook de maag. Een interessante, leerzame maar vooral ook gezellige en smakelijke ontmoeting in de donkere dagen voor Kerstmis. Dinsdag 16 december 2014 Inloop vanaf uur en afsluiting om uur Met tussen de gangen door 3 korte lezingen door HOVO docenten en een sfeervolle muzikale verrassing. Een feestelijk 4-gangenmenu inclusief vooraf en bij iedere gang een gepast drankje. Het kerstdiner wordt georganiseerd in samenwerking met het opleidingsrestaurant Ons restaurant van het Koning Willem I College in s-hertogenbosch. Loopafstand van Centraal Station s-hertogenbosch. Parkeren gratis. Prijs 65 euro per persoon. Meer informatie en aanmelden vanaf begin november via

16 T01 De wereldgeschiedenis in vogelvlucht Drs. Evert Jan Ouweneel Alles in het heden werd bekokstoofd in het verleden. Hoe meer je dus de geschiedenis kent, hoe minder de wereld je verbaast. Je ziet de opmars van China en beseft: tot 1750 was dat altijd al de grootste economie. Je ziet de politieke spanningen tussen soennieten en sjiieten in het Midden-Oosten en weet: dat is helaas al 14 eeuwen aan de gang. Wie de geschiedenis kent, kijkt anders naar de wereld om zich heen. Laat u door Evert Jan Ouweneel in één dag bijpraten over 5000 jaar geloof, geweld, geluk en gedoe. T Multidisciplinair Tilburg Dinsdag 10 februari uur 85,- (inclusief lesmateriaal, koffie/ thee en afsluitend drankje) De docent stelt een syllabus beschikbaar op basis van de PowerPointpresentatie. Dit is een herhaling van de succesvolle Wintercursus 2013 Inschrijven voor deze themadag is mogelijk tot 20 januari Drs. Evert Jan Ouweneel is filosoof en verzorgt lezingen en seminars over grote maatschappelijke ontwikkelingen in heden, verleden en toekomst (www. websophia.com). Zo verzorgt hij de dagseminar Wereldgeschiedenis voor het diplomatenklasje van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Daarnaast vervult hij een internationale functie als Director of Public Engagement binnen de hulp- en ontwikkelingsorganisatie World Vision International. Waarom ontstond er in Irak een beschaving en zaten de Papoea s ruim 5000 jaar later nog steeds in het Stenen Tijdperk? Waarom vielen de Han-dynastie in China en het Romeinse Rijk in Europa tegelijkertijd? Waarom veroverden de Europeanen eerst alleen de kusten van de wereld en pas veel later de rest? Er steekt een bepaalde logica achter deze feiten. En wat blijkt: soms herhalen de patronen zich die wij in het verleden tegenkomen. Ken je verleden, en het kan dus zomaar gebeuren dat je ook jezelf in je eigen tijd beter leert kennen. Een onmisbaar seminar voor wie evenwichtiger wil omgaan met de hypes en drama s van het heden, zowel zakelijk als privé. Dinsdag 10 februari Ontvangst met koffie/thee Blok 1: vC * Waarom eerste beschavingen; waarom daar? * Soemerië/Egypte/Assyrië/Babylonië/Perzië * Spiltijd: Boeddha, Confucius, Pythagoras Koffie/thee-pauze Blok 2: 500vC nC * Grieken, Alexander, Hellenisme, Romeinen * Christendom: van lifestyle tot staatsreligie * Volksverhuizingen als domino-effect * Islam: van boodschap tot beschaving Lunchpauze (op eigen gelegenheid) Blok 3: nC * Chinese voorspoed en Mongools geweld * Hoe Europa het roer van China overnam * Kolonisatie en slavernij in de Nieuwe Tijd * Alle revoluties tegelijkertijd Korte pauze Blok 4: 1800 tot heden (1) * Industriële Revolutie en imperialisme * Rijken in brand: waarom 2 wereldoorlogen? * Koude Oorlog en dekolonisatie * Groei en de postindustriële samenleving Koffie/thee-pauze Blok 5: 1800 tot heden (2) * Wereldkwesties * China uur Afsluitende borrel 16

17 T02 Levenskunst in de 21e eeuw Dr. Miriam van Reijen Op deze themadag worden verschillende opvattingen over levenskunst van filosofen van de Oudheid tot en met de 20e eeuw besproken en vergeleken. De vraag is daarbij steeds op welk mensbeeld en op welke andere filosofische opvattingen de idee en vooral de praktijk van levenskunst berust. Welke opvatting geeft de grootste kans van slagen en wat zijn de voorwaarden om de idee ook in praktijk te brengen? De bedoeling van deze themadag is naast kennisneming van wat verschillende filosofen over levenskunst hebben geschreven, zich de eigen opvatting daarover bewust te worden en deze kritisch te toetsen aan andere opvattingen. Hoort bij levenskunst ook de overlevingskunst en mogelijk ook de kunst van het (zich voorbereiden op) goede sterven? Naar aanleiding van de recente kritiek op de idee van levenskunst als geluksfundamentalisme, met name van de Leuvense hoogleraar Rick Torfs, vragen we ons af of deze terecht is of niet en waarom, en of er een alternatief is. Kun je jezelf wel kennen met de rede? Misschien zijn westerse filosofen vanaf Socrates daar wel te optimistisch over geweest, en heeft het oosterse denken dit beter begrepen. Is het misschien adequater om niet te moeten doen wat je wilt, maar om te willen wat je doet? Hoe belangrijk voor het goede leven zijn de uiterlijke omstandigheden en andere mensen? In hoeverre heb je je leven in eigen hand? Paul Frissen betoogde onlangs in zijn recente boek De fatale staat dat we ons meer moeten verzoenen met de tragiek. Volgens hem weigeren zowel de traditionele als de populistische politiek de tragiek te aanvaarden. Preventie, interventie en maakbaarheid krijgen veel aandacht, maar alleen het fatalisme kan ons verzoenen met de tragiek, stelt hij. Vrijdag 20 maart Ontvangst met koffie/thee Blok 1: Verschillende filosofen over levenskunst Koffie/thee-pauze Blok 2: Filosofen over levenskunst: tekstlezing en bespreking Lunchpauze (op eigen gelegenheid) Blok 3: Recente kritiek op de idee van levenskunst Korte pauze Blok 4: Recente kritiek: tekstlezing en bespreking Koffie/thee-pauze Blok 5: Een nieuw (of juist oud?) alternatief voor levenskunst in de 21e eeuw? uur Afsluitende borrel Filosofie Tilburg Vrijdag 20 maart uur 70,- (inclusief lesmateriaal, koffie/ thee en afsluitend drankje) De docent stelt een reader beschikbaar. Inschrijven voor deze themadag is mogelijk tot 27 februari Dr. Miriam van Reijen (Breda,1946) is afgestudeerd in de sociale filosofie en ethiek (Nijmegen, 1974), en in de cultuuren godsdienstsociologie (Nijmegen, 1983). Zij heeft een lange ervaring in het geven van lezingen, workshops, trainingen en cursussen zoals Filosoferen over emoties, Filosoferen over de goede keuze, Filosofie als levenskunst en Geluk door wijsheid voor diverse instellingen, organisaties en verenigingen en in verschillende filosofische centra in Nederland en Frankrijk. Daarnaast houdt zij zich al jarenlang intensief bezig met Spinoza; in het bijzonder zijn theorie over de passies en zijn politieke filosofie, waarop zij 21 juni 2010 is gepromoveerd aan de universiteit van Tilburg. T 17

18 T03 O Haupt voll Blut und Wunden Drs. Frans Jansen Bachs muziek voor de Lijdenstijd T Muziekgeschiedenis Tilburg Maandag 23 maart uur 60,- (inclusief koffie/thee en afsluitend drankje) Al het cursusmateriaal (incl. muziekvoorbeelden en literatuurlijst) is naderhand gratis te downloaden via Deze cursus is een herhaling van voorjaar 2013 Inschrijven voor deze themadag is mogelijk tot 3 maart Sinds jaar en dag wordt de Lijdenstijd muzikaal gedomineerd door de passiemuziek van Johann Sebastian Bach. Jaarlijks klinkt op talloze plaatsen in Nederland zijn Matthäus-Passion, die in de loop der jaren bijna de status van cultureel erfgoed heeft bereikt. Daarbij zijn in onze ontkerkelijkte maatschappij Bachs passies voor velen nog de laatste connectie met de christelijke traditie.hoe anders ervoer men deze muziek tijdens Bachs leven. Als onderdeel van de reguliere liturgie zijn deze werken destijds door niemand op waarde geschat wat erin resulteerde dat zij na 1750 decennialang niet meer hebben geklonken. Mendelssohns memorabele uitvoeringen van de Matthäus-Passion in 1829 hebben daar definitief verandering in gebracht. Op deze studiedag zal geanalyseerd worden wat de passies van Bach zo bijzonder maken en waarin zij zich onderscheiden van andere muziek voor de Goede Week. Daarmee is onlosmakelijk verbonden de religieuze overtuiging van de componist, alsmede de kerkelijke traditie waarin hij zich bevond. Ook zaken als tekstuitbeelding, muzikale vormen en liturgische context zullen daarbij in ruime mate worden betrokken. Tevens zal gekeken worden hoe het gekomen is dat dit repertoire in ons land zo ongekend populair is geworden en waarbij aanvankelijk Rotterdam en later Amsterdam een cruciale rol heeft gespeeld. Uiteraard zal de dag rijkelijk geïllustreerd worden met passende muziekvoorbeelden, uitgevoerd door de beste Bach-vertolkers uit heden en verleden. Uitvoering Matthäus-Passion door de Nederlandse Bachvereniging o.l.v. Stephan MacLeod in Brabant: Zondag 22 maart 2015 (14.15 uur) in Muziekgebouw Frits Philips in Eindhoven ( 35,- tot 52,50) Woensdag 25 maart 2015 (19.30 uur) Concertzaal Theaters Tilburg ( 35,- tot 58,-) Maandag 23 maart Ontvangst met koffie/thee Blok 1: Geschiedenis en context van Bachs passiemuziek Koffie/thee-pauze Blok 2a: Matthäus- en Johannes-Passion: tekstuitbeelding en muzikale vormen Lunchpauze (op eigen gelegenheid) Blok 2b: Matthäus- en Johannes-Passion: tekstuitbeelding en muzikale vormen Koffie/thee-pauze Blok 3: De passietraditie in Nederland uur Afsluitende borrel Drs. Frans Jansen is musicoloog en studeerde Muziekwetenschap aan de Universiteit van Utrecht. Hij geeft lezingen en heeft ruime ervaring met het geven van HOVO-cursussen. 18

19 T04 Carthago Janko Duinker MA. Wereldmacht van een Mediterrane stad En voorst ben ik van mening dat Carthago vernietigd dient te worden! Deze woorden, volgens de overlevering gesproken door de senator Cato, behoren tot het standaard repertoire onder gymnasiasten. De stad Carthago werd vernietigd in 146 v. Chr. Het heeft iets ironisch dat de bekendste episode van een stad, haar eigen vernietiging is. Over Carthago valt natuurlijk veel meer te vertellen dan alleen deze laatste fase uit haar geschiedenis. Ooit behoorde deze stad tot de grootmachten van het Mediterrane gebied, de grote concurrent van Rome en de absolute heerser over de zeeën. Dit veranderde allemaal in de vierde eeuw v. Chr. maar het verhaal van Carthago loopt eigenlijk nog veel verder terug. De mythische fundamenten werden al gelegd in de 9de eeuw v. Chr. Niet helemaal toevallig tegelijkertijd met die van Rome. Vanwege de handelsgeest van de Carthagers, en de vele internationale contacten die ze daardoor onderhielden in de Mediterrane wereld, is Carthago altijd een spil geweest in de historie van de oudheid in het eerste millennium v. Chr. Contacten met de Ptolemaien van Egypte, Phyrrus, de vorsten van Syracuse en natuurlijk verschillende beroemde en beruchte Romeinen waarmee ze soms de wapenen kruisten, en soms vrede e hadden. In dat kader is er natuurlijk een gedeelte van de themadag ingeruimd voor de Punische oorlogen in de 3de en 2de eeuw v. Chr. Speciale aandacht zal uitgaan naar de briljante veldheer Hannibal, zijn successen en zijn uiteindelijke falen. De cursus staat in het teken van de tentoonstelling Carthago in het Rijksmuseum van Oudheden. Hierdoor zal er niet alleen worden ingegaan op de teksten van de klassieke geschiedschrijvers, maar zal er ook intensief worden gekeken naar de archeologie in materiele cultuur van Carthago. De Romeinen, die het overgrote gedeelte van de geschiedenis (letterlijk) hebben geschreven, hadden meestal toch een gekleurde blik als het om Carthago ging. Dit zien we nog steeds terug bij bijvoorbeeld Flauberts meesterwerk Salammbo. De vraag is of de archeologische resten te rijmen zijn met de geschreven geschiedenis zoals overgeleverd door bijvoorbeeld Livius, Polybius of Diodorus Sicilus. Vrijdag 10 april Ontvangst met koffie/thee Blok 1: Introductie Koffie/thee-pauze Blok 2: Een korte geschiedenis van Carthago en het Middellandse zee gebied Lunchpauze (op eigen gelegenheid) Blok 3: De Punische oorlogen en Hannibal Korte pauze Blok 4: Carthago en de internationale handel in het eerste millennium v. Chr Koffie/thee-pauze Blok 5: Carthago in de geschiedenis van Europa. Van Purcell tot Flaubert uur Afsluitende borrel Kunst- en cultuur(geschiedenis) Tilburg Vrijdag 10 april uur 73,- (inclusief lesmateriaal, koffie/ thee en afsluitend drankje) De docent stelt een syllabus beschikbaar. Na afloop van de themadag organiseert de docent op vrijdag 17 april om uur bij voldoende belangstelling een rondleiding over de tentoonstelling Carthago in het RMO Leiden. Inschrijven voor deze themadag is mogelijk tot 20 maart Janko Duinker MA. was verbonden aan het Rijksmuseum van Oudheden tijdens de voorbereidingen voor de tentoonstelling Petra. Wonder in de woestijn. Hij geeft al vijf jaar college aan verschillende HOVO-instellingen door heel Nederland. T 19

20 LEERGANGEN Een leergang is een samenhangende serie cursussen over verschillende semesters heen. Een leergang verbindt het positieve van het vrij kunnen kiezen uit een groot aanbod met de behoefte aan verdieping en samenhang op één thema. Over het algemeen wordt een leergang ontwikkeld door één docent en worden de cursussen steeds in dezelfde lesplaats, dag en tijd aangeboden. Voor iedere leergang geldt dat de aangeboden cursussen ook afzonderlijk kunnen worden gevolgd. U kunt dus op ieder moment instappen in de leergang van uw keuze. Een uitgebreide omschrijving van de inhoud en opbouw van iedere leergang kunt u vinden op Overzicht van leergangen en cursussen in voorjaar 2015: Architectuur In deze leergang worden ontwikkelingen in de architectuur vanuit een historisch perspectief belicht. Naast culturele invloeden vanuit de overige kunsten in een bepaalde periode spelen in de architectuur ook (her)ontdekte technieken en nieuwe materialen een rol. Dit maakt een reis door de architectuurgeschiedenis een rijke en boeiende aangelegenheid. Docent Drs. Joris van Sleeuwen is in 1991 als kunsthistoricus afgestudeerd aan de Rijksuniversiteit Leiden. Voordien behaalde hij in 1982 aan de KU Nijmegen zijn doctoraal geschiedenis. Hij is gespecialiseerd in architectuurgeschiedenis. Vanaf 1987 is hij werkzaam in het volwassenenonderwijs en verzorgt hij HOVO-cursussen, lezingen en kunstreizen. Cursus 15V06 Leergang Architectuur deel VII: Nederlandse Architectuur In deze leergang worden de ontwikkelingen in de Nederlandse architectuur vanuit een historisch perspectief belicht. Docent Drs. Joris van Sleeuwen is in 1991 als kunsthistoricus afgestudeerd aan de Rijksuniversiteit Leiden. Voordien behaalde hij in 1982 aan de KU Nijmegen zijn doctoraal geschiedenis. Hij is gespecialiseerd in architectuurgeschiedenis. Vanaf 1987 is hij werkzaam in het volwassenenonderwijs en verzorgt hij HOVO-cursussen, lezingen en kunstreizen. Cursus 15V10 Leergang Nederlandse Architectuur Deel V: Ontwikkelingen na 1945 Cultuur en geschiedenis van het Oude Egypte De leergang Egyptologie laat deelnemers op een intensieve manier kennis maken met de cultuur, geschiedenis, kunst en religie van het Oude Egypte. In vier keer tien bijeenkomsten wordt u meegenomen naar een van de oudste en fascinerendste beschavingen ter wereld. Docent Het Huis van Horus is een team van bevriende Egyptologen, afkomstig van de Universiteit Leiden, goed bekend in Egypte en deels ook in de Egyptologie gepromoveerd. Janko Duinker MA treedt op als docent. Cursus 15V02 Oud-Egyptische kunst 20

21 Kijken naar Kunst en Cultuur Kunst en cultuur worden vanuit een historisch, cultureel en multidisciplinair perspectief benaderd en besproken, waarbij iedere bijeenkomst een bepaalde kunstenaar centraal staat. In deze leergang weet de docent op een natuurlijke en samenhangende wijze de beeldende kunst, muziek en literatuur in de tijdgeest te plaatsen, waarbij de kunstenaars ook als personen tot leven komen. Docent Jana Waarts geeft cursussen kunstgeschiedenis vanuit de multidisciplinaire studie cultuurwetenschappen. Zij heeft eigen cursussen kunst en cultuur ontwikkeld en geeft les bij diverse instellingen, HOVO, Aleph, Pharos, volksuniversiteiten en musea. Cursussen 15V11 Kijken naar Kunst en Cultuur (Tilburg) 15V33 Kijken naar Kunst en Cultuur (Breda) Systematische filosofie: kritische reflectie Met betrekking tot diverse actuele thema s worden filosofen, stromingen en richtingen verkend en wordt naar oorspronkelijke teksten verwezen. Al met al krijgt de deelnemer een groeiend inzicht in de boeiende wereld die filosofie heet Docent: Cursus: Drs.Harry Willemsen studeerde filosofie te Nijmegen, is redacteur van Woordenboek Filosofie, hoofdredacteur van tijdschrift Filosofie, voorzitter Wijsgerige Kring Eindhoven, directeur van Centre Erasme ( 15V26 De mens in de filosofie. Mens en mensbeelden Internationale politiek Periodiek wordt een cursus aangeboden over recente ontwikkelingen in de internationale politiek bij de VN, Europa, de VS, Rusland en het Midden- Oosten, waarbij bij toerbeurt ook aandacht wordt besteed aan een werelddeel of regio. Voorts worden cursussen gegeven over actuele kwesties in de internationale politiek en de internationale betrekkingen. Begeleider Jan Hijna heeft tot 1995 als officier bij de Koninklijke Marechaussee gewerkt en studeerde in het kader van zijn carrière internationaal recht, staatsrecht en strafrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is sinds 1996 aan HOVO Brabant verbonden en ontwerpt en begeleidt cursussen voor de leergang internationale politiek en voor de vakgebieden geschiedenis en rechten. Cursus 15V15 Rusland, van Lenin tot Poetin Geschiedenis van Nederland en België NIEUW! Nederland en België vormen vanouds één cultuurgebied, dat bovendien op het grensvlak ligt van verschillende culturen. Dat spanningsveld is de rode draad in deze leergang over de geschiedenis van de Lage Landen, waarin veel aandacht voor brede samenhangen en waar dat mogelijk is ook voor diepere oorzaken. Docent: Drs. Feico Houweling studeerde in 1987 af aan de Rijksuniversiteit Groningen na een gecombineerde studie Eigentijdse geschiedenis en Scandinavistiek. Hij is verbonden als docent geschiedenis aan diverse HOVO-instellingen en is daarnaast onder meer werkzaam als schrijver en verteller. ( Cursus: 15V14 Geschiedenis van Nederland en België Deel 1 21

22 Psychologie Menselijk gedrag kent ontelbaar veel varianten en wordt beïnvloed door allerlei factoren zoals onze biologie, persoonlijkheid, de aan- of juist afwezigheid van anderen en fysieke omgevingsfactoren. Al deze factoren worden in de leergang behandeld. Deze leergang bestaat uit vijf cursussen waarin de belangrijkste thema s in de psychologie aan bod komen. Met behulp van vele aansprekende en actuele voorbeelden worden de meest relevante theorieën, inzichten en ontdekkingen geïntroduceerd en uitvoerig besproken. Thematisch is de leergang in drie deelonderwerpen verdeeld: 1) algemene introductie in de psychologie, 2) persoonlijkheidspsychologie, en 3) de relatie tussen psychologie en gezondheid. Docent Dr. Andreas Wismeijer heeft na zijn afstuderen aan de Universiteit van Tilburg zes jaar aan de Vrije Universiteit van Barcelona gewerkt als docent en onderzoeker. Zijn onderzoek richt zich met name op de persoonlijkheidspsychologie en de relatie tussen het hebben van geheimen en welzijn. Cursus 15V19 Gezondheidspsychologie Van Parijs tot New York NIEUW! Van Parijs tot New York vertelt het verhaal van de moderne kunst en architectuur, vanaf het midden van de negentiende eeuw tot nu, van Courbet en Haussmann tot Koons en Koolhaas. Gaandeweg ontstaat een steeds rijker beeld van een wereld die in korte tijd radicaal verandert, die getekend wordt door schokkende gebeurtenissen en die een cultuur voortbrengt die mét dat alles tot grote bloei komt. Docent Ko van Dun (1953, Heerlen) is opgeleid als docent beeldende vorming en vooral werkzaam als docent kunst- en cultuurgeschiedenis. Daarnaast is hij als adviseur, schrijver en docent verbonden aan musea, galeries en bedrijven. Onder andere als extern medewerker voor de Rabo Kunstcollectie, gastdocent voor de Universiteit van Maastricht en gastspreker en curator voor het Bonnefantenmuseum. Ook is hij aankoopadviseur voor het kunstfonds Art21. In 2007 startte hij zijn eigen kunstblog: Cursus 15V28 La belle époque Kelten Romeinen Germanen De basis van deze leergang wordt gevormd door het archeologisch onderzoek in Europa, waaruit duidelijk wordt welke ontwikkeling de Europese maatschappij heeft meegemaakt vanaf de ontdekking van het ijzer kort na 1000 v.chr. tot het ontstaan van de belangrijkste Europese staten zo n 2000 jaar later. De leergang bestaat uit 4 cursussen van elk 10 weken. Docent Drs. Johan Hendriks (1954) studeerde MO-Geschiedenis in Tilburg en Archeologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij werkte na zijn lerarenbestaan als stadsarcheoloog van Dordrecht en is sinds 2003 hoofd van het bureau Cultureel Erfgoed van de gemeente Breda. Zijn publicaties betreffen de kastelen in Noord-Brabant, de archeologie van het Land van Heusden en Altena en uiteraard de Romeinen in Nederland. Cursus 15V18 Germanen, van bedreigers tot vormgevers van Europa 22

23 V01 Globalisering: Vloek of zegen? Prof. dr. Paul van Seters Globalisering heeft iets van een paradox. Veel mensen beschouwen de tijd waarin wij leven als het tijdperk van globalisering. Maar wie zich verdiept in het onderwerp, krijgt direct te maken met hooglopende meningsverschillen over de ware aard van het verschijnsel. Is globalisering oud of nieuw? Is het een vloek of een zegen? Is het economisch of cultureel? Dit tegenstrijdige karakter blijkt ook uit de naamsverandering van de zogenoemde antiglobalisten, die zich alweer geruime tijd afficheren als andersglobalisten. Controverses over de precieze betekenis van globalisering beheersen niet alleen de academische literatuur maar ook het maatschappelijke debat. Kortom, globalisering is tegelijkertijd een vanzelfsprekend én een omstreden kenmerk van onze samenleving. The World is Flat (2005) Thomas Friedman nemen we als uitgangspunt voor dit debat. Friedman wordt door zijn talloze critici afgeschilderd als een fervent voorstander van globalisering, maar wie zijn werk goed leest komt erachter dat hij in werkelijkheid een veel genuanceerdere positie inneemt. Dit blijkt vooral uit zijn meer recente boek over de noodzaak van een groene revolutie, getiteld Hot, Flat, and Crowded (2008). Ook in zijn columns (in Nederland wekelijks te lezen in de Volkskrant) ontpopt Friedman zich allerminst als een reactionaire proglobalist. Het globaliseringsdebat is bij uitstek multidisciplinair: filosofie (Peter Singer, Peter Sloterdijk), economie (Joseph Stiglitz, Jagdish Bagwhati), politicologie (Benjamin Barber, Samuel Huntington), sociologie (Saskia Sassen, Manuel Castells), internationale betrekkingen (Francis Fukuyama, Anne-Marie Slaughter), business studies (Kishore Mahbubani, David Korten) etc. Maar ook de wereld van de journalistiek en de ngo s is ruimschoots vertegenwoordigd (Naomi Klein, Lori Wallach, Vandana Shiva, Susan George etc.). Een verkenning van de belangrijkste posities in dit debat is het belangrijkste oogmerk van deze cursus. Multidisciplinair Tilburg Maandagochtend uur 23-2, 2-3, 9-3, 16-3, 23-3, 30-3 en 13-4 (20-4 reservedatum inhaalcollege) 177,- (7 colleges van 2 x 45 minuten met 15 minuten pauze) Verplicht boek: Thomas Friedman, The World is Flat/ De aarde is plat (iedere uitgave/editie is goed). Inschrijven voor deze cursus is mogelijk tot 2 februari T Prof. dr. Paul van Seters heeft artikelen en boeken gepubliceerd over rechtssociologische theorie, openbaar bestuur, en culturele sociologie. Zijn huidige onderzoeksinteresses liggen op het vlak van globalisering en duurzame ontwikkeling, recht en communitarisme, maatschappelijk verantwoord ondernemen, en de global civil society. Hij is momenteel werkzaam bij TIAS Business School Tilburg University. 23

24 V02 Oud-Egyptische Kunst Janko Duinker MA T Kunst- en cultuur(geschiedenis) Tilburg Maandagmiddag uur 26-1, 2-2, 9-2, 23-2, 2-3, 9-3, 16-3, 23-3, 30-3 en 13-4 (20-4 reservedatum inhaalcollege) 237,- (10 colleges van 2 x 45 minuten met 15 minuten pauze, inclusief lesmateriaal) De docent deelt het eerste college een syllabus uit. De PowerPointpresentaties en aanvullende artikelen worden digitaal ter beschikking gesteld via Oudegyptische kunst verschilt op veel manieren van onze westerse manier van het maken en kijken naar kunst. Niet alleen in de manier van weergeven, maar ook de manier waarop er tegen kunstenaars werd aangekeken, en mee werd omgegaan. In plaats van het perspectief hanteerde men in het Oude Egypte heel andere manieren om de realiteit weer te geven. Manieren samengevat in de term a-spectief. De werkelijkheid werd bovendien sterk gestileerd afgebeeld, verbonden aan een ideaalbeeld en ideale proporties. Daarnaast werden Oudegyptische kunstwerken zelden gesigneerd. Rijk gedecoreerde tomben werden na gebruik blijvend verzegeld als huis voor de eeuwigheid. En Egyptische tempels waren niet bedoeld voor de ogen van het grote publiek of algemeen toegankelijk. Het is niet zonder reden dat de studie Kunstgeschiedenis vaak met de Griekse cultuur begint. De Griekse kunstuitingen staan in veel opzichten dichter bij de onze. In deze cursus maakt u kennis met kunstgeschiedenis en Oudegyptische kunst vanuit een heel ander perspectief. Wanneer en hoe ontstond de kunst die wij zien als typisch voor het faraonisch Egypte? Wat is eigenlijk specifiek Egyptisch aan Oudegyptische kunst, vergeleken met Griekenland, Rome of moderne kunst? Hoe zijn Oudegyptische architectuur en kunstwerken te lezen volgens ideaalbeeld en canon? Keken de oude Egyptenaren op een andere manier naar de realiteit dan wij doen? Welke functies had kunst voor de oude Egyptenaren? Kent het oude Egypte stijlen, esthetiek, artistieke vrijheid en kunst omwille van de kunst? In deze cursus vormt de moderne westerse (kunst)filosofie een leidraad door de Egyptische kunstgeschiedenis. Deze cursus maakt deel uit van de leergang Egyptologie, maar kan prima afzonderlijk gevolgd worden. Inschrijven voor deze cursus is mogelijk tot 5 januari Janko Duinker MA. was verbonden aan het Rijksmuseum van Oudheden tijdens de voorbereidingen voor de tentoonstelling Petra. Wonder in de woestijn. Hij geeft al vijf jaar college aan verschillende HOVO door heel Nederland. 24

25 V03 Wat maakte ons moreel? Dr. Pouwel Slurink Traditionele en evolutionaire ethiek De moraal is een eigenaardig verschijnsel. Moreel gedrag lijkt voort te komen uit een goed hart, maar morele oordelen kunnen wreder zijn dan dolken. Vaak zijn degenen die het hardst oproepen tot een gemeenschappelijke inspanning, precies ook degenen die daar het meest van profiteren. Felle morele beschuldigingen gaan vaak gepaard met haast paranoïde ideeën over de opzettelijkheid waarmee de aangeklaagde zou hebben gehandeld. Er lijken kortom nogal wat dubbele bodems onder de moraal te zitten. Het is de vraag of de klassieke moraalfilosofen zich daar voldoende bewust van waren en of critici, zoals Nietzsche, niet weer wat overdreven. De laatste dertig jaar mengen zich steeds meer biologen, psychologen en antropologen in dit eeuwenoude debat. Helpt de wetenschap ons verder of blijven we steken in filosofisch gehakketak? We beginnen deze collegereeks met een duik in de klassieke filosofie. De tegenstellingen en begrippen die we daar tegenkomen spelen immers nog steeds een rol in de huidige debatten. Vervolgens kijken we of er een samenhangende theorie over de moraal voortkomt uit het ethologisch, psychologisch en antropologisch onderzoek van de laatste decennia. Op basis daarvan proberen we een beeld te scheppen van de moraal, waarin althans sommige van de eeuwenoude tegenstellingen enigszins overwonnen kunnen worden. Tenslotte houden we ons ook bezig met de vraag of we daarmee eigenlijk in praktische zin wat opschieten. In de 10 colleges komen o.a. aan de orde: 1. De sofisten versus Socrates en Plato, de christelijke synthese. 2. Kant en sommige critici, zoals Schopenhauer en Scheler. 3. Nietzsche s alomvattende metafysica- en moraalkritiek. 4. De Britse moraalfilosofische traditie en Darwin. 5. Ontwikkelingen in de ontwikkelingspsychologie (Jonathan Haidt). 6. Trivers theorie van wederzijdse hulpvaardigheid en de Waal s Chimpanseepolitiek. 7. Indirecte wederzijdsheid, samenwerking en spiegelneuronen. 8. Moral Origins van Chrisopher Boehm. 9. Straffen, vergeven & de vrije wil. 10. Darwinism applied (Beckstrom): van wetenschap naar wijsheid? Multidisciplinair Tilburg Maandagmiddag uur 26-1, 2-2, 9-2, 23-2, 2-3, 9-3, 16-3, 23-3, 30-3 en 13-4 (20-4 reservedatum inhaalcollege) 227,- (10 colleges van 2 x 45 minuten met 15 minuten pauze) Docent stelt lesmateriaal digitaal beschikbaar via Verplicht boek: Pouwel Slurink, Aap zoekt zin, ISVW-uitgevers, 2014, ISBN: , 27,50. Aanbevolen boek: Christopher Boehm, Moral origins, Basic Books, 2012, ISBN: ,99. Inschrijven voor deze cursus is mogelijk tot 5 januari T Dr. Pouwel Slurink studeerde wijsbegeerte in Nijmegen en werkte daar ook als onderzoeker in opleiding. Hij promoveerde in 2002 met Why some apes became humans. Sindsdien doceerde hij kenleer en wetenschapsfilosofie aan diverse universiteiten. Momenteel is hij freelance docent en onafhankelijk onderzoeker en publicist. 25

26 V04 Genereert kapitalisme ongelijkheid van inkomen en vermogen? Prof. dr. Theo van de Klundert T Economie Tilburg Maandagmiddag uur 23-2, 2-3, 9-3, 16-3, 23-3 en 30-3 (13-4 reservedatum inhaalcollege) 157,- (6 colleges van 2 x 45 minuten met 15 minuten pauze) De docent stelt de PowerPoint presentatie digitaal via www. hovobrabant.nl ter beschikking. Verplicht cursusboek: Thomas Piketty, Kapitaal in de 21e eeuw. De Bezige Bij, Amsterdam, 34,90 (verschijnt begin november 2014). Aanbevolen: Hoe ongelijk is Nederland? Een verkenning van de ontwikkeling en gevolgen van economische ongelijkheid. WRRverkenning 28, Inschrijven voor deze cursus is mogelijk tot 2 februari De Franse econoom Thomas Piketty schreef onlangs een opzienbarend boek onder de titel Capital in the Twenty-First Century (2014). Centraal staat de stelling dat het kapitalistisch stelsel noodzakelijkerwijze tot een forse scheefgroei van inkomen en vermogen leidt. Aan de hand van zorgvuldig verzamelde gegevens laat de auteur in eerste instantie zien hoe ongelijk inkomen en vermogen verdeeld waren in de 19e eeuw. De romans van onder andere Jane Austin en Honoré de Balzac laten zien wat dit voor de samenleving betekent. Men leefde in wat Piketty noemt een patrimonial society. Tegenwoordig lijkt alles anders. Met inkomen uit arbeid is een volwaardig bestaan op te bouwen. We leven nu in een meritocratische samenleving, waarbij ieders positie gebaseerd is op eigen verdiensten in brede zin. Volgens Piketty is dit echter maar schijn. De beide wereldoorlogen en de grote depressie van de jaren dertig van de vorige eeuw veroorzaakten een tijdelijke onderbreking van de kapitalistische dynamiek. Volgens de auteur is het duidelijk dat de ongelijkheid van inkomen en vermogen in de 21e eeuw weer fors stijgt. Aan het eind van deze eeuw zijn we dan terug in een wereld, zoals beschreven door Austin en De Balzac. Om deze trend om te buigen stelt Piketty een wereldwijde belasting op vermogen voor. Heeft Piketty gelijk? In de cursus zal worden aangetoond dat het nodige valt af te dingen op de analyse van Piketty. Dit neemt niet weg dat in veel Westerse landen na 1980 sprake is van een toenemende inkomensongelijkheid. Een dergelijke ontwikkeling heeft onder meer te maken met de financialisering van de economie, waardoor bij belangrijke beslissingen in het bedrijfsleven financiële motieven doorslaggevend zijn en vakbonden en burgers minder invloed hebben. In de cursus wordt stil gestaan bij diverse visies op het vraagstuk van de inkomens- en vermogensongelijkheid. De analyse van Piketty is niet gebaseerd op Nederlandse gegevens. De problematiek in ons land komt aan de orde in een recent rapport van de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) onder de titel Hoe ongelijk is Nederland?. In de cursus wordt dit rapport kritisch besproken. 26 Prof. dr. Theo van de Klundert Doctoraal Econometrie, Promotie in de Economische Wetenschap, Hoogleraar Algemene Economie aan de Universiteit van Tilburg, Gasthoogleraar in Nijmegen, Groningen, Paramaribo, Santa Cruz (California).

27 V05 Vincent van Gogh en de zoektocht naar de ware kunst Ko van Dun Met Vincent van Gogh begint een heel nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van het modernisme, dat van een schilderkunst die het streven naar schoonheid tout court loslaat. Al kort na zijn vroege dood zal het expressionisme zich ontwikkelen tot één van de hoofdstromen van de moderne kunst. Het verhaal van de schilder wordt dat van de tragische figuur die voorop liep en die pas ná zijn dood de erkenning kreeg die hem toekwam. Al gauw werd de mythe Van Gogh belangrijker dan het verhaal van zijn kunst. Ook nu nog, 125 jaar na zijn dood, kan die romantisering ons danig in de weg zitten. Wat in werk van Van Gogh als eerste opvalt, is het ontbreken van iedere distantie, het is van een bijna kinderlijke directheid. De onconventionele combinaties van kleuren, patronen en vormen tarten alle traditionele esthetische wetten. Daarbij geven de onversneden kleuren, de grove vormen en de wat ongemakkelijke perspectief de schilderijen een bijna archaïsch voorkomen. Het effect van al deze ongerijmdheden, het ontbreken van schoonheid en logica, is dat de toeschouwer zich wat ongemakkelijk voelt en op zoek moet naar een nieuwe betekenis en samenhang. Hij kan deze alleen vinden als hij bereid is zich te verplaatsen in de innerlijke realiteit van het schilderij: in de unieke samenspraak van vorm en inhoud en de wijze waarop de kleuren en de vormen spreken over gevoelens en gedachten die het gekozen onderwerp bij de schilder heeft opgeroepen. Vincent van Gogh en de zoektocht naar de ware kunst is een zesdelige cursus waarin het leven en het werk van de schilder in een helder perspectief worden geplaatst. Zoveel mogelijk ontdaan van alle mythevorming, maar wel recht doend aan de romantische ziel die hij wel degelijk was. De kunsthistorische context strekt zich uit van de grote voorbeelden van de schilder - Delacroix en Millet bijvoorbeeld - tot aan de kunstenaars die weer door hem zijn beïnvloed - al kort na zijn dood Ernst Ludwig Kirchner of, veel later nog, Francis Bacon. Kunst- en cultuur(geschiedenis) Tilburg Maandagmiddag uur 23-2, 2-3, 9-3, 16-3, 23-3 en 30-3 (13-4 reservedatum inhaalcollege) 157,- (6 colleges van 2 x 45 minuten met 15 minuten pauze) Docent stelt lesmateriaal, d.w.z. syllabus plus alle beeldmateriaal, digitaal beschikbaar via We Transfer In het Van Gogh-jaar 2015 vinden er talloze activiteiten en exposities plaats. Deze cursus is daar een unieke verdieping bij. Inschrijven voor deze cursus is mogelijk tot 2 februari T Ko van Dun (1953, Heerlen) is opgeleid als docent beeldende vorming en vooral werkzaam als docent kunst- en cultuurgeschiedenis. Daarnaast is hij als adviseur, schrijver en docent verbonden aan musea, galeries en bedrijven. Onder andere als extern medewerker voor de Rabo Kunstcollectie, gastdocent voor de Universiteit van Maastricht en gastspreker en curator voor het Bonnefantenmuseum. Ook is hij aankoopadviseur voor het kunstfonds Art21. In 2007 startte hij zijn eigen kunstblog: 27

28 V06 Leergang Architectuur Deel VII Drs. Joris van Sleeuwen T Kunst- en cultuur(geschiedenis) Tilburg Dinsdagochtend uur 27-1, 3-2, 10-2, 24-2, 3-3, 10-3, 17-3, 24-3, 31-3 en 7-4 (14-4 reservedatum inhaalcollege) 227,- (10 colleges van 2 x 45 minuten met 15 minuten pauze) De docent stelt lesmateriaal digitaal beschikbaar via Deze cursus maakt deel uit van de leergang Architectuur, maar kan ook prima afzonderlijk gevolgd worden. Inschrijven voor deze cursus is mogelijk tot 5 januari Het ontstaan van de moderne architectuur in het begin van de vorige eeuw werd veroorzaakt door een welbewuste breuk met het verleden. Het brede spectrum van historische stijlen dat de architecten in de negentiende eeuw gebruikten werd nu afgewezen als irrelevant voor de eigentijdse bouwopgave. De weg naar de toekomst lag open en de nieuwe architectuur richtte zich niet langer naar de belangrijke voorbeelden uit de voorgaande eeuwen. De samenleving was na 1900 ingrijpend veranderd door de industrie. Voor de avant-garde architect werd de machine het symbool van een nieuwe en vooral betere maatschappij. Een van de belangrijkste modernistische architecten, Le Corbusier, noemde het huis een machine om in te wonen. Dat betekende niet dat gebouwen er nu als machines uitzagen maar dat ze, analoog aan machines, functioneerden op een rationele en nauwkeurig geplande wijze. Hoogwaardige materialen als staal en gewapend beton gaven de architecten de mogelijkheid om hun futuristische visioenen daadwerkelijk te realiseren. Achteraf bezien is duidelijk dat er nauwelijks sprake is van een eenduidige machine-stijl architectuur. De machine-esthetiek werd aangevuld met een biomorphe of een geometrische vormentaal. Architecten richtten zich ook naar de beeldende kunst: architectuur als sculptuur of architectuur als schilderij. Een andere inspiratiebron waren primitieve en exotische gebouwen. Aan bod komen de volgende thema s: 1) Hoogbouw in Chicago eind 19e eeuw; 2) F.L.Wright en het Prairiehuis ; 3) Constructief rationalisme: Horta, Berlage en Gaudí ; 4) Adolf Loos en de crisis van de cultuur; 5) De Glazen Ketting: expressionisme in de architectuur ; 6) Het Bauhaus ; 7) De Nieuwe Zakelijkheid: Duitsland en Nederland ; 8) De Stijl: het neo-plasticisme ; 9) Le Corbusier en de Esprit Nouveau ; 10) De nieuwe collectiviteit : Sovjet-Unie Drs. Joris van Sleeuwen is in 1991 als kunsthistoricus afgestudeerd aan de Rijksuniversiteit Leiden. Voordien behaalde hij in 1982 aan de KU Nijmegen zijn doctoraal geschiedenis. Hij is gespecialiseerd in architectuurgeschiedenis. Vanaf 1987 is hij werkzaam in het volwassenenonderwijs en verzorgt hij HOVO-cursussen, lezingen en kunstreizen. 28

29 V07 Recente ontwikkelingen in de strafrechtspleging Prof. mr. Theo de Roos Aandacht wordt besteed aan de historische bronnen (o.a. in het Oude testament, de klassieke oudheid) en filosofische teksten over het strafrecht (Spinoza, Kant, Hegel), en de nog steeds actuele betekenis ervan voor de huidige ontwikkelingen. Wij zullen de vraag onder ogen zien hoe het strafrecht tegen tendensen in als het populisme een gematigd karakter kan behouden, zonder te vervallen in symboolwetgeving of mateloze repressie, waardoor beginselen van de rechtsstaat (rechtszekerheid, een eerlijk proces e.d.) op het spel komen te staan en de sancties aan humaniteit verliezen. Tijdens de colleges zal voorts aandacht worden besteed aan actuele rechtszaken. Naar verwachting zal dat de zogenaamde Passage zaak voor het gerechtshof Amsterdam betreffen, en wellicht de zaak Wilders 2, naar aanleiding van zijn uitlatingen tijdens een recente verkiezingscampagne ( Marokkanen? Minder minder minder ). Het gaat bij deze voorbeelden niet alleen om de inhoudelijke beoordeling - wat zou de uitkomst zijn van de zaak? - maar vooral om de betekenis van de inzet van het strafrecht en de bezwaren van het gebruik van bepaalde middelen (zoals de kroongetuige, een verklaarde misdadiger die in feite zijn voor andere daders belastende belastende verklaringen verkoopt). Uiteindelijk gaat het steeds om de vraag wat het strafrecht kan bijdragen aan een evenwicht in de samenleving. Ook het vraagstuk van de betekenis van vergeving - bijvoorbeeld door middel van dader/slachtoffer gesprekken en mediation- kan daarbij aan de orde komen. Ook zal aandacht worden besteed aan historische en actuele voorbeelden van de berechting van oorlogsmisdadigers en misdaden tegen de menselijkheid (het Neurenberg-tribunaal, het Joegoslavië tribunaal, het International Criminal Court. Wat betekent deze wijze van berechting voor de verwerking door de slachtoffers en nabestaanden en de samenleving als geheel? De beantwoording van deze vragen zal worden teruggekoppeld naar de start van de cursus en de vragen die daar zijn behandeld. Rechtswetenschap Tilburg Dinsdagochtend uur 3-2, 10-2, 24-2, 3-3, 10-3 en 17-3 (24-3 reservedatum inhaalcollege) 157,- (6 colleges van 2 x 45 minuten met 15 minuten pauze) De docent stelt lesmateriaal digitaal beschikbaar via Inschrijven voor deze cursus is mogelijk tot 12 januari T Prof. mr. Theo de Roos (Tilburg, 1948) studeerde Nederlands recht aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij was aldaar advocaat sinds 1977 (tot 2010). Hij promoveerde in 1987 aan de Rijksuniversiteit Utrecht, en was hoogleraar strafrecht in Maastricht (1990, Leiden (1997) en Tilburg (2005). Sinds 2010 is hij raadsheer in het gerechtshof Den Bosch, en sinds 2013 plaatsvervangend raadsheer in dat hof. 29

30 V08 Het brein van farao tot fmri Prof. dr. Kees Brunia T Psychologie Tilburg Dinsdagmiddag uur 27-1, 3-2, 10-2, 24-2, 3-3, 10-3, 17-3, 24-3 en 31-3 (14-4 reservedatum inhaalcollege 212,- (9 colleges van 2 x 45 minuten met 15 minuten pauze) Cursusboek: Kees Brunia: Het Brein van farao tot fmri uitgever Eburon. 2014, 45 (te verschijnen) In het eerste college wordt het cursusboek feestelijk gepresenteerd en kunt u dit bij de docent (gesigneerd) aanschaffen. Onze reis begint rond 1862 als een Amerikaan een oude papyrusrol koopt op de markt in Luxor in Egypte, met een cursus traumatologie door een arts van de farao voor zijn collega s. Voor het eerst in de geschiedenis wordt een verband gelegd tussen hersenbeschadigingen en stoornissen in de motoriek. Daarna belanden we op het eiland Kos in Griekenland, waar de beroemde dokter Hippocrates zijn jonge artsen duidelijk maakt dat epilepsie niet wijst op een bezetenheid door boze geesten, maar op een hersenafwijking. Anderhalve eeuw na het begin van onze jaartelling is Galenus in Rome bezig om secties te verrichten, op honden, varkens en apen. Hij is de eerste die met het mes probeert de structuur van het lichaam te ontrafelen en dus ook van het zenuwstelsel. Na zijn dood blijft het meer dan een millennium stil. Anatomie wordt niet meer bestudeerd tot Vesalius in Brussel. Hij maakt de eerste anatomische atlas, het standaardwerk voor de generaties na hem. In de 17e eeuw ontdekt Harvey in Engeland de bloedsomloop waarmee ook de functionele analyse van ons lichaam begint. Dan duurt het niet lang meer of ook de hersenen worden aan een nader onderzoek onderworpen. Intussen heeft Descartes zijn toevlucht gezocht in Holland. Hij denkt veel na over de mens, maar snijdt ook in een koeienkop. Voor hem is er sprake van materie en geest, van de res extensa en de res cogitans. Hoe die met elkaar communiceren is het grote probleem, ook voor ons, want die ziel, die psyche, hoort niet tot de materiële wereld. Mijn gedachten, verdriet, geluk en herinneringen zijn de ongrijpbare aspecten van mijn IK, die je niet ziet als je een schedel openmaakt. Swaab zegt dat de hersenen gedachten produceren zoals de nieren urine. Met kennis van fysica en chemie is de urineproductie te snappen, maar hoe kan iets onstoffelijks uit de materie van ons brein ontstaan? Ik geloof graag dat onze psyche uit ons brein voortkomt wat dat betreft ben ik materialist maar begrijpen is wat anders. Inschrijven voor deze cursus is mogelijk tot 5 januari 30 Prof. dr. Kees Brunia behaalde zijn artsexamen (1959) en doctoraal experimentele psychologie (1962) aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Specialisatie tot zenuwarts volgde aan de Radboud Universiteit Nijmegen ( ). Hij was werkzaam als docent fysiologie aan de RUU van 1959 tot 1972 en als zenuwarts aan de dr. Hans Bergerkliniek in Breda sinds Hij promoveerde in 1971 aan RUU en is hoogleraar Fysiologische Psychologie Tilburg sinds Sinds zijn emeritaat (1997) is hij als wetenschappelijk medewerker werkzaam op de afdeling neurologie van het AMC.